ლექცია 13

თავი 8. პერსონალის მართვა, ადამიანური ურთიერთობები ბიზნესში,

ხელფასის არსი, ფორმები და სახეობები

8 .1. საკადრო პოლიტიკა ბიზნესში

ბიზნესი წარმოდგენილი საწარმოს ან ფირმის სახით, რომელიც უწინარეს

ყოვლისა ადამიანთა გაერთიანებაა, რომელიც გამიზნულია ნებაყოფლობით ერთი
საერთო მიზნის მისაღწევად, ამდენად ადამიანების გარეშე არ არსებობს ბიზნესის
მართვა. ფირმები(საწარმოები) ვერ შეძლებს დასახული მიზნის(სტრატეგიული,
ტაქტიკური, ოპერატიული) მიღწევას საჭირო რაოდენობისა და კვალიფიკაციის
კადრების გარეშე.
კადრები ანუ პერსონალი ეწოდება ფირმაში მომუშავე ადამიანებს.
კადრების მართვაში კი შედის ყველაფერი --დაწყებული თანამშრომლების
სამუშაოზე მიღებიდან დამთავრებული მათი დათხოვნით. ნებისმიერი სახის
ბიზნესის განვითარება დამოკიდებულია ადამიანურ ფაქტორზე. საკმარისი არ არის
მხოლოდ შენობების, სასაქონლო-მატერიალური მარაგების ფლობა მთელი
მსოფლიოს მასშტაბით, ან ულტრათანამედროვე კომპიუტერები ჩართული
გლობალურ ქსელში. იმ ადამიანების გარეშე, რომლებიც თვალყურს ადევნებენ
შენობებს, მართავენ სასაქონლო-მატერიალურ მარაგებს და მუშაობენ
კომპიუტერებზე ბიზნესის არსებობა მათ გარეშე უბრალოდ შეუძლებელია. ფირმის
ეფექტიანობა და პრესტიჟი დამოკიდებულია მისი პერსონალის
პროფესიონალიზმზე. მათი ეს თვისება პირდაპირ აისახება ფირმის მიერ
წარმოებული საქონლისა და მომსახურების ხარისხზე. ამდენად ფირმა ვერ შეძლებს
დასახული მიზნის მიღწევას საჭირო რაოდენობისა და შესაბამისი კვალიფიკაციის
კადრების გარეშე.
პერსონალის მართვა გულისხმობს დასახული მიზნებიდან გამომდინარე
შესაბამის პროფესიებზე მოთხოვნილების განსაზღვრას, შტატების
დაკომპლექტებასა და საკადრო მაჩვენებლების შეფასებას.
მენეჯერის უპირველესი და მნიშვნელოვანი ამოცანაა
გუნდის(კოლექტივის) ფორმირება. მაგ., მცირე ბიზნესში საჭიროა რამდენიმე
დაქირავებული მუშაკი, მაგრამ დიდ კორპორაციულ ბიზნესში კი საჭიროა ფირმის
კოლექტივი, მაგრამ ორივე შემთხვევაში უნდა შეირჩეს პროფესიონალი კადრებით
წარმოდგენილი გუნდი, რომლებთანაც მენეჯერს შეეძლება მაღალეფექტიანი
საქმიანობის მართვა კონკურენციის პირობებში.
ზემოთაღნიშნულიდან გამომდინარე პერსონალის(კადრების) მართვის
ეტაპებია შემდეგი:
 პერსონალზე მოთხოვნილებების პროგნოზირება--დაგეგმვა და შემდგომ
შესაბამის პროფესიულ კადრებზე მოთხოვნის დაკმაყოფილება;

1
  შრომის ბაზარზე საჭირო კადრებზე მოთხოვნა-მიწოდების ანალიზი;
 კადრების მოძებნა და შეკრება, ყველა თანამდებობზე პოტენციური კადრების
რეზერვის შექმნა;
 კადრების სწავლება და ადაპტაცია, დაქირავებული მუშაკების ფირმის
ქვედანაყოფებში განაწილება და ინფორმირება შესასრულებ საქმიანობის
შესახებ;
 ხელფასებისა და ბონუსების სისტემის განსაზღვრა;
 მუშაკთა საქმიანობის შეფასება და ატესტაცია

პერსონალის სტრუქტურა განისაზღვრება ყოველი ქვედანაყოფის,

პერსონალის განათლების დონით, მუშაობის სტაჟის, კვალიფიკაციის, შრომის
ანაზღაურებისა ფორმებისა და სისტემების მიხედვით.
თანამედროვე ეტაპზე პერსონალის სტრუქტურას ასეთი სახე აქვს:
 ფირმის თანამშრომლები(პერსონალი);
 მენეჯერები(ხელმძღვანელები), რომლებიც სამ დონედ ყოფენ- უმაღლესი,
საშუალო და დაბალი, პირველი შემთხვევაში საქმე გვაქვს მთლიანი ფირმის
მართვასთან, მეორე სტრუქტურული ქვედანაყოფების მართვასთან, ხოლო
მესამე დონეზე უშუალო შემსრულებელი მუშაკების მართვასთან, მათ მთლიან
ერთობლიობას უწოდებენ ადმინისტრაციას.
 სპეციალისტები(მათ მიეკუთვნება ეკონომისტები, იურისტები, ბუღალტრები,
ფინანსისტები, მარკეტოლოგები, ინჟინერ-ტეკნიკური მუშაკები და სხვა
სპეციალისტები);
 აქციონერები;
 დირექტორთა საბჭო, რომელიც პასუხისმგებელია ფირმის საქმიანობასა და
ფირმის სტრატეგიის დონეზე მიღებულ მმართველობით
გადაწყვეტილებებზე;

ფირმის პერსონალის დაკომპლექტებას უზრუნველყოფს პერსონალის

მენეჯერი, მისი მთავარი ამოცანაა შრომის ბაზარზე ფლობდეს სიტუაციას და ფირმა
უზრუნველყოს საჭირო რაოდენობისა და კვალიფიკაციის სამუშაო ძალით. დიდი
კორპორაციები საკადრო მარკეტინგს დამოუკიდებლად აწარმოებენ. მაგ.,
ახალგაზრდა სპეციალისტებს ეხმარებიან სტაჟირებისა და სასწავლო პრაქტიკის
გავლაში, ასევე იწვევენ უნივერსიტეტებიდან და სასწავლო დაწესებულებებიდან.
საშუალო და მცირე ფირმები საკადრო მარკეტინგის განსახორციელებლად არა აქვთ
სათანადო რესურსები და მიმართავენ საშუამავლო ფირმებს, რომლებიც კადრების
შესარჩევად ემსახურებიან შემკვეთ ფირმებს.
პერსონალის სამსახურს ევალება აგრეთვე მონიტორინგი, მასში
იგულისხმება პერსონალის მდგომარეობაზე პერსონალის მდგომარეობაზე და და

2
მათ დენადობაზე(დინამიკაზე) მუდმივი დაკვირვება, სტიმულირების
მდგომარეობის ანალიზი, პერსონალის დაქირავების, კვალიფიკაციის ამაღლებისა
და დაწინაურების არსებული მდგომარეობის ანალიზი, შრომის უსაფრთხოების
პირობების შესწავლა და ა.შ.
არსებობს კადრების შერჩევის ორი მეთოდი: აქტიური და პასიური.
აქტიური მეთოდი გამოიყენება იმ შემთხვევაში, როცა შრომის ბაზარზე სამუშაო
ძალაზე მოთხოვნა აჭარბებს მის მიწოდებას. ასეთ შემთხვევაში გამოიყენება
პერსონალი შერჩევა:
 სასწავლო დაწესებულებებიდან;
 დასაქმების სახელმწიფო ცენტრებიდან;
 კერძო საშუამავლო ფირმებიდან;
 მომუშავე პერსონალის პირადი კავშირებიდან;
 პრეზენტაციების, ფესტივალების ჩატარებისას და ა.შ.

პერსონალზე მოთხოვნის დაკმაყოფილების პასიური მეთოდი

გამოიყენება შრომის ბაზარზე ჭარბი სამუშაო ძალის მიწოდებისას. ამ შემთხვევაში
მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებში ქვეყნდება განცხადებები, რომლებშიც
მოცემულია თანამდებობათა ვაკანსიები, პრეტენდენტებისადმი მოთხოვნები,
შრომის ანაზღაურების პირობები, დამატებითი ბონუსები, ფირმის
ადგილმდებარეობისა და სახვა ინფორმაციები.
შერჩეული პერსონალისათვის საკადრო სამსახური აფორმებს შრომით
ხელშეკრულებას და თანამდებობაზე დანიშვნას. ზეპირი ან წერილობითი ფორმით
დადებული ხელშეკრულება ფორმდება ადმინისტრაციის ბრძანებით, მას ამზადებს
პერსონალის მართვის სამსახური და ბრძანების პროექტს ხელს აწერს ფირმის
დირექტორი ან მოადგილე. ბრძანება მუშაობის დაწყებამდე გადაეცემა
ახალმიღებულ მუშაკს სათანადო ხელმოწერით.შესაბამისად ივსება მუშაკის პირადი
ბარათი და ამის შემდეგ კეთდება სათანადო ჩანაწერი შრომის წიგნაკში და ამასთან
ერთად ივსება შესაბამისი დოკუმენტები ბუღალტერიაში.
შრომითი კონტრაქტი არის ვადიანი შრომითი ხელსეკრულება, რომელიც
იდება წერილობითი ფორმით, რომელიც ასახავს შეთანხმებას პერსონალსა და
ფირმას შორის. შრომითი კონტრაქტით მომუშავე ვალდებულებას იღებს ფირმის
შინაგანაწესის შესაბამისად შეასრულოს განსაზღვრული სპეციალობისა და
კვალიფიკაციის სამუშაო დაკავებული თანამდებობის შესაბამისად. ხოლო ფირმა
ვალდებულია გასცეს ხელფასი და უზრუნველყოს მუშაკი სათანადო, უსაფრთხო
შრომის პირობებით, რომელიც გათვალისწინებულია კანონმდებლობით და
მოქმედი კოლექტიური ხელშეკრულებებით.
პერსონალის ეფექტიანი მართვის შეფასებისათვის გამოიყენება შემდეგი
კრიტერიუმები:
კომპეტენტურობა. კადრების მართვა ეფექტიანია, თუ არსებობენ
შესაბამისი კვალიფიკაციის, პრაქტიკული გამოცდილებისა და უნარ-ჩვევების

3
მქონე ადამიანები, რომლებიც ადვილად ეგუებიან ცვლილებებს, გააჩნიათ
ადაპტაციისა და ოპერატიულობის მაღალი შესაძლებლობები;
ერთგულება და ჰარმონია--პერსონალის მართვა ეფექტიანია თუ
პერსონალი კომპანიისა და მისი მიზნების მიღწევის ერთგულნი არიან. ერთგულება
მაშინ მიიღწევა, როდესაც კომპანიის მიზნებსა და პერსონალის ინტერესებს შორის
დიდი ჰარმონიაა. ერთგული და ლოილურად განწყობილი პერსონალი ყველაზე
მნიშვნელოვანი იმიჯ-მეიკერია, რომელიც ზრდის ფირმის რეპუტაციასა და
ავტორიტეტს;
პერსონალის მართვის ეფექტიანობა ნიშნავს --კადრების ნაკლებ
დენადობას, მცირე გაცდენებს, წარმატებული საკადრო პოლიტიკით ფირმის
კონკურენტუნარიანობისა და ეფექტიანი განვითარების მიღწევის შესაძლებლობებს.

