1.

Praktika

NEWTONEN LEGEAK
Azelerazio Grabitatorioaren Konstantea eta Newtonen
2.Legea: ( ∑ F⃗ = m · ⃗a )

Unai Arriazu, Nahia Burusco eta Luken Esain

FISIKAREN HASTAPENAK
NEWTONEN LEGEA Azelerazio Grabitatorioaren Konstanrea
eta Newtonen 2. Legea

AURKIBIDEA
I. SARRERA...........................................................................................................................4

I.I. Helburuak:.....................................................................................................................4

I.II. Materialak:...................................................................................................................4

II ERABILITAKO METODOA..................................................................................................5

II.I. Oinarria:.......................................................................................................................5

II.II. Prozedura: 1.Atala:.....................................................................................................6

II.III. Prozedura: 2.Atala.....................................................................................................7

III DATUAK ETA ANALISIA:...................................................................................................8

III.I. 1. ATALA: Azelerazio Konstanteko Higidura Zuzena..................................................8

POSIZIOA DENBORAREN FUNTZIOAN ...................................................................9

POSIZIOADENBORAREN FUNTZIOAN....................................................................10

ABIADURA DENBORAREN FUNTZIOAN..................................................................10

III.II. 2.ATALA: .................................................................................................................12

IV EMAITZA ETA ONDORIOAK...........................................................................................14

- 2 -
NEWTONEN LEGEA Azelerazio Grabitatorioaren Konstanrea
eta Newtonen 2. Legea

I. SARRERA

I.I. Helburuak:

Egin beharko frogapen honetan lortu nahi den helburu nagusia, grabitatearen azelerazioa
kalkulatzea eta dagokion errore bornatzea da. Hala ere, beste helburu sekundario dutugu:
Newtonen 2.Legea ( ∑ F ⃗ = m·⃗ a ) egiaztazea indarra, masa eta azelerazioaren arteko
erlazioa kontuan hartuz. Higidura Zuzen Uniformeki Azeleratua (HZUA), espazio-denbora
eta abiadura-denbora erlazioa kontuan hartuz.

I.II. Materialak:

Frogapena egiteko eta esperimentua haurrera eramateko, urrengo material erabiliko dugu:

➢ BANKU
PNEUMATIKOA:
Fogapena egingo den
gainazal berezi bat da.
Honetan, orga bat
mugituko da. Hainbat
elementuz osatuta dago:
Txirrika, desplazamendu
orga bat eta pisu
platerra.

➢ PUZGAILUA: Esperimentua egiterakoan gainazal eta orgaren arteko

marruskadura gutxitzeko, bakuan puzgailu batera lotuta egongo da. Honek,
airea botako du eta bakuak duen zulotxoetatik aterako da orgak gainazaletik
errezago irristatzeko.

➢ ZELULA FOTOELKTRIKOAK: Guztira hiru izando dira eta haien eginkizuna,

frogapena hasterakoan eta orgak duen plaka ikutzean pasatako denbora
kalkulatzea da. Bere funtzionamendua simplea da, desplazamendu orgak
duen L distantziako plaka metalikoak, zeluta fotoelektrikoak duten argi
infragorrien fluxua moztean edo irekitzerakoan, seinale bat bidaliko du.
Frogaren zehar egingo diren distantzia aldaketak zehatzak egiteko orgak
duan erregela moduko zerbait erabiliko dugu. Ondorioz, ± 0,001 m errore
instrumentala duela kontuan hartu behar dugu.

- 3 -
NEWTONEN LEGEA Azelerazio Grabitatorioaren Konstanrea
eta Newtonen 2. Legea

➢ KRONOMETRO ZEHATZA: Honek, zelula fotoelektriko eta hasierako botoiari

konektatuta egongo da. Frogapena hasterakoan eta hasierako botoiari
askatzerakoan kronometroa martxan jarriko da. Horrela jarraituko du urrendo
zelula fotoelektrikoa origak ikutu arte. Kronometro honek bi mudu desberdin
izango ditu. Lehenegoak, orgak zelula fotoelektrikoa ikutzerakoan denbora
zenbatzez utziko du. Bigarrena aldiz, orgak zelula ikutzerakoan denbora
zenbatzen hasiko da eta ukitzeaz uzterakoan kronometroa geldituko da da,
hau erabilgarria izango da denbora diferentzia kalkulatzeko. Azkenik, esan
ere ± 0,001 s -ko errore isntrumentala duela kontuan hartu behar dugula.

