2

ZADACI IZ DINAMIKE I OSCILACIJA

Scanned by CamScanner
 Pitanje
Odgovor
Napisati uvjet za brzinu materijalne tačke pri
neslobodnom Za stacionarnu:
kretanju u slučaju dvostrane Ygradf =0.
stacionarne veze f(x,y,z)=0 i dvostrane Za nestacionarnu: У grad f + a =0,
nestacionarne veze f(x,y,z;t)=0.
Dati jednačinu: | a) Naprimjer: f(x -
a) dvostrane, nestacionarne, holonomne veze, b)N P , J 04y,2,0) 0 |
b) dvostrane, nestacionarne, neholonomne veze, арптјег: f(x,y,2,t,x,),2)=0
0) jednostrane, stacionarne, neholonomne veze, с) Naprimjer: f(x,y,z, ху,2)>0
1. Kakva je ovo veza? dvostrana stacionarn
и ~ 2 a, holonomna
118, КЛОп ПОШПа

Jednačina veze glasi: 2. Naći gradf u tački M(1,2,3):

#њу,2) =х +y+3x2=0. gradf = i Po az (+32) +343

of > ОГ > of 2 > - =
о

grad 1, =11i+j+3k

__- у
Dati diferencijalnu ma = Fe +Agradf — uFy ~! gdje su:
5 šinu kretani о
ona sanja Fs - rezultanta svih aktivnih sila koje djeluju na tačku,
materijalne tačke | A - Lagrangeov množitelj (multiplikator),
(Lagrangeova grad f - gradijent jednačine veze f,

Је prve
| kreće.
Materijalna tačka se
kreće jednoliko duž
pravca ako na nju
djeluje:
Materijalna tačka
jednakoubrzano po pravcu.
Kakav je intenzitet sile koja
djeluje na materijalnu tačku?
Na tijela iji m2 povezana
užetom djeluje vučna sila F,.
U kojem slučaju je veća
napetost u užetu ako je my>m»:
KF; - intenzitet sile trenja između tačke i površine po kojoj se tačka
a) sila konstantnog intenziteta с)
b) sila konstantnog pravca i intenziteta d) sučeljni sistem sila
Zaokruži tačno:
se kreće
1. intenzitet sile jednoliko raste,
2. intenzitet sile jednak je nuli,
3. intenzitet sile jednoliko se smanjuje,
4. lintenzitet sile je konstantan i različit od nule.
Sila F, vuče zajedno oba tijela i daje im ubrzanje:
E
а = ===.
m;+m,
Da bi se dobila napetost u užetu, mase će se fiktivno

b) kada
deljekao
па свег | или 5
a) kada F, djeluje kao na slici a, razdvojiti, a međusobno dejstvo će se iskazati silom u

с) jednaka je u oba slučaja a) Prva masa m, se kreće (dobija ubrzanje a) pod

dejstvom sile F,-S, a druga pod dejstvom S; dakle
m,a=S

а) «2 m, m, Е; +

Ћ, —
b) m, b) Prva masa m, se kreće pod dejstvom sile S, a druga
TT pod dejstvom F,-S; dakle mja=S

g Pošto je mi>m,, to je S veće u slučaju pod b.

Scanned by CamScanner
 j:
anje =
im ubrzan
dn o sv e tri maseF 1i dajedaje i
Silila a FF vuče zaj e
1 2
"T Nađi napetosti u prvoj ji = | .
niti ako se mas e v
drugoj
о
=
X
silom F.
. и
Ми

1 ima, mase će
nit će se fik<tivno
ila napetost (sii le) u lama S, i S2.
i
stv o će se iskaza si
ti
a da dusobno dej
Poddvo'jiti,
raz

pa vrijedi:
8. a) Masa m, se kreće (dobija ubrzanje a) pod dejstvom sile S,,
m,;a =5;.
b) Masa m, se kreće pod dejstvom sile S2 - S,, paje:
moa =S,—Sy.
су Masa m, se kreće pod dejstvom sile F-S2, pa je:
па= Е- 5.

Tri prethodne jednačine daju vrijednosti sila u nitima u iznosu:

S =——m,—= F S, „=_m+m
= o F .
' m,+m,+m; | + mz
m, +m,
Primjenom:
Primjenom kojih zakona ili
Drugog Newtonovog zakona,
principa se mogu dobiti
D'Alembertovog principa,
нози

diferencijalne jednačine
Lagrangeovih jednačina prve vrste,
kretanja materijalne tačke?
Lagrangeovih jednačina druge vrste.
Koji uvjeti moraju
biti zadovoljeni da | 1. Sila koja djeluje na materijalnu tačku mora biti konstantnog pravca.
10. | bi materijalna tačka | 2, Početna brzina tačke mora imati isti pravac kao sila pod čijim
vršila pravolinijsko | dejstvom će se tačka kretati.
kretanje?
.
Tačka mase m se kreće po zakonu: Brzina tačke je -V = a
9 -
= 2К = сопз!. t »

11. f=2i+3j+2tk. o di
Kolika sila djeluje na ovu tačku? ра је ubrzanje tačke: 4 = dt -0,
što znači da je sila F = ma jednaka nuli.
dv(t) Ft
Na tačku mase m=1kg djeluje sila: а() = a 2-0 =2(1" +1)
F(0)=2(" +1), F(N), 1(8). m
а км
12. Odrediti ...
brzinu v(t) pravolinijskog
.

j “o
=
Ја
"

kretanja та > У) =2
t

++
tačke ako je u početnom
trenutaku
nan njena
j brzi rzina bila
i Za a t=t=0
t=ty=0 jei v(ty)==4, А
pa je; Ca, što daje
+
У) =2——
+ 2+4
т+1
Na tačku mase m=1ke g djeluje gi
F()=2et+1). FON) Ka) djeluje sila: a(t) = du) BLU
_F E
dt mo 2(е! +1)
13, Ko orodit brzinu V(t) pravolinijskog
а апја tačke ako je u početnom
Је) = [2cet +1)dt
2
У 0"4“уm/s, Njena brzina bila VO =a +2+ С,
Za t=t=0 je1 v(to)= Yo-2, pa je Cy=2, što daje
=t4=()

5
——.L_
5

У =ег +21+2 ,

Scanned by CamScanner
 =
m "Na tačku mase m=1kg djeluje sila: a(t)= “(0 _ FO) _ ua
sho -t/4 dt m2
Ht)=28 :
ika. FN), 16).
.
dv(t) = Гре-/4
У = Јге“ "а > o v(t)=-g8e-'/4
14. | Odrediti brzinu v(t) pravolinijskog (t)=-8 +C,
kretanja tačke ako je u početnom Za t=t=0 1
trenutku njena brzina bila v=2 m/s. a 1“to=0 je v(to)=2, pa je Cy=10, što daje
: =
iferencijalna jednačina kretanja
У)= –Ве 7" 410
materijalne tačke glasi:
mš = ax ,
s u AX ха
Odavdeje: X=>=2 e_xа _a „а. _ га
dt ка « moo [sax = [ax ,
z даје. 22
Х ах 2
Мо —=——_+С,.
' 2 m2 I
Na tačku mase m Zavisnost brzine od položaja x glasi:
djeluje sila d
F(x)=ax, E x2+2Cim _, 4 Доле
ЕН -- dt m \ a m ?
gdje je a pozitivna .
“konstanta. gdje k - nova konstanta. Ponovna integracija daje:
15. 2 m dx
Odrediti:zakon јен је = је Inx +vx*+k?|+C,.
.pravolinijskog ZV +k a
kretanja te tačke
duž x-ose. Inverzijom zadnjeg izraza t(x) dobija se zakon kretanja x(t):

2
+ 15(t-€,) + |fu-c,
X+\Vx*+k* =e (и = ae e ~
+2 |=(и-С,)
е | -k?
x(U)=-—————.
2е [ža-e)

Diferencijalna jednačina kretanja tačke glasi: mX =bx.

Ovo nadalje daje:

о = = ја = md > се Тиј +С, .

dt b x b
Na tačku mase m djeluje . . :: . .
sila: Uvrštavanjem početnog uvjeta za brzinu (t,=0, Xx, = v,), dobija
F=bx, se
b
po __m _ M Anixl Inlxl=—t+lnv,.
&dje je b pozitivna C,= > у (их пу,) = тај m o
16. | konstanta. 5
. бит У m za
Odrediti zakon Odavde slijedi: X =e" = у,26“ >dx=vje" dt.
Pravolinijskog kretanja o
X(1) te tačke ako je tačka g PLANA
krenula iz položaja x,=0 Integriranjem se dobija: x = e 2,
početnom brzinom v,. . i slijedi C,=-
a uvrštavanjem početnog uvjeta za položaj slijedi €, => +

. . mv, та —1
Traženi zakon kretanja glasi: X = > е .
С _

Scanned by CamScanner
 - u ovom slučajJu па i 7
| Izračunati silu F koja Ubrzanje tačke u polarnim koordinatama . 2 — ,

4, "
..
r- ro =0i
"djeluje na tačku mase - radijalnu projekciju
m ako se ona kreće
pr eč nu pr oj ek ci ju др = тф+ 21ф =0,
[172 po zakonu: - po
| | ф=4, раб, Q=0, ф=0.
(=, jer su vrijednosti:
с) = л/4, Ракје, ибггапје је а = 0,? ра је sila
. kojaja djeluj
djeluje na materijal
ijalnu
U | гдје зи г1 ф ројате | tačku: - _
koordinate, F=mi=0 –
17 vektorske jednačine
= пати
dobijene primjenom lI
Napiši diferencijalne Newtonovog zakona S +E
jednačine kretanja u
ma=G+B
Ox i Oy pravcu
18. | kuglice M mase m na slijede dvije skalarne diferencijalne jednačine
koju, dok pada sa
visine h, djeluje i sila oblika: –
пх =Е, (1)
vjetra Е,.
ту = mg. 2)
Pri horizontalnom hicu kuglica Jednačine kretanja za horizontalni hitac u koordinatnom
tokom kretanja prolazi kroz sistemu prikazanom na slici glase:
tačku M(8,4) u datom
(0 =vt, yo=5,
2
koordinatnom sistemu.
Kolika . početna brzina је
saopćena kuglici? što daje jednačinu putanje (parabole):

БОГУ
=

Da bi ovoj putanji pripadala tačka M sa koordinatama x=8

iy=4, treba da je:

У = a “1981-82
= 15 = 078,48 = 8,85 m/s.
2y 2.4
Sa zgrade visoke h=20m baci se Za hitac prema dolje vrijedi jednačina:
prema dolje kuglica početnom 2
20. | brzinom vo. gt
h = ZT ту.
> [Ako kuglica udari o tlo nakon « и
jedne sekunde, odrediti kolika je Uvrštavanjem vrijednosti mu. h=20m i S.t=1s, dobija
РЦ
se:
bila početna brzina v,? V,=15.09 m/s,
Tačka M se kreće pod dejstvom Sile koje djeluju na materijalnu tačku mogu se izraziti
dvije centralne sile čiji su centri na način:
privlačenja u A 1 B. Intenziteti sila FE =kKMA =k(nA e
su srazmjerni udaljenostima MA i | МА КА I),
MB sa faktorom k. Е, = КМВ = К(ОВ
– 7),
Napiši diferencijalne jednačine
kretanja tačke M. Prema II Newtonovom zakonu vrijedi:
21.

