ქვის დაზიანების განმარტებითი ლექსიკონი

ძეგლებისა და ღირსშესანიშნავი ადგილების
საკითხების საერთაშორისო საბჭო
ICOMOS-ISCS :
Illustrated glossary on stone deterioration patterns
ქვის დაზიანების ილუსტრირებული განმარტებითი ლექსიკონი
CRACK & DEFORMATION DETACHMENT FEATURES INDUCED BY MATERIAL LOSS DISCOLORATION & DEPOSIT BIOLOGICAL COLONIZATION
ბზარი და დეფორმაცია განცალკევება მასალის კარგვით გამოწვეული დაზიანებები ფერის შეცვლა და ნადები ბიოლოგიური კოლონიზაცია
English-Georgian version
ინგლისურ-ქართული ვერსია
MONUMENTS AND SITES

ძეგლები და ღირსშესანიშნავი ადგილები XV
ICOMOS International Scientific Committee for Stone (ISCS) . იკომოსის ქვის საერთაშორისო სამეცნიერო კომიტეტი
ICOMOS-ISCS :
MONUMENTS AND SITES
RECOMMENDATIONS FOR THE BEST PRINTING RESULTS

რეკომენდაციები საუკეთესო ბეჭდვითი შედეგის მისაღებად
This 86 pages glossary is meant to be printed recto-verso in full colours. When the book is
open, each definition should appear on the left page, and the corresponding illustrations on
the right page.
ეს 86 გვერდიანი განმარტებითი ლექსიკონი განსაზღვრულია რექტო-ვერსო, ფერადი
ბეჭდვისათვის. წიგნის გადაშლისას თითოეული განსაზღვრება უნდა მოხვდეს მარცხენა
გვერდზე, შესაბამისი ილუსტრაცია კი მარჯვენა გვერდზე.
PURCHASING INFORMATION
ინფორმაცია შესყიდვის შესახებ
A limited number of the printed version of this publication can be purchased from the
ICOMOS-International Documentation Centre,
ამ პუბლიკაციის შეზღუდული რაოდენობის ბეჭდვითი ვერსიის შეძენა შეიძლება
ICOMOS-International სადოკუმენტაციო ცენტრში:
postage rate ICOMOS member Non member

გზავნილის საფასური ICOMOS-ის წევრებისთვის არა წევრებისთვის
Economy / ეკონომიური 20 euros / ევრო 25 euros / ევრო
Priority / პრიორიტეტული 25 euros / ევრო 30 euros / ევრო
Payment should be made in Euros by / გადახდა უნდა მოხდეს ევროს ვალუტაში :

□□ Credit Card / საკრედიტო ბარათით (VISA, Eurocard, Mastercard, American Express)
□□ Pay Pal : to verrier@icomos.org
□□ Bank transfert to / აქ აკლია ქართული
CRÉDIT DU NORD / აქაც
IBAN: FR76 3007 6023 5211 5890 0020 018
BIC: NORDFRPP
□□ Cheque : Only cheques from French Bank accounts are accepted / ჩეკი: მიიღება მხოლოდ
ფრანგული ბანკის მიერ გაცემული ჩეკი
ICOMOS-ISCS :
MONUMENTS AND SITES
CONTRIBUTORS / ავტორები
(Alphabetical order / ანბაბურად)
English version / ინგლისური ვერსია
Tamara Anson Cartwright, Ministry of Culture, Toronto, Canada; Elsa Bourguignon,

Conservation scientist, France; Philippe Bromblet, CICRP, Marseille, France; Jo Ann Cassar,
Institute for Masonry and Construction Research, Msida, Malta; A. Elena Charola, University
of Pennsylvania, Philadelphia, USA; Eddy De Witte, KIK-IRPA, Brussels, Belgium; Jose
Delgado-Rodrigues, LNEC, Lisbon, Portugal; Vasco Fassina, SPAS-Veneto, Venice, Italy;
Bernd Fitzner, RWTH, Aachen, Germany; Laurent Fortier, LRMH, Champs-sur-Marne,
France; Christoph Franzen, IDK, Dresden, Germany; José-Maria Garcia de Miguel,
ESM UPM, Madrid, Spain; Ewan Hyslop, British Geological Survey, Edinburgh, UK; Marie
Klingspor-Rotstein, Skanska, Stockholm, Sweden; Daniel Kwiatkowski, Skanska,
Stockholm, Sweden; Wolfgang E. Krumbein, ICBM, Oldenburg, Germany; Roger-Alexandre
Lefèvre, University Paris XII, Créteil, France; Ingval Maxwell, Historic Scotland, Edinburgh,
UK; Andrew McMillan, British Geological Survey, Edinburgh, UK; Dagmar Michoinova,
NIPCMS, Prague, Czech republic, Tadateru Nishiura, Kokushikan University, Tokyo, Japan;
Kyle Normandin, Wiss, Janney Elstner Associates Inc., New York, New York, USA; Andreas
Queisser, EPFL, Lausanne, Suisse; Isabelle Pallot-Frossard, LRMH, Champs-sur-Marne,
France; Vasu Poshyanandana, Office of National Museums Bangkok, Thailand; George
W. Scherer, Princeton University, USA; Stefan Simon, Rathgen-Forschungslabor, Staatliche
Museen zu Berlin, Germany; Rolf Snethlage, Bayerisches Landesamt für Denkmalpflege,
Munich, Germany; Francis Tourneur, Pierres et Marbres de Wallonie, Namur, Belgium;
Jean-Marc Vallet, CICRP, Marseille, France; Rob Van Hees, TNO, Delft, Netherland;
Myrsini Varti-Matarangas, IGME, Athens, Greece; Véronique Vergès-Belmin, LRMH,
Champs-surMarne, France; Tomas Warscheid, MPA, Bremen, Germany; Kati Winterhalter,
Architect, Helsinki, Finland; David Young, Heritage consultant, Campbell, Australia.
Translation and adaptation into French / Traduction et adaptation en Français

P. Bromblet, J.-M. Vallet, V. Vergès-Belmin.
Edition / Coordination : V. Vergès-Belmin

Layout / Maquette : Nadine Guyon
ISBN : 978-2-918086-00-0
EAN : 9782918086000
Impression septembre 2008, Ateliers 30 Impression, Champigny/Marne, France
ICOMOS-ISCS :
MONUMENTS AND SITES
georgian version / ქართული ვერსია

თამარა ანსონ კარტრაიტი (კულტურის სამინისტრო, ტორონტო, კანადა); ელზა ბურჟინიონი
(მკვლევარი-კონსერვატორი, საფრანგეთი); ფილიპ ბრომბლეტი CICRP ((Centre interdisciplinaire
de conservation et de restauration du patrimoine – კულტურული მემკვიდრეობის შენარჩუნებისა
და აღდგენის ინტერდისციპლინარული ცენტრი), მარსელი, საფრანგეთი); ჯო ენ კასსარი
(ქვის წყობისა და კონსტრუქციის კვლევითი ინსტიტუტი, მსიდა, მალტა); ელენა კაროლა
(პენსილვანიის უნივერსიტეტი, ფილადელფია, ამერიკის შეერთებული შტატები); ედი დე
ვიტე (KIK-IRPA (Koninklijk Instituut voor het Kunst Patrimonium), ბრიუსელი, ბელგია); ხოსე
დელგადო-როდრიგესი (LNEC (Laboratório Nacional De Engenharia Civil), ლისაბონი,
პორტუგალია); ვასკო ფასინა (SPAS - Veneto, ვენეცია, იტალია); ბერნდ ვიცნერი (RWTH
(Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule Aachen), აახენი , გერმანია); ლორან ფორტიე
(LRMH (Laboratoire de recherche des monuments historiques), შან-სურ-მარნი, საფრანგეთი);
კრისტოფ ფრანცენი (IDK (Das Institut für Diagnostik und Konservierung an Denkmalen in
Sachsen und Sachsen-Anhalt e.V), დრეზდენი, გერმანია); ხოსე მარია გარსია დე მიგელი (ESM
UPM, მადრიდი, ესპანეთი); ევან ჰისლოპი (ბრიტანეთის გეოლოგიური სამსახური, ედინბურგი,
დიდი ბრიტანეთი); მარი კლინგსპორ-როტშტაინი (Skanska, სტოკჰოლმი, შვედეთი); დანიელ
კვიტოვსკი (Skanska, სტოკჰოლმი, შვედეთი); ვოლფგანგ ე. კრუმბაინი (ICBM, ოლდენბურგი,
გერმანია); როჯერ-ალექსანდრე ლეფევრე (უნივერსიტეტი პარიზი XII ვალ-დე -მარნი კრეტეილი
, საფრანგეთი); ინგვალ მაქსველი (ისტორიული შოტლანდია, ედინბურგი, დიდი ბრიტანეთი);
ენდრიუ მაკმილანი (ბრიტანეთის გეოლოგიური სამსახური, ედინბურგი, დიდი ბრიტანეთი);
დაგმარ მიქოინოვა (პრაღა, ჩეხეთის რესპუბლიკა); ტადატერუ ნიშიურა (კოკუშიკანის
უნივერსიტეტი, ტოკიო, იაპონია); კაილ ნორმანდინი (Wiss, Janney Elstner Associates ნიუ იორკი,
ამერიკის შეერთებული შტატები); ანდრეას ქვეისერი (EPFL, ლოზანა, შვეიცარია); იზაბელ
პალო-ფროსარი (LRMH, შან-სურ-მარნი, საფრანგეთი); ვასუ პოშიანანდანა (ეროვნული
მუზეუმების ოფისი, ბანგკოკი, ტაილანდი); ჯორჯ შერერი (პრინსტონის უნივერსიტეტი, აშშ);
შტეფან სიმონი (Rathgen-ის კვლევითი ლაბორატორია, ბერლინის ეროვნული მუზეუმი); როლფ
სნეთლაგი, (ბავარიის სახელმწიფო საკონსერვაციო ოფისი, მიუნხენი, გერმანია); ფრენსის
ტურნერი (ვალონიის ქვები და მარმარილო, ნამური, ბელგია); ჟან-მარკ ვალლე (CICRP, მარსელი,
საფრანგეთი); რობ ვან ჰეესი (TNO, დელფტი, ნიდერლანდები); მურსინი ვარტი-მატარანგას
(IGME, ათენი, საბერძნეთი); ვერონიკ ვერჟეს-ბელმინი (LRMH, შან-სურ-მარნი, საფრანგეთი);
ტომას ვარშეიდი (MPA, ბრემენი, გერმანია); კატი ვინტერჰალტერი (არქიტექტორი, ჰელსინკი,
ფინეთი); დევიდ იანგი (კონსულტანტი კულტურული მემკვიდრეობის საკითხებში, კემბელი,
ავსტრალია);
ფრანგული გამოცემის თარგმანი და ადაპტაცია:

პ.ბრომბლეტი, ჯ.-მ. ვალლე, ვ. ვერჟეს-ბელმინი.
რედაქტორი: ვ. ვერჟეს-ბელმინი
დიზაინი და დაკაბადონება: ნადინ გიიონი
დაიბეჭდა 2008 წლის სექტემბერში,

ISBN : 978-2-918086-00-0
EAN : 9782918086000
შამპინი/მარნი, საფრანგეთი
ICOMOS-ISCS :
MONUMENTS AND SITES
ქართული გამოცემის თარგმანი და ადაპტაცია შესრულებულია ავტორთა ჯგუფის მიერ:

ჯგუფის ხელმძღვანელი, რედაქტირება და კოორდინირება: ნინო ერქომაიშვილი,
კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ექსპერტი, იკომოსის (ICOMOS) წევრი, იკომოსის ქვის
საერთაშორისო სამეცნიერო კომიტეტიის (ISCS) წევრი.
ჯგუფი: ნინო კუბლაშვილი - კონსერვატორ-რესტავრატორი, ივანე ჯავახიშვილის
სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, ლელა ნინოშვილი - კონსერვატორ-
რესტავრატორი, ICOMOS საქართველო, თეიმურაზ გოცაძე - კონსერვატორ-
რესტავრატორი, საქართველოს ეროვნული მუზეუმი, გიორგი მინდორაშვილი -
კონსერვატორ-რესტავრატორი, საქართველოს ეროვნული მუზეუმი.
განსაკუთრებული მადლობა: ირაკლი ბოკერია - კონსერვატორ-რესტავრატორი,
საქართველოს ეროვნული მუზეუმი, მარიამ კალხიტაშვილი - კონსერვატორ-
რესტავრატორი, ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი,
მანანა კავსაძე - გეოლოგი, თბილისის სახელმწიფო სამხატვრო აკადემია, თამარ
ლილუაშვილი - ბიოლოგი, თბილისის სახელმწიფო სამხატვრო აკადემია, ნინო ნადარაია
- ფილოლოგი, საქართველოს ეროვნული მუზეუმი.
დიზაინი და დაკაბადონება: ნადინ გიიონი
ქართული ვერსიის დაკაბადონება: ნინო კუბლაშვილი
The Georgian translation and adaptation was performed by a group of authors:

Team Leader, editing and coordination: Nino Erkomaishvili, cultural heritage expert,
member of ICOMOS, member of the International Scientific Committee for Stone (ISCS).
Team: Nino Kublashvili - conservator-restorer, Ivane Javakhishvili Tbilisi State University,
Lela Ninoshvili - conservator-restorer, ICOMOS Georgia, Teimuraz Gotsadze - conser-
vator-restorer, Georgian National Museum, Giorgi Kobakhidze - conservator-restorer
Georgian National Museum.
Special thanks to: Irakli Bokeria - conservator-restorer Georgian National Museum, Mariam
Kalkhitashvili - conservator-restorer, Ivane Javakhishvili Tbilisi State University, Manana
Kavsadze - Geologist, Tbilisi State Academy of Fine Arts, Tamar Liluashvili - Biologist, Tbilisi
State Academy of Fine Arts, Nino Nadaraia - Philologist,Georgian National Museum.
Design and Typography: Nadine Guyon
Georgian version: Nino Kublashvili
ISBN : 978-2-918086-00-0
EAN : 9782918086000
Impression septembre 2008, Ateliers 30 Impression, Champigny/Marne, France
PREFACE
შესავალი
The ICOMOS International Scientific Committee for ICOMOS-ის ქვის საერთაშირისო სამეცნიერო კომიტეტი
Stone (ISCS) is providing a forum for the interchange of (ISCS) გეგმავს გამართოს ფორუმი ქვის კონსერვაციის
experience, ideas, and knowledge in the field of stone დარგში გამოცდილების, იდეებისა და ცოდნის გაცვლის
conservation. ISCS aims at facilitating the publication, მიზნით. კომიტეტი მიზნად ისახავს წინასწარ იდენტიფი-
dissemination and presentation of state of the art ცირებული პრობლემების შესახებ გამოცემების მომზადე-
reviews on pre-identified issues. Simplification and ბას, მათ პრეზენტაციასა და გავრცელებას. კომიტეტს სურს
demystification of scientific information for practitioners ხელმისაწვდომი გახადოს სამეცნიერო ინფორმაცია და
მოახდინოს მისი დემისტიფიკაცია პრაქტიკოსებისათვის.
are also part of the main goals of the group.
ძირითად საკომუნიკაციო პრობლემებს მეცნიერებს,
In studies on stone deterioration and conservation, კონსერვატორებსა და პრაქტიკოსებს შორის ქვის დაზი-
terminological confusions lead to major communication ანებისა და კონსერვაციის კვლევებში ტერმინოლოგიური
problems between scientists, conservators and აღრევები იწვევს. ამ კონტექსტში უპირველესი მნიშვნე-
practitioners. In this context, it is of primary importance ლობა აქვს საერთო ენის შექმნას; ქვის დეგრადაციის
to set up a common language; if degradation patterns ნიმუშების ჩვენება, დასახელება და აღწერა მათი
can be shown, named and described, then they can be აღმოჩენის და სხვა მსგავს ნიმუშებთან შედარების
recognised and compared with similar ones in a more საფუძველი გახდება (ამის შესახებ უფრო დეტალურად
accurate way in further investigations. შემდგომ კვლევებში).
The ISCS glossary constitutes an important tool for ქვის საერთაშორისო სამეცნიერო კომიტეტის მიერ
scientific discussions on decay phenomena and შექმნილი ილუსტრირებული განმარტებითი ლექსიკონი
processes. It is also an excellent basis for tutorials მნიშვნელოვან წყაროს წარმოადგენს ქვის დაზიანების
on stone deterioration. It is based on the careful შესახებ სამეცნიერო დისკუსიებისათვის. ლექსიკონი
examination of pre-existing glossaries of English terms. კარგი საფუძველია ქვის მდგომარეობის გაუარესების
შესახებ სახელმძღვანელოების შესაქმნელად. ეს გან-
It does not aim at replacing these glossaries, often set
მარტებითი ლექსიკონი ინგლისურ ენაზე არსებული
up originally in a language other than English, and for ლექსიკონების საგულდაგულო კვლევის შედეგად
most of them done to a high standard. შეიქმნა. მისი მიზანი არ არის შეცვალოს უკვე არსებული
(ხშირად არაინგლისურენოვანი) ლექსიკონები, რომელთა
As President of ICOMOS I would like to congratulate უმრავლესობა მაღალი სტანდარტისაა.
the International Scientific Committee for Stone
and its President Stefan Simon for the results of მე, როგორც ICOMOS-ის პრეზიდენტმა, მინდა
years of research presented in this publication. მივულოცო ქვის საერთაშორისო სამეცნიერო კომიტეტს
Stone conservation is a crucial topic in monument და მის პრეზიდენტს შტეფან სიმონს, წლების განმავ-
conservation and many of our National Committees ლობაში ჩატარებული კვლევის შედეგები, რომლებიც
all over the world hope for advice and help from წარმოდგენილია ამ გამოცემაში. ქვის კონსერვაცია არის
the specialists familiar with traditional and modern გადამწყვეტი თემა ძეგლების კონსერვაციის საკითხში
methods of conservation. The Illustrated Glossary on და მთელ მსოფლიოში ჩვენი ეროვნული კომიტეტების
Stone Deterioration Patterns offers a wide range of მრავალ წარმომადგენელს იმედი აქვთ რჩევების და
suggestions and practical advice. Probably, after the დახმარების მიღებისა, სპეციალისტებისგან რომლებიც
English-French version becomes avaible the Glossary იცნობენ კონსერვაციის ტრადიციულ და თანამედროვე
მეთოდებს. ქვის დაზიანების ილუსტრირებული განმარ-
will also be translated into other languages. In view
ტებითი ლექსიკონი დაინტერესებულ მკითხველს სთავა-
of the accelerating decay of our stone monuments ზობს პრაქტიკული რჩევების ფართო სპექტრს. ალბათ,
worldwide this is an exemplary contribution which will მას შემდეგ რაც ინგლისურ-ფრანგული ვერსია გახდება
promote the international cooperation so important in ხელმისაწვდომი, ლექსიკონი სხვა ენებზეც ითარგმნება.
this field. ჩვენი ქვის მონუმენტების დაჩქარებული გაუარესების
მდგომარეობის გათვალისწინებით, ეს, საერთაშორისო
Prof. Dr. Gustavo Araoz, President of ICOMOS თანამშრომლობის განვითარებაში შეტანილი სამაგა-
ლითო წვლილია, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია ამ
სფეროსათვის.
პროფესორი გუსტავო არაოზი, ICOMOS-ის პრეზიდენტი
ICOMOS International Scientific Committee for Stone (ISCS) . იკომოსის ქვის საერთაშორისო სამეცნიერო კომიტეტი 1
SUMMARY . აბსტრაქტი
page
BACKGROUND GLOSSARIES . წინმსწრები განმარტებითი ლექსიკონები 4
GENERAL TERMS
ძირითადი ტერმინები > ALTERATION . სახეცვლა DAMAGE . დაზიანება DECAY . თვისობრივი დაზიანება
CRACK & DEFORMATION

ბზარი და დეფორმაცია > CRACK . ბზარი
Fracture . გამჭოლი ბზარი
page
10 DEFORMATION . დეფორმაცია
page
12
Star crack . ვარსკვლავისებრი ბზარი

Hair crack . თმისებრი ბზარი
Craquele (crazing) . ბადისებრი ბზარი
splitting . ნაპობი ბზარი
DETACHMENT
განცალკევება > BLISTERING . გამობურცვა
page
14 BURSTING . ატკეჩვა
page
16 DELAMINATION . განშრევება
Exfoliation . აფურცვლა
page
18
FEATURES INDUCED
>
page page page
BY MATERIAL LOSS ALVEOLIZATION . 28 EROSION . 30 MECHANICAL DAMAGE . 32
მასალის კარგვით გამოწვეული ალვეოლიზაცია ეროზია მექანიკური დაზიანება
დაზიანებები Coving . გამჭოლი ბზარი Differential erosion . დიფერენცირებული Impact damage . დარტყმითი დაზიანება
ეროზია Cut . კვეთა
• Loss of components . Scratch . ნაკაწრი
კომპონენტების დაკარგვა
Abrasion . ცვეთა
• Loss of matrix .
მატრიცის დაკარგვა Keying . ნაკეჭნი
Rounding (crazing) . კიდეების
მომრგვალება
Roughening . გაუხეშება
DISCOLORATION
>
page page page page page
& DEPOSIT CRUST . 42 DEPOSIT . 44 DISCOLOURATION . 46 EFFLORESCENCE . 48 ENCRUSTATION . 50
ფერის შეცვლა ქერქი ნადები ფერის შეცვლა მარილის გამოკრისტალება ინკრუსტაცია
და ნადები Black crust . Colouration . დაფერვა Concretion . შეზრდა
შავი ქერქი Bleaching . გახუნება
Black crust . Moist area . დატენიანება
შავი ქერქი
Staining . დალაქავება
BIOLOGICAL
COLONIZATION > BIOLOGICAL COLONIZATION . ბიოლოგიური კოლონიზაცია
page
64 ALGA . წყალმცენარე
page
66
ბიოლოგიური კოლონიზაცია
page page
INDEX . საძიებელი 76 REFERENCES . ბიბლიოგრაფია 78
2 ICOMOS International Scientific Committee for Stone (ISCS) . იკომოსის ქვის საერთაშორისო სამეცნიერო კომიტეტი
ICOMOS-ISCS :
Illustrated glossary on stone deterioration patterns . ქვის დაზიანების ილუსტრირებული განმარტებითი ლექსიკონი
page
GLOSSARY OVERVIEW . განმარტებითი ლექსიკონის მიმოხილვა 6
page
DEGRADATION . დეგრადაცია DETERIORATION . დეტერიორაცია WEATHERING . გამოფიტვა 8
page page page page

DISINTEGRATION . გაფხვიერება 20 FRAGMENTATION . ფრაგმენტაცია 22 PEELING . აფცქვნა 24 SCALING . აქერცვლა 26
Crumbling . დაფხვნა Splintering . ნაფოტისებრი ფრაგმენტაცია Flaking . აფურცვლა
Granular disintegration . Chipping . ჩამოტეხვა Contour scaling . აფურცვლა
მარცვლოვანი გაფხვიერება
• Spalling . ზედაპირული
• Powdering, Chalking . გაფქვილება შრის მოცილება
• Sanding . ქვიშისებრი გაფხვიერება
• Sugaring . შაქრისებრი გაფხვიერება
page page page page

MICROKARST . 34 MISSING PART . 36 PERFORATION . 38 PITTING . 40
მიკროკარსტი დაკარგული ნაწილი დახვრეტა წერტილოვანი დაზიანება
Gap . სიცარიელე
page page page page page page

FILM . 52 GLOSSY ASPECT . 54 GRAFFITI . 56 PATINA . 58 SOILING . 60 SUBFLORESCENCE . 62
აპკი სიპრიალე გრაფიტი პატინა დაბინძურება მარილის კრისტალიზაცია
Iron rich patina .
რკინით მდიდარი პატინა
Oxalate patina .
ოქსალატური პატინა
page page page page