➢ 1g-ko PISUAK ORGAREN ETA PLATERRAREN MASA ALDATZEKO:

Grabitatearen azelerazioa kalkulatzeko erabilgarria izango beste den metodo
bat egiteko erabiliko ditugu. Newtonen Bigarren Legea aplikatuz.

II ERABILITAKO METODOA

II.I. Oinarria:

Frogapen honetan prestatutako sistema erreza da eta

irudian eginten den bezalakoa izango da, Suposatu
dezagun marruakadirarik ez dagoela ( Puzagarriaren
esker ), eta orgaren masa M dela eta txirritatik
zintzilik dagoen plater masa m dela. Bi masa hauek
soka oso txiki batekin lotuta daude ( ms ≃ 0 g dela
suposatuko dugu ). Aldi berean bi masak txirrika baten
bidez lotuta daude.

Sistema onetan Newtonen 2. legea aplikatzen badugu, hau da, ∑ ⃗F = m · ⃗a .

Hondorengoa, lortuko dugu masa bakoitzan:

M: T = M · a m : m · g −T = m · a (1)

Hau kontuan hartuta eta bien arteko gehiketa eginda, sistemaren azelerazioa lortzeko
formula lortu dezakegu:

m
→ m · g−T +T = (M +m)· a → a = ·g
m+M

(2)

- 4 -
NEWTONEN LEGEA Azelerazio Grabitatorioaren Konstanrea
eta Newtonen 2. Legea

Hau ikusita esan dezakegu azelerazioa konstantea dela sistema osoan, hua da, Higidura
Zuzen Uniformeki Azeleratua (HZUA). Ondorioz, kasu honetan, posizioa eta abiadura
denborarekiko hartzen badugu ondorengoa betentzen dela esan dezakegu:

1 2
υ (t ) = υ 0 + a · t x (t) = x 0 + υ 0 · t + ·a·t → Esaten badugu υ (t 0 = 0) = 0
2
1 2
eta x (t 0 = 0) = 0 dela → υ (t ) = a · t x (t) = ·a·t
2
(3)

II.II. Prozedura: 1.Atala:

Esperimentuaren lehengo atala egiteko ondorengoa egin behar dugu: Grabitatearen

azelerazioa lortu, sistemaren azelerazio osoa jakinda. Hau jakinda Grabitatearen
azelerazioa lortzeko ondorengoa egin beharko dugu:

m (m + M )
a = ·g → g = a (4)
m+M m

a azelerazioa lortzea erreza da, urrengo formula kontuan hartzen badugu:

Δυ υ −υ0 υ
a = = = (5)
Δt t − t0 t

υ bukaerako abiadura ez dakigunez, urrengo formularen bidez lortu dezakegu erraz:

Δx x − x0 x
υ = = = (6)
Δt t − t0 t

Esperimentua haurrera eramateko lehenik, zeleula fotoelektrikoak eskatutako distantzia

batera jarriko ditugu. Ondoren bi kalkulu mota desberdin egingo ditugu:

➢ Kalkulatuko dugu orgak eta lehenego zelula fotoelektrikoaren distantzia jakinda

( xi ) , zenbat bebora behar duen (t i ) orgak zeluela zeharkatzeko. Horrerako,
kronometroa, orgak mugitzen hasten denetik, lehenengo zelula fotoelktrikoa
zeharkatzerakoan neurtzen duen moduan jarri beharko dugu.

➢ Orgak duen Xafla osoari (𝐿 distantzia) zelula fotoelektrikoa zeharkatzea zenbat

denbora kostatzen zaion. Honetarako, kronometroa tarteak nehurtzeko moduan
jarri beharko dugu

Horrela, xaflaren erdiko puntua zelulatik noiz igarotzen den kalkula dezakegu:

- 5 -
NEWTONEN LEGEA Azelerazio Grabitatorioaren Konstanrea
eta Newtonen 2. Legea

Δ ti
ti' = ti + (7)
2

Δ t i denbora tartean, abiadura aldaketa txikia gertatzen denez eran dezakegu, 𝑣

konstantea dela. Horrenbestez:

L υ
υi = → ai = (8)
Δ ti ti '

Formula hauen bidez, kalkulatuko dugu g azelareazieoa.