8.2. კადრების შერჩევა

ნებისმიერი ფირმა დათხოვნილ თანამშრომელთა ნაცვლად ახლებს იღებს.

კარგი თანამშრომლის პოვნა ადვილი საქმე როდია. ამასთან, უნდა გვახსოვდეს, რომ
მოცემულ თანამდებობაზე საუკეთესო პირს კი არ ირჩევენ, არამედ იმას ვინც
საუკეთესოა კონკრეტული თანამდებობისათვის. ეს მომენტი ძალიან
მნიშვნელოვანია იმის გამო, რომ შესაძლებელია შერჩეული კანდიდატი ამ
სამუშაოსათვის ზედმეტად კარგი აღმოჩნდეს და მან მალე მიატოვოს სამსახური.
ვაკანსიის შესახებ ინფორმაციის მომზადება და განთავსება სანამ ახალი ვაკანსიის
შესახებ განცხადებას განვათავსებდეთ, აუცილებელია დეტალურად ჩამოაყალიბოთ
სამუშაოს აღწერა. ნათლად უნდა ჩანდეს ის მოვალეობები და პასუხისმგებლობა,
რომელიც დაეკისრება მითითებულ თანამდებობაზე დაქირავებულ თანამშრომელს,
ასევე ის მოთხოვნები, რომელიც წაეყენება თანამდებობის მაძიებელს. მოკლედ
დავახასიათოთ ვაკანტური პოზიციის დაკავების შესახებ განცხადების აუცილებელი
ელემენტები. თანამდებობის დასახელება. ესაა იმ პოზიციის დასახელება,
რომელზეც ხდება კანდიდატურის შერჩევა. მაგალითად --`ოფის-
მენეჯერი~, ,,`საკრედიტო ოფიცერი'', ,,`მოლარე-ოპერატორი~, ,,პროგრამისტ-
ანალიტიკოსი'', ,,ვიცე პრეზიდენტი'', და სხვა.
თანამედროვე პირობებში ბევრ საწარმოში, განსაკუთრებით მაღალი
ტექნოლოგიების სფეროში, გამოიკვეთა ტენდენცია თანამდებობებს უწოდონ
უჩვეულო სახელები. განყოფილება ან ქვეგანყოფილება. ამ ნაწილში
დაზუსტებულია თუ ორგანიზაციის რომელ განყოფილებაში მოუწევს მუშაობა
კანდიდატს. მაგალითად: ბუღალტერია, ოპერაციული განყოფილება, მარკეტინგის
სამსახური და ა.შ.მოვალეობები. ეცადეთ კონკრეტულ პოზიციაზე მომუშავე
ადამიანის მოველეობები ერთი ან ორი წინადადებით არ ჩამოაყალიბოთ.
აუცილებელია ჩამოთვალოთ ყველა ის ამოცანა, რომლის გადაჭრაც მოუწევს
კანდიდატს. მოვალეობების სრული სიის შედგენა არც ისე მარტივი ამოცანაა. თუ

4
თქვენ გჭირდებათ შესასრულებელი ფუნქციების დეტალური აღწერა, თხოვნით
მიმართეთ თქვენ თანამშრომლებს, რათა მათ ჩამოთვალონ საქმიანობის ყველა
მიმართულება, რომელსაც ისინი ასრულებენ. მიღებული სია შეაჯერეთ საკუთართან
და შეადგინეთ მოვალეობების საბოლოო ვარიანტი. მოთხოვნები კანდიდატის უნარ-
ჩვევებისა და გამოცდილების მიმართ. უნდა ფლობდეს თუა არა მაძიებელი
განსაკუთრებული სამუშაოს შესრულების უნარს-შესაძლოა მან უნდა იცოდეს
განსაკუთრებული კომპიუტერული პროგრამა ან რომელიმე უცხო ენა. მოკლედ, ამ
ნაწილში უნდა აისახოს ის უნარები, გამოცდილება და სტაჟი, რომელსაც თქვენ
ელოდებით პრეტენდენტისაგან.
ლიცენზიის ან სერტიფიკატის ფლობა. საქმიანობის ზოგიერთი სახე
მისი შემსრულებლისაგან მოითხოვს შესაბამისი სპეციალობის დამადასტურებელი
სერთიფიკატის ან ლიცენზიის ქონას.
ვაკანსიის არსებობის შესახებ ინფორმაციის განთავსების საშუალებები
მრავალია. მოკლედ განვიხილოთ ზოგიერთი მათგანი.
რეკლამა მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებებით. ეს ალბათ პირველია,
რაც შეიძლება დამქირავებელს თავში მოუვიდეს, როდესაც ეძებს ახალ
თანამშრომელს. კომუნიკაციის საშუალებები, სადაც მსგავსი განცხადებებია
თავმოყრილი ძირითადად ის ადამიანები ეცნობიან, რომლებიც სამსახურს ეძებენ,
შესაბამისად იმის ალბათობა, რომ პოტენციური კანდიდატი ნახავს განცხადებას
საკმაოდ მაღალია. მაგრამ ამ დროს თქვენ ხელიდან უშვებთ ახლო რეგიონებიდან
პრეტენდენტების მოძიების საშუალებას, რომ არაფერი ვთქვათ შორეულზე.
ბუნებრივია, თუ მიღებული შედეგი არ დაგაკმაყოფილებთ, უნდა მიმართოთ
ალტერნატიულ საშუალებებს.
ინტერნეტი ბოლო წლების განმავლობაში გლობალურმა ქსელმა
მოახდინა ნამდვილი გადატრიალება სამუშაოს მაძიებელთა და დამქირავებელთა
დაკავშირების სფეროში. არსებობს უამრავი ინტერნეტ გვერდი, სადაც შეიძლება
განთავსდეს ინფორმაცია ვაკანსიების შესახებ. ამასთან იმის ალბათობა, რომ
სასურველი კანდიდატი, არა მხოლოდ მოცემული რეგიონიდან, გაეცნობა
განცხადებას გაცილებით მაღალია, ვიდრე საგაზეთო რეკლამისას.
ბიზნეს ასოციაციები. არსებობს მრავალი პროფესიული და სამრეწველო
ასოციაცია. მათ უმრავლესობას გააჩნია საკუთარი საცნობარო სამსახური დასაქმების
საკითხებზე, რომლითაც სარგებლობა ასოციაციის წევრ იურიდიულ და ფიზიკურ
პირებს უფასოდ შეუძლიათ (მაგალითად, ახალგაზრდა ეკონომისტთა ასოციაცია,
საქართველოს სავაჭრო-სამრეწველო პალატა და სხვა). ბევრი ასოციაცია ვაკანსიების
სიებს განათავსებს საკუთარ საიტზე, მაგრამ მათზე ხელმისაწვდომობა მხოლოდ
წევრების პრივილეგიაა.
საქმიანი და პირადი კონტაქტები. ეს გააჩნია თითოეულ ჩვენგანს და
შეიძლება ეფექტიანი წყარო აღმოჩნდეს განსაზღვრული ვაკანსიის დასაკავებლად
კანდიდატურის ძებნისას. ის ადამიანები, რომლებთანაც მეგობრული და
პროფესიული კონტაქტები გაგაჩნიათ კარგად არიან ჩახედულნი თქვენი

5
ორგანიზაციის საქმიანობაში, იციან თუ როგორ პიროვნებას ეძებთ და
დაინტერესებულნი არიან შეგირჩიონ კარგი სპეციალისტი, რათა არ მიაყენონ
ჩრდილი არსებულ საქმიან ურთიერთობებს.
დასაქმების სააგენტო. მიუხედავად იმისა, რომ მოგიწევთ მათთვის
მომსახურების საფასურის გადახდა, დასაქმების სააგენტო შეიძლება მოგევლინოთ
საჭირო კანდიდატების მოძიების კარგ საშუალებად. ბევრი ფირმა სარგებლობს
დროებითი დასაქმების სააგენტოების მომსახურებით, რათა ახალი თანამშრომელი
დაიქირაოს გამოსაცდელი ვადით. თუ ის არ გაამართლებს, ფირმა სააგენტოს
ახალის გამოგზავნას სთხოვს, ხოლო თუ პიროვნება შეესაბამება დაწესებულ
მოთხოვნებს, მაშინ მას მუდმივ შტატში აიყვანენ.
კადრების შერჩევის შიდა წყაროები. საუკეთესო თანამშრომელი,
რომელსაც შეუძლია ხარისხიანად შეასრულოს დაკისრებული მოვალეობები,
შეიძლება საწარმოს შიგნითაც მოიძებნოს. კადრების გადაადგილება ორგანიზაციის
შიგნით შედარებით იაფი ჯდება. უფრო მეტიც, თუ ორგანიზაციაში აქცენტი
გადატანილია კადრების მოზიდვის მხოლოდ გარე წყაროზე, მაშინ ფირმაში
შეიძლება გაუარესდეს მორალურ-ფსიქოლოგიური კლიმატი. რადგან სხვადასხვა
განყოფილებაში მუშაობენ ადამიანები, რომელთაც აქვთ ამბიცია დაიკავონ უკეთესი
პოზიცია, ამიტომ ვაკანტური თანამდებობის დასაკავებლად კონკურსში მათი არ
მონაწილეობა დაძაბავს ფსიქოლოგიურ ატმოსფეროს გუნდში. ორგანიზაციის
შიგნით კანდიდატის ძებნის დადებითი მხარე ისიცაა, რომ ხელმძღვანელს შეუძლია
მიიღოს ობიექტური ინფორმაცია კონკრეტული პიროვნების შესახებ უშუალოდ
მისი კოლეგების, ყოფილი და ახალი უშუალო ხელმძღვანელებისაგან. ასევე ის
კანდიდატები, რომლებიც შტატიდან შეირჩევიან, უკეთესად იცნობენ საწარმოს
პოლიტიკას, ორგანიზაციულ კულტურას, ტექნოლოგიურ პროცესს, რაც
მნიშვნელოვნად ამარტივებს მათ ახალ პოზიციასთან ადაპტაციას. აღნიშნული
უპირატესობების მიუხედავად, რაც ორგანიზაციაში კადრების დაწინაურებას
ახლავს, არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ თანამედროვე ბიზნეს-გარემოში ფირმის
წარმატებას მისი ინოვაციურობა (სიახლეებისაკენ სწრაფვა) განსაზღვრავს,
სიახლეების მთავარი წყარო კი, უმეტეს შემთხვევაში, ახალი თანამშრომლები არიან
თავისი განსხვავებული ხედვით.
საუკეთესო კანდიდატის ძებნაში ასევე მნიშვნელოვანია დიდი
რიცხვების მეთოდის გამოყენება (დიდ რიცხვთა კანონი). რაც უფრო მეტი
პრეტენდენტის თავმოყრას შეძლებს ფირმა, მით მაღალია შანსები იპოვოს ის
ერთადერთი, რომელიც საუკეთესოდ მოერგება ვაკანტურ პოზიციას. პერსონალის
მართვის სამსახურის მიერ დახარჯული დრო, ენერგია და ფული ათმაგად
დაფასდება, როდესაც საჭირო კანდიდატს მიაგნებს. ვაკანსიის შესახებ
ინფორმაციის გამოქვეყნების შემდეგ იწყება პრეტენდენტების საბუთების მიღება
(პერსონალური რეზიუმე, რეკომენდაციები, სერთიფიკატები და ა.შ.). მიღებული
საბუთების რიცხვი, ბუნებრივია, დამოკიდებულია ორგანიზაციის იმიჯზე, მის
მასშტაბებზე, თვით ვაკანსიის ტიპზე და შეიძლება ზოგიერთ შემთხვევაში 100

