Η Τέχνη και η Κινηματογραφική Παιδεία στην Εκπαίδευση | Άγγελος Κωσταράς

Ενότητα 1

Εισαγωγή στην Τέχνη του Κινηματογράφου

Η τέχνη είναι μία: ο κινηματογράφος

Ο κινηματογράφος γεννήθηκε ως τεχνική και στη συνέχεια εξελίχθηκε ως τέχνη.

Η τεχνική αυτή ήταν το αποτέλεσμα της συστηματικής προσπάθειας του
ανθρώπου να μελετήσει την κίνηση με πιο επιστημονικούς τρόπους. Επομένως, ο
κινηματογράφος είναι η τέχνη που βασίζεται σε μία τεχνική, η οποία θέτει και
καθορίζει τα όρια της έκφρασης του καλλιτέχνη-κινηματογραφιστή και
ταυτόχρονα καθίσταται ο λόγος ελέγχου και εξουσίας από το κεφάλαιο. Ο
κινηματογράφος αναδύθηκε ως η τέχνη του αιώνα μας και πιθανότατα και των
επόμενων αιώνων, παρά τις δυσχέρειες και την εμφανή παρουσία της τεχνικής
αλλά και της οικονομίας μέσα σ’ ένα φιλμ.

Στο πέρασμα λίγων μόλις χρόνων, σημειώθηκε η εμφάνιση μιας «μοντέρνας»

τέχνης που κατάφερε να παραμερίσει τις «παραδοσιακές» τέχνες στο κομμάτι της
κοινωνικής σημασίας και της εκφραστικής πληρότητας. Ο μελετητής αντλεί
χρήσιμες πληροφορίες, σχετικές με το αισθητικό φαινόμενο, από την έρευνα της
μετάλλαξης του κινηματογράφου από «επιστημονικό αξιοπερίεργο», όπως τον
χαρακτήριζε ο Λυμιέρ σε τέχνη. Σήμερα πια είναι κοινά αποδεκτό πως καμιά
αισθητική μελέτη δεν έχει εγκυρότητα αν δεν συμπεριλάβει την κινηματογραφική
αισθητική.

Η τέχνη του κινηματογράφου χαρακτηρίστηκε ως «μία πλήρης τέχνη» από τον

αισθητικό και μελετητή εικαστικών τεχνών, Ελί Φωρ αλλά και τον διανοούμενος
συγγραφέα Αντρέ Μαλρώ. Είναι πλήρης τόσο με την έννοια της εκφραστικής
αυτάρκειας όσο και με την έννοια των απεριόριστων δυνατοτήτων αφομοίωσης
των «δανείων» που εξακολουθούν να πράττουν οι παραδοσιακές τέχνες που
επισκιάζονται από τη νεανική αυτή τέχνη.

Είναι πια ξεκάθαρο ότι οι τέχνες είναι πολλές, αλλά η Τέχνη είναι μία, ο
Κινηματογράφος. Γεγονός, το οποίο αποδεικνύεται με τη συγκριτική μελέτη της
ιδιαίτερης για κάθε τέχνη αισθητικής αλλά και με την συνεχώς αυξανόμενη τάση
εγκατάλειψης των παραδοσιακών τεχνών.

1
 Η Τέχνη και η Κινηματογραφική Παιδεία στην Εκπαίδευση | Άγγελος Κωσταράς

Η απαρχή της ιστορίας του κινηματογράφου τοποθετείται το 1895 αλλά ήδη από
το 1915, ο κινηματογράφος βρίσκει κιόλας μια δική του γλώσσα, η οποία
μετατρέπεται σε εργαλείο δημιουργίας αξιόλογων επιτευγμάτων. Παρά το γεγονός
όμως, πως αυτή η γλώσσα του κινηματογράφου, η γλώσσα δηλαδή των εικόνων
είναι η «κοινή μητρική γλώσσα» όλων των ανθρώπων σε κάθε γωνιά του κόσμου,
δεν αξιοποιήθηκε και δεν χρησιμοποιήθηκε ορθά. Το αποτέλεσμα είναι ο
στιγματισμός του «πολιτισμού της εικόνας» ως υπαίτιου για την αποβλάκωσή μας
που μας παρασύρει από τα πραγματικά αίτια, τα οποία πρέπει να αναζητηθούν
στην οικογένεια, στο σχολείο, στην εργασία.

