Download as pdf
Download as pdf
You are on page 1of 13
{LETS DE OSE LETRAS DE Hoye LETRAS Hoye ETRASORKOREETBASDE Hoe Leitura e oralidade: caminhos que se cruzam (Claudia Martins Morsicar Resumo ~ Este taba pretend diate sobre infact olla no ‘eruro oniogsdica de aqusio da let, mando corm ren a ‘iso contin na reo ene sera eae os enpan eifntos ‘maaldaces dew. Fara tno tomouse come bse cs dado bis en ox ‘qa de campo eexprineta ca rane Se Sas Panos de ade Oo teak ‘Edes pamtem concur bayer ama leurs nicl moran poo pec oa pasar or ass diverse de utlizato da oalede pein cris Pra deta esc, ulnar numa ltura expen mareadn pe pear cto, Introugso Hi décodas emos convivid com uma discuss cate no fnteir das teorias sobre alabelizag8o: 0 papal da oraldade ho processo de aquscio de uma Inga exer Ao lado desea die Cusio,consetenlemente se debe o ats do ensino em ura eesera ici fram behav, doi © papel ds featrugio epicta enguario ao mesmo tempo propantars ands, ‘entaos ro principal lita de oreiaae shat Learn Ree eco dita nnn in hee cr one da inguin vise a range como tyiducn sus posesam, Ser “treinado’ parm pense wea rage orl ects Koad, de ita nti,» prendangn ee dav Ese ma fae denaminado, métvio foneico, Opondose a ess Oncntabe tava os proponenies de Ela Nova, gue defendlam qus nears 0 expla veri ser dada hana 9 aprendicogem ce dra portant heursicamente, como un dasenvolvimento Sasa _——— 9 tase conte ‘as Ho, Poros. w3,°.2 17-196; uo, 2009 ee oie eres ees Se IB Re cn a oe eet rote eng akc eo ee car pe ee eee ee ees Besse pees pa conor en Se ee ear eee eee eee fences lg oes Sarge ee gga ath emer Sieh pecker ce ea eR ee poewcige cone ne meeeiee eee taneird ee ee ted een Fes ranean ok acer nce ih ree eer een See ae ace ees inet Ne een Os wee ere see Lona cores Feats toes ome scenic Sore omen see poe oe Ferm ok adic ig Wacko aan sects en sa seme ein ns i Seotmancavaie {makdade oxy marie oe ro, dec eee et eee seems (rat versus Escrito (2) A moss opo por considear a orlidace como ftor pi to proce se assis da letoescrtra hos ipa Siesckeae¢ Saat ooncats @ eckiade tes pel = Sheuamoee, mais ainda, a Montca o que tora o orale esc ‘tori diferentes. : my diferenga entre oral e escrito por muito tempo foi <« ‘ada, no interior das pesquisas linguisticas, como catogorias 72 rade Hoe @ Cla Marre Nowra tas, vistas sob uma perspectiva dicotomica. A preoeupacio entlo estava em definir, de um lado, a “Lingua oral, gerelmente conslle. Fada menos elaborada e menos légia e, por onto, a "lingua escr ",sendio essa vista como mais densa lexicalrnente, maiy gromat- calc obedecendo a uma légica mais spurada, Essn visto, ¢ue in ciou-se vinculada a gramética tradicional, como aponta Marcuschi (2985, 2001), embora tenha perdido para alguns a funcao presceit- ¥%a, tal como a dos graméticos normativos, continua presente ex Aiversos estudos atuais e derem origem a0 conheddo paralelo abaixo mencionado (Koch, 1997: 52) Fata Ercrita Contestant Desenteaiats pie Bite Redundant Contras to-a Plaeuie ‘Prorat progmaico™ —Predaindmia do mats int” Fragraas Miofragmenada Ineonpia Conpits Pouce tonsa Elrase Powe deride formals Dense fformaconl Preominnca ders cares, Prdandid acs compleat, sinlso caodenader “om sundae sundae Pogue sn de pass Expr etn pasos Posctsnombalizgse Abril amici Menards eri "Maio dentede eal ‘Tudo ¢ coloeado como se oralidade e escrita fossem catego- tas estangues ¢ independentes. Esa visio, denominada imanen- {ista por Marcusehi (1995, p. 7): “[é] frato de uma observagto fun dada’ na natureza das condigles empitieas so de caractoristicas dos texto produzidos. uso da lingua [..), ‘de scresceniar, entretanto, que nem sempre 0 e3- labelecimenta de ume distinglo pressupde una visdo dstorcda da telacio oral/escrto. Ha situagSes em que o estudioso utiliza casa listicto tipoldgica entre escrito e oral por wma neeesidade meto” ca. Um exempio ¢ 0 estudo de Perera (1984). Embora a autora ere a inter-infugncia entre exrita eoralidade, maior mésto ose abt est justamente naa clstngbes es mesma oles felis o tent falado€ 0 texto seo, esorg eaussnamen ee BR lerengas quanto aos apecton fscen stecionai, uncon is e discursivos, para, a partir daf, Wentificar a influenda ds Maidade na eserta da eranca. A dislingio nos parece também pre Lotte cree: canitosquesecrurmbrsieko 173 ee ss es See eee ae pro e ete on eee pin tne mermemche eens Ae a a ct eget ore see een eee ie eae cae ce ree EE scat oe ee ne See en ae ee lop tc eee ee Rgnere seme se omer oe core eee ty (oanesd otamo dos prmedes) constdcreres ppralcteks ie eee eee eee art SkraaHathsc ateorerae scence saad in vee tae Spt ai sata mane ete Den arr ate apes meen ee oe es nares Seema ity Se enn ee eee een nee neers eee a Sen cera ces anes Oe Bese meme ied pe aes Ceenperere porte or al Ser ieee carne amet meee rca ofa eee ee rei Uli wie wal sched eal ee