6
ერთეულს გადააჭარბოს. მათ შორის შეირჩევა საუკეთესოები, ხოლო ისინი ვინც ვერ
აკმაყოფილებენ დაწესებულ მოთხოვნებს თავიდანვე გამოირიცხება. თუ
პერსონალური რეზიუმე არასრულია, მაგრამ ძლიერი, აუცილებლად საჭიროა
პერსონალთან დაკავშირება, რათა მიიღოთ საჭირო ინფორმაცია. საბუთების
გადამოწმების შედეგად შერჩეული კანდიდატები გადადის
გასაუბრების(ინტერვიუს) ეტაპზე და მიიღება საბოლოო გადაწყვეტილება
პრეტენდენტის დასაქმების შესახებ.

8.3. ხელფასის არსი, ფორმები და სისტემები

საბაზრო ურთიერთობების პირობებში სიმდიდრის ზრდის, სასაქონლო -

მატერიალური დოვლათის წარმოების, თითოეული მუშაკის და მოსახლეობის
კეთილდღეობის მიღწევის, ცხოვრების დონის გაუმჯობესების წყაროა შრომა.
შრომის ანაზღაურების ძირითად გასამრჯელოს წარმოადგენს ხელფასი,
რომლის მისაღებად ადამიანს გამოაქვს შრომის ბაზარზე თავისი ფიზიკური და
ინტელექტუალური შესაძლებლობები, რომელიც საქონლის როლში გვევლინება.
ხელფასის სიდიდე დამოკიდებულია შრომის ნაყოფიერებასა და ხარისხზე,
კვალიფიკაციაზე(რაც გულისხმობს მაღალპროფესიონალიზმს, საერთო განათლებას,
პროფესიულ გამოცდილებასა და უნარ-ჩვევებს. ხელფასი არის ფულადი თანხის
სიდიდე, რომელსაც მუშაკი ღებულობს გაწეული შრომის სანაცვლოდ. ნებისმიერი
ეკონომიკური სისტემის პირობებში ხელფასი წარმოადგენს მუშაკის შემოსავლის
მიღების ძირითად წყაროს. ამასთან ერთად მისი და ოჯახის წევრების
კეთილდღეობის საფუძველს. ხელფასი მაღალმწარმოებლური და ხარისხიანი
შრომის სტიმულირების ეფექტური საშუალებაა.
ბიზნესის სექტორში გამოიყენება ნომინალურ და რეალურ ხელფასის
სახეობები:
ნომინალური ხელფასი მუშაკთა მიერ მიღებული თანხაა მოქმედ
ეროვნულ ვალუტაში, რომელიც გაიცემა შრომისათვის დროის გარკვეული
პერიოდისათვის.
რეალური ხელფასი გამოიხატება იმ მატერიალური სიკეთისა და
მომსახურების ერთობლიობით, რომლის შეძენა შეუძლია მუშაკს ნომინალური
ხელფასით საქონელზე და მომსახურებაზე არსებული ფასების პირობებში. ესე იგი
რეალური ხელფასის სიდიდე ასახავს ნომინალური ხელფასის ფაქტიურ
მსყიდველობითუნარიანობას, იგი დამოკიდებულია ფასების დონეზე, ინფლაციაზე,
ეროვნული ვალუტის კურსზე, გადასახადებზე და ა.შ.
ნებისმიერ ფირმაში დადგენილია ხელფასის ორი ფორმა:სანარდო და
დროითი, რომლის შერჩევა დამოკიდებულია ფირმის საქმიანობასა და
ორგანიზაციული მართვის სტრუქტურაზე.

7
 სანარდო ხელფასი. შრომის ანაზღაურების სანარდო ფორმისას მუშაკთა
ხელფასის გამომუშავება იცვლება მოცემულ დროში მის მიერ წარმოებული
მაღალხარისხიანი პროდუქციის რაოდენობის მიხედვით. სანარდო ფორმის
გამოყენებისას უფრო მაღალია მუშაკის მოტივაციის დონე და მაღალი შრომითი
შედეგების მისაღწევად.
სანარდო ანაზღაურების აღნიშნული ფორმის გარდა გამოიყენება
პირდაპირი სანარდო კოლექტიური, სანარდო პრემიალური, სანარდო პროგრესული
და აკორდული ფორმები.
პირდაპირი სანარდო კოლექტიური გამოიყენება ბიზნესის ისეთ
სფეროებში, სადაც შეუძლებელია მუშაკის ხელფასის ცალკე დადგენა. ხელფასის
გამომუშავების ზომა დამოკიდებულია იმ პროდუქციის რაოდენობაზე, რომელიც
გამიომუშავა მთლიანად ბრიგადამ და მათი შეფასების ზომაზე .ბრიგადის
გამომუშავება ნაწილდება მის ცალეულ წევრებზე მათი სატარიფო განაკვეთებისა და
დახარჯული დროის მიხედვით.
აკორდული ეწოდება ხელფასის ანაზღაურების ისეთ ფორმას, როდესაც
განსაზღვრულია სამუშაოთა მოცულობა და მისი მაღალხარისხოვანი შესრულება.
დროითი ხელფასი. შრომის ანაზღაურების(ხელფასის) დროითი ფორმა
ხასიათდება იმით, რომ ხელფასი გაიცემა ნამუშევარი დროის მიხედვით. მუშაკის
კვალიფიკაციისა და სატარიფო განაკვეთების შესაბამისად, დროითი ხელფასის
ფორმა შეიძლება იყოს პირდაპირი დროითი და დროითი პრემიალური
პირდაპირი (მარტივი)დროითი ხელფასის დროს არ არსებობს
დამოკიდებულება დასაქმებულის გამომუშავებასა და მის მიერ შესრულებულ
სამუშაოს რაოდენობასა და ხარისხს შორის.მუშაკს ხელფასი ეძლევა განსაზღვრული
სამუშაო დროზე(საათი, დღე, კვირა და თვე), მისი მიღება დამოკიდებულია
დადგენილ სატარიფო განაკვეთისა და ნამუშევარი დროის ერთეულზე.
დროითი პრემიალური სისტემა წარმოგვიდგება დროითი სისტემის
ყველაზე გავრცელებულ ფორმად და ამ სისტემის დროს ხელფასი ორი
კომპონენტით განისაზღვრება:
მოცემულ დროში სატარიფო განაკვეთის გამრავლებით ფაქტიურად
ნამუშევარი დროის ერთეულზე. დროითი პრემიალური სისტემით ანაზღაურების
შედეგად მუშაკზე ხელფასი გაიცემა სატარიფო განაკვეთისა და პრემიის სახით,
რომელიც მუშაკს ეძლევა წარმოებული პროდუქციის მოცულობის
გადაჭარბებისათვის, მომსახურების გაუმჯობესებისა და მოგების ზრდისათვის.

8
 ლექცია 14

Tavi 8 .4.adamianuri urTierTobani biznesSi

am TavSi Tqven gaecnobiT

1. adamianuri urTierTo- 2. motivaciis klasikur Teorias; 3. motivaciis teqnikas; muSakze

bebis safuZvlebs biznesSi;
motivaciur procesebs; motivaciis
pirobebs; lodinis Teorias; X,Y,Z
Teoriebs.
gotornis efeqtebs; maslous orientirebul xerxebs; samuSaoze
moTxovnilebaTa iererqias; orientirebul xerxebs.
telekominikaciebsa da saSianao
ofisebs.

8.4 .1. adamianuri urTierTobani organizaciaSi

korporacia Sedgeba adamianebisagan, arsebobs uamravi Teoria, romelic xsnis adamianis qcevis
motivebs korporaciul saqmianobaSi. warmodgena imis Sesaxeb Tu ra aiZulebs adamianebs imoqmedon
erToblivad korporaciul interesTa Sesabamisad, SesaZlebelia mxolod maTi moqmedebis motivaciis axsnis
gziT. motivaciis procesis axsna TanamedroveobaSi asaxulia moTxovnisa da samarTlianobis TeoriebSi.

motivaciis axsnaSi mniSvnelovani adgili uWiravs maslous ierarqiaSi Camoyalibebul ideebs,

romlebsac Semdgom paragrafebSi SevexebiT (ix: ). amasTan, misi Tanamedrove gageba Camoayaliba
klei olderferam Tavis ,,ERG’’ - TeoriaSi. es gaxlavT Semdegi sityvebis abraviatura: ,,Existence’’-
arseboba; ,,Relatedness’’ - urTierToba; ,,Growth’’ zrda. olderferas idea mdgomareobs imaSi, rom calkeul
situaciaSi adamianebs marTavs samive motivi. olderfera amtkicebda, rom, radganac adamianebze

9
erTdroulad sxvadasxva motivi moqmedebs, Zneli xdeba imis gageba, adamianebs samuSao adgilebze, ra
xdeba maTi Sromis ZiriTadi motivatori.

olderferam daamtkica, rom ZiriTadi aq aris moTxovna da samarTlianoba. samarTlianobis Teoriis

Tanaxmad, adamiani aris sazogadoebrivi arseba, romelic yovelTvis (maT Soris samuSao adgilze) eZebs
kontaqts sxva adamianebTan, stimulirebas. warmoebis reorganizaciis nebismieri programa Tavdeba
uSedegod im SemTxvevaSi, Tu TanamSromeli grZnobs mis mimarT Cadenil usamarTlobas.
aRniSnulidan gamomdinare, menejerebisaTvis mTavari aris ara mxolod TanamSromelTa motivebi da
moTxovnebi, aramed, samarTlianobis principebis dacva.

samarTlianobasTan erTad, organizaciaSi mniSvnelovania ukonfliqto situaciis Seqmna. ukonfliqto

organizaciuli atmosfero misi warmatebis sawindaria. amasTan, cnobilia rom yvela organizaciaSi arsebobs
Sinagani da garegani konfliqtebis safrTxe (mimwodeblebTan, momxmareblebTan aqcionerebTan).
imdenad, ramdenadac konfliqtebs SeiZleba gaaCndes, rogorc aRmSeneblobiTi aseve damangreveli
xasiaTi, mniSvnelovania CavwvdeT maT bunebas da gadaWris gzebs. nax. #34_Si warmodgenilia
konfliqtebis organzomilebiani diagrama, romelic Sedgeba TanamSromlobisa da agresiulobis
elementebisagan da mocemulia konfliqtebis gadaWris xuTi Sesabamisi stili.