II.III. Prozedura: 2.Atala

2. Proba honetan, M eta m masak aldatzerakoan gertazten den azelerazio aldaketa

aztertuko dugu, jakinda bien arteko masa totala ( M + m = M totala ) ez dela aldatu behar.
Horretarako masa balkoitzean 1 g 12 pisuak erabiliko ditugu. Lehenik, 12 pisuak masa
platerran jarriko ditugu eta esperimentua aztertuko dugu. Proba bakoitzean masa bat
gehituko diogu orgari eta beste bat kenduko diogu platerrari M totala finko mantentzeko.
Froga honetarako bakarrik zelula fotoelektriko bat erabiliko dugu eta guk nahi dugun
distantziara kokatuko dugu. Ahala ere, nehurketa berdinak egingo ditugu ( t i eta Δ t i
kalkulatuta; υ i , ai , t i ' lortu dezakegu ):

(m + M ) M totala
g = a → g = a (9)
m m

- 6 -
NEWTONEN LEGEA Azelerazio Grabitatorioaren Konstanrea
eta Newtonen 2. Legea

III DATUAK ETA ANALISIA:

III.I. 1. ATALA: Azelerazio Konstanteko Higidura Zuzena

Taula honetan azelerazio konstanteko higidura zuzenaren kalkulua egiteko beharrezko

datuak ageri dira. Balioei dagokionez, orga abiatzen den lekutik zelularaino dagoen
distantzia ( x) , kronometroaren pantaila bakoitzak orga askatzen denetik dagokion
zelularaino iritsi arteko denbora (t ) ,orga zelula zeharkatzen ematen duen denbora
(Δ t ) , denbora eta Δ t -ren erdiaren batura (t ' ) eta azkenik abiadura (υ )
orgaren luzera ( L) zati Δ t (7) . Saiakera 27 aldiz egin genuen, hau da, zelulen posizio
bakoitzeko hiru aldiz:

X¡ (m) t¡ (s) Δt¡ (s) X¡ (m) t¡ (s) Δt¡ (s) X¡ (m) t¡ (s) Δt¡ (s)
0,15 0,673 0,196 0,20 0,774 0,175 0,25 0,863 0,16
0,15 0,75 0,196 0,20 0,773 0,176 0,25 0,865 0,16
0,15 0,665 0,197 0,20 0,773 0,176 0,25 0,869 0,159
Bataz: Δ 0,15 0,696 0,196 0,20 0,773 0,176 0,25 0,866 0,160

0,30 0,953 0,146 0,35 1,027 0,138 0,40 1,093 0,13

0,30 1,07 0,147 0,35 1,025 0,138 0,40 1,096 0,129
0,30 0,945 0,146 0,35 1,024 0,138 0,40 1,099 0,129
Bataz: Δ 0,30 0,989 0,146 0,35 1,025 0,138 0,40 1,096 0,129

0,45 1,167 0,124 0,50 1,228 0,119 0,55 1,283 0,113

0,45 1,315 0,124 0,50 1,226 0,119 0,55 1,286 0,113
0,45 1,158 0,124 0,50 1,226 0,119 0,55 1,29 0,113
Bataz: Δ 0,45 1,213 0,124 0,5 1,227 0,119 0,55 1,286 0,113

Datu hauek jakinda, guztiei dagokien batazbestekoa egin beharko dugu 2.irudian egertzen
den bezala jarriko dugu. Jasotako datuak jakinda υ i eta t ' aterako du haurretik
esandako formulak erabiliz (7-8). Lortuatako erantzunak 2. irudiko taulan jarriko ditugu:

X¡ (m) t¡ (s) Δt¡ (s) t’ (s) v¡ (m/s)

0,15 0,696 0,196 0,794 0,509
0,30 0,989 0,146 1,063 0,683
0,45 1,213 0,124 1,275 0,806
0,20 0,773 0,176 0,861 0,569
0,35 1,025 0,138 1,094 0,725
0,50 1,227 0,119 1,286 0,84
0,25 0,866 0,16 0,946 0,626
0,40 1,096 0,129 1,161 0,773
0,55 1,286 0,113 1,343 0,885

- 7 -
NEWTONEN LEGEA Azelerazio Grabitatorioaren Konstanrea
eta Newtonen 2. Legea

Hala ere, υ i ez da zehatza eta errore bat dagokio. Hau kalkulatzeko urrengo formula
erabiliko dugu:

error (v i ) = |δδ υL| Δ L + |δδ( Δtυ ) Δ L| = Δ1t error ( L) + ΔLt

i i

i i
2
i
error ( L Δ t i )