та = +Е, = К(ОА – 2) + К(08 –) – К(0А

+ 08 – 29)
Diferencijalne jednačine kretanja tačke
M u ravni Oxy
glase:

тих = К(а +0 –2х) = ка –2Кх, (1)

m mY =k(0+b-2y)=kb—2kv. (2)
Scanned by CamScanner
 |
tačke || Diferencijal
propor
I cional
onaln na rastoja
djeluje nju
privla čna тв ina
na jednač как о a —glasi: У
kretanj 5
|
a
Dg
ila
polaO sa kocficijentom | mX=-k*x >

nosti Ка. m
propor: cional
zakon kretanja tačke x(t). 1, je: х= С. сов kž
Nađi zakon kre Opće rješenje |К |>
Početni uvjeti su: X, = А,Хо=0. ) "Сп у
22.
Uz početne uvjete se dobije: C,=
A,C 120, ра је
zakon kretanja materijalne tačke:

k
х = Асоз—=1.
Мт
Na kuglicu mase m, koja | Dok pada, na kuglicu djeluje njena težina G=mg i otpor zraka F“.
slobodno pada s neke | Sve dok je razlika G-F“ pozitivna, brzina kuglice se povećava tj.
velike visine, djeluje | kuglica dobija ubrzanje a prema:
otpor zraka čiji intenzitet ma =G — F%.
zavisi od brzine na način U momentu kada se izjednače G i F*, ubrzanje
nuli, a kuglica pada jednoliko dostignutom maksimalno m
postaje jednako
23. | F“=kv', gdje je k neka
pozitivna konstanta. brzinom Vnax i tada vrijedi:
_ 2
Koliku maksimalnu 0= mg – КУ пас
brzinu Vmax postiže Dakle, maksimalna brzina kuglice iznosi: V,yx =)mg/k.
kuglica?
Naći impuls sile ' —
12 —
ue 2
2B
–|=-_.~“ |
512 “ —
intenziteta F(t)=2(%+5t, | ho = ar = Јесен = [21 + Stdt | 32 ј
24. | одјеје ЕМ), (5), t=0 t=0 t=0 0
u prve dvije sekunde 2.23 5.2%: 46
: ;
djelovanja. = 3 + 2 =—Ns
3
: . t=1 141 t=1 |
Naći impuls sile intenziteta Га = [41= [rcdt _ [2e-“"at __ бе“ _
25. | F=2e-"*, gdje je РСК, (9), Мел o ,
u prvoj sekundi djelovanja. — 6875 _(-6€) =6(1 _e"3) Ns

a) Kolika je promjena količine kretanja AK – _ _ _

26. | kuglice mase m koja udari u zid brzinom v i а) АК = ту – (–ту) = 2ту
odbije se od njega istom brzinom? b) 1 = АК = 2ту
b) Koliki je impuls djelovao na kuglicu?
Data je sila: Impuls sile F = 2i +3, iznosi
t> t2 tz _ _ _ _ 140

l, a [ai = Jat = [af +3))dt =(26i +36), =

Odrediti njen impuls od ti tu
"
2—405, t-20 s do trenutka
a – 801 +120] –(401 + 60)) = 401 +60)
>7 Intenzitet impulsa je:
ho = JI +12 = [407 +607 =20,/13 Ns.
Intenzitet impulsa se može dobiti i preko intenziteta sile.
Intenzitet sile je F = JE + Б; =,/2' + 3: = /13 N, što daje intenzitet impulsa
t=40 t=40 t=40

= ји= [оф = ЈУ а = 3 (720 = /13(40–20) = 2013 Ме,

КА
___|-__ >
Scanned by CamScanner
 a F ZA N tokom 2
sekunde ostvari
og in te nz it et
Sila konst antn ЈЕ -4. 2 =8Ns, koji se utroši“ na
; ;
a
Sila intenziteta F=4 N impuls intenzitet
djelujući 2 sekunde na etanj a tijela u iznosu АК = К -К,.
tijelo koje je mirovalo povećanje količine kr
28. | dala mu je brzinu . је Ко=0, ра је К, = 17
Pošto je tijelo u početku mirovalo, [0 је Ко“, раје ~ = 7 га
v=10 m/s.
ме
Kolika je masa tijela? masa tijela je jednaka: M7“
KL.у 10
ољке
Primjenom zakona 0 promjeni količine Ктеапја
ui čke u intervalu od _0 do 6 sekundi:
:. materijalne tačke
Na materijalnu tačku mase m=2kg Е.-К, = ТЕ
djeluje sila koja se s vremenom 6 706
mijenja kako je prikazano na lučiti da
že se zaključiti da se ukupan impuls
у kojiJI Jeje sila
si
grafikonu. ostvarila u vremenu od 6 sekundi pretvorio u
ika je3 brzina tačke u trenutku iči ia tačke Ks=mvs, jer je tačka
Kolika količinu Koa "
29. . | nakon 6 sekundi? početku mirova/a. 2. ..
Impuls sile je jednak površini ispod dijagrama sile
210 F(t) do apscisne ose u granicama od 0 do 6 sekundi,
4 И koja se u ovom slučaju može naći zbrajanjem
3 N 7 površina dva trougla:
о – . .
0.12 3 4 5 6 ТЕ _310 3:10 _39Ns=K, =mv,,
te) “22
pa je brzina tačke nakon 6 s jednaka: ve=15 m/s.
а . ;. imjeru, impuls 51 ji
Kolika je brzina materijalne tačke Kao u prethodnom primjeru Impu's Sre koji ona
– ni
mase m=3 kg na koju djeluje sila F(t)
dielnie si ostvari
~
djelujući 5 sekundi
dobiti zbrajani
naršinamaterijalnu
ispod dii
tačku
prema slici nakon 5 sekundi kretanja. može se dobiti zbrajanjem povrsi P ујавтата
F(t), a to su naprimjer tri trougla i jedan
= 30 pravougaonik.
30 Га Dakle, impuls u periodu od 0-5 sekundi iznosi:
. 20
u \ lgzo =—5-+2-
1:20 2:10.
2047-+— 2:30
>—=90Ns ,
o tako da je brzina tačke nakon 5 sekundi jednaka:
012345 K F
t(s) "= >= 8—22 30m/s.
m_m
Sila koja djeluje na materijalnu tačku, kako se vidi s
grafikona, mijenja se s vremenom na način:
Na tačku djeluje sila koja se F)=t
kvadratno mijenja s vremenom kako | еп;
en impul Do, .
None
je prikazano na grafikonu. J pus tokom 4sekunde nos
- 3
F_ _ 2 t 64
Kolika je promjena količine kretanja lo = [Pat 7 | dt= 3 = 3 Ns.
tačke nakon 4 sekunde? 9 0 0
3 Primjenom zakona o promjeni količine kretanja
. materijalne tačke
К,- Ко =,
može se zaključiti da je promjena količine kretanja
materijalne tačke nakon 4 sekunde AK =K,-Ko
jednaka impulsu sile, odnosno u ovom slučaju U
iznosu:

AK =15, -= kgm/s.
—

Scanned by CamScanner
 rr [odredi imput sile koja se mijenja po
zakonu у а
> P(t)=12+sin(nt)-sin(mt/4) Puls Sile i se može dobiti prek
5 : ljagra reko ina 1
tokom prvih 8 sekundi. od G doš seko Ро) do apscisne t površine ispod
a. У ji undi. Navede , u Branicama
: = па površina је једп
32. | Cuz А =| ака
| 2 o а X =12.8= 96,
Odnosno impuls sile iznosi
o g
о 2 4 6 8 «o U =96 Ма.

Materijalna
“
tačka mase m se kreće po zakonu: . dr
i _ Brzina tačkeje V= mr =21
33. i=ti +2j . pa je k ličina k dt ,
Oličina kretanj ij
“Odrediti količinu kretanja ove tačke. - x materijalne tačke:
|__ К = ту = 211.
Brzina tačke je V = МЕ = - J+2k=const.,
оф
Tačka mase m=1kg se kreće po eje v-
zakonu: . Ло
pa je količina kretanja materijalne tačke:

34. r=2i+tj+2tk. K=m$%=1.(j+2k) = const.

Kolika je količina kretanja ove МЕ. količine kretanja u svakom pa i u početnom

tačke u početnom trenutku. “ Je
' KI=K =v1? +2? = /5 kgm/s,
2 a Zana Pri padu s visine h kuglica dobije brzinu v = ./2gh .
uglica mase m padne s visine h na Ma . . _ .
35 pidlošu Ako. je udar. trajao At Količina kretanja kuglice K - mv = m.J2gh pretvori
* [ sekundi, kolikom silom je kuglica [ S€ u impulsi =F -At, tako da je tražena sila jednaka:
djelovala na podlogu? F- m./2gh
Ao
Koliki rad izvrše dvije sile Rezultanta sila koje djeluju na tačku iznosi:

F=i+2j+3k R=E+R=i+2j+3k+4i-5j+2k=5i-3j+s5k.
i f=4i—5j+2k Pomjeranje tačke iznosi:
36. | koje djeluju na tačku na 2 LL Se < led = тог
pomjeranju iz položaja Ар=ђ– 1 =7К – (201 +15ј) = =201 -15] +7К.
1 =20i +15, Rad rezultante F2 na pomjeranju AT iznosi:
u položaj r, =7k. Аб = Бр Ае 5.(-20)+(-3):(-15)+5-7=—20).

Rad sile F(x) na pravolinijskom putu od položaja X, do X,

Odredi rad sile F(x) nalazi se općenito pomoću:
prikazane na dijagramu pod
na pravolinijskom putu Ар = [Fc dx,
u dužini od 7 metara. XI do apscisne
poc :: ile F(x) do
a to je ustvari površina ispod dijagrama sile F(x) Р
37 =
Je ose x u granicama od X, do X2. e.
u
U posmatranom primjeru, i odn osno rad sile
ova površina,
;
1 putu od 7 metara iznosi:
0
~ 0123458678910 AF 255452 2 25Nm.
о жут) 2772 2
=

57

Scanned by CamScanner
 eluje duž,
Naći rad sile koja dj t mijenja
ite
ose x i čiji se intenz
2 с "37 „ рдје је
38. | po zakonu F= tu od 0 do 2
ЕС), хот), na pu ba dje lovati na
ste vel iči na sile . koj1: a • tre :
metra po X-osl.
ti o
Р
2 :e
duži diničnu dužinu.
Konstan sro ona (opruga) izdužila za Je -
Štaje konstanta krutosti
39. | (linearne opruge? oprugv p 087 c8,
: Ар 12 =752 2 ,
..~ ; је Formu la:
. .
Kako se izračunava rad elastične Sl ; 8, izduženja opruge u i položaju |,
. žaja 1 do 6 iz položaj
40. [opruge krutosti o od položaja dje su 81!
položaja 27 odnosno u položaju 2 u odnosu 72 nulti položaj.
2 1 2_14G =
45 — zd )= zdo У)
Dokazati sljedeću jednakost:
2 2
41. о аб—а| — о 1— а“ _= ае
У E 5 _ Товр+у-4) = 02749) = 74

a) preko vrijednosti potencijalnih energija Epi i Pp2

Dati izraz za rad Ay =Epi > E,, Ap
konzervativnih sila pri >
42
“| premještanju tačke 12 g) preko vrijednosti funkcije sile U,i1U>
U,
položaja 1 u položaj 2. Ар = 6; –

Dati izraz za elementarni

rad sile: a) dA =F,ds
43. |а) u prirodnom obliku, b) dA =F,dx +F,dy +F,dz
b) u analitičkom obliku, 2 2
€) u vektorskom obliku. co) dA =F-df

“Šta su to konzervativne Definicija: Konzervativne sile su sile čiji rad na nekom putu ne
ла sile? zavisi od oblika puta nego samo od položaja krajnjih tačaka tog
, puta.

Navesti 2 primjera. Primjeri: gravitaciona sila, elastična sila u opruzi

Ispitati da li je : i j Е i 3 k

45. | F=xyi+xzj+4k го =|д/0х 6/ду = |д/ох

8/85 дјду ајвг=
. mk F F, F, xy х2. 4
sila? - -
(0-X)i+(0-0)j+(z-x)k#
=(0-x)i +(0—0)j – узе
0 > NIJEKONZERVATIVNA
Ispitati da li je = = - -
~ > [5 Јо К | ј «
46. | Безх 1 | тока 2/0y дјбд=|ајах дјду дјеа=
konzervativna RFE [4x2 0
sila? -
=(0—0)i +(0-0)j+(0-
I )J+(0-0
_
OK =
)k=0 7
> JESTE KONZERVATIVNA
ije ~ –
ЈЕд/аа = ој iех j k
47. =4x
i+5kk
F=4x14+5 го il
== 0/0х 2/ду 8/0 a
konzervativna Е, Е F /2e|=
sila? - у z 4x 0 5
=(0-0i+(0-0)j –

58
Ј + (0 — 0
Ж=о
k =
= JESTE KONZERVATIVNA

Scanned by CamScanner
 не са
а i j k i j k
Dalije sila: – ) ) k
Е тухојфак гог= |0/бх
Е о/ду ојоц= |ојох дјду д/да =
48. Konzervativna KR oO “oz
sila? =(0-0)i +(0-0)j+(2x—-0)k #0 => NIJE KONZERVATIVNA
a) Sila F je konzervativn а ако je njen
i d a je konstantna sila rotF =0.
а) Dokazat
na.
konzervativ Ako je sila data u obliku
silu
b) Nać i funkciju sile za konzervativnu Ру а = Ба + ЕЈ+ЕК
Е =2 i +5 j +7К .
i konstantna, tada su joj sve tri projekcije
konstantne, pa vrijedi:

1]
- _ oF, E,\- (де,
olozd=|—2-—li+|-—> 2F,\: [0F, oF, \-
го =|д/0х 0/ду 0/02 Е Еј E Еј —- ЕЈ— |к =0.
F, F, Е,

Pošto jerotF = 0, Копзтатпа 51а F =const. jeste konzervativna,

b) Veze između projekcija konzervativne sile F i funkcije sile U(x,y,z) su:

E = 0U(x,y,2) _, (a)
Ox
F, = 0U(x.y,Z) _5 (0)
ду
ЈЕ 2U(x,y,2) 5 (о)
49. Oz
Integriranjem jednačine (a) po x dobija se
јвосњу,2) = [20x , (d)

