Zjawiska optyczne w atmosferze

Mateusz Poźniak
Tęcza
Tęcze są spowodowane rozpraszaniem światła słonecznego w kroplach deszczu.
Krople swoją wielkością oscylują w zakresie od 10 μm do kilka milimetrów.
Zwykle zakłada się sferyczne kropelki, jednak kształty kropli mogą się różnić w
zależności od ich wielkości. Łuki które obserwujemy powstają za sprawą
rozpraszania światła (w pojedynczych kroplach wody), a więc złożony problem,
dziejący się w milionach kroplach deszczu, można zredukować do rozpraszania
się światła słonecznego w pojedynczej kropli deszczu.
Tęcza
Każdy promień ulega odbiciu i załamaniu
po uderzeniu w powierzchnię styku
powietrza i wody. Narysowane zostały
tylko te ścieżki światła, które powodują
powstanie pierwotnej tęczy. Są one
określone przez załamanie przy wejściu
do kropli, wewnętrzne odbicie i ponowne
załamanie przy wyjściu na powietrze.
Podobnie można skonstruować tęcze
kilkukrotne, poprzez dopuszczenie
powtórzenie wewnętrznych odbić.
Tęcza
Promień (1) nie jest odchylany przez
załamania, gdyż wychodzi pod kątem 180°
w odniesieniu do promienia padającego.
Promień (2) wchodzi pod kątem
rozproszenia wynoszący około 170° i tak
dalej. W miarę wzrostu parametru b, δ
maleje, aż do osiągnięcia minimum przy
parametrze ~0,86r (promień 7).
Tęcza
Białe światło, które jest mieszaniną fal o
różnych długościach, przy wejściu do
kropli ulega rozszczepieniu. Każda barwa
ma swój kąt odbicia. Dla barwy
czerwonej wynosi on 42°, a dla barwy
niebieskiej 40°. W wyniku czego
uzyskujemy kolorowy pas światła, który
następnie na tylnej ściance, jest
odbijany. Przy wychodzeniu światła z
kropli również doznaje ono
rozszczepienia, zwiększając efekt.
Tęcza zdjęcia i przykłady
Halo słoneczne

Halo jest powodowane przez kawałeczki lodu, zawieszone w toposferze, które

załamują światło i/lub odbijają światło słoneczne. Kryształy lodu, które
powodują dobre halo są zazwyczaj sześciokątnymi kryształami płytowymi lub
kolumnowymi o rozmiarach w zakresie 20-100 μm. Takie kryształy tworzą się
bardzo często, w zależności od temperatury i ilości pary wodnej w powietrzu.
Dla uproszczenia w przykładach używany będzie lód o trójkątnym kształcie.
Halo słoneczne - odchylenie promienia światła
Promień z ośrodka o mniejszej gęstości (powietrza), wpada do ośrodka o
większej gęstości (lodu), przez co załamuje się, o odchyleniu d₁. Następnie
powraca do powietrza i odchyla się o d₂.
Halo słoneczne - odchylenie promienia światła - wzory
Odchylenie d możemy obliczyć z dwóch wzorów:
Halo słoneczne
By halo słoneczne powstało, kąt odchylenia musi
być równy, lub większy niż 15°. Czego
dowiadujemy się z wykresu d(i). Kąt odchylenia
jest równy kątowi między kierunkiem patrzenia,
a odbitym promieniem. W ten sposób powstaje
charakterystyczny okrąg.
Halo słoneczne zdjęcia i przykłady
Miraże

Miraże powstają w wyniku propagacji fal

świetlnych w powietrzu, który współczynnik
załamania się stopniowo zmienia. Gdy nad
gorącymi warstwami powietrza znajdują się
warstwy zimnego, wtedy promienie świetlne
są zakrzywiane ku górze (gęstszej
warstwie powietrza).
 Fatamorgany

Najpopularniejszą formą miraży, są znany z książek

i filmów fatamorgany na pustyniach. Pod wieczór
piasek oddaje swe ciepło, ogrzewając dolną warstwę
powietrza, podczas gdy górne warstwy są już
chłodne. W takich przypadkach w niedalekiej
odległości powstają złudne zwierciadlane obrazy,
obiektów znajdujących się tak naprawdę dużo dalej.
Miraże - wzór na współczynnik załamania światła
Wzór na współczynnik załamania światła n, w jednorodnym środowisku
propagacji światła:

T - temperatura w K
p - ciśnienie w mbar
Miraże zdjęcia i przykłady

Tak zwana mokra droga

Kolor nieba
Kolory nieba wynikają z wielu czynników. Proste wyjaśnienie
typowych kolorów nieba podczas zachodu słońca przedstawia
rysunek. Słońce jest poniżej horyzontu, lecz nadal oświetla
fragmenty atmosfery. Kolor docierającego do oka obserwatora
promienia zależy od czterech czynników:

1. Od drogi, które światło pokonało przez atmosferę przed

rozproszeniem;

2. Wysokości na której odbywa się rozpraszanie;

3. Kąt rozpraszania (zależny od rodzaju i rozmiaru obiektu

rozpraszającego);

4. Ilości zakłóceń spowodowanych rozpraszaniem i/lub

pochłanianiem pomiędzy procesem rozpraszania a obserwatorem.
Kolor nieba
Wiązka światła najbardziej oddalona od poziomu gruntu dotrze do linii wzroku,
prawie bez tłumienia, jedynie fale niebieskie są absorbowane przez atmosferę,
a następnie wydalane w różnych kierunkach, przez co dominuje kolor niebieski.
Im światło przechodzi bliżej poziomu ziemi, tym dłuższą drogę fale muszą
pokonać przez atmosferę, co skutkuje coraz to większym tłumieniem
dłuższych fal.
Kolor nieba zdjęcia i przykłady
Bibliografia
https://www.researchgate.net/publication/295561972_Optical_Phenomena_in_the_Atmosphere
https://www.metoffice.gov.tt/sites/default/files/Optical%20Phenomena.pdf
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/meteorologia;3940077.html#prettyPhoto
https://www.popsci.com/scitech/article/2003-04/why-are-rainbows-shaped-arch/
https://www.youtube.com/watch?v=H23aQBhWVdg
https://www.meteorologiaenred.com/pl/halo-s%C5%82oneczne.html#Caracteristicas
https://www.youtube.com/watch?v=vaHzySzFGZk
Encyklopedia edukacyjna - Polskie Media Amer.Com SA 2009 tom 50