Abiaduraren errrora urrengoa iznago da error (υ i ) =

x POSIZIOA t DENBORAREN FUNTZIOAN 

OY ardatzean, posizioa ( x) metroetan eta OX ardatzean denbora t segunduetan

ageri dira. Grafiko honetan ikusten den bezala estimazio linealaren bidez R 2 -ren
koefizientea atera dugu eta R 2 = 0,9817 atera da. Dakigun bezala 0 eta 1 arteko balio
bat atera behar da, beraz, kasu honetan 1aren hurbileko balio bat atera zaigunez ongi
dagoela ondoriozta daiteke.

x POSIZIOA t DENBORAREN FUNZIOAN

1,4

1,2

1
t (s) denbora

0,8

0,6
x = 1,5077 t + 0,4913
0,4 R² = 0,9817

0,2

0
0,1 0,15 0,2 0,25 0,3 0,35 0,4 0,45 0,5 0,55 0,6

X (m) distantzia

Lortutako posizioaren zuena hau izango da : x = 1,5077 t + 0,4913 dela jakinda eta
honekiko deribatua eginez υ i lortuko dugu eta aurretik lortutako errorea gehituz:

υ i = ( 1,51 ± 0,03) m/ s

- 8 -
NEWTONEN LEGEA Azelerazio Grabitatorioaren Konstanrea
eta Newtonen 2. Legea

x POSIZIOA t ' 2 DENBORAREN FUNTZIOAN

Grafiko honetan, OX ardatzean t ' 2 jarri dugu eta OY ardatzean aldiz posizioa
metroetan. Hau baita estimazio lineala funtzioaren bidez egin dugu eta R 3 -ren
koefizientea atera dugu, kasu honetan R 3 = 0,9875 atera da. Dakigun bezala 0 eta 1
arteko balio bat atera behar da, beraz, kasu honetan 1-aren hurbileko balio bat atera
zaigunez ongi dagoela ondoriozta daiteke.

x POSIZIOA t'^2 -ren FUNTZIOAN

2

1,8

1,6

1,4
t^2 (s^2) denbora

1,2

0,8
x = 3,0365 t + 0,1621
0,6 R² = 0,9875

0,4

0,2

0
0,1 0,15 0,2 0,25 0,3 0,35 0,4 0,45 0,5 0,55 0,6

x (m) posizioa

υ ABIADURA t ' DENBORAREN FUNTZIOAN

OX ardatzean t ' segundotan jarri dugu eta OX ardatzean abiadura m/s-tan.

Estimazio lineala erabili dugu grafiko hau egiteko eta honek duen R 2 -ren koefizientea
2
R = atera da. Dakigun bezala 0 eta 1 arteko balio bat atera behar da, beraz, kasu
honetan 1aren hurbileko balio bat atera zaigunez ongi dagoela ondoriozta daiteke.

- 9 -
NEWTONEN LEGEA Azelerazio Grabitatorioaren Konstanrea
eta Newtonen 2. Legea

v ABIADURA t' DENBORAREN FUNTZIOAN

1

0,9

0,8

0,7
v (m/s) abiadura

0,6

0,5

0,4

0,3 V = 0,6485 t' + 0,0051

R² = 0,9889
0,2

0,1

0
0,7 0,8 0,9 1 1,1 1,2 1,3 1,4

t' (s) denbora

    
Azkeneko, erregistro lineal honetatik estimazio lineal funtzioaren bidez
υ 1 = 0,6485 t ' +0,0051 (m/ s) azelerazioa lortu dugu, ginera erregresio linealaren bidez
2
lortutako errorea hau izanda error (a) = ± 0,03 m/ s , azelerazioa hua izango da:

2
a = (0,65 ± 0,03)m/ s

Azelerazio grabitatorioa kalkulatzeko formula (4) erabiliz eta orgaren masa ( M ) eta
masa txikia kontuan hartuz (m) ,  grabitatea eta honen errorea lortu ditugu :
2
( error( g) = ± 0,5 m/ s )

2
g = ( 9,8 ± 0,5) m/ s

Errorea formula hauetatik atera dugu:

