TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA TP.

HCM

KHOA KỸ THUẬT GIAO THÔNG



ĐỒ ÁN CHUYÊN NGÀNH

Đề tài:

THIẾT KẾ HỆ THỐNG BÔI TRƠN ĐỘNG CƠ TOYOTA 3A

GVHD: Đinh Quốc Trí

Chu Việt Khoa

SVTH : Trần Trọng Nghĩa

Bùi Thanh Tân

Nguyễn Văn Quốc Huy

TP.HCM, 25 tháng 12 năm 2021

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN

.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
TP.Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2022
Giáo viên hướng dẫn

Đinh Quốc Trí

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN DUYỆT

.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
TP.Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2022
Giáo viên hướng dẫn

Đinh Quốc Trí

Mục Lục
LỜI CẢM ƠN.........................................................................................................................................2
LỜI NÓI ĐẦU........................................................................................................................................3
CHƯƠNG MỞ ĐẦU: TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI...............................................................................4
1. Lý do chọn đề tài........................................................................................................................4
2. Mục đích và ý nghĩa của đề tài..................................................................................................4
3. Phương pháp nghiên cứu...........................................................................................................5
4. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu.........................................................................6
I. GIỚI THIỆU VỀ ĐỘNG CƠ TOYOTA 3A................................................................................1
1.1Giới thiệu tổng quát về động cơ Toyota 3A:...............................................................................1
1.2 Số liệu ban đầu.............................................................................................................................2
II. NHIỆM VỤ ĐỒ ÁN:..................................................................................................................2
III. NỘI DUNG THUYẾT TRÌNH.......................................................................................................2
1.Phân tích nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại hệ thống......................................................................2
2.Chọn phương án thiết kế................................................................................................................4
IV. THIẾT KẾ BỐ TRÍ CHUNG.........................................................................................................8
V. TÍNH TOÁN SỨC BỀN CÁC CHI TIẾT CỦA HỆ THỐNG BÔI TRƠN...................................8
1. Yêu cầu trong tính toán hệ thống bôi trơn...................................................................................8
2. Xác định kích thước và công suất dẫn động bơm......................................................................10
3. Tính Toán lọc dầu........................................................................................................................11
VI. CÁC DẠNG HƯ HỎNG THƯỜNG GĂP VÀ BẢO DƯỠNG, SỮA CHỮA............................12
1. Các dạng hư hỏng thường gặp....................................................................................................12
2. Phương pháp sửa chữa................................................................................................................12
3. Phương pháp bảo dưỡng.............................................................................................................15
KẾT LUẬN.......................................................................................................................................19
TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................................................20

1
 LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian học vừa qua, dưới sự giảng dạy tận tình và chu đáo của quý thầy cô
trong trường Đại Học Bách Khoa nói chung, Khoa Kỹ Thuật Giao Thông nói
riêng đã giúp cho chúng em tiếp thu và lĩnh hội được những kiến thức cơ bản nhất
và cần thiết về ngành kỹ thuật ô tô. Từ những kiến thức cơ bản đến việc vận dụng
thực tế trên mô hình, những kỹ luật và quy định trong trường sẽ giúp chúng em
hoàn thành tốt môn đồ án chuyên nghành và đặc biệt hơn nữa chúng sẽ hổ trợ và là
hành trang quí báu để chúng em bước vào đời một cách vững chắc và tự tin. Nhóm
chúng em xin chân thành cảm ơn quý Thầy Cô Khoa Kỹ Thuật Giao Thông đã
tạo điền kiện thuận lợi để chúng em hoàn thành tốt đề tài. Xin chân thành cảm ơn
Thầy Đinh Quốc Trí và thầy Chu Việt Khoa đã tận tâm chỉ dạy, hướng dẫn và
theo dõi chúng em trong khoảng thời gian làm đồ án. Để không phụ lòng Thầy Cô,
sau khi chúng em ra trường sẽ cố gắng vận dụng kiến thức mà quý Thầy Cô đã
truyền đạt để làm việc thật tốt. Nêu cao tinh thần tự giác, tính kỹ luật và hơn nữa là
tinh thần ham học hỏi, trao dồi kỹ năng nâng cao tay nghề để xứng đáng là sinh
viên trường Đại Học Bách Khoa.

2
 LỜI NÓI ĐẦU
Ngày nay, khoa học kỹ thuật của nước ta đang phát triển rất mạnh mang lại nhiều
lợi ít to lớn cho đời sống của nhân dân cũng như hòa nhập với sự phát triển chung
của đất nước trong khu vực và trên thế giới. Nhà nước đã đẩy mạnh sự phát triển
công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước, một trong những chỉ tiêu đặt ra hàng đầu
hiện nay là nghành công nghệ kỹ thuật ô tô. Mạng lưới giao thông phát triển nhanh,
phương tiện đi lại bằng ô tô ngày càng chiếm vị trí quan trọng trong sự phát triển
chung của toàn xã hội về vấn đề giải quyết việc làm và nhu cầu đi lại. Trong quá
trình học tập tại trường Đại Học Bách Khoa TP.HCM , chúng em được trang bị
những kiến thức cơ bản về ngành kỹ thuật ô tô. Mặc dù còn một thời gian nữa
chúng em mới ra trường nhưng khi nhận đồ án về chuyên đề mình học, tập thể
chúng em cảm thấy rất vui. Qua việc làm đồ án sẽ trang bị thêm và củng cố những
kiến thức của chúng em đã được học để giúp chúng em hoàn thiện bản thân hơn khi
sau này ra trường đóng góp nhiều hơn trong việc phát triển ngành kỹ thuật ô tô
nước nhà và giúp cho đất nước có bước tiến vững chắc để sánh vai cùng các nước
trong khu vực.
Chúng em nhận được đề tài “Lắp đặt – nghiên cứu cấu tạo – sửa chửa hệ thống
bôi trơn trên động cơ Toyota 3A”. Đây là đề tài rất bổ ích và thiết thực giúp chúng
em áp dụng song song giữa lý thuyết trên lớp và thực hành xưởng và là nền tảng
quan trọng để em hoàn thành tốt đồ án tốt nghiệp. Được sự chỉ đạo của Khoa Kỹ
Thuật Giao Thông, sự giúp đỡ và chỉ bảo tận tình của Thầy Đinh Quốc Trí và
Thầy Chu Việt Khoa như các Thầy Cô trong bộ môn đã tạo điều kiện cho chúng
em hoàn thành tốt đồ án này. Vì thời gian có hạn và kiến thức còn hạn chế nên
trong quá trình làm đồ án không tránh khỏi những thiếu sót, do vậy rất mong nhận
được sự chỉ bảo của các Thầy Cô để đồ án tốt nghiệp trở nên hoàn thiện hơn.

