Professional Documents
Culture Documents
B Sydih 11 Fy%Aksh: Drel È, Dka Kdkdhlaldr
B Sydih 11 Fy%Aksh: Drel È, Dka Kdkdhlaldr
11 fY%AKsh
y;ajk jk mdvu
lsishï lafIa;%hla ;=< flá ld,hl oS we;s jk m%n, fjkia ùula yeÈkaùu ioyd
úma,jh hk moh Ndú;d lrkq ,nhs¡ ^ld¾ñl úma,jh " wd.ñl úma,jh& fï
wdldrhg foaYmd,k lafIa;%h ;=< o funÿ úma,j .Kkdjla isÿ ù we;¡ tkï
weußlka úma,jh" m%xY úma,jh yd reishdkq úma,jh yÿkd .; yelsh¡
weußlka ckmojdiSka ì%;dkH wêrdcHfhka ksoyi ,nd .ekSu ioyd f.k .sh igk
weußlka úma,jh ke;skï weußlka ksoyia igk f,i yÿkajkq ,nhs¡
1492 oS l%siafgdamia fldf<dïnia leßìhdkq uqyqfoa nyudia Èjhskaj,g f.dvneiSfuka
jir 5lg miq weußf.da fjiamQÑ kQ;k weußld uyoaùmhg wh;a úYd, f.dvìu
fidhd .;af;ah
miqj c¾uka N+f.da, úoH{fhl= úiska tu m%foaYh yeÈkaùug weußldj hk kduh
;nk ,È
iïm;a nyq, úYd, ireidr rgla jQ weußldj ms<sno weiQ hqfrdamSfhda weußldj
w;am;a lr f.k lKavdhï jYfhka tys f.dia ckmo msysgQ ùug lghq;= lrkq ,eîh
mD;=.d,h" iamd[[h" ´,kaoh" m%xYh iy ì%;dkH hk rgj,a weußldfõ ckmo
msysg jQ hqfrdamdkq rgj,a fõ
hqfrdamShka weußldfõ ckmo msysgqjd .ekSug n,mE fya;="
hqfrdamdkq rgj, meje;s frdaudkq lf;da,sl yd frmrudÿ wd.ñl .egqï ksid
wd.ñl ksoyi m;d kj m%foaY fj; hQfrdamSh ckhd weoS hdu
fj<odu ioyd iy kj m%foaYj, bvlvï w;am;alr .ekSfuka ck Ôú;h
fi!Nd.Hu;a lr .ekSug fhduq ùu
lS¾;sh yd Okh j¾Okh lr .ekSfï wruqfKka hqfrdamd rgj, md,lhka
kj m%foaY fidhd ckdjdi msysgqjd .ekSug ,nd ÿka ffO¾hh yd Wkkaÿj
weußlka ckmo iïnkaO ì%;dkH wd¾Ól m%;sm;a;sh yd fj<o lghq;= uõ rgg jdis
,efnk wdldrfhka l%shd;aul lsÍu ^ ì%;dkH wkq.ukh l< ;u rgg jdisodhl
wd¾Ól m%;sm;a;sh&
ì%;dkHfha ksYamdokh lrkq ,nk øjH kj ckmo ;=< ksmoùu ;ykï úh
ÿïfld<" iSks" lmq" ó bá" ;sß`.=" ;U jeks øjH ì%;dkHhg muKla ,nd Èh
hq;= úh
tfia kï fldg ;snq NdKav yer fiiq NdKav mjd wmkhkh l< yels jQfha
tajd ì%;dkHhg hjd ta yryd wod< rgg heùfuks
ksYamdok fyda fj<odu w;ska fuu ckmo uõ rgg tfrysj ;r. fkdl< hq;=
nj kshuhla úh
ì%;dkH ksid Tjqkag fydo fj<ofmd<la mej;=ks
fï ld,h 1763 jk úg ì%;dkH fj<o kS;s Í;s oeä f,i ckmo ;=<
l%shd;aul fkdùh
ì%;dkH w.ue;s fcda¾Ê .%ekaú,a weußlka ckmo j,ska wh l< ;Sre nÿ l%udkQl+,j
jeä lsÍu ^ 1765 ka miqj mek jQ wK mk;a yd nÿ j¾.&
y;a wjqreÿ hqoaOh ksid ì%;dkHhkag úYd, úhoula oeÍug isÿ jQ neúka tu
Kh yd fmd<sh ioyd uqo,a imhd .ekSfï oS weußlka ckmo úiska fldgila
oeßh hq;= nj ì%;dkHhkaf.a wdl,amh úh
fydr fj<odu ;ykï lsÍu ioyd kdúl uqr fiajd ;r lsÍu