Zlieri

qiSpoba TanamSromloba

agresiuloba

kompromisi

arakoნfliqturoba daTmoba

susti

10
 susti TanamSromloba Zlieri

nax #34 organzomilebiani modeli: konfliqtebis gadaWris SesaZleblobani. [243, p.145].

samarTlianoba da ukonfliqto situacia aris organizaciaSi normaluri moralur-fsiqologiuri klimatis,

adamianuri uflebebis dafuZnebis sawindari. Tumca es sakiTxi gacilebiT rTulia da moiTxovs ufro rTul
gaazrebas. mniSvnelovania, rom gavigoT isic, Tu ra imaleba korporaciaSi adamianuri urTierTobebis,
cnebebis qveS.

adamianuri urTierTobebis, rogorc terminis qveS igulisxmeba is urTierTkavSiri, romelsac

amyareben adamianebi biznesis warmoebis procesSi. biznesmenTa umravlesobas SesaniSnavad esmis Tu
raoden mniSvnelovania samarTliani, adamianuri urTierTobani biznesSi. ase magaliTad, telekompania
`ai-bi-em~-Si direqtorTa sabWos Tavmjdomare piradad ixilavs kompaniis yvela TanamSromlis saCivarsa
Tu gancxadebas. [123,p.85]. aseTi atmosfero dadebiTad moqmedebs adamianur urTi-erTobebze.

garda moraluri kmayofilebisa, romelsac menejerebi TavianT xe-lqveiTebTan samarTliani

damokidebulebis gamo Rebuloben, aseTi urTierTobani pozitiurad moqmedeben Sromis nayofierebis
amaRlebaze.

rogor SeuZlia menejers, Seqmnas normaluri adamianuri urTierTobebis atmosfero. aq

umniSvnelovanesia sami ram: xelmZRvanelobis, urTierTobis da motivaciis unari.

xelmZRvaneloba es aris menejerebis unari, moaxdinos adamianebis mobilizeba saerTo miznis

miRwevis procesSi. xelmZRvanelobis tipi gansazRvrulia mimdinare momentis moTxovnebiT, lideris
piradi TvisebebiT, da organizaciis kulturiT. menejeri, romelic Sromobs Tavis koleqtivTan erTad, aRwevs
ufro met warmatebas vidre bosi, romelic xelmZRvanelobs direqtivebiT. menejerebma unda ganasxvavon
erTmaneTisgan xelmZRvanelobis stili, rodesac Zalauflebis gamoyenebiT SeiZleba vaiZuloT muSaki,
Seasrulos samuSao an davarwmunoT is, Seasrulos dakisrebuli movaleobani. namdvili menejeri, romelsac
SeuZlia daexmaros adamianebs, gamoavlinon maTi potenciuri SesaZleblobani, ufro swrafad aRwevs
Tavis mizans, zrdis Sromisnayofierebas da firmis mogebas.

organizaciaSi kargi adamianuri urTierTobebis meore Semadgeneli nawili aris urTierTobis unari.
erTmaneTTan azrebis gacvlis, miwer-moweris procesSi maRali donis menejerebi ara marto erTmaneTSi
cvlian mniSvnelovan informacias, aramed, amyareben pirad kavSirebs. amiT isini qmnian urTierTobaTa
sqemebs. efeqtiani saqmiani urTierToba unda iyos Tavisufali da pirdapiri, Sors idges ambiciebisa da
orpirobisagan. amasTan erTad, xasiaTdebodes TavazianobiT, axdendes urTie-rTpativiscemis
demonstrirebas, rac mniSvnelovnad uwyobs xels Ria da efeqturi komunikaciuri urTierTobis damyarebas.
mecnierTa gamokvlevebiT, is adamianebi, romlebic kmayofilni arian xelmZRvanelobasTan urTierTobiT,
dadebiTad afaseben maT mier SerCeul samuSaos. [226, p.22].

11
 kargi adamianuri urTierTobebis mesame faqtori aris motivacia, anu im stimulebis dadgena, romlebic
gansazRvravs adamianTa maRali Sromis Sedegebs. motivacias xSirad gansazRvraven, rogorc unars,
ganawyo adamiani ise, rom man gaakeTos is rac surs, magram es ar aris motivaciis srulyofili gageba.
xelmZRvanelobis an samuSaos dakargvis SiSi SeiZleba iyos adamianebis moqmedebis motivi, magram is
ar warmoadgens Sedegis momcem gzas. gacilebiT efeqturia, gaaZliero muSakebSi damoukidebeli
azrovnebis, moqmedebis, SemoqmedebiTi midgomis grZnoba. menejers unda SeeZlos, daafasos im
adamianebis Sroma, romlebic kargad muSaoben, es Sromis motivi gaxados miznad. is motivaciuri
saSualebebi, romlebic axdenen muSakis warmarTvisa da damoukidebeli qcevis aqtivizacias, gacilebiT
Sedeginia, vidre is saSualebebi, romlebic igeba iZulebisa da SiSis faqtorebze. sxva sityvebiT rom
vTqvaT, gamocdili da mcodnea is xelmZRvaneli, romelsac Seswevs unari, gauwios angariSi muSakebis
individualur moTxovnebs, daarwmunos isini Sromis swori motivaciis SedegebSi.

motivaciasTan mWidro kavSirSia iseTi cneba, rogoric aris muSakebis moraluri suli, romelSic
mJRavndeba adamianis damokidebuleba organizaciisa da samuSaosadmi. is, Tu rogor grZnobs adamiani
Tavs samuSaoze, moqmedebs mis moralur mdgomareobaze. warsul wlebSi menejerebs miaCndaT, rom
Sromis nayofiereba damokidebulia samuSao procesis obieqtur pirobebze ; iseTebze, rogoric aris:
resursebi, kompetenturi TanamSromlebi, efeqtiani organizaciuli struqtura, mkafio miznebi da sxva.
DdRes ukve mmarTvelebisaTvis naTelia, rom iseTi subieqturi pirobebi, rogoricaa: samarTlianoba,
damsaxurebis aRiareba, koleqtivis saerTo biznesSi gansazRvruli adgili arsebiT zegavlenas axdens
organizaciis saqmianobaze.

mTlianobaSi motivaciuri procesi SeiZleba sqematurad warmogvidgens Semdegi saxiT (ix. nax #35).

dakmayofilebis piroba 1

qcevis xazi 1:
moTxovnileba 1: menejeris
samuSaos gagrZeleba saxlSi Tanamdebobaze daniSvna

motivaciis faqtorebi:

1. pasuxismgebloba

moTxovnileba:

pativiscema qcevis xazi 2: krebebze dakmayofilebis piroba 2

gamosvla

12
 moTxovnileba 2: firmaSi daniSvnis
gancxadeba

nax #35. motivaciis procesi

is principebi, romlebic xels uwyoben organizaciaSi muSakTa Sromis motivaciis da nayofierebis

amaRlebas Semdegi saxiT warmogvidgeba:

_ samarTlianoba. organizaciaSi `klimati~ aris proteqcionizmis da politikanobisagan Tavisufali.

yvela safexurebrivi aRmasvla efuZneba mxolod damsaxurebebs.

_ gansazRvruloba. organizaciis, calkeuli jgufebis da individebis miznebi aris mkafiod formalizebuli.

_ damsaxurebis aRiareba. muSakebi darwmunebulni arian, rom isini Rirebulni arian

organizaciisaTvis.

_ ukukavSiri. muSakebi grZnoben, rom xelmZRvanelobisaTvis yura-dsaRebia maTi moTxovnebi

da problemebi.

_ miznobrioba. muSakebs esmiT, rom maT SeaqvT TavianTi wvlili organizaciis ganviTarebaSi.
[141, p.145]

is muSaki, romelic imyofeba dadebiT moralur mdgomareobaSi, aris loialuri, iCens enTuziazms.
imisaTvis, rom gaverkveT motivaciis procesis SinaarsSi da im problemebSi, romlebic Tan axlavs am
process, upriania, zogadad gavecnoT motivaciis Teoriebs.

8.4. 2. motivaciis Teoriebi

XIX saukuneSi Sromis barbarosuli pirobebis miuxedavad, damqiraveblebi iSviaTad awydebodnen

muSakebis mxridan motivaciis problemas. siRaribe da umuSevroba imdenad maRali iyo, rom adamianebi
Tanxmdebodnen nebismier samuSaoze.

