3

Edukasyon sa
Pagpapakatao
Quarter 1 – Modyul 7:
Wastong Kilos at
Gawi sa Pangangalaga ng
Sariling Kalusugan
Edukasyon sa Pagpapakatao-Ikatlong Baitang
Self-Learning Module (SLM)
Quarter 1 – Module 1: Wastong Kilos at Gawi para sa Sariling Kaligtasan
First Edition, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung
ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan
ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito
upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga
tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anumang gamit maliban
sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga
ito.

Development Team of the Module

Writers: Cherry M. Fajagutana, Mary Grace D. Caňedo, Maricel M. Castillo,

Erly P. Benson, Faith Joy S. Saligbon
Translator: Genesan T. Barungan
Editors: Jhun Ree M. Descartin, Myrvin C. Rollon
Reviewers: Pablo L. Eulatic, Jr., Jay Sheen A. Molina
Illustrators: Mahalia J. Carbon, Merbin M. Sulit
Layout Artist: Maquille Angelou C. Sabano, Shayne Mae L. Barte
Cover Art Designer: Jay Sheen A. Molina
Management Team: Allan G. Farnazo, CESO IV – Regional Director
Fiel Y. Almendra, CESO V – Assistant Regional Director
Ruth L. Estacio, Ph.D. CESO VI – Schools Division Superintendent
Carlos G. Susarno, Ph.D – Special Assistant to the SDS
Gilbert B. Barrera – Chief, CLMD
Arturo D. Tingson Jr. – REPS, LRMS
Peter Van C. Ang-ug – REPS, ADM
Cynthia G. Diaz, Ph.D. – REPS – Subject Area Supervisor
Lalaine SJ. Manuntag, Ph.D – CID Chief
Nelida A. Castillo, Ph.D – Division EPS In Charge of LRMS
Marichu Jean R. Dela Cruz, Ph.D- Division ADM Coordinator
Rosmie P. Salada, Ph.D – EPS – Subject Area Supervisor
Name of EPS – Subject Area Supervisor

Printed in the Philippines by Department of Education – SOCCSKSARGEN Region

Office Address: Regional Center, Brgy. Carpenter Hill, City of Koronadal
Telefax: (083) 2288825/ (083) 2281893
E-mail Address: region12@ed.gov.ph
 Alamin

Ang modyul na ito ay isinagawa upang ipaalam sa

inyo ang kahalagahan ng inyong mga kilos at gawi
upang maging ligtas ang inyong mga sarili sa anumang
kapahamakan.
Ang bawat isa ay ipinanganak na may
kahalagahang kakayanan at likas na kakayanan upang
matuto, umunlad at lumaki na ligtas. Subalit ang mga
kakayahang ito ay naayon din sa inyong mga kilos at
gawi.
Sa pamamagitan ng pag-aaral sa modyul na ito,
inaasahang makagagawa ka ng mga wastong kilos at
gawi sa pangangalaga ng sariling kaligtasan.
Sa modyul na ito, inaasahang malilinang sa iyo ang
sumusunod na kaalaman, kakayahan at pag-unawa:

Ang modyul na ito ay binubuo ng mga sumusunod na

aralin:
Aralin 1 - Kaligtasan ng Bawat Isa, sa Tahanan Nagsimula!
Aralin 2 - Laging Nasa Isipan, Kaligtasan sa Paaraalan
Aralin 3- Kaligtasan ay Isaalang-alang Kahit Saan Ka Man!

Pinakamahalagang Pamantayan sa Pagkatuto:

Nakagagawa ng mga wastong kilos at gawi sa
pangangalaga ng sariling kalusugan at kaligtasan.
EsP3PKP–Ie-18

1
 Subukin

Luwas ka ba sa imo nga mga hulag kag gawi? Mabal an

ini sa pamaagi sa inyo nga mga sabat sa mga
pamangkot.
Panuto: Isulat ang T sa kurit kung husto ang ginahambal
sang dinalan kag M kung di-husto.

________ 1. Ang kabubut-on ay isa ka importante nga

himuon nga dapat mahimo.
________ 2. Hindi kaya sang isa ka bata nga kapareho mo
ang magsali sa mga hilikutong pangkaluwasan.
________ 3. Mangin malipayon ang pamilya kung ang isa
sa mga miyembro sini napapahamak hanungod sa sala
nga hulag at gawi.
__________4. Mangin hilway sa masakit kung makahimo
sang husto nga hulag kag gawi pareho sang
pagpadayon sang katinlo sang lawas.
________5. Ang pagpadayon sa pagtatap sa aton
panglawason kag kahilwayan ay makapalain sa aton
lawas.