nee ahaa generat ee eae ne Palomas en nen er See opis ee Sa i a air seats Senin le rei Sie cerca eee eee a ek eae ena SoS ‘hips de March 0955, p13:4) spe que tens ene fal eats so dente do sonore fees Bras scl do predugo festa endo Sa ae nea ais pls ope! © que earn por aera se Tio @o empl fatde uh ans rodurida oralmente que o caracterize tome haver testo uj infudncia da ecra € to determinant ese ee tua crenata des poe de Um cramp pc € eto juicy praesent bun thie earnetin te rl sas fe Sciacca porque desl ce eae ees ees Prachi so atm eulado peace ee ao ‘Assim, como conclui Mareuschi (Op. cit, p14), tum determina tno fla, por exemple, un conver Bontinea ~]repensmtara opin desta madaisede ons aalave compar ao (gue seria o propa de carne mo po vemple. oe scans ‘Com base nesa visto de continuum que eau Kleiman (1995) e Rofo etal (958), entre culos eoraeee oe Re tage aubicto da esrita, que a cranes neers a Suone 8 sprendizogsm semen scr eon aay fens signifcatives de uso da sacs Rados “eventos de letramento” enooben see piste letamento". Como bem asinaa Kissa $74 annoy Catan i \Laihim'e amtdade:camitoe que'secruzan tremaie 176 uy tags qu compen un ado he “Oa 9 gue Sis madre tee Ho" laze Gna age com fevo eo cnt de aay xr net paripando de un ‘vod enon tebe est pended wa rie is Sr itt penar evn enags ose nr conser fede, ‘Mla que aitie nlp aia lere eevee (Gos da Autor) Nese sentido, nfo exne, na nfogénese, um momento em is seguldo de wm sea eriancaconhecee pred apenas textes ori, eet ‘émento em que, tendo aprentio o nema esi, 8 cance These ¢ produs tvtor ection, de mado que oralcade eexra aang etornem unoscstntos bem dliniodos” Cams eo a,x, cocoa com i nig sgn de uc baa a lags tare expe ves de tran Somesmatsprendam ar Oltrament ‘Srcigio recestria, mas nao suftente. Corideramos a eas80 Sscro/oraldnde comm ua ‘via do mao dupa, ov wp, o oral & 0 (Ser nacrtang fo utucmerte consis saps da ra {ise refitem na ex, asim como as craters da eal teflon orlidade ‘Gombe esos concepges 6 ge proursremos, estaba tho, dsutr vbr og speciosa oradade que tuensam prov tenia de aquisyio da elu, Paraiso, o concede oral/exerto ‘SKquanto Cont’ nos ser fandamenl, visto que tntaemos Corbi, spar den das ios da rose pease de cago = fe sect melhor exit aan — 0 perc da rao ene qui dane ea ride, coridrand que as laos Ebervolve também nim coo contrive (por Yezes no $5) que pe de tna ere cal frteente marcas pls call dade aid ating ma leura expessiva, com mares explcias padia0 ex. A pesquisa © au amostragem Os dads ns qual nos bseremos form coeds na senate al clip cine ats Grangas ex ie de alablizato esc, par compor 0 Seoetaclo de Mesrado em teas pela FUCKS, oulsda “© de antag de nur na fail de prenizage da ‘sitar conlids em 19. sella ira vino mods de 32 clang, fue Sto ao seo 0 stern de ensio (pico privado) 20 Gi ee oo nro Procreossleror urbe 178 Lanse donee 9 ca Nar Mork Secession ma es mdi cco, par sana» posidade de on oe oe vaniveinreniee mee finest dd em guar grupos, compreendend oa gut nivs de apendcagen da oe poet Sir alaboeaabeteo), de mori coma saben a ‘ir 0989). Cada grupo fo costo do meme aan unis), aces sil a tehen e Sns ‘hctetazou st proeaas dela ‘A procediae de io dara edu em dus etapa, No prea, exolheros cee Se) lnvuar nen eee 12 Para lange mi dos soins strane reo frags gris sobre narmantes Cees ey sero, staves de fren ois ame hatin pe alin das Indormacdes colton amavis de sbseake ohn Galas le eta teaspoons toe oh osc aes Sp he de oa pa sb ates Limca Sbarro eed ono ee ee rede aren stares de alums thins cos dno Sone leo para ebdoceran um proves deondin et ee szngaeapesqusedore A i Gocrlanmoseg sins eke atedoio do observa, feguenamas mle de lg ae caren dart dis meeps 96 9 part reo tes de farm, Dararae epicentre ot Pes mse cena comers ee Mates Progress Cores a Nabe BTR ea lize para seleconarmos of eultos que ae cncontonneer ae aplcdo inicmene por na pacloga epmatinic ¢ ‘ene por nds meamat, com a brews oi Ex, ullcado para detector o nivel de speedier de se gio sobre 2 escrita, Depeis Gio segunda aplicigio, algumas erlang. foram reacties As ex outros nivel, ou exldas da amon, Pare evar igen ‘tra «orb: cries que se cramen trite 177° eragdo nosee quadro, a segunda selasto fo imeditamente ante ort aplengio do inecumento de letra oo meno da, ou até um isan) ‘Quanto ao instramento de ctor, utlizamos Projo Vera yavanna ote tens dos nossos suet, tvemos que fazer uma adaptasio do Fetsigo ane ¢ ince tive cono inure 2 peace ‘Completa de todo as letucas em sudio e veo, texto par ketura foi eisborado por née considerando-s otzmanto (26) tipo da fore te (casi. impreneae mafscula),vaiando a Gepender da fariae ‘dade de cada erianca com uma outa letra; a extesdo do texto, a fiversicade de padroessldbicos as divans relacbesgraofbnics. Ulizames o mesoo texto para todas as crangas, que consist em