3
 CHƯƠNG MỞ ĐẦU: TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI

1. Lý do chọn đề tài.

Ngành công nghiệp ô tô không chỉ giữ một vị trí quan trọng trong việc thúc đẩy nền
kinh tế quốc dân phát triển thông qua đáp ứng nhu cầu giao thông vận tải, góp phần
phát triển sản xuất và kinh doanh thương mại mà còn là một ngành kinh tế mang lại
lợi nhuận rất cao nhờ sản xuất ra những sản phẩm có giá trị vượt trội. Sớm nhận
thức được tầm quan trọng của ngành công nghiệp này, các nước phát triển như Mỹ,
Nhật Bản, Anh, Pháp, Đức, Hàn Quốc,...đã rất chú trọng phát triển ngành công nghiệp
ô tô của riêng mình trong quá trình công nghiệp hoá để phục vụ không chỉ nhu cầu
trong nước mà còn xuất khẩu sang các thị trường khác.

Những chiếc ô tô đang ngày càng trở nên quen thuộc trong cuộc sống hiện đại ngày
này, trở thành một trong những phương tiện đi lại chính của con người. Để có thể
tạo nên một chiếc ô tô hoàn thiện yêu cầu rất nhiều công nghệ khác nhau như cơ
khí, điện, điện tử kết hợp lại. Những chiếc ô tô ngày này cũng đã khác xa so với
những chiếc xe của thế kỷ trước, với rất nhiều cải tiến về công nghệ từ động cơ,
nhiên liệu, hệ thống điều khiển...

Đặc biệt hệ thống bôi trơn có những cải tiến mạnh mẽ chẳng hạn như các động cơ
ban đầu sử dụng công nghệ bôi trơn kiểu ngâm nhúng và vung tát dầu sang công
nghệ phun tưới và phun áp lực. Thời gian bảo dưỡng định kì dầu bôi trơn tăng lên,
đồng thời cải thiện hiệu suất và tăng tuổi thọ động cơ. Vì đóng vai trò quan trọng
trong hoạt động của động cơ, nên việc tìm ra các hư hỏng của hệ thống bôi trơn là
cần thiết.

Đề tài “Nghiên cứu cấu tạo – Sửa chữa hệ thống bôi trơn trên động cơ Toyota
3A” có ý nghĩa quan trọng trong việc hướng dẫn sinh viên hiểu được nguyên lý hoạt
động, hư hỏng và kiểm tra khắc phục các hư hỏng.

2. Mục đích và ý nghĩa của đề tài.

Một động cơ hoạt động đạt hiệu quả cao, chính là nhờ sự hỗ trợ và làm việc tốt của
các hệ thống như: cơ cấu trục khuỷu-thanh truyền và cơ cấu phân phối khí, hệ thống
nhiên liệu, hệ thống bôi trơn, hệ thống khởi động, hệ thống làm mát…. Vì vậy công
4
suất, sức bền, tuổi thọ, hiệu suất làm việc của động cơ phụ thuộc rất lớn vào sự làm
việc của các hệ thống này.

- Mục đích của đề tài là:

+ Nắm vững các kiến thức về hệ thống bôi trơn trên động cơ TOYOTA 3A

+ Khảo sát hệ thống bôi trơn trên động cơ TOYOTA 3A, và phương pháp kiểm tra
sửa chữa

+ Biết được những chi tiết cấu tạo trong động cơ TOYOTA 3A.

+ Vận dụng các kiến thức đã học để làm nổ máy động cơ TOYOTA 3A

- Với mục đích trên đề tài này có ý nghĩa rất lớn đối với sinh viên ngành Cơ Khí
Động Lực chúng ta.

- Thông qua việc làm đề tài này đã góp phần cho sinh viên chúng em tổng hợp lại
các kiến thức đã được học và thực tập, giúp cho sinh viên chúng em cách nghiên
cứu, làm việc một cách độc lập. Từ đó, tạo điều kiện thuận lợi cho công việc sau
này của người kỹ sư tương lai.
3. Phương pháp nghiên cứu.

- Tìm hiểu các tài liệu trên mạng, các giáo trình.
- Sự hướng dẫn của các thầy trong khoa cơ khí động lực
- Phân công nhiệm vụ của từng thành viên trong nhóm để
cùng nghiên cứu đề tài.

5
4. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu:

+ Hệ thống bôi trơn.

+ Các hư hỏng và phương pháp kiểm tra sửa chữa hệ thống bôi
trơn

- Phạm vi nghiên cứu:

+ Phạm vi nghiên cứu lý thuyết: tìm và tra cứu cấu tạo

và nguyên lý hoạt động của các chi tiết trong hệ
thống bôi trơn
+ Phạm vi thực nghiệm: thiết kế, lắp đặt mô hình.