13
 erT-erTi pirveli, vinc XIX saukuneSi, Tanamedrove biznesis iseTi Semadgeneli komponenti
gamoiyena, rogoric aris waxalisebis sistema, iyo Sotlandieli mewarme robert oueni. ouens miaCnda, rom
warmoebaSi arsebobs `Cveulebrivi manqanebi~ da `cocxali manqanebi~. rogorc erTs, iseve meores
Wirdeba movla-patronoba, rac `cocxali manqanebis~ SemTxvevaSi miiRweva stimulirebis gziT. ouenis
ideebi mxolod asi wlis Semdeg gaxda biznesisaTvis progresuli.

a) motivaciis klasikuri Teoria

motivaciis klasikuri Teoriis Sinaarsi daiyvaneba imaze, rom fuli aris SromiTi aqtivobis erTaderTi
stimuli. am Teoriis Sesabamisad, adamianebi arian `ekonomikuri arsebani~, romlebic Sromoben
imisaTvis, rom gadaixadon saWmlis, Cacmis da Tundac fufunebis fasi. aqedan gamomdinare, Sromis
motivaciisaTvis sakmarisia, rom menejerma astimuliros muSakebi fuladi waxalisebiT. motivaciis
klasikuri Teoriis yvelaze aqtiuri mimdevari iyo frederik teilori (1856-1915), romelic ekonomikur istoriaSi
Sevida, rogorc mecnieruli marTvis mamamTavari. rogorc Sromis danawilebis aqtiuri mimdevari, teilori
yofda samuSaos mcire operaciebad, romlebic erTdroulad ufro efeqtiani da advilad sazomi iyo. amis
Semdeg teilorma daawesa samuSaos Sesrulebis normebi da anazRaureba. aseTi sanardo xelfasis
pirobebSi, muSebi, romlebic asruleben winaswar cnobil normas, Rebuloben Sesabamis Tanxas xelfasis
saxiT, xolo Tu Sromis nayofiereba izrdeboda dadgenili normis zemoT, anazRaureba swarmoebda
sanardo progresuli xelfasiT. aseTi sistema qmnida Zlier stimuls Sromis nayofierebis amaRlebisaTvis.

1900 wels teiloris sistemas daerqva `mecnieruli marTva~ da is dainerga ` Bethlehem Steel Works~
kompaniis yvela qarxanaSi, ris Sedegadac metalurgebis saSualo xelfasi gaizarda 1,15 dan 1,85 dolaramde
dReSi.

motivaciis klasikuri Teoria kargad muSaobda XX saukunis dasawyisSi im mizeziT, rom muSebis
udidesi nawili imyofeboda siRaribis zRvars miRma, magram is, Sromis motivis Tanamedrove gagebiT,
ver xsnis imas, Tu ratom midis maRalanazRaurebadi iuristi, SedarebiT dabalanazRaurebad samTavrobo
struqturebSi samuSaod. rogorc Cans, fuli aris Sromis ZiriTadi stimuli da ara motivi. am Teoriis nakli
imaSi mdgomareobs, rom masSi adamiani aris warmodgenili, rogorc meqanizmi, romelsac mudmivad
esaWiroeba momarTva.

b) gotornis efeqti

1927 da 1932 wlebSi mecnierebi atarebdnen gamokvlevas Sromis motivaciis problemis irgvliv
qarxana `vestern eleqtrik gotornSi~. gamokvlevis mizani iyo, daedginaT is urTierTkavSiri, romelic

14
 arsebobs Sromis pirobebs (ganaTlebas, xelfasis gacemis sqemas, cvlebis xangrZlivobas, haeris
tenianobas), xelfasis donesa da Sromis nayofierebas Soris. mecnierebma aRmoaCines, rom am pirobebis
cvla iwvevs mosalodnelisagan gansxvavebul efeqts. adamianebi axdenen `fizikuri garemos~ srul
ignorirebas da agrZeleben saqmianobas imave ritmSi, rac Cveulebriv pirobebSia. 1

mecnierebi am monacemebma aSkarad daabnia, radganac ar Canda is Zala, romelic aiZulebda

muSebs, gaegrZelebinaT TavianTi Sroma imave ritmSi.

Semdgomma gamokvlevebma cxadyo, rom aseTi motivaciuri Zala namdvilad arsebobs socialuri
gavlenis saxiT. muSebis mier dadgenili iyo qcevis sakuTari socialuri normebi da qcevis standartebi,
romelic gansazRvravda gamomuSavebis siswores. isini vinc aWarbebdnen am normebs da vinc ver
asrulebda maT, erTnairad uaryofiTad aRiqmeboda muSebis mier. aseTi wnexi efeqturi aRmoCnda,
radganac muSebs ufro awuxebdaT maTi megobrebis Sefasebebi, vidre xelfasze danamati.

gotornis sawarmoebSi Catarebulma gamokvlevam cxadyo, rom araformalur organizaciul struqturas

gaaCnia muSakebisaTvis igive motivacia, rogoric formalurs. mowyobilobisa da Sromis meTodebis
ucvlelobis miuxedavad, gamokvlevis periodSi, Sromis nayofiereba gaizarda 30 procentiT. am
fenomenma, romelic cnobilia, rogorc gotornis efeqti, menejerebs misca Semdegi daskvnis gakeTebis
SesaZlebloba: TviTon is faqti, rom viRaca axdens Sromis Sedegebis gakontroleba,s iwvevs Sromis
nayofierebis zrdas, xolo muSakebis Sromis samarTliani Sefaseba, maTdami yuradRebis gamoCena aris
Sromis mwarmoeblurobis erT-erTi ZiriTadi piroba.

g) maslous moTxovnilebaTa ierarqia

1943 wels cnobilma fsiqologma, abraham masloum gamoTqva mosazreba, rom adamianebis qceva
ganisazRvreba moTxovnaTa farTo speqtriT. man es moTxovnebi gamoyo xuT ZiriTad jgufad (ix.nax
# ).

moTxovnilebebi

(5) (4) (3) (2) (1)

aRiarebis TviTgamoxatvis socialuri usafrTxoebis fiziologiuri
nax # maslous moTxovnilebaTa
moTxovnileba ierarqia moTxovnileba moTxovnileba moTxovnileba
moTxovnileba

1
Elton Mayo, Hawthorne and the Western Electric Company // Classic in Management. Ed. Harwood F. Merril.
N.Y. American Management Asssociation, 1999.

15
 masloum moTxovnilebebi ganalaga garkveuli ierarqiiT, romlis yvelaze dabal doneze iyo
elementaluri fiziologiuri moTxovnilebebi (sakvebi, sacxovrebeli da a.S.), xolo yvelaze maRal safexurze_
individualuri moTxovnebi ( aRiareba, TviTgamoxatva). maslous mixedviT `adamiani aris cxoveli,
romelic mudmivad raRacisaken iswrafvis~, 2 rodesac dabali safexuris moTxovnilebebi dakmayofilebulia,
is cdilobs daikmayofilos ufro maRali safexuris moTxovnilebebi.

yvelaferi is, rac aucilebelia sicocxlisaTvis _ sakvebi, tanisamosi, sacxovrebeli da sxva, erTiandeba
fiziologiur moTxovnebSi. mas Semdeg, rac adamiani iZens yvelafers, rac aucilebelia misi sicocxlisaTvis,
is cdilobs, SeinarCunos miRweuli done, ris gamoc mas uCndeba usafrTxoebis moTxovna, rac miiRweva
maRali xelfasis pirobebSi da romelic iZleva danazogebis garantias.

usafrTxoebis moTxovnilebebSi mJRavndeba adamianis kidev erTi Tviseba _ iqonios mudmivi

kavSiri sxva individebTan. gotornis gamokvlevebiT dasturdeba, rom aseT socialur moTxovnilebebs
individisaTvis gacilebiT meti mniSvneloba aqvs, vidre xelfasis zrdas.

adamianebs gaaCniaT agreTve aRiarebis moTxovnileba, anu maT WirdebaT TavianTi pirovnuli
warmoCena sazogadoebaSi, rasac mohyveba sazogadoebrivi pativiscema. yvela es moTxovnileba
emyareba iseT cnebas, rogoric aris statusi, rac niSnavs adamianis adgils sazogadoebaSi. aseTi
moTxovnilebebis dakmayofileba Sromis nayofierebis zrdisaTvis mniSvnelovani faqtoria.

masloum ganmarta, rom TviTgamoxatva es aris `adamianis survili, gaxdes imaze meti, rasac is
warmoadgens~. es aris moTxovnilebaTa yvelaze maRali safexuri. adamianebi, romlebic aRweven am
safexurs, muSaoben ara imitom, rom moipovon mxolod fuli, aramed, rom dakmayofildnen Sromis
procesiT.

maslous ierarqia es aris adamianebis moTxovnilebaTa asaxvis zogadi sqema, magram es imas ar
niSnavs, rom adamianebma am sqemis mixedviT unda daikmayofilon TavianTi moTxovnilebebi.

motivatorebis Teoria da higienuri pirobebi

1960 wels frederik xercbergma da misma TanamSromlebma Caatares adamianuri moTxovnilebebis

sakuTari kvleva. maT gaanalizes muSebis saqmianobis is aspeqtebi, romlebic an akmayofilebdnen, an ar
akmayofilebdnen maT. eqsperimentis Sedegad dadginda, rom arsebobs ori absoluturad gansxvavebuli
jgufis faqtorebi, romlebic akmayofilebdnen an ar akmayofilebdnen muSakebs samuSaoTi

2
Abraham H. Maslow. A. theory of Human Motivations // Psychological Review 1943. July. 370.

16
 (ix. nax #36).

motivatorebi:

aRiareba,

sruli dakmayofileba

pasuxismgebloba,

samsaxurebrivi

winsvla,

miRwevebi

higienuri faqtorebi:

sruli Sromis pirobebi. daukmayofilebloba

socialuri

uzrunvelyofa,

xelmZRvanelebi,

piradi urTierTobani

17
 nax #36 xercbergis ori faqtoris Teoria.

samuSaos im aspeqts, romelsac xercbergi higienur faqtorebs uwodebs pirdapiri kavSiri gaaCnia
daukmayofileblobis grZnobasTan. Sromis pirobebi, firmis politika, usafrTxoebis teqnika aris samuSaoTi
daukmayofileblobis potenciuri piroba im SemTxvevaSi, Tu isini Sors dganan srulyofilebisagan. am
pirobebSi rTulia xelmZRvanelobis mxridan Sromis maRali motivaciis dadgena. meores mxriv, Sromis
nayofierebis amaRlebisaTvis, SeiZleba, gamoyenebuli iqnas faqtorebi, romelTac ewodeba motivatorebi.
esenia: aRiareba, Tanamdebobrivi zrda, personaluri pasuxismgeblobis amaRlebis sxva faqtorebi.

xercbergis Teoria aris maslous Teoriis bunebrivi gagrZeleba. motivatorebi koncentrirebulia maslous
Teoriis zeda doneze, maSin rodesac xercbergis higienuri faqtorebi moTxovnilebaTa ierarqiis qveda
doneebze imyofeba.

ras unda mieqces yuradReba warmoebis procesSi, motivatorebs Tu higienur pirobebs? es

damokidebulia garemoebebze. kvalificirebuli, maRalanazRaurebadi, saSualo klasis muSakebis
stimulireba SesaZlebelia motivatorebiT, maSin, rodesac axalgazrdebi, dabali kvalifikaciis muSakebi
SedarebiT mcire anazRaurebiT, moiTxoven pirvel etapze higienuri pirobebis gaumjobesebas, raTa
Sromis procesis Semdgom safexurebze motivatorebi gaxdes efeqtiani.

d) lodinis Teoria

lodinis Teoria, romlis zegavlena bolo wlebSi izrdeba SemuSavebulia devid nadleris da edvard
lauleris3 mier. am Teoriis Sesabamisad, Sromis raodenoba, romelic ixarjeba garkveuli amocanis
Sesasruleblad, damokidebulia mosalodnel anazRaurebaze. muSebi iTvaliswineben iseT faqtorebs,
rogoricaa:

1) amocanis Sesrulebis SesaZlebloba;

2) fuladi jildo Sesrulebul samuSaoze;

3) fulad jildosa da daxarjul Sromas Soris Sesabamisoba.