sma histra infant Esra eae fa gar ge ts «pt rome ano nl ae, Sess mee sera Wee ts Sage sre none Er nn dg — Pies acta glen mre ve ceo ome a ene Dee ae per re Sienttandss Series at ncnomeons respectivamente 0 exemplo que segue. oa artes spruce See seen gue mane ifpecretsrtee “/uf . /dedi'u/. (falo'/” (prolagho) al relat ar Got ee pare apni) io ine Rtn ces is ne in nae ie en a ee ss eles crnacegumnon ns teens -Exemplo de segmentaglo de slaba: /u/. /de/. /du/. /du/. (Af ees Ea tenia) enn poi cones tease ers aoe {aon a eee 178 Letor de Hols #Cituda Morne Moron ste} onpensn panes st omer mga ia Em reel anticme o mane waa unease wne e eke pec Gate Toe Jers oe eet tt Sas ae ts rma gee aids rat denne ci Poa tate sete & als ert, remo de integra lea: */f/. pe 51” praae 0 Felipe (parte do texto referid) or outro lad, aura Continu consistent atom cs segmerao, de pales unklades soa Bec kde com suede Pesrpean ne ste moe pe semento cope, gue eta ioe ne ge isn visa = som needa de ces ltr t Gus quio muir» unas vsualuade tee het cofeaa Ca isan‘ tapas de tre contnun prose oan oe 2s daca os eines pes chert i oe Jexdcal,sintagmticoefrasal. Observemnos o exemple we Bemplo delta continua sntgmaticn */aminny fraultusape'ka/” (prolagéo) a ? Omer mato spec echo rerio no texts) © comportamento que denominamos letra Expression diz ‘espeito a uma eetratégia lpia de leitores proficientes gue conse tena tentava de reeuperagho da prontdis do texto, Ab inves de ler num sé ritmo e enfonasto, o iiformante tena iar eantorses qtonacionais ao material lo, expressando Enfases,exclamaybcn extonagoes melsdicas. Chamamos este tipo de leltire express [Porque pressupde uma tentative de recuperacto da exprerseiiode {1 texto. Ao comporiamento do ipo mencionedo, denomisuses ‘strategiaprosédic”. Observe-se o exemplo abu Fo me Exemplo de estatégia prosédie:“/duda/ .. /Ako/. /TODU/. dmaxukéd” (protasio) ‘Dudu ficou todo machucado (parte refetida no texto) "Aha inn mewn «decent sabe vrs ene, ‘alga especivamentsctsay contnan aaron ‘Letra © oxasdage: ceminhoe que se cnusam trast 179) (© papel da oralidade na aquisigto da lectoescrita Como jf dissemos antriormante a base deste trabalho est na erenga de quo oralidadoe cscrita sto modalldades que se cone tou muses no perro ontogenetic, ENN, 3 rsa rescupagso paricalar seri analisat apends um dos Iados dessa Etcinfutnci pope da orasade na equ ds lesoexri, ‘Agu _uma outa eapecifeidade ainda se impdem: objetvamos compreende? em que sentido o oral se rlacona com eitura nessa fase ini . acl len rig tebe esenvovide atentanda para papel do oel nesse process, e384 cxcepgZ0 nto se aprerenta cow im consenso nas pesqulsas a tase repel " . Ferrel ¢ uma das autoras gue mals questionam esa ine isteia. No seu artigo™"Lengua Orel y Lengua Escrita: Aspectos en agus e's petri ont engi” G9), ala apredanta quatro posgoes diferentes font 8 ralagaooral/oe tvter I) 3 que considera a lingua corso um expolho da esata, > ‘o ume tansergto da fla, 2). que considera que lingua em sé a lingus orl. enguanto a exrta€ uma represenagdo deformada dha oalkiade; 3) a que considera ser ingin eminentemente orl ‘sa earls coneegue representvia quae ilmenite) aque Sidera que a lingua existe cb das formas a oral ea escita, nS0 ‘isting entre cas nem heraruie nemn depend ‘Um primeio problema dessa classicosBo,« nosso ver, seria « foto de er ela mula rete, Em primeiro lugar, porque, em todas os classifica ext muito clara uma separa cicotmiea enige ofa e escrito, portant, prguntaraos onde se stuariam, esse lasicago, te tabathos de Kleiman 195), Marcuschd (9985, 2001, Koch (19977? En segundo Tuga, a auiora penta os {studs que defender uma dependéncia do oral em reajt0 a ee svta~ que seria, segundo ea, o estudos de "consiénca fora Bie somo se se 0 stn gue pela 2 nen dt Salado ma aguisigso, sem haver qualquer ressalva quanto cos diferentes motives Qué levam dierent estudioans 2 optar pot esa relaao. Estariam Oliveira e Naceimen‘o (1950), Caglae (1992, 58), Lemle (1993), ente outros linguist, embasados sore 0 Fesmos pressupestose visando os mesmcsobjlves que pal {os como Carano Martin (1995) Reg (1995)? No que lange i eflias de Feri aos trabalhos de con iia ool Magna apecn em ue concen om St aulora, espedaimente quando esta alma que 0 conceto 180 Lerasca Hoe # cine ari Me “eonclincia ova” pode exhio papel da rfledo da eine ‘sobre a lingua, E dela esa interessante chaervarie soca assagem dia done para a terturn ean sone $80 de una rll ste fale (ercs, 182 fsck a, Poss) Entctno, cers alguns extemionos eee ext algumas de sus exten Dexteramn tern ee "BE gue nos taulosrierdoe" ingitg ktke e os frog er € pera sonora (p38 thane ee incon sari em qu ch mesna Ws sae a gusto clceada quando, ma alae afta ee ee Pratt doves qe insten nea bn cons que ote ees roca de aprendagem ¢0 domo dad cneaoeene gee Kroc peti nna