6
I. GIỚI THIỆU VỀ ĐỘNG CƠ TOYOTA 3A:

1.1Giới thiệu tổng quát về động cơ Toyota 3A:

Có thể nói Động cơ là một trái tim của một chiếc xe ô tô. Nó là thiết bị chuyển hóa
một dạng năng lượng nào đó (nhiệt năng, thủy năng, điện năng,…) thành động năng
để tạo ra chuyển động cho xe cũng như máy công tác khác (bơm, máy phát, máy
nén,…). Một trong số đó, ta có động cơ Toyota 3A là một loại động cơ bền bỉ mà
hãng Toyota đã cho ra đời.
Toyota 3A được thiết kế theo dòng SOHC, dẫn động bằng dây đai và bao gồm các
hệ thống cơ bản như:
 Hệ thống cố định
 Hệ thống làm mát
 Hệ thống bôi trơn
 Hệ thống phân phối khí
 Hê thống phát lực
 Hệ thống nhiên liệu

1.2 Số liệu
ban đầu
Kiểu động cơ Động cơ xăng
Phương pháp bôi trơn Bôi trơn cưỡng bức
Phương pháp làm mát Làm mát bằng nước
Số xy-lanh i=4
Công suất của động cơ Ne = 52 kW
Momen xoắn động cơ Me = 108 Nm
Tỷ số nén ε = 9:1
Hệ số dư lượng không khí =3
Đường kính xy lanh D = 77.5 mm
 Hành trình piston S = 77 mm
Số kỳ T=4

II. NHIỆM VỤ ĐỒ ÁN: (thiết kê hệ thống bôi trơn của động cơ Toyota 3A)
- Thể hiện được tầm quan trọng của hệ thống bôi trơn trong động cơ 3A
- Tính các thông số cần thiết của hệ thống bôi trơn trơn
- Trình bày được các bản vẽ sơ đồ nguyên lý, bản vẽ lắp, các bản vẽ chi tiết

III. NỘI DUNG THUYẾT TRÌNH

1.Phân tích nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại hệ thống
1.1Nhiệm vụ
- Nhiệm vụ quan trọng nhất của hệ thống bôi trơn động cơ là cung cấp liên tục dầu
nhờn cho các bề mặt tiếp xúc của các chi tiết có chuyển động tương đối với nhau
trong động cơ như: cổ trục, cổ biên, chốt piston, sơmi xylanh con trượt, chốt ngang
của cơ cấu con trượt, các bộ phận khác như gối trục cam, gối đòn gánh xupáp, các
bánh răng truyền động... Mục đích tạo ra nêm dầu để giảm trở lực ma sát.
Ngoài tác dụng giảm ma sát bơi trơn còn có tác dụng:
- Tẩy rửa các bề mặt tiếp xúc dầu bôi trơn sẽ đưa các hạt, phoi kim loại bị mài mòn
ra khỏi bề mặt tiếp xúc
- Làm mát các bề mặt ma sát: dầu nhờn sẽ mang nhiệt ở các bề mặt ma sát đi ra
ngoài nhả nhiệt cho nước làm mát trong bầu làm mát dầu.
- Bao kín khe hở nhỏ giữa piston với xylanh giữa trục với phớt chắn... do có màng
dầu bơi trơn đệm giữa chung.
- Ngoài ra dầu nhờn còn dùng làm mát cho đỉnh piston làm môi chất cho các hệ
thống điều khiển, đảo chiều.
- Dầu bôi trơn cần bao phủ các chi tiết để chống ơxy hóa các chi tiết
1.2.Yêu cầu
-Trong hệ thống có nhiều động cơ thì mỗi động cơ phải có một hệ thống bơi trơn
độc lập và giữa chúng có sự liên hệ hỗ trợ nhau.
 - Dầu nhờn phải được đi đến tất cả các vị trí cần bơi trơn lưu lượng và áp suất dầu
bôi trơn phải phù hợp với từng vị trí bôi trơn.
- Hệ thống dầu nhờn phải đơn giản, làm việc tin cậy đảm bảo suất tiêu hao dầu
nhờn là nhỏ nhất.
1.3.Phân Loại
 Bôi trơn bằng phương pháp vung té dầu.
+ Ưu điểm: kết cấu hệ thống bôi trơn đơn giản, nhỏ gọn, dễ bố trí, giá thành rẻ do
hệ thống ít các chi tiết, dễ bảo dưỡng sửa chữa.
+ Nhược điểm: Khả năng vung té dầu bôi trơn lên các bề mặt trục cam, xích cam,
con đội, cò mổ,... rất khó khăn, hiệu suất bôi trơn không cao.
 Phương pháp pha dầu bôi trơn vào nhiên liệu.

+ Ưu điểm: Cấu tạo đơn giản, dễ bảo trì sữa chữa, giá thành thấp

+ Nhược điểm: Hiệu quả không cao, phải pha theo tỉ lệ nhất định giữa nhiên liệu và
dầu bôi trơn, hao dầu bôi trơn, ô nhiễm môi trường,

 Phương pháp bôi trơn cưỡng bức

Phương pháp bôi trơn cưỡng bức cacte ướt:
+ Ưu điểm: Cung cấp đầy đủ dầu bôi trơn cả về số lượng và chất lượng, đảm bảo
dầu bôi trơn được đưa đến mọi ngóc ngách trong hệ thống. Tăng tuổi thọ dầu bôi
trơn, nâng cao hiệu suất động cơ. Độ tin cậy của hệ thống bôi trơn cao.
+ Nhược điểm: Do dùng cacte ướt (dầu chứa trong cacte) nên khi động cơ làm việc
ở độ nghiêng lớn, dầu bôi trơn dồn về một phía khiến phao hút dầu bị hẫng. Vì vậy
lưu lượng dầu ung cấp sẽ không đạt yêu cầu.
Phương pháp bôi trơn cưỡng bức cacte khô:
+ Ưu điểm: Cacte chỉ hứng và chứa dầu tạm thời, còn thùng dầu mới là nơi chứa
dầu để đi bôi trơn nên động cơ có thể làm việc ở độ nghiên lớn mà không sợ thiếu
dầu, dầu được cung cấp đầy đủ và liên tục
+ Nhược điểm: Kết cấu phức tạp hơn, giá thành tăng lên do phải thêm đến 2 bơm
dầu hút dầu cacte qua thùng, thêm đường dầu qua thùng, thêm đường dầu và bố trí
thùng dầu sao cho hợp lý.
 Ngoài ra còn có bôi trơn bằng phương pháp hỗn hợp kết hợp bôi trơn theo cacte dầu
và bôi trơn cưỡng bức