LICHEN . ლიქენი 68 MOSS . ხავსი 70 MOULD . ობის სოკო 72 PLANT . უმაღლესი მცენარე 74
BACKGROUND GLOSSARIES
წინმსწრები
განმარტებითი ლექსიკონები
ENGLISH / ინგლისური In 2001, when the group began its compiling task, seven The seventh document (Franke et al. 1998) is a
documents, comprising various numbers of entries multia thored book published as a deliverable of a
were identified as a basis for collecting and combining FP5 European Commission research program. The
useful terms into a generalised glossary. document is an Atlas and a classification of brick
The oldest one is an unpublished list of 21 terms written masonry deterioration. It deals both with deterioration
by A. Arnold, D. Jeannette and K. Zenhder (1980), of the material (bricks, joint and pointing mortars),
who performed that task within the framework of the and with degradation of the whole masonry. It was
ISCS-petrography group activities. This glossary includes developed together with an expert system, of which the
an alphabetical list of terms in English, French and acronym is MDDS, which stands for “Masonry Damage
German, with related definitions in the three languages. Diagnostic System”. In fact all damage types contained
The second document is a compilation of 24 English in the document are to be found in the expert system
terms with related definitions, published by Grimmer (Van Hees et al 1995), aiming at helping decision makers
(1984) of the U.S. National Park Service. to diagnose the origin of deterioration and select
The third document is the Italian Standard Normal 1/88 appropriate methods and materials for brick masonry
published in 1990 and called “Alterazioni macroscopiche restoration.
dei materiali lapidei : lessico”. Each one of the 27 terms The most recent document has been set up by a group
in this glossary is illustrated by photographs, usually in of experts from Germany (VDI 3798. 1998) VDI stands
two different scales and by a graphic chart to be used for “Verein Deutscher Ingenieure, i.e. Association of
if mapping of deterioration patterns is needed. This German Engineers”. This document is quite close to a
glossary, and related definitions have been translated standard, and it is composed of a list of 14 terms in
into English by Apy Elena Charola. This author has also German, with a translation into English, accompanied
translated the terms, without their definitions, into by a definition and illustrations. A proposal for graphic
Spanish and Portuguese. representation of the decay patterns is also provided, as
The fourth set of documents is a proposal for a in the Italian Standard and in the Fitzner system.
terminology of stone decay forms on monuments, Although we did our best to gather all the available
written by Jose Delgado Rodrigues from LNEC (Lisbon, information, we have obviously missed a number of
Portugal). It comprises 26 terms, and was largely documents. One of them is an illustrated glossary
inspired in internal documents produced in the of 30 terms edited by the “Queen’s University of
framework of the Petrography Group of the ICOMOS Belfast” (U.K.). On its website (http://www.qub.ac.uk)
Stone Committee and published in its newsletter in one can find a comprehensive weathering features
1991. tutorial, which includes both degradation patterns of
This proposal was used as a basis for the publication monuments and natural outcrops, and also refers to
by LNEC, in 2004, of a glossary with short definitions in anthropogenic damage.
Portuguese language, including terms related to stone, To set up the French version of the glossary, the
masonry and render deterioration (Henriques et al., translators have consulted the background glossaries
2004). Each term is translated into French, Italian and having terms and definitions in French, and also the
Spanish, and is associated with a graphic chart. following documents: Paper by Belgian colleagues De
The sixth document is a detailed contribution by Henau & Tourneur (1998/99), book Dicobat, edited by
B. Fitzner, K. Heinrichs & R. Kownatzki (1995), on De Vigan et al. (1990), and CRISTAL glossary, set up in
classification and mapping of weathering forms, 1999 within the frame of the European project Raphael.
which was updated in 2002 by Fitzner & Heinrichs.
This document presents as well definitions of terms
which are found in a slightly altered form in the present
glossary, as an introduction into the mapping of stone
damages. The thoroughly illustrated document classifies
decay patterns on the basis of type and intensity. A
colour and graphic chart is proposed, in the same way
as the one which can be found in the Italian Standard
Normal 1/88.
BACKGROUND GLOSSARIES
წინმსწრები
განმარტებითი ლექსიკონები
GEORGIAN / ქართული 2001 წელს, როდესაც ჯგუფმა თავისი ამოცანების კარგად ილუსტრირებული დოკუმენტი დაზიანების
ფორმირება დაიწყო საჭირო ტერმინების შეგროვებისა ნიმუშების ტიპობრიობისა და ინტენსივობის საფუძველზე
და გაერთიანებისათვის, შემუშავდა შვიდი სხვადასხვა ახდენს მათ კლასიფიკაციას. შემოთავაზებულია ფერადი
მოცულობის დოკუმენტი, რომელიც საფუძვლად უნდა და გრაფიკული სქემა, მსგავსად იმისა როგორც ამის
დადებოდა ერთ ზოგად ლექსიკონს. გამოყენებული ხილვა შესაძლებელია იტალიის სტანდარტულ ნორმა
დოკუმენტებიდან ყველაზე ძველი არის ა. არნოლდის, დ. 1/88-ში.
ჯანეტის და კ. ზენდერის მიერ მომზადებული 21 ტერმინის მეშვიდე დოკუმენტი (ფრანკე და სხვ. 1998) არის რამდე-
აქამდე გამოუქვეყნებელი სია (1980). მკვლევრებმა ეს ნიმე ავტორის მიერ მომზადებული წიგნი და გამოცემულია,
სამუშაო ISCS პეტროგრაფიული ჯგუფის საქმიანობის როგორც ევროკომისიის კვლევის პროგრამა FP5-ში
ფარგლებში ჩაატარეს. ლექსიკონი შეიცავს ტერმინების ინტეგრირებული ერთეული. დოკუმენტი წარმოადგენს
ანბანურ სიას შესატყვისი განმარტებებით სამ ენაზე: ატლასსა და აგურის წყობის მდგომარეობის გაუარესების
ინგლისურად, ფრანგულად და გერმანულად. კლასიფიკაციას. ის ეხება როგორც მასალის (აგური,
მეორე დოკუმენტი არის ნაკრები 24 ინგლისური ტერმინისა დუღაბი) გაუარესებას, ისე მთელი წყობის დეგრადაციას.
და მათი განმარტებებისა, რომელიც გამოქვეყნებულ იქნა ის შემუშავებული იყო კვალიფიცირებული სისტემის
გრიმერის (1984) აშშ-ს ეროვნული პარკის სამსახურის დახმარებით, რომლის აკრონიმია MDDS და იშიფრება
მიერ. მესამე დოკუმენტი არის იტალიური სტანდარტული როგორც “ქვისა და წყობის დიაგნოსტიკური სისტემა”.
ნორმა 1/88 გამოქვეყნებული 1990 წელს, სახელწოდებით ფაქტობრივად, დაზიანების ყველა ტიპი, რომელსაც
“Alterazioni macroscopiche dei materiali lapidei: lessico” დოკუმენტი შეიცავს, გვხვდება საექსპერტო სისტემაში
(“მიკროსკოპული ცვლილებები ქვის მასალებში: ლექსი- (ვან ჰეესი და სხვ. 1995), და მიზნად ისახავს, დაეხმაროს
კონი”). თითოეული 27 ტერმინი ამ ლექსიკონში ილუსტ- გადაწყვეტილების მიმღებთ მდგომარეობის გაუარესების
რირებულია ფოტომასალით, ჩვეულებრივ მოცემულია წარმოშობის დიაგნოსტიკაში და შესაბამისი მეთოდებისა
ორ სხვადასხვა მასშტაბში და გრაფიკული დიაგრამით და მასალების შერჩევაში აგურის წყობის აღსადგენად.
იმ შემთხვევისათვის, თუ დაზიანების მოდელის (ნიმუშის) უახლესი დოკუმენტი შეიქმნა გერმანელ ექსპერტთა
რუკაზე გადატანა (კარტოგრაფია) იქნება საჭირო. ჯგუფის მიერ (VDI 3798. 1998). VDI იშიფრება როგორც
ეს ტერმინები და მათი განმარტებები უკვე იქნა ნათარგმნი “Verein Deutscher Ingenieure”, ანუ “გერმანელი
ინგლისურ ენაზე, ა. ელენა კაროლას მიერ. ამავე ავტორმა ინჟინრების ასოციაცია”. ეს დოკუმენტი არის საკმაოდ
თარგმნა ტერმინები, განმარტებების გარეშე ესპანურ და ახლოს სტანდარტთან, ის შედგება 14 ტერმინისაგან
პორტუგალიურ ენებზე. გერმანულ ენაზე, რომელიც ნათარგმნია ინგლისურად
დოკუმენტების მეოთხე ნაკრები წარმოადგენს სამუშაო და თან ახლავს განმარტებები და ილუსტრაციები.
შეთავაზებას ძეგლებზე ქვის დაზიანების ფორმების დაზიანების ნიმუშების გრაფიკული გამოსახულებები
ტერმინოლოგიის შესახებ, დაწერილი ხოსე დელგადო ისევე უზრუნველყოფილია შეთავაზებაში, როგორც
როდრიგესის მიერ LNEC (ლისაბონი, პორტუგალია). იტალიის სტანდარტსა და ფიცნერის სისტემაში.
ის მოიცავს 26 ტერმინს და ძირითადად ეყრდნობა შიდა მიუხედავად ჩვენი მცდელობისა, რომ შეგვეკრიბა
დოკუმენტებს, რომლებიც მომზადებული იყო ICOMOS-ის ყველა შესაძლო ინფორმაცია, ჩვენ აშკარად გამოგვრჩა
ქვის კომიტეტის პეტროგრაფიული ჯგუფის სამუშაოების რიგი დოკუმენტებისა. ერთ-ერთი მათგანი არის 30
ფარგლებში და გამოქვეყნებულ იქნა მის ბიულეტენში ტერმინისაგან შემდგარი, ილუსტრირებული ლექსიკონი
1991 წელს. ეს სამუშაო შეთავაზება იქცა საფუძველად რომელიც რედაქტირებული იყო “ბელფასტის დედოფ-
2004 წლის, LNEC-ის გამოცემული ლექსიკონისა. მოკლე ლის უნივერსიტეტის” (U.K.) მიერ. უნივერსიტეტის
განმარტებებით პორტუგალიურ ენაზე, რომელიც შეიცავ- ვებ გვერდზე შესაძლებელია ინახოს სრულყოფილი
და ქვის, ქვის ან აგურის წყობის და ბათქაშის დაზიანე- გამოფიტვის მახასიათებლების სახელმძღვანელო,
ბებთან დაკავშირებულ ტერმინებს (ენრიკესი და სხვ, რომელიც მოიცავს როგორც ძეგლების დეგრადაციის
2004). თითოეული ტერმინი თარგმნილია ფრანგულ, ნიმუშებსა და ბუნებრივ გამოვლენებს, ისე ეხება
იტალიურ და ესპანურ ენებზე და უკავშირდება გრაფიკულ ანთროპოგენურ დაზიანებებს.
გამოსახულებას. ლექსიკონის ფრანგული ვერსიის შესაქმნელად
მეექვსე დოკუმენტი არის დეტალური სტატია დაწერილი თარჯიმნებმა მიმართეს სხვა ლექსიკონებსაც, რომლებიც
ბ. ფიცნერის, კ. ჰაინრიხსის და რ. კონაცკის მიერ (1995), შეიცავდნენ ტერმინებს და განმარტებებს ფრანგულ
კლასიფიკაციისა და გამოფიტვის ფორმების რუკაზე ენაზე, ასევე შემდეგ დოკუმენტებს: მოხსენება (წერილი)
გადატანის შესახებ, რომელიც განახლდა 2002 წელს ბელგიელი კოლეგების დე ჰენოს და ტერნერის მიერ (De
ფიცნერის და ჰაინრიხსის მიერ. ეს დოკუმენტი, ასევე, Henau & Tourneur) (1998/99), Dicobat-ი დე ვიგანისა და
წარმოგვიდგენს იმ ტერმინთა განმარტებებს რომლებიც სხვ. (1990) რედაქტორობით და ლექსიკონი CRISTAL-ი,
ამ ლექსიკონშიც გვხვდება ოდნავ შეცვლილი სახით, შექმნილი 1999 წელს ევროპული პროექტ Raphael-ის
როგორც შესავალი ქვის დაზიანებების რუკაზე დასატანად. ფარგლებში.
GLOSSARY OVERVIEW
განმარტებითი
ლექსიკონის მიმოხილვა
ENGLISH / ინგლისური The glossary is arranged into 6 families ლექსიკონი დაყოფილია 6 ნაწილად, თითოეული
composed of 2 to 11 terms : მოიცავს 2-დან 11-მდე ტერმინს :
• General terms, • ზოგადი ტერმინები,
• Crack and deformation, • ბზარები და დეფორმაცია,
• Detachment, • განცალკევება,
• Features induced by material loss, • მასალის კარგვით გამოწვეული დაზიანებები,
• Discoloration and deposit, • ფერის ცვლილება და ნალექი,
• Biological colonization. • ბიოლოგიური კოლონიზაცია.
As far as possible, the authors have kept within strict ავტორები ცდილობდნენ, შეძლებისდაგვარად, დარჩე-
limits, describing deterioration patterns observable ნილიყვნენ მკაცრი შეზღუდვების ფარგლებში და
by the naked eye. Only a few families deviate from აღეწერათ შეუიარაღებელი თვალით ხილული მდგომა-
this general rule, for instance “mechanical damage” რეობის გაუარესების ნიმუშები. მხოლოდ რამდენიმე
which includes terms such as ”Impact damage”, “Cut”, ჯგუფი სცდება ამ ზოგად წესს, მაგალითად, “მექანიკური
“Scratch”, “Abrasion”, and which is clearly process and დაზიანება”, რომელიც მოიცავს ტერმინებს როგორე-
not feature oriented. ბიცაა “დარტყმითი დაზიანება”, “კვეთა”, “ნაკაწრი”,
“ცვეთა” და რომელიც აშკარად დამუშავების პროცესშია
We have chosen to create a specific family including
და არ არის მახასიათებლებზე ორიენტირებული.
terms related to surface morphologies, called “Features ჩვენ ვარჩიეთ შეგვექმნა კონკრეტული ჯგუფი, რომელიც
induced by material loss”. This family is important შეიცავდა ზედაპირის მორფოლოგიასთან დაკავშირებულ
because it contains terms allowing a deterioration ტერმინებს, რომელსაც ეწოდება „მასალის კარგვით
pattern to be described even if there is no active გამოწვეული დაზიანებები”. ეს ჯგუფი მნიშვნელოვანია,
material loss at the time the object is described. For რადგან შეიცავს ტერმინებს, რომლებიც საშუალებას
instance a surface showing alveolization may be გვაძლევს მდგომარეობის გაუარესების ნიმუში (მოდელი)
subjected to active granular disintegration or scaling. აღწერილი იყოს მაშინაც კი, თუ ობიექტის აღწერის დროს
If there is no more stone loss from the surface, it will მასალის დაკარგვის პროცესი არ არის აქტიური.
still have an alveolar relief, but with no further loss of მაგალითად, ზედაპირი, რომელზეც გამოვლენილია
material, and the surface will have a tendency to soil. ალვეოლიზაცია, შეიძლება დაექვემდებაროს აქტიურ
The same is applicable to “erosion” and “biological მარცვლოვან დაშლას ან აქერცვლას. იმ შემთხვევაში
colonization”, because a surface may have eroded first თუ ქვის ზედაპირი აღარ იშლება, მას მაინც ალვეოლური
and then be colonized by algae, lichen or mosses. რელიეფი ექნება, თუმცა მასალის შემდგომი დაკარგვის
The ISCS glossary only contains terms related to stone გარეშე და ზედაპირის დალაქავების ტენდენციით.
material as an individual element within a built object or იგივე ეხება ტერმინებს “ეროზია” და “ბიოლოგიური
კოლონიზაცია”, რადგან ზედაპირი შეიძლება ჯერ
sculpture. As a consequence, the terms do not relate to
გამოიფიტოს (დაიშლოს) შემდეგ კი წყალმცენარეების,
the description of the deterioration of a stone masonry ლიქენების ან ხავსის კოლონიად იქცეს.
structure as a whole. ISCS ლექსიკონი შეიცავს მხოლოდ იმ ტერმინებს
რომლებიც დაკავშირებულია ქვის მასალასთან,
როგორც ნაშენი ობიექტის (შენობის) ან ქანდაკების
ცალკეულ ელემენტთან. შესაბამისად, ტერმინები არ
ეხება მთლიანად ქვის სტრუქტურის მდგომარეობის
გაუარესების აღწერას.
How to find out a particular term in the როგორ მოვძებნოთ, კონკრეტული ტერმინი
glossary ? ლექსიკონში ?
To find a term, one can search from the summary on ტერმინი მოძიებული უნდა იქნეს აბსტრაქტში (გვ2) ან
page 2, or go to the index page 76. გადასვლით ანბანურ საძიებელში (გვ. 76).
GENERAL TERMS . ძირითადი ტერმინები
ALTERATION . სახეცვლა
DAMAGE . დაზიანება
DECAY . თვისობრივი დაზიანება
DEGRADATION . დეგრადაცია
DETERIORATION . დეტერიორაცია
WEATHERING . გამოფიტვა
CRACK & DETACHMENT FEATURES INDUCED DISCOLORATION BIOLOGICAL

DEFORMATION განცალკევება BY MATERIAL LOSS & DEPOSIT COLONIZATION
ბზარი და დეფორმაცია მასალის კარგვით ფერის შეცვლა ბიოლოგიური
გამოწვეული დაზიანებები და ნადები კოლონიზაცია
CRACK . ბზარი BLISTERING . გამობურცვა ALVEOLIZATION . CRUST . ქერქი BIOLOGICAL
ალვეოლიზაცია Black crust . შავი ქერქი COLONIZATION .
Fracture . გამჭოლი ბზარი BURSTING . ატკეჩვა ბიოლოგიური
Star crack . DELAMINATION . Coving . Salt crust . კოლონიზაცია
ვარსკვლავისებრი ბზარი განშრევება თაღური გამოცალკევება მარილოვანი ქერქი ALGA . წყალმცენარე
Hair crack . თმისებრი ბზარი Exfoliation . აფურცვლა EROSION . ეროზია DEPOSIT . ნადები LICHEN . ლიქენი
Craquele . ბადისებრი ბზარი DISINTEGRATION . Differential erosion . DISCOLOURATION . ფერის MOSS . ხავსი
Splitting . ნაპობი ბზარი გაფხვიერება დიფერენცირებული ეროზია შეცვლა MOULD . ობის სოკო
DEFORMATION . Crumbling . დაფხვნა • Loss of components . Colouration . დაფერვა PLANT . უმაღლესი
დეფორმაცია კომპონენტების დაკარგვა Bleaching . გახუნება მცენარე
Granular disintegration .
მარცვლოვანი გაფხვიერება • Loss of matrix . Moist area . დატენიანება
Powdering, Chalking . მატრიცის დაკარგვა
Staining . დალაქავება
გაფქვილება Rounding .
EFFLORESCENCE . მარილის
Sanding . კიდეების მომრგვალება გამოკრისტალება
ქვიშისებრი გაფხვიერება Roughening . გაუხეშება
Sugaring . ENCRUSTATION .
MECANICAL DAMAGE . ინკრუსტაცია
შაქრისებრი გაფხვიერება მექანიკური დაზიანება
FRAGMENTATION . Impact damage . Concretion . შეზრდა
ფრაგმენტაცია დარტყმითი დაზიანება FILM . აპკი
Splintering . ნაფოტისებრი Cut . კვეთა GLOSSY ASPECT .
ფრაგმენტაცია სიპრიალე
Scratch . ნაკაწრი
Chipping . ჩამოტეხვა GRAFFITI . გრაფიტი
Abrasion . ცვეთა
PEELING . აფცქვნა PATINA . პატინა
Keying . ნაკეჭნი Iron rich patina .
SCALING . აქერცვლა
MICROKARST . რკინით მდიდარი პატინა
Flaking . ფირფიტისებრი მიკროკარსტი
აქერცვლა Oxalate patina .
MISSING PART . ოქსალატური პატინა
Contour scaling . დაკარგული ნაწილი
კონტურული აქერცვლა SOILING . დაბინძურება
Gap . სიცარიელე SUBFLORESCENCE .
PERFORATION . მარილის კრისტალიზაცია
დახვრეტა
PITTING . წერტილოვანი
დაზიანება
GENERAL TERMS
ძირითადი ტერმინები > ALTERATION . სახეცვლა DAMAGE . დაზიანება DECAY . თვისობრივი დაიანება
ALTERATION სახეცვლა
Modification of the material that does not მასალის მოდიფიკაცია, რომელიც, კონსერ-
necessary imply a worsening of its characteristics ვაციის თვალსაზრისით, მისი მახასიათებ-
from the point of view of conservation. For ლების გაუარესებას არ ნიშნავს, მაგალითად,
instance, a reversible coating applied on a stone სახეცვლად შეიძლება ჩაითვალოს შექცევადი
may be considered as an alteration. დამცავი მასალის ფენით დაფარული ქვის
ზედაპირი.
DAMAGE დაზიანება
Human perception of the loss of value due to ხილული დაზიანება, გამოწვეული მასალის
decay. თვისობრივი დაზიანებით.
DECAY თვისობრივი დაზიანება

Any chemical or physical modification of the ქვის ქიმიური ან ფიზიკური თვისებების
intrinsic stone properties leading to a loss of ცვლილება, რომელიც იწვევს მისი ღირებუ-
value or to the impairment of use. ლების დაქვეითებას ან მის გამოუსადეგობას.
DEGRADATION დეგრადაცია
Decline in condition, quality, or functional მდგომარეობის გაუარესება, ხარისხის ან
capacity. ფუნქციური შესაძლებლობის დაქვეითება.
DETERIORATION დეტერიორაცია
Process of making or becoming worse or lower in ხარისხის, ღირებულების, მახასიათებლების
quality, value, character, etc...; depreciation. და ა.შ. გაუარესების პროცესი; ამორტიზაცია.
WEATHERING გამოფიტვა
Any chemical or mechanical process by which ნებისმიერი ქიმიური ან მექანიკური პროცესი,
stones exposed to the weather undergo changes რომელიც ქვის გარემო პირობებთან (ამინდი
in character and deteriorate. და ა.შ.) ურთიერთობის შედაგად, მისი
თვისებების სახეცვლილებას და გაუარესებას
იწვევს.
DEGRADATION . დეგრადაცია DETERIORATION . დეტერიორაცია WEATHERING . გამოფიტვა
ALTERATION . სახეცვლა DEGRADATION . დეგრადაცია

Common alteration of Degradation of red
architectural mouldings by sandstone masonry due to
algae. defective rainwater gutter
behind parapet.
არქიტექტურული
დეტალის ჩვეული წითელი ქვიშაქვის წყობის
სახეცვლა, გამოწვეული დეგრადაცია გამოწვეული
წყალმცენარეების გაუმართავი საწვიმარი
ზემოქმედებით. ღარით პარაპეტის უკან.
შოტლანდია, ედინბურგი,
შოტლანდია, ედინბურგი, ველის კალედონიის სასტუმრო. 1991
სვეტები. 1992 წ. ვერტიკალური წ, ცალკეული ქვის ბლოკის
სახის სიმაღლე – დაახლოებით სიმაღლე – დაახლოებით 30 სმ.
30 სმ. პერსონალური არქივი, KP პერსონალური არქივი, KD 30 /
22 / ი. მაქსველი ი. მაქსველი
DAMAGE . დაზიანება DETERIORATION . დეტერიორაცია

Damage to the lower Deterioration of a
part of a sandstone grave Carboniferous sandstone
slab resulting in loss of masonny.
value.
ქვიშაქვის საფლავის კარბონიზებული ქვიშაქვის

ფილის ქვედა წყობის დეტერიორაცია.
ნაწილის დაზიანება,
რომელმაც გამოიწვია
მისი მდგომარეობის
გაუარესება.
შოტლანდია, ედინბურგი,
“ნორთ კასთლის” ქუჩა. 1993
შოტლანდია, ედინბურგი, “ოლდ წ. ცალკეული ქვის ბლოკის
კალტონის” სასაფლაო. 2002 სიმაღლე დაახლოებით 30 სმ.
წ. ბრიტანეთის გეოლოგიური პერსონალური არქივი, OU 13 /
კვლევები / ე. ჰისლოპი ი. მაქსველი
DECAY . თვისობრივი დაზიანება WEATHERING . გამოფიტვა

Limestone relief showing Weathering of a
advanced decay. Lewisian Gneiss monolith
resulting from long term
კირქვის რელიეფი, exposure to the elements.
რომელიც ასახავს მძიმე
თვისობრივ დაზიანებას. ლუიზიანური გნეისის
მონოლითის გამოფიტვა
გამოწვეული გარემო
პირობების ხანგრძლივი
ზემოქმედებით.
შოტლანდია, ლუიისის
კუნძული, ტურსაჩანის ქვის
წრე, კალანიში. 1990 წ. ქვის
საფრანგეთი, სიენი, სენტ პიერი. სიგანე – დაახლოებით 1.2 მ.
2006 წ. თავის სიმაღლე – 10 სმ. პერსონალური არქივი, GH 9 /
ვ. ვერჟეს-ბელმინი ი. მაქსველი
CRACK & DEFORMATION
ბზარი და დეფორმაცია > CRACK . ბზარი DEFORMATION . დეფორმაცია
CRACK Definition : განსაზღვრა :

ბზარი Individual fissure, clearly visible by the naked eye, ცალკეული ნაწილების დაშორიშორებით გაჩენილი
resulting from separation of one part from another. ხილული ბზარი.
Equivalent terms to be found in other glossaries : ექვივალენტური ტერმინები :