a ee puanc allsto¢ qu lees €aptas restores ara, leur € tabi eadifeapio: Enese anpecte Secon com Gy esudos eteadon por Forte rte gee ee Frocwso de reeliasto parce ser potnate a ee ee Fels cana a ae de sprendiosgem cps ertin Se {atmos os nctos Grice 102, veces oben ws clap em guc aera ln coneeger re oe lr (Gri), sarge tm moment er ques hats brit gu sets sepresentam soe (Glo) La ae Bara he no dar dela mesma, alas een hese Una ela bs, sobre a qual constoen teas sone silat msi dn scr no oem No ate oo Fa mostrar inependéncia da ceria em e804 oral dade aura te bus a conpeo Geol owl Sunes pou ese am cai pled Eos ie ena eam er ra See Soares A, scone messi wa ene nls “oe le einai nen ye sien eratody Peewee ano mn dese ene are peop niger ‘inglés, lingua sobre a qual se baseiam os estudos de Senith - falar resect al ami ete cee Pc daca frag nn ed de ‘otra ooratdace:carinnon quesecrutambecike 181 fonelogcamonte, em na ert pimordialmente uma tepese'a- {ho de pect da oradade. Essa caacterfscas do sistema Ge ‘Ect dongs em relagio ao portagus ¢ que fazem com que 35 ‘owas canes presse ito ma ab bauer na oradade para fprender are ecrever do que as clances que onalis como thu mame, Sobre exe peso, tab Condemari (1987, P sri pmece coschorare noses posi, quando aba: sta uae ingot esa» pogo] cerca Sper rn foe mg, am ao Gnu Si comenpncincs Soles forme visa alton» imagem sao once ar eto gu srs de ae nel ao contin, por mantra Shope tailed, tm sul manor comepordnea, a ‘te porcans Ge cis snbol avo pare asin vital sara cous pect peop vec er paler caine. Esta observasto mostra mals um foto que dove ser reonhe- cido por todo ingita qu uaa dss tema: ato ¢ poate tar 6 proceze de agugte da cca tomando somo base 0 concelto. Ge que ese procien€ universal. coneqpto que non parece subj Srl ate ads de Fer. O peru qua cua ge a sido da leitree exits de aa lngua cepende, ente 0 ‘dian das pps creierotcas do deena be cata da lagen tm jogo Ati, embora aj alguns aspen sinaes clans Bits deve rum comptes ura reflendo see sun lingua cerita bastante Clerenciada do comportamento © da Toten de clang bela sore a aa Inga a ‘Uma ontra stor qu levats signe qcahnarneronaesca dia oralldade a aula da urn rida (197.59, nin] pa «nemsidade des ictal rent ou ie ‘Sora conntao do oxjeo oa pl cana o pour See Secon gist soi seceneno deci frist dpendente de oar date pete Goma da cae om rao ba confor acoso tte ait» pci nul gue conguint Quanto ao primeiro ponto levantado, consideramas realmente ecxéoen« cmoup ce rgunsestadlnos de que crural dal Seo eprint a is ss deg ¢ pte ‘ent pote anne naga ec ee Ao coecers fou fa pelos wus aqua echo pn ‘palmente se essa for predominantemente ideografica, entretanto, 90 ‘io da ingun portugues, no é mals ecente nem mae econ co aprenda a ccever ser omar 8 oriidade com bat, 30 PO 12 Lead oe # lta Marne Mere gut, come fdas acima, antes exit ¢predoinanamente fenogrfcaO que poera we dito rteato ec seen {utter pore we aprender sect Enns enrdasane ag ‘Maspeces de ingon aa gu no posuem nenhana eee Season nse aad nna no poc e ub bre we porto hi uma importante contibaes ae, 0 desenvclvido por Pra (93) Acedamos come acxcdian ty Fidos de Tiindade (op. ct), que male daa comecte o Ganga wre a esr independ Cap amos ee (utr guestie qe clocartros € que embora rconhegamos gue, a partt de deleminaéo momento do desenvovamete ne ale esito we constzoam juntos € lle slay € aed que a corstigho da calidad, tanto na onlogénese quanto nt ne see proceio, a esila também evens una fee inhute ehee faa, Hoa Wt aa letras invented fas pele cusses tae ;setratadas por diverse eatuionss mas ato aha ngoke a0 fato de que a criatgaapeende falar anes de apogee se eo to nbcmero de rine un es ‘ns sti panto esa ‘suas hipétses sobre ses Ph ane enquanio eae elabo- A relagéo oral/eserito ‘no proceso do aqulsigio da letura Até alguns anos até, as concepts score a agulico da eit Se esc ela cianga se imlavaat scene de sus spoons te esrover en algo que se adguiria ra exole Mikes Gen eke tec le ci mace teenage ambiente escolar e que essa aprendizagern depended ae cots com entasipremer Divers tices an ie "5192 Rego (390, Ten (50) = galas Goes Leura s omttiate: carnitcsiqueinecrmamemetets 189 ovado a impotincia dos events de leramento no procs ger EC ogiie ect em Lingua Portugues, Ear ea Inemo au ques da o lio taba, por se ter esa ‘Naidu tarts singular, aura pe, auavés dos reitos “Sos de ma i, prouzde daos 197 ano Geta cece tos uma mporanie conigureio do levamen’o ‘Sng ents duc eo grates na cola iso € parece fmportens, peru tem a uma poset letra do procno de tg det eat cans am nr ool. De St peas interrt-os espana o everos de laura la indo ace em que comoqm a sue os pumas Indes de tina rellado sabre ete lla (nals meno por voll dos dias anco de dad) para stares parts dat pereber como se da Siclagao do orl como ecto no percurso