U(x,y,2) = 2X +C,(y,2). (e)

Deriviranjem jednačine (€) po y i izjednačavanjem sa (b) dobija se
0U(x,y,Z) _ орх +C,(y,2)] _ оса (у,2) -5, (9

ду ду ду
Integriranjem zadnjeg dijela jednačine (f) po y dobija se

[oC,(y2)= [say, (8)

C,(y,2)=5y+C,(2). . (h)h
se
Deriviranjem jednačine (€) po z i korištenjem jednačina (h) i (c) dobija
2U(x,y,z) _ o[2x +5y+C,(2)]_ 2C,(2) _3. (i)
. Oz Oz Oz
Integriranjem zadnje jednačine u izrazu (i) po z dobija se

[ес;(2) = [70 . о
C,(z) = 72 + const.
Na osnovu (e), (h) i (k) dobija se funkcija sile u obliku 0
U(x,y,Z) = 2X +5y + 72 + const.
59
Scanned by CamScanner
 znergija, a sila polja jetangencijaa I
1. konstantovna potencijalna
mac ' ršinu, : ; ia i ;
TO svakoj tački
| у no stana potencijalna energija, # sila polja je okomita na (у
50. | Skvipotencijalne on
* [površine je: povr sinu, —
nstantna
. cijalna energija
je okomit ana
У 3. ko je sila polja, a potencij

površinu. _— : kvip ijalne

otencija
ći površiгупе.
Kakav pravac i smjer ima _ Pravac sile je okomit na € У p
51 sile је од ekvipotencijalne povr ine veće ,
konzervativna sila u odnosu na_ | _ Smjerijal
51. рпрадпе ekvipotencijalne po te nc ne energije prema površini manje energije.

površine. _ _ Tms

g kolje sile F u ravni rot = \3/0x

pogдјoду kid
0/02] = док ЛАН
dk še =
' k*y-xX +y
Еј = Ку-х, Е F, F, у
2\E
52. | Е =2Кх+у.
X - +
–(0–0)1 +(0–0)ј + 2К- КО
dodi vrijednost i Da bi sila bila konzervativna treba da je rotF =0, odnosno u
, ak ?
>. AKO C8.81 imieru treba da je 2k=0- to vrijedi za
a.
eF bude konzervativn ovom primjeru tre J
k=+v2 i k=0.
Funkciju sile ima samo sila koja je konzervativna,
Stoga će se prvo provjeriti da li je zadata sila F(x,y) =2xy i+x? j
konzervativna.

ijo к i ј ок
rotF=|0/0x д/бу 2/0zl=\0/0x_ 6/0y 2/22=0.
Е _Е Б| |2ху х- о
Pošto je rot F = 0, zadata sila F (x,y) jeste konzervativna.

Veze između projekcija sile F(x,y)i funkcije sile U(x,y)

su:
_ 2U(x,y)
= =2xy, (a)
Naći funkciju sile -
; QU
U(x,y) koja odgovara F, = ZUG) =x?. (b)
53. [sili ду
F=2xy1+x? j. Integracijom jednačine (a) PO X dobija se

Joucxy)= f2xyax, (9
Чжу)=хгу+ Су). (d)
Deriviranjem jednačine (d) po y dobija se

с2UА(xњУ, ) _ 2,; 920) (e)

ду ду |
što izjednačavanjem sa (b) daje

ЧС(у) _ 0
ду > CO)=C=econst. (ђ
Dakle, prema (d)i(D, funkcija
sile glasi:

U(X,y) = xy + const. (g)

Scanned by CamScanner
 ri Гако је Р = 5га4 Џ, čemu su jednake | E. 60 ZI

Kako se izračunava elementarni rad dA = 2U ак , U dy+ su dz =dU

55. |K onzervativne sile ako je data funkcija
sile U(x.y,2)? kO 0
Ako je funkcija sile
U=4x?+y+zx, _ 80. гџ
= _ 7 + 80. Ке(вх+ 2] + јеж .
. dosa
56. | Naći izraz za pripadajuću F = grad U(x,y,Z) = SRI
konzervativnu silu.

Ako je funkcija sile 60- 0U- 8U- _ _

—k=( i -
radU(x,y,z)=—i+—j+
Е
U=x+2xy+3y,
Ма
5 | раб згтаг га рпрадајиси =g (њу, 2) ox _ ду It (1+2y)i +(2x+3)j
57.
konzervativnu silu.
E - , ,
Ako je funkcija sile
+243 040
58.
U=dx2-y-zx,kolikaje | Pr77U+Uo=(hx +y+ 2041, 2001
potencijalna energija tačke | E. =1Nm
u položaju M(1.2,3)? '
a) Rad sile zadate u analitičkom obliku F = F, i+ F, j može se
dobiti preko izraza:
M м zbog | 7;
Ај = [F.dx +Fydy = [2xydx +х ду = „|= |ахах +ydy =
Izračunati rad sile M, M, Y7* | M

F=2xyi+x2j Po)yi _2,1_

59. duž parabole y=x* =_ [2x s дх + Јуду _=2-- +5 2127160)
0 0 о o
od tačke M;(0,0) до
tačke M2(1,1). b) Zadata silaje konzervativna (pogledati primjer 53) i ima
funkciju sile U(x,y) = X7y + const.
Rad sile od položaja M;(0,0) do M,(1,1) jednak je:
A»=U,-U, =1*:1-0=1 (0).

a) Rad sile zadate u obliku F =21 +3) može se naći iz:

M, M, M, I 2
Data je sila:
F=2i+3j. Ap = [ЗА = [Fax +F,dy = [ах +3dy= [2dx+ [say =5().
M, M, M, о 1
2 a
60. Odrediti ni 4
Ted iti njen ra b) Konstantna sila je Konzervativna. Za zadatu silu F = 2i +3)
do M>
od tačke M,(0,1) funkcija sile glasi U = 2x +3y . Rad sile od položaja M;
до (аске М, (1,2). |. .
iznosi:
(Ј).
Ax=U,-U, = (2:1+3:2)–(2:0+3: 1) =8–3=5
Koliki rad izvrši sila u koncu S ako se
kuglica vrti konstantnom brzinom V PO | Gila u koncu S је u pravcu poluprečnika kružne
kružnici poluprečnika R? putanje kuglice, odnosno okomita na tangentu
kružnice, a samim tim je okomita na elementarno
“>
ona ne vrši rad,
pomjeranje kuglice ds, tako | da
a
nar Ro
3 , odnosno njen rad je jednak nuli.
2
~. --

Scanned by CamScanner
 I
brz inu ma te ri ja ln e tačke vrši rad? N
na
a) Dali sila koja|, je okomititaa na ubrzanje materijalne
62. | Odgovoriti: tačke vrši rad?
b) Da li sila koja je okomita
u posmatranim položajima i
Funkcija зле U(xy2) u P ima
Izračunati rad konzervativne | vrijednost: U (y,2)=3+ 2+1=6],
sile od tačke M,(3,2,1) do 2 3
63. | tačke M»(1,2,3) ako je njena U,(x,y,2)=1+2+ 3' =30Ј.

јаве vu veze između funkcije sile i rada dobija se;

U(x,y,z)=x+y+z'. Na osno _24]
Ap=U,-U,=30-6=2 .
—
64. i izraz za gradijent дЕ- 0E: ФЕ Е
grad E(x,y,Z) = > 1+ oy J+ Eu
skalarnog polja E(x,y,z).

Kakva je veza (formula):

a) F=gradU(x,y,z)
65. |) između konzervativne sile F_i funkcije sile U, m. АДЕ
b) između konzervativne sile F i potencijalne energije E, ) F=-gr p(%y,2)

66. | Kakva је veza između funkcije sile U i

"|
E, =-U+uU,
potencijalne energije E,?

II Newtonov zakon: ma = Е, , gdje je F, rezultanta svih sila

koje djeluju na materijalnu tačku.
– dv_d(mv) _ d(K) _E
Izvođenje: ma ПН = а = a =.
Počevši od II t
Newtonovog zakona, Dakle: _
67. | izvesti zakon o promjeni dK >
količine kretanja a =F, - zakon u diferencijalnom obliku.
materijalne tačke.
5 5

Integriranjem: Jak = ЈЕ dt, dobija se

ti t
K _R _TEI
К,-К, = I; - zakon u konačnoj formi.
U datim izrazima sm

Lo=511K, ea-FLJaš. y=[]j, K=PLJE,

_ _

68. | staviti oznaku - ili 1: x zavisno

.
od toga да li je riječ o skalarnom
Nile
dA =F|-[ds
_ =
ili vektorskom proizvodu. У -' BI J
Također, za veličine na lijevoj strani jednačina
staviti oznaku za зе tI :
vektor (>) ako treba.
Izračunati momente količine kretanja kuglice
koja
izvodi kosi hitac za pol O kada je u
položajima O, a) [9 =0
AiB.Dato:m, va, hiD.

%. b) Lo =-hmv,k = —hmv, cos ak

с) 16 = —Dmv,k = —Dmv, sin ok

70 e tri formule iz dinamike u kojima Naprimjer: dA =#.df. BF. PeEeu

“| se pojavljuje
Ји skalarni р proizvod! | Ргитјег: ДА = др, Е =2:1,Р=Е _
62
Scanned by CamScanner
 Navedite dvije formule iz dinamike u 2 _ _ _
71. | Kojima se pojavljuje vektorski proizvod! Naprimjer: Гогтхк, Мђ=тхР

Koliki je ugao između vektora momenta . _ _

72. | Količine kretanja i količine kretanja. | Орао је 90" јег је [= ХК.

"2 2ti,pa
Tačka mase mi se kreće | Brzina tačkeje V = dt je moment količi ;
količine kretanja
po zakonu: , pa j e
i(t)= 21+ j. tačke za ishodište 0 jednak:

73. | Odrediti moment i jok

količine kretanja ove [, ЕРХК = гхту = 2 1 0=-2mk.
tačke za koordinatni
početak 0. 2mt 0 0
a) Jednaka je rezultujućoj sili koja djeluje na tačku:
a) Čemu je jednaka prva derivacija dK
količine kretanja materijalne tačke Ž>=F
po vremenu? dt 7
14. | 6) Čemu je jednaka prva derivacija b) Jednaka je rezultujućem momentu svih sila koje
~. djeluju na tačku za pol za koji je računat moment
po vremenu momenta količine količi 2.
; i | Е oličine kretanja:
kretanja materijalne tačke za neki -
pol? dLo ме
dt 9 >
Izvesti zakon o dL, dGxK)_df 2 2 AK) __ __ _ 4К =
promjeni — 0 === =—хХК +1Х——= = УхШУ +ФГТХ —
75. | momenta dt dt dt dt dt

količine kretanja _-0+FxFE =MIE

materijalne tačke? " 9
Metak mase m koji se kreće brzinom v 0,
udari okomito u sredinu vrata visine L koja 0 S
se mogu obrtati oko horizontalne ose 00;. Es a) K=mv

76. |a) Odrediti intenzitet količine kretanja L m

metka prije udara; b) L=mvL/2
b) Odrediti intenzitet momenta količine
kretanja metka za osu obrtanja 001.
glasi zakon 2 o? održanju - и:
77.7. | Kako > e energije
Mehaničk Једпабпа: : Eu+E =
Ба ТЕ g=E4о+ + Ep» = =E == const -

Kako se definira Definicija: Potencijalna energija tačke u nekom položaju jeste rad
78. | potencijalna energija konzervativnih sila potencijalnog (konzervativnog) polja sila koji
materijalne tačke? one izvrše pri premještanju tačke iz posmatranog u nulti položaj.

U potencijalnom polju sila, veza između potencijalne energije

Materijalna tačka mase m i sile polja glasi:
kreće se u potencijalnom ОЕ JE ОВЕ
E=-— , E=-— = , E=-—
jem
si u kojem
lju sila
polju jej . Ту 2 2 '
potencijalna energija ox ду
79. | definirana sa Prema tome, na tačku djeluje sila čije su projekcije:

E, =12x(3y-4x), E, = -36y +96x, Е, =–36х, Е=0.