3
David A. Nadler and Edward E Lawler, Motivation – A Diagnostic Approach. New York: Mc Graw – Hill, 1977

18
 am Teoriis arsi mdgomareobs imaSi, rom is ganixilavs Sromis motivaciaSi arsebul sxvaobebs.
Sromis motivaciis TvalsazrisiT, yvela muSa individualurad ixilavs amocanis Sesrulebis sirTules, mis
`Rirebulebas~ da maT Soris arsebul urTierTkavSirs.

am Teoriis avtorebi miiCneven, rom menejerebs SeuZliaT, miaRwion TavianTi TanamSromlebis

Sromis nayofierebis amaRlebas:

1) im fuladi jildos moculobis dadgeniT, romelic daakmayofilebs TiToeul muSaks;

2) Sromis nayofierebis sasurveli donis dadgeniT;
3) am donis realuri masStabebis gansazRvriT;
4) fuladi jildos sakmarisi odenobis uzrunvelyofiT.
uolter niusomma4 es Teoria masSi rva faqtoris cnebis SeyvaniT ganaviTara. es faqtorebia:

 SesaZlebloba. ramdenad SeuZlia individs samuSaos Sesruleba.

 darwmunebuloba. darwmunebulia Tu ara individi samuSaos xarisxian SesrulebaSi;
 sirTule. ramdenad rTulia misTvis am samuSaos Sesruleba
 kriteriumebi. esmis Tu ara mas sxvaoba kargad da cudad Sesrulebul samuSaos Soris;
 ndoba. endoba Tu ara is menejers mis mier dadebuli pirobebis SesrulebaSi;
 Sesatyvisoba. miaCnia Tu ara is, rom miiRebs Sesabamisad cud da karg fulad anazRaurebas
Sesrulebul samuSaoebebze;
 kompenasacia. Seesabameba Tu ara fuladi jildo kargad Sesrulebul samuSaos;
 urTierTqmedeba. Sedis Tu ara menejeri TanamSromlebTan uSualo kontaqtSi;

nax. 37 _ dan kargad Cans, Tu rogor Seesabameba pirveli rva faqtori lodinis Teoriis klasikur
models.

darwmunebuloba sirTule

SesaZlebloba ndoba

Sesruleba fuladi jildo

mondomeba

urTierTqmedeba
Sesabamisoba
4
Walter B. Newsome. Motivate, Now // Progressive Grocer. 51-53. 1992.

19 kriteriumebi
kompensacia

danaxarjebi
 8.4. 3. motivacia da xelmZRvanelobis stili

momuSaveTa motivacia bevrad aris damokidebuli imaze, Tu rogor eqcevian maT

xelmZRvanelebi. arsebobs motivaciis mravali Teoria. Tavis cnobil wignSi _ `The Human Side of
Enterprise~ (`warmoebis adamianuri aspeqti~) duglas mak gregorma gamoTqva Tavisi mosazrebani
adamianis qcevis motivebze warmoebis procesSi, rasac Semdgom mak gregoris paradoqsi an X da Y
marTvis Teoriebi5 daerqva.

60-ian wlebSi fsiqologma duglas mak gregorma gaanaliza xelmZRvanelebis msjelobis safuZvlebSi
arsebuli postulatebi da maT daarqva X Teoria. es postulatebia:

1) `saSualo~ adamians, rogorc wesi, ar uyvars samuSaos Sesruleba.

2) am mizezis gamo, aucilebelia `saSualo~ adamianis iZuleba, kontroli, warmarTva,
dasja, raTa is iyos dainteresebuli, rom moemsaxuros Tavisi SromiT organizaciis miznebs.
3) `saSualo~ adamiani aucilebelia, vmarToT, is cdilobs Tavidan aicilos
pasuxismgebloba, iyos usafrTxod.
sxva sityvebiT rom vTqvaT, is menejerebi, romlebic orientirebulni arian X Teoriaze, fiqroben, rom
Sromis motivaciisaTvis aucilebelia SiSis faqtoris gamoyeneba. xelmZRvanelobis es stili aris orientirebuli
fiziologiur moTxovnilebebze da ar iTvaliswinebs maslous Teoriis umaRles doneebis ierarqias.

am SexedulebaTa sawinaaRmdegod, mak gregorma SemogvTavaza postulatebis sxva

Semadgenloba, romelsac ewodeba Teoria Y. is Sedgeba Semdegi momentebisagan:

1) `saSualo~ adamiani mowodebulia iSromos. misTvis Sroma aris iseTive

moTxovnileba, rogoricaa sporti an garToba.

5
Mac Gregor D. The Human Side of Enterprise. New York: Mc Graw – Hill, 1970.

20
 2) SiSi ar aris Sromis ZiriTadi motivatori. `saSualo~ adamiani bunebrivad Sromobs,
miiltvis im miznisaken, romelsac mis winaSe ayenebs organizacia.
3) ramdenad mizanmimarTulia es ltolva, is damokidebulia organizaciis mier gacemul
fulad jildoze.
4) xelisSemwyobi pirobebis SemTxvevaSi, adamiani eCveva ara marto
pasuxismgeblobis gaziarebas, aramed TviTon miiltvis misken.
5) adamianebs SeuZliaT gamoiyenon inteleqti, SemoqmedebiTi unari, warmosaxva im
problemebis gadasawyvetad, romlebic arsebobs organizaciaSi.
6) mrewvelobis ganviTarebis Tanamedrove etapze `saSualo~ adamianis inteleqtualuri
potenciali gamoiyeneba mxolod nawilobriv.
is menejerebi, romlebic iReben orientacias Y Teoriaze, miiCneven, rom adamianebis stimulireba
aucilebebelia, maT unda mivceT TviTSemoqmedebis, TviTrealizaciis SesaZlebloba.

X Teoriis safuZvelSi aris is postulatebi, romlebic dafuZnebulia Zalauflebis berketebis

gamoyenebaze. Y _ Teoria orientacias iRebs profesiul zrdasa da damoukideblobaze. mak gregors
miaCnda, rom zogierT muSaks namdvilad Wirdeba Zlieri xelmZRvaneloba X Teoriis mixedviT, magram
arian iseTebic visac gaTavisebuli aqvT TavianTi socialuri moTxovnebi, aRiarebis da TviTrealizaciis
moTxovna, amitom isini ver imuSaveben kargad X Teoriis mixedviT. 6

Z Teoria aris SemoTavazebuli kaliforniis universitetis profesoris, uiliam ouCis mier da is asaxavs
adamianuri urTierTobebis ganviTarebis perspeqtivas. Z Teoriis Tanaxmad, efeqtiani marTva unda
moicavdes yvela donis muSakebs, ixilavdes mas, rogorc erT mTlians. isini unda Sromobdnen
organizaciis miznis misaRwevad, rogorc erTiani meqanizmi. Z Teoriis mimdevar menejrebs miaCndaT,
rom Tu adamianebs axasiaTebT sazogadobrivi gancda, isini namusianad da ufro meti enTuziazmiT
Sromoben Sedegis misaRwevad.

Z Teoria iTvaliswinebs maslous ierarqiis qveda doneebis dakmayofilebas, is aseve iziarebs

ierarqiis saSualo donesac, radganac masSi warmodgenilia koleqtivis Seqmnis procesi. masSi asaxulia
umaRlesi donis moTxovnilebebic, radganac gadawyvetilebaTa miRebis procesSi naTlad Cans
adamianis pasuxismgebloba.

Z Teorias xSirad uwodeben iaponur marTvas, radganac, marTalia, is gamoiyeneba amerikul

kompaniebSi, magram masobrivad aris danergili iaponur firmebSi. iaponur firmebSi yvela muSaki iRebs
monawileobas firmis gadawyvetilebaTa miRebis procesSi da isini periodulad cvlian TavianT ufleba-
movaleobebs, rac Tavidan acilebs maT viwro specializacias da mkacr organizaciul struqturas.

mcire, mWidrodasaxlebul da bunebrivi resursebiT Raribi qveynisaTvis koleqtivizmi da

kompromisi umniSvnelovanesi komponentebi.a amerikelebi izrdebian individualizmisa da TavianT TavSi
darwmunebis tradiciebze. amerikul firmebSi iyeneben Z Teorias. magaliTad `proqter end gembelSi~
moqmedebs TviTregulirebadi samuSao jgufebi, xolo kompania `xiuletpakardi~ ekonomikuri dacemis
procesSi yvelas da ara mxolod dabalanazRaurebad muSebs, umcirebs samuSao dRes da awesebs sxva
privilegiebs.7

6
Douglas Mc Gregor. The Numan Side of Enterprise. New York: Mc Graw – Hill, 1970
7
William G. Ouchi. Theory Z: How American Business Can Meet the Japanese Challenge. Reading, Mass: Addison
– Wesley, 1981.

21
 ra warmoadgens Tanamedrove muSakebis SromiT motivaciis safuZvels da aris Tu ara arsebiTi aq
mxolod finansuri berketebi? mecnierTa gamokvlevebma cxdayo, rom Tanamedrove pirobebSi mxolod
maRali xelfasi am SemTxvevaSi ar gamodgeba safuZvlian argumentad. ganaTlebuli axalgazrdebis
umetesoba miiswrafvis ara mxolod maRali xelfasebisken, aramed srulyofili cxovrebisaken. maTTvis
dasveneba, ojaxi, cxovrebis stili, aramaterialuri sikeTeebi, iseve mniSvnelovania, rogorc samuSao da
anazRaureba. [114, p.43] imisaTvis, rom moiZebnos motivaciis safuZveli aseTi tipis muSakebisaTvis
aucilebeli xdeba, uari vTqvaT motivaciis arsebul meTodebze da aqcenti gadavitanoT individualur
midgomaze, muSakebis moqmedebis sferos gafarToebasa da maTi organizaciis saqmianobaSi
monawileobis gaRrmavebaze.

zogierTi motivi, romelic Sromis motivaciis TvalsazrisiTaa muSakebisTvis umniSvnelovanesi

asaxulia nax #38-ze.

mamakacebi qalebi

75
xvedriTi wili % -Si

60 59%

54%

45 47% 53% 46%

45%

30 44% 44%

15

faqtorebi xelmZRvanelis Sromisagan xelfasi kariera

pativiscema dakmayofileba

22
 nax #38 motivaciuri Zalebi8

aq mniSvnelovania is xerxebi, romlebic orientirebulia muSakze, samuSaoze an organizaciaze.