da isto da etre "Saga menconaa pla pesgulzodoa ertamente por sr fhe dpa atest ado ¢pancpalmest pero met de posi de usa ing, cmega ase intorsear pela wea tutto fad, quase que concomiantemente aprendizager da Craldade como asoala appa autora Olas pesguss, como ‘Sade anteionenetambem denunciam ent precocsage proceso nulicional em cana de melas tad “i dls pines contac coma ena dso de Mack an sd dp de tet ure Gps pelos pas de bien com os Boos dos pa fori eu pimei iyento sos nove mses A anna ets Feta pres cane Ea pct de ano 18 das que a mis comeqa 1 disco share da cana mio to pen 00 fcusainentivra endo pra a Giana © que extava mpreso © ‘tntando quests pmo cana swe 0 porar do po "OM Ce Wiendo ALi indo, Gue que i ledo a” 99), Ener, ‘smuncstagies qu ena was 0d enon 20 2 anos de ade Sots que ma nesters qu poe prec gueé neste more: ioscan afin a props oor, aera eta foo de ste (Seino observe, por empl quando ora note pea dein ein perdu nin de pape go Sra ial go, eee Af celeste, no coin 9 nome Saag Inpro Six oven Ladin omar eapetaor Rome coe Ca Shier Oe mana ceeveo tends co tanor ews 21d SSopemco tis ease cucpe kee rn chp pain Lal pron Un pei ite uc ea ae pee 1 Fac avai ase nue sobco[-lus supe ine chou 184 Lats ce Hoe # iad Marna Meroe © que se obser af € que, embora nfo reconhesa os valores, dos slanos escitos ali represeniadon, a crianga fd percebe que os textos dizem algo edizem de uma maneita propria que 96 quent conhece esa forma no caso a mae ~¢ eapaz de decitar. Dal vern © pedido para que a mie leis 0 “escrito. Mais ainda, vemos que, desde a fase mais rucimentar, 3 rian 6 comega a perecber que 6 que esti escrito pode sor voralizado e sgricndo © para ela ~ a partir desa vocalizagto. Provavelmente esse conhecimento @ ad. uieido a porir da experiencia de ouvir Mtl lidas pals pais. ‘Outro indico de quea cranga jt comaca a refletir sobre © papelda oralidade na letura evidenciase na idade de 14, quando dl “olhando flxamente um portador de escrita, vocaliza una seqin” sla de sons ininteligveis"(Mayrink Sabinson. op. itp. 95). ‘Depois desses verses contatos com a exert, hd uma fase também marcante, a qual, no caso do sujelto de. Mayrink Sabinson, ocorreu por volla dos 3 anos de idade. Neste momento, 8 erianca comeca a desenvolver ui comportamento denominado pela autora como “agit como se lese" Pata duster, vejamos 6 trecho que segue (Mayrini-Sabincon, op ci p. 102) ‘Mie ¢ Lia brncando debra in, para a meno papel de bea: "Bu vou dormir agora. Voce vem eaten buna comm ra Vassoura, 1a? Fago o combina, «, quando Lis acorda’ jo nde terse (amb combina), Lit Me do carta (nae pega gp so nes ‘oo, demo abera cand para mim, 18! 'A freea mada be tena cua bunds’ (ver) e‘bna malvada bates na sua Burda ‘outra vez (24e 9 vezesem que a rinadetase mpeta. Esse comportamento, também denominado por outros auto- 15 (Lemos, 1998) como o jogo-defaz-de-conta, a nosso ver consio- {em eventos interacionals primérios que comegam a surgi e dlesembocar na esata de leita que denominarnos Ne capi Jo anterior como a estatégia de adivinhagio, que consste no = ‘Bute: tomando como reeréncia 0 context sSco-comuniestivo, a danga imputa func, alibutes econteddo a0 portador de tonto (ee Moreira, 1992) e reallza “uma letra om vor alta’ ublizando Enfase,velocidade e proséia préprias de uma verdadeita leit de texto, Um bom exemplo dessecomportarnento, que geralmente corte por volta doe 3 4 anos de dade, eld presente tum relato sobre uma experiénciavivide por Fabiana, 4 ance, sujlto de pew. sisa de Rego (1922, p. 109) oteaecritee:caminos qe etenzam raters 185, so acer de conta quarks no jamal, cna euncos See ope Orn ema sim uma romertr mgt do or we podem Syarecer mun fal] qudo ing krraxtas nc oe Se cl ona da re, costa fl ‘ogac ti pou feo © once de margaritas ta ex snincpado @ cote speo- Frodo ao po dete Ese tipo de esta, que fz so exchsiv do context po rave alt (denominators sere lets, pene Sento exchsivasnen’e lop doen) se lose uitzads por tm itor Ito sera considerata umn eatin deficente” No aso da “ring, que se encotra ram proves le conucio dei, & tama das principals e das mals ca estatgia da fae anterioe 20 proceso de recaifcagioe, se bem illzada no proceso de ers fo, podest ser importante para devenvolver 4 capacidade de 0 Tor utilzr proves, steipaes pressuposgoes durante 8 vera, que a “litura” desenvolvida pola exanga nessa fase 6 sempre ma “letra ora, como relatam todas as peequltas et dla até agu, poder argumentar portato que desde 0 prime tor indelos de leltura Infantil x orsidade desenvolve wm papel fundamental Pars compreendermos como se dé ess relia, retomers « concito de orlidade e cerita enguanto um conlinuum, apr Sentado por Marcisch (1995). Para ele, no proceso logenetco ‘io existe uma oralidade, en iermos absolutos, que €suplantada pela exrila, O mesmo difamos para 0 proceso onlogenico. A