Popyt jest to odwrotna relacja między ceną a ilością dobra, którą konsumenci chcą i są w

stanie kupić w danym momencie czasu.

Wielkość popytu (wielkość zapotrzebowania - quanity demanded) to ilość dobra, jaką

nabywcy są w stanie nabyć po określonej cenie i w określonym czasie.

Popyt efektywny występuje wtedy, gdy chęć nabycia towaru jest poparta posiadaniem
odpowiednich środków pieniężnych.

Popyt potencjalny oznacza pragnienie nabycia określonego dobra nie poparte

możliwościami dochodowymi.

Prawo popytu
Wzrost ceny powoduje spadek zapotrzebowania na dobro i odwrotnie

Wyprowadzenie wzoru na funkcję popytu (z obrazka)

P0=1; QD0=100
P1=2; QD1=60
Funkcja popytu jest funkcją liniową o wzorze:
y=ax+b
Przesunięcie krzywej popytu
Jeżeli bada się wpływ ceny na wielkość zapotrzebowania to graficznie następuje
przesunięcie wzdłuż funkcji popytu.
Jeżeli bada się wpływ pozostałych czynników wpływających na popyt to przesunięciu
ulegnie cała funkcja popytu.

Przesunięcie z D0 do D1 może być spowodowane:

- wzrostem dochodu,
- wzrostem ceny dobra substytucyjnego,
- spadkiem ceny dobra komplementarnego,
- oczekiwaniami wzrostu ceny w przyszłości,
- udaną kampanią reklamową,
- wzrostem liczby ludności.

Podaż jest to dodatnia relacja między ilością dobra jaką chcą zaoferować sprzedający przy
określonej cenie.

Wielkość podaży to ilość dobra zaoferowana przez producentów do sprzedaży po danej

cenie w określonym czasie.

Prawo podaży
Wzrost ceny powoduje wzrost ilości towarów wystawionych na sprzedaż i odwrotnie.
Wyprowadzanie wzoru na funkcję podaży
P0=1; QS0=50
P1=2; QS1=110
Funkcja podaży jest funkcją liniową o wzorze:
y=ax+b

Jeżeli bada się wpływ ceny na oferowaną ilość to graficznie następuje przesunięcie wzdłuż
funkcji podaży.

Jeżeli bada się wpływ pozostałych czynników wpływających na podaż to przesunięciu

ulegnie cała funkcja podaży.

Przesunięcie z S0 do S1 może być spowodowane:

- wzrostem produkcji,
- spadkiem kosztów produkcji,
- zmniejszeniem opłacalności produkcji dóbr substytucyjnych,
- wprowadzeniem dotacji do produkcji przez państwo,
- obniżeniem stóp procentowych przez bank centralny
Elastyczność cenowa popytu
Wskaźnik elastyczności cenowej popytu informuje o ile % zmieni się popyt jeżeli cena zmieni
się o 1%.

Cena wzrasta z 0,50 zł do 1 zł, popyt spada ze 120 szt. do 100 szt.

Dq(120; 100) = 100 – 120 = -20

Dp(0,50; 1) = 1 – 0,50 = 0,50

Ed(p) = (-) -20/120 : 0,50/0,50 = 0,(167)

Zaprezentowane obliczenia dotyczą elastyczności punktowej. Minimalne zmiany popytu i
ceny odnosi się do ich poziomu z okresu wyjściowego.
Rodzaje popytu ze względu na wartość wskaźnika (do wszystkich elastyczności się zalicza)
gdy liczymy podaż to zamiast popytu wpisujemy podaż
● Ed(p) ∞ - popyt doskonale elastyczny
● Ed(p) > 1 – popyt elastyczny
● Ed(p) = 1 – popyt proporcjonalny
● 0 < Ed(p) < 1 – popyt nieelastyczny
● Ed(p) = 0 – popyt doskonale nieelastyczny (sztywny)
● Ed(p) < 0 – paradoks Giffena, paradoks Veblena, paradoks spekulacyjny

TR - przychód ze sprzedaży

TR = P * QD

Elastyczność cenowa podaży

Elastyczność mieszana (krzyżowa) popytu:

Dla dóbr pozostających ze sobą w relacji substytucyjnej Edx(py) > 0.

Dla dóbr pozostających ze sobą w relacji komplementarnej Edx(py) < 0.

Dla dóbr obojętnych względem siebie Edx(py) = 0.

Elastyczność dochodowa popytu

Wskaźnik elastyczności dochodowej popytu informuje o wrażliwości popytu na zmiany

dochodu.

Elastyczność dochodowa popytu jest to stosunek względnej (procentowej) zmiany popytu do

względnej (procentowej) zmiany dochodu.

Rodzaj dóbr
● Ed(i) > 0 – dobra normalne
● Ed(i) < 0 – dobra niższego rzędu
● Ed(i) > 1 – dobra wyższego rzędu (luksusowe)
● Ed(i) < 1 – dobra podstawowe (pierwszej potrzeby)
Równowaga rynkowa

Jeżeli cena jest niższa od ceny równowagi i

wynosi P1 to wielkość zapotrzebowania (Q2) jest
większa od oferowanej ilości dóbr (Q1). Na rynku
wystąpi nadwyżka popytu (niedobór podaży). W
kolejnym okresie sprzedający podwyższą cenę
produktu do P0, zaś wymieniana ilość dobra
wyniesie Q0.