Η εικόνα λοιπόν και κυρίως η κινούμενη, θα πρέπει να αξιοποιηθεί ως μέσο για

τον έλεγχο της κατάστασης εγρήγορσης της νοητικής ικανότητας ενός ατόμου,
καθώς η εικόνα διεγείρει τη νόηση, δεν την αμβλύνει. Η τηλεόραση πάραυτα, έχει
καταστεί ο αποδιοπομπαίος τράγος, αγνοώντας ότι η τηλεόραση, που είναι και ο
κατ’ εξοχήν τεχνικός σύμμαχος του κινηματογράφου, δεν λειτουργεί από μόνη
της. Πρέπει, λοιπόν να αντιμετωπίσουμε την εικόνα με αγάπη, χωρίς φόβο.1

Το φιλμ είναι ένα κινηματογράφημα

Ο κινηματογράφος είναι εκείνο το μηχάνημα που καταγράφει την κίνηση, άρα το

φιλμ είναι με τη σειρά του ένα «κινησιογράφημα».

Ο όρος κινηματογράφος δημιουργήθηκε από τον Λεόν Μπουλύ και όχι από τον
Λυμιέρ, που τον υιοθέτησε με σύνθεση των ελληνικών λέξεων «κίνημα» (κίνηση)
και «γράφω». Κινηματογράφος για τον Λυμιέρ σημαίνει «μηχάνημα που
καταγράφει την κίνηση». Στις μέρες μας πια, αυτό το μηχάνημα το ονομάζουμε
άστοχα «κάμερα», δηλαδή δωμάτιο όπως σημαίνει στα λατινικά. Είναι αδύνατο
όμως να καταγραφεί τόσο η εντός του όσο και η εκτός του κίνηση.

Στον Μεσαίωνα η «κάμερα ομπσκούρα» (σκοτεινός θάλαμος, σκοτεινό δωμάτιο)

ήταν αυτό που σήμερα ονομάζουμε «φωτογραφική μηχανή» αλλά χωρίς
φωτογραφία, καθώς εφευρέθηκε μεταγενέστερα. Χρησιμοποιούνταν από τους
ζωγράφους για να παρατηρούν το θέμα τους σε σμίκρυνση και στη συνέχεια να

1 Βασίλης Ραφαηλίδης, Φιλμοκατασκευή μια μέθοδος ανάγνωσης του Φιλμ. Αθήνα 1996, σελ. 9-13

2
 Η Τέχνη και η Κινηματογραφική Παιδεία στην Εκπαίδευση | Άγγελος Κωσταράς

καθορίζουν την προοπτική που είχε αρχίσει να γίνεται ο κυρίαρχος τρόπος

ρεαλιστικής έκφρασης.

Η σημερινή κάμερα είναι ο «κινηματογράφος Λυμιέρ», το μηχάνημα δηλαδή που

όχι μόνο καταγράφει την κίνηση αλλά ταυτόχρονα των προβάλλει και την
τυπώνει. Είναι μηχανή λήψεως, προβολής και τύπωσης που στηρίζονται στην ίδια
μηχανική αρχή: την ανάλυση μιας κίνησης σε μια σειρά στατικών φωτογραφιών
που λέγονται καρέ ή φωτογράμματα και θα αποτελέσουν το αλφάβητο αυτής της
καινούργιας γλώσσας του κινηματογράφου το 1895.

Ο αρχικός όρος του Λυμιέρ είχε και μια τρίτη μετάθεση νοήματος, εκτός από αυτή
της κάμερας που είναι κινηματογράφος και αυτή του κινηματογράφου που είναι
κινηματογραφική αίθουσα. Κινηματογράφο σήμερα λέμε και την τέχνη του
κινηματογράφου.