onto vera leltura da clang evolu de wm cardlec “eis oral" das faces inca até tingle um mals escrito” ‘Vefamos como iso ocorre. Na fase desert acima, nos evere tos de letra esbogados pels autores citados,embora 8 rang ce diante de um textomarcado grafcament,o gue cle realza nina “leita mals préxima posivel do regio orl, se. 6 tuma leiture que representa protsipo da oralidade’. Mas n0 to significa que so eta aa inncla da “culture excl pelo contrdria, eiboraaleturafelta se asemelhe 3 uGnca pe ria da oralidade, ela é presenta contoros entonaclonals care fevsticos de uma “letra de texto Sendo asim, podemes cara terzareta fase em term, no de uma infgnei determinant thas de uma "predominincla” da orliade sobre a eserita 5 procemo de 188 Lerseaete@ Caio vane Wren eso peretament cocrent visto que, endo parte to mals de eventos oma do que eseso (a mar os mente Begun Ge dar, depend do nivel de letementod anda) 4 laa tvlamante cetera sua incursion Tere tian evan tipicas da oralidade. es isi ‘Num segunda fse do proceso de aprenizagem da letra, quando, prncipalmente no caso da cana Se case nen acon comes arena a seca « pew da carga cbr ace ta val aos poucosperdendo su selago con» ela proto eegSrecpies data fe uc pateemos te cna ra cn gto utlzando os dados des anges covn asus reamos ‘aed qual etamos ano consste nace moreno da evolu infant em que, no caso da produc cara crane St rconia numa hpotee “Pee Sabin" Nesta fas, consideraso ue firs a rang cmoce a pessber que sexi convencional ea tidades grins tem una angio sine, tnd io mabe 30 fertoo que ert represen Nola ei. spun oe pew prea «como o momenio em qucaeiange coma labora hiposes no pense coe a funto aiuto do texas Alo (0 porador que hte era conacbid pel canes ape getuimente comers a ar ‘har atengo istemitic dee chara Desa forma se nano pass ase volar mals para 0 propiccédigo da scr cara, ose contentando mals com ples inven ni su fetta pela descr da arcs formas dh crn desu gun, Como podemes ver no Grafica 1 sbnixa, neste Toten satis defeturautlzadas pels crane stem ura arog a0 mano po em qu an pe aco atta dea ia una Fredonia tol odemos dar um xemplo tio dese comportamento através de um teh de nurs 4 tn‘ noes afc ne fate Pa Sldica. Diam da fae “O dedio aprenden «Igo tana co seca pronunando lea por lea fi ates lea septa fara das moked pm ds ree tte palaven que ila som o eesido som, Segue dita leva Por lta das cas plavassepuintes, Por ime ra ima pal contac algo ainda mais eros: ea dectin a rina ene et depois voltae eptepronunciano a uc nate iversa 4 apiesentada graicamente Ents, motivodn fortes ols Son ‘la inverta uma palin Ocore is ou mesa as plat gunn oobi atmo Coto Hee LHCII Lede) Leura 9 rcaade: cries que se cuca shies 187 Figura Gréfico das estatégias de leitura no nivel PréSilsbico rriretilerint Crees que exe exemple sf scene pan mostar gue ever i ls sn, some sr aunllada agora pl uo da esa ao Sada deca der wsada par a poy eportines dae seuss play nn rt «nega za part doco, owe so panna sur ais ual do proceso. Froulealoseuaicagio f caro qu soa dees ctekas apas rede iba nha, Mine ‘SS preted avn e or xcs deci ‘Quando apreentmos estes exemple pcos de a celle wo fog sobe alia, nao sca gue a lange ot sts mamentosebeindo apes tote rego soma A aso ver ete €um momento em que a sxans come 2a “horarse da exci e suas redesoes incur tmbm ines tuts contrustes,sendo que a allexdo tlio lora/som & Prwloninante Por exempla o oto de haver ati de ade hago eineyact (ens) devel eves (em que 3 cane "W'dando pots ente apa) evden ma fied ser do papel don eager em rancor tra. Ese Spo decompo tamento, por exemplo, nie aparece nos dados das pesquisas sObe® as chamadas leituras do “fa-de-conta” da fase anterior. Ji. a ex téncia de adivinhacoes e Intepracoes de nivel frasal denuncia @ desenvolvimento de uma “corsciénca sintitica", w qual a rian [parece desenvolver melhor a partir do contato com textos escrito 188 Les so Hre # Chua Main vera Tals conclusdes nos poem de acordo com Abaurre (1992, p. 136), quando essa afrma que bora as prluySes esponsineas das erangas sm em un pe imeico montento, bastante Miowsncrtcas, € posel identfcar Aesda code a ineorporagso ce aspects convencinan o's poe sar expicado pelo forte spel soil das lividades de rita © Aqui & importante dizermos que sé nos fo pssivelchegar a ‘eas concusties pore o material oe utlizamos como teeta: mento para teste de letra fot um oxo completo, Amara das ‘Pesquisas sore ssa fase da eerta infant nto chegaia& ss, Visto utlaarem apenas palavras clas ou faces clas acompa nada de ustragdes como auxliares da nio poder avaliar a te- flexi da cranga acerca do text impress como um todo e apenas sobre el. A unlizagio de palavas ou fess cures soles corno insteumenio para compreender © processo de leitura no poderd jas dar conta do proceso de contract da leur, aque o que femos