Maalam! Nalipay ako sa aktibo mo nga pagsali sa

hilikuton naton.

2
 Aralin
Kaluwasan sang kada Isa, sa Puluy an
1 Naga umpisa!

Tulun-an:
1. Nakatutukoy ng mga wastong kilos at gawi para sa
sariling kaligtasan sa tahanan.
2. Napahahalagahan ang wastong kilos at gawi para sa
ariling kaligtasan.
3. Nakagagawa ng mga wastong kilos at gawi para sa
sariling kaligtasan.
Napakahalaga sa bawat isa ang pagkakaroon ng
kaalaman sa sariling kaligtasan. Pinapangalagaan mo ba ang
sarili mong kaligtasan lalo na sa panahon ngayon?

Baliki

Panuto: Butangi sang tsek (/) ang tagipusuon kung ang

ginahambal sang hulag kag gawi nga nagapakita sang

kaluwasan kag ekis (x) kung indi.
1. Ginatinluan anay ang mga kagamitan sa balay bag o
gamiton.
2. Nagalagsanay kamo sang imo utod sa sulod balay.
3. Nagahampang sang posporo kung walang kaupod sa
balay.
4. Ginahaboy sa husto nga basurahan ang mga panit
sang prutas nga kinan an.

3
 5. Ginbilin nga bukas ang electric fan miskin wala tao sa
balay.

Tukiba

Hilikuton 1.1
Basaha ang istorya sa idalom.
Mga anak, makadto Mga anak, indi kamo
kami sang tatay nyo maghampang sang
sa palengke. Mabilin mga delikado nga
kamo anay diri. bagay diri ha?

hou, Tatay

Pero sang naghalin na ang ila nga mga ginikinan…

Sige ate, ikaw

ang taya!

4
 Dugay dugay, naghibi si Ana.
Agay! Ate, na ipit
sang pwertahan
ang kamot ko.

Usisaon

Hilikuton 1.2
Balikan ang istorya kag sabta ang mga pamangkot base didto.
1. Ano ang mga bilin sang nanay kag tatay sang mga bata?
________________________________________________________________
2. Ginpati ba sang mga bata ang bilin sang ila nga mga ginikan?
Ano ang ila ginhimo?
________________________________________________________________
3. Nanging ligtas ba ang mga bata? Nga a?
________________________________________________________________

Palambuon

Hilikuton 1.3
Sa sulod sang isa ka tagipusoon, magsulat sang isa ka
“komitment o promisa” para manging luwas sa sulod sang
panimalay.

5
Hilikuton 1.4
Pili-a ang mga husto nga hulag o gawi sang isa ka bata
para mangin hilway sa sulod sang puluy an kag isulat sa sulod
sang kahon.

Mangin masulundon sa mga ginikanan.

Kuhaon ang mga butang nga wala ang tag-iya.
Permi nagahambal sang matuod.
Indi maghampang sang mga matalom nga mga
butang.

Panumdumon

Sabta ang mga pamangkot.

1. Ano - ano ang mga dapat himuon sang isa ka bata para
manging hilway sa mga ulubrahon sa balay?

________________________________________________________________

2. Mahimo ayhan naton ang pagbag o sang mga di-husto nga

hulag o gawi nga nagahatag sa aton paging indi hilway? Sa
paano nga pamaagi?

________________________________________________________________

6
 Ubrahon

Idrowing sa sulod sang kahon ang mga kaya mo nga

himuon para manging hilway ang imo nga kalawasan

Aralin Permi Yara sa Huna-huna, Kahilwayan

7
 2
sang Buluthuan

Tulun-an:

1. Nakatutukoy ng mga wastong kilos at gawi para sa

sariling kaligtasan sa paaralan.
2. Napahahalagahan ang wastong kilos at gawi para sa
sariling kaligtasan.
3. Nakagagawa ng mga wastong kilos at gawi para sa
sariling kaligtasan.

Baliki

Panuto: Butangi sang tsek (√) kung husto kag (x) naman kung di-
husto ang buot silingon sa masunod na sitwasyon:

Sitwasyon Husto Di-

husto
1. Pabay an lang nga nakaabri ang pwertahan
miskin gab i na.
2. Paghimos sang mga nagalapta nga mga
galamiton.
3. Pagpanago sang mga matalom kag delikado
nga mga butang sa luwas na lugar
4. Paghampang sang cellphone miskin makusog
ang ulan kag may kidlat
5. Ginatrapuhan ang basa nga salog halin sa na
ula nga tubig
Tukiba

8
Hilikuton 2.1
Basaha ang mga nakasulat na pahanumdum:

1. Bawal mag gwa sa hulot klasehan sa oras sang klase

2. hinay-hinay maglakat pakadto sa kantina kung recess.