2.Chọn phương án thiết kế

1.1 Cấu tạo
Động cơ Toyota 3A do hãng Toyota Nhật Bản sản xuất. Động cơ gồm 4 xy lanh
thẳng hàng với thứ tự làm việc 1-3-4-2, với dung tích xy lanh là 1.5L. Động cơ
được sản xuất từ năm 1979 – 1989, động cơ 3A là kế thừa của động cơ A đầu tiên
của Toyota 1A. Động cơ sử dụng nhiên liệu xăng SOHC 8 van, sử dụng bộ chế hòa
khí đơn. Vật liệu cấu thành từ gang thép. Động cơ Toyota 3A sử dụng hệ thống bôi
trơn cưỡng bức cacte ướt.

Hình 1.1: Sơ đồ hệ thống bôi trơn động cơ Toyota 3A

1. Cacte dầu 2. Bơm dầu 3. Lọc thô 4. Van an toàn 5. Que thăm dầu
6. Van một chiều 7. Lọc tinh 8. Đồng hồ đo áp suất 9. Đường
dầu chính 10. Trục khuỷu 11. Thanh truyền 12. Piston 13.
Xupap 14. Cò mổ 15. Trục cam
- Cacte dầu (1): chứa dầu bôi trơn cung cấp cho hệ thống làm việc và lắng động mạt
kim loại.
- Bơm dầu (2): hút dầu bôi trơn từ cacte cung cấp cho hệ thống bôi trơn.
- Lọc thô (3): lọc các cặn bẫn có kích thước lớn lẫn trong dầu bôi trơn.
- Van an toàn (4): duy trì áp suất hệ thống ở mức ổn định.
- Que thăm dầu (5): đo mức dầu chứa trong cacte.
- Van một chiều (6): đảm bảo dầu được cung cấp liên tục cho hệ thống bôi trơn khi
bầu lọc tinh bị nghẹt.
- Lọc tinh (7): lọc các cặn bẩn có kích thước nhỏ trước khi dầu bôi trơn đi vào
đường dầu chính.
- Đồng hồ áp suất (8): đo áp suất dầu trong đường dầu chính.
- Đường dầu chính (9): dẫn dầu đi bôi trơn các bề mặt ma sát.

2.2. Nguyên lí làm việc

Hình 1.2: Sơ đồ nguyên lý hệ thống bôi trơn trên Toyota 3A.

- Dầu bôi trơn chứa trong cacte (1) được bơm dầu (2) hút qua lọc thô (3), sau đó
dầu bôi trơn được bơm (2) đưa vào bầu lọc tinh (7) để lọc sạch các cận bẩn có kích
thước nhỏ. Sau khi được lọc sạch dầu bôi trơn được đẩy vào đường dầu chính (9),
trên đường dầu chính (9) chia thành hai nhánh dầu, nhánh thứ nhất đưa dầu đi bôi
trơn các cổ trục khuỷu (10), chốt khuỷu, thanh truyền (11), piston (12) và thành xy
lanh. Để bôi trơn được piston (12) và thành xy lanh trên đầu to thanh truyền người
ta khoan lỗ dầu, khi piston (12) đi lên điểm chết trên, lỗ dầu trên đầu to thanh
truyền trùng với lỗ dầu trên chốt khuỷu, với áp suất nhất định, dầu sẽ được phun lên
để bôi trơn piston – thành xy lanh, chốt piston.

- Nhánh thứ hai đưa dầu đi bôi trơn trục cam (15) và các chi tiết của cơ cấu phối khí
như cò mổ (14), xupap (13). Sau khi hoàn thành bôi trơn, dầu bôi trơn thoát ra từ
khe hở lắp ghép của các chi tiết và rơi xuống cacte. Còn trên cơ cấu phối khí người
ta bố trí hai lỗ dầu dọc theo thân máy để đưa dầu về cacte (1).

- Trong trường hợp bầu lọc tinh (7) bị tắc nghẽn để đảm bảo dầu được cung cấp liên
tục trong suốt quá trình động cơ làm việc người ta bố trí van một chiều (6). Khi bầu
lọc tinh bị tắc nghẽn, áp suất đường dầu từ bơm dầu (2) đến bầu lọc tinh (7) cao, lúc
này áp suất tăng cao thắng được lực lò xo. Van một chiều (6) sẽ mở, lúc này dầu
bôi trơn từ bơm (2) đi trực tiếp vào đường dầu chính (9) mà không cần qua bầu lọc
tinh (7).

- Khi máy hoạt động ở tốc độ vòng quay lớn, bơm dầu (2) quay nhanh hơn và bơm
một lượng dầu lớn vào hệ thống, lúc này hệ thống tiêu thụ không kịp lượng dầu
được cấp sẽ làm cho áp suất tăng lên hoặc khi đường dầu bị tắc nghẽn cũng làm áp
suất dầu trong hệ thống tăng lên. Việc này gây nặng máy, thủng lọc, làm hỏng các
gioăng làm kín, cản trở chuyển động của các chi tiết dẫn đến bị tổn hao công suất.

- Để tránh trường hợp này người ta bố trí một van an toàn (4), van này có nhiệm vụ
duy trì áp suất trong hệ thống ở mức ổn định (2.5 – 4 Kg/cm2). Khi áp suất dầu
tăng cao, lực dầu thắng được lực lò xo trên van, dầu sẽ đẩy piston van đi xuống và
mở đường dầu hồi về cacte (1). Khi áp suất dầu giảm xuống lúc này lực dầu không
thắng được lực lò xo, piston van sẽ đóng lại ngăn không cho dầu hồi về cacte (1).
IV. THIẾT KẾ BỐ TRÍ CHUNG.