Ο κινηματογράφος όντας η τελευταία τέχνη που εμφανίστηκε στην Ιστορία, είναι

η πιο νέα τέχνη. Στηρίχτηκε στην συνεχώς εξελισσόμενη τεχνολογία καθώς κάθε
τεχνική-κινηματογραφική εφεύρεση έχει άμεσο αντίκτυπο στην κινηματογραφική
αισθητική.

Αξίζει να αναφερθεί πως η ελληνική λέξη κινηματογράφος αντικαταστάθηκε από

τη γαλλική λέξη «σινεμά», που σημαίνει κίνημα και είναι το πρώτο συνθετικό της
λέξης «σινεματογκράφ», δηλαδή κινηματογράφος.2

Η περιπέτεια της αναπαράστασης της κίνησης

Η επιθυμία του ανθρώπου να παραστήσει την κίνηση με την ακινησία

χρονολογείται από το 30.000 π.Χ. και βρίσκεται στη ρίζα της εφεύρεσης του
κινηματογράφου. Έτσι, λοιπόν οι εφευρέτες του κινηματογράφου είναι οι
πρωτόγονοι άνθρωποι και όχι οι αδελφοί Λυμιέρ, όπως θεωρείται από τους
Γάλλους. Στο πέρασμα των αιώνων, οι ζωγράφοι προσπαθούσαν να παραστήσουν
την κίνηση με στατικό τρόπο. Η εμφάνιση του κινηματογράφου παίζει καθοριστικό

2 Ραφαηλίδης, σελ. 15-19

3
 Η Τέχνη και η Κινηματογραφική Παιδεία στην Εκπαίδευση | Άγγελος Κωσταράς

ρόλο στην εξέλιξη της ζωγραφικής, που εγκαταλείπει τον ρεαλισμό στη
φωτογραφία.

Η κίνηση δεν απασχόλησε μόνο τους καλλιτέχνες αλλά και τους επιστήμονες.
Αξίζει να αναφερθεί η περίπτωση του Γαλιλαίου, ο οποίος μελέτησε την κίνηση
και μέσα από την «αρχή της αδράνειας» που διατύπωσε, ο κινηματογράφος του
οφείλει έμμεσα πολλά. Σύμφωνα με την «αρχή του Γαλιλαίου», όπως είναι
ευρέως γνωστή, για να κινηθεί ένα σώμα ή να αλλάξει διεύθυνση πρέπει να
επιδράσει πάνω του μια δύναμη. Η κίνηση είναι το κύριο χαρακτηριστικό της ζωής
άρα και ο κινηματογράφος καταγράφει την ίδια τη ζωή αφού καταγράφει την
κίνηση.

Ο Νεύτων με τη σειρά του, ως μεγάλος ερευνητής της κίνησης, με τον λεγόμενο

«τρίτο νόμο του Νεύτωνα», μας απέδειξε πως σε κάθε δράση αντιστοιχεί μια ίση
και αντίθετη αντίδραση. Κάθε κίνηση δηλαδή, καταναλώνει δύναμη, όπως
ακριβώς και ο κινηματογράφος που με το φιλμ του είναι σαν ένα τεράστιο
ελατήριο έτοιμο να εκτιναχθεί και να ελευθερώσει τη συσσωρευμένη εντός του
δύναμη.

Η κίνηση αποτέλεσε πεδίο έρευνας των φυσικών, όπως αναφέρθηκε, αλλά και
των μαθηματικών και των φιλοσόφων. Ο κινηματογράφος χρωστάει πολλά σε
όλες τις επιστήμες, σε αντίθεση με τις άλλες τέχνες. Έτσι λοιπόν, συμμαχώντας
με την επιστήμη θα συνεχίζει την εξέλιξή του ενώ οι άλλες τέχνες θα οδεύουν
3
προς την παρακμή τους.

Η γέννηση του κινηματογράφου

Τη δεκαετία από το 1885 έως το 1895 είναι έκδηλη πια η προσπάθεια εφεύρεσης
του κινηματογράφου καθώς σημειώνεται πλήθος διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας ,
σχετικά με τον κινηματογράφο, στη Γαλλία, την Αμερική, την Αγγλία αλλά και τη
Γερμανία.