1764 - 1765 ld,fha mek jQ nÿ j¾. kï
iSks mk;
uqo,a fkdaÜgq mk;
uqoaor mk;
óg wu;rj f;a" ùÿre" lvodis ioyd ;Sre nÿ mkjk ,È
ì%;dkHhhka ;j;a mk;la u.ska weußldfõ isá ì%;dkH fiakdxlj,g
jdiia:dk iemhSu" uQ,H m%;smdok ,nd oSu we;=¿ myiqlï iemhSu ckmoj,g
mejÍh
weußlka ckmojdiSka ld,hla ;siafia ì%;dkH ueÈy;a ùu wvq iajhx md,khlg
yqrejla ,nd ;sîu
ckmojdiSkaf.a is;=ï me;=ï yd wdl,am ì%;dkH rch ksis f,i wjfndaO lr f.k
fkdisàu
ksoyia igk
weußlka ksoyia igfka f;aud mdGh njg m;a jQfha ksfhdað;hka ke;akï nÿ;a ke;
hkakhs
fndiagkaj, oS ckmojdiSka oelajQ úfrdaO;djhlg ì%;dkH yuqod fjä ;eîfuka mia
fofkl= ñh .shy
1770 oS f;a noao yer fiiq nÿ ì%;dkHhka úiska bj;a lr .kq ,eîh
1773 oS ì%;dkHhka ;j;a mekjQ mK;la ;=<ska weußlka ckmo j,g f;a iemhSu
ms<sno ;ks whs;sh tla iud.ulg mjrKq ,eîh
fndiagka f;a idoh hkq l=ulao
1773 oS fndiagka jrdfha kj;d ;snQ f;a kejlg fjia j<d f.k we;=¿ jQ
fndiagka jeisfhda tys ;snQ f;a fmÜá 342la uqyqog úis lr oeóh
ñka miq f;aj, jkaÈh f.jk f;la fndiagka jrdh jeiSug ì%;dkHhka lghq;= l<
w;r Bg wu;rj ueipqfiÜia yd fcda¾ðhd jeks ckmoj, md,kh m%;sixúOdkh
lsÍug lghq;= lrkq ,eîh
we;s jQ fldamh yuqfõ ckmojdiSyq 1774 oS ms,fv,amshd k.rhg /iaj iïfï,khla
meje;ajQy
weußlka úma,jh ms<sno b;sydifhys tu m%:u uyoaùmsl iïfï,kh f,i fuh
yÿkajhs
fuys oS weußlka ckmoj,g tfrysj kS;s mekùug fyda nÿ mekùug ì%;dkHhhkag
n,hla fkdue;s nj m%ldY úh
ì%;dkH NdKav j¾ckh lsÍug;a wdrlaIdj m;d ckmojdiSyq ikakoaO lsÍug;a
lghq;= lrkq ,eîh
1775 oS weußldfõ f,laiskagka k.rfha oS fomd¾Yjh w;r wú .egqï we;s jQ w;r
tu.ska urK /ila isÿ úh
wk;=rej ms,fv,amshd k.rhg kej;;a /ia jQ ckmoj, ksfhdað;fhda ckmo
jeisfhda uyoaùmhl yuqodjla f,i ixúOdkh ùug ;SrKh lrkq ,enQ w;r tys
wKfok ks,OdÍ ;k;=rg fcda¾Ê fjdIskagka m;a lr .kq ,eîh
1776 j¾Ifha cq,s 04 jk Èk weußlka ksoyia m%ldYh ksl=;a lrk ,È
Wm;skau ñksid i;= wysñ l< fkdyels whs;sjdislï /ila mj;sk nj;a tajd wdrlaId
lr .ekSu ioyd ñksid wdKavq msysgjk nj;a ioyka l< tu ,shú,a, u.ska
weußldj ì%;dkHh wêrdcHfhka fjka jQ ksoyia rdcHhla nj m%ldYhg m;a úh
m%xY úma,jh
j¾I 1789 oS m%xY rdcdKavqjg úreoaOj ke.S isá trg ck;dj rdcdKavqj ìo oud kj
md,khla msysgqjd .ekSu m%xY úma,jh fõ
m%xY úma,jfha m%;sM,hla jYfhka ñksia whs;sjdislï ms<sno u;h flfrys wjOdkh
fhduq ùu
m%xYh hqfrdamdkq l,dmfhys m%Odk rdcHhla fõ
m%xY md,lhkaf.a ÿ¾j,;d u; foaYmd,k" iudc yd wd¾Ól m%Yak /ila Woa.; úh
m%xYfha rc l< 16 jk ¨ù rcq trg mßydksfhys j.lsjhq;a;d fõ