Hình 1.3.Sơ đồ bố trí chung hệ thống bôi trơn cưỡng bức sử dụng cacte ướt trên
Toyota 3A

V. TÍNH TOÁN SỨC BỀN CÁC CHI TIẾT CỦA HỆ THỐNG BÔI TRƠN.
1. Yêu cầu trong tính toán hệ thống bôi trơn
1.1 Nhiệt độ của dầu bôi trơn

Như chúng ta đã biết, ngoài công dụng làm trơn các bể mặt ma sát để giảm tổn thất
ma sát trong quá trình động cơ làm việc, dầu bôi trơn còn có một tác dụng khác rất
quan trong là làm mát các bể mặt này (đặt biệt là ổ trục). Dầu bôi trơn tải nhiệt
lượng do ma sát sinh ra khỏi các bể mặt, nhằm bảo đảm nhiệt độ làm việc bình
thường cho các bể mặt ma sát.

Trong quá trình tính toán để xác định nhiệt độ của dầu bôi trơn, cần phải đảm bảo
những yêu cầu sau:

- Nhiệt lượng của động cơ truyền cho dầu bôi trơn phải cân bằng với nhiệt lượng do
két làm mát dầu tắn ra ngoài.
- Chênh lệch nhiệt độ của dẫu trong két làm mát thường chọn bằng chênh lệch nhiệt
độ của đầu khi vào và khi ra khỏi động cơ. Nhiệt độ trung bình của dầu bôi trơn
trong két thường vào khoảng (75 + 85)°C. Nhiệt độ trung bình của không khí qua
két làm mát dâu trong điểu kiện làm việc nặng có thể chọn bằng 45°C.

1.2 Lưu lượng dầu bôi trơn

Lượng dầu bôi trơn phụ thuộc vào số ổ trục và tổng diện tích ma sát. Do dầu nhờn
còn có nhiệm vụ làm mát ổ trục nên có thể xác định lượng dầu nhờn qua ổ trục
bằng phương pháp tính toán nhiệt của ổ trượt. Sau đó tổng hợp lại để tìm lưu lượng
dâu nhờn cần cung cấp cho các mặt ma sát của động cơ. Mặc khác cũng có thể tính
lưu lượng đầu nhờn theo phương pháp tính cân bằng nhiệt động cơ. Vì nhiệt lượng
do đâu nhờn tải đi phụ thuộc rất nhiều vào trạng thái nhiệt của ổ trục, trạng thái
nhiệt và trạng thái công suất của động cơ.

Theo số liệu thực nghiệm, đối với các loại động cơ đốt trong hiện nay, nhiệt lượng
do dầu nhờn đem đi Qd thường chiếm khoảng 1,5 + 2% tổng nhiệt lượng đo nhiên
liệu cháy trong xylanh sinh ra. Vì vậy có thể xác đinh Qd như sau:

Qd = (0,015 ÷ 0,020).Qr (Kcal/h)

Ta chọn Qd = 0,015.Qr (Kcal/h)

Nhiệt do nhiên liệu cháy sinh ra trong một giờ Qr xác định theo phương trình sau:

632 Ne
Qr = ηe

Trong đó ᶯe – Hiệu suất có ích của động cơ đốt trong

ᶯe = 0,25 ÷ 0,35chọn ᶯe = 0,25
0,015
Do đó Qd = . 632 Ne = 1972 (Kcal/h)
0,25
Từ đó có thể tính lưu lượng cần thiết của dầu bôi trơn cung cấp cho các mặt ma sát:
Qd
Vd = (l/h)
c d ρ Δt
ρ là mật độ dầu nhờn ρ=0.85 kg/l
c d là tỷ nhiệt của dầu nhờn c d =0,5 Kcal/Kg oC
 Δ t =10÷ 15 oC chọn Δ t =10
1972
Ta có Vd = =¿ (7 ÷ 10).Ne = 464 (l/h)
0,5.0,85.10
Để đảm bảo cung cấp lượng dầu nói trên, bơm dầu thường phải cung cấp lưu lượng
lớn gấp vài lần. Do đó lưu lượng Vb’ của bơm dầu có thể xác định như dưới đây
Vb’= (2 ÷ 3,5). Vd hoặc Vb’= (14 ÷ 20).Ne
Nếu xét đến hiệu suất của bơm, lưu lượng lý thuyết của bơm dầu xác định theo
công thức sau:
V 'b
V b=
ηb
Đối với bơm bánh răng ηb =0.7 ÷ 0.8 ta chọn 0.7
Xác định lưu lượng dầu V b theo công thức sau:
V b =2 π m2 . Zb n b 60. 10−6 = 2 π 42 .20.32 .1000 .60 .10−6= 3860 (l/h)
Trong đó m: modun của răng
Z: số răng
n b: số vòng quay của bơm (vg/ph)

2. Xác định kích thước và công suất dẫn động bơm

2.1 Xác định kích thước bơm
Trong quá trình thiết kế bơm dầu, kích thước và tỷ số truyền được lựa chọn sao cho
kích thước của bơm nhỏ gọn nhất mà vẫn bảo đảm được lưu lượng cần thiết và tốc
độ quay vòng của của bánh răng không vượt quá giới hạn cho phép (thường vào
khoảng 6 + 8 m/s).
Kích thước của bơm ảnh hưởng trực tiếp đến lưu lượng và hiệu suất của bơm.
Nhưng hiệu suất của bơm lại thay đổi theo các thông số sau:
- Khe hở hướng kính và khe hở cạnh: khi tăng khe hở hướng kính và khe hở cạnh,
do hiện tượng rò đầu từ khoang đâu cao áp sang khoang đầu thấp áp nên làm giảm
hiệu suất bơm.
- Nhiệt độ của dầu vào: khi nhiệt độ của dầu còn thấp (nhỏ hơn 60°C), độ nhớt của
dầu lớn
nên khó điển đầy khe hở của các bánh răng (bơm bánh răng). Khi nhiệt độ dầu tăng
lên,
làm độ nhớt của dầu giảm nên dầu dễ rò về khoang áp suất thấp và hiệu suất bơm
giảm.
- Tốc độ dẫn động bơm: khi tốc độ thấp (1200 vg/ph), do ảnh hưởng của rò dầu lớn
nhất nên hiệu suất bơm giảm dần khi nhiệt độ tăng.
2.2 Công suất dẫn động bơm
Công suất dẫn động bơm đầu có thể tính theo công thức sau:
1 1
Nb= ⋅V . ( p − p ⅆv ) . ,(hp)
η m b ⅆr 27000
1 1
= .3860 .1 . = 0.178 hp
0.8 27000
Trong đó:
ηm – hiệu suất cơ giới của bơm dầu nhờn