Napiši diferencijalne Diferencijalne jednačine kretanja materijalne tačke glase:

Jednačine kretanja tačke.
mx =-36y +96x, my =-36x, mž=0,
сл

Scanned by CamScanner
 polju na tačku djeluje konzervatima dlaka
U potencijalnom
P А ::
ergijom ima odnos: 5
potencijalnom en
otencijalna energija
tačke mase m koja se - 0E,:_2E,
=-—=1- — ја њ: k=_
F= —grad E,(x,y,2)
kreće po pravcu 7 Ox | Oy Oz ~).
80. | određena je izrazom: i:
А дај: č : F=-3(0 2
F=-3%(2 x — 7
E (x) =3(x2 Dakle, sila koja djeluje natačku M P ( DJE
pojeda -%). pa je ubrzanje tačke mase m jednako:
Naći ubrzanje tačke. i= F_ _2 (2x -»i.
m m

i x ; jektil imao samo kine касе

Projektil
je ispaljen brzinom vo pod | Џ početku jeprojekt il im < tičku “nergiju I u
uglom a prema slici. iznosu: ту2 /2.U najvišem položaju Projektil ima
Naći izraz za maksimalnu visinu potencijalnu energiju u iznosu mgh i kinetičku
penjanja hkasrenjem zakona о energiju u iznosu m(v, cos а)“ /2, јег је brzina u
održanju mehaničke energije
he je jednaka projekciji
81. | (zanemaren otpor zraka). poč
najvišoj tački putanje Jećna<a
brzine u horizontalnom pravcu. projekciji početne
Prema tome:
vi(l-cos*a)/2g,
h = v2(1— cos“ a)/2g =>; sin? %/2g.

Masa m udari brzinom v u | Ako se sva kinetička energija tereta koju on Posjeduje
Oprugu krutosti c. neposredno prije udara u oprugu u iznosu
Za koju dužinu 5 se sabije ta E, = mv? /2
opruga?
82. pretvori se u potencijalnu energiju skraćene Opruge u iznosu
“ ЕР =<82/2,
"= AVA
—
|
с
tada je skraćenje opruge:
~ . 2 .

SAMNEŠS4ES mk И ИЕ $=vmv?/c.

Kuglica mase m obješena o neistegljivu nit Potencii :. :

2 se anis jalna_ energija kuglice .
koju ona
zan 4 aa vo a: пива E posjeduje u položaju A (računajuci od nivoa
"&'om a prema vertika1. U tački B, koja leži opruge
na pravcu vertikale, kuglica udari u oprugu kao referentnog) u iznosu
kel
krutosti c. = Е; = траи – сова)
Zanemarujući masu niti i opruge naći skraćenje | pretvori se u kinetič
ku energiju kuglice u
83. | šopruge. položaju B, a koja se zatim, ako nema
gubitaka, sva pretvori u potencijalnu
energiju skraćene opruge u iznosu
EP =08%/2.
Prema tome, skraćenje opruge iznosi:

6 = J2mgd(1-cosa)/c.
ко! et Ukupna energija koju ima lopta u početnom trenutku sastoji se od
ojom početnom ; ; +: 2 А ~ . . ijalne
brzinom treba baciti kinetičke snese "Yo /2 usljed početne brzine i potencij
loptu prema dolje s energije na visini h u iznosu mgh, ,
84. | visineh, dabi ona U drugom trenutku, kada lopta odskoči na visinu 2h, ona ima sam
odskočila maksimalno | potencijalnu energiju u iznosu 2mgh.
Dakle:
na visinu 2h? Udar je myvž ;
potpuno elastičan, —7* + mh =2mgh > m _mgh > = [gh

LA а
Scanned by CamScanner
 Putanja može biti:
biti putanja tačke pri
Kakva može
85.
dejstvu gravitacione privlačne sile? kružnica, elipsa, parabola, hiperbola.
1. brzina kretanja je konstantna,
>
Koje su karakteristike | . ektorska brzina je konstantna,
3
kretanja Zemlje oko
'
Sunca? 4, količina kretanja Zemlje oko Sunca je konstantna
86.
5. moment količine kretanja Zemlje oko Sunca je jednak nuli
Napomena. Zaokruži 6. sektorska brzina se linearno mijenja s vremenom,
tačne tvrdnje. 7. moment količine kretanja Zemlje oko Sunca je konstantan,

E =Y 1101; ,
Napisati izraz za intenzitet sile
r?

$7. gravitacionog privlačenja između gdje su:

dvije mase m; imo. у - gravitaciona konstanta,
r - udaljenost između posmatranih masa m; i mo.

Dati izraz za prvu Izraz i vrijednost: V; = /&R = 7,9km/s,

88. kosmičku brzinu i
njenu vrijednost! gdje je R poluprečnik Zemlje.

1. najmanja udaljenost Zemlje od Sunca: PERIHEL

89. Kako se naziva:
2. najveća udaljenost Zemlje od Sunca: AFEL (APHEL)
1. Sve planete se kreću oko Sunca po eliptičnim putanjama;
na Sunce
2. Površine koje prebrišu vektori položaja planeta u odnosu
Kako glase proporcionalne su vremenu;
kao kubovi većih
90. Keplerovi 3. Kvadrati vremena obilaska p laneta oko Sunca odnose se
2 3
zakoni? а;
poluosa njihovih orbita, odnosno: — = 3
Т1 а 1

Napisati Bineovu diferencijalnu jednačinu za

91. kretanje tačke mase m pod dejstvom centralne
sile F,, ako je njena sektorska brzina C.
nja
Naći sektorsku brzinu tačke čiji je zakon kreta
92. u polarnim koordinatama:
r(t)=4, o(Q)=5t.
nja
Naći sektorsku brzinu tačke čiji je zakon kreta
93. u polarnim koordinatama: -"
rt)=4t, ,W=m/4.

Naći sektorsku brzinu tačke čiji je zakon kretanja

94. u polarnim koordinatama:
r(t)=4t, E(t)=3t+1.

Napisati jednačinu kretanja

gdje su:
tačke promjenljive mase djeluju na tačku
(jednačinu Meščerskog)! F* — rezulatanta svih spoljašnjih sila koje
95. (tijelo) promjenljive mase,
Napomena. e tijela (prirašt aj ili gubitak
sm — vremenska promjena mas
Dati značenje korištenih t
oznaka, mase u jednici vremena), čestica u
(oduzimanja)
x —relativna brzina do davanja
odnosu na preostalo tijelo.
LE

Scanned by CamScanner
 – LS, Fin , Fin
map =E + +К
Napisati vektorsku jednačinu dinamike <
36. relativnog kretanja тагемјане (аскеј
__ - – ———_|
;vnog
kretanja dobija se položaj kuglice duž
Kvadratna ploča mase M 17 zakona relativnog пи · (= 3/2
stranice a=3m okreće se u žljeba nakon 2 sekunde kretanja u iznosu: s(t) = 75 Но
horizontalnoj ravni oko A, a J па sredini žljeba.
kuglica mase m počinje znači da se ona nalazi na
kretanje duž žljeba na slici iz . elativna brzina iznosi
tačke B prema C. U tom momentu njena T

Zakon obrtanja ploče je

' Va = “адио| _372,
=a" _3У2
=
Ћ 2 '
t)=—t, . “ami .
s i ima pravac žljeba i smjer od B prema €
a zakon relativnog kretanja ~ i jedan obrtaj, to jest ugao
kuglice: X 5
3/5
87 | гаp, 2 = зекапде
2n tako daрога паргамnalazi
se ploča Јеси u položaju па prikazanom
оаза na
s(t) = g t. slici. 2
у ina u posmatranom momentu iznosi
97. | Odrediti intenzitet, pravac i Ugaona brzi р
зтјег СомоНзоме тлегајапе 4 | _ ' –2
sile nakon 2 sekunde kretanja. Фр = dt — lm
t

A i ima pravac okomit na ploču (papir) sa smjerom prema

(1 posmatraču.
900) “| so а Coriolisova inercijalna sila koja djeluje na kuglicu u
trenutku ti=2 s iznosi:
C D |
а Fc = та = 210; Ур 311 909 =
3/2
ата 35 – би

i ima pravac okomit na žljeb, a smjer od sredine žljeba

prema vrhu A,

Koliko je ubrzanje tereta mase m Pošto se teret kreće po tijelu (prizmi) koje se kreće, za
niz strmu ravan ako je dat ugao | analizu kretanja koristi se jednačina relativnog kretanja
a i koeficijent trenja u, a prizma | koja glasi:
ima ubrzanje a H a.
та = БР + Бр + Ба = бб, +, Бе + Ра. (0)
u . N tr P Cor
. Projiciranjem vektorske jednačine (1) na pravac strme
Ра | ravni i okomito na nju, dobijaju se jednačine:
=
ФРРРРРРРРРГРРРРРРУР
УУ РРЈРР,
тај = бота
– Е, – Е' сова, (2)
98. 0=—-Gcosa+F,—Fi"sina. (3)

Iz jednačine (3), pritisak tereta na podlogu iznosi

Py=Goosa+F? sina = m(gcosa.+a, sina). (4)
Koristeći poznati odnos
F, = KF; , iz jednačine
dobija traženo ubrzanje (2) se
u iznosu:

ак = 25
– исоо
0 ) –а(
. изт о + сова) _ (6)
им"

Scanned by CamScanner
 “JЈат
"Како se određuje položaj centra masa
99. materijalnog sistema (formula)? ili e

Na vrhu C
jednakokrakog Potrebni podaci za određivanj
e centra masa u da
«trokuta nalazi se sistemu su sljedeći: tom koordinatnom
masa od 100 g,
a na ostala dva vrha m,=30, Xi=-a, yi=0,
"nalaze se mase od M2=30, x2=a, y2=0,
po30 g.
M3=100; X2=0, y3s=h.
Nađi koordinate
Centar masa C ima koordinate:
centra masa u
100. datom
koordinatnom
— Miu + MoX, + M3X3 _30:(-a)+30-a+100-0
šistemu? _
M, +m,+m, 0
| Data je visina h. 30 + 30 +100 '
У ДС
"1

u.

_ у) у, +"тзу, _30:0+30-0+100-h _5ћ

т, + 10, + 15 30 + 30 +100 8
A0 B

Odredi položaj centra masa štapa na

kojem se nalaze četiri kuglice kao na
slici. Sam štap ima zanemarljivu masu. _mL+2m-2L+3m-3L+m-4L
m+2m+3m+m
101.
y А 1 L L L

ЕјЦој
___ (5)
х» _18mL __18
С , Yc=0.
т 2m 3m m 7m 7

Prikazana izrezana kružna ploča može se dobiti kada se od

dijela površine A, = Rz (većeg kruga) oduzme dio kružne
U datom koordinatnom
sistemu naći položaj centra
površine A, = (R/2)%z.
mase C izrezanog kružnog Potrebni podaci za nalaženje centra masa su:
diska (kao na slici) jednolike
debljine d i gustine p. X1=y170, xx=-R/2, y»=0.

Formula za položaj centra masa daje:

102.
i _ пух +(–тујх;
_ m, =pA,d
т – m, =pA,d

=_ Ali А+(-A2)x, _ R*n:0+(-R*/4)m-(-R/2) _R

А, Ел—Еп/4 6

Yc=0.

Scanned by CamScanner
 inercije, рој Ро
Sistem se sastoji od dvije male traži centralni moment C.
ra masa sistema
kugle masa m, i mz koje su odодг vd ti položaj cent
Spojene — štapom = dužine |,
zanemarljive mase, i Za usvo jeni koordinatni sistem na slici, dobija se.
Odrediti centralni aksijalni пух) + 11222 _ m,:0+m,L__m,
moment inercije tog sistema za = + т т, +т,
Хе m, + m2
osu koja je okomita na štap. m; 2

Udaljenosti kuglica od centralne ose okomite na štap Su:

m2 L, n=1 _
-Xc=——>1 т
h=Xc=-
т) + 1; m;+m,

Traženi moment inercije za osu Y je jednak:

2 2
m mo L Пир
=) ! —=—1,|
т) +, +т, т, 1 + M,+m,
12
2 1 2

Za tijelo mase M i
volumena V dati 1) aksijalne momente inercije za ose koordinatnog sistema Oxyz
izraze za:
x = [[fož+2)dm, 1 = [[feć+z)dm, 1, = [Io +угја
U ' У
2

104.
2) planarne momente inercije za ravni koordinatnog sistema Oxyz

lo - [Ječam Поа = Цу, lo, = [Jam

Formula: Io, =1., +md?,

gdje su:
Kako glasi Ic, - aksijalni moment inercije
tijela za centralnu (težišnu)
105. Štajnerova osu Cx,
m - masa tijela,
teorema?
d - udaljenost između Par
alelnih osa Cx i Ox,
I Ox> aksijalni moment inercij e tijela za osu
(težišnom) osom Cx Ox paralelnu sa centralnom

Aksijalni moment Zaokruži tačno:

inercije tijela za osu x
106. koordinatnog sistema а) 1,= ||ат
je:

9 1, = Јозо уг a zčjam
У ф 1, = [[fc? +25)dm
Izračunati centrifugaln
i У
moment inercije 1,,
kvadra
stranica a, b i €, gustin
e р.