Κάνοντας μια ιστορική αναδρομή, πριν φτάσουμε στην αρχή της ιστορίας του
κινηματογράφου το 1895, αξίζει να αναφέρουμε τον Αμερικανό Τόμας Άλβα

3 Ραφαηλίδης, σελ. 21-27

4
 Η Τέχνη και η Κινηματογραφική Παιδεία στην Εκπαίδευση | Άγγελος Κωσταράς

Έντισον (1847-1931) και την σημαντική εφεύρεσή του, το «κινητοσκόπιο». Το

μηχάνημα αυτό θεωρείται το προγονικό του κινηματογράφου και ήταν ένας
κινηματογράφος του ενός, που έδινε όμως μια ασταθή προβολή. Ο Έντισον
εκμεταλλευόμενος την εμπορική επιτυχία του οπτικού φωνογράφου του,
εγκαθιστά πολλά κινηματοσκόπια σε ειδικές αίθουσες ,τις οποίες ονομάζει
«κινέτοσκοπ πάρλορς» και κατασκευάζει ταινίες ανάλογα με τις ανάγκες των
φιλοθεαμόνων. Το «Μπλακ Μάρια» είναι το πρώτο στούντιο στην ιστορία του
κινηματογράφου που δημιουργείται από τον Έντισον για τις ανάγκες της
κινηματοσκοπικής του παραγωγής. Ο Έντισον χάνει όμως τον τίτλο του εφευρέτη
του κινηματογάφου, καθώς δεν μπόρεσε να υπερκεράσει το πρόβλημα ότι κάθε
θεατής δεν είχε το μηχάνημά του και το κάθε μηχάνημα την κόπια του.

Τον Απρίλιο του 1895, ο Αμερικανός Λάθαμ κατασκευάζει το «κατοπτικόν», μία

μηχανή λήψης και ταυτόχρονα προβολής, που δίνει όμως φλου εικόνες,
ακατάλληλες για προβολή. Η αξιόλογη καινοτομία του στην κινηματογραφική
τεχνολογία εντοπίζεται στη δημιουργία της συνεχόμενης ροής της ταινίας από το
ένα καρούλι στο άλλο, που μετατρέπεται εύκολα και χωρίς σπασίματα σε
διακεκομμένη ροή πίσω από τον φακό. Την περίφημη δηλαδή «μπούκλα» με την
οποία το φιλμ αφήνεται λάσκα πάνω και κάτω απ’ τον φακό.

Τον Μάιο του 1895, οι Αμερικανοί τεχνικοί Άρματ και Τζέκινς, προχωρούν στην
υλοποίηση της πρώτης και σωστής προβολής και παρουσίασης θεάματος. Το
ελάττωμα της εφεύρεσής τους εντοπίζεται στον τρομερό θόρυβο που παράγει η
μηχανή προβολής τους και για το λόγο αυτό αποτυγχάνει. Παρά την αποτυχία, οι
Άρματ και Τζέκινς πέτυχαν να λυθεί ένα ακόμα σοβαρό τεχνικό πρόβλημα που
υπήρχε έως τότε. Με την εφεύρεση του «σταυρού της Μάλτας» κατάφεραν
σταθερή και καθαρή προβολή αλλά δυστυχώς θορυβώδη.

Οι χημικοί Λουί και Αύγουστο Λυμιέρ μπαίνουν δυναμικά στο πεδίο των
εφευρέσεων του κινηματογράφου, μετατρέποντας το μικρό φωτογραφείο τους σε
εργοστάσιο παραγωγής φωτογραφικών πλακών. Ο Λουί Λυμιέρ είναι αυτός που
ανάμεσα στους πολλούς και διάφορους εφευρέτες του κινηματογράφου, θα έχει
την τύχη να είναι ο τελευταίος και τυχερός, καθώς καταφέρνει να δαμάσει και να
αιχμαλωτίσει την κίνηση. Με την περίφημη γκρίφα, δηλαδή ένα διπλό γάντζο που
πιάνει το φιλμ από τις τρυπούλες του και το σέρνει διακεκομμένα, τώρα πια

5
 Η Τέχνη και η Κινηματογραφική Παιδεία στην Εκπαίδευση | Άγγελος Κωσταράς

έχουμε μια τέλεια λήψη αλλά και προβολή. Και τα δύο πετυχαίνονται με τον ίδιο
4
αντιστρέψιμο μηχάνημα, τον «κινηματογράφο Λυμιέρ».