Khi xét đến tổn thất ma sát và tổn thất thủy động ηm = 0,85 ÷ 0,90 chọn ηm = 0,85
V b – lưu lượng lý thuyết của bơm dầu (l/h)
pⅆr và pⅆv – áp suất dầu ra và áp suất dầu vào bơm (Kg/Cm2)

3. Tính Toán lọc dầu

3.1 Tính toán bâu lọc thấp dung lõi lọc bằng giấy
Tính toán loại lọc này rất khó vì thường không xác định được tiết diện thông qua
một các chính xác. Nên có thể căn cứ vào tổng dung tích công tác của động cơ để
lựa chọn sơ bộ kích thước lõi lọc theo số liệu thống kê trong bảng:

Thể tích công tác Đường kính lõi lọc Chiều cao lõi lọc
Vh (l) d (mm) h (mm)
4 trở lên 116 204
1,5-4 116 126
Dưới 1,5 88 135
Bảng kích thước lõi lọc
Tính kiểm nghiệm khả năng lọc thấm theo công thức
ΔP 1
V 1=CF = 0,015.23664 π . = 27,87 (l/ph)
η 40
trong đó V 1 – lưu lượng dầu qua bầu lọc (l/ph)
F – Diện tích thông qua lý thuyết tính theo công thức F= π . d . h
Δ P - độ chênh áp của bầu lọc (áp suất đầu vào và áp suất đầu ra
Δ P =p ⅆr − p ⅆv (Kg/Cm2)

Thường có thể chọn Δ P = 1 ÷ 1,5 (Kg/Cm2) chọn Δ P = 1

η – độ nhớt của dầu
C – Hệ số lưu thông. Đôi với lõi lọc giấy thấm C= 0,015

VI. CÁC DẠNG HƯ HỎNG THƯỜNG GĂP VÀ BẢO DƯỠNG, SỮA CHỮA.
1. Các dạng hư hỏng thường gặp.
- Dầu không đủ, mức dầu thấp.
- Dầu quá nhiều, mức dầu cao.
- Dầu quá loãng.
- Dầu bôi trơn bị bẩn, dầu có màu đen, trong dầu có nhiều mạt kim loại.
- Dưới động cơ có vết dầu.
- Bánh răng bơm dần bị kêu.
- Nhiệt độ dầu quá cao.
- Áp suất dầu giảm.
- Áp suất dầu tăng.
2. Phương pháp sửa chữa.
Những hư hỏng thông thường của hệ thống bôi trơn là dầu bôi trơn ít quá hoặc
nhiều quá, dầu bị loãng, bẩn và bị rò, áp suất không đủ. Cụ thể về hiện tượng và
nguyên nhân và phương pháp khắc phục như sau:
Dầu không đủ, mức dầu thấp.
- Nguyên nhân của hiện tượng này là do rót thêm dầu không đủ, bị rò dầu hoặc
động cơ làm việc có dầu bôi trơn từ cacte sục lên buồng cháy do khe hở giữa xéc
măng và xy lanh lớn. Nếu xảy ra trường hợp này, trước hết phải kiểm tra xem có
chỗ nào bị rò không, kiểm tra bugi có đóng muội than nhiều không. Nếu không có
hiện tượng trên thì do dầu bôi trơn không đủ. Cần bổ sung thêm dầu bôi trơn vào
cacte đến mức quy định và sửa chữa những chỗ rò dầu.
 - Nếu dầu bôi trơn sục lên buồng cháy nhưng không nghiêm trọng thì động cơ có
thể tiếp tục hoạt động được. Nếu dầu sục lên buồng cháy nhiều thì phải thay xéc
măng.
Dầu quá nhiều, mức dầu quá cao.
- Nếu dầu trong cacte quá nhiều, khi động cơ hoạt động trong động cốc tiếng dầu
tung toé tương đối lớn. Động cơ quay yếu, ống giảm thanh xả ra khói khói màu xam
xám. Nguyên nhan do dầu trong cacte quá nhiều hoặc màng bơm xăng bị rách, xăng
chảy xuống cacte.
- Cách phán đoán: Rút thước thăm dầu bôi trơn ra để kiểm tra xem trên thước có
giọt nước hay không và trong dầu có mùi xăng không, khi cần thiết thì tháo một
phần dầu dưới cacte ra xem có nước động hay không.
- Phương pháp xử lý: Nếu do dầu quá nhiều thì xả bớt dầu ra. Nếu có nước lẫn
hoặc xăng trong dầu thì phải xác định được chỗ rò để sửa chữa, sau đó thay dầu mới
đúng chủng loại do nhà chế tạo quy định.
Dầu quá loãng.
- Dầu bị loãng nguyên nhân do sử dụng dầu bôi trơn không phù hợp với thời tiết,
ví dụ mùa hè dùng dầu mùa đông. Màng bơm xăng bị rách, đai ốc thanh kéo màng
bơm bị lỏng, xăng chảy xuống cacte. Cần dùng thước để kiểm tra mức dầu. Dùng
ngón tay trỏ và ngón tay cái thấm một ít dầu để kiểm tra độ nhớt, nếu dầu còn tốt thì
thì khi tách hai ngón tay ra, giữa hai ngón tay phải có những sợi dầu dài 2 – 3 mm,
nếu không quá loãng, đồng thời kiểm tra trong dầu bôi trơn có mùi xăng không.
- Cách xử lý: Thay dầu bôi trơn mới theo đúng loại phụ hợp với mùa hoặc sửa
chữa những chỗ bị rò của bơm xăng.
Dầu bôi trơn bị bẩn, dầu có màu đen, trong dầu có mạt kim loại.
- Dầu bị bẩn do một số nguyên nhân sau: Dùng dầu không sạch hoặc nắp đậy ống
dầu không kín làm cho cát bụi rơi vào cacte, dẫn đến các chi tiết máy bị mài mòn
rơi mạt kim loại xuống cacte. Bụi và hơi nước lọt xuống cacte qua hệ thống thông
gió cacte rồi đóng thành cặn, sản phẩm cháy có mang muội than và các tạp chất
khác qua khe hở giữa xéc măng và xy lanh lọt xuống cacte hoặc dầu trong cacte bị
ôxy hoá tạo thành tạp chất. Ngoài ra, một số phụ gia cho thêm vào dầu bôi trơn có
thể làm  cho dầu đổi màu.
 - Trong trường hợp này, cần rút thước thăm dầu để xem dầu dính vào thước dầu
để xác định dầu có bị đen không, đồng thời dùng ngón tay để vê dầu xem có mạt
kim loại không. Nếu không có mạt kim loại và những tạp chất khác mà dầu bị đen
thì vẫn có thể dùng được.
- Phương pháp xử lý: Rửa sạch hệ thống bôi trơn và thay dầu bôi trơn mới.
Ở dưới động cơ có vết dầu.
- Nguyên nhân hiện tượng này là do bulông xả cặn dưới đáy cacte hoặc bulông
đầu nối ống dẫn bị lỏng, ống dầu bị nứt hoặc tấm đệm lót bị rách, phớt dầu bị hỏng
(sử dụng quá lâu hoặc lắp không đúng).
- Cách kiểm tra: Lau sạch vết dầu rồi cho động cơ hoạt động, quan sát để kiểm
tra xem dầu bôi trơn bị rò chỗ nào. Nếu rò ở chỗ phớt dầu phía trước hoặc phía sau
động cơ thì phớt dầu bị hỏng. Nếu dầu bị rò xung quanh cacte là do đệm lót cacte bị
hỏng. Nếu rò ở ở mặt lắp ghép giữa bơm xăng với thân máy thì do tấm đệm lót bị
hỏng hoặc bu lông bị lỏng. Nếu rò ở chỗ đầu nối  ống dầu là do đầu nối bị lỏng hoặc
do miệng côn đầu nối bị hỏng.
- Phương pháp xử lý: Nếu phớt dầu hoặc đệm lót bị hỏng thì phải tháo ra và thay
mới. Nếu bu lông hoặc đầu nối ống dầu bị lỏng thì xiết chặt lại, nếu ống dầu bị nứt
hoặc miệng côn bị hỏng thì sửa chữa hoặc thay mới.
Bánh răng bơm dầu bị kêu.
- Nguyên nhân: Dầu bị bẩn, có nhiều mạt kim loại trong dầu làm cho bánh răng
bị mòn hoặc do bơm dùng quá lâu.
- Cách kiểm tra sửa chữa: Khi động cơ ở nhiệt độ bình thường, kiểm tra áp suất
dầu ở đồng hồ áp suất, dùng ống nghe đặt bên bơm dầu hoặc chỗ gần đó, đồng thời
tăng tốc độ của động cơ, lắng nghe có tiếng kêu đặc biệt hay không (tiếng kêu đều
đều là bình thường), nếu có tiếng kêu khác thường thì phải tháo bơm dầu để kiểm
tra sửa chữa.