afo sto palavras ou fases sll, lemcs textos un texto» lo meron rtp ~ nto éforado de plas utopia resulado € que estas pesguia, ao ofereer como instruments apencs palavras folada” 56 poderso mesmo conchir acerca da Teflesio infant sobre fonemase lets, que as enangss fo terfo sobre o que pensar em estuturas meiorss ‘Querenos serescntar também que, embora estamos aqui prevendo o desenvolvimento dui rfisio lonopsdea sobre 0 Sitema de ecritacomo ume das infséncas da excols pla malola das criangas, multas peaquisas tm mostredo (Absurre, 195 Mayrink-Sebinson, 1698) que mesmo a Jexcuberta da eacto 1 nema/grafema pode ae Inia [ser cas, a desplto do riel de Ietemento da mf Essie descoberas eo importants para con tesar a hipétese de alguns etudiosos somo Goodman (197) ¢ Fence (1982) de que ab crlangas aprendem pabalmente em lane il Ss sents Oa oe oer gu ss aan tomadas como cuetoe de peslss, quando inciim 0 proceso escolar de alfabeuzagio,jé pastram, em cas, pela fae de seg Ientate. Algo to dab ange orindas de ombientes mao ‘Examinando agora a fase posterior, denominada “Sildbica", perceberemos, atraves do Grafica 2 abalno, que as extratégias de ‘eituraullizadas nesta sio excusivamente de racodificagdo, O que ocorreniio neste momento? Teed havido uma involu Lutuaecranice:camerce pasaenasn baato 169 Figura? . Grifico das estratégas deleitura no nivel Silébico Ee ‘6 de Ocomnca por statis ! TEEPEEEELEECE ons interpreta ¢ que a dexeabera de gue nossa eta soa soma euiason uefa nian tafe ate, ¢ ag ‘lnain No sentido de Gough filings apd Fat, 1586.22, Tetanga,“Neste (-] momento, [-] descobre a evtnda de um, feasotaerto shee en base sn, og gare tur [ol ptcanaiea(xyptanalyas) ow etre. “hpi at raids lean comeltrene der wad rarepa ser, prs iar tne no cao ds paso Case a clas mo Sa orslade ecient oc Sova ma len prone re mori Seenaprie au ina 6a denen une peta (er tadjoral para a letra. Provavelmente aa crang esje contigurando Golcrqce metal guelhe peril mister sever Seu {Boe de sry folic Tal r,s Cough © HES (ipa Kato 1998,P 3) conespndincs ne pater fnrat Et palea eta ‘Siphecactss coms eta separa fapeme, oe Tadeo pls So seston dares nen esas ‘Svs emia como ura porno selon eee ne ince Yer qu he pneu es Klin perenne odo Sn 100 Levas eo on # Cte Hering oan Se nas (aes anteriores erlang sna mann una tondécia ‘coneebero texto como a reprsentagio de ago constto de com {aido (oquea leva contrat estategia de comproensio) eager, {al conpartamento é abarconado, devemos concile dsso que a «tian dou de ver texto cor algo ue ter sent e ue ela thandonou ahipétese de que ler compreender alge? Aezedamos gue nfo, O que tcorre neste momento queacrangy, tendo levane {ilo ahipstase (ras o menos vordadels) de qe, ra nosa lingua escrita, a letras representa os sons, 130 esata com a inven: Go. Por outro lade, acing parecer te conan de que 0 gue Slo fazer ao recon aida no 6 ler, Um exemplo sso € ga, Surante aplicasio dos nsirumertos de letra, depois que ran: Ga terminava de “ler” nds podiameos para falar sobre 0 que ly Evi mutes vezes alo como "Mis eu S01", ou “Eu sal os oes das eta" ox "Es ainda no seer” te. Como fea a ralidade? A oraldade esa fase se distancia cada ver mais do se uso prototipso,entotagto ainda nao 6 utlizada imo represcntagi ol do texto esto. uma fae de acomodagio| ter que erlang de limita a experiencia, come ae brineass, com a “Sonoda esas: mito malcom a rms do «que cam a segunda) Ni fase Sibi Afb’, hi uma nova dverseato no soa extras de etura come mosta 9 Geico que segue. Figura Gréfico das estratégias de etura no nivel Siabico-Alfabética de Octo por Elia CEOPPEiPiaeel ge Tal dlverifacio, como na fase PlSiiic, representa umn novo momenta de ono ‘cna a que ee cna nlo {i repek 3 hiptooe que td vedo ceboads, um confit de Soepetemenig\ de decto fete bleu: conga continua 8 Soils eovatdlas de rece, 2 que, directed fe tate ed agi St ue han cn ieporane ron ug smc re oma oe sckpre ds Linger! dal o nimere evedo de exraegas See fipo), Entretanto, ayora essa decodificagio é utilizada como auxitio scomprocesle ey nest pomento oe dion nn maior 0 Fie eal noseds dk cSvtlgas de genie ea conta, iene predomioanmenie © papel a cle nt te min cc: oe seiteeoen quvsciene nati gers onmnore roma 2 in a a wh lade om ‘ar uma euiga de omprers.O ra inkremant Eq 68 Scand to coming rata ee serve de spore am a rena ae kypamts his or ad seme ARO) ini ie ao on quiet toi staves da integrass0 Patras sipens Su foo) oom sos sever cee Taco ieerecenceerecr Anspoias Pot cnc motire €ope enor lelncn coal agin et ‘ma state posfvel de una oreidade snes se Seuoeles so Unt omiitns pea dclebuer to vile gee Salext ere cout encts pore tesco rer Cosa deonion oan ier come orale patra ds pei ie Intuc. Vito t= cace memeto cn ques crama cogs Aetr alee cpsddade i divide ax maapleenrs seo 6 Talpreuslos eebere xn compeesnss co nis