Fissure, fault, joint. -
Sub-type(s) : ქვეტიპები :
--Fracture: Crack that crosses completely the stone piece -- გამჭოლი ბზარი: ბზარი, რომელიც სრულად კვეთს
--Star crack: Crack having the form of a star. Rusting iron or ქვის ფრაგმენტს.
mechanical impact are possible causes of this type of damage. -- ვარსკვლავისებრი ბზარი: ბზარი, რომელსაც აქვს
--Hair crack: Minor crack with width dimension < 0.1 mm ვარსკვლავის ფორმა. იგი შეიძლება გამოწვეული იყოს
--Craquele: Network of minor cracks also called crack net- რკინის დაჟანგვით ან მექანიკური ზემოქმედებით.
work. The term crazing is not appropriate for stone, as this -- თმისებრი ბზარი: <0.1 მმ სიგანის წვრილი ბზარი.
term should be used for describing the development of a -- ბადისებრი ბზარი: მცირე ბზარების ქსელი, რომელ-
crack network on glazed terracotta. საც ასევე შეგვიძლია ვუწოდოთ ბზარების ბადე. ეს
--Splitting: Fracturing of a stone along planes of weakness ტერმინი არ გამოიყენება ქვის დაზიანების ასაღწერად,
such as microcracks or clay/silt layers, in case where the მაგალითად ტერმინი შეიძლება გამოყენებულ იქნას
structural elements are orientated vertically. For instance, a მოჭიქული ტერაკოტის ზედაპირზე განვითარებულ
column may split into several parts along bedding planes if ბზართა სისტემის დასახასიათებლად.
the load above it is too high. -- ნაპობი ბზარი: ქვის სიგრძივი ან სიბრტყობრივი
ნახეთქი ბზარი, ვერტიკალურად ორიენტირებული
სუსტი ადგილების (მიკრობზარების ან თიხის შრეების)
გასწვრივ. ქვის სვეტზე ძლიერი დატვირთვისას შესაძლოა
წარმოიქმნას რამდენიმე ნაპობი ბზარი.
Not to be confused with : არ უნდა აგვერიოს :

- Delamination, which consists of detachment along bedding - განშრევება, რომელიც გულისხმობს ქანების შრეებად
or schistosity planes, not necessarily orientated vertically. დაშლას და არ არის აუცილებლად ორიენტირებული
In delamination, mechanical overload is not noticeable. ვერტიკალურად. განშრევებისას მექანიკური დატვირთვა
Delamination is transitional to splitting. არ არის ხოლმე შემჩნეული.
განშრევება არ უნდა აგვერიოს ნაპობ ბზარში.
Other remarks : სხვა შენიშვნები :

Cracking may be due to weathering, flaws in the stone, static დაბზარვა შეიძლება გამოიწვიოს მასალის გამოფიტვამ,
problems, rusting dowels, too hard repointing mortar. გასკდომამ, გახეთქვამ, სტატიკურმა პრობლემებმა,
Vibrations caused by earth tremors, fire, frost may also induce ლითონის სოლების დაჟანგვამ, დუღაბის ჭარბმა
cracking. სიმტკიცემ, მიწისქვეშა ბიძგებით გამოწვეულმა ვიბრა-
Cracks and fractures occuring on rock carved surfaces are ციებმა, ხანძარმა, ყინვამ.
usually named after the geological terminology : joint if there ბზარები, რომლებიც დამუშავებული ქვის ზედაპირზე
is no displacement of one side with respect to the other, fault წარმოიშვება, როგორც წესი, გეოლოგიური ტერმინებით
if there is a displacement. სახელდება, ესენია: შეკავშირება, თუ იქ არ ხდება
ერთი მხარის მეორით ჩანაცვლება, დეფექტი –
ადგილმონაცვლეობა.
პირველი გვერდი აბსტრაქტი სარჩევი საძიებელი ბოლო გვერდი

CRAQUELE . ბადისებრი ბზარი
Marble sculpture showing a network of thin cracks (craquele).
მარმარილოს ქანდაკებაზე კარგად ჩანს წვრილი ბზარების ქსელი

(ბადისებრი ბზარი).
საფრანგეთი, ვერსალი, სასახლის პარკი. 2002 წ. ვ. ვერჟეს-ბელმინი
FRACTURE . გამჭოლი ბზარი STAR CRACK . ვარსკვლავისებრი ბზარი

Horizontal fracture due to a rusted Star crack on sandstone resulting from
iron clamp. corrosion and expansion of an iron
fixing at the base of a grave slab.
დაჟანგული რკინის კავით
გამოწვეული ჰორიზონტალური ქვიშაქვის საფლავის ქვაზე
გამჭოლი ბზარი. რკინის სამაგრის დაჟანგვითა
და გამოფიტვით გამოწვეული
ვარსკვლავისებრი ბზარი.
საფრანგეთი. ანგულემი, წმინდა პეტრეს

კათედრალი, დასავლეთი ფასადის შოტლანდია, ედინბურგი, “ოლდ
ცენტრალური ტიმპანი. 1974 წ. DIA00001685 კალტონის” სასაფლაო. 2002. ბრიტანეთის
LRMH / ჟ. პ. ბოზელეკი გეოლოგიური კვლევები, ე. ჰისლოპი
HAIR CRACK . თმისებრი ბზარი SPLITTING . ნაპობი ბზარი

Vertical Hair cracks have developed on Splitting of a limestone
protruding parts located between the column.
flutes of this column.
კირქვის სვეტზე წარმოქმნილი
სვეტის ამოშვერილ ქონგურებს ნაპობი ბზარი.
შორის წარმოქმნილი ვერტიკალური
თმისებრი ბზარები.
საფრანგეთი, ვიენი, წმინდა ანდრე ლე

ბასის ეკლესია, მონასტერი. 1981 წ. სვეტის
საბერძნეთი, ათენი. 2004 წ. KDC ოლჩინგი, დიამეტრი – 15 სმ. LRMH DIA00006991 /
შ. სიმონი ჟ. პ. ბოზელეკი
CRACK & DEFORMATION
ბზარი და დეფორმაცია > CRACK . ბზარი DEFORMATION . დეფორმაცია
DEFORMATION Definition : განსაზღვრა :

დეფორმაცია Change in shape without loosing integrity, leading to ფორმის შეცვლა მთლიანობის დარღვევის გარეშე,
bending, buckling or twisting of a stone block. რომელიც იწვევს მასალის გრეხვას, ღუნვას, ზედაპირის
დატალღვას.

Plastic deformation, bowing. პლასტიკური დეფორმაცია, მოხრა, ღუნვა, გრეხვა.

This degradation pattern mainly affects crystalline marble slabs ამგვარი დეფორმაცია ძირითადად ახასიათებს მარმა-
(tombstones, marble cladding). რილოს ფილებს (საფლავის ქვებს, მოსაპირკეთებელ
ფილებს).

DEFORMATION . დეფორმაცია DEFORMATION . დეფორმაცია
This white marble plate The white marble plate of this
is showing a convex XIXth century stele is showing a
deformation. concave deformation.
თეთრი მარმარილოს მე-19 საუკუნის თეთრი

ფილა ასახავს მარმარილოს ფილა, ასახავს
ამოზნექილ ჩაზნექილ დეფორმაციას.
დეფორმაციას.
საფრანგეთი, სელესტატი
საფრანგეთი, ვიელლე. 1990 წ. (ჰაუტ-რინი),სასაფლაო. 1995 წ.
ფილის ზომა 0.7 x 2 მ. LRMH / ფილის ზომა 0.4 x 1 მ. LRMH /
ვ. ვერჟეს-ბელმინი ვ. ვერჟეს-ბელმინი
DEFORMATION . დეფორმაცია
Marble panel out of line. The convex deformation is visible due to oblique light.
ქვის წყობიდან ამოწეული მარმარილოს ფილა. ამოზნექილი დეფორმაცია,

შესამჩნევია ირიბი განათების წყალობით.
ამერიკის შეერთებული შტატები, ალბანი, ნიუ იორკი, სააგენტოს შენობა, ნიუ იორკის
სახელმწიფო კაპიტოლიუმი. 2001 წ. პანელის ზომა – დაახლოებით 90 x 90 სმ. Wiss, Janney, Elstner
Associates Inc / კ. ნორმანდინი, მ. პეტერმანი
DETACHMENT
განცალკევება > BLISTERING . გამობურცვა BURSTING . ატკეჩვა DELAMINATION . განშრევება
BLISTERING Definition : განსაზღვრა :

გამობურცვა Separated, air-filled, raised hemispherical elevations on ქვის გარე შრის ატკეჩვით გამოწვეული განცალკევება,
the face of stone resulting from the detachment of an ჰაერით შევსებული ნახევარსფეროს ფორმის
outer stone layer. This detachment is not related to the ამოზნექვა, რომელიც არ არის დაკავშირებული ქვის
stone structure. სტრუქტურასთან.

Blistering, in some circumstances, is caused by soluble salts გამობურცვა ზოგჯერ გამოწვეულია ხსნადი მარილების
action. მოქმედებით.

DISINTEGRATION . გაფხვიერება FRAGMENTATION . ფრაგმენტაცია PEELING . აფცქვნა SCALING . აქერცვლა
BLISTERING . გამობურცვა BLISTERING . გამობურცვა

Blistering on surface of molasse The left cheek of the limestone figure
sandstone. shows blistering.
გამობურცვა მოლასური ქვიშაქვის კირქვის ქანდაკება, მარცხენა

ზედაპირზე. ლოყაზე განვითარებული
გამობურცვა.
შვეიცარია, ლოზანა, კათედრალი. საფრანგეთი, ლაონი (აისნე), ნოტრ-დამის

2002 წ. ხილული, ზომა – 2 მმ. კათედრალი, დასავლეთი ფასადი. 1983 წ.
პრინსტონის უნივერსიტეტი. გ.ვ. შირერი DIA00010119 LRMH / ს. ჯატონი
BLISTERING . გამობურცვა
Blistering of sandstone masonry caused by expansion of the weathered surface layer leading to
loss of the stone surface.
გამობურცვა ქვიშაქვის კედელზე, რომელიც გამოიწვია ზედაპირული ფენის

გამოფიტვამ, რამაც, თავის მხრივ, განაპირობა ქვის ზედაპირიდან ფრაგმენტების
კარგვა.
შოტლანდია, გლაზგო, ველინგტონის გაერთიანებული თავისუფალი ეკლესია. 2005 წ. ბრიტანეთის

გეოლოგიური კვლევები. ე. ჰისლოპი
DETACHMENT
BURSTING Definition : განსაზღვრა :

ატკეჩვა Local loss of the stone surface from internal pressure შიდა წნევით გამოწვეული ქვის ზედაპირის არასწორი
usually manifesting in the form of an irregularlysided კრატერის ფორმის ლოკალური დანაკარგი.
crater.

Break out. ამოტეხვა, მონატეხი, გასკდომა.

- Impact damage: loss of material due to a mechanical - დარტყმითი დაზიანება: მექანიკური ზემოქმედებით
impact, which may have crater shape if the object hitting the გამოწვეული დანაკარგი, რომელსაც შეიძლება ჰქონდეს
stone surface is hard and small (a bullet for instance). კრატერის ფორმა, თუ დაზიანება მიყენებულია მცირე და
ძლიერი ობიექტით (მაგ., ტყვია).

Bursting is sometimes preceded by star-shaped face-fracting. ატკეჩვას ზოგჯერ წინ უძღვის ზედაპირის ვარსკვლა-
This deterioration pattern is due to the increase of volume ვისებრი ფორმით დაბზარვა (დასკდომა). დაზიანების
of mineral inclusions (clays, iron minerals, etc.) naturally ეს ფორმა გამოწვეულია ქვაში ბუნებრივად არსებული
contained in the stone and situated near its surface. The შემადგენელი მინერალების (თიხები, რკინის შემცველი
corrosion of metallic reinforcing elements may also induce მინერალები და ა.შ.) მოცულობითი გაფართოებით.
bursting. ატკეჩვა შეიძლება გამოიწვიოს ლითონის სამაგრების
კოროზიამაც.

BURSTING . ატკეჩვა
Bursting of this limestone element was most probably due to volume
expansion linked to the corrosion of the iron clamp.
კირქვის ნაწილის ატკეჩვა, სავარაუდოდ გამოწვეული რკინის სამაგრის

კოროზიით (მოცულობის ზრდა).
პორტუგალია, ლისაბონი, ჯერონიმოს მონასტერი. 2005 წ. ქვის სიგრძე – 50სმ. IDK,

დრეზდენი. ს. ფრანცენი
Typical bursting at flat wall marble panel.
კირქვის ნაწილის ატკეჩვა, სავარაუდოდ, გამოწვეული რკინის სამაგრის

კოროზიით (მოცულობის ზრდა).
ამერიკის შეერთებული შტატები, ნიუ იორკი, სააგენტოს შენობა,ნიუ იორკის სახელმწიფო

კაპიტოლიუმი. 2001 წ. პანელის ზომა დაახლოებით – 90X90 სმ. Wiss, Janney, Elstner
Associates Inc. / კ. ნორმანდინი, მ. პეტერმანი
Bursting due to corrosion and expansion of a metal fixing at the base of a sandstone grave slab.
ატკეჩვა ქვიშაქვის სამარხის ფილაზე, წარმოქმნილი რკინის სამაგრის კოროზიით.
შოტლანდია, ედინბურგი “ოლდ კალტონის” სასაფლაო 2002 წ. ბრიტანეთის გეოლოგიური კვლევები. ე. ჰისლოპი
DETACHMENT
DELAMINATION Definition : განსაზღვრა :

განშრევება Detachment process affecting laminated stones (most ფენებად დაშლილი ქვის განცალკევების პროცესი
of sedimentary rocks, some metamorphic rocks...). It (ძირითადად ახასიათებს დანალექ ქანებს და
corresponds to a physical separation into one or several ზოგიერთ მეტამორფულ ქანს). იგი შეესაბამება ქვის
layers following the stone laminae. The thickness and ერთ ან რამდენიმე ფენად დაყოფას. შრეების ფორმა
the shape of the layers are variable. The layers may და სისქე ცვალებადია. შრეები ქვის ზედაპირის
be oriented in any direction with regards to the stone მიმართ ნებისმიერი მიმართულებით შეიძლება იყოს
surface. ორიენტირებული.

Layering. ფენებად დაშლა.
- Exfoliation: detachment of multiple thin stone layers (cm - აფურცვლა: ქვის თხელი ფენების (სმ-ის რიგის)
scale) that are sub-parallel to the stone surface. The layers მრავალჯერადი აფურცვლა, მიმართული ქვის ზედაპირის
may bend, twist in a similar way as book pages. პარალელურად. ფენების ფორმა შეიძლება იყოს წიგნის
დაგრეხილი ფურცლების მსგავსი.

- Scaling: kind of detachment totally independent of the - აქერცვლა: განცალკევების ქვეტიპი, რომელიც
stone structure. სრულიად დამოუკიდებელია ქვის სტრუქტურისგან.

Efflorescences and biological colonization can be detected ფენებს შორის შეიძლება არესებობდეს მარილების
in-between the laminae. გამოკრისტალება და ბიოლოგიური კოლონიზაცია.

DELAMINATION . განშრევება DELAMINATION . განშრევება

Delamination of a sandstone Delamination of a sandstone
gravestone possibly resulting from element.
frost action.
ქვიშაქვის ელემენტის
სავარაუდოდ, ყინვის შედეგად განშრევება.
გამოწვეული საფლავის ქვის
(ქვიშაქვა) განშრევება.
შოტლანდია, ბრეჩინი. ბრეჩინის

კათედრალის სასაფლაო 1991 წ. ფილის ინდოეთი, ფატეპურ სიკრი.
სიგანე – 1 მ. პირადი არქივი / W 31 / 2003 წ. ქვის სიგანე – 50 სმ. LRMH /
ი. მაქსველი ვ. ვერჟეს-ბელმინი
EXFOLIATION . აფურცვლა
Sandstone exfoliation. This subtype of delamination is characterised by a detachment
of multiple thin stone layers sub-parallel to the stone surface.
ქვიშაქვის აფურცვლა. განშრევების ეს ქვეტიპი ხასიათდება ქვის ზედაპირის

პარალელური თხელი ფენების წარმოქმნით.
გერმანია, ზეიტცის კათედრალი. 1992 წ. ქვის სიგანე – 40 სმ. აახენის უნივერსიტეტის გეოლოგიის
ინსტიტუტი. ბ. ფიტზნერი
DETACHMENT
DISINTEGRATION Definition : განსაზღვრა :

გაფხვიერება Detachment of single grains or aggregates of grains. ცალკეულ მარცვლებად ან მარცვალთა აგრეგატებად
ჩამოშლა.
Relationship with the substrate : სუბსტრატთან დამოკიდებულება :

It affects only the surface of the stone or can occur in depth. გვხვდება როგორც ქვის ზედაპირზე, ასევე – სიღრმეშიც.
Damage generally starts from the surface of the material. On როგორც წესი, ამგვარი დაზიანება ზედაპირიდან იწყება.
crystalline marble, granular disintegration may reach several მარმარილოს გაფხვიერებამ შეიძლება მიაღწიოს რამდე-
centimeters in depth, sometimes more. ნიმე სანტიმეტრს სიღრმეში, ზოგჯერ – მეტსაც კი.

Loss of cohesion, incoherence, decohesion, friability, შეკავშირების კარგვა, შეუკავშირებლობა, გაფხვიერება,
disagregation, intergranular incoherence, pulverization. პულვერიზაცია, დეკოჰერენტულობა, დეზაგრეგაცია.
--Crumbling: Detachment of aggregates of grains from the -- დაფხვნა: სუბსტრატიდან მარცვალთა აგენტების
substrate. These aggregates are generally limited in size (less განცალკევება. აგრეგატთა ზომები განსაზღვრული
than 2 cm). This size depends of the nature of the stone and ზომისაა და არ აღემატება 2 სმ-ს. ზომა დამოკიდებულია
its environment. ქვის ბუნებასა და გარემო პირობებზე.
--Granular disintegration: Occurs in granular sedimentary -- მარცვლოვანი გაფხვიერება: გვხვდება მარცვლო-
(e.g. sandstone) and granular crystalline (e.g. granite) ვან დანალექ (მაგ., ქვიშაქვა) და მარცვლოვან კრის-
stones. Granular disintegration produces debris referred to ტალურ ქანებში (მაგ., გრანიტი). როდესაც დაზიანება
as a rock meal and can often be seen accumulating at the – გაფხვიერება აქტიურია, კედლის ძირში გროვდება
foot of wall actively deteriorating. If the stone surface forms ქვის ფხვიერი მასა. თუ კედლის ზედაპირზე წარმო-
a cavity (coving), the detached material may accumulate იქმნება ღრმული, გაფხვიერებული მასა გრავიტაციის
through gravity on the lower part of the cavity. The grain size ძალით გროვდება ღრმულის ფსკერზე. ჩამოშლილი
of the stone determines the size of the resulting detached ნაწილების ზომებს განაპირობებს ქვის მარცვლების
material. The following specific terms, all related to granular ზომა. ქვემოთ ჩამოთვლილი მარცვლოვანი გაფხვიე-
disintegration, refer either to the size, or to the aspect of რების ქვეტიპები განსაზღვრულია ან მარცვლის ზომით,
corresponding grains : ან მარცვლის კონსისტენციით.
• Powdering, Chalking: terms sometimes employed for • გაფქვილება: ტერმინი გამოიყენება ძალიან წმინდა,
describing granular disintegration of finely grained stones. მარცვლოვანი გაფხვიერების აღსაწერად.
• Sugaring: employed mainly for white cristallyne marble, • შაქრისებრი გაფხვიერება: ტერმინი გამოიყენება
• Sanding: used to describe granular disintegration of თეთრი, კრისტალური მარმარილოსათვის.
sandstones and granites. • ქვიშისებრი გაფხვიერება: გამოიყენება ქვიშაქვისა
და გრანიტის მარცვლოვანი გაფხვიერების დასახასი-
ათებლად.

In the case of crystalline marbles, thermal stresses are known კრისტალური მარმარილოს შემთხვევაში, მარცვლოვანი
to be one of the main causes of granular disintegration, thus გაფხვიერება ხშირად თერმული ზემოქმედებითაა
leading occasionally to deformation patterns. გამოწვეული, რაც ქვის დეფორმაციით გამოვლინდება.
Stones may display deterioration patterns intermediate აღნიშნული დაზიანებები ქვაზე შეიძლება იყოს
between granular disintegration and crumbling, scaling or შუალედური – მარცვლოვან გაფხვიერებას, დაფხვნას,
delamination. აქერცვლასა და განშრევებას შორის.
Partial or selective granular disintegration often leads to ნაწილობრივ ან შერჩევით მარცვლოვანი გაფხვიერებას
surface features such as alveolization or rounding. When ხშირად ზედაპირის ალვეოლიზაციისა და კიდეების
occuring inside crystalline marble, granular disintegration may მოგლუვებისკენ მივყავართ. თუ წვრილკრისტალური
lead to deformation patterns. მარმარილოს შიგნით მიმდინარეობს მარცვლოვანი
გაფხვიერება, ხდება მისი დეფორმაცია.

POWDERING . გაფქვილება SUGARING . შაქრისებრი გაფხვიერება

This limestone element Sugaring developing on the
shows powdering, head of a marble sculpture.
appearing as whiter zones
with an irregular surface შაქრისებრი გაფხვიერება
aspect. წარმოქმნილია
მარმარილოს
კირქვის ელემენტი სკულპტურის თავზე.
გვიჩვენებს გაფქვილებას,
რომელიც რელიეფურ
ზედაპირზე თეთრი
ზონების სახით ჩანს.
საფრანგეთი, პუატიე,
ნოტრ-დამის დიდი ეკლესია, გერმანია, მიუნჰენი,
1993 წ. თავის ზომა – 20სმ. LRMH კონინგპლატცი. KDC ოლჩინგი.
/ დ. ბუშერონი შ. სიმონი
SANDING . ქვიშისებრი გაფხვიერება CRUMBLING . დაფხვნა

Sanding of a coarse grained Crumbling of a crystalline
granite. marble.
მსხვილმარცვლოვანი კრისტალური
გრანიტის ქვიშისებრი მარმარილოს დაფხვნა.
გაფხვიერება.
ჩეხეთი, ნედვედისი, სამხრეთ

მორავია, პერნსტენის ციხე. 2005
წ. ფართობი – დაახლოებით
პორტუგალია, ევორას 150 სმ2. ჩეხეთის რესპუბლიკის
კათედრალი. 2005 წ. LRMH / ნაციონალური მემკვიდრეობა.
ხ. დელგადო როდრიგესი დ. მიჩოინოვა.
SUGARING . შაქრისებრი გაფხვიერება

Typical sugaring or loosening of
the calcite crystals at the surface
of the marble.
ტიპური შაქრისებრი
გაფხვიერება გამოწვეული
მარმარილოს ზედაპირიდან
კალციტის კრისტალების
კარგვით.
ამერიკის შეერთებული შტატები,
ნიუ იორკი, სააგენტოს შენობა,
ნიუ იორკის სახელმწიფო
კაპიტოლიუმი. 2001 წ. ზომა – 10სმ.
Wiss, Janney, Elstner Associates Inc.
კ. ნორმანდინი, მ. პეტერმანი
DETACHMENT
FRAGMENTATION Definition : განსაზღვრა :

ფრაგმენტაცია The complete or partial breaking up of a stone, into ქვის სრული ან ნაწილობრივი დამტვრევა სხვადასხვა
portions of variable dimensions that are irregular in form, ზომისა და ფორმის ნაწილებად.
thickness and volume.

The substrate remains apparently sound on both sides of the სუბსტრატი რჩება მთლიანად საღი განცალკევებული
detachment plane. Fragmentation may occasionnally affect ფენის ორივე მხრიდან. ფრაგმენტაცია იშვიათად
the entire stone block, and may follow discontinuity planes. მოქმედებს ქვის მთელ ბლოკზე და შესაძლოა
გამოიწვიოს მისი სრული გახლეჩვა.

- გახლეჩვა, დამტვრევა.
--Splintering: Detachment of sharp, slender pieces of -- ნაფოტისებრი ფრაგმენტაცია: ქვის ზედაპირიდან
stone, split or broken off from the main body. მოგრძო და წვეტიანი ნატეხების განცალკევება.
--Chipping: Breaking off of pieces, called chips, from the -- ჩამოტეხვა: ქვის ბლოკის კიდეებიდან მცირე ზომის
edges of a block. ნატეხების ჩამოშლა.

