Roman Dmowski

Roman Dmowski urodził się 9 sierpnia 1864 r. na podwarszawskim Kamionku w ubogiej

rzemieślniczej rodzinie brukarskiej. Dzieciństwo spędził, bawiąc się po całych dniach z dziećmi w
piaskach nad łachą wiślaną. W piątym roku życia nauczył się sam czytać, a rok później rozpoczął
naukę w szkółce elementarnej na Pradze (gdzie mimo zaboru rosyjskiego uczono jeszcze po polsku).
W 1886 r. ukończył gimnazjum i wstąpił na wydział przyrodniczy Uniwersytetu Warszawskiego.
Właśnie podczas studiów rozpoczął swoja pracę społeczno-polityczną kierując Związkiem Młodzieży
Polskiej ,,Zet”. W grudniu 1889 r. został przyjęty do Ligi Polskiej, skupiającej działaczy narodowych
zarówno na ziemiach polskich jak i na emigracji. Po kilku latach Dmowski nie zgadzając się do końca
z programem Ligi Polskiej wraz ze starszymi działaczami Janem Ludwikiem Popławskim i
Zygmuntem Balickim założył w 1893 r. Ligę Narodową, która zainicjowała nowy etap w walce o
niepodległość Polski poprzez zjednoczenie do tych działań Polaków we wszystkich zaborach. W
lutym 1895 r. sytuacja polityczna zmusiła Dmowskiego do wyjazdu do Lwowa, gdzie zaczął on
wydawać ,,Przegląd Wszechpolski” na którego łamach ukazywały się kolejne części ,,Myśli
nowoczesnego Polaka” (wydanej całością w 1903 r.). , Myśli” stały się "wyznaniem wiary
narodowej" a swoją aktualnością, prostotą i dojrzałością zachwycają także czytelników obecnej doby.
Dmowski po latach obserwacji sytuacji geopolitycznej doszedł do wniosku, że walkę o niepodległość
należy prowadzić u boku Rosji i państw alianckich, a za głównego wroga uznał Niemcy. Poglądy te
zawarł w pracy ,,Niemcy, Rosja i kwestia polska” wydanej w 1907 r. Zgodnie z oczywistą prawdą, że
nieobecni nie maja racji został również posłem do rosyjskiej Dumy i tam walczył wytrwale o polskie
interesy stając na czele Koła Polskiego. Przez okres I wojny światowej Dmowski przebywał głównie
na Zachodzie, najpierw w Londynie potem w Paryżu, gdzie stanął na czele Komitetu Narodowego
Polskiego uznanego przez aliantów za oficjalnego reprezentanta Polski na arenie międzynarodowej.
11 sierpnia 1916 roku otrzymał doktorat honoris causa na Uniwersytecie w Cambridge, a 23 lutego
1918 r. utworzył Armię Polską we Francji, pod dowództwem gen. Hallera.
Od początku 1919 r. Dmowski uczestniczył jako przewodniczący polskiej delegacji na konferencji
pokojowej w Wersalu. To głównie dzięki jego staraniom i wybitnym, politycznym zdolnościom
Polska uzyskała szerokie cesje terytorialne, maksymalne jakie mogła w tamtych warunkach otrzymać,
co potwierdzone zostało Traktatem Wersalskim, podpisanym właśnie przez Dmowskiego 28 czerwca
1919 r. Polska po 124 niemalże latach niewoli oficjalnie powróciła na mapę Europy jako jeden ze
zwycięzców wojny.
Po zakończeniu wojny Dmowski usunął się nieco w cień, zajął się pisarstwem i publikowaniem
artykułów na łamach ,,Gazety Warszawskiej” i ,,Polityki Narodowej”. Jedyną funkcją jaką dane mu
było sprawować w II Rzeczpospolitej był urząd Ministra Spraw Zagranicznych w 1923 r. W tym
samym roku otrzymał także doktorat honoris causa Uniwersytetu Poznańskiego. W 1925 r. wydał
arcydzieło literatury politycznej - książkę ,,Polityka polska i odbudowanie państwa”, w której opisał
swoje życiowe zmagania o odbudowanie państwa polskiego.
Po dokonanym przez Józefa Piłsudskiego zamachu majowym,4 grudnia 1926 Dmowski powołał w
Poznaniu Obóz Wielkiej Polski, organizację narodową, która w czasie rozwiązania jej przez sanację
na początku 1933 r. liczyła ok. 250 tys. członków. Od czerwca do października 1928 tworzył
Stronnictwo Narodowe. Do końca życia wytrwale służył radą młodszemu pokoleniu działaczy
narodowych (prezes honorowy Młodzieży Wszechpolskiej) i był wyrocznią w sprawach politycznych,
społecznych i gospodarczych.
Roman Dmowski zmarł 2 stycznia 1939 r. w Drozdowie pod Łomżą. Pochowany został w grobie
rodzinnym cmentarza na Bródnie. Jego pogrzeb (zbojkotowany przez piłsudczyków) zgromadził
tłumy i stał się największą manifestacją II RP (ponad 100 tys. Ludzi).