ЈеIT
107. ly = | Ју Чт = р Џруау =р
| Pxydxdydz =
N

с a b с а b
=» Једу Јуду [az g“ У“ =
а а ђе
x* 7 0 0 0 2 o 2 o 0

Scanned by CamScanner
 o
Kako glasi zakon
Ma. =>"

kretanju središta masa

:
i=|
Središte masa materijalno ..
k
g sistemaпите
108. tra inercije)
МИ Ејајло g sistema? tačka čijaи: je masa jednaka ukupnoj kao materijalna
glavni vektor svih spoljašnjih sila, na koju djeluje
| las o promjeni
Zakon količ
jeni količine gi
kretanjaba sistema materijalnih tačaka

K, -K, =Му, а – Му,Усо =17

= 1 ,
.
Kako glasi zako no gdje su: om
promjeni količine M . 2
109. | kretanja sistema — masa sistema materijalnih tačaka,
materijalnih tačaka Vco»Ycu- brzine centra masa sistema u početnom i krajnjem
(formula)? trenutku,
ТЕР , . .. , . . , -
la - impuls spoljašnjih sila koje djeluju na sistem u
posmatranom vremenskom intervalu.

Položaj centra masa Xc sistema može se naći iz

(m; +Mp)Xe = MeXi +M,X2.

Centar masa C sistema se x

kreće pod dejstvom _ У =
Čovjek mase m:=100 kg spoljašnjih sila, kojih u
stoji na lijevom kraju ovom primjeru nema u

nesvezane brodice mase | Pravcu x ose. Stoga se

m;2800 kg. horizontalna koordinata o,

110 U namjeri da pojede Xc centra masa ne mijenja, tj. Xc = Xc.

sendvič, čovjek pređe Kada se čovjek pomjeri udesno za 5 metara, on biva prenesen
5m udesno do frižidera. dodatno ulijevo za A metara zbog kretanja čamca.

Za koliko se brodica Stoga vrijedi:

pomjeri unazad?
MeX; + MpX2 = (M, +M,)Xe
m,(Xy+5-A)+m,(X2—A) =(m;+m,)Xc
m;(X;+5-A)+m,(X2-4)=mX; + m, X2

А=— ===
5т, =
==
5.100 ===
–
5 тетага.
m, +m; 800+100 9

Čovjek mase m;=75 kg kliže na ledu Prema zakonu o održanju količine kretanja može
brzinom ve=5 m/s. Na njega odozgo se pisati:
padne mačka mase m,,=5 kg brzinom > > – = – “FT

7 Ka = (me + трају – (те; + Та Ут ) = li

Vm=4 m/s. K,
Kolika je brzina čovjeka s mačkom na
ramenima? Jedina spoljašnja sila koja djeluje na sistem je sila
normalna na podlogu Fn pošto nema trenja.
Projiciranjem gornje vektorske jednačine па
I11.
А, pravac kretanja dobija se:
Ут
(m; + My)V-(mgve +0) =0,
Ve У odakle je tražena brzina zajedničkog kretanja
1 . ———>
75
i
v=——vV;=
m,
5447".
рт 6 75+5 s

Scanned by CamScanner
 rani momenta količine kra
ko nu o porast obrtanja z, koji glasi: Anja
istema do) _ Le=M,
Disk poluprečnika R i mase МЕ ен |
materijalno&
5 po
obrće se ugaonom brzinom“ dt
o=const. Ako se na kraj diska s
a
biti € 0 tj.
jd M=0, odnosno
postavi uteg mase m kao na =
bo (azconst.
slici, odrediti kolika će biti slijedi da će to jest:
konstantan,
i zо га би
ugaona brzina u tom slučaju. pr oizvod јад) = 1,202 = const.
Moment inercije diska za
112. obrtnu osu je I, = mR?/2. Pošto je .
| zi = MR? /2- za disk
(2 MRŽ | ткз =(М/2+ m)R* - za disk s utegom,
22
to je: MR*/2 _ M Q
+ - БР: ! M+2m !
|, (M/2+mR
romjeni momenta količine kretanj
i

Disk mase 4m i poluprečnika R Prema zakonu 0 promj

05 u obrtanja z, koji glasi:
obrće se oko vertikalne ose materijalnog sistema za
koja prolazi kroz njegov centar 4, 49) 1 е=М >
род дејчуот momenta M. dt dt
Koliko puta se smanji ugaono
ubrzanje diska ako se na slijedi da će pri promjeni momenta inercije tijela sa
njegov obim učvrsti teška vrijednosti
kuglica mase m. I, =(4m)R?/2=2mR*“ na
113.
I, =mR? +(4m)R*/2=3mR“,
a pri dejstvu istog momenta M, dakle zbog
Таб = 16; =М,
ugaono ubrzanje postati manje i biti u iznosu:

I € 2mR? 2
&.
€, — LI_zl“i
1 =

I 3mR 3
Dati izraz za moment količine kretanja krutog tijela koje
114. se
obrće oko nepokretne ose z ugaonom brzinom o. Izraz: L,=1,0
Brzina kraja vektora kinetičkog mom
Kako glasi enta tijela (tačke B) računatog
Jednaka je momentu svih spoljašn za neki pol
115. Rezalova: jih sila koje djeluju na tijelo
za pol O
teorema?
Formula: VR = dL, =М; _ ME"
dt
Veza izme
đu momenta sile
momenta količine kr koja djeluje na tačku i
Ako je moment količine kretan etan; ja za neki i pol O data je
ja tačke formulom
M za neki pol O jednak (zakonom): j
“ |
| Lo =ati+bj,
116. M, le.
аа intenzite
t momenta sile koja
Јеије па (аски za pol dt
O u trenu tku Prema tome Vrijed
t=vb/a. i: M о - deri +bj) =2ati,
odnosno u tren dt
utku t, iznosi

Ako je Moment ko
Mo(t)=2at,1=2a/b/a i=2/abi.
ličine kretanja tijela
117. | и L=2ti+4j+t2g
rediti moment
tijelo za pol O.
i : . ? .
Sile koja djeluje na LL dQti+4j+tk)
4 =21+2tk
21+2
dt
70

Scanned by CamScanner
 a edi diferencijalnu Na kuglicu djeluje sila njene težina rm
jednačinu kretanja užeta: ma=G+$ i sila u užetu S
matematičkog klatna Projekcija gornje jednači U pravcu

mr | m па tangencijalni pravac Кгеја nja glasi

тај = т 43 - 4 (Lo)
| dt“ dž 7-Gsino,
118. mL = —mgsin Ф,

d+ + sing=0.
Za male otklone Q jednačina
jednači saa
se linearizira u oblik: G+0Q=0.
Dati formulu za period L
T= mje , gdje je L - dužina niti 2
119. | oscilovanja matematičkog Žina niti matematičkog klatna.
klatna. 2 g j

Jedno matematičko klatno Frekvencija matematičkog klatna se računa prema f =-\ ЈЕ.
za neko vrijeme napravi 5 . 2a\L
10 oscilacija, dok drugo toga za posmatrana dva klatna vrijedi odnos
klatno za isto vrijeme ћ_ По _I+A
i | £oOVL VL
120. napravi 6 oscilacija.
dužina. Prema tome: .
razlika dužina.
cm razlika
. prvog i.
Odredi dužinu Боје e Јje A =16
L = A _ 16 _9em, L,=250m.
drugog klatna ako se one
razlikuju za 16 cm. su | По
f, 6
Kao u prethodnom zadatku, odnos frekvencija i dužina dva
matematička klatna dat je sa
Dva klatna istovremeno
počinju da osciluju. iu1_/L
Za vrijeme dok prvo f, VL

40 oscilacija,
121. | klatno izvrši 30 tome, u ovom slučaju je odnos dužina dva posmatrana
Prema jednak:
drugo izvrši oscilacija. klatna
Odrediti odnos dužina ova
L 2 2
dva klatna. bio 5 1
ГА |f, 30 9

m ' |,
L
Dati formulu za period Т =27
~: . i g+a
oscilovanja matematičkog
se klatno nalazi u | pošto na kuglicu klatna u islučaju ubrzavanja prema Бе
122. | klatna akoubrzava ubrzanjem а ila inercije F'"=ma usmjerena
djeluje pored težine G=mg
liftu koji
prema gore. prema dolje kao i težina G.
Zaokruži tačno:
Kakav je odnos
frekvencija 1) fi> >
123. | oscilovanja 2)
dva matematička 3 ћеђ
klatna na slikama?
Zaokruži tačno:
Kakav je odnos
perioda ) n>n
124, oscilovanja
dva matematička Зи
m e
klatna na slikama? ; TIл
Scanned by CamScanner
 Izvedi diferencijalnu Na tijelo djeluje njegova težina Gi sila u osloncu Е. >
Jednačinu fizičkog klatna Primjenom zakona o promjeni momenta količine kretanj
na slici. || .
та ови обпаија 02 окотни па тауап slike dobij.. a tijela
a se:

4, _ ЗА оф) _ MF"
125.
dt dt “
l,,% = -GLsin o
ф +GLsino
Lsin =)
[6,

. и
Za male otklone ( jednačina je+:lineariziran
nA 2, OL
a: 6+-——o=0 .
Oz

lb,
Dati formulu za Еогтиа: Т = 2п , |

126. | period oscilovanja mgL

ana
fizičkog klat gdje su:
8 Саша. loz - Moment inercije klatna za osu obrtanja, m — masa klatna,
L > udaljenost centra inercije klatna C od tačke vješanja O.
Šta je reducirana Reducirana_ dužina fizičkog
127. | dužina fizičkog klatna Ig = predstavlja dužinu
matematičkog klatna pri kojoj je period oscilovanja
klatna 1p? matematičkog
klatna jednak periodu oscilovanja fizičkog klatna.
Zaokruži tačnu tvrdnju:
Gdje se nalazi centar a) između tačke vješanja klatna i njegovog centra inerci
128. | oscilovanja fizičkog je
b) na udaljenosti lg od centra inercije klatna
klatna? с) jna udaljenosti lp Od tačke vješanja Ката
gdje је 1; – reducirana dužina fizičkog klatna
Dati opći izraz za kinetičku:
1 E:
129. | energiju materijalnog sistema
E. =— Му; + — > ту,
(Kenigova teorema).
242
2
Dati izraz za kinetičku Io?
Izraz: E, = > ;
130. energiju materijalnog sistema gdje su:
koji vrši obrtanje oko
nepomične ose.
P 1 — aksijalni 4. Moment inerci
; РАИ
= je tijela za osu obrtanja,
2 > ugaona brzina tijela u posmatranom trenut
ku.
2 2 2
Izraz: E, = Мис + То ili E, = ez
Dati izraz za gdje su: 2 2" “7 ,
kinetičku energiju | M — masa
131. | materijalnog tijela, Vc — brzina centra inercije
Te, — aksijalni momen t inercije ri tijela ,
sistema koji vrši
.
r ?
avan ravno
. o'vercije tijela oko centralne ose okomi ite па
ravno kretanje. 0 — ugaona gb kretanja>
I Kak na tijela U posmatranom trenutku
ja 'nercije tijela oko ose okomite na ravan ravnog
kretanj 9Z trenutni
Dati izraz za kinetičku pol obrtani
energiju sistema Pe obnanja (brzina) P. >
prikazanog na slici.
132
Ukupna kinetička energija sistema
Pretpostavke su
(teret A i teret B) iznosi:
sljedeće: nema klizanja
između kotura i užeta,
uže neistegljivo, kotur mv? mv? mv:
zanemarljive mase. Е = Еј Ба “220

та __--

Scanned by CamScanner
 Naći kinetičku energiju Brzina dodirne tačke M
sistema koji se sastoji od prizmi iznosi v. Tačka M па
štapa OA (mase m i dužine | obrtnom štapu se kreće relativn
o
2L) i prizme (mase mi PO štapu prema tački O brzinom
visine a) u funkciji od ugla | vp i obrće se oko O brzinom v
(p, ako se prizma kreće "
brzinom v i tako okreće Sa slike slijedi: v, = vsino= OM 1 Ук=7Усозф.
133. štap DA oko 0. Dakle, ugaona brzina štapa OA je:
А о Ур _ УБПФ _ УзП2ф
2L ОМ а/зтф a
a Kinetička energija sistema (prizma i štap) iznosi:
2 .
Ба = ту, Lo _ mv? „1 m(2L)? = :) |
| 2 2 2 2 2"' а
Око kotura je prebačeno neistegljivo | a) Na promjenu kinetičke energije sistema od dva
uže na čijim krajevima su obješene tereta koja iznosi:
dvije mase. ту. пру 5m,v?
Zanemarujući masu užeta i kotura, Еј = Еј Ка
odrediti: 2 2 2
a) ubrzanje sistema masa, utječe rad spoljašnjih sila, odnosno u ovom slučaju
b) napetost (silu) u užetu. težine tereta G, i G,.
Podaci: m»= 4m, = 4 kg, g = 10 m/s. Primjenom zakona o promjeni Ex sistema:
ЧЕ,dt dAdt
dobija se

134. d 5m,v? _(G,-G,)dy a и „ЧУ (g -0) 3.

dl 2 dt 2 dt 2 "at

Pošto je dv/dt=a i dy/dt=v, iz prethodnog slijedi: 5m,a=G,—G,, odakle je traženo

ubrzanje sistema u iznosu a =3g/5 sa smjerom prema gore za teret m,, odnosno prema
dolje za m2.

jednake, odnosno u iznosu S.

b) Pošto je zanemarena masa kotura, to su sile u kracima užeta
o na teret m; zamijeni silom S u
Ako se fiktivno presiječe uže iznad tereta mj i njegovo dejstv
ena za težinu tereta G, daje
užetu (koja je usmjerena prema gore), tada sila u užetu S umanj
masi m, ranije izračunato ubrzanje a=3g/5.
Prema tome vrijedi: maa=S—G,,
8
odakle je sila u užetu jednaka S=m,a+G, = mj(a +8)=m, = „16 М.