soa gba: Seen ne er fs ob ace oe prtees eoe cr Se ee td Gogo dard cont culminarcon mons em qe 8 ‘a recodificagio é 0 foco de atengio (Fase Silébica), chega-se inevita- {iden ao momento cmt ques Cangsoeimbul da taea de Senvolve te dun evils wp memo tempo. Entretmin, esa nated al anda no core inulaeaneste prey oiSreesesllich, depts, lege: En angus ugar, eaa a 2s pnt por oc conta ts matustdede niin e ng tea da eangh, ea {um ase em que comega ase doxnvcles Ma tonne a optidade melacgalive ou oe # canes epende 8 Hardee pei emporio aac us ceo fring cra elo es duns eividadesenvotides 8 BF ih Gecieno compress). Tizesse um rascurho da litura ler numa altura normal 192 Leas de Hole # Cuda Nan Mos Por fim, na “Fase Alfabética’, wma diminsio das estraté- gigs deecsifagfoe um aumenis signi das etapa de tura continua e proséaica, ocorendo ainda, embora em numero ppouco significative, estratégias de integracao, Podemos viewalizar sso n0 Graco 4, Figura Gedfico das estratégias de leitura no nivel Alfabetico {de Ocortaca por Fated Esta 6 portanto, uma fase de cqulfria em que, tendo a cringe se desncurbido da tarela de reeifiacto, an maria Dass «opera com unas maiones significa, Eas unde fea na meméria tm agora tina represstagio lencal global e @ segenentcio 56 utlzaa com polars msifo inasadas. ‘Neste momento, em que a oraldade dea de seria como instrumento,supore jars recdfcaao, ver que as pawns sera a er provesnadasleccalmre, a vocalizagi ganha on pepe talent diferente cla pean n servi como met de expresso co teste Fe eae, enore fet, tnd cal a srtio prkotpc, € agoen uma sexta orslzada, no santo de través das estas proses a cranes tnt reaper a all dade propria do funconamento daguele testo eapecticn, que e stg. Ketalhd prt posinuee nse mts do prot Pode ese Lense concn carttor un se curmmbreseto 193 importante dizer que a diego da ore deen ex em qe, emibora concodemos corn autores como Goodmen (131) e Smith {158} quando afmacs que ltrs mito mae do que recon {Go eum lator fuente no Sena, esi intone {Sundaes sgfcatvas,queremon alfrmar que exe fuécin 96 € alcangada dope que luo peor foo camino se ns fe lentamen bogs Mais do que noe ures delender € Gh, para o suelo agus en compete eorex rade cCeecipenta pops fslamentise must diverficndos nas dle fentes fuer de aguisigio da letre, Concordamos com Havelock 585 27.8) quando dr ques oaiiade consul complement neces 8 noes conse baat da Sts ects [sfmanco qu, ors] “bia peso prenare Sate oh da evans prs ern tent [I ves ie ll Se ‘Srvalvimenta da cultura cca ao oni ea recede do Proceso de deservinent em ues pts eral se ors compe iia nie da palavs recone naulnenie. Retertnclas saxon eerie eee {que faz a rang do ces eotio? Em KATO, MLA coco wets pod scnecen ees Se el pio nr SEER Sma o Peete rn cei it sam et ree tt ane ma tetoons heat, {DUAR in crc her terete Seid Em CARSCSO.MARTING C (cng). Constr folic ee Seto CERI Ae KO rc cn Soe ae nes rat ema i EEDA Lage emi ie sag ements mm CoOL og in, mi slams hei eee rer ihe os ——. United na letra — um modo pszalingtic tarsaclonl Le ‘ete, Porto Alege + 25.0 4p. 943, dee 131 194 Levande tow # Cuca Maire Moen HAVELOCK, # A equito embeds cultura cca: una female pare a ‘ente mona In OLSON, BRN TORRANCE. Cua ade Sio Pola Aca, 195, KLEMAN. A. Modelo de Ibrameno © a pis de alata na scala bm ==. org) Co geet de onan. Capea: eae dae tinos, oe a KOCH, LGV; Intretncias da Oralidode na Aauisi da Exes, Taos ‘tm Ling Apondn, Cangas np 318 fl es 7 LEMLE,M, Cun Ter do Abeta, Sto Pale ue, 193. LEMOS, CT G Sobre aqui da set alguns cutee. x OHO, R (orph Aiicizciocirnenia, Caples Nex das Utes 158 MARCUSCHL L.A. (1599) Onde «erie, Cnfectci de abertra no Erconvo Fens Bralleio de brains de ings Nea pra) MAYRINK-SABINSON, MET Redlnbs sobre 9 proce de ais da fects be ROI. (org) Afitnge krone Campinas Maca at as, 188, MOREIRA, N.ca C R Rortedore de tnt concapgbs de nga quanto & stubulos,fandes «conte. KATO. M.A (og) A conor Fel ergo Pao: ose, 12 CLIVEIEA, M.A NASCIMENTO, Me Ae er orcas Sveleton na aredisagin dant Bobo Ros, 81 Belo Bs, ‘Sie FAE/UEG p38 der 150. ‘QU. W. Oni an rae Te eli of etd London Methuen PERERA, Kien uring ant ang London Ras lacs, 198 RAVEN, J, C: RAVEN, J: COURT, J. Maus Press Coli St Paulo: Contr itor de Tete de Prague es Pislogln 197 EGO, LB. Dessbrido Lingus certs anles de arenes ler: algunas inp eas En KATO, MA org). A conan rs. Creo Pad ees, oe es = espe pele sis re CARDO MAING or) Ce ‘trcfalxe ait. Pacopats Vor, 18. OIG, 0 etamen na oreo: ge perpen THrKOJO, (arg) Alabang enon 1. “SANCHEZ, & Renate de Intrengto nos Problems de Lei. tn: COLL, € Dao pig vn, Foe Ale: As acs 798 TTERZL,S.B. A cotr dete. S80 Poo: Pontes, 195, TTRINDADE, FM. Ff desnho ou ¢ esta” Late: Tara ¢ Pres, Pore ‘Alege Mercado Abeta. 50, p. S46 dea. 1997 Let erctsaés camiton queso sucam base 195

You might also like