Nhiệt độ dầu quá cao.

- Nhiệt độ dầu vượt quá giá trị cho phép, do khe hở giữa xéc măng và xy lanh
quá lớn, làm cho khí cháy lọt xuống cacte làm tăng nhiệt độ của dầu, làm loãng dầu
và làm cho dầu biến chất nhanh chóng. Mặt khác, do két làm mát dầu bị bẩn hiệu
quả làm mát dầu thấp cần phải kiểm tra để xử lý kịp thời.
- Phương pháp xử lí: kiểm tra két làm mát dầu, vệ sinh két làm mát. Kiểm tra van
điều khiển mở đường dầu qua két làm mát. Thay xéc măng nếu xéc măng quá mòn.
Áp suất dầu giảm.
- Nguyên nhân: Do dầu ở đường dầu chính bị rò, bơm dầu và các cổ trục bị mòn,
mức dầu ở cacte thấp, độ nhớt của dầu không đúng tiêu chuẩn, van giảm áp bị kẹt ở
vị trí mở, dầu bị rò ở các chỗ nối hoặc chảy qua các vết nứt ở ống dẫn dầu.
- Phương pháp xử lý: Xiết chặt các chỗ nối và nút xả dầu, ống dẫn dầu bị nứt thì
phải thay ống khác, các hư hỏng của bơm dầu, van giảm áp và các ổ trục do bị mòn
thì phải sửa chữa. Mức dầu ở cacte bị giảm  có thể do dầu bị đốt cháy, rò chảy qua
phớt chắn dầu ở đầu trục khuỷu hoặc do phớt chắn dầu hỏng. Nếu dầu bôi trơn bị
bẩn hoặc dùng dầu không đảm bảo độ nhớt thì phải thay dầu mới đúng tiêu chuẩn.
Áp suất dầu tăng.
- Nguyên nhân do: Các ống dẫn dầu bị tắc, dùng dầu có độ nhớt cao quá, van
giảm áp bị kẹt ở vị trí đóng.
- Phương pháp xử lý: ống dẫn bị tắc thì dùng dây thép thông sạch (tháo động cơ),
rửa sạch bằng dầu hoả và thổi sạch bằng khí nén. Để kiểm tra xem đồng hồ áp suất
báo có chính xác không, ta vặn ống nối của áp kế kiểm tra vào một đường ống xả
của đường dẫn dầu chính rồi cho động cơ hoạt động và so sánh giá trị ở đồng hồ áp
suất, nếu không có sự thay đổi thì do đồng hồ áp suát bị hỏng, cần sửa chữa hoặc
thay thế.
3. Phương pháp bảo dưỡng.
Bảo dưỡng hệ thống bôi trơn nhằm mục đích: đảm bảo lượng dầu bôi trơn đầy đủ
và chất lượng dầu đúng yêu cầu, với sự lưu thông dầu được liên tục trong hệ thông
bôi trơn.
* Nội dung bảo dưỡng thường xuyên.
- Kiểm tra mức dầu bằng thước đo dầu trước khi khởi động động cơ và trên
đường đi khi xe chạy đường dài, mựt dầu nằm trong giới hạn hai vạch là được, nếu
cần thì phải đổ thêm dầu.
 Hình 1.4: Kiểm tra mức dầu
- Phải sử dụng dầu đã quy định cho mỗi loại động cơ, dầu phải sạch không có lẫn
nước. Trước khi cho dầu vào động cơ phải lau chùi sạch sẽ miệng rót dầu và phải
rót dầu qua lưới lọc.