Cilindar mase m i poluprečnika R kotrlja se

ra koju on ima na
bez klizanja niz strmu ravan sa visine h. Potencijalna energija cilind
etičku energiju
Odredi brzinu centra inercije C cilindra kada | visini h pretvor i se u kin
me ravni, pa
dođe na dno strme ravni. ravnog kretanja na dnu str
Moment inercije cilindra se računa prema | vrijedi: , ,
le=mR?/2. mv? Ie(v/R) _3mv
135. mgh = 2 + 3 4

centra inercije C cilindra na dnu

Brzina
iznosi:
v= 2.]gh/3.

Scanned by CamScanner
 Kako se računa kinetička energija tijela koje
5е obrće oko nepomične tačke 0 (sferno 2
136. 2
kretanje) ako su ose 0, On, OČ._
pokretnog E = z eo + +107)
2
: ;
Sistema ujedno ii glavne ose inerci
rcijje zakono promjeni kinetičke oner
ni= e —_
137. | Koji zakon se koristi pri iz
"| Eulerovi vođenju b) izakon o promjeni kinetičk mo
h dinamičkih jednačin og mentd,
a: су zakon o promjeni
ma momenta inercije tij
ela,
Dati izraz za glavni vektor i glavni E" ~
138, | Moment sila inercije Pri obrtanju –тп4с = 0,
[oko tijela >
nepomične ose koja prolazi _
centar inercije C sistem kroz Меј ==Ј 6, Е
a,
Dati izraz za glavni
139. | inercije pri translat vektor sila
si
ornom _
kretanju tijela. R 7 тас

И 3sia U periodu kočenja, na aut

Auto mase m počne kočiti ub o Osim njegove težine
trenutku kada mu je brz rz anjem a u G, u centru
ina v. masa C djeluje i inercijal
.
Koliko je Opterećenje
in 0. . na sila
prednjih, odnosno Е" = та koja je horizontalna ; ;
zadnjih točkova? udesno. i usmjerena

Momentna jednačina
za tačku Z daje:
Gf+F"h-F(e+f)=0,
140.
Odavde je Optereće
nje Prednjih to
čkova:

F,=Sf+F"h mg+ f
mah – 3728
e+f €+f e+f
Opterećenje Zadnjih
točkova je:
Е=О-Р = те таћ.
-
, e+f
Na platformi
nalazi se kamiona
Пе vase M. Koji~ m mlizdj
m uo
Ra
oečvanju kamion
anja =те duka a
I ons 3 .oЕ rzin__
anjem sma sen
aaa ne oi +ikudk ao jedo
141, krenuti bez opasnosti amion smije
da Sanduk | silamie пеш“ Potr !
otklizne S platfo ebno Je da sil.(u odnosu
a inercije bude manja“ od
rme? Koeficijent
trenja Izmedu
sanduka | Platfo Ja Između sanduka i
rme platforme tj.
Iznosi u=0,3,
F" < F,
па = "
= шта
Каada
д ..će dinamičke Centar inercije С ~ Зи = Ив =0,3.~929,118/51.
.
142 * | а кbr
Prro оtanju uležtijištelaimaOko
S€ tr ;
,
перотуеп
| i obrtna o a Ma "8 Obrtnoj osi 2, dakle treba biti
е озеђуј. Sa osa na
с= 0, ус=0
Jednake nuli? “reba biti glavna osaс
| inercije tijela tj. treba .
2 =0 J =0 da Je
i Реке, обила ова јеа, |.
~. tijela treba би.
ta je žir ? a biti glavnaУ Centraln
43, ; Se n a osa inercije.
Je Ziroskopi Ор 9mičn ..
tačke kruta tijela koja vrše ;
materijal Sim etr obr tan je a
_| Materijalne зен: ije za Ј Obrtanje krutog
tij
no btne
"trije oko NePokre rže tačka
u
ela oko 0
74 osu na o brtanje 056 | al 4

Scanned by CamScanner
 Koje je osnovno
44.
svojstvo žiroskopa sa
|. osnovno svojstvo žiroskopa
da se on (žiroskop) ne kre sa tri stepena
ват;slobode. kretanja jeste t о
1 tri stepena slobode momenta koji њу pak " Pravcu djelujuće sile nego u pravcu
kretanja? Jelujuća sila za obrtnu tačku žiroskopa.
Žžirosk wi 1) pomjera u pravcu djelujuće sile,
= ЛИ
iroskop sa tri ~
145. | stepena slobode 2) pomjera u pravcu momenta djelujuće sile]
kretanja se: 3) pomjera u pravcu ose materijalne simetrije,
4) pomjera u pravcu okomitom na osu materijalne simetrije.

Ugaona brzina 0; regularne precesije teškog žiroskopa zavisi od

Od čega zavisi njegove težine G, udaljenosti d centra inercije C žiroskopa od tačke
ugaona brzina obrtanja O, ugaone brzine sopstvene rotacije o i momenta inercije
146. regularne precesije žiroskopa za osu simetrije log .
bo ši о
teškog žiroskopa! Ova zavisnost je data formulom: — 0;= Gd
По, Ф

Koliko iznose dinamičke reakcije u | ·_ „о о

147. [ ležištima A i B vratila usljed žiroskopskog < | Formula: Fin = pin =
efekta? AB

148 Kada se pojavljuje žiroskopski Žiroskopski efekat se pojavljuje uvijek kada se

" | efekat (moment)? mijenja pravac ose oko koje se žiroskop obrće.
у+т

mš'-m$ = [ia Фе = Та,

Kako glasi osnovna m. "
149. | jednačina teorije gdje su: . . | u
- | адага та materijalnu m - masa materijalne tačke,
tačku? Vi V su brzine materijalne tačke prije i poslije udara,
Ка је udarni impuls svih udarnih sila F,a koje djeluju na tačku u
vremenskom intervalu q.
1) Vrijeme trajanja udara je beskonačno malo.
Koje su polazne 2) Pomjeranja tačaka su zanemarljivo mala za tako kratko vrijeme
150 pretpostavke pri očara
"| izvođenju teorije X . у i k
udara? 3) Dejstvo neudarnih sila se može zanemariti jer u tako kratkom
vremenu trajanja udara daju beskonačno mali impuls.
| –У, _ У; -v,

' M -v,| w-V»

151. | Dati izraz za koeficijent restitucije pri |
upravnom centralnom sudaru dva tijela! gdje oznake 1 i 2 u indeksima brzina označavaju
tijelo 1, odnosno 2, a oznake “prim označavaju
brzine nakon sudara.
s iti tako
restitucije između dva materijala može и do да га
Koeficijent
da se kuglica napravljena od prvog materijala pusti €2 P akon
Kak . isine
visine h h, na dlogu od У drugog materijala,
podlog ;
še, * od
zatimodbijanja
aакоп
ako se eksperimentalno mjerenja visine h» do koje se popne kuglica n liedeće
podloge, izračuna koeficijent restitucije na osnovu sljedećeg
152. | može odrediti koeficijent
restitucije između dva
izraza:
materijala.

Scanned by CamScanner
 — |
k=l
elastičnog udara:
a) idealno čn ње: КО
b) neelasti og sudara: O<kel
153 Koliki je koeficijent =)
elastičnog) sudara:
c) plastičnog (idealno ne
" | осђе и зиаји: he

eia se za ovaj slučaj

Koeficijent
-

ije i poslije
Na slici je prikazano stanogjeu. pr po j raziti u vidu:
može iz
dl
udara kuglice u glatku po sin 30% Na
E
ije između kuglice 1 . s
do koeficijent restituc _ Уз] _ “25
2
oge.
Ким] о за 45е 25:(/2| /2) 5
а. | + 5
Vi=2 m/s
v72=10 m/s
e
<
pri čemu se indeks N odnosi na projekciju
ale na podlogu.
brzine na pravac norm
У <" 30%

erijalne tačke (kugle) vrijedi

Za posmatrani sistem od dvije mat
zakon: Пи
K, -K, = Га .
Odrediti odnos masa mi
jašnjih impulsa pa vrijedi
im, dvije kugle koje se | Pri ovom centričnom зида! ru nema spol
centrično sudare ако - > <
prije sudara prva kugla (mi, + mi) — (mY + moY2)=0,
miruje, a druga se kreće | što projiciranjem na pravac kretanja kugli daje
prema njoj brzinom v», a
(ту, +, -0)-(m, «0+m,v,)=0,
155. | nakon sudara prva kugla
se kreće, a druga: odnosno vrijedi: о три, = 09).
zaustavi. Koeficijent
sudara iznosi k. Koeficijent restitucije se za ovaj slučaj može izraziti u vidu:
k= lu, -0| о
О– “| У;

Prema tome, , odnos таза је:

je —-
MM = —= = —, odnosno тт, = Клу.
m, u К
Tri kugle jednakih masa kreću se po istom pravcu i | Pri prvom sudaru između C i B vrijedi
u istom smjeru brzinama v,=0,25 m/s, Ve=0,5 m/s | zakon o održanju količine kretanja u
i ve=1 m/s. Koeficijent sudara među kuglama obliku:
iznosi k=0,75. |
Pod pretpostavkom da se prvo sudare kugle C i B, тус + тур = тусу + Уа
a zatim B i A, odrediti konačnu brzinu kugle A, тус + тур = ПУсу + У
уС Фув= Уа + У8 (а)
(еј О Ув Об Koeficijent sudara iznosi:
k= /Bi-“a _0,75 (b)

156. : : ce
Jednačine (a) i (b) daju: vg; =15/16 m/s, ve, =9/16 m/s.
Za drugi sudar između B i A vrijedi:
туа + mY, = ТУ а; + У А»
Тур У, = тув; + ТУ,
У КУ Е Ма ЊУ
Koeficijent sudara iznosi: “ ~ 9
VA —v
k=>A2-/B2_075 (d)
Jednači . | VBi > VA
ednačine (c) i (d) daju: v, =109/128 m/s. ___
76
Scanned by CamScanner
 · Ako je sudar potpuno neelastičan, tj. plastičan kugli
ce će
Dvije kugle masa m,=2 kg у а пије kra zajedno brzinom
. ama: soil | m zakonao održani % , koja
и: se može
Mp=1 kg krećuА se brzin
“o sistema (jer nema spoljašnjih i S X lea: količine kretanja
V,=
VA 4i+
: 3j J i “VkB =-2i+3j.
N J
'
ТАРА ФУ =(m,+m,)%
157. | Sudar je potpuno neelastičan. BYB А + трају,
2:(41 +3ј)+1.(–21 +3))=(2
=(2+1).4
Naći brzinu masa poslije ( +1).v,
sudara. do 6i+9j=3v,
V=2i+3j.
Štap: mase m i dužine: L | Brzina v koja se saopći štapu daje štapu ugaonu brzinu
obješen je o tačku о. Koliku &=v/L, odnosno odgovarajuću kinetičku energiju obrtnog
brzinu v treba saopćiti kraju | kretanja.
A štapa da bi on d . . ; :
sek AP и COSEBNNO | pri obrtanju štapa oko O podiže se težište štapa C, čime se
horizontalan položaj. dio kinetičk e а "o.
Napomena. Centralni L iN 1Č oka prenara u o mu. Da bi a. u
aksijalni moment inercije nekom trenutku dosegnuo horizontalan položaj, mora biti:
štapa za osu okomitu na ravan E, žE,.
. . — 2

158 Pretanjaje le-ml (12. Ako se referentni položaj za nalaženje potencijalne energije
' ~7 usvoji na nivou težišta C, tada se može pisati:

Zloa“ > трће,

2 2
1 L У L
—|Ic+m| — —| =тв—,
|. 5) [2 52
Уа = УЗВГ .

Karnoova teorema govori o gubitku kinetičke energije

sistema od dva tijela (materijalne tačke) pri upravnom
O čemu govori Karnoova centralnom sudaru i kaže da je taj gubitak jednak
159. (Carnot) teorema? (1-k)/(1+k)-tom dijelu kinetičke energije koju bi imao
sistem kada bi se kretao izgubljenim brzinama, gdje je k
koeficijent sudara između ta dva posmatrana tijela.