3. Bawal magsaka sa mga puno.

4.likawi ang pagbisikleta kung ara sa sulod sang eskwelahan.

5. Bawal ang pagdala sang anuman nga mga delikado nga

galamiton.

Usisaon

Hilikuton 2.2
Baliki ang mga pahinumdum. Sabta ang mga pamangkot.
1. Kay sin o mo permi mabatian ang mga pahinumdum sa imo na
basa?
________________________________________________________________

2. Pagsunod nga may kabubut on mo ba ini nga ginasunod?Nga-

a?

________________________________________________________________
3. Makabulig ba ang mga ini sa imo nga kahilwayan sa sulod
sang eskwelahan? Nga a?

________________________________________________________________

Palambuon

9
Hilikuton 2.3
Isulat ang mga dapat mo nga himuon para
mapangalagaan ang kaugalingon sa kaluwasan sa mga
sitwasyong nga ara sa dalom.
Mga Sitwasyon Dapat Himuon
1. Oras sang recess

2. Oras na sang klase

3. Oras na para magtanom
sang gulay gamit ang pala o
sadol
4. Oras na para magpuli sa
balay halin sa eskwela

Gawain 2.4
Panuto: Isulat ang pwedi mo nga himuon kung matabo ini sa imo.

Nabuy an sang klasmeyt mo ang kapot nya nga baso. Nabuka ini
sa salog.

________________________________________________________________

Nakita mo nga may matalom nga barbecue stick sa playground

sang eskwelahan.
________________________________________________________________
________________________________________________________________

Panumdumon

Kompletuhon ang dinalan.

Agod mangin luwas ako sa sulod sang eskwelahan,
kinahanglan ko sang __________________________________________

10
_____________________________________________________________.

Ubrahon

Ihatag ang mga himuon sang pangkaluwasan kung yara ka

sa eskwelahan.

Aralin
Kaluwasan Tagaan Importansya Miskin
3 Diin Ka Man!

Tulun-an:
• Nakatutukoy ng mga wastong kilos at gawi para sa
sariling kaligtasan sa kapaligiran.
• Napahahalagahan ang wastong kilos at gawi para sa
sariling kaligtasan.
• Nakagagawa ng mga wastong kilos at gawi para sa
sariling kaligtasan.

11
 Baliki

Panuto: Basahon kag intindihon sang mayo ang mga aytem.

Idrowing ang kung nagasunod sa hilikuton nga nagapakita
sang pag halong sa kaugalingon sa kaluwasan kag kung indi.
Idrowing diri
Mga Hilikuton
ang sabat
1. Maluyagon magsaka sa mataas nga puno.
2. Mahalong sa paggamit sang matalom ng
mga gamit.
3. Ginapabay an ang nakasindi nga kandila
4. Nagahampang sa gwa sang balay nga
walang sapatos o tsinelas
5. Mahalong sa paggamit sang mga bagay na
di-kuryente pareho sang cellphone, laptop
kag iban pa.

Tukiba

Hilikuton 3.1
Lantawa sang mayo ang laragway.

Usisaon

12
Hilikuton 3.2
Sabta ang mga masunod nga pamangkot:
1. Ano ang makita sa laragway?
___________________________________________________________
2. Husto bala ang ginahimo sang mga bata sa laragway?
Ngaa?
3. Husto ba ang gina obra sang mga bata sa laragway?
Nga-a?___________________________________________________
4. Ano ayhan sa pamatyagan mo ang matabo kung
magtabok ka sa husto nga talabukan?
___________________________________________________________

Palambuon

Hilikuton 3.3
Ari ang mga sitwasyon. Ginahimo mo bala ini? Hou o Indi.

Ipa athag ang sabat.

Sitwasyon Sabat Isaysay

1. galagaw-lagaw sa dalan miskin
gab i na.

2.nagaguwa sa balay nga wala

sang face mask

3. naligo sa ulan miskin makusog

ang daguob kag kidlat

13
4. indi kaayo naga istorya sa mga
di kakilala

5. gina huna huna ang mga husto

nga himuon sa oras nga may linog

Hilikuton 3.4
Sabta ang pamangkot sa mga masunod na sitwasyon.

Ginhagad ka nga maglagaw sang tao nga di mo kilala. Masugot

ka ba? Hou o indi? Nga a?
________________________________________________________________

Usisaon

Panuto: Bug-osa ang dinalan. Pili-a ang husto na tinaga sa

sulod sang kahon.

Kita ay mangin _______________ permi sa anuman nga

katalagman kung _________________ naton ang pag asekaso sa
aton nga kaugalingon sa pag ______________________.

ginahimo kaluwasan luwas

Ulubrahon

14
 Manumdum sang mga hitabo sa hinimo mo sa kaugalingon
nga kaluwasa. Maghatag sang halimbawa.

Luwas ang may Nabal an!