Η φωτογραφία συναντά τον κινηματογράφο

Το 1813 ο Γάλλος φυσικός Νικηφόρος Νιεπς εφευρίσκει τη φωτογραφία, η οποία

θα βρει τελικά την πληρέστερη και ιδανική της εφαρμογή στον κινηματογράφο.
Παρόλα αυτά, ο κινηματογράφος κινουμένων σχεδίων θα μπορούσε να υπάρξει
χωρίς την επικουρία της φωτογραφίας, ενώ την χρησιμοποιεί σαν τεχνικό φορέα
της δουλειάς του ζωγράφου ή του σκιτσογράφου.

Ο Εμίλ Ρενώ γίνεται ο πρώτος καλλιτέχνης του κινηματογράφου πριν απ’ τον
κινηματογράφο, καθώς πετυχαίνει τη δημιουργία φιλμς κινουμένων σχεδίων
χωρίς φιλμ. Με τον τρόπο αυτό αποδεικνύει ότι με την ανάλυση, την ανασύνθεση
και την προβολή της κίνησης δημιουργούμε τέχνη υψηλής ποιότητας. Πρόκειται
για μια τέχνη που δεν γνωρίζει ακόμα το όνομά της και που αργότερα θα
ονομαστεί κινηματογράφος. Ο κινηματογράφος σαν τέχνη ξεπροβάλει μέσα από
τη ζωγραφική, παραμένοντας τέχνη εικαστική, όχι όμως με την παραδοσιακή
έννοια.

Ο κινηματογράφος είναι εικαστική τέχνη και συγκεκριμένα εικαστικοκινητική,

διότι βασίζεται στη στατική φωτογραφία, της οποίας το περιεχόμενο είναι
αποκλειστικά εικαστικό. Η ψευδαίσθηση της κίνησης που δημιουργεί η επί της
οθόνης ροή των στατικών φωτογραφιών και που προβάλλει πάνω της η μηχανή
προβολής δίνει στη σειρά των στατικών φωτογραφιών μια δυναμική που δεν θα
ήταν δυνατό να την έχουν αν δεν προβαλλόταν με τον πολύ γρήγορο ρυθμό των
24 καρέ ανά δευτερόλεπτο. Το κινηματογραφικό φιλμ είναι μια αλυσίδα στατικών
φωτογραφιών, κάτι το οποίο το διαπιστώνουμε με ένα κομμάτι κινηματογραφικής
ταινίας.

Όλο το πρόβλημα για την ανάλυση και ανασύνθεση της κίνησης με φωτογραφικό
τρόπο από τεχνική άποψη, είναι να φτιάξουμε μια φωτογραφική μηχανή μέσα
στην οποία το φιλμ να κυλάει με τον ρυθμό των 24 καρέ ανά δευτερόλεπτο. Αυτό
σημαίνει, πως το καρέ του παρθένου φιλμ πρέπει να εκτίθεται στο φως με τον

4 Ραφαηλίδης, σελ. σελ. 57-63

6
 Η Τέχνη και η Κινηματογραφική Παιδεία στην Εκπαίδευση | Άγγελος Κωσταράς

σταθερό χρόνο του 1/48 του δευτερολέπτου, ενώ το άλλο 1/48 του
δευτερολέπτου καταναλώνεται για την κίνηση του φιλμ, ώστε το εκτεθειμένο στο
φως καρέ να φύγει από τη θέση του πίσω από τον φακό και να αντικατασταθεί
από το επόμενο παρθένο καρέ- και έτσι μέχρι τέλους του παρθένου αρνητικού
που χωράει στο σασί της κάμερας.