8.4. 4. muSakze orientirebuli xerxebi.

rodesac organizaciaSi saqmianoba warimarTeba pozitiurad, misi muSakebis umetesi nawili

Sromobs maRali nayofierebiT. e.w. `aramotivirebuli~ muSakebis mimarT xelmZRvaneloba iyenebs
individualur midgomas. imisaTvis, rom xeli SeuwyoT muSakebis SromiT motivacias, am potencialis
gamovlenis mizniT, gamoiyeneba ramdenime meTodi. esenia: miznis dasaxva, qcevis modifikacia,
gadamzadeba.

zogierTi muSaki SeiZleba vastimuliroT mkafio da miRwevadi miznebis dasmiT. menejerebi

aRweven warmatebas mxolod im SemTxvevaSi, Tu ician risgan Sesdgeba es warmateba. igive principi
moqmedebs sxva muSakebis mimarT. kompania `nukorSi~ praqtikulad gamoiyeneba miznis Semdegnairi
dasma: im muSebis mimarT, romlebic aWarbeben gamomuSavebis normebs, gaicema premiebi.
individebis miznebi gansxvavebulia organizaciis miznebisagan imdenad, ramdenadac:

 maTi miznebi aris viwro.

 am miznebis raodenoba aris raodenobrivad ufro mcire.
 isini gaiTvaliswineba drois ufro mcire intervalze.
 maTSi aisaxeba meti riski da ganusazRvreloba.
motivaciis saSualebiT miznis dasmis meTodis arsi mdgomareobs imaSi, rom muSakebs eZlevaT
TavianTi amocanebis damoukideblad dadgenis SesaZlebloba. Tu es amocanebi Tavsmoxveulia
`zemodan~, muSakebi miiCneven, rom viRac axdens maT manipulirebas. ufro efeqtiania, rodesac
muSakebs eZlevaT organizaciis miznebidan gamomdinare sakuTari amocanebis gansazRvris
SesaZlebloba.

qcevis modifikaciis safuZvelSi midgomis idea aris martivi: aucilebelia, movaxdinoT sasurveli
qmedebebis waxaliseba da piriqiT. gamokvlevebma cxadyo, rom qeba da aRiareba ufro dadebiTad
moqmedebs sasurveli Sedegis miRwevaze, vidre Sromis Sedegebis dagmoba (gamoxatuli dacinviT,
sarkazmiT, sayveduriT Tu sxva formiT).

qeba, rogorc qcevis modifikaciis yvelaze martivi forma, bevr Tanamedrove firmaSi gamoiyeneba.
ase magaliTad, kompania `emeri eir freitma~ Tavis mimdinare miznad dasva klientis SekveTis Sesruleba
8
( wyaro: Suzy Parker. A look Statistics That Shape your Finance // USA today 1990. 24 January.)

23
90 wuTSi. yvela TanamSromels mieca miTiTeba, CaeweraT Tu ra dros andomebdnen isini SekveTis
Sesrulebas. im SemTxvevaSi Tu muSakebi asrulebdnen SekveTebs gansazRvrul droSi, isini
imsaxurebdnen qebas xelmZRvanelobisagan, xolo isini vinc ver asrulebdnen samuSaos am droSi, aseve
imsaxurebdnen Seqebas Canaweris patiosnad warmoebisaTvis, xolo Semdgom maT axsenebdnen, rom
kompaniis mizani iyo `90 wuTSi SekveTis Sesruleba~. mas Semdeg, rac aseTi ukukavSiri dainerga sul
ramodenime dReSi kompaniis TanamSromelTa 90 procenti aRwevda warmatebas kompaniis amocanebis
realizaciaSi. [244, p.42].

axali orleanis universitetis profesoris, marTvis dargSi specialistis, m. le beufis [184, p.37].

azriT, waxalisebaTa mTavar motivatorebs warmoadgens:

1. gaazrebuli gadawyvetilebebis waxaliseba.

2. sakuTar Tavze riskis aRebis waxaliseba.
3. SemoqmedebiTi midgomis waxaliseba.
4. SeteviTi saqmianobis waxaliseba.
5. winaswar gaazrebuli saqmianobis da ara daZabuli Sromis waxaliseba.
6. gamartivebisa da ara garTulebis waxaliseba.
7. gawonasworebuli, produqtiulad momuSave da ara impulsuri TanamSromlebis waxaliseba.
8. xarisxiani da ara swrafad Sesrulebadi samuSaoebis waxaliseba.
9. kompaniis mimarT loialurobis waxaliseba.
firmebi iyeneben waxalisebis mraval formas, romelTa Soris unda gamovyoT: saCuqrebi, erToblivi
sadilebi, jildoebi, medlebi, mivlinebebi da aRiarebis sxva formebi. magaliTad, kompania `omni hotelzi~
madlobas ucxadebs im TanamSromlebs, romlebic ewevian momsaxurebas im sferoebSi, romlebic
scildeba maT samsaxureobriv movaleobebs. ramdenime madlobis Semdeg TanamSromlebi iReben
specialur medlebs, fulad jildos, mowvevas sadResaswaulo miRebebze da sxva. [245, p.32].

Tanamedroveobis erT-erTi ZiriTadi problema aris samuSaos dakargvis SiSi. am mizezis gamo
adamianebi, romlebic imyofebian am faqtoris zegavlenis qveS, sustad arian dainteresebulni samuSaos
SedegebSi.

imisaTvis, rom gadavwyvitoT TanamSromlebis SemcirebasTan an maT ganTavisuflebasTan

dakavSirebuli problemebi, arsebobs mravali midgoma. erT-erTi aris kompaniis xarjze TanamSromelTa
gadamzadeba. ase magaliTad, samrewvelo muSebi SeiZleba gaxdnen avtomaturi mowyobilobis
operatorebi, momsaxurebis sferos menejerebi, gamyidvelebi da sxva. miuxedavad imisa, rom
adamianebis umravlesoba miiCnevs, rom saqmianobis Secvla rTuli procesia, maTi umetesoba dadebiTad
afasebs am cvlilebebs, radganac isini kompaniisa da sazogadoebisaTvis arian sasargeblo, maT mcire
droiT mivyavarT Sromis nayofierebis Semcirebamde, Tumca saboloo jamSi muSakebs kvlavac
uCndebaT stimulebi da isini mniSvnelovnad zrdian Sromis Sedegebs.

8.4. 5. samuSaoze orientirebuli xerxebi

im SemTxvevaSi Tu garkveul samuSao adgilebze dasaqmebuli muSakebis didi raodenoba ganicdis

motivaciasTan dakavSirebul problemebs, mizezebi unda veZeboT TviT samuSao xasiaTSi. am
SemTxvevaSi mniSvnelovania movZebnoT TviTon samuSao struqturis da ara momuSaveTa qcevis
cvlilebebis mizezebi. es niSnavs imas, rom unda SevarbiloT xelmZRvanelobis avtoritaruli stili da mivceT

24
muSakebs imis SesaZlebloba, rom maT CaTvalon Tavi saerTo `gundis~ wevrebad. garda aRniSnulisa,
SesaZlebelia, gamoviyenoT iseTi Tanamedrove meTodebic, rogoricaa: samuSao adgilebis srulyofa,
momuSaveTa funqcionirebis sferos gafarToveba, samuSaos drekadi grafiki, telekomunikacia, saSinao
ofisebi, samuSao dRis Semcireba, funqcionaluri datvirTvis dayofa da sxva.

miuxedavad imisa, rom XX saukunis dasawyisSi specializacias gadamWreli mniSvneloba gaaCnda,

dRes is ar aris imdenad efeqtiani. upirveles yovlisa, dReisaTvis is naklebad akmayofilebs im adamianebs,
romlebic ufro ganaTlebulni arian, vidre maTi xelmZRvanelebi, ris gamoc isini menejerebze ufro kargad
icnoben saqmis teqnikur mxares. garda amisa, is teqnologiuri operaciebi, romlebsac winaT muSebi
asrulebdnen dRes sruldeba manqanebiT. am cvlilebebis gamo, kompaniebi cdiloben Sromis nayofierebis
amaRlebas misi organizaciis axali meTodebis danergviT. aseTi reorganizaciis erT-erTi saxeoba aris
momuSaveTa moqmedebis sferos gafarToveba: samuSao xdeba ufro viwro specializirebuli, xolo
muSakebs eZlevaT sul ufro mniSvnelovani da sapasuxismgeblo amocanebis gadawyvetis SesaZlebloba.
magaliTad, `kadilakis~ tipis avtomanqanebis warmoebaSi dainerga axali profesiebis aTvisebis sistema,
ris proporciuladac izrdeboda muSebis xelfasi. am codnas muSebi avlendnen warmoebis teqnologiuri
srulyofis sakiTxebisadmi miZRvnil yovelkvireul SekrebebSi. [210,p.21] metalurgiuli wamoebis
kompania `betlexem stilis~ qarxnebSi gamoyenebul iqna sxva meTodika _ xazobrivi operatorebi
igzavnebodnen produqciis nimuSebis myidvelebTan, raTa ukeT gaegoT Tu ra iyo am produqciaSi
gasaumjobesebeli. [274, p.36].

SromiTi resursebis struqturebis cvlasTan erTad Seicvala maTi cxovrebis wesi da moTxovnilebebi.
magaliTad, momuSave mSoblebisaTvis problemuri gaxda bavSvebis skolaSi droze miyvana, adamianebs
WirdebaT sul ufro meti saxsrebi avtomanqanebis an binis sayidad. aqedan gamomdinare, im
adamianebisaTvis, romlebic ganicdian drois deficits, sul ufro misaRebi gaxda samuSaos drekadi grafiki.
imis magivrad, rom rvasaaTiani samuSao kviraSi xuTi dRe Seasrulon. kompaniebi aweseben samuSaos
dRis or saaTamde, xolo oris Semdeg nebismier dros TanamSromlis moTxovnebis gaTvaliswinebiT.
amasTan, jamSi dRiuri datvirTva Seadgendes rva saaTs. aseTi grafiki aZlevs SesaZleblobas kompaniis
TanamSromlebs, gadawyviton piradi saqmeebi. maSin, rodesac maT mier es problema gadawyvetilia,
isini Sromoben ufro maRali nayofierebiT. samuSaos Sesrulebis TviTkontroli da ara kontroli zemodan aris
SromiTi procesis xarisxis amaRlebis Sesrulebis damatebiTi motivatori.

gamokiTxvam cxadyo, rom momuSaveTa 78% upiratesobas aniWebs Sromis drekad grafiks. 259
msxvili firmidan 42% gamokiTxvis am Sedegebis gaTvaliswinebiT, SemoiRo Sromis drekadi grafikebis
sistema.

drekadi grafiki, rogorc wesi misaRebia saofise firmebisaTvis da ara im sawarmoebisaTvis,

romelTa muSaobis ganrigi damokidebulia teqnologiuri procesis specifikaze.

drekad grafikebs gaaCnia naklovanebanic: 1) xelmZRvanelebs eqmnebaT marTvis problemebi,

garTulebulia samuSaoze mosvlis kontrolic. 2) mTlianad koleqtivSi iqmneba klimati, rodesac aseTi
kategoriis muSakebis mimarT sxva TanamSromelTa mxridan igrZnoba antagonisturi ganwyoba.

