Professional Documents
Culture Documents
6.BS Nam Bai Giang Tran Khi Mang Phoi
6.BS Nam Bai Giang Tran Khi Mang Phoi
6.BS Nam Bai Giang Tran Khi Mang Phoi
1. Neâu định nghĩa veà phaân loaïi traøn khí maøng phổi
2. Trình baøy cơ chế sinh bệnh học gaây traøn khí
maøng phổi tự phaùt
3. Trình baøy dịch tễ học - căn nguyeân – tieân lượng
của traøn khí maøng phổi tự phaùt
4. Trình baøy chẩn đoaùn veà phaân loại mức độ traøn
khí maøng phổi
5. Trình baøy điều trị traøn khí maøng phổi tự phaùt
1. ĐẠI CƯƠNG
Thứ phaùt
TKMP
- Do thủ thuật:
• Chọc doø maøng phổi, Đặt catheter dưới ñoøn
• Thoâng khí hỗ trợ (thở PEEP)
• Chọc doø xuyeân thaønh ngöïc hoaëc xuyeân
thaønh phế quản, Chaâm cứu
- Chủ động gaây traøn khí maøng phổi để điều trị lao
TRAØN KHÍ MAØNG PHOÅI TÖÏ PHAÙT
* Caên nguyeân:
• Chöa roõ, nhöng coù theå do vôõ caùc boùng khí (bullae)
PN caïnh MP (thöôøng khu truù ñænh phoåi) vaøo trong
KMP.
• Caùc boùng khí PN caïnh MP ñöôïc phaùt hieän 90%
TKMPTP nguyeân phaùt qua NSMP (thoracoscopy)
hoaëc phaãu thuaät môû loàng ngöïc (thoracotomy) vaø gaàn
80% tröôøng hôïp phaùt hieän qua CT Scan ngöïc.
• Huùt thuoác laù laøm taêng nguy cô TKMP TP leân gaáp
20 laàn so vôùi khoâng huùt thuoác laù.
• Soá löôïng thuoác laù ñöôïc huùt töông quan vôùi tæ
leäTKMP TP nguyeân phaùt.
• Nguy cô TKMP ôû nam cao hôn 50% so vôùi ôû nöõ.
• ÔÛ nöõ giôùi HTLcô TKMP TP nhieàu ôû nöõ khoâng
HTL, vaø nguy cô naøy tuøy thuoäc vaøo soá löôïng
thuoác laù huùt moãi ngaøy:
Soá löôïng ñieáu thuoác laù Nguy cô töông ñoái
ñöôïc huùt moãi ngaøy (RR)
1 – 12 ñieáu thuoác 4 laàn
13 – 22 ñieáu thuoác 14 laàn
Treân 22 ñieáu thuoác 68 laàn
* TKMP töï phaùt nguyeân phaùt lượng lớn:
- Giảm thể tích khoang tạng.
- Tăng độ cheânh aùp oxy PN– ĐM.
- Giảm oxy maùu: giảm tỉ lệ thoâng khí-tưới maùu
vaø shunt (độ nặng của shunt tùy kích thước
TKMP).
- Tăng CO2 khoâng tiến triển→ chức năng phổi
coøn lại bình thường.
A. TRAØN KHÍ MAØNG PHOÅI TÖÏ PHAÙT NGUYEÂN PHAÙT
* Tieân löôïng:
- Taát caû TKMP TP ñeàu c où nguy cô taùi phaùt (26% –
52% trong 5 naêm sau laàn TKMP ñaàu tieân).
- Tæ leä taùi phaùt cuûa TKMP TP nguyeân phaùt (31,8%) thaáp
hôn so vôùi TKMP TP thöù phaùt (43%).
- Ngöng thuoác laù sau laàn TKMP TP nguyeân phaùt ñaàu
tieân ít aûnh höôûng ñeán tæ leä taùi phaùt.
A. TRAØN KHÍ MAØNG PHOÅI TÖÏ PHAÙT NGUYEÂN PHAÙT
* Laâm saøng:
- Xaûy ra luùc nghó ngôi laø chuû yeáu (> 90%), khoaûng <
10% luùc vaän ñoäng.