Hình 1.5: Rót dầu

bôi trơn qua phễu
có lưới lọc
- Khi động cơ làm việc phải chú ý kiểm tra áp suất dầu bôi trơn qua đồng hồ, nếu áp
suất thấp thì phải điều chỉnh lại bơm dầu.

Hình 1.5: Đèn báo áp suất dầu giảm trên tablo

- Chú ý dầu có bị rò ra ngoài hay không. Tình trạng dầu có bị bẩn, lỏng hay đặc.
Có thể nhỏ vài giọt dầu lên ngón tay rồi miết hai ngón tay vào nhau để biết có bụi
hay cặn bẩn trong dầu.
* Nội dung bảo dưỡng định kì.
- Kiểm tra xem xét bên ngoài độ kín của các thiết bị hệ thống bôi trơn và ống dẫn
dầu và sự bắt chặt các chi tiết, nếu cần thiết thì khắc phục những hư hỏng.
- Thay dầu bôi trơn trong điều kiện bình thường xe chạy được 2000 – 3000 Km.
Đồng thời thay phần tử lọc.
 Hình 1.6: Thay lọc dầu

- Rửa hệ thống bôi trơn: Nếu trong khi xả dầu, thấy hệ thống bôi trơn bị cáu bẩn
như dầu đen và có nhiều tạp chất cơ học thì phải rửa hệ thống. Muốn vậy, ta đổ dầu
rửa công nghiệp vào cacte tới vạch dưới của thước đo dầu, khởi động động cơ và
cho chạy chậm 2 - 3 phút, sau đó mở nút xả để tháo hết dầu rửa. Sau đó vặn chặt nút
xả và đổ dầu mới vào cacte qua miệng ống đổ dầu đúng số lượng quy định của nhà
chế tạo. Khởi động động cơ, hâm nóng động cơ đến nhiệt độ bình thường rồi tắt
máy sau khoảng 3 - 5 phút sau đó kiểm tra mức dầu trong cacte.
- Làm sạch đường dầu bôi trơn của động cơ.
- Bơm dầu khi phát hiện có tiếng kêu, bị mòn và không giữ được áp suất thì tiến
hành tháo bơm ra kiểm tra sửa chữa.
- Các đồng hồ báo áp suất và nhiệt độ nếu bị hư thì thay thế
- Chú ý: Hệ thống bôi trơn làm việc tốt khi mới khởi động áp suất tăng cao. Khi
nhiệt độ động cơ bình thường áp suất chỉ báo ở vùng xanh hoặc khi động cơ chạy
không tải áp suất không nhỏ hơn 0.5 Kg/cm2.
 KẾT LUẬN
Sau quá trình thực hiện đề tài ‘‘Lắp đặt – nghiên cứu cấu tạo – sửa chữa hệ thống
bôi trơn và hệ thống đánh lửa trên động cơ Toyota 3A’’. Chúng em đã nhận ra
được và rút ra nhiều kế quả tích cực. Học hỏi được nhiều kiến thức mới, nâng
cao tầm hiểu biết về nhiều mặt. Và đặc biệt rút ra được nhiều bài học đáng quá
trong quá trình tìm hiểu và nghiên cứu :

- Khảo sát và bảo dưỡng các hệ thống trên động cơ Toyota 3A.

- Nắm bắt được cấu tạo và nguyên lý hoạt động của động cơ.

- Nắm bắt được cấu tạo, các hư hỏng thường gặp, nguyên lý vận hành của các hệ
thống trên động cơ.

- Củng cố thêm cho hệ thống kiến thức về những bệnh thường xảy ra với các hệ
thống khởi động, đánh lửa, làm mát gây ra cho động cơ khó hoạt động hoặc hoạt
động không hiệu quả.

Bên cạnh những kết quả đạt được, chúng em cũng gặp phải nhiều khó khăn trong
quá trình nghiên cứu và thực hiện :

- Mô hình hoạt động vẫn chưa thực sự ổn định.

- Nguồn tài liệu và kiến thức còn hạn chế.

- Tinh thần tự giác, tính tự chủ trong quá trình làm việc còn chưa cao.

- Thiếu tinh thần làm việc nhóm nên vẫn còn nhiều sai xót.

- Phân bố công việc không đồng đều nên kết quả mang lại chưa thực sự tốt.
 TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] .TS Dương Việt Dũng – Giáo trình kết cấu động cơ đốt trong.
[2]. CĐ Kỹ Thuật Cao Thắng – Giáo trình cấu tạo động cơ đốt trong.
[3]. CĐ Kỹ Thuật Cao Thắng – Giáo trình hệ thống điện điện tử ô tô.
[4]. CĐ Kỹ Thuật Cao Thắng – Thực tập động cơ xăng.
[5]. CĐ Kỹ Thuật Cao Thắng – Cấu tạo ô tô.
[6]. https://news.oto-hui.com/
[7]. https://tailieuoto.vn/

[8]. https://vi.wikipedia.org/