> 1) Kod idealno elastičnog udara, udarni impuls je veći nego pri
plastičnom udaru. ........
T ili N zavisno | 2) Kod upravnog centralnog
Napiši sudara dva tijela nema spoljašnjih
160 od toga dali je udarnih impulsa. ........ и]
' ooo očna 10 3) Kod neelastičnog sudara vrijedi zakon o održanju mehaničke
' energije. ........ N
4) Žiroskopski efekat nastaje uvijek pri promjeni pravca ose oko
koje se žiroskop obrće. ........

1) Kod idealno elastičnog sudara vrijedi zakon o održanju

. mehaničke energije. ........
Napiši T ili N zavisno 2) Konigova teorema izražava gubitak kinetičke energije pri sudaru
od toga da li je dva tijela М
161. | tvrdnja tačna ili Jo eee ка : ; ži
netačna: 3) Težina tijela na sjevernom polu veća je od njegove težine na
| ekvatoru. ........ Ер .
4) Sektorska brzina Zemlje pri ни oko Sunca najveća je kada
je Zemlja najbliže Suncu. ........

Scanned by CamScanner
 energiju
+.
sistema
daje izraz za kinetičku
i ič
Konigova t eorema

2]
Na
materijalnih tačaka.
rgije
Катооуа (Сатпоб) teorema izražava gubitak kinoetičke ene

E]
la. |
162. Zaokruži pri centralnom sudaru dva tije
tačne tvrdnje: 3) Rezalova teorema izražava promjenu količine kretanja
materijalnog siste ma s vremenom.
tijela promjenljive
4) Jednačina Meščerskog se odnosi na kretanje
brzine.
Moment inercije tijela kgm“ Ugaono ubrzanje 5
Koje su Gubitak kinetičke energi
je J Potencijalnu energiju J
jedinice za:
Period oscilovanja klatna 5 Krutost opruge

Moment količine kretanja kgm'“/s_| Ugaonu brzinu s

164. Koje su
oma Aksijalni moment inercije kgm“ | Sektorsku brzinu
jedinice za:
Izvod brzine po vremenu m/s“ | Faktor restitucije -

165. Које su Funkciju sile N m Žiroskopski moment

jedinice za: Gravitacionu konstantu Мт ког Rotor vektora sile

Svrstati u tabelu sljedeće veličine: Skalarne Vektorske

166. A-potencijalna energija veličine veličine
B-impuls sile
ACD B
C-period oscilovanja klatna, D-projekcija sile Napomena: U tabelu unesi A,B,CiD

\
Svrstati u tabelu sljedeće veličine: Skalarne Vektorske
A-projekcija količine kretanja B-rad sile težine veličine veličine
ABD C
C-ubrzanje Zemljine teže, D-kinetička energija
Napomena: U tabelu unesi A,B,CiD
Svrstati u tabelu sljedeće veličine:
Skalarne Vektorske
168. A-dinamičke reakcije veze_B- funkcija sile veličine veličine
C-rad elastične sile opruge, D-gradijent funkcije BC AD
Napomena: U tabelu unesi A,B,Ci
D
Svrstati u tabelu sljedeće veličine:
Skalarne Vektorske
169. A-rotor vektora sile B-moment inercije tijela veličine veličine
C-moment količine kretanja D-silau opruzi B ACD
Napomena: U tabelu unesi
- početni položaj tačke: A, B, CiD
Tačka Јvrši
Е slobodne
Х, = 420521, +3sin2t, =4c0s0
oscilacije po zakonu: +3sin0=4cm,
početnu brzinu tačke:
x=4cos2t+3sin2t,
170. “
gdje je x(cm), t(s). X, --8sin2t, +6cos2t, = – 85+0
6с050 = 6 ст/5,
period oscilacija:
—1T = 2n0
/0=221
n/
5
Odrediti: /22== 1 T(5(S)
),
amplitudu oscilacija:АеУ
A — 4% У+У 32 –= М25/25 с
= 5 тст .
a) Period oscilova
nja:
Za tačku koja se kreće 0о=7/3 = Т=>=л/0=65,
harmonijski po zakonu: b) Bržinu u tren
utku t=1s:
171. . Ах
х пази , Х ==3
nt
ЈЕ
3 6 36 5 cos А5 | 0,
с) Ubrzanje u nena
gdje je x(cm), ((5), odrediti: € U trenutku t=1s:
— LL

s Аг
XI (+7)
3 6 pa---g
Аг sin. T Ап сту/в ·
5 – 27
78 027 9 |
Scanned by CamScanner
 pučko
— E Be "> [a) Koja masa ima veću amplitud .
U oscilovanja:
Dvije mase mi“ m,=2 kg vrše
olovanjeije P po zakonima:
|“oscilo osa m, zbog A, = „42 + 42 = 5 > Jr
A,
> A2=15 +1 = /26
X =40053t+4sin>t, У
172. ; b) Koj 6
X, _5cos4t+sin4t,
5 ) Koja masa izvrši veći broj oscilacija u jednoj sekundi:
gdjeje x(cm), 1(5). m, zbog f =a /2
22 17“ t=3/2n, f.=0,/21=4/2x
5

Masa osciluje harmonijski Mehanička energija u najudaljenijem položaju A tačke, gdje

potencijalne ener gi
je A amplituda oscilovanja, ima oblik
oko položaja ravnoteže 0-0.
zbog izduženosti opruge za A u iznosu: se
Kolika joj je amplituda СА2
oscilovanja A ako su joj na =- +.
E, =Ep, +
udaljenosti A=10 mm od . A 2.
2
ravnotežnog položaja jednake U položaju B na udaljenosti A=10 mm od položaja 0-0
kinetička i potencijalna mehanička energija iznosi:
~ 2
173 energija? cA
: Бр= Бр "Њив= ба =277.
Pošto je mehanička energija sistema konstantna jer nema
sila otpora, to vrijedi:
сл“

174 Od čega zavisi amplituda slobodnih

* | neprigušenih oscilacija materijalne tačke? 1. početnog položaja,
2. početne brzine,
sistema 0.
3. sopstvene kružne frekvencije

energija kuglice je konstantna,

Pošto nema otpora, mehanička
tako da vrijedi
E=E,, = Ен +Eu>

i dje je: a :
Kuglica mase m = 5g = 2
potencijalna (ali i ukupna) energija kuglice u
vezana oprugom krutosti | E,, = £A_
.. 2. i . >
€ izvodi harmonijske
oscilacije oko položaja krajnjem položaju na udaljenosti A od ravnotežnog»
IZ:
ravnoteže 0-0 sa c - krutost opruge koja se može izračunati
reed 5 – c=4mm?f?.
frekvencijom 1 Hz.
сл 2nim
175 Amplituda oscilacija
Numeričke vrijednosti daju: 2.107)
“| 'Znosi A=4 cm. – = 1601 · ,
_ 2 in=5
ičku ii
Odrediti kinetičku c=201%-10>N/m
. 2 Kia Вељиija kuglice
ku& u položaju na
potencijalnu energiju Potencijalna i kinetička energija
kuglice u trenutku udaljenosti x, iznose:
kada je na udaljenosti _oxi
X1=2 om od ravnotežnog Ба = 720
položaja. 2 2
CA“ ox, _2(A?-x
Ek =Epa -Epi7-3 2 2
+10 )___—-
Or 10
-= 1202
; Brojčano, rezultati su:
E, =401071_i Bu 12
– i '

a 79

Scanned by CamScanner
 ; i dejs tvu prvog tijela težine “~
SST sigučko izduženje opruge pri dej
5 ; – а gdje je € — krutost opruge.
__| бу = ту 12108 ћи =7 >
| ; stavi tijelo težine G2 =Mm,g, oprupa
Tijelo mase kg Kada se na istu oprugu po Ba se

obješeno je o elastičnu izduži za: G die je Al

oprugu. Kada ве омот ба = = = Га + 4, Баје је ст.
tijelu doda uteg mase С
100 g, opruga se dodatno: G, G, ija se
176. | istegne za 1em. “| Izjednačine: = == +A, dobija s

Koliki je period
| –1).9,81 N
| с– G,-G, -(m—mje_ (Doga,
oscilovanja ako jena. с С ,
а сааје а Period oscilovanja tijela mase m, obješenog 0 oprugu navedene
krutosti nalazi se iz:
T дл 2л _ _ 2т „15
o ет) „УЛ 5

во је атола НАЈАВЕ ТА | Kružna frekvencija oscilovanja iznosi o = | ,

etanja materijalne tačke.
177. u i
7 6Х +7х =0, . . . . _ 25 2: — 6
paje period oscilovanja Т=—-=—=== = 25,|-.
odrediti period oscilovanja'T. Ф У7/6 7
55
; Г - >~——— Na dijagramu je prikazana zavisnost x(t)
“3 | harmonijskog oscilatora. Odrediti:
21
+
174 9] а) атр иди oscilovanja: A=5 em,
7 21 b) kružnu frekvenciju: o=n s!
+ €) frekvenciju oscilovanja: f£=0,5 Hz
==2

o d) brzinu u trenutku tt=2,5s : M=0.

Maksimalna vrijednost kinetičke energije | Zaokruži:

tačke koja osciluje po zakonu
~ _
а t=1/3 = d) =T/A4
:
1/3) 5 ) 2 b) t=2T/3
x(t) =A cos(ot +

ostvaruje se u trenutku:
179. | Obrazloženje:
еј
Brzina tačke je v(t)=x(t)= —Aosin(ot
+ л/3).
Maksimalna brzina |У ла је а: sin(ot,+qm/3)=1 tj. za
Oq+n/3=n/2 > tt=n/60
Uzizraz T=21/0 » trenutak t; se može izraziti
kao: t, = n/60=2n/

o pre
120=T/12.

x(t) Ž Asin(ot4n) а
DJE, = : mo?A?[1 + cos(20t)]
' ' св]
vrijednost kinetičke
1
m. energije iznosi:
m E,
—= 4"
—m?>oA?[1-
ФА - сов 200] a) Б, = –1 пофАЗ2 | + сов(200]
Obrazloženje: Па
Brzina tačke je v(t)= x(O)=Aoco 7
= S( Ot + =- и
Kinetička energija: ' m Ае сова.) '
1
E, =— mv?
1
= тј
k 2 2 mj Асо |» =
2 mA? 2
сова (сој) ПА0" 1 + соз(200)
80
2 ———
Scanned by CamScanner
 , ako konstantna sila utječe na. Zaokruži tačno:
a) mijenja amplitudu oscilovanja,
181. “harmonijske oscilacije b)_mijenja položaj nultog
stanja,
materijalne tačke? с) mijenja frekvenciju oscilo
vanja.
Diferencijalna 1 jednačina kretanja
tačk i
viskoznom prigušenju b glasi
*omaše m pri
MX + bX + cx = 0, odnosno X+28X
+0 x=0
Uz pretpostavku rješenja u obliku x=e*, dobija se
karakteristična jednačina A +28A+W=0 , čija su
rješenja
Ma =(-28+V45—4.1.02)/2.
| Prividno periodično oscilovanje će nastupiti onda kada je
Počevši od diferencijalne
jednačine kretanja materijalne 45" —4.1-00? < 0, odnosno
za 8< o.
182. | tačke pri viskoznom prigušenju, 2, 2. 2 . о.
nađi | Kon slobodnik Sri die U tom slučaju, korijeni karakteristične jednačine iznose
periodičnih oscilacija x(t). > >>
КМ = —o + 6 – 0.

Рагшкијагпа гјебепја Хр zet! i X2p zet daju opće

rješenje (zakon kretanja) u obliku:

x(t) = Ae" + Bež = AeC-5+v8'-0')! | Be(-8-v8*-očt _

_ с дете t4 Be 8*—o? | = |5 – 2 =-p?| _

_ “А ipt B JE “С C.si ]
=е e“ +Be =e 1COspt+ C, sin pt

Uz pretpostavku rješenja u obliku x ze", dobija se

karakteristična jednačina: AX +pA+q=0, čija su
Data je diferencijalna jednačina rješenja
oscilovanja tačke u obliku
Ж + рх ču +ах = 0, Мо 12 == (Ср
Сре јр:p -4-1-4)/2.
q)
183.3 gdje su p i q zadate konstante. Tačka .
će oscilovati . Зато u slučajus 5.
kada korijeni
karakteristične jednačine sadrže imaginarni član, a to
Odrediti za kakav odnos p i q će će vrijediti ukoliko je
posmatrana tačka oscilovati! p“ —-4.1-q<0.

Dakle, tačka će oscilovati ako je q > p/4.