- Thöôøng gaëp l aø khoù t h ôû hoaëc ñau ngöïc caáp tính
(90%).
- 2/3 tröôøng hôïp (75%) bieåu hieän caû 2 trieäu chöùng
treân.
• Đau ngực kiểu MP ở beân TKMP (coù thể nhẹ đến
nặng, hoặc khởi đầu như dao ñaâm, sau đoù đau đều
đều khoâng thay đổi)
• Khoù thở cấp tính
- TKMP <15% thể tích nửa beân lồng ngực→ laâm
saøng: khaùm coù thể bình thường, nhịp tim nhanh.
Mitlehner W, Friedrich M, Dissmann W. Value of computer tomography in the detection of bullae and
blebs in patients with primary spontaneous pneumothorax. Respiration1992;59:221-227
B. TRAØN KHÍ MAØNG PHOÅI TÖÏ PHAÙT THÖÙ PHAÙT
* Caên nguyeân:
Macklin MT, Macklin CC. Malignant interstitial emphysema of the lungs and mediastinum as an important occult
complication in many respiratory diseases and other conditions: an interpretation of the clinical literature in the light
of laboratory experiment. Medicine (Baltimore) 1944;23:281-358
*Tieân löôïng:
- Tæ leä töû vong do TKMP TP l aø 15 – 20% ôû BN BPTNMT.
- TKMP TP xaûy ra treân BN BPTNMT ñöôïc xem l aø
tieân löôïng xaáu.
- Tæ leä taùi phaùt cuûa TKMP TP thöù phaùt nhieàu hôn TKMP TP
nguyeân phaùt. Sau 5 naêm theo doõi, tæ leä taùi phaùt 46% ôû
BN BPTNMT so vôùi 33% ôû BN coù phoåi bình thöôøng.
- TKMP taùi phaùt thöôøng xaûy ra ôû cuøng beân toån thöông
TKMP tröôùc ñaây, chæ coù khoaûng 5% xaûy ra ôû ñoái beân.
* Laâm saøng:
- Bieåu hieän trieäu chöùng trong TKMP TP thöù phaùt
nhieàu hôn TKMP TP nguyeân phaùt.
- Khoù thôû laø chuû yeáu vaø khoâng tæ leä vôùi kích thöôùc
TKMP; phaûn aùnh möùc ñoä traàm troïng cuûa beänh phoåi
cô baûn. möùc ñoä roái loaïi chöùc naêng phoåi gaây ra do
xeïp phoåi vaø thieáu döï tröõ chöùc naêng phoåi.
Tanaka F, Itoh M, Esaki H, Isobe J, Ueno Y, Inoue R. Secondary spontaneous pneumothorax. Ann Thorac
Surg 1993;55:372-376
5. CHAÅN ÑOAÙN
5.1 Traøn khí maøng phoåi töï phaùt
5. 1. 1. Laâm saøng:
- Bieåu hieän trieäu chöùng thöôøng ñieån hình, xuaát hieän ñoät
ngoät ñau ngöïc, khoù thôû, ho.
- Ñoâi khi khôûi ñaàu aâm æ vaø mô hoà, ñoù laø tröôøng hôïp beänh
nhaân bò suy hoâ haáp maát buø.
- Khaùm thöïc theå: rì raøo pheá nang maát, rung thanh maát, goû
vang, nghe ñöôïc aâm thoåi oáng neáu coøn loã doø.
5. 1. 2. X- quang phoåi:
- Chaån ñoaùn xaùc ñònh TKMP, coù theå thaáy:
• Hình aûnh TKMP khu truù (thaáy roõ hôn ôû thì thôû ra) hoaëc
TKMP toaøn boä vôùi NMP bò ñaåy co cuïm veà roán phoåi.
• Coù theå coù phaûn öùng TDMP ñi keøm (9% – 26%).
- Neáu X-q phoåi thaúng bình thöôøng nhöng LS coù
nghi ngôø TKMP thì tieán haønh chuïp X-q phoåi
nghieâng (tæ leä chaån ñoaùn xaùc ñònh theâm laø 14%).
- Ngoaøi ra, X-q phoåi coøn giuùp xaùc ñònh caùc toån
thöông beänh lyù cô baûn treân nhu moâ phoåi.