Fragmentation may be found when stone blocks are ფრაგმენტაცია შეიძლება გამოიწვიოს ქვის ბლოკზე
subjected to an overload. Upper parts as well as lower parts არსებულმა ზედმეტმა სიმძიმემ. ეს ხშირად ხდება
of monolithic columns are particularly prone to chipping and ქვის კოლონების ზედა და ქვედა ნაწილებზე. აქ
splintering (large weight supported by a small area). განსაკუთრებით ხშირია ნაფოტისებრი ფრაგმენტაცია და
ჩამოტეხვა.

SPLINTERING . ნაფოტისებრი ფრაგმენტაცია FRAGMENTATION . ფრაგმენტაცია

The splintering of this Fragmentation of the upper
limestone block has resulted part of a monolithic limestone
in a succession of cupule-like column.
depressions on the stone
surface. მონოლითური კირქვის
სვეტის ზედა ნაწილის
კირქვის ბლოკის ფრაგმენტაცია.
თანმიმდევრული
ნაფოტისებრი
ფრაგმენტაცია, რომელმაც
გამოიწვია სფერული
ჩაღრმავებები ქვის
ზედაპირზე.
საფრანგეთი, სენ-ბენუა-სურ-
ეგვიპტე, კარნაკის სასახლე, ქვის ლუარი. 1996 წ. ბზარის სიგრძე –
არე, KDC / ოლჩინგი, შ. სიმონი 30 სმ. CICRP / პ. ბრომბლეტი
CHIPPING . ჩამოტეხვა FRAGMENTATION . ფრაგმენტაცია

Limestone, chipping (final Fragmentation of a dense
state). Chipping occurred limestone slab exposed in the
under high compression, after church exterior wall.
the replacement the lower
block of the column. ეკლესიის ექსტერიერის
კედელზე არსებული
კირქვის ჩამოტეხვა, მკვრივი კირქვის ბლოკის
რომელიც განაპირობა ფრაგმენტაცია.
ქვედა ბლოკის გამოცვლით
განვითარებულმა წნევამ.
ნიდერლანდები, ლუვენი. 2005 წ. გერმანია, მიუნხენი. 1998 წ. სიგანე

ქვის ბლოკების სიმაღლე – დაახლოებით – 60 სმ. LNEC / ხ.
40-50 სმ. TNO / რ. ვან ჰეესი დელგადო როდრიგესი
CHIPPING . ჩამოტეხვა
Soft limestone, chipping due to overload on the structure supporting a balcony.
რბილი კირქვის ჩამოტეხვა გამოწვეულია აივნის საყრდენი სტრუქტურის

სიმძიმით.
მალტა, ვალეტა, 2006 წ. ფოტოს მცირე ნაწილი – 2 მ. LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი
DETACHMENT
PEELING Definition : განსაზღვრა :

აფცქვნა Shedding, coming off, or partial detachment of a ზედაპირული ფენის (არაუმეტეს 1 მმ სისქის)
superficial layer (thickness : submillimetric to millimetric) ნაწილობრივი განცალკევება, რომელიც გავს ქვის
having the aspect of a film or coating which has been ზედაპირზე დატანილ აპკს, ან დამცავ ფენას. ფორმა,
applied on the stone surface. სისქე და მოცულობა.

Peeling off. -

-- Blistering, which is associated with a dome-like -- გამობურცვა, რომელსაც აქვს გუმბათისებრი ფორმა.
morphology. -- აქერცვლა, რაც დაკავშირებულია ქვის ფენების
-- Scaling, which is related to the detachment of stone layers განცალკევებასთან (სისქე : მილიმეტრიდან სანტიმეტ-
(thickness : millimetric to centimetric). რამდე).

PEELING . აფცქვნა
Peeling of a surface layer on a limestone element.
კირქვის ელემენტის ზედაპირის ფენის აფცქვნა.
საფრანგეთი, შარტრი, კათედრალი, ჩრდილოეთ კარიბჭე.

2005 წ. ფიგურის ზომა – 15 სმ. LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი
PEELING . აფცქვნა
Peeling linked to salt crystallization at the surface of a magnesian limestone.
აფცქვნა, გამოწვეული კირქვიდან მაგნეზიური მარილების გამოკრისტალებით.
პორტუგალია, კოიმბრა, სანტა კლარას მოედანი. 2004 წ. LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი
DETACHMENT
SCALING Definition : განსაზღვრა :

აქერცვლა Detachment of stone as a scale or a stack of scales, not ქვის ზედაპირის პარალელური, თევზის ქერცლისებრი
following any stone structure and detaching like fish ატკეჩვა, რომელიც არ ემთხვევა ქვის სტრუქტურას.
scales or parallel to the stone surface. The thickness of a ქერცლის ზომები, როგორც წესი, მილიმეტრის
scale is generally of millimetric to centimetric scale, and is ან სანტიმეტრის რიგისაა და უმნიშვნელოა ქვის
negligeable compared to its surface dimension. ზედაპირის ზომებთან შედარებით.

The plane of detachment of the scales is located near the ქერცლების მოწყვეტის სიბრტყე ქვის ზედაპირთან
stone surface (a fraction of milliimeters to several centimeters). ახლოსაა განლაგებული (მმ-დან რამდენიმე სმ-მდე).

Desquamation, Scale, plaque or plaquette describe -
exclusively the features, and not the process.
--Flaking: scaling in thin flat or curved scales of -- შრეებრივი აქერცვლა: ბრტყელი ან მრუდე (ხვეული)
submillimetric to millimetric thickness, organized as fish აქერცვლა, რომელიც სუბმილიმეტრის ან მილიმეტრის
scales. სისქისაა. წააგავს თევზის ქერცლს.
--Contour scaling: scaling in which the interface with the -- კონტურული აქერცვლა: როდესაც აქერცლილი
sound part of the stone is parallel to the stone surface. In the სიბრტყე პარალელურია თვითონ ქვის ზედაპირისა.
case of flat surfaces, contour scaling may be called spalling. ქვის ბრტყელი ზედაპირის შემთხვევაში კონტურულ
Case hardening is a synonym of contour scaling. აქერცვლას ზედაპირული შრის მოცილებასაც უწოდებენ.

- Delamination: corresponds to a detachment following the - განშრევება: რომელიც განპირობებულია ქანის ტექს-
bedding or shistosity planes of a stone. ტურის მახასიათებლებით – ფიქლისებრი წყობით.

SCALING . აქერცვლა SCALING . აქერცვლა

Detached Contour scaling 4mm thick on Contour scaling,
sandstone block base course. developing on a magmatic
stone element (Kersanton).
4მმ სისქის კონტურული აქერცვლა ქვიშაქვის
ბლოკზე. კონტურული აქერცვლა
წარმოქმნილი მაგმური
ქვის ელემენტზე
(კერსანტონი).
შოტლანდია, სტირლინგის ციხის ესპლანადა, რობერტ

ბრუსის ძეგლი. 1993 წ. ამოკვეთილი ასოების ზომა –
35 სმ. პირადი არქივი OW 5 / ი. მაქსველი
საფრანგეთი, ბრეტანი, ლა
მარტირი, წმინდა სოლომონის
ეკლესია. 1984 წ. აქერცლილი
დეტალის სისქე – 1-2 სმ. LRMH
DIA00011326 / ჟ. პ. ბოზელეკი
CONTOUR SCALING . კონტურული აქერცვლა

Contour scaling developed as thin detachments on the face of the figure.
კონტურული აქერცვლა, თხელი განშრევება, წარმოქმნილი ქანდაკების სახეზე.
ავსტრია, ვენა, წმინდა სტეფანეს კათედრალი. კალციუმიანი ქვიშაქვა (ბრაიტენბრუნერი). ვენა, ე.

პუმერის სახელოსნო, Wachau & J. Nimmrichter
SPALLING . შრის მოცილება

Some of the flat dimension stones show complete or partial contour scaling,
which may be called here spalling.
ბრტყელი ფორმის ქვაზე წარმოქმნილი ნაწილობრივ კონტურული აქერცვლა,

რომელსაც შეიძლება ვუწოდოთ შრის მოცილება.
საფრანგეთი, ბუზონვილის (მოზელე) სააბატოს ეკლესია. 2004 წ. LRMH / ჯ.დ. მერტცი
FLAKING . ფირფიტისებრი აქერცვლა

Sandstone block contaminated with sodium chloride. Salt crystallization induces
granular disintegration and scaling of the stone. As scales are very thin, the degradation
pattern is also called flaking.
ქვიშაქვის ბლოკი, დაფარული ნატრიუმის ქლორიდით. მარილის კრისტალიზაციამ

ხელი შეუწყო მარცვლოვან გაფხვიერებასა და აქერცვლას. აქერცლილი ფირფიტები
ძალიან თხელია და მას შეიძლება ვუწოდოთ ფირფიტისებრი აქერცვლა.
საფრანგეთი, დიუზე (მოზელე), Salines Royales, bâtiment de la délivrance. 2002 წ. ფართო ნაწილი
ფოტოზე – 0.4 მ. LRMH / ვ.ვერჟეს-ბელმინი
FEATURES INDUCED
BY MATERIAL LOSS
მასალის კარგვით > ALVEOLIZATION .
ალვეოლიზაცია
EROSION .
ეროზია
MECHANICAL DAMAGE .
მექანიკური დაზიანება
გამოწვეული დაზიანებები
ALVEOLIZATION Definition : განსაზღვრა :

ალვეოლიზაცია Formation, on the stone surface, of cavities (alveoles) ქვის ზედაპირზე მცირე ზომის ღრმულების
which may be interconnected and may have variable (ალვეოლების) წარმოქმნა, რომლებიც შეიძლება
shapes and sizes (generally centimetric, sometimes ერთმანეთთან დაკავშირებული იყოს და ჰქონდეს
metric). განსხვავებული ფორმები და ზომები (ძირითადად,
სანტიმეტრის, ზოგჯერ მეტრის მასშტაბის).

Alveolar erosion, alveolar weathering, honeycomb. ალვეოლური ეროზია, ალვეოლური გამოფიტვა.
Other spelling : სხვა ორთოგრაფია :

Alveolisation -
--Coving : erosion feature consisting in a single alveole -- თაღური გამოცალკევება: ეროზიის ნიშანი
developing from the edge of the stone block. გამოხატულია ქვის ბლოკის კუთხეზე ერთი ალვეოლის
წარმოქმნით.

-- Microkarst: refers to a network of millimetric to -- მიკროკარსტი: მცირე ზომის (მილიმეტრიდან
centrimetric interconnected depressions, clearly linked to a სანტიმეტრამდე) ჩაღრმავებების ქსელია, რომლებიც
dissolution process. ცხადად დაკავშირებულია ქვის დაშლის პროცესთან.
-- Pitting: corresponds to the formation of point-like -- წერტილოვანი დაზიანება: წერტილის მსგავსი
millimetric to submillimetric pits, generally not connected, on ჩაღრმავებები ქვის ზედაპირზე (მილიმეტრის და უფრო
a stone surface. მცირე მასშტაბის), რომლებიც ერთმანეთთან არაა
დაკავშირებული.

Alveolization is a kind of is a differential weathering possibly ალვეოლიზაცია არის განსხვავებული ტიპის გამოფიტვა,
due to inhomogeneities in physical or chemical properties of რომელსაც იწვევს თავად ქვის ფიზიკური და ქიმიური
the stone. Alveolization may occur with other degradation თვისებების არაერთგვაროვნება. ალვეოლიზაციამ შეიძ-
patterns such as granular disintegration and/or scaling. In ლება თავი იჩინოს სხვა ისეთ დეგრადაციასთან ერთად,
those particular cases in which alveolization develops mainly როგორიცაა, მარცვლოვანი გაფხვიერება და/ან
in depth in a diverticular manner, it can be referred to as აქერცვლა. იმ განსაკუთრებულ შემთხვევაში, როდესაც
vermicular alveolization. In arid climates large size alveoles of ალვეოლიზაცია წარმოიქმნება, ძირითადად, სიღრმეში
meter size are frequently formed (e.g. Petra Jordan). დივერტიკალური მიმართულებით, მას ვერტიკალური
ალვეოლიზაცია ეწოდება. მშრალი კლიმატის პირობებში
პერიოდულად ყალიბდება დიდი ზომის ალვეოლები,
რომელთა ზომები მეტრობით განისაზღვრება (მაგ.,
პეტრა, იორდანია).

MICROKARST . MISSING PART . PERFORATION . PITTING .
COVING . თაღური გამოცალკევება

Disaggregation of individual geologically weaker sandstone blocks due to the consequential effect of
repointing the joints and beds with a too hard and durable cementitious mortar. As a result, a single
alveole (coving) has developed from the sides of the bloc.
თაღური ტიპის დისაგრეგაცია ცალკეული, გეოლოგიურად სუსტი ქვიშაქვის ბლოკებისა,

გამოწვეული ბლოკების წყობაში და შეერთებაში ზედმეტად მაგარი და გამძლე დუღაბის
გამოყენებით. ამის შედეგად ქვის ბლოკის გვერდებზე წარმოიქმნება ერთეული ალვეოლი
(თაღური გამოცალკევება).
შოტლანდია, არბოატი, ანგუსი, არბოატის სააბატო. 1992 წ. ცალკეული ქვის სიმაღლე – 20 სმ. პირადი არქივი, MQ 14
/ ი. მაქსველი
ALVEOLIZATION . ალვეოლიზაცია
Alveolization develops here as cavities illustrating a combination of honeycombs and alignments
following the natural bedding planes of the sandstone.
ალვეოლიზაცია აქ წარმოდგენილია ფიჭისებრი გამოფიტვის სახით, რომლის ღრმულები

განვითარებულია ქვიშაქვის ბუნებრივი წოლის ფორმების გასწვრივ.
შოტლანდია, კულცეანი, კულცეანის ციხის შესასვლელი კარიბჭე. ცალკეული ქვის სიმაღლე – 200-250მმ.
პერსონალური არქივი, PB 35 / ი. მაქსველი
Alveolization of a porous limestone.
ფოროვანი კირქვის ალვეოლიზაცია.
მალტა, რაბატ-გოზო, ციტადელი. 1994 წ. აახენის უნივერსიტეტის გეოლოგიის ინსტიტუტე. ბ. ფიტზნერი
Deep alveolization of a sandstone block.
ქვიშაქვის ბლოკის ღრმა ალვეოლიზაცია.
იტალია, სამხრეთ ტიროლი, ტერლანო, მარია ასუნტა. ქვიშაქვა. 2000 წ. ქვის ბლოკის სიგრძე – 80 სმ. IMP ინსბრუკის
უნივერსიტეტი / ც. ფრანცენი
FEATURES INDUCED
BY MATERIAL LOSS
EROSION .
ეროზია
MECHANICAL DAMAGE .
EROSION Definition : განსაზღვრა :

ეროზია Loss of original surface, leading to smoothed shapes. თავდაპირველი ზედაპირის დანაკარგი (ამოჭმა, ამოგ-
ლეჯვა), რომელიც იწვევს ზედაპირის მოგლუვებას.

Loss of material is a very general expression, that refers to მასალის დანაკარგი ძალიან ზოგადი ტერმინია, რომე-
any loss of original surface, which can be due to a variety of ლიც განსაზღვრავს თავდაპირველი მასალის ნებისმი-
reasons such as granular disintegration, scaling etc.. This term ერი სახის დანაკარგს, იქნება ეს მარცვლოვანი გაფხვი-
is too vague and should not be used. ერებით, თუ აქერცვლით გამოწვეული. ეს ტერმინი
ძალიან ზოგადია და ამიტომ არ არის სასურველი მისი
გამოყენება.
--Differential erosion: to be preferred to differential -- დიფერენცირებული ეროზია: ქვის სხვადასხვა
deterioration : occurs when erosion does not proceed at the ნაწილში სხვადასხვა სისწრაფით მიმდინარეობს. ამის
same rate from one area of the stone to the other. As a result, შედეგად, ქვა არაერთგვაროვნად იშლება. ეს თვისება
the stone deteriorates irregularly. This feature is found on ახასიათებს ჰეტეროგენული ქვებს, რომლებიც ნაკლებად
ფოროვანი სტრუქტურით ხასიათდებიან. აგრეთვე,
heterogeneous stones containing harder and/or less porous
შეიძლება გამოვლინდეს კალციტურ ქვებზე ზოგიერთი
zones. It may also occur as a result of selective lichen attack ტიპის ლიქენის ზემოქმედების შედეგად. დიფერენცირე-
on calcitic stones. Differential erosion is generally found ბული ეროზია ძირითადად დანალექსა და ვულკა-
on sedimentary and volcanic stones. Differential erosion is ნოგენურ ქანებზე გვხვდება. დიფერენცირებული ეროზია
synonymous with relief formation, i.e. to the formation of სინონიმია ტერმინისა – რელიეფის წარმოქმნა, რაც
irregularities on the stone surface. ნიშნავს ქვის არათანაბარი ზედაპირის ჩამოყალიბებას.
Differential erosion may result in loss of components or loss of დიფერენცირებულმა ეროზიამ შეიძლება გამოიწვიოს
matrix of the stone : ქვის კომპონენტების ან მატრიცის დაკარგვა.
• Loss of components: Partial or selective elimination • კომპონენტების კარგვა: ქვის რბილი (თიხის
of soft (clay lenticles, nodes of limonite, etc) or compact ლინზები, ლიმონიტის კვანძები და ა.შ.) ან კომპაქტური
stone components (pebbles, fossil fragments, geological (როჭკი, განამარხებების ფრაგმენტები, გეოლოგიური
შეცემენტებები, ლავის ფრაგმენტები და ა.შ.)
concretions, lava fragments).
კომპონენტების ნაწილობრივი ან შერჩევითი კარგვა.
• Loss of matrix: Partial or selective elimination of the
• მატრიცის კარგვა: ქვის მატრიცის ნაწილობრივი
stone matrix, resulting in protruding compact stone ან შერჩევითი კარგვა, რაც იწვევს ქვის კომპაქტური
components. კომპონენტების გამოკვეთას.
--Rounding: Preferential erosion of originally angular stone -- კიდეების მომრგვალება: პროფილის დამრგვალება
edges leading to a distinctly rounded profile. Rounding can გამოწვეული სპეციფიკური ეროზიით ქვის შვერილების
especially be observed on stones which preferably deteriorate და კუთხეების მოგლუვების გამო. კიდეების მომრგვა-
through granular disintegration, or when environmental ლება განსაკუთრებით იმ ქვებზე გვხვდება, რომლებსაც
conditions favor granular disintegration. ახასიათებთ მარცვლოვანი გაფხვიერება, ან ზოგადად
--Roughening: Selective loss of small particles from an ვითარდება მარცვლოვანი გაფხვიერების ხელშემწყობ
originally smooth stone surface. The substrate is still sound. გარემოში.
-- გაუხეშება: ქვის თავდაპირველად გლუვი ზედაპი-
Roughening can appear either progressively in case of long
რიდან მცირე ფრაგმენტების შერჩევითი კარგვა,
term deterioration process (for instance in case of granular როდესაც სუბსტრატი ჯერ კიდევ საღია. გაუხეშება
disintegration), or instantaneously in case of inappropriate შესაძლოა გამოიწვიოს დეტერიორაციის ხანგრძლივმა
actions, such as aggressive cleaning. პროცესმა (მაგ., გრანულოვანი დეტერიორაციისას), ან
წარმოიქმნას მყისიერად არასწორი, უხეში მოპყრობით,
როგორიცაა, მაგალითად, აგრესიული წმენდა.

Erosion may have natural and/or anthropogenic causes. It can ეროზიის მიზეზი შეიძლება იყოს როგორც ბუნებრივი,
be due to chemical, physical or/and biological processes. ასევე ანთროპოგენური. ის შეიძლება განვითარდეს
ქიმიური, ფიზიკური და/ან ბიოლოგიური პროცესების
ზემოქმედებით.

LOSS OF MATRIX . მატრიცის დაკარგვა

Differential erosion of a fossil bearing limestone block due to loss of matrix.
კირქვის ბლოკში მატრიცის დაკარგვით გამოწვეული განამარხებული ჩანართების

დიფერენცირებული ეროზია.
მალტა, ვალეტა, ძველი ქალაქი. 2003 წ. LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი
ROUNDING . კიდეების მომრგვალება DIFFERENTIAL EROSION .

Rounding of Serena sandstone due to დიფერენცირებული ეროზია Differential
preferential deterioration of edges close to erosion in the
the joints. sandstone Petra
cliffs.
სერენას ქვიშაქვის კიდეების
მოგლუვება, რომელიც უმეტესწილად პეტრას ნაკვეთი
გვხვდება ქვებს შორის არსებულ კლდეების
ნაკერებთან. დიფერენცირე-
ბული ეროზია
(ქვიშაქვა).
პეტრა, იორდანია.
2004 წ. ფოტო
საფრანგეთი, მარსელი, ნუველის კათედრალი. 4 -5 სმ. LRMH
2006 წ. თითოეული ბლოკის ზომა – 40 x 80 სმ. / ხ. დელგადო
LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი როდრიგესი
DIFFERENTIAL EROSION . EROSION . ეროზია

დიფერენცირებული ეროზია Differential erosion on a marble The erosion of
sculpture visible after treatment this limestone
with a biocide and gentle sculpture results
brushing. in loss of carved
details, and
დიფერენცირებული ეროზია smoothed shapes.
მარმარილოს ქანდაკებაზე,
რომელიც გამოჩნდა ზედაპირის კირქვის
ბიოციდებითა და რბილი ქანდაკების
ჯაგრისით დამუშავების შემდეგ. ეროზიამ
გამოიწვია
პორტუგალია. ქულეზის სასახლე. 2003 გამოკვეთილი
წ. სკულპტუროს ზომა – 60 სმ. LRMH / დეტალების
ხ. დელგადო როდრიგესი. დაკარგვა
და ფორმის
LOSS OF COMPONENT . კომპონენტის დაკარგვა დაგლუვება.
Loss of iron-rich component in a
sandstone block.
ქვიშაქვის ბლოკში რკინით

მდიდარი კომპონენტის
დაკარგვა.
საფრანგეთი.
რუენის
კათედრალი. LRMH /
პ. ბრომბლეტი
დიდი ბრიტანეთი, ედინბურგი,

კარლტონის მთის ობსერვატორია.
2007 წ. LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი
FEATURES INDUCED
BY MATERIAL LOSS
EROSION .
ეროზია
MECHANICAL DAMAGE .
MECHANICAL DAMAGE Definition : განსაზღვრა :

მექანიკური დაზიანება Loss of stone material clearly due to a mechanical action. ქვის მასალის კარგვა მექანიკური ზემოქმედების
შედეგად.
--Impact damage: Mechanical damage due to the impact -- დარტყმითი მექანიკური დაზიანება, რომელიც
of a projectile (bullet, shrapnel) or of a hard tool. სასროლი მასალის (ტყვია, შრაპნელი) ან რაიმე მძიმე
--Cut: Loss of material due to the action of an edge tool. It იარაღითაა გამოწვეული.
can have the appearance of an excavated cavity, an incision, -- კვეთა: მჭრელი საგნით გამოწვეული მასალის
a missing edge, etc...Tool marks can be considered as special დაკარგვა. იგი შეიძლება გამოიყურებოდეს, როგორც
kinds of cuts but should not be considered as damage ამოჭრილი, ღრმული ნაჭდევი, დაკარგული კიდე და ა.შ.
features. ქვის დამუშავების დროს გამოყენებული ხელსაწყოს
--Scratch: Manually induced superficial and line-like loss ნაკვალევი განიხილება, როგორც სპეციფიკური კვეთა,
of material due to the action of some pointed object. It can მაგრამ იგი არ ითვლება დაზიანებად.
be accidental or intentional. Usually it appears as a more -- ნაკაწრი: წვეტიანი ნივთით მიყენებული ხაზოვანი
or less long groove. Tool marks can have the appearance of დაზიანება. ჩვეულებრივ, ის გამოიყურება, როგორც
scratches, but should not be taken as damage features. მეტნაკლებად მოგრძო ღარი და შეიძლება იყოს
--Abrasion: Erosion due to wearing down or rubbing away შემთხვევითი ან გამიზნული. არ უნდა აგვერიოს ქვის
by means of friction, or to the impact of particles. დასამუშავებელი ხელსაწყოს ნაკვალევში, რომელიც
--Keying: Impact damage resulting from hitting a surface ასევე შეიძლება გამოიყურებოდეს როგორც ნაკაწრი.
with a pointed tool, in order to get an irregular surface which -- ცვეთა: ქვის ზედაპირზე მცირე ზომის ნაწილაკებით
will assist the adhesion of an added material, a mortar for ხეხვითი ზემოქმედებით გამოწვეული ცვეთა.
instance. -- ნაკეჭნი: წვეტიანი ნივთის დარტყმით გამოწვეული
ქვის ზედაპირული დაზიანება, დამატებითი მასალის
(ბათქაშის) ზედაპირზე იოლად დასაფიქსირებლად.