fuu md,lhkaf.a ¥Is; md,khg tfrys jQ iudkH ck;dj ksoyi" iudkd;au;djh
yd ifydaor;ajh hk ixl,am mokï lr .ksñka ;u whs;k
S a fjkqfjka igka
jeÿky
rcq .; l< wêl iqfLdamfNda.S Ôú;h ksid rcq yd uyck;dj w;r meje;s
iïnkao;djh wju ùu
rcq jdih l< j¾fi,aia kï ud,s.h wlalr .Kkla mqrd úysÿK úYd, tlls
th c,dY" c, WoHdk" u,a WoHdk yd úúO w,xldrhg fh¥ ks¾udK wdÈfhka
iukaú; fõ
ud,s.hg idudkH ck;djg we;=¨úh fkdyels w;r we;=¨ úh yelafla
mQcljrekag iy ro,hkag muKs
rcq rfÜ f;dr;=re ro,hka yryd oek .;a w;r ro,hka rg yd ck;dj ms<sno
rcq bÈßfha ujd mEfõ fndfyda úg jerÈ l%uhls
nv.skafka fm¿Kq uyck;dj ud,s.h jg,d mdka b,a,k úg oyih jk ¨ù
rcqf.a ìij jQ udß wekafgdahskÜ mdka ke;akï flala ldm,a,d hehs m%ldY
lrkq ,eîh
m%xY rdcdKavqj w;sYhska ¥Is; yd wldrlaIu ùu
m%xY rdcdKavqj rcq m%uqL WmfoaYk uKav,hla yd tu uKav,fha Wmfoia u;
ls%hd;aul jQ wud;H uKav,hlska iukaú; úh
ro,hka w; meje;s m%dfoaYSh md,kh w;sYhska wldrlaIu úh
rch úiska m%dfoaYSh md,kh ioyd bkafgkavkaÜ kï ks,OdÍka msßila m;a
lrkq ,eîh
ck;d ksfhdað;hkaf.ka ieÿï,;a iafÜÜ ckr,a iNdj kï uKav,hla
m%xYfha meje;sh;a th jir 175lska muK leojd fkd;sìks
pd,aia fudkafgialHq - kS;sfha idrh kï ;u lD;sh u.ska tla mqoa.,fhl= jgd n,h
talrdYS ùu kqiqÿiq nj m%ldY lf<ah¡ tfukau n,h jHjia:dodhl" úOdhl" wêlrK
f,i wxY ;=klg fnÈh hq;= nj;a ta yryd taldêm;s md,khla je<ela ùug yels
nj;a fmkajd fokq ,nhs
fjd,afghd¾ - iajdëk u; m%ldY lsÍfï whs;sh ms<snoj woyia oelaùh¡ Tyq
rdcdKavqfõ yd m,a,sfha taldêldßh úfõpkh lf<ah
ðka cela úia rEfida - iudc iïuq;sh kï kHdh u.ska ck;d iajdêm;H ixl,amh
bÈßm;a lf<ah¡ rcq uyck;djf.a iqN isoaêh ioyd lghq;= l< hq;= nj;a tfia
fkdjk md,lhka m,jd yeÍfï whs;sh ck;dj i;= nj;a fyf;u m%ldY lrhs¡
fuu woyi iudkd;au;djh yd ck;d mrudêm;H hk ixl,am j,g moku úh
úma,jh
reishdkq úma,jh
úma,jfha m%;sM,
04¡ reishdkq úma,jfha m%;sM, ksid f,dal foaYmd,k laI;%fha we;s jQ fjkialï folla
ksoiqka olajñka meyeÈ,s lrkak@
01¡ m%xY úma,jhg n,mE u;jdo bÈßm;a l< od¾Ykslhka ;sfofkl= kï lrkak
02¡ my; A B C yd D hgf;a olajd we;s f;dr;=rej,g .e<fmk ms<s;=re jrykska f;dard
wkqms<sfj<ska ,shd olajkak
^ù whs f,kska" oyihjk ¨ù" kefmda,shka fndkmdÜ" fndiagka f;a idoh" fgksia msáfha
Èjqreu" fcda¾Ê fjdIskagka" tan%yï ,skalka" ,sfhdka fg%dÜials&
03¡ m%xY úma,jfhka miq trg we;s jQ fjkialï folla fláfhka meyeÈ,s lrkak
04¡ reishdkq úma,jh ksid trg we;s jQ foaYmd,k yd wd¾Ól fjkialï tl ne.ska ksoiqka
olajñka úia;r lrkak