5. 1. 3. CT S can ngöïc
- Phaùt hieän caùc boùng khí nang (bullae) caïnh MP coù
nguy cô vôõ vaøo KMP gaây TKMP.
- Phaân bieät nhöõng tröôøng hôïp beänh lyù coù boùng khí
nang lôùn trong phoåi vôùi TKMP.
TKMP ôû BN chaán thöông ngöïc
(Chuù yù: coù gaõy moät soá cung söôøn beân (P)
Traøn khí maøng phoåi vaø traøn khí döôùi da
(Thaáy ñöôïc boùng cô ngöïc lôùn)
TKMP/ Khí pheá thuõng toaøn tieåu thuøy
Traøn khí maøng phoåi
TKMP ñaåy trung thaát qua traùi (T)
TKMP khu truù TKMP khu truù
treân cô hoaønh (P) treân cô hoaønh (T)
Daáu hieäu voøm hoaønh ñoâi
Traøn khí – traøn dòch maøng phoåi (T)
5. 1. 4. Khí maùu ñoäng maïch, khoâng ñöôïc laøm
thöôøng qui ôû tröôøng hôïp TKMP, cho thaáy tình traïng
thieáu oxy maùu (PaO2 < 80 mm Hg), toan hoâ haáp caáp
(pH < 7,35; PaCO2 > 50 mmHg). Ñaëc bieät, tình
traïng caøng naëng ôû BN coù beänh phoåi maïn tính.
6. PHAÂN LOAÏI
- Ñaùnh giaù möùc ñoä TKMP coù yù nghóa trong quyeát ñònh
höôùng ñieàu trò thích hôïp ñoái vôùi TKMP.
- John L. Berk (1997) ñöa ra caùch tính % theå tích TKMP
döïa treân kích thöôùc TKMP treân X-quang phoåi thaúng
* Caùch tính theå tích TKMP:
- Soá ngaøy theå tích khí trong KMP ñöôïc haáp thu heát laø:
Soá ngaøy khí ñöôïc haáp thu heát = % Theå tích traøn khí maøng phoåi
1,25%
Ví duï: a = 10 cm; b = 12 cm
+ % Theå tích traøn khí maøng phoåi laø:
[1 – (103/123)] x 100 = 42,1%
+ Soá ngaøy theå tích khí trong khoang maøng phoåi ñöôïc
haáp thu heát laø:
42,1%/1,25% = 33,68 ngaøy
Phaân loaïi möùc ñoä traøn khí maøng phoåi
Andrew MacDuff,1 Anthony Arnold,2 John Harvey, (2010), “Management of spontaneous pneumothorax: British Thoracic Society
pleural disease guideline 2010”, Thorax 2010;65(Suppl 2):ii18eii31. doi:10.1136/thx.2010.136986.
+ Theo Hieäp hoäi loàng ngöïc Anh (BTS) naêm 2003:
Döïa vaøo khoaûng caùch töø maøng phoåi taïng ñeán
bôø trong cuûa thaønh ngöïc (c).
“Taát caû BN TKMP nhaäp vieän neân ñöôïc ñieàu trò oxy lieàu
cao phoái hôïp.”
7. 1. 3. Choïc huùt khí baèng kim
* Chæ ñònh:
• Taát caû TKMP TP nguyeân phaùt laàn ñaàu caàn can thieäp
• TKMP TP thöù phaùt laàn ñaàu (TKMP ít (c) < 2 cm) vaø
khoù thôû ít, khoâng roái loaïn huyeát ñoäng ôû BN< 50 tuoåi.
* Choáng chæ ñònh:
• TKMP TP nguyeân phaùt taùi phaùt
• TKMP TP thöù phaùt, khoù thôû nhieàu, RL huyeát ñoäng.
VÒ TRÍ CHOÏC HUÙT KHÍ KHOANG MAØNG PHOÅI
ÔÛ KHOAÛNG GIAN SÖÔØN II ÑÖÔØNG TRUNG ÑOØN
Maùy Kuss
1. TKMP TP laø moät tình traïng beänh lyù phöùc taïp vaø
khoù khaên trong chaån ñoaùn vaø trong ñieàu trò.