In most cases mechanical damage has an anthropogenic უმეტეს შემთხვევაბში მექანიკურ დაზიანება გამოწვე-
origin. ულია ანთროპოგენური მიზეზებით.

SCRATCH . ნაკაწრი IMPACT DAMAGE . დარტყმითი დაზიანება

Mechanical damage due Impact damage on a
to series of scratches on a limestone ashlar, due to a
limestone element. bullet.
კირქვის ზედაპირზე კირქვის ბლოკზე ტყვიით

ხშირი ნაკაწრებით გამოწვეული დარტყმითი
გამოწვეული დაზიანება.
მექანიკური დაზიანება.
საფრანგეთი, შარტრი, ლიბანი, ბაალბეკის კარიერი,
კათედრალი. 2005 წ. LRMH / პატარა შენობა. 2000 წ. LRMH / ვ.
ვ. ვერჟეს-ბელმინი ვერჟეს-ბელმინი
KEYING . ნაკეჭნი
Soft limestone showing impact damage. These keying marks were made to facilitate the adhesion of a render,
which was later removed or has fallen.
რბილი კირქვის სწორი ზედაპირის დარტყმითი დაზიანება. ნაკეჭნები გაკეთდა ზედაპირზე ბათქაშის
ფენის დასაფიქსირებლად, რომელიც შემდგომში ჩამოვარდა.
მალტა, ვალეტა. 2006 წ. LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი
CUT . კვეთა
Cuts in a sandstone wall, most probably due to knive whetting.
კვეთა ქვიშაქვის კედელზე, სავარაუდოდ გამოწვეული დანების ლესვით.
დიდი ბრიტანეთი, შოტლანდია, სტირლინგის ციხე. 2007 წ. LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი
ABRASION . ცვეთა
The repeated abrasion effect of feet has led to the formation of a depression on this stone pavement element.
ხშირი სიარულით გამოწვეული ცვეთის ეფექტი, გამოხატული ჩაღრმავებით ქვის ფილაქანზე.
იტალია, სამხრეთი ტიროლი, ეკლესია. 2001 წ. ინსბრუკის უნივერსიტეტი / ც. ფრანცენი
FEATURES INDUCED
BY MATERIAL LOSS
EROSION .
ეროზია
MECHANICAL DAMAGE .
MICROKARST Definition : განსაზღვრა :

მიკროკარსტი Network of small interconnected depressions of მცირე (მილიმეტრიდან სანტიმეტრამდე) ერთმანეთთან
millimetric to centrimetric scale, sometimes looking like დაკავშირებული ჩაღრმავებების ქსელი, რომელიც
hydrographic network. Microkarst patterns are due to a ხანდახან გამოიყურება როგორც ჰიდროგრაფული
partial and/or selective dissolution of calcareous stone ქსელი. მიკროკარსტული კვალი წყლის მიერ კირქვის
surfaces exposed to water run-off. ზედაპირის ნაწილობრივი ან შერჩევითი ჩამორეცხვით
არის გამოწვეული.

Karst, dissolution, cratering. This last term refers to bricks, not კარსტები, გახსნა, მიკროღრმულების წარმოქმნა
to stone. (კრატერები) – ეს ბოლო ტერმინი შეეხება მხოლოდ
აგურს და არა ქვას.

-- Alveolization, the depressions of which are similar in -- ალვეოლიზაცია, სადაც ღრმულები მსგავსია
shape but bigger in size (centimetric scale) and are not ფორმით, მაგრამ განსხვავებულია ზომით (დიდია), არ
systematically interconnected. Alveolization may be due არის სანტიმეტრის მასშტაბის და არ არის ერმანეთთან
to selective degradation by salts, whereas microkarst is სისტემურად დაკავშირებული. ალვეოლიზაცია შესაძლოა
exclusively linked to an obvious dissolution process. მოხდეს მარილების მიერ გამოწვეული სპეციფიური
-- Pitting: point like, usually not interconnected, millimetric დაზიანებით, მაშინ როცა მიკროკარსტის წარმოქმნა
or submillimetric cavities. პირდაპირ დაკავშირებულია გახსნის პროცესთან.
-- წერტილოვანი დაზიანება: ქვის ზედაპირზე გაჩენილი
წერტილის მსგავსი, ერთმანეთისგან განცალკევებული
მილიმეტრული ან სუბმილიმეტრული ზომის ღრმულები.

There is no trace of any granular disintegration or scaling on ამ დროს ქვის ზედაპირზე მარცვლოვანი გაფხვიერების ან
the stone surface. აქერცვლის კვალი არ გვხვდება.

MICROKARST . მიკროკარსტი
Microkarst developed on a limestone sculpture.
კირქვის ქანდაკების ზედაპირზე წარმოქმნილი

მიკროკარსტი.
თურქეთი, ნერმუდ დაგი. 2002 წ. ქანდაკების თავი

(აპოლონი), გამოსახულების ზომა – 60 სმ. აახენის
უნივერსიტეტის გეოლოგიის ინსტიტუტი / ბ. ფიტცნერი
MICROKARST . მიკროკარსტი
Microkarst developed on the base of a chalk
column particularly exposed to weather.
მიკროკარსტი, წარმოქმნილი კირქვის

კოლონის ბაზის გამოფიტვის შედეგად.
საფრანგეთი, ამიენი. კათედრალი, დასავლეთ ფასადი

FEATURES INDUCED
BY MATERIAL LOSS
EROSION .
ეროზია
MECHANICAL DAMAGE .
MISSING PART Definition : განსაზღვრა :

დაკარგული ნაწილი Empty space, obviously located in the place of some ცარიელი სივრცე, სადაც ადრე არსებობდა ქვის რაიმე
formerly existing stone part. Protruding and particularly ნაწილი, მაგალითად, ქანდაკების გამოშვერილი
exposed parts of sculptures (nose, fingers..) are typical ადგილები (ცხვირი, თითები) ტიპური ადგილებია ამ
locations for material loss resulting in missing parts. სახის დაზიანებისათვის.

Lacuna. ლაკუნა.
Subtype(s) : ქვეტიპები :
- Gap : hollow place in the stone surface, hole. - სიცარიელე : ცარიელი სივრცე ქვის ზედაპირზე.

HOLE . სიცარიელე
Chimney structure showing hole and loss of sandstone masonry.
საკვამურის სტრუქტურაზე წარმოქმნილი სიცარიელე და დაკარგული ქვიშაქვის ბლოკი.
ედინბურგი, კარლტონის ტერასა,. 2002 წ. ბრიტანეთის გეოლოგიური კვლევები / ე. ჰისლოპი
MISSING PART . დაკარგული ნაწილი

The nose of this marble figure shows a missing part.
მარმარილოს ფიგურაზე მოტეხილი ცხვირი წარმოადგენს დაკარგულ ნაწილს.
საფრანგეთი, ვერსალი, სასახლის პარკი, სკულპტურათა ჯგუფი “აპოლონის ბაინ/აბანო”.

FEATURES INDUCED
BY MATERIAL LOSS
EROSION .
ეროზია
MECHANICAL DAMAGE .
PERFORATION Definition : განსაზღვრა :

დახვრეტა A single or series of surface punctures, holes or gaps, ცალკეული ან სერიული ზედაპირული ნაჩხვლეტები,
made by a sharp tool or created by an animal. The size is ღრმულები, ან ნაპრალები. წარმოიქმნება ბასრი
generally of millimetric to centrimetric scale. Perforations იარაღით, ან ცხოველის მიერ. მათი ზომა, ძირითადად,
are deeper than wide, and penetrate into the body of the სანტიმეტრული ან მილიმეტრულია. დახვრეტა არის
stone. უფრო ღრმა, ვიდრე ფართო და აღწევს ღრმად ქვის
სტრუქტურაში.

Drill hole. გაბურღული ხვრელი, ნახვრეტი, ბურღილი.

-- Pitting: formation of millimetric to submillimetric pits, -- წერტილოვანი დაზიანება: მილიმეტრის ან სუბმილი-
usually much smaller than perforations. მეტრის ზომის ღრმულები, რომლებიც უფრო მცირეა,
-- Gap: hole not obviously created through a perforation ვიდრე დახვრეტა.
process. -- სიცარიელე: ღრმული რომელიც არ არის ხვრეტის
შედეგი.

A perforation is normally induced by a sharp instrument (e.g. როგორც წესი, დახვრეტა წარმოიქმნება მახვილი საგნით
by drilling). In specific circumstances, animals may produce (მაგ. გაბურღვა). სპეციფიურ გარემოში შეიძლება
perforations : ცხოველებმაც წარმოქმნან :
-- wasps on very soft stones (diameter : ca. 5 mm) -- კრაზანა რბილ ქვაზე ტოვებს დაახლოებით 5 მმ.
-- marine molluscs (ex : lithophagus sp.) on stones which დიამეტრის ხვრელს.
have stayed under water for some time (diameter : ca. 1 cm). -- ზღვის მოლუსკები დაახლოებით 1 სმ დიამეტრის
ხვრელს ტოვებენ ქვებზე, რომლებიც გარკვეული დროის
განმავლობაში იმყოფებოდნენ წყალქვეშ.

PERFORATION . დახვრეტა PERFORATION . დახვრეტა

Perforation by marine Perforation of sandstone
lithophagous organisms due to masonry bees
on a limestone sphinx which have entered
found during undersea the mortar joints and
excavations after an burrowed into the soft
immersion of several sandstone beneath the
centuries. surface layer.
კირქვის სფინქსზე ქვიშაქვის დახვრეტა,

ზღვის მოლუსკების გამოწვეული ფუტკრების
მიერ წარმოქმნილი მიერ, რომლებმაც
დახვრეტა, რომელიც შეაღწიეს დუღაბში და
აღმოჩენილია დაბინავდნენ რბილი
წყალქვეშა გათხრებისას ქვიშაქვის ქვეშ.
ჩაძირვიდან რამდენიმე
საუკუნის შემდეგ.
შოტლანდია, ირვინი,
ქალაქის სახლი. 2004 წ.
ეგვიპტე, ალექსანდრია, კომ გამოსახულება ფოტოზე
ელ დიკას მუზეუმი ღია ცის დაახლოებით – 20 სმ.
ქვეშ. 2006 წ. CICRP / ბრიტანეთის გეოლოგიური
პ. ბრომბლეტი კვლევები / ე. ჰისლოპი
PERFORATION . დახვრეტა
Perforation due to wasps activity.
დახვრეტა გამოწვეული თუ კრაზანების ქმედებით.
საფრანგეთი, ავენეი-ვალ-დორი, წმინდა ტერაინის ეკლესია. 2006 წ. რეიმსის

უნივერსტეტი / გ. ფრონტე
PERFORATION . დახვრეტა
Geometrically organised perforations, forming letters of the word
“farmacia”.
ადამიანის მიერ წარმოქმნილი გეომეტრიულად ორგანიზებული

დახვრეტა, რომელიც ასახავს სიტყვას “ფარმაცია”;
იტალია. ვენეცია. ისტრიას ქვა. 2007 წ. ღრმულების დიამეტრი – 2 მმ. LRMH /

ვ. ვერჟეს-ბელმინი
FEATURES INDUCED
BY MATERIAL LOSS
EROSION .
ეროზია
MECHANICAL DAMAGE .
PITTING Definition : განსაზღვრა :

წერტილოვანი Point-like millimetric or submillimetric shallow cavities. წერტილის მსგავსი მილიმეტრის ან სუბმილიმეტრის
The pits generally have a cylindrical or conical shape and ზედაპირული ღრმულები. ჩაღრმავებებს, ძირითადად,
ეროზია
are not interconnected, although transitions patterns to აქვთ ცილინდრული ან კონუსური ფორმა და არაა
interconnected pits can also be observed. ერთმანეთთან დაკავშირებული. ასევე, არსებობს
გარდამავალი წერტილოვანი ეროზიის ფორმები, სადაც
ღრმულები დაკავშირებულია ერთმანეთთან.

-- Microkarst, which creates a network of small -- მიკროკარსტი, რომელიც წარმოშობს ერთმანეთთან
interconnected depressions of millimetric to centrimetric დაკავშირებულ, მცირე ზომის, მილიმეტრიდან
scale. სანტიმეტრამდე მასშტაბის ჩაღრმავებათა ქსელს.
-- Perforation which is, in general, induced by a sharp -- დახვრეტა, რომელიც წვეტიანი ხელსაწყოს ან
instrument or an animal, and usually induces much bigger ცხოველის მიერ არის წარმოქმნილი და წერტილოვან
and deeper holes than pitting. დაზიანებაზე გაცილებით უფრო ფართო და ღრმაა.
სხვა შენიშვნები :
Other remarks : წერტილოვანი დაზიანება გამოწვეული ცალკეული
Pitting is due to partial or selective deterioration. Pitting სპეციფიური დაზიანებით. წერტილოვანი დაზიანება
can be biogenically or chemically induced, especially on ბიოლოგიური ან ქიმიური მიზეზებით შეიძლება იყოს
carbonate stones. გამოწვეული, განსაკუთრებით კი, კარბონატულ ქვებზე.
Pitting may also result from a harsh or inadapted abrasive წერტილოვანი დაზიანება, ასევე, შეიძლება გამოწვეულ
cleaning method. იქნეს უხეში და შეუსაბამო გახეხვისა და გაწმენდის
შედეგად.

PITTING . წერტილოვანი დაზიანება

Pitting developping on a marble sculpture.
Microbiological origin is probable.
წერტილოვანი დაზიანება მარმარილოს

ქანდაკებაზე, სავარაუდოდ, წარმოქმნილი
მიკროორგანიზმების მიერ.
გერმანია, მიუნჰხენი, ძველი სამხრეთის სასაფლაო. 1992 წ.

KDC ოლჩინგი / შ. სიმონი

Pitting, developing on the upper part of a broken limestone
column. Microbiological origin is probable.
გატეხილი კირქვის ზედა ნაწილზე განვითარებული წერტილოვანი

დაზიანება, სავარაუდოდ, გამოწვეული მიკროორგანიზმების მიერ.
მაროკო, ვოლუბილის არქეოლოგიური გათხრები. 2006 წ. სვეტის დიამეტრი –

45 სმ. CICRP / ჟ.-მ. ვალლე

Pitting on an Istria limestone column. The black color of the stone is due to the presence of a black crust tracing its
surface.
ისტრიას კირქვის სვეტზე წარმოქმნილი წერტილოვანი დაზიანება, ქვის შავი ფერი გამოწვეულია შავი ქერქის
არსებობით, რომლითაც დაფარულია მისი ზედაპირი.
იტალია, ვენეცია, დოჟის სასახლე. 1998 წ. LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი

Pitting due to lichen colonization on a limestone block.
კირქვის ბლოკზე წარმოქმნილი წერტილოვანი დაზიანება, გამოწვეული ლიქენების არსებობით.
ლიბანი, ბალბეკის სასახლე. 2000 წ. LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი
DISCOLORATION
& DEPOSIT
ფერის შეცვლა
> CRUST .
ქერქი
DEPOSIT .
ნადები
DISCOLOURATION .
EFFLORESCENCE .
მარილის გამოკრისტალება
ENCRUSTATION .
ინკრუსტაცია
და ნადები
CRUST Definition : განსაზღვრა :

ქერქი Generally coherent accumulation of materials on the სუბსტრატის ზედაპირზე თანმიმდევრობით დაგროვილი
surface. A crust may include exogenic deposits in მასალა. ქერქი შეიძლება შეიცავდეს ეგზოგენურ
combination with materials derived from the stone. ნადებსა და ქვის თავდაპირველი ნაწილის კომბინაციას.
A crust is frequently dark coloured (black crust) but ხშირად, ქერქი მუქი ფერისაა (შავი ქერქი), მაგრამ
light colours can also be found. Crusts may have an არსებობს ღია ფერისაც. ქერქი შეიძლება იყოს
homogeneous thickness, and thus replicate the stone ერთგვაროვანი სისქის და იმეორებდეს ქვის ზედაპირის
surface, or have irregular thickness and disturb the ფორმას, ან ჰქონდეს არათანაბარი სისქე და არღვევდეს
reading of the stone surface details. ქვის რელიეფის გამომსახველობას.

A crust may be weakly or strongly bonded to the substrate. ქერქი შეიძლება იყოს სუსტად ან ძლიერად
Often, crusts detached from the substrate include stone დაკავშირებული ქვის ზედაპირთან. ხშირად, მომძვრალ
material. ქერქს მოჰყვება ქვის ზედაპირული ფენაც.
--Black crust: Kind of crust developing generally on areas -- შავი ქერქი: ქერქის ტიპი ძირითადად განვითარე-
protected against direct rainfall or water runoff in urban ბულია ისეთ ურბანულ ადგილებში, რომლებიც დაცული
environment. Black crusts usually adhere firmly to the არაა წვიმისა და წყლის პირდაპირი ზემოქმედებისაგან.
substrate. They are composed mainly of particles from the ჩვეულებრივ, შავი ქერქი მტკიცედაა დაკავშირებული
atmosphere, trapped into a gypsum (CaSO4.2H2O). matrix. სუბსტრატთან. ის შედგება ატმოსფერული ნაწილაკე-
--Salt crust: Crust composed of soluble salts, which develop ბისაგან (მტვრისგან) და თაბაშირის მატრიცისგან
in the presence of high salt levels, and form from wetting and (CaSO4.2H2O). შავი ქერქი, ძირითადად, ჩნდება ურბანულ
drying cycles. გარემოში, ისეთ ადგილებში, რომლებიც დაცულია
წყლის და წვიმის პირდაპირი მოქმედებისგან.
მარილის ქერქი: მარილის ქერქი შედგება ხსნადი
მარილებისგან, რომლებიც ვითარდება მაღალი მარილი-
ანობის ზღვარზე და წარმოიქმნება გაშრობა-დასველების
ციკლის დროს.

-- Encrustation, witch is also a coherent layer, but is always -- ინკრუსტაცია, რომელიც ასევე მკვრივია,
adherent to the subsrate. The term encrustation is preferred მაგრამ ყოველთვის მიკრულია ზედაპირზე. ტერმინი
to crust when the accumulation clearly results from water ინკრუსტაცია, უპირატესად, იხმარება მაშინ, როდესაც
infiltration followed by precipitation. მისი აკუმულაცია წყლის ინფილტრაციის (ჩაჟონვის) და
-- Alga: Algae often have a dark colour during the dry season დალექვის გამო ხდება.
and may be confused with black crusts. Oppositely to black -- წყალმცენარე: წყალმცენარეს მშრალი სეზონის
crusts, algae do not adhere to the substrate, and are usally განმავლობაში ხშირად აქვს მუქი ფერი და შეიძლება
located, in outdoors situations, in area exposed to direct აგვერიოს შავ ქერქში. შავი ქერქისგან განსხვავებით,
rain impact, or on water pathways. These two characteristics წყალმცენარე არ არის მიმაგრებული სუბსტრატზე და,
differenciate algae from black crusts. ძირითადად, ლოკალიზებულია გარეთ (ფასადებზე) იმ
-- Patina: Black iron rich patinas, which develop usually as ადგილებში, რომლებიც განიცდის წყლის პირდაპირ
a thin layer enriched in iron/clay minerals on iron containing ზემოქმედებას. ეს ორი თვისება განასხვავებს
sandstones, and are located on all exposed parts of the ერთმანეთისგან წყალმცენარესა და შავ ქერქს.
building/sculpture, not only on parts sheltered from the rain -- პატინა: რკინით გამდიდრებული პატინა, ძირითადად,
impact. გამოიყურება როგორც თხელი ფენა, რომელიც
გამდიდრებულია რკინა-თიხოვანი მინერალებით
ქვიშაქვაზე და წარმოდგენილია შენობის ან
ქანდაკების ყველა ნაწილზე. იგი, ასევე, გვხვდება იმ
ადგილებშიც, რომლებიც დაცულია წყლის აგრესიული
ზემოქმედებისაგან.

FILM . GLOSSY ASPECT . GRAFFITI . PATINA . SOILING . SUBFLORESCENCE .
BLACK CRUST . შავი ქერქი

Black crust tracing the surface of a limestone sculpture.
შავი ქერქი მიუყვება კირქვის ქანდაკების ზედაპირს.
საფრანგეთი, სენ-დენიზის ბაზილიკა. 2006 წ. სიმაღლე ფოტოზე –

30 სმ. LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი
SALT CRUST . მარილის ქერქი

Porous limestone, salt crust (halite).
ფოროვანი კირქვა, მარილის ქერქი.
ეგვიპტე, ქაირო. მეჩეთი, ქვის სიგანე – 30 სმ. აახენის უნივერსიტეტის გეოლოგიის ინსტიტუტი /
ბ. ფიტზნერი
BLACK CRUST . შავი ქერქი

Limestone Sculpture, black
crust.
კირქვის ქანდაკება, შავი

ქერქი.
გერმანია ნაუმბერგის
კათედრალი. 1990 წ. თავის
სიმაღლე – 30 სმ. აახენის
უნივერსიტეტის გეოლოგიის
ინსტიტუტი / ბ. ფიტზნერი
DISCOLORATION
& DEPOSIT
> CRUST .
ქერქი
DEPOSIT .
ნადები
DISCOLOURATION .
EFFLORESCENCE .
ENCRUSTATION .
DEPOSIT Definition : განსაზღვრა :

ნადები Accumulation of exogenic material of variable thickness. ცვალებადი სისქის ეგზოგენური მასალის დანაგროვი.
Some examples of deposits : splashes of paint or mortar, დეპოზიტების მაგალითებია: დუღაბის ან საღებავის
sea salt aerosols, atmospheric particles such as soot or შხეფები, ზღვის მარილების აეროზოლები, ატმოს-
dust, remains of conservation materials such as cellulose ფერული ნაწილები – მური, მჭვარტლი და მტვერი;
poultices, blast materials etc... საკონსერვაციო მასალების ნარჩენები – ცელულოზის
ტამპონი, წიდები და ა.შ.

A deposit generally lacks adhesion to the stone surface. ნადები, ძირითადად, სუსტადაა მიმაგრებული
სუბსტრატს.

Surface deposit. ზედაპირული დეპოზიტი, ნალექი.

Bird and bat droppings are considered as deposits, whereas ფრინველების და ღამურების ექსკრემენტები ითვლება
bird nests, spider webs are to be considered as biological ნადებად, ხოლო ფრინველთა ბუდეები და ობობას ქსელი
colonization. მიიჩნევა ბიოლოგიურ კოლონიზაციად.

A deposit can be described for colour, morphology, size and if ნადების აღწერა შეიძლება მისი ფერის, მორფოლოგიის,
possible nature and/or origin. ზომის და, თუ შესაძლებელია, წარმოშობის მიხედვით.

DEPOSIT . ნადები
Deposit of pigeon droppings on granite sculpture.
მტრედის ექსკრემენტების ნადები გრანიტის ქანდაკებაზე.
პორტუგალია, პორტო. კათედრალი. ხ. დელგადო როდრიგესი
DEPOSIT . ნადები
The material detached from the sandstone block forms a deposit.
ქვიშაქვის ბლოკისგან მომძვრალი მასალა წარმოქმნის ნადებს.
ამერიკის შეერთებული შტატები, სანტა ბარბარა. 2008 წ. ქვის ბლოკის სიმაღლე –

30 სმ. LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი
DISCOLORATION
& DEPOSIT
> CRUST .
ქერქი
DEPOSIT .
ნადები
DISCOLOURATION .
EFFLORESCENCE .
ENCRUSTATION .
DISCOLOURATION Definition : განსაზღვრა :

Change of the stone colour in one to three of the colour ქვის ფერის შეცვლა, რომელიც ამ სამი პარამეტრიდან, ერთს
ფერის შეცვლა მაინც შეესატყვისება. ესენია: ფერი, სიმკვეთრე, სიკაშკაშე.
parameters : hue, value and chroma.
--hue corresponds to the most prominent characteristic -- ფერი: წარმოადგენს ყველაზე მნიშვნელოვან მახასიათებელს
of a colour (blue, red, yellow, orange etc..). (ლურჯი, წითელი, ნარინჯისფერი და ა.შ.).
--value corresponds to the darkness (low hues) or -- სიმკვეთრე: წარმოადგენს ფერის ინტენსივობის მახასია-
lightness (high hues) of a colour. თებელს (სიმკრთალე, სიმუქე).
--chroma corresponds to the purity of a colour. High -- სიკაშკაშე: წარმოადგენს ფერის სისუფთავის მახასიათებელს.
chroma colours look rich and full. Low chroma colours
მაღალი სიკაშკაშე ნიშნავს, რომ ფერი უფრო მდიდარი და სავსეა.
დაბალი სიკაშკაშე გამოიყურება როგორც გამკრთალებული,
look dull and grayish. Sometimes chroma is called
გამქრალი და ჩამქრალი, მორუხო ფერი. ხანდახან სიკაშკაშეს
saturation.
უწოდებენ ფერით გაჯერებასაც.