Σήμερα οι κοινές φωτογραφικές μηχανές έχουν ταχύτητα πόζας, δηλαδή έκθεσης

στο φως μέχρι και 1/3000 του δευτερολέπτου, ενώ οι επιστημονικές
φωτογραφικές μηχανές μπορεί να έχουν και δεκαψήφιο παρανομαστή στο
κλάσμα. Για τον κινηματογράφο όμως, ταχύτητα έκθεσης 1/48 του
δευτερολέπτου φτάνει και στην κυριολεξία περισσεύει.

Πέρασε πάνω από μισός αιώνας από τη χρονιά εφεύρεσης της φωτογραφίας για
να φτάσουν οι τεχνικοί να μειώσουν την πόζα ως το 1/48 του δευτερολέπτου. Το
1813 ο Νικηφόρος Νιεπς χρειάσθηκε πόζα μερικών εικοσιτετραώρων για να
τραβήξει την πρώτη φωτογραφία στην ιστορία. Ο εφευρέτης της φωτογραφίας
μέσα σε έντεκα χρόνια, το 1824, μείωσε την πόζα στον εκπληκτικό χρόνο των 12
ωρών. Το 1833 ο Ματέ Νταγκέρ μειώνει κι άλλο την πόζα στον απίθανο χρόνο
των 20’ λεπτών, πετυχαίνοντας έτσι τα πρώτα μπούστα (πορτραίτα). Είναι οι
περίφημες ντραγκεροτυπίες.

Πενήντα εφτά ολόκληρα χρόνια μετά την εφεύρεση της φωτογραφίας, το 1870, η
μάχη με τον κλασματικό χρόνο έχει οριστικά κερδηθεί, και το πρώτο στην ιστορία
ενσταντανέ είναι μια θεαματική πραγματικότητα. (Ενσταντανέ λέμε τη «στιγμιαία
φωτογραφία», αυτήν που παίρνουμε με πόζα μερικών κλασμάτων του
δευτερολέπτου).Ο δρόμος για τον κινηματογράφο έχει ανοίξει διάπλατα, και από
την εφεύρεσή του μας χωρίζουν μόνο 15 χρόνια. Μέσα σε αυτά τα 15 χρόνια
έπρεπε να λυθεί κι ένα ακόμα σπουδαιότερο τεχνικό πρόβλημα. Ναι μεν μειώθηκε
η πόζα μέχρι κλάσματα δευτερολέπτου αλλά για τον κινηματογράφο είναι άδωρο,
αφού η φωτογραφία γράφεται πάνω στο αδιαφανές χαρτί ή το εύθραυστο τζάμι.

Το 1884, μόλις ένα χρόνο πριν από την εφεύρεση του κινηματογράφου, ο
Αμερικανός Τζωρτζ Ήστμαν, δημιουργός της Κόντακτ, δίνει τη λύση στο
πρόβλημα. Ο Ήστμαν εφηύρε το φιλμ, δηλαδή μια πολύ εύκαμπτη κορδέλα από
σελλυλόιντ (ζελατίνα), που τυλίγεται εύκολα σε ρολό. Πρόκειται για το γνωστό

7
 Η Τέχνη και η Κινηματογραφική Παιδεία στην Εκπαίδευση | Άγγελος Κωσταράς

ρολ-φιλμ, που έδωσε την ονομασία του (φιλμ) στο μαζεμένο στα κουτιά του
κινηματογραφικό έργο. 5

Ο κινηματογράφος χτυπάει την πόρτα της Ιστορίας

Από το 1870 που ο χρόνος έκθεσης της φωτογραφίας στο φως μειώνεται σε
μερικά κλάσματα του δευτερολέπτου και έχουμε έτσι το πρώτο ενσταντανέ
(στιγμιαία φωτογραφία), η φωτογραφία υιοθετείται από τους επιστήμονες και
τους ερευνητές σαν ο πιο αξιόπιστος και έγκυρος τρόπος για να μάθουν πώς
ακριβώς είναι αρθρωμένη η κίνηση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε εξάλλου πως ο
κινηματογράφος είναι η συνέπεια και η λογική κατάληξη των επιστημονικών
ερευνών γύρω από το επίμαχο πρόβλημα του πώς ακριβώς κινείται μέσα στη
φύση, ό,τι κινείται.