Pridruži sljedeće karakteristike navedenim tipovima slobodnih oscilacija materijalne tačke:
A) najveći period oscilovanja, B) amplituda linearno opada
184. | C) amplituda eksponencijalno opada — 10) tačka prestaje oscilovati u ravnotežnom položaju
| Viskozno prigušene Neprigušene Prigušene Kulonovim mm
A,C,D B
+

185. |- ako se mijenja

mijenj amplituda da oscilovanja
ai anni
pri а) eksponencijalno b)
Prigušenim oscilacijama usljed Kulonovog
(suhog) trenja? Zaokružiti tač b) po paraboli d) po hiperboli
no!
Scanned by CamScanner
 Zaokruži tačno: "3
' 4 “|
Team
oscilovanja pr!
Kakav je odnos između perioda b)TKu<T OTKu>T
g trenja TKul
186. | prigušenim oscilacijama usljed suho
oscilacijama?
i perioda T pri neprigušenim To

= 41792 163
a
а) Су
krutost Cekv -
Kako se računa ekvivalentna 1 _lilal
paralelno ia o
187 a)
| b) serijski ; ) Са, Ср 02 3
vezanih opruga krutosti cy, с; 1632
Ako je na slici prikazana masa u ravnotežnom položaju
:
tada za masu u položaju na
(kada su opruge neistegnute), prema vrijedi
Za masu vezanu oprugama udaljenosti x od posmatranog nultog položaja
«kao na slici napisati 1[ Newtonovom zakonu:
diferencijalnu jednačinu ma = БР + 22 + а+Е,
kretanja. : :
kretanja x daje
| Poznato je m, Ci, C2. što projiciranjem na horizontalnu osu
188.
8 mš = - ЕР _ 2 =-<Х— С,Х .

; ;
1 сг glasi:
ЉЉА ЋАЛЛЉА Dakle, diferencijalna jednačina kretanja mase
ZOD miš +(c,+c2)x =0.
lelno vezane.
Dakle, opruge ci i 62 su u ovakvoj izvedbi para
Opruge k; i k2 su serijski vezane, pa se one mogu
| . : zamijeniti ekvivalentnom oprugom krutosti k,» koja se
Izračunati ekvivalentnu krutost računa iz:
1 1 1 kk,
sistema opruga datih na slici.
—=—+— = Кр=——

189 а kika
КА . : Pkvivalentna opruga ky2 i treća opruga k; su paralelno
ЖА 5 2 то 3 spojene (vidi prethodni zadatak) pa je njihova
МММУММММА ДМУММ # ekvivalentna krutost:
2
=—
kik
== + К,.
Ki23 =К, +К;
k,+k,

U kojem slučaju je najveća

krutost pri oslanjanju mašine
na slici, pri čemu je 1) а 2)
с =6; =6) =<7 с
i
Zaokruži!
Obrazloženje:
ijskii vezane, pa se one mogu
1) O Opruge c,Gii e» su serijsk zamijeniti ekvivalentnom oprugom
krutosti c,» koja se računa iz: 1 = 1 + 1 > с с, с
с; с с no
G+e,с 2
ivaale
190. . | Ekvviv t a
lenntn opruga c;, i treća opruga c 3 su paralelno spoj . .. .
valentna
3. јеп е pa pa je je nji
njihho ova ekv i
krutost: €123 = Cy + C3 5+ 36
2

2) Opruge c, i e su paralelno vezane, pa vrijedi: c

*C2=0+0,= 2c
Ekvivalentna opruga c;, i treća oprug а са Su serijski i e
3. ) Dan pa je njihova ekvivalentna
krutost: Рта
Сао бр об 22 с 20 7 ЈЕ база.
2

3) Sve tri opruge su paralelno spojene pa je: с =

—
= 6 l +С 2+ са = 32.
_ |

Scanned by CamScanner
 Ба e diferencijalna једпа
та materijalne tačke
Zaokružiti ta
čne tvrdnje!
191. 5X +3X+3x =0,
kakve oscilacije vrši tačka? še
PRINUDNE
NEPRIGUŠENE
- početni položaj:
Tačka vrši prigušene
Хо 9 = Х(6„ =0)=е7%
) 11. ,)=3
800541, +5sin41
oscilacijepo zakonu cm,
у –е 77 (3005 41 + за 40, - početnu brzinu tačke:
192. Х, =Х (1, =0) = –р2е 2 1,
5
гдје је х(ет), (8). 172070) 00s4t, + 2-5in41,)+
7, .
Odrediti: re *(-12sin4t, +11cos4t,)=5 em/s,
: - — kružnu frekvenciju prigušenih oscilacija:
р=4 57,
. Uz pretpostavku rješenja и обнки х-е“ , dobija se
Naći и kretanja tačke ako | karakteristična jednačina
A2 +4A+4= 0, čija su rješenja
je njena diferencijalna >
193. | jednačina kretanja: M2 =(–-4+74' –4.1.4)/2=–2 =%.
Prema teoriji diferencijalnih jednačina, a za jednake
X+4x+4x=0 korijene karakteristične jednačine, opće rješenje glasi:
x = Ae*' +Bte* =(A+Bt)e“'.
U proizvoljnom položaju x od ravnotežnog 0-0 na
Kraj E vibrira po zakonu masu m, pored njene težine G_i normalne reakcije
г а т5 . BOP: .
y(t)=Asin(Qt). podloge Fh, djeluje sila u opruzi F * i sila
.. . .
Napiši diferencijalnu jednačinu malih: | Viskoznog
iski igušenj rF' , tako tako da vrijedi:
prigušenja jedi:
oscilacija tereta M mase m ako je data га = БР + 292 + 6 + FA ,
krutost opruge c i prigušnica . m . .
194. | karakteristike b. što projiciranjem na pravac kretanja x (sa smjerom
| prema desno) daje:

и) pako i X =—F"—F =—ex—b(x-) >»

b с Prema tome, diferencijal jednačina kretanja
na mase
E M m glasi:
о ас mxX + bX + cx = by , odnosno
m + bx +cx = bAfNcos(t).

|
X
Х, > 0
А ša ~ 0

Nacrtati dijagram pomjeranja Xa

195. | x(t) u slučaju graničnog
a
slučaja prigušenja (5=0). + \T а

Х, <0

(бе Amplituda oscilacija u dva uzastopna položaja iznosi ay = 5 mm 1 D=ln2

а= 3 штт.
Koliki je logaritamski dekrement tog oscilatornog kretanja?
83
Scanned by CamScanner
 N za netačno):
Da li su tačne tvrdnje (u piši T-za tačno,
a) ugao fazne razlike kod harmonijskih oscilacija zavisi od početnih uvjeta ..........., T
197. [b) e" =cose+isino.......... T
с) ер N
d) period viskozno prigušenih oscilacija je veći od perioda neprigušenih oscilacija........T
Iz zraziti vrijednost kritičnog / |
198. prigušenja by, preko mase m i би = 2/ те
krutosti opuge c.
1) Kada se materijalna tačka kreće po zakonu x(t) koji 2. РА .
je prikazan na dijagramu? 1) U slučaju podrhtavanja.
2) Kada nastaje ova pojava? - :
3) Koliko iznose T, i T,? 2) U slučaju kada je sopstvena
~ kružna frekvencija o sistema
199. (materijalne tačke) bliska po
vrijednosti kružnoj frekvenciji
poremećajne sile £2.

3) Ti= 21/0, Т=4Ал(О-–о)

Како se mijenja amplituda Zaokružiti tačno!

200. oscilovanja meterijalne tačke u a) eksponencijalno
slučaju podrhtavanja? c) linearno d) ne mijenja se
“Ako je diferencijalna jednačina tačke Zaokružiti tačne tvrdnje!
201 aš+Bx—yt? =0, SLOBODNE PRINUDNE
| gdje su a, Bi y konstante, kakve oscilacije PRIGUŠENE EPRIGUŠEN
vrši tačka?

Dat je zakon prinudnih neprigušenih oscilacija tačke pri | Koje konstante zavise od početnih
dejstvu harmonijske sile uvjeta (zaokružiti)?
202. Ер = Е, 5п (0 1 + 8)
и KonstanaС
x =Asin(o t+a)+Csin(Qt+B) KonstantaB
Šta je koeficijent Soo notjent poremećaja je odnos između frekvencije poremećajne
203. | poremećaja kod | sile 1 sopstvene frekvencije sistema (materijalne tačke), odnosno:
prinudnih oscilacija? \=Q/a.
2

Na
Nacrtati dijagram promjene
dinamičkog faktora pojačanja ng u
zavisnosti od 9/0 i veličine
204 prigušenja w u slučaju prinudnih 5
"| oscilacija materijalne tačke?

Napomena. Obavezno označiti ose

i karakteristične vrijednosti! Хх>1 |0 >

>

Scanned by CamScanner
 1809
у ·
| Маспан dijagram ртотјепе Гаге
u zavisnosti od 92/0 i veličine
prigušenja W u slučaju prinudnih
909
205. | oscilacija materijalne tačke?

Napomena: Obavezno označiti ose.

i karakteristične vrijednosti!

1 2 3
Х=0/0о

- bezdimenzionalni koeficijent prigušenja лу=6/0,

- logaritamski dekrement D = Ија, Гала| = 6Т 2 =дл/р,
Napisati izraze za:
206.
- frekvenciju viskozno prigušenih oscilacija p= ve" -8",
- koeficijent poremećaja A = N/o.

[1] u slučaju 8>0 nastupa aperiodično kretanje tačke,

Zaokruži | 2 logaritamski dekrement je prirodni logaritam odnosa frekvencija
jačne 5 oscilovanja,
207. La -io . .
tvrdnje! 13.€ "=sino-icoseo,
4. period prigušenih oscilacija
je manji od perioda neprigušenih oscilacija,
ugao fazne razlike kod harmonijskih oscilacija zavisi od početnih uvjeta.

: | Karakteristiku Koeficijent 1
Koje su mjerne ~ kg/s о 5
208. | jedinice prigušivača b prigušenja &
Za: : Izvod kinetičke energije
2 J/m=N
_ Koeficijent
Los -
po koordinati poremećaja A
Kod prinudnih harmonijski pobuđenih neprigušenih vibracija materijalne tačke, odgovoriti
kolika je amplituda A prinudnih oscilacija u sljedećim slučajevima:
а) Када је О >>
о) лааа А —> 0,
209. б) Када (0 — Ф тада А — «с,
с) Када је 62 << 0 „(ада А — 1,
Родас!: О – kružna frekvencija sile, o-sopstvena kružna frekvencija

Dopuni rečenicu: Kod prinudnih neprigušenih oscilacija materijalne tačke, kada vrijednost
210.
А —> 0, тада п, > |[_________ а када 2 — с, тада па —

Како зе mijenja amplituda Zaokruži tačno:

211. oscilovanja materijalne tačke a) eksponencijalno _b) po paraboli
|__ U stanju rezonancije? c) logaritamski [d) linearno]
Kružna frekvencija sistema masa-opruga iznosi:
Da li će doći do rezonancije с 10000 -I
ako na masu m=100 kg AZ) 7100
212. | povezanu oprugom krutosti = 108 >
m
C=10000 N/m djeluje sila
kružne frekvencije Q=4s"!? Dakle, neće doći do rezonancije jer je

o=10s'#Q=4s".
Scanned by CamScanner
 Pošto što J je 4
Diferencijalna jednačina kretanja.
tačke glasi:
3X + 6x =5sin(4t +12/2). tačka osciluje u postrezonantnom području.
Vrijednost dinamičkog faktora = prigušenja kod
213. F Odrediti vrijednost dinamičkog
faktora pojačanja. neprigušenih oscilacija u postrezonantnom području se

Da li je u tom slučaju tačka u računa po formuli:

predrezonantnom ili || 1 _ |. _1
postrezonantnom području? Па (212)? _1 8-1 7

tačke?
1. Kolika je kružna frekvencija sopstvenih oscilacija
Na tačku mase m=2kg koja je o=ve/m =v200/2 =10 s
vezana а zid oprugom
krutosti c=200 N/m djeluje | 2, Kolika je kružna frekvencija prinudnih oscilacija tačke?
214. jaasil
harmonijska Q=3s"–
< TU —
F = 50 sin 5 tt =: · 3. Kolika je amplituda prinudnih oscilacija ove tačke?
F,/m u 50/2 = 25 25
– ==— m
g2_-QŽ 102-3% 100-9 91

Amplituda prinudnih oscilacija zavisi od odnosa

: sopstvene frekvencije o i frekvencije poremećajne

Kolika je amplituda prinudnih sile na način:

_ h _ 8 _8_ 4m
oscilacija materijalneze tačke čija . je A=— —; =—— —=— =—=
; =. : ог – 02 4-(12) 2
215 diferencijalna jednačina kretanja:
Vrijednosti za gornju jednačinu su očitane iz
š+4x=8sin(V2t+n/4),
diferencijalne jednačine neprigušenih prinudnih
gdje je x(cm), t(5). oscilacija koja je data u obliku:

š+o x=hsin(Qt+B).

Scanned by CamScanner