Tanamedrove qalaqebSi erT-erT mniSvnelovan problemas warmoadgens drois problema. drois

ekonomiis mizniT, Tanamedrove kompaniebi nergaven telekomunikaciis sistemas. ukanasknelis arsi
mdgomareobs imaSi, rom muSaki saqmianobs saxlSi, xolo centralur ofisTan aqvs mudmivi kavSiri
internetis meSveobiT. telekomunikacias aqvs mravali pozitiuri mxare: jer erTi, muSakebis Sromis

25
nayofiereba izrdeba 15-20% -iT, mcirdeba danaxarjebi ofisis Senaxvaze, SesaZlebeli xdeba invalidebis
Sromis gamoyeneba. adamianebi dadebiTad afaseben am urTierTobis formas, radganac maT eZlevaT
SesaZlebloba, dazogon transportis danaxarjebi, moaxdinon maTTvis sasurveli samuSaos grafikis
dadgena. amasTan, urTierTobis es forma aris ZviradRirebulia. is moiTxovs Sesabamis teqnikas: faqsebs,
printerebs, kompiuterebs da sxv. ueWvelia, rom is gavrceldeba garkveuli specifikis mqone samuSaoebze,
garTulebulia namuSevari drois aRricxva.

rodesac warmoiqmneba Seusabamoba mTlianad Sesasrulebel samuSaos moculobasa da im

samuSaos Soris, romelic unda Seasrulos konkretulma muSakma, organizaciaSi moraluri klimatis
gaumjobeseba miiRweva ori gziT: samuSao dRis SemcirebiT da funqcionaluri datvirTvis gayofiT. pirveli
gza upiratesad gamoiyeneba ekonomikuri dacemis procesSi. imisaTvis, rom Tavidan aicilos
momuSaveebis masobrivi ganTavisufleba, kompania amcirebs samuSaos xangrZlivobas da Sesabamisad
xelfass. funqcionaluri gayofa aZlevs or mosamsaxures erT samuSao adgilze muSaobis dros Sesabamisad,
xelfasisa da premiis ganawilebis SesaZleblobas.

Tu kompania muSakebis Semcirebis nacvlad samuSao drois Semcirebas mimarTavs, mogebuli

rCeba, rogorc mocemuli kompania, aseve misi TanamSromlebi da sazogadoeba. TanamSromlebs
naklebad eSiniaT samuSaos dakargvis, ris gamoc Sromis xarisxi rCeba maRali. amitom, ekonomikuri
aRmavlobis SemTxvevaSi, aseTi firmebis umravlesoba momzadebuli xvdeba axal ekonomikur pirobebs.
ekonomikis gamococxleba kvlavindeburad iwvevs samuSao droisa da Sesabamisi xelfasis zrdas. aseTi
midgoma iwvevs erTgvar madlierebis grZnobas kompaniis mimarT, radganac is faqtobrivad ekonomikuri
krizisis pirobebSi daxmarebis xels uwvdis Tavis TanamSromlebs.

zemoT moyvanili xerxisagan gansxvavebiT, samuSao drois dayofa ar aris damokidebuli

saxelmwifoSi mimdinare ekonomikur cvlilebebze da is gamoiyeneba axalgazrda dedebis, studentebis da
sxva mosamsaxureebisaTvis. kompaniisaTvis ufro xelsayrelia, gayos samuSao dro am kategoriis or
TanamSromels Soris, vidre Semoiyvanos is axali TanamSromeli, romelic moiTxovs damatebiT
swavlebas.

am meTods 1982 wlidan aqtiurad iyenebs avejis mwarmoebeli kompania `stilkveisi~. ase
magaliTad, yoveli naxevar Statze myofi qalidan marketingis ganyofilebaSi TiToeuli valdebulia kviraSi
imuSaos ormoci saaTi or naxevari dRis ganmavlobaSi. [208, p.37].

Tanamedrove pirobebSi samuSaos dayofa gavrcelebulia saxelmwifo organizaciebSi an

universitetebSi.

8.4. 6. organizaciaze orientirebuli meTodebi

im SemTxvevaSi, rodesac kompania awydeba sirTuleebs motivaciis problemebTan dakavSirebiT,

rac iwvevs Sromis nayofierebis Semcirebas, kadrebis maRal denadobas da sxva, aucilebeli xdeba

26
gadamwyveti zomebis miReba. firmis umaRlesma xelmZRvanelobam unda gadaxedos mis miznebs,
strategias da warmoebis kulturas, raTa SeZlos mis winaSe dasmuli amocanebis realizcia.

organizaciaze orientirebuli meTodebis umetesoba erTiandeba iseT kategoriaSi, rogoricaa:

momuSaveTa uflebamoslebis gafarToeba maTi kompaniis saqmianobaSi ufro farTo CarTvis gziT.
uflebamosilebaTa aseTi gafarToveba zrdis momuSaveTa pasuxismgeblobas kompaniis miznebis
realizaciis saqmeSi.

kompania `federal eqspresma~ erT-erTma pirvelma daiwyo am meTodebis danergva. Sesabamisi

ubnis menejerebs eZleodaT SesaZlebloba maTdami daqvemdebarebul ubanze, daeqiravebinaT
TanamSromlebi, aerCiaT is TanamSromlebi, romlebic umaRles xelmZRvanelobasTan erTad
imuSavebdnen sakadro da operatiul sakiTxebze. amdenad, organizaciis saerTo marTvis procesSi
muSakebis mozidva qmnis erTianobis atmosferos, zrdis mis mimarT loialurobis grZnobas. [275, p.18].

momuSaveTa uflebamosilebis gafarTovebis ZiriTadi meTodi mdgomareobs mis samuSao gundebis

formirebaSi, romelic funqcionireben TviTmmarTvelobis principebze. es aris momuSaveTa jgufi,
romlebic damoukideblad gansazRvravs mis winaSe mdgar amocanebs, eZes maTi gadawyvetis gzebs, da
faqtobrivad, damoukideblad warmarTaves Sromis process. aseTi gundebi aerTianebs 6 dan 32-mde
muSaks. am gundebis warmatebuli muSaobis Sedegad, mcirdeba danaxarjebi samuSao Zalaze, izrdeba
Sromis nayofiereba, umjobesdeba produqciis xarisxi da maRldeba momuSaveTa moraluri ganwyoba.
[289, p.29].

samuSao gundebis idea araefeqtiania im SemTxvevaSi, Tu is ar iqna gamagrebuli Sesabamisi

xelfasis formebiTa da Sromis organizaciis axali meTodebiT. erT-erTi maTgani aris miznis miRwevaSi
monawileobis meTodi. misi arsi mdgomareobs imaSi, rom xelfasis done damokidebulia gundis muSaobis
Sedegebze.

mravali wlis ukan b. u. takmenma9 daaxasiaTa `jgufis~ Seqmnis xuTi stadia: formireba, SeCveva,
qcevis normebis dadgena, davalebaTa Sesruleba, daSla. Tu jgufma yvela es stadia warmatebulad da
uproblemod gaiara, is warmatebuli jgufia, magram, rogorc wesi, es ase ar xdeba. jgufSi ukve SeCvevis
stadiaze jgufis wevrebs Soris, rogorc wesi iwyeba brZola pirvelobisaTvis, sakuTari ideebisa da sakuTari
marTvis stilis damkvidrebis mizniT. warmatebulia is jgufi, romelic adgens saerTo qcevis normebs.
miuxedavad imisa, rom yvela jgufi ver gadis am stadiebs. maTi gageba mniSvnelovania jgufebis
warumateblis kvlevis procesSi.

`jgufsa~ da `gunds~ Soris gansxvaveba semantiuria, radganac `gundis~ idea aris mizanmimarTuli
gamarjvebaze. Tavis fundamentur SromaSi `The Wisdon of Teams~ (`gundebis sibrZne~) ian
kancenbaxma da duglas smitma10 ase daaxasiaTes is oTxi ZiriTadi maxasiaTebeli, romelic
umniSvnelovanesia gundebisaTvis:

1.rTuli da masStaburi amocanebis arseboba gunds ufro energiuls, da mizanswrafuls xdis. amdenad,
gundebis muSaobisaTvis mTavari aris ara emociuri komforti da keTilganwyoba, aramed mizani;
2.imisaTvis, rom gundi iyos produqtiuli xelmZRvanelobam unda astimuliros SromiTi morali da ara
sasaTbure pirobebi;
9
Stonez J.F. et al Management. Infranote 1, p. 301
10
Katzenbach, Smith D. The Wisdom of Teams: Greating the High Perfomance organization. Boston, MA:Harvard
Business School Press, 1993.

27
 3.individualizmi ar aris gundis muSaobis Semaferxebeli faqtori. amdenad, gundebi aris ara biurokratiuli
komiteti, aramed calkeuli muSakebis erToba.
4.disciplina aris warmatebis sawindari.
finansuri stimulirebis sxva meTodi mdgomareobs aqciebis nawilis miyidvaSi. am programebis e.w.
`muSaTa aqciebis~ mizani mdgomareobs imaSi, rom moxdes Sromis Sedegebis da anazRaurebas Soris
pirdapiri dadgena.

rig SemTxvevaSi, kompaniis xelmZRvanelebi ufro Sors midian da TavianT muSakebs aZleven imis
uflebas, rom isini gaxdnen kompaniis Tanamflobelebi. ase magaliTad, firma `manro~, romelic
awarmoebs sakancelario nawarms, warmoadgens muSakebis sakuTrebas. koleqtivis TiToeuli wevri
akontrolebs gayidvebis moculobas, amonagebs, informacia firmaSi aris sajaro da gamWirvale. firmis
muSakebs gaTavisebuli aqvT yvelaze efeqturi motivaciuri strategia: mogebis damokidebuleba sakuTari
Sromis Sedegebze. [187, p.21].

28