Ο Γάλλος φυσιοδίφης Ετιέν-Ζυλ Μαρέ (1830-1904) φτάνει την έρευνα στο

κατώφλι του κινηματογράφου. Εφευρίσκει το 1882 το περίφημο «φωτογραφικό
τουφέκι» που στην πραγματικότητα είναι η πρώτη κάμερα. Πρόκειται για μια
φωτογραφική μηχανή σε σχήμα όπλου, όπου στη θέση της κάνης μπαίνει ένα
σύστημα φακών και στη θέση του γεμιστήρα μια κυκλική φωτογραφική πλάκα, με
δώδεκα υποδιαιρέσεις. Κάθε φορά που πατάμε τη σκανδάλη, η πλάκα
περιστρέφεται κατά το ένα δωδέκατο της περιφέρειας του κύκλου, κι αυτό
σημαίνει ότι μπορούμε να «πυροβολήσουμε» το προς φωτογράφιση θέμα με
δώδεκα επαναληπτικές βολές.

Ο Άγγλος φωτογράφος Έντουαρντ Τζαίημς Μόιμπριτζ (1830-1904) μετακαλείται

από την Αγγλία στην Αμερική για να αποδείξει τους ισχυρισμούς του εργοδότη
του, Λέλαντ Στάνφορντ, σ’ ένα στοίχημα που είχε βάλει, ότι το άλογο που
καλπάζει στον ιππόδρομο, σε μια δεδομένη στιγμή έχει και τα τέσσερα πόδια στον
αέρα. Τα πειράματα του Μόιμπριτζ διήρκησαν έξι ολόκληρα χρόνια, από το 1872
μέχρι το 1878 και απέδειξαν ότι το άλογο που καλπάζει πράγματι «πετάει». Για να
φωτογραφίσει την κίνηση ενός καλπάζοντος αλόγου έστησε κατά μήκος του
διαδρόμου τριάντα φωτογραφικές μηχανές. Στο κλείστρο της κάθε μηχανής έδεσε
έναν σπάγκο, που τον στερέωσε σ’ έναν πάσαλο στην απέναντι μεριά του

5 Ραφαηλίδης, σελ.43-47

8
 Η Τέχνη και η Κινηματογραφική Παιδεία στην Εκπαίδευση | Άγγελος Κωσταράς

διαδρόμου. Στη συνέχεια, αμόλησε ένα άλογο μέσα στο διάδρομο, που καθώς
κάλπαζε έκοβε διαδοχικά τους τριάντα σπάγκους αυτοφωτογραφιζόμενο έτσι
τριάντα φορές, σε τριάντα διαφορετικές αλλά πάρα πολύ κοντινές πόζες. Ο
Μόιμπριτζ κόλλησε τις φωτογραφίες αυτές τη μια κοντά στην άλλη στη λογική
τους σειρά, τις μόνταρε δηλαδή. Έφτιαξε έτσι το πρώτο φιλμ στην ιστορία, στην
πραγματικότητα χωρίς να γυρίσει κανένα φιλμ αλλά τραβώντας τριάντα στατικές
φωτογραφίες με στατικές φωτογραφικές μηχανές κι όχι με κάμερα. Ήταν μια
ανακάλυψη κολοσσιαίας σημασίας και για την επιστήμη και για την τέχνη του
6
κινηματογράφου που ήδη χτυπάει την πόρτα της Ιστορίας.

Δραστηριότητα (Προαιρετική)

1. Αναπτύξτε σύντομο κείμενο για την ιστορική εξέλιξη του Κινηματογράφου.

2. Αναπτύξτε σύντομο κείμενο με τη δική σας προσέγγιση σχετικά με τη
σχέση του Κινηματογράφου με την Ιστορία.
3. Αναπτύξτε σύντομο κείμενο προβάλλοντας τη δική σας οπτική σχετικά με
την πιο καθοριστική στιγμή της Ιστορίας του Κινηματογράφου.

6 Ραφαηλίδης, σελ. 49-54