Ebalwasyon

Panuto: Basahon kag intindihon ang mga pamangkot. Isulat sa

kada kurit ang letra sang husto nga sabat.

___1. Sin o sa mga masunod ang nagpakita ng kaluwasan

sa panimalay?
a. Ginahaboy ni Ana miskin diin ang mga panit sang mga
prutas.
b. Nagahampang sang kalayo sanday Karlo at Vince.
c. Pinabay an nga abri ni EJ ang telebisyon bilong nga
kagab ihon.
d. Ginahugasan ni Katrina ang mga kamot bag o magkaon.
____ 2. Diin sa mga masunod ang nagapakita sang kaluwasan sa
eskwelahan? Nagapangagaw sang halampangan.
a. Ginasunod ang mga pagsulundan sang manunudlo.
b. Nagapangaway sa kaklase.

15
 c. Nagalagsanay sa sulod buluthuan.
____3. Paano mo maikita nga ikaw ay luwas sa imo nga mga
hulag
kag gawi?
a. Ginasigurado ko nga husto ang akong ginahimo.
b. Ginahilabtan ko ang obra sang iba nga wala
nagalesensya sa ila.
c. Ginahimo ko ang isa ka butang nga indi nagasunod sa
husto nga proseso.
d. Gina pa obra ko sa iban ang mga bagay nga indi ko
kaya himuon.

_____4. Diin sa mga masunod ang dapat mo nga himuon para

mangin luwas sa panahon sang kalamidad.

a. Manago sa idalom sang mga dalagko nga puno kung

maglinog.
b. Maligo sa dagat kung may bagyo.
c. Magpreparar ng mga gamit nga dapat dalhon sa
pagbalhin sa panahon sang kalamidad.
d. Maglantaw sang telebisyon maskin makusog ang
dalogdog kag kidlat.
____ 5. Paano maging luwas sa panahon sang pandemic

pareho sang COVID 19?

a. Maghugas permi ng kamot bag o magkaon.

b. Maglakat miskin diin labi na sa mall.
c. Makipag abyan sa mga bag o nga abot na abyan.
d. Indi magpati sa mga hambalanon sang gobyerno.
Dugang nga Hilikuton

16
Panuto: Isulat ang imo nga inagyan nga nahimo mo nga maluwas

ang imo kaugalingon sa katalagman.

17
 Talandan sang Husto nga Sabat

ARALIN 1 ARALIN 2

M x 5. / 5.
T / 4. x 4.
M x 3. / 3.
M x 2. / 2.
T / 1. x 1.

Subukin Balikan Balikan

ARALIN 3 PANAPOS NA PAGSUSULIT

5.
5. a
4.
3. kaluwasan 4. c
3.
2. 2. ginahimo 3. a

1. 1. luwas 2. b
Isaisip
Balikan 1. d

Sanggunian:

Ambat, V., Bongat, L., Canlas, R., Caraan, M., Castillo, R.,
Catapang, R., Habijan, E., Pandiño, M., Roson, V., Sajise, R. and
Soriano, P., 2015. Edukasyon sa Pagpapakatao- Ikatlong Baitang,
1st ed. Pasig City: Rex Bookstore, Inc.

Agunoy, T., Alcantara, G., Golloso, R. and Peralta, G., 2000.

Magandang Asal, Magandang Buhay-Ikatlong Baitang. 5th ed.
Quezon City: Vibal Publishing House, Inc.

18
 PAHATID-LIHAM
Ang Sariling Pagkatutong Modyul na ito ay nilinang ng Kagawaran
ng Edukasyon, Rehiyong SOCCSKSARGEN na may pangunahing layunin
na ihanda at tugunan ang pangangailangan sa bagong normal. Ang
nilalaman ng modyul na ito ay batay sa Most Essential Learning
Competencies (MELC) ng Kagawaran ng Edukasyon. Ito ay pantulong na
kagamitan na gagamitin ng bawat mag-aaral sa pampublikong paaralan
ng Rehiyon XII simula sa taong panuruan 2020-2021. Ang proseso ng
paglinang ay sinunod sa paglimbag ng modyul na ito. Ito ay Bersyong
1.0. Malugod naming hinihikayat ang pagbibigay ng puna, komento at
rekomendasyon.

Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education – SOCCSKSARGEN

Learning Resource Management System (LRMS)

Regional Center, Brgy. Carpenter Hill, City of Koronadal

Telefax No.: (083) 2288825/ (083) 2281893

Email Address: region12@deped.gov.ph