It may affect the surface and/or be present in depth of the მან შეიძლება იმოქმედოს ქვის ზედაპირზე და შეაღწიოს
stone. ქვის სიღრმეშიც.

Chromatic alteration. ფერის შეცვლა, გახუნება, ქრომატული სახეცვლილება,
გაუფერულება, ფერის დაკარგვა.

Discoloration (US). -
--Colouration (to be preferred to colouring) : change in -- დაფერვა: ფერის, სიმკვეთრის და/ან სიკაშკაშის მომატება.
hue, value and/or a gain in chroma -- გახუნება: მინერალის ქიმიური ცვლილებების გამო სიმ-
--Bleaching (or fading) : gain in value due to chemical კვეთრის შეცვლა (მაგ., რკინისა და მანგანუმის შენაერთების
weathering of minerals (e.g. reduction of iron and manganese შემცირება), ან დასაფერი ნივთიერების გამოყოფა
compounds) or extraction of coloring matter (leaching, (გამოტუტვა, გამორეცხვა), ანდა სიპრიალის დაკარგვა.
washing out), or loss of polish, generally very superficial. Dark ამინდის ზეგავლენით მუქი და ღია ფერის მარმარილოები
and bright color marbles often show bleaching as a result of ხშირად უფერულდება.
exposure to weather. -- დატენიანება: ტენის გამო ზედაპირის გამუქება.
--Moist area : corresponds to the darkening (lower hue) of ტერმინი დანესტიანება უმჯობესია გამოვიყენოთ, ისეთი
a surface due to dampness. The denomination moist area is ადგილებისთვის, სადაც შეინიშნება სველი ლაქა, ტენიანი
preferred to moist spot, moist zone or visible damp area. ადგილი ან აღმავალი ტენი.
--Staining : kind of discolouration of limited extent and -- დალაქავება: შეზღუდული მოცულობისა და არამიმზიდ-
generally of unattractive appearance. ველი შესახედაობის ადგილობრივი ლაქა.

-- Patina: superficial modification of the material perceivable -- პატინა: მასალის გარეგნული სახეცვლილება, რომელიც
as a discolouration, in often having a favourable connotation. შეიძლება აღქმულ იქნას, როგორც ფერის დეფორმაცია,
-- Soiling: refers to a tangible deposit and has a negative მაგრამ ხშირად აქვს თავის დადებითი მხარეებიც.
connotation -- გაჭუჭყიანება: გამოხატავს ხელშესახებ ნადებს, რომე-
-- Deposit: refers to the accumulation of material of variable ლიც უარყოფითად აღიქმება.
thickness, possibly having a color different from that of the -- ნადები: ზედაპირზე ცვალებადი სისქის მასალის დალექ-
stone. ვა, რომელსაც, შესაძლოა, ქვისაგან განსხვავებული ფერი
ჰქონდეს.

Discolouration is frequently produced by salts, by ფერის დეფორმაციის რამდენიმე მიზეზი არსებობს:
the corrosion of metals (e.g. iron, lead, copper), by მარილები, ლითონის კოროზია (რკინა, ტყვია, სპილენძი),
micro-organisms, or by exposure to fire. მიკროორგანიზმები, ან ხანძარი.
Some typical yellow, orange, brown and black discolouration გაყვითლება, განარინჯისფერება, გაყავისფრება და გაშავება,
patterns are due to the presence of carotenoids and melanins შესაძლოა ციანობაქტერიისა და ობის სოკოსაგან გამოყოფილი
produced by fungi and cyanobacteria. ნივთიერებების – კაროტინოიდისა და მელანინის გამო მოხდეს.
Darkened areas due to moistening may have different shapes ტენით გამოწვეული გაუფერულება სხვადასხვაგვარია და
and extension according to their origin : pipe leakage, rising მის წყაროზეა დამოკიდებული: იქნება ეს მილის გასკდომა,
damp, hygroscopic behaviour due to the presence of salts, აღმავალი ტენი, მარილთა არსებობით გამოწვეული
condensation. ჰიგროსკოპული ეფექტი თუ კონდენსაცია.

COLOURATION . დაფერვა STAINING . დალაქავება

Red colouration on a Iron oxides are driven by
bas-relief marble figure. water from the rusting
railing, and induce the
წითელი დაფერვა development of a brown
მარმარილოს staining on the underlying
ბარელიეფის ფიგურაზე. stones.
გალავნიდან დაჟანგული
რკინის ოქსიდების
წყლით ჩამორეცხვით
გამოიწვეული ცოკოლის
ქვების ყავისფერი
დალაქავება.
იტალია, ცერტოზა დი პავია. საფრანგეთი, შარტრი,

1992 წ. სიმაღლე – 0.5 მ. KDC კათედრალი. 2004 წ. LRMH /
ოლჩინგი / შ. სიმონი ვ. ვერჟეს-ბელმინი
BLEACH . გაუფერულება STAINING . დალაქავება

This purple-red hard stone has a Stains on a
natural tendency to bleach (fade) from limestone
exposure to rainfall as can be seen on pediment
most vertical parts and balusters of this underneath
monument. The faded surface layer has a bronze
not been allowed to form in areas of sculpture.
constant rubbing action.
ბრინჯაოს
ამ მეწამულ-წითელ მაგარ ქანდაკების
ქვას ბუნებრივი მიდრეკილება ქვეშ მდებარე
აქვს გაუფერულებისაკენ კირქვის
(გახუნებისაკენ), რაც გამოწვეულია კვარცხლბე-
წვიმის ნაკადით; ეს, უმეტესად, კის დალაქა-
კარგად ჩანს ვერტიკალურ ვება.
ნაწილებსა და ბალუსტრადაზე.
უნგრეთი,
ბუდაპეშტი.
2001 წ.
ქანდაკება,
სიმაღლე –
იტალია, ვენეცია, სან მარკოს მოედანი, 3 მ. LNEC /
ვერონას წითელი მარმარილო. 2007 წ. ხ. დელგადო
LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი როდრიგესი
MOIST AREA . დატენიანება STAINING . დალაქავება

Moist area on a sandstone Staining from water absorption
rubble built wall as a result or vapor condensation
of a concentrated discharge occurring on marble cladding.
of rain water from a broken
downpipe. მარმარილოს წყობაზე
წარმოქმნილი დალაქავება,
დაზიანებული გამოწვეული წყლის
წყალსადინარის გამო შთანთქმისას და ორთქლის
წვიმის წყლით ქვიშაქვის კონდენსაციის გამო.
კედელზე წარმოქმნილი ქვის
დატენიანება.
ამერიკის შეერთებული შტატები,
შოტლანდია, ახალი ლანარკი, ნიუ იორკის კულტურულ-
სამხრეთ ლანარკშირი, საგანმანათლებო ცენტრი,
საცხოვრებელი სახლის ქვის ქვედა ნიუ იორკის სახელმწიფო
რიგი. 1996 წ. წვიმის წყლის მილის კაპიტოლიუმი. 2001 წ. Wiss,
დიამეტრი – 100 მმ. პერსონალური Janney, Elstner Associates Inc. /
არქივი XM 12 / ი. მაქსველი. კ. ნორმანდინი / მ. პეტერმანი.
DISCOLORATION
& DEPOSIT
> CRUST .
ქერქი
DEPOSIT .
ნადები
DISCOLOURATION .
EFFLORESCENCE .
ENCRUSTATION .
EFFLORESCENCE Definition : განსაზღვრა :

მარილის Generally whitish, powdery or whisker-like crystals on the ზედაპირზე არსებული, ძირითადად, მოთეთრო, ფხვნი-
surface. Efflorescences are generally poorly cohesive and ლისებრი კრისტალები. არსებითად, არ არის მკვრივი
გამოკრისტალება
commonly made of soluble salt crystals. და ხშირად ხსნადი მარილების კრისტალებისგან
შედგება.

Efflorescences are generally poorly bonded to the stone ზოგადად, მარილების გამოკრისტალებული ნაწილები
surface. სუსტად არის ქვასთან დაკავშირებული.

Efflorescence is preferred to the expression loose salt ტერმინი მარილის გამოკრისტალება უფრო
deposits. გამოსაყენებელია, ვიდრე ტერმინი სუბსტრატიდან
გამოსული მარილის ნადები.

-- Subflorescence: Term employed in the case where -- მარილის კრისტალიზაცია: ეს ტერმინი იხმარება
crystallization occurs inside the material. მაშინ, როდესაც კრისტალიზაცია ქვის სტრუქტურის
-- Deposit: To the naked eye, efflorescences often look like შიგნით მიმდინარეობს.
deposits. However, their constituents come from the stone -- ნადები: შეუიარაღებელი თვალით გამოკრისტალება
itself whereas deposits come from outside. ისევე გამოიყურება, როგორც ნადები, თუმცა მისი
შემადგენელი ნაწილები თავად ქვიდან გამომდინა-
რეობს. მაშინ, როცა ნადებისა – გარემოდან გამოლექვის
შედეგია.

Efflorescence is commonly the result of evaporation of გამოკრისტალება არის შედეგი ქვის ფოროვანი სტრუქ-
saline water present in the porous structure of the stone. ტურიდან მარილით გაჯერებული წყლის აორთქლებისა.
Efflorescences are often constituted of soluble salts such გამოკრისტალება ძირითადად წარმოიქმნება ხსნადი
as sodium chloride (halite : NaCl) or sulphate (thenardite : მარილებით, მაგალითად, ნატრიუმის ქლორიდი (საკვები
Na2SO4), magnesium sulphate (epsomite : MgSO4 . 7H2O), მარილი NaCl), ან სულფატი (ტენარდიტი Na2SO4),
but they may also be made of less soluble minerals such as მაგნიუმის სულფატი (MgSO4 . 7H2O). გამოკრისტალება
calcite (CaCO3), barium sulphate (BaSO4) and amorphous ასევე ნაკლებად ხსნადი მინერალებიდანაც შეიძლება
silica (SiO2. nH2O). მოხდეს, მაგალითად, კალციუმის კარბონატი (CaCO3),
ბარიუმის სულფატი (BaSO4), და ამორფული სილიკატი
(SiO2. nH2O).

EFFLORESCENCE . მარილის გამოკრისტალება

Efflorescence on dolomitic limestone related to historic air pollution.
მარილის გამოკრისტალება დოლომიტურ კირქვაზე, რომელიც

დაკავშირებულია ხანგრძლივი დროის განმავლობაში ჰაერის
დაბინძურებასთან.
დიდი ბრიტანეთი, იორკი, მე-14 საუკუნის ქალაქის ისტორიული ჭიშკარი. 2005 წ. ქვის ბლოკის
სიგანე – 40 სმ. გეტის კონსერვაციის ინსტიტუტი / ე. დოენე

Formation of salts forming efflorescence on the surface of sandstone masonry,
focused at joints between masonry blocks.
მარილების დაკრისტალებამ წარმოქმნა მარილის გამოკრისტალება

ქვიშაქვის წყობის ზედაპირზე, ის უმეტესად წარმოდგენილია ქვების
შეერთების ადგილებში.
შოტლანდია, გლაზგო, მაკლენანის თაღი. 2005 წ. ბრიტანეთის გეოლოგიური კვლევები

/ ე. ჰისლოპი

Limestone block showing salt efflorescences.
მარილის გამოკრისტალება კირქვის ბლოკზე.
ამერიკის შეერთებული შტატები, სანტა ბარბარა. 2008 წ. ქვის ბლოკის ზომა – 30 სმ. LRMH
/ ვ. ვერჟეს-ბელმინი
DISCOLORATION
& DEPOSIT
> CRUST .
ქერქი
DEPOSIT .
ნადები
DISCOLOURATION .
EFFLORESCENCE .
ENCRUSTATION .
ENCRUSTATION Definition : განსაზღვრა :

ინკრუსტაცია Compact, hard, mineral outer layer adhering to the stone. მკვრივი, კომპაქტური მინერალური ფენა, რომელიც
Surface morphology and colour are usually different from ზედაპირზეა მიმაგრებული. ინკრუსტაციის ზედაპირის
those of the stone. სტრუქტურა და ფერი, როგორც წესი, განსხვავდება ქვის
ზედაპირის სტრუქტურისა და ფერისაგან.

Encrustations generally adhere firmly to the stone surface. ინკრუსტაცია მყარადაა ზედაპირზე მიმაგრებული.
When an encrustation is removed, adhering stone materials მოხსნილ ინკრუსტაციას ხშირად ქვის ნაწილაკებიც
may be taken away with it. მოჰყვება.
Location : მდებარეობა :
Encrustations are generally found below areas of the building ინკრუსტაცია, ძირითადად, გვხვდება შენობის ქვედა
where water is percolating or has percolated in the past. ნაწილებში, იქ, სადაც წყალი ჟონავს ან ადრე ჟონავდა.

Incrustation. -
- Concretion: Kind of encrustation having a specific shape: - შეზრდა: ინკრუსტაციის სახეობაა, რომელსაც სპეციფი-
nodular, botryidal (grape-like) or framboidal (raspberry like). კური ფორმა აქვს: ჯირკვლოვანი, ყურძნისებრი, ან
Concretions may even have conic shapes of form drapery-like ჟოლოსებრი. ხანდახან მათ კონუსური დრაპირების
vertical sheets. Stalagmites and stalactites are kinds of ფორმაც კი აქვთ. სტალაგმიტები და სტალაქტიდები
concretions. In general, concretions do not outline, contour შეზრდის ნაირსახეობაა. ზოგადად, შეზრდა არ
the surface of the stone, and are of limited extent. გამოყოფს ნაპირებსა და კონტურებს ქვის ზედაპირზე და
შეზღუდული ზომისაა.

- Crust: The term encrustation is used when the feature is - ქერქი: ტერმინი ინკრუსტაცია გამოიყენება მაშინ,
clearly due to a precipitation process, following any kind of როდესაც ნათლად ჩანს, რომ ის გამომდინარეობს
leaching. If there is no evidence of leaching and precipitation, დალექვის პროცესიდან, რომელსაც მოჰყვება გამო-
the term crust will be employed. რეცხვა. თუ დალექვისა და გამორეცხვის კვალი არ
- Lichen: Some lichens (the so-called crustose ones) can არსებობს, მაშინ გამოიყენება ტერმინი ქერქი.
look like encrustations. Lichens are not usually hard. When - ლიქენი: ზოგი ლიქენი (ეგრეთ წოდებული კუსტოზური
scratched, one can see blackish or green traces resulting from ლიქენები) შეიძლება გამოიყურებოდეს, როგორც
algae or cyanobacteria hosted by the lichen. ინკრუსტაცია. ლიქენი, როგორც წესი, არ არის მყარი.
გაკაწვრისას მომწვანო-მოშავო კვალი რჩება, რადგან
შიგნით წყალმცენარე და ციანობაქტერია ბუდობს.

Encrustations on monuments are frequently deposits of ძეგლზე არსებული ინკრუსტაციები, ხშირად,
materials mobilized by water percolation and thus coming შენობიდან წყლის გამოჟონვის შედეგად ჩნდება.
from the building itself : Carbonates, sulphates, metallic აქედან გამომდინარე, ისინი შედგება ქვაში არსებული
oxides and silica are frequently found. მინერალებისაგან; ხშირად გვხვდება კარბონატები,
სულფატები, მეტალის ოქსიდები და სილიკატები.

ENCRUSTATION . ინკრუსტაცია ENCRUSTATION . ინკრუსტაცია

Calcite encrustation covering a Concretions with the form of
limestone masonry under an arch. stalactites under the arch of the
aqueduct built of limestone.
კალციტის ინკრუსტაცია ფარავს
თაღის ქვეშ არსებულ კირქვის შეზრდა წარმოქმნის სტალაქტიდებს
წყობას. კირქვის შენობის აკვედუკის
თაღებქვეშ.
საფრანგეთი, ვაისონ-ლა-რომანე,
ნაზარეთის უძველესი კათედრალი, პორტუგალია, ლისაბონი, აგუას ლივრეს
ნოტრ-დამის მონასტერი. 2005 წ. CICRP / აკვედუკი. 2002 წ. ბლოკების სიგანე – 1 მ.
პ. ბრომბლეტი LNEC / ხ. დლგადო როდრიგესი
ENCRUSTATION . ინკრუსტაცია
Calcite encrustation linked to water leached from joints, on a granite, sandstone and schist ashlar.
კალციტის ინკრუსტაცია, რომელიც გამოწვეულია წყლით გამოტუტვით გრანიტის,

ქვიშაქვისა და ასპიდურ ფიქლებში არსებული ქვების გადაბმის ადგილებში.
შოტლანდია, იონას კუნძული. უძველესი მონასტერყ (დეტალი). ქვის სიგრძე – 25სმ. CICRP / ჟ.-მ. ვალლე
DISCOLORATION
& DEPOSIT
> CRUST .
ქერქი
DEPOSIT .
ნადები
DISCOLOURATION .
EFFLORESCENCE .
ENCRUSTATION .
FILM Definition : განსაზღვრა :

აპკი Thin covering or coating layer generally of organic ძირითადად, ორგანული ბუნების ერთგვაროვანი აპკი,
nature, generally homogeneous, follows the stone რომელიც ფარავს ქვის ზედაპირს. აპკი შეიძლება იყოს
surface. A film may be opaque or translucent. გამჭვირვალე, დაბურული ან ნახევრად გამჭვირვალე.

A film is generally adhering to but not penetrating into the როგორც წესი, აპკი გადაკრულია ქვის ზედაპირზე,
substrate, possibly changing surface properties (aspect, მაგრამ არ აღწევს სუბსტრატში, ან, შესაძლოა შეცვალოს
colour, permeability) of the stone. ქვის ზედაპირის მახასიათებლები (ასპექტი, გარეგნობა,
ფერი, გამტარიანობა).

Pellicle, skin. თხელი კანი, გარსი, კანი.

- Patina, which, to the naked eye, has no perceivable - პატინა, რომლის სისქეც შეუიარაღებელი თვალით არ
thickness. აღიქმება.
- Encrustation, which refers to a strongly adhering mineral - ინკრუსტაცია, რომელიც წარმოადგენს ქვაზე მყარად
deposit, and may not follow the surface of the stone as a film მიმაგრებულ მინერალურ ნადებს და, შესაძლოა, არ
would. ფარავდეს ქვის ზედაპირს ისე, როგორც აპკი.

Paint layers, certain categories of water repellents or საღებავის ფენები, გარკვეული კატეგორიის წყალგა-
protective agents (antigraffitis), sealants, are considered films. უმტარი საშუალება ან დამცავი ფენა (ანტიგრაფიტები),
A biofilm is a kind of biological colonization (see this term). განიხილება როგორც აპკი. ბიოლოგიური აპკი არის
Through ageing, a film may loose its translucency or detach ერთგვარი ბიოლოგიური კოლონიზაცია. დროთა განმავ-
from the substrate. ლობაში აპკმა შეიძლება დაკარგოს თავისი გამჭვირ-
ვალობა ან გადაძვრეს ზედაპირს.

FILM . აპკი
Porous limestone ashlar partially covered with multilayer paint film.
ფოროვანი კირქვა ნაწილობრივ დაფარულია საღებავის

რამდენიმე ფენით.
მალტა, ვალეტა. ძველი ქალაქი. 2003 წ. LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი
DISCOLORATION
& DEPOSIT
> CRUST .
ქერქი
DEPOSIT .
ნადები
DISCOLOURATION .
EFFLORESCENCE .
ENCRUSTATION .
GLOSSY ASPECT Definition : განსაზღვრა :

სიპრიალე Aspect of a surface that reflects totally or partially the ქვის ზედაპირის უნარი, ნაწილობრივ ან მთლიანად
light. The surface has a mirror-like appearance. აირეკლოს სინათლე. ზედაპირი ამ დროს სარ-
კისებურად გამოიყურება.

Polished surface. გაპრიალებული/ლაპლაპა ზედაპირი, კრიალა ზედაპირი.

A glossy aspect may be due to previous polishing (intentional სიპრიალე შეიძლება გამოწვეული იყოს ადრე
or not), or to the presence of a transparent film which reflects გაპრიალებით (განზრახ ან არა განზრახ) ან გამჭვირვალე
light. აპკის არსებობით, რომელიც ირეკლავს შუქს.

GLOSSY ASPECT . სიპრიალე GLOSSY ASPECT . სიპრიალე

Marble column, covered with a The glossy aspect of this parapet is
superficial film of polyvinyl acetate. This due to the repeated rubbing action of
product was applied during a restoration people leaning over the bridge.
campain, to give back the marble its
original glossy aspect.
მოაჯირის ქვის სიპრიალე
მარმარილოს სვეტი, რომელიც გამოწვეულია ადამიანების მიერ მისი
დაფარულია პოლივინილაცეტატის მუდმივი გამოყენებით.
ზედაპირული ფენით, ეს პროდუქტი
გამოყენებულ იქნა რესტავრაციის
დროს, რათა მარმარილოსთვის
დაებრუნებინათ ბუნებრივი
სიპრიალე.
საფრანგეთი, პარიზი. ჟარნიეს ოპერა.1999

წ. სვეტის დიამეტრი – 0.7 მ. LRMH / ვ. იტალია, ვენეცია, რიალტოს ხიდი.1995 წ.
ვერჟეს-ბელმინი LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი
GLOSSY ASPECT . სიპრიალე

Glossy aspect on pavement stones.
სიპრიალე ქვაფენილის ქვებზე.
მალტა, ვალეტა. 2004 წ. LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი
DISCOLORATION
& DEPOSIT
> CRUST .
ქერქი
DEPOSIT .
ნადები
DISCOLOURATION .
EFFLORESCENCE .
ENCRUSTATION .
GRAFFITI Definition : განსაზღვრა :

გრაფიტი Engraving, scratching, cutting or application of paint, ink ქვის ზედაპირზე რაიმეს გრავირება, ამოკვეთა,
or similar matter on the stone surface. დაკაწრვა, ამოჭრა, დახატვა ან რაიმე სახის საღებავის
ან მელნის დატანა.

Plural : Graffitis. -

Graffitis are generally the result of an act of vandalism. ზოგადად, გრაფიტი ვანდალიზმის შედეგია. მიუხედავად
However, some graffitis may have historical, aesthetical or ამისა, ზოგ მათგანს აქვს ისტორიული, ესთეტიკური ან
cultural values and should be conserved. კულტურული ღირებულება. ამ შემთხვევაში, ისინი უნდა
შენარჩუნდნენ.

GRAFFITI . გრაფიტი
Marble sculpture of the Potsdam park coloured by a graffiti.
პოტსდამის პარკში მარმარილოს ქანდაკებაზე არსებული გრაფიტი.
გერმანია, პოტსდამის ციხე. LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი
GRAFFITI . გრაფიტი GRAFFITI . გრაფიტი

Graffitti in the west Graffitis obtained
abutment of the Aqueduct through scratching.
built in limestone.
ნაკაწრების შედეგად
კირქვით ნაშენი აკვედუკის მიღებული გრაფიტი.
კირქვის შენობის დასავლეთ
მიჯნაზე არსებული
გრაფიტი.
პორტუგალია, ლისაბონი, აგუას

ლივრეს აკვედუკი. 2005 წ.
წარწერა “ალექს” გრძელდება მალტა, ვალეტა. 2006 წ.
1 მეტრზე. LNEC / ხ. დელგადო ფოროვანი კირქვა. LRMH /
როდრიგესი ვ. ვერჟეს-ბელმინი
DISCOLORATION
& DEPOSIT
> CRUST .
ქერქი
DEPOSIT .
ნადები
DISCOLOURATION .
EFFLORESCENCE .
ENCRUSTATION .
PATINA Definition : განსაზღვრა :

პატინა Chromatic modification of the material, generally მასალის ფერის სახეცვლილება, უმთვრესად,
resulting from natural or artificial ageing and not გამოწვეული ბუნებრივი ან ხელოვნური დაძველებით,
involving in most cases visible surface deterioration. რომელიც, ძირითადად, არ ახდენს ზედაპირის ხილულ
დაზიანებას.
-- Iron rich patina: Natural black to brown thin layer enriched -- რკინით მდიდარი პატინა: რკინის პატინა, მოშავო-
in iron/clay minerals, which can be found on iron containing მოყავისფრო თხელი ფენა, გვხვდება რკინითა და
sandstones. This kind of patina is generally observed in თიხა-მინერალებით ბუნებრივად მდიდარ ქვიშაქვებში.
outdoors environment, and develops quite uniformly on the ამ სახის პატინა გვხვდება ექსტერიერში, ღია ცის ქვეშ და
stone surface. ის თანაბრად, ერთგვაროვნად ედება ქვის ზედაპირს.
-- Oxalate patina: Orange to brown thin layer enriched in -- ოქსალატური პატინა: მონარინჯისფრო-მოყავისფრო
calcium oxalates.This kind of patina may be found in outdoors კალციუმის ოქსალატით გამდიდრებული თხელი ფენა.
environment, often on marble and limestone substrates. ამ სახის პატინა გვხვდება ექსტერიერში, ხშირად
მარმარილოსა და კირქვის ზედაპირზე.