Jeżeli cena jest wyższa od ceny równowagi

i wynosi P1 to oferowana na rynku ilość dobra
(Q2) jest większa od zapotrzebowania (Q1). Na
rynku wystąpi nadwyżka podaży (niedobór
popytu).
W kolejnym okresie sprzedający obniżą cenę
produktu do P0, zaś wymieniana ilość dobra
wyniesie Q0.
W nadwyżce trzeba zmniejszyć cenę, a w niedoborze zwiększyć.

case 11
Różnica (Qs-Qd) (podaż - Stan rynku Tendencja zmiany ceny
popyt)

330 nadwyżka zmniejszyć cenę

160 nadwyżka zmniejszyć cenę

90 nadwyżka zmniejszyć cenę

0 równowaga rynkowa cena zostaje

-20 niedobór zwiększyć cenę

-60 niedobór zwiększyć cenę

-200 niedobór zwiększyć cenę

-330 niedobór zwiększyć cenę

Zysk i strata
Przychody księgowe

- Koszty księgowe (udokumentowane)

= Wynik finansowy księgowy

- Koszt alternatywny pracy własnej (odejmujemy od wyniku finansowego księgowego)

- Koszt alternatywny zaangażowanego kapitału (odejmujemy od wyniku finansowego księgowego)

= Wynik finansowy ekonomiczny

Przykład
Przychody księgowe w 2017 roku w firmie X wyniosły 160.000 złotych, natomiast koszty
księgowe 100.000 złotych. Gdyby właściciel pracował w konkurencyjnej firmie i posiadał
podobny zakres czynności mógłby liczyć na miesięczne wynagrodzenie w wysokości 4.000
złotych. W firmę właściciel zainwestował 240.000 złotych. Środki mógłby ulokować
w banku. Stopa procentowa wynosi 5%. Oblicz wynik finansowy ekonomiczny.
Rozwiązanie

160.000

- 100.000

= 60.000 – wynik finansowy księgowy

- 48.000 (12 * 4.000) – koszt alternatywny pracy własnej

- 12.000 (5% * 240.000) – koszt alternatywny kapitału

0 – wynik finansowy ekonomiczny

Wynik finansowy dodatni to zysk, a ujemny to strata. Wynik ekonomiczny równy zeru jest
nazywany normalnym i działalność jest opłacalna.
W tabeli zawarte są przykładowe wielkości produkcji dobra przez przedsiębiorstwo
i odpowiadające każdemu poziomowi produkcji ceny i koszty.

➢ Utarg (przychód) całkowity – total revenue (TR)

➢ Koszt całkowity – total cost (TC)
➢ Utarg (przychód) krańcowy – marginal revenue (MR)
➢ Koszt krańcowy – marginal cost (MC)
Koszt przy produkcji zerowej jest kosztem stałym. Przedsiębiorstwo ponosi go
niezależnie od wielkości produkcji.

Przykładem kosztów stałych są czynsze dzierżawne, procenty od kredytów, koszty

konserwacji, płace pracowników administracyjnych.

Analiza marginalna

Koszty stałe i zmienne

Koszty stałe to takie koszty które ciągle są takie same np. wynagrodzenie administracji,
odpisy amortyzacyjne maszyn, ubezpieczenie maszyn, czynsz za najem budynku.

Koszty zmienne to takie koszty, które się zmieniają np. roboczogodziny, towary, materiały,
energię, nakłady na surowce.

Koszty całkowite to koszty stałe plus koszty zmienne.

Koszty stałe są niezależne od wielkości produkcji.

Wyróżnia się następujące rodzaje struktur rynkowych:

➢ konkurencję doskonałą
➢ konkurencję monopolistyczną
➢ oligopol
➢ monopol

Trzy ostatnie struktury określa się jako konkurencję niedoskonałą.

TC= 500 + 20 Q
Q - ilość

P - cena

TR - przychód całkowity

TC - koszty całkowite

TC= 500+20Q

Zysk = TR - TC
Koszt marginalny - koszt krańcowy - MC

Przychód marginalny - przychód krańcowy - MR

warunki maksymalizacji zysku :

MR= MC - przecięcie tych kosztów

Zysk marginalny = 0
Wyszczególnienie Konkurencja Konkurencja Oligopol Monopol
doskonała monopolistyczna

Liczba firm bardzo dużo dużo firm kilka dużych jedna duża
niezależnych produkujących firm firma
firm podobne dobra produkujących
podobne dobra

Rodzaj produktu standardowy zróżnicowany standardowy zróżnicowany

zróżnicowany unikatowy

Kontrola cen żadna ograniczona przez duży wpływ cen bardzo duża
rynek występowanie lidera
determinuje substytutów
ceny

Bariery rynkowe duża łatwość stosunkowo duża trudno wejść na bardzo trudno
wejścia na łatwość wejścia na rynek wejść na rynek
rynek rynek wymagane są
duże nakłady
finansowe

Forma konkurencji cenowa pozacenowa cena żadna

pozacenowa

Informacja pełna niepełna niepełna niepełna

rynkowa