-- Film, which is a thin visible homogeneous covering or -- აპკი, რომელიც წარმოადგენს თხელ ერთგვაროვან,
coating layer generally of organic nature. ძირითადად, ორგანულ დამცავ ფენას.
-- Black crust, which is a generally coherent accumulation -- შავი ქერქი: ქვის ზედაპირზე დალექილი ნაწილაკების
of materials on the surface. Black crusts are black to grey and მკვრივი მასა. შავ ქერქს აქვს მოშავო-მონაცრისფრო
have a perceivable thickness. ფერი და თვალით ადვილად შესამჩნევი სისქე.
-- Discolouration, which is a change of colour perceived as -- ფერის შეცვლა: თვალისთვის არამიმზიდველი ფერის
unattractive. შეცვლა.

PATINA . პატინა
Oxalate patina developing on limestone.
კირქვაზე წარმოქმნილი ოქსალატური პატინა.

მაროკო, ვოლუბილისის არქეოლოგიური გათხრები, ბაზილიკა. 2006 წ. ქვის სიგანე – 45 სმ. CICRP / ჟ.-მ. ვალლე
The sandstone elements of these buttresses show a variety of colours. Creamy to orange colours
correspond to stones more recently set into the masonry. Brown colours are due to the development
of an iron-rich patina, as a result of a longer exposure in the open air.
კედლის წყობაში წარმოდგენილი სხვადასხვა ფერის ქვიშაქვის ბლოკები. კრემისფერიდან

ნარინჯისფრამდე შეფერილობის ქვები შედარებით უფრო ახალჩასმულია წყობაში, ყავისფერი
ქვიშაქვები დაფარულია რკინით მდიდარი პატინით, რომელიც გამოწვეულია ჰაერთან ხანგრძლივი
ურთიერთობით.
ჩეხეთის რესპუბლიკა, პრაღა, შარლეს ხიდის ერთ-ერთი ქანდაკება. 2002 წ. LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი
This sandstone sculpture, originally of light colour, has developed an iron rich patina over time.
ბუნებრივად ღია ფერის ქვიშაქვის სკულპტურა დროთა განმავლობაში გამუქებულია რკინით მდიდარი
პატინით.
ჩეხეთის რესპუბლიკა, პრაღა, შარლეს ხიდის ერთ-ერთი ქანდაკება. 2002 წ. LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი
DISCOLORATION
& DEPOSIT
> CRUST .
ქერქი
DEPOSIT .
ნადები
DISCOLOURATION .
EFFLORESCENCE .
ENCRUSTATION .
SOILING Definition : განსაზღვრა :

დაბინძურება Deposit of a very thin layer of exogenous particles (eg. ეგზოგენური ნაწილაკებისაგან შემდგარი თხელი
soot) giving a dirty appearance to the stone surface. ნადები ფენა, რომელიც უსუფთაო იერს სძენს ქვის
ზედაპირს.

With soiling, the substrate stucture is not considered as დაბინძურების შემთხვევაში სუბსტრატის სტრუქტურა
affected. Soiling may have different degrees of adhesion to არ განიხილება როგორც დაზიანებული; ის შეიძლება
the substrate. სხვადასხვა სიმძლავრით ფარავდეს ზედაპირს. შესაძ-
ლოა, არსებობდეს ქვის ზედაპირის სხვადასხვა
ხარისხისა და მოჭიდულობის დაბინძურება.

-- Crust, which has a visible thickness. -- ქერქი, რომელსაც აქვს ხილული სისქე.
-- Deposit, which has a visible thickness, and not -- ნადები, რომელსაც აქვს ხილული სისქე და არ აქვს
systematically a dirty appearance. უსუფთაო იერი.

With increasing adhesion and cohesion, soiling can transform ნადების ზრდასთან ერთად დაბინძურება შეიძლება
into a crust. Soiling may originate from atmospheric გარდაიქმნას ქერქად. დაბინძურება შეიძლება წარმო-
pollutants (industrial, domestic or car exhaust products) იქმნას, როგორც ატმოსფერული მიზეზებით (სამრეწ-
or from particles transported by running water or heating ველო, საყოფაცხოვრებო ან მანქანის გამონაბოლქვი
convection. პროდუქტები), ასევე იმ ნაწილაკების მეშვეობითაც,
რომლებსაც გამდინარე წყალი ან გათბობის სისტემები
შეიცავს.

SOILING . დაბინძურება
This very particular type of soiling is specific of stone surfaces
treated with water repellents. Water pathways are limited to
narrow stripes, where algae may develop preferentially.
ამ ტიპის დაბინძურება დამახასიათებელია ქვის

ზედაპირისთვის, რომელიც დამუშავებულია წყლისგან
დამცავი (ჰიდროფობური) საშუალებით. აქ წყლის გადინება
ყოველთვის განსაზღვრულ ზოლებზე ხდებოდა, სადაც
შეიქმნა წყალმცენარეებისათვის ხელსაყრელი გარემო.
საფრანგეთი, ვერსალი, სასახლის პარკი, მარმარილოს ქანდაკება.

2002 წ. ფართე მხარე – 0.6 მ. LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი
Thin, veil-like soiling by atmospheric dust on horizontal and
subhorizontal parts of the sculptures.
თხელი საფარის მსგავსი დაბინძურება, გამოწვეული

ატმოსფერული დანალექებით სკულპტურის
ჰორიზონტალურსა და სუბჰორიზონტალურ დეტალებზე.
საფრანგეთი, მარსელი, ნუველის მთავარი კათედრალი, სერენას რუხი

ქვიშაქვა და თეთრი კირქვა. 2006 წ. ტიმპანის ზომა – 2.5 მ. CICRP / ჟ.-მ.
ვალლე
Soiling at the surface of a limestone sculpture protected against rainfall.
დაბინძურების ფენა კირქვის სკულპტურის ზედაპირზე იცავს მას წვიმისაგან.
საფრანგეთი, რეიმსი, ნოტრ-დამის კათედრალი, დასავლეთი ფასადის ცენტრალური კარიბჭე.

1989 წ. თავის ზომა – 40 სმ. LRMH DIA00015622 / ჟ. პ. ბოზელეკი
DISCOLORATION
& DEPOSIT
> CRUST .
ქერქი
DEPOSIT .
ნადები
DISCOLOURATION .
EFFLORESCENCE .
ENCRUSTATION .
SUBFLORESCENCE Definition : განსაზღვრა :

მარილის Poorly adhesive soluble salts, commonly white, located ჩვეულებრივ, თეთრი, ადვილად ხსნადი მარილები,
under the stone surface. რომლებიც განთავსებულია ქვის ზედაპირის ქვეშ.
კრისტალიზაცია
Subflorescences are hidden, unless the stone layer over them მარილის დაკრისტალება უხილავია იქამდე, სანამ
detaches. In that case, salt crystals become visible on the ქვის ზედა ფენა არ დაცილდება ძირითად მასას. ასეთ
newly exposed surface. შემთხვევაში მარილების კრისტალები ხილვადი ხდება
ახლად მომძვრალ ზედაპირზე.

Cryptoflorescence. კრიპტოკრისტალიზაცია.

-- Efflorescence, which corresponds to salt crystallization on -- მარილის გამოკრისტალება, რომლის დროსაც
the stone surface of the stone instead of under it. დაკრისტალება ქვის ზედაპირზე ხდება, ზედაპირის ქვეშ
დაკრისტალების ნაცვლად.

Subflorescence is commonly the result of evaporation of მარილის კრისტალიზაცია არის ქვის ფორებიანი
saline water present in the porous structure of the stone. As სტრუქტურიდან წყლის აორთქლების შედეგი. როდესაც
subflorescences develop inside the porous structure, they ის წარმოიქმნება ფორიანი სტრუქტურის სიღრმეში, ამ
often result in scaling of the surface. დროს ხდება ქვის ზედაპირის აქერცვლა.

SUBFLORESCENCE . მარილის კრისტალიზაცია

Formation of white subflorescence, i.e. salt
deposits within porous sandstone leading to
loss of the stone surface, resulting from the
use of de-icing salts at the entrance to the
building.
თეთრი ფერის მარილის კრისტალიზაცია

ფორიანი ქვიშაქვის შიგნით
დაკრისტალებულმა მარილმა მთავარი
როლი შეასრულა ქვის ზედაპირის
დაკარგვაში, რაც გამოიწვია შენობის
შესასვლელის მოყინულ ზედაპირზე სუფრის
მარილის დიდი რაოდენობით გამოყენებამ.
შოტლანდია, გლაზგო, ნიუარკის გზა, 2005 წ.

ბრიტანეთის გეოლოგიური კვლევები / ე. ჰისლოპი
BIOLOGICAL
COLONIZATION
ბიოლოგიური > BIOLOGICAL COLONIZATION . ბიოლოგიური კოლონიზაცია ALGA . წყალმცენარე
კოლონიზაცია
BIOLOGICAL Definition : განსაზღვრა :

COLONIZATION Colonization of the stone by plants and micro-organisms ქვის ზედაპირის დაფარვა უმაღლესი მცენარეებითა
ბიოლოგიური such as bacteria, cyanobacteria, algae, fungi and lichen და ისეთი მიკროორგანიზმებით, როგორებიცაა
(symbioses of the latter three). Biological colonization ბაქტერიები, ციანობაქტერიები, წყალმცენარეები, ობის
კოლონიზაცია also includes influences by other organisms such as სოკოები და ლიქენები (ციანობაქტერიისა და ობის
animals nesting on and in stone. სოკოს ან წყალმცენარისა და ობის სოკოს სიმბიოზი).
ბიოლოგიური კოლონიზაცია გულისხმობს, აგრეთვე,
ცხოველების დაბუდებას ქვის ზედაპირზე ან სიღრმეში.

Direct growth on and in stone or stone cavities ; also indirect ბიოლოგიური კოლონიზაცია და მისი ზრდა ხდება
influences by nearby trees and other organisms. უშუალოდ ქვაზე, ან ქვის სიღრმეში, ან ქვაზე არსებულ
ღრმულებში; ის აგრეთვე გულისხმობს მიმდებარე ხეების
ან სხვა ორგანიზმების არაპირდაპირ ზემოქმედებასაც.

Biological growth, biological overgrowth, living ბიოლოგიური ზრდა, ცოცხალი ორგანიზმების
exogenous material. გავრცელება, გამრავლება.

Biological colonisation. -

- Deposit: consists of an accumulation of exogenic material, - ნადები: ქვის ზედაპირზე დაგროვილი ეგზოგენური
such as dust, droppings, on the stone surface. For instance, a მასალები, მაგალითად, მტვერი, ექსკრემენტები.
bird nest, a spider web are part of biological colonization, but მაგ., ფრინველის ბუდე, ობობას ქსელი ბიოლოგიური
bird or bat droppings are deposits. კოლონიზაციაა, ხოლო ფრინველის ან ღამურას
ექსკრემენტები – ნადებია.

Biological colonization may be used when a mixture of ტერმინი, ბიოლოგიური კოლონიზაცია შეიძლება
different types of organisms are present on a stone, and are გამოყენებულ იქნას იმ შემთხვევაშიც, როდესაც ქვის
not distinguishable from each other. ზედაპირზე ერთდროულად სხვადასხვა სახეობის
Biofilm: Mono- to multilayered microbial colony attached ორგანიზმები იზრდებიან და რთულია მათი ერთმა-
to surfaces with varying thickness of up to 2mm. Often a ნეთისაგან გარჩევა.
biofilm consists of very few cells of different microorganisms ბიოაპკი: ზედაპირზე მიმაგრებული სხვადასხვა სისქის
embedded in large amounts of extracellular slime. These (2მმ-მდე) ერთ ან მრავალშრიანი მიკრობული კოლო-
cohesive often sticky layers may shrink and expand according ნია. ხშირად ბიოაპკი შეიცავს დიდი რაოდენობით
to the supply of water. Biofilms often create multicoloured უჯრედგარეთა ლორწოს და მიკროორგანიზმების უჯრე-
biopatina by production of colouring agents. დების მცირე რაოდენობას. ბიოაპკების ეს ერთგვა-
Higher plants grow sometimes to a considerable size at როვანი, ხშირად, წებოვანი შრეები შეიძლება შეიკუმშოს
unexpected locations. წყლის დეფიციტის პირობებში და გაფართოვდეს
საკმარისი წყლის მიღებისას. მღებავი ნივთიერებების
გამოყოფის გამო ბიოაპკები ხშირად წარმოქმნის
სხვადასხვა ფერის ბიოპატინას.
ზოგჯერ უმაღლესი მცენარეები იზრდება ქვებზე ან ქვის
წყობაში და შეიძლება მიაღწიოს მნიშვნელოვან ზომებს.

LICHEN . ლიქენი MOSS . ხავსი MOULD . ობის სოკო PLANT . უმაღლესი მცენარე
BIOLOGICAL COLONIZATION . BIOLOGICAL COLONIZATION .

ბიოლოგიური კოლონიზაცია This mason wasp nest on a ბიოლოგიური კოლონიზაცია Biological colonization
sandstone carved element constituted of an association
constitutes a type of of algae (dark grey), lichen
biological colonization. (light grey and orange) and
mosses (green cushions, 2cm
კრაზანის ბუდე ქვიშაქვის large).
მოჩუქურთმებულ ნაწილში
წარმოადგენს ბიოლოგიური ბიოლოგიური კოლონიზაცია
კოლონიზაციის მაგალითს. – წყალმცენარეები (მუქი
ნაცრისფერი), ლიქენები
(ღია ნაცრისფერი და
ნარინჯისფერი) და ხავსები
(მწვანე ,,ბალიშები”, 2 სმ).
საფრანგეთი, ბურგესი,
ინდოეთი, ფატეფურ სიკრი. 2003 წ. კათედრალი. კირქვის ბლოკი.
LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი 2007 წ. LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი
BIOLOGICAL COLONIZATION . ბიოლოგიური კოლონიზაცია

Biological colonization (essentially plants and algae ) on a
limestone masonry.
ბიოლოგიური კოლონიზაცია კირქვის წყობაზე

(უპირატესად უმაღლესი მცენარეებითა და
წყალმცენარეებით).
მალტა, მდინა, დედაქალაქის ძველი ციხის კარიბჭე. 2005 წ. IMCR /

ჯ. კასსარი
BIOLOGICAL COLONIZATION . ბიოლოგიური კოლონიზაცია

Dark grey diffuse biological colonization in dolostone and
limestone.
დოლომიტისა და კირქვის მუქი რუხი ფერის დიფუზური

ბიოლოგიური კოლონიზაცია.
პორტუგალია, ტომარი, ქრისტეს მონასტერი. ფოტოზე გამოსახულების

სიგანე – 10მ. 2001 წ. LNEC / ხ. დელგადო როდრიგესი
BIOLOGICAL
COLONIZATION
ALGA Definition : განსაზღვრა :

წყალმცენარე Algae are microscopic vegetal organisms without stem წყალმცენარეები მიკროსკოპული მცენარეული ორგა-
nor leaves which can be seen outdoors and indoors, as ნიზმებია, რომლებსაც არ აქვთ ფესვი, ღერო და
powdery or viscous deposits (thickness : tenth of mm ფოთოლი. წყალმცენარეები გვხვდება, როგორც ღია
to several mm). Algae form green, red, brown, or black გარემოში, ისე შენობების შიგნით ფხვიერი ან სქელი
veil like zones and can be found mainly in situations ნადების (ბუდობების) სახით (0,1 მმ-დან რამდენიმე
where the substrate remains moistened for long periods მმ-მდე სისქის). წყალმცენარეები ქმნიან მწვანე,
of time. Depending on the environmental conditions წითელი, ყავისფერი ან შავი ფენით დაფარულ ზონებს
and substrate type, algae may form solid layers or და გვხვდება იქ, სადაც სუბსტრატი ხანგრძლივი
smooth films. On monuments, algae are constituted of დროის განმავლობაში სველია. გარემო პირობებისა
unicellular to pluricellular clusters, and they never form და სუბსტრატის ტიპის მიხედვით წყალმცენარეები
macroorganisms. წარმოქმნიან მყარ ქერქს ან სქელ ლორწოვან
ნაფენს (ბიოაპკს). ძეგლებზე წყალმცენარეები
წარმოდგენილია ერთუჯრედიანი ან მრავალუჯრედიანი
ფორმების/გროვების სახით, რომლებიც არასდროს
გარდაიქმნებიან მაკროორგანიზმებად.

Algae generally constitute superficial films.They may be found წყალმცენარეები, ჩვეულებრივ, ზედაპირებზე ცხოვ-
also deeper into the substrate (under scales, in cracks). რობენ, თუმცა გვხვდებიან, აგრეთვე, სუბსტრატის
სიღრმეშიც (ზედაპირების ქვეშ, ნაპრალებში).
Other orthograph : სხვა ორთოგრაფია :

Plural form : algae. -

Algae may be confused with epilithic lichen, with fungae and ეპილითურ ლიქენებში, მიკროსკოპულ სოკოებსა და
sometimes with soot or mineral deposits soiling the stone კუპრში ან მინერალურ დანალექებში. წყალმცენარის
surface. If algae are present, wetting and brushing the surface შემთხვევაში, სუბსტრატის დასველებისას ან ფუნჯით
will turn it to green due to the presence of chlorophyll. გაწმენდისას ნაფენი მწვანდება წყალმცენარის უჯრე-
დებში ქლოროფილის შემცველობის გამო.

Several groups of algae may grow on and in stone depending კლიმატური პირობებისა და ქვის ტიპის მიხედვით
on climate and stone type. Green algae (sometimes red, e.g. ქვის ზედაპირზე და სიღრმეში სხვადასხვა ჯგუფის
trentepohlia) diatoms (usually yellow to brown), and in rare წყალმცენარეები იზრდება: მწვანე წყალმცენარეები
cases red algae may occur. Cyanobacteria (formerly called (ზოგი მათგანი წითელი ფერისაა, მაგ. ტრენტეპოჰლია),
blue-green algae) are very frequent stone dwellers and can დიატომები (ჩვეულებრივ, ყვითლიდან ყავისფრამდე) და,
cause black, bluish or even violet stains. იშვიათად, წითელი წყალმცენარეები. ციანობაქტერიები
In some cases the stone serves as a source of nutrients. (იგივე ლურჯ-მწვანე წყალმცენარეები) ძალიან ხშირად
However usually the stone surface is only a solid host for სახლდებიან ქვებზე და წარმოქმნიან შავ, მოლურჯო ან
growth. ზოგჯერ იისფერ ლაქებს.
ზოგჯერ ქვა საკვები ნივთიერებების წყაროს როლსაც
ასრულებს, თუმცა, ჩვეულებრივ, ქვა წყალმცენარე-
ებისათვის მხოლოდ ხელსაყრელი საცხოვრებელი ზედა-
პირია.

ALGA . წყალმცენარე ALGA . წყალმცენარე

Green algae growing on a limestone Red algae on a bas-relief sandstone
buttress. sculpture.
მწვანე წყალმცენარეების ზრდა წითელი წყალმცენარეები

კირქვის ბურჯზე. ქვიშაქვის სკულპტურის
ბარელიეფზე.
საფრანგეთი, ტუარსი, სენ-მედარდის

ეკლესია. 1994 წ. ქვის სისქე – 30 სმ. LRMH კამბოჯა, ანგკორი, ჩაო სეი. 2003 წ. LRMH /
/ გ. ორიალი ვ. ვერჟეს-ბელმინი
ALGA . წყალმცენარე
Green algae developing on a lime render on stone
masonry.
მწვანე წყალმცენარეები კირის ნალესობაზე.
ჩეხეთის რესპუბლიკა, ნედვედისი, სამხრეთი მორავია, პერსტენის

ციხე. 2004 წ. ჩეხეთის რესპუბლიკის ეროვნული მემკვიდრეობა /
დ. მიჩოინოვა
BIOLOGICAL
COLONIZATION
LICHEN Definition : განსაზღვრა :

ლიქენი Vegetal organism forming rounded millimetric to რამდენიმე მილიმეტრიდან რამდენიმე სანტიმეტრამდე
centimetric crusty or bushy patches, often having a ზომის ორგანიზმები, რომლებიც წარმოქმნიან მომ-
leathery appearence, growing generally on outside parts რგვალო ფორმის ქერქის ან ტყავისმაგვარ ნაგლეჯებს.
of a building. Lichen are most commonly grey, yellow, ლიქენები, ჩვეულებრივ, ფასადებზე იზრდება. უფრო
orange, green or black and show no differentiation into ხშირად გვხვდება ნაცრისფერი, ყვითელი, ნარინ-
stem, root and leaf. ჯისფერი, მწვანე ან შავი ფერის ლიქენები. ლიქენების
სხეული არ არის დანაწევრებული ფესვად, ღეროდ და
ფოთლად.

A lichen is composed of a thallus, eventually bearing fruiting ლიქენები თალუსოვანი ორგანიზმებია. ლიქენების
bodies, generally developed on the stone surface, and სხეულის ძირითადი ნაწილი ვითარდება ქვის ზედაპირზე,
rhizines that may penetrate deep into the stone (tens to ხოლო რიზოინები – ქვის სიღრმეში (ერთიდან რამდე-
several millimeters). ნიმე მმ-მდე).
Lichen usually are divided into crustose, folious and განასხვავებენ ლიქენების შემდეგ ტიპებს: ქერქისებრ,
epilithic types. When their thallus is mainly inside the ფოთლისებრსა და ბუჩქისებრ ლიქენებს. იმ ლიქენებს,
stone, they are called endolithic lichen. რომელთა თალუსის ძირითადი ნაწილი ქვაშია განთავ-
სებული, ენდოლითური ლიქენები ეწოდებათ.

Moss, alga, mould: see those terms. ხავსი, წყალმცენარე, ობის სოკო: იხილეთ ეს ტერმინები.

All lichen represent symbiotic growth of a fungus and green ლიქენები სოკოებისა და მწვანე წყალმცენარეების ან
alga or a cyanobacterium. Lichen is a common feature on სოკოებისა და ციანობაქტერიებისაგან შედგენილი
outdoor stone and is generally best developed under clean სიმბიოზური ორგანიზმებია. ლიქენები ღია გარემოში
air conditions, but growth may be facilitated by certain მყოფ ქვებზე ცხოვრებენ. მათი განვითარებისათვის
pollutants such as nitrogen oxides derived primarily from საჭიროა სუფთა ჰაერი (ატმოსფერული დამაბინძუ-
vehicle pollution or agriculture. Former lichen growth may be რებლებისაგან თავისუფალი), თუმცა, გარემოში
detected by typical pitting structures (see this term) or lobate აზოტის ოქსიდების არსებობა ხელს უწყობს ლიქენების
or mosaic patterns and even depressions. ზრდას. ლიქენების არსებობაზე მიუთითებს სუბსტრატის
ზედაპირებზე ტიპური წერტილოვანი სტრუქტურების,
მოზაიკისებრი ან მარცვლოვანი ,,ნაგლეჯების” არსებობა.

LICHEN . ლიქენი LICHEN . ლიქენი

Lichens on a marble figure. Lichen on marble sculpture.
ლიქენები მარმარილოს ფიგურაზე. ლიქენი მარმარილოს ქანდაკებაზე.
პორტუგალია, ევორა, კათედრალი. 2001 წ.

ნაწილების სიმაღლე დაახლოებით – 1.5 მ.
შვეიცარია, პონტრესინა, სასაფლაო, 1993 წ. LNEC / ხ. დელგადო როდრიგესი
LICHEN . ლიქენი LICHEN . ლიქენი

Lichen on a coarse grained granite Folious lichen (Ramalina sp.)
monolith. growing on a granite dimension
stone.
ლიქენი დაუმუშავებელი
გრანულოვანი გრანიტის ფოთლისებრი ლიქენები
მონოლითზე. (Ramalina sp.).
პორტუგალია, ევორა, ალმენდრეს საფრანგეთი, პენმარკი, წმინდა ნონას

კრომლეხი. 2004 წ. ქვის მონოლითი, ეკლესია. 1991 წ. ფოტოზე გამოსახულების
სიმაღლე – 2 მ. LNEC / ხ. დელგადო ზომა – 15 სმ. LRMH DIA00091617 / ჟ. პ.
როდრიგესი ბოზელეკი
LICHEN . ლიქენი
White folious lichen on a basaltic Tiki
თეთრი ფერის ფოთლისებრი ლიქენები ბაზალტის ქვაზე.
საფრანგეთის პოლინეზია, მარკესის კუნძულები, ატონა, 2006 წ. LRMH / გ. ორიალი
BIOLOGICAL
COLONIZATION
MOSS Definition : განსაზღვრა :

ხავსი Vegetal organism forming small, soft and green მცენარეული ორგანიზმები, რომლებიც იზრდებიან
cushions of centimetric size. Mosses look generally like მცირე ზომის (რამდენიმე სანტიმეტრი), რბილი, მწვანე
dense micro-leaves (sub- to millimetric size) tightly ,,ბალიშების” სახით. ზოგადად, ხავსი გამოიყურება
packed together. Mosses often grow on stone surface როგორც მცირე ზომის (სუბმილიმეტრიდან მილიმეტ-
open cavities, cracks, and in any place permanently or რამდე) ფოთლების მჭიდროდ შეკრული კონები.
frequently wet (masonry joints), and usually shady. ხავსები ხშირად იზრდებიან ქვის ზედაპირების
ჩაღრმავებებში, ნაპრალებსა და სხვა ადგილებში,
რომლებიც მუდმივად ან ხშირად არის სველი
(შეერთების ადგილები ქვის წყობაში) და ჩრდილში.

Mosses develop brown rhizines and may create a micro-soil ხავსებს უვითარდებათ ყავისფერი რიზოიდები და
zone between the stone surface and the green part. შეუძლიათ შექმნან მიკრონიადაგის ზონა ქვის ზედაპირსა
და ხავსის მწვანე ნაწილს შორის.

-- Lichen, which are composed of a thallus and do not -- ლიქენი, რომლებსაც აქვთ თალუსი, მაგრამ
have the typical organisation of micro-leaves tightly packed არ აქვთ ერთმანეთთან მჭიდროდ განლაგებული
together. მიკროფოთლოვანი სტრუქტურა.
-- Algae: Algae are green during the humid season, but -- წყალმცენარეები: წყალმცენარეების ზოგი სახეობა
look different from mosses (viscous consistency, absence of ტენიან გარემოში მწვანე ფერისაა, მაგრამ ხავსებისაგან
microleaves). განსხვავებით მათ აქვთ ბლანტი, ლორწოვანი
კონსისტენცია და არ აქვთ მიკროფოთლები.

Mosses often change morphology and colour under lack or წყლის დეფიციტის ან სიჭარბის შემთხვევაში იცვლება
excess of water. During dry periods of the year, the cushions ხავსების მორფოლოგია და ფერი. მშრალი პერიოდის
shrink, become harder and brittle, and their colour turns to განმავლობაში ,,ბალიშები” იკუმშება, ხდება უფრო
brown. მყარი, ხმელი, მყიფე, მოყავისფრო.

MOSS . ხავსი
Different kinds of mosses developed on sandstone.
სხვადასხვა სახეობის ხავსები ქვიშაქვაზე.
შვედეთი, სტოკჰოლმი, სკანსკა / მ. კლინგსპორ-როტშტაინი
Chalk sculpture, showing mosses, which appear brownish (typical aspect during the
dry season), and are developed on the upper part of the figure.
მოყავისფრო ფერის (მშრალი სეზონისათვის დამახასიათებელი) ხავსები კირქვის

სკულპტურის ზედა ნაწილში.
საფრანგეთი, ამიენი, ნოტრ-დამის კათედრალი. 1991 წ. თავის ზომა – 20 სმ. LRMH / ვ. ვერჟეს-ბელმინი
Moss on the joints of a granite ashlar.
ხავსები განიტის წყობაში, ქვების შეერთების ადგილებში.
შოტლანდია, აბერდინი, წმინდა ნიკოლოზის ეკლესია. პერსონალური არქივი # 30 / ი. მაქსველი
BIOLOGICAL
COLONIZATION
MOULD Definition : განსაზღვრა :

ობის სოკო Microscopic fungus which colonies, to the naked eye, მიკროსკოპული სოკოები, რომელთა კოლონიები
look like a downy film or a network or star-like millimetric შეუიარაღებელი თვალით გამოიყურება სხვადასხვა
patches of filaments of diverse colours (white, grey, ფერის (თეთრი, ნაცრისფერი, შავი) ნაფიფქის, ბუსუ-
black). სებიანი ან ვარსკვლავისებრი ლაქების სახით.

Moulds, by their filamentous and/or chain-like growth may ობის სოკოს ზოგი სახეობის ჰიფები სუბსტრატში
penetrate several centimeters into the stone substrate. რამდენიმე სანტიმეტრის სიღრმეში აღწევენ.

Fungi. სოკო.

Mold (US) -

-- Algae, which form powdery or viscous layers and are only -- წყალმცენარეები, რომლებიც სუბსტრატზე ფხვიერ ან
found in areas which remain humid for long periods of time. ლორწოვან ფენას წარმოქმნიან და გვხვდებიან მხოლოდ
-- Lichen, which form generally crusty to bushy patches. ტენიან ადგილებში.
Lichen coverings are thicker than mould coverings. -- ლიქენები, რომლებიც ობის სოკოების ფენაზე უფრო
-- Salt efflorescences, and initial stages of calcite სქელ, ქერქისებრ, ფოთლისებრ ან ბუჩქისებრ ლაქებს
encrustations, which are both mineral features. წარმოქმნიან.
-- მარილის გამოკრისტალება და კალციტის ინკრუსტა-
ციის საწყისი ეტაპი, ორივე მათგანი მინერალური
სახიათის მოვლენაა.

Mould often create serious damage by chemical and ობის სოკოები ხშირად სერიოზულ დაზიანებებს იწვევენ
mechanical action and heavy discolou ration. As the სუბსტრატზე ქიმიური და მექანიკური ზემოქმედების
metabolism of mould necessitates organic substrates mould გზით. ისინი წარმოადგენენ, აგრეთვე, ფერის შეცვლის
often develops on algal metabolic products found on stone. მიზეზსაც. იმის გამო, რომ ობის სოკოებისათვის
Organic pollution of the atmosphere also favours mould აუცილებელია ორგანული სუბსტრატი, ისინი ხშირად
growth. ვითარდებიან ქვის ზედაპირებზე, სადაც დაგროვილია
წყალმცენარეების მეტაბოლიზმის პროდუქტები.
ობის სოკოების ზრდას ატმოსფეროში ორგანული
დამაბინძურებლების არსებობაც უწყობს ხელს.

MOULD . ობის სოკო

Down-like white moulds on a limestone block.
ობის სოკოს ნაფიფქი კირქვის ბლოკზე.
????
BIOLOGICAL
COLONIZATION
PLANT Definition : განსაზღვრა :

უმაღლესი მცენარე Vegetal living being, having, when complete, root, stem, მცენარეები, რომლებსაც აქვთ ფესვი, ღერო და
and leaves, though consisting sometimes only of a single ფოთლები, თუმცა ზოგჯერ წარმოდგენილია მხოლოდ
leafy expansion (e.g. Tree, fern, herb). ფოთლის სახით. უმაღლესი მცენარეებია, მაგალითად,
გვიმრები, ხეები, ბუჩქები, ბალახები.

Higher plant, vegetation. მცენარეული საფარი, ვეგეტაცია.

If buildings are not maintained, plants will eventually colonise თუ შენობები არ არის სათანადოდ მოვლილი, მაშინ
places where water is accessible, extending roots into joints მცენარეებმა შეიძლება მოახდინონ იმ ადგილების
and fractures. As the roots grow they can widen these joints კოლონიზაცია, სადაც წყალი ხელმისაწვდომია,
and cracks and break the stone. They may also contribute to განავითარონ ფესვები ქვებს შორის და ნაპრალებში.
keep areas damp. This in turn, exacerbates other processes ფესვების ზრდისას ფართოვდება ქვების დაკავშირების
such as salt deterioration. ადგილები და ნაპრალები, რაც შეიძლება გახდეს ქვის
გატეხვის მიზეზი. მცენარეები ხელს უწყობენ ტენის
შენარჩუნებასაც. ასევე, შეუძლიათ გააძლიერონ
დაზიანების გამომწვევი სხვა პროცესებიც.

PLANT . უმაღლესი მცენარე

Higher plant (silk cotton) growing on a temple.
უმაღლესი მცენარე (ხე) იზრდება ტაძარზე.
კამბოჯა, ანგკორი, ჩაო სეი. 2003 წ. ICBM / ვ. კრუმბეინი

Plants growing on sandstone basalt masonry.
უმაღლესი მცენარეების ზრდა ქვიშაქვისა და ბაზალტის

წყობაზე.
ჩეხეთის რესპუბლიკა, ცენტრალური ბოჰემია, ბეზდეზის ციხე. 2003 წ.

მცენარის ზომა – 0.1-0.2 მ. ჩეხეთის რესპუბლიკის ეროვნული მემკვიდრეობა
/ დ. მიჩოინოვა

Mollasse : Higher plant (Fig tree) growing on a roof.
უმაღლესი მცენარე (ლეღვის ხე), რომელიც იზრდება

სახურავზე.
საფრანგეთი, კაპესტანგი, სასახლის სახურავი. 2005 წ. ქვის სიგრძე – 35 სმ.

CICRP / ჟ.-მ. ვალლე
INDEX
საძიებელი
ENGLISH / GEORGIAN Abrasion ცვეთა 32 Gap სიცარიელე 36

ინგლისური / ქართული Alga წყალმცენარე 66 Glossy aspect სიპრიალე 54
Alteration სახეცვლა 8 Graffiti გრაფიტი 56
Alveolization ალვეოლიზაცია 28 Granular disintegration მარცვლოვანი გაფხვიერება 20
Biofilm ბიოაპკი 52 Hair crack თმისებრი ბზარი 10
Biological Colonization ბიოლოგიური კოლონიზაცია 64 Impact damage დარტყმითი დაზიანება 32
Black Crust შავი ქერქი 42 Iron rich patina რკინით მდიდარი პატინა 58
Bleaching გახუნება 46 Keying ნაკეჭნი 32
Blistering გამობურცვა 14 Lichen ლიქენი 68
Bursting ატკეჩვა 16 Loss of components კომპონენტების დაკარგვა 30
Chalking გაფქვილება 20 Loss of matrix მატრიცის დაკარგვა 30
Chipping ჩამოტეხვა 22 Mechanical Damage მექანიკური დაზიანება 32
Colouration დაფერვა 46 Microkarst მიკროკარსტი 34
Concretion შეზრდა 50 Missing part დაკარგული ნაწილი 36
Contour Scaling კონტურული აქერცვლა 26 Moist area დატენიანება 46
Coving თაღური გამოცალკევება 28 Moss ხავსი 70
Crack ბზარი 10 Mould ობის სოკო 72
Craquele ბადისებრი ბზარი 10 Oxalate patina ოქსალატური პატინა 58
Crumbling დაფხვნა 20 Patina პატინა 58
Crust ქერქი 42 Peeling აფცქვნა 24
Cut კვეთა 32 Perforation დახვრეტა 38
Damage დაზიანება 8 Pitting წერტილოვანი დაზიანება 40
Decay თვისობრივი დაზიანება 8 Plant უმაღლესი მცენარე 74
Deformation დეფორმაცია 12 Powdering გაფქვილება 20
Degradation დეგრადაცია 8 Roughening გაუხეშება 30
Delamination განშრევება 18 Rounding კიდეების მომრგვალება 30
Deposit ნადები, დეპოზიტი 44 Salt crust მარილოვანი ქერქი 42
Deterioration დეტერიორაცია 8 Sanding ქვიშისებრი გაფხვიერება 20
Differential Erosion დიფერენცირებული ეროზია 30 Scaling აქერცვლა 26
Discolouration ფერის შეცვლა 46 Scratch ნაკაწრი 32
Disintegration გაფხვიერება 20 Soiling დაბინძურება 60
Efflorescence მარილის გამოკრისტალება 48 Spalling შრის მოცილება 26
Encrustation ინკრუსტაცია 50 Splintering ნაფოტისებრი ფრაგმენტაცია 22
Erosion ეროზია 30 Splitting ნაპობი ბზარი 10
Exfoliation აფურცვლა 18 Staining დალაქავება 46
Film აპკი 52 Star Crack ვარსკვლავისებრი ბზარი 10
Flaking ფირფიტისებრი აქერცვლა 26 Subflorescence მარილის კრისტალიზაცია 62
Fracture გამჭოლი ბზარი 10 Sugaring შაქრისებრი გაფხვიერება 20
Fragmentation ფრაგმენტაცია 22 Weathering გამოფიტვა 8
INDEX
საძიებელი
GEORGIAN / ENGLISH ალვეოლიზაცია Alveolization 28 კვეთა Cut 32

ქართული / ინგლისური აპკი Film 52 კიდეების მომრგვალება Rounding 30
ატკეჩვა Bursting 16 კომპონენტების დაკარგვა Loss of components 30
აფურცვლა Exfoliation 18 კონტურული აქერცვლა Contour Scaling 20
აფცქვნა Peeling 24 ლიქენი Lichen 68
აქერცვლა Scaling 26 მარილის გამოკრისტალება Efflorescence 48
ბადისებრი ბზარი Craquele 42 მარილის კრისტალიზაცია Subflorescence 62
ბზარი Crack 46 მარილოვანი ქერქი Salt crust 42
ბიოაპკი Biofilm 52 მარცვლოვანი გაფხვიერება Granular disintegration 20
ბიოლოგიური კოლონიზაცია Biological Colonization 64 მატრიცის დაკარგვა Loss of matrix 30
გამობურცვა Blistering 14 მექანიკური დაზიანება Mechanical Damage 32
გამოფიტვა Weathering 8 მიკროკარსტი Microkarst 34
გამჭოლი ბზარი Fracture 10 ნადები Deposit 44
განშრევება Delamination 18 ნაკეჭნი Keying 32
გაუხეშება Roughening 30 ნაკაწრი Scratch 32
გაფქვილება Chalking, Powdering 20 ნაპობი ბზარი Splitting 10
გაფხვიერება Disintegration 20 ნაფოტისებრი ფრაგმენტაცია Splintering 22
გახუნება Bleaching 46 ობის სოკო Mould 72
გრაფიტი Graffiti 56 ოქსალატური პატინა Oxalate patina 58
დაბინძურება Soiling 60 პატინა Patina 58
დაზიანება Damage 8 რკინით მდიდარი პატინა Iron rich patina 58
დაკარგული ნაწილი Missing part 36 სახეცვლა Alteration 8
დალაქავება Staining 46 სიპრიალე Glossy aspect 54
დარტყმითი დაზიანება Impact damage 32 სიცარიელე Gap 36
დატენიანება Moist area 46 უმაღლესი მცენარე Plant 74
დაფერვა Colouration 18 ფერის შეცვლა Discolouration 46
დაფხვნა Crumbling 44 ფირფიტისებრი აქერცვლა Flaking 26
დახვრეტა Perforation 38 ფრაგმენტაცია Fragmentation 22
დეგრადაცია Degradation 8 ქერქი Crust 42
დეპოზიტი Deposit 44 ქვიშისებრი გაფხვიერება Sanding 20
დეტერიორაცია Deterioration 8 შავი ქერქი Black Crust 42
დეფორმაცია Deformation 12 შაქრისებრი გაფხვიერება Sugaring 20
დიფერენცირებული ეროზია Differential Erosion 30 შეზრდა Concretion 22
ეროზია Erosion 30 შრის მოცილება Spalling 26
ვარსკვლავისებრი ბზარი Star Crack 10 ჩამოტევა Chipping 22
თაღური გამოცალკევება Coving 18 ცვეთა Abrasion 32
თვისობრივი დაზიანება Decay 8 წერტილოვანი დაზიანება Pitting 40
თმისებრი ბზარი Hair crack 10 წყალმცენარე Alga 66
ინკრუსტაცია Encrustation 50 ხავსი Moss 70
REFERENCES
ბიბლიოგრაფია
ანონიმი 1999: ევროპის კომისია, DGX, პროექტი ICOMOS Stone Committee newsletter, 1991 : Unpublished
რაფაელი 99/II.2.a.54/F, ფაილი S12.81329 CRISTAL, document.
ქანდაკება, განმარტებები ფრანგულ ენაზე, C2RMF, 6 rue
des pyramides 75041 Paris Cedex 01. Normal 1/88, 1990 : “Alterazioni macroscopiche dei
materiali lapidei: lessico” “Macroscopic alteration of stone
არნოლდ ა. ჯანეტი , დ & ზენდერ. კ 1980: იკომოს GP 80 materials : glossary” Comas Graphica, Rome, 36p.
წინადადება სამშენებლო ქვის გამოფიტვის მოვლენების
ტერმინოლოგიის შესახებ RILEM Commission 25-PEM, 1980 : S.l. : Essais
recommandés pour mesurer l’altération des pierres
De Henau P., Tourneur F. & J. Barlet 1998/1999 : et évaluer l’efficacité des méthodes de traitement /
Terminologie descriptive et iconographie des altérations Recommandations provisoires. Matériaux et constructions,
de surface chez les matériaux pierreux. Bull. Com. Royale Bordas-Dunod, ISSN 0025- 5432, vol. 13, No 75, p. 175-253.
des monuments, sites et fouilles, T16-2, p. 45-96
Van Hees R.P.J., Naldini S., 1995 : Masonry Damage
De Vigan J. et al., 1990 : Dicobat : Dictionnaire général du Diagnostic System, International Journal for Restoration of
bâtiment / Ris-Orangis : Ed. Arcature, cop. , 957 p. Buildings and Monuments, Vol. 1, No.6, November 1995,
p.461-473.
Fitzner B., Heinrichs K. & Kownatzki R., 1995 : Weathering
forms- classification and mapping, Verwitterungsformen VDI 3798, 1998 : Untersuchung und Behandlung von
- Klassifizierung und Kartierung. Denkmalpflege und immissionsgeschädigten Werkstoffen, insbesondere
Naturwissenschaft, Natursteinkonservierung 1. Ernst & bei kulturhistorischen Objekten. Die graphische
Sohn, Berlin, p.41-88. Dokumentation. VDIRichtlinien, p.1-27.
Fitzner B., Heinrichs K., 2002 : Damage diagnosis on stone

monuments - weathering forms, damage categories
and damage indices.- In Prikryl, R. & Viles, H. (ed.):
Understanding and managing stone decay, Proceeding
of the International Conference “Stone weathering and
atmospheric pollution network (SWAPNET)”, Charles
University, Prague, The Karolinum Press p.11-56.
Franke L., Schumann I., Van Hees R., Van der Klugt L.,
Naldini S., Binda L., Baronio G., Van Balen K., Mateus J.,
1998 : Damage Atlas, Classification of Damage Patterns
Found in Brick Masonry. Protection and Conservation of
European Cultural Heritage, Research Report European
Commission, N°8, vol.2. Stuttgart: Frauenhofer IRB Verlag.
Henriques M.A., Delgado-Rodrigues J., Aires-Barros

L., Proença N., 2004 : Materiais Pétreos e similares :
terminologia das formas de alteraçao e degradaçao. In
: ICT Informaçao técnica, Patologia e reabilitaçao das
construçoes, ITPRC 2, 39p.
Grimmer, Ann E., ed. 1984 : A Glossary of Historic Masonry

Deterioration Problems and Preservation Treatments.
National Park Service Preservation Assistance Division :
Washington, DC.
ICOMOS-ISCS :
English-Georgian version
ინგლისურ-ქართული ვერსია
ძეგლებისა და ღირსშესანიშნავი ადგილების

საკითხების საერთაშორისო საბჭო
ICOMOS International
80 Scientific Committee for Stone (ISCS) . იკომოსის ქვის საერთაშორისო სამეცნიერო კომიტეტი
ICOMOS International Scientific Committee for Stone (ISCS) . იკომოსის ქვის საერთაშორისო სამეცნიერო კომიტეტი

ქვის დაზიანების განმარტებითი ლექსიკონი

Uploaded by

Document Information

Copyright

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

ქვის დაზიანების განმარტებითი ლექსიკონი

Uploaded by

Copyright:

ძეგლებისა და ღირსშესანიშნავი ადგილების

საკითხების საერთაშორისო საბჭო

MONUMENTS AND SITES

RECOMMENDATIONS FOR THE BEST PRINTING RESULTS

postage rate ICOMOS member Non member

Payment should be made in Euros by / გადახდა უნდა მოხდეს ევროს ვალუტაში :

English version / ინგლისური ვერსია

Tamara Anson Cartwright, Ministry of Culture, Toronto, Canada; Elsa Bourguignon,

Translation and adaptation into French / Traduction et adaptation en Français

Edition / Coordination : V. Vergès-Belmin

georgian version / ქართული ვერსია

ფრანგული გამოცემის თარგმანი და ადაპტაცია:

დაიბეჭდა 2008 წლის სექტემბერში,

ქართული გამოცემის თარგმანი და ადაპტაცია შესრულებულია ავტორთა ჯგუფის მიერ:

The Georgian translation and adaptation was performed by a group of authors:

პროფესორი გუსტავო არაოზი, ICOMOS-ის პრეზიდენტი

CRACK & DEFORMATION

Star crack . ვარსკვლავისებრი ბზარი

page page page page

page page page page

page page page page page page

page page page page

CRACK & DETACHMENT FEATURES INDUCED DISCOLORATION BIOLOGICAL

DECAY თვისობრივი დაზიანება

ALTERATION . სახეცვლა DEGRADATION . დეგრადაცია

DAMAGE . დაზიანება DETERIORATION . დეტერიორაცია

ქვიშაქვის საფლავის კარბონიზებული ქვიშაქვის

DECAY . თვისობრივი დაზიანება WEATHERING . გამოფიტვა

CRACK Definition : განსაზღვრა :

Equivalent terms to be found in other glossaries : ექვივალენტური ტერმინები :

Not to be confused with : არ უნდა აგვერიოს :

Other remarks : სხვა შენიშვნები :

პირველი გვერდი აბსტრაქტი სარჩევი საძიებელი ბოლო გვერდი

მარმარილოს ქანდაკებაზე კარგად ჩანს წვრილი ბზარების ქსელი

საფრანგეთი, ვერსალი, სასახლის პარკი. 2002 წ. ვ. ვერჟეს-ბელმინი

FRACTURE . გამჭოლი ბზარი STAR CRACK . ვარსკვლავისებრი ბზარი

საფრანგეთი. ანგულემი, წმინდა პეტრეს

HAIR CRACK . თმისებრი ბზარი SPLITTING . ნაპობი ბზარი

საფრანგეთი, ვიენი, წმინდა ანდრე ლე

DEFORMATION Definition : განსაზღვრა :

Equivalent terms to be found in other glossaries : ექვივალენტური ტერმინები :

Other remarks : სხვა შენიშვნები :

პირველი გვერდი აბსტრაქტი სარჩევი საძიებელი ბოლო გვერდი

თეთრი მარმარილოს მე-19 საუკუნის თეთრი

ქვის წყობიდან ამოწეული მარმარილოს ფილა. ამოზნექილი დეფორმაცია,

BLISTERING Definition : განსაზღვრა :

Other remarks : სხვა შენიშვნები :

პირველი გვერდი აბსტრაქტი სარჩევი საძიებელი ბოლო გვერდი

BLISTERING . გამობურცვა BLISTERING . გამობურცვა

გამობურცვა მოლასური ქვიშაქვის კირქვის ქანდაკება, მარცხენა

შვეიცარია, ლოზანა, კათედრალი. საფრანგეთი, ლაონი (აისნე), ნოტრ-დამის

გამობურცვა ქვიშაქვის კედელზე, რომელიც გამოიწვია ზედაპირული ფენის

შოტლანდია, გლაზგო, ველინგტონის გაერთიანებული თავისუფალი ეკლესია. 2005 წ. ბრიტანეთის

BURSTING Definition : განსაზღვრა :

Equivalent terms to be found in other glossaries : ექვივალენტური ტერმინები :

Not to be confused with : არ უნდა აგვერიოს :

Other remarks : სხვა შენიშვნები :

პირველი გვერდი აბსტრაქტი სარჩევი საძიებელი ბოლო გვერდი

კირქვის ნაწილის ატკეჩვა, სავარაუდოდ გამოწვეული რკინის სამაგრის

პორტუგალია, ლისაბონი, ჯერონიმოს მონასტერი. 2005 წ. ქვის სიგრძე – 50სმ. IDK,

კირქვის ნაწილის ატკეჩვა, სავარაუდოდ, გამოწვეული რკინის სამაგრის

ამერიკის შეერთებული შტატები, ნიუ იორკი, სააგენტოს შენობა,ნიუ იორკის სახელმწიფო

ატკეჩვა ქვიშაქვის სამარხის ფილაზე, წარმოქმნილი რკინის სამაგრის კოროზიით.

DELAMINATION Definition : განსაზღვრა :

Equivalent terms to be found in other glossaries : ექვივალენტური ტერმინები :

Not to be confused with : არ უნდა აგვერიოს :

Other remarks : სხვა შენიშვნები :