Δg = |δδ ga|Δ a + |δδ mg |Δ m + |δδMg |Δ M

- 10 -
NEWTONEN LEGEA Azelerazio Grabitatorioaren Konstanrea
eta Newtonen 2. Legea

error (g ) = Δ g =
(m + M )
m
Δa + | ma − a(mm+ M ) | + | ma | Δ M = ±0,5 m/ s
2
2

III.II. 2.ATALA: 

Atal honetan grabitatearen balioa kalkulatu dugu baina kasu honetan beste modu batez
egin dugu. Hasteko 1g-ko 12 lamina jarri ditugu platerrean. Saiaketa bakoitzean 2 g
kendu eta organ jartzen joan gara. Hau 6 aldiz egin dugu, hau da, 12 g -ak organ
zeuden arte. platerrean 10g jarrita zeuden saiakera mespretxatu dugu izan ere,
desbiderapena handia zen. Taulan ikusten den bezala platerra m=4,93 g eta orga
M = 211,21 g laminarik gabe zeukan masa kontuan hartu dugu. 

Jarraian taulan dauden datuak hauek dira: saiakera bakoitzean platerra + laminen (m)
masa eta orga+laminen ( M ) masa, kronometroaren pantaila bakoitzak orga askatzen
denetik dagokion zelularaino iritsi arteko denbora (t ) , Δ t -ren erdiaren batura (t ' ) ,
Orgak zelula zeharkatzeko denbora (Δ t ) , abiadura m/ s -tan (υ ) eta azelerazioa
m/ s2 -tan (a) .

t i eta Δ t i kalkulatuta; υi , ai , t i ' lortu dezakegu hurrengo formularekin :

M totala = m + M

M totala
g = a
m

Esandako guztia kontaun hartuta hurrengo balioak lortu ditugu:

m (g) M (g) t (s) Δt (s) t’ (s) v (m/s) a (m/s²)

16,93 211,21 0,993 0,127 1,06 0,79 0,75
14,93 213,21 1,062 0,133 1,13 0,75 0,67
12,93 215,21 1,126 0,143 1,20 0,70 0,58
10,93 217,21 1,233 0,155 1,31 0,65 0,49
8,93 219,21 1,352 0,17 1,44 0,59 0,41
6,93 221,21 1,519 0,191 1,61 0,52 0,32
4,93 223,21 1,771 0,221 1,88 0,45 0,24

- 11 -
NEWTONEN LEGEA Azelerazio Grabitatorioaren Konstanrea
eta Newtonen 2. Legea

Taula honetako balioetatik abiatuta, hurrengo grafikoa egin dugu, azelerazioa eta masak
erlazionatzen dituena:

m ETA a ERLAZIOA
0,8

0,7

0,6
a (m/s^2) azelerazioa

0,5

0,4

0,3
f(x) = 0,0426 x + 0,0273
0,2 R² = 0,9998

0,1

0
4 6 8 10 12 14 16 18
m (g) masa

Lortu ditugun balioen bidez grafiko bat sortu dugu, hala ere balio bat kendu behar izan
dugu, gaineko balioetatik desbitzen zelako. Kasu honetan OX ardatzean masa (m)
2
eta OY ardatzean azelerazioa (m/ s ) jarri ditugu. Estimazio linealaren bidez
2
R =0,9998 dela dakigu. Gainera, malda eta honen errorea lortu ditugu. Eta azkenik,
jarraian dagoen formularen bidez, grabitatearen balioa lortu dugu eta bere errorea atera
dugu Kalkulu orrien bidezko estimazio lineal funtzioaren bidez edo ondorengo
formuletatik:

Δg = |δδ ga|Δ a + |δδ mg |Δ m + |δδMg |Δ M

f (x ) = 0,043 x + 0,027 funtzioko malda, a azelerazioari dagokio. Orduan, a
azelerazioa aterata, g azelerazioaren balioa atera ahalko dugu.

2
a = ( 0,0426 ± 0,0003 ) m/ s

2
g = ( 9,73 ± 0,07 ) m/ s

- 12 -
NEWTONEN LEGEA Azelerazio Grabitatorioaren Konstanrea
eta Newtonen 2. Legea

IV EMAITZA ETA ONDORIOAK

Behin prozedura jarrituta, lortutako datuen artean, grabitatearen balioa errealitatean

duenaren oso antzekoa da. Hau gertatu da tresnak errore instrumental txikia izan
dutelako, nahiz eta oso zehatzak ez izan. Tresnetan marruskadura gutxi egon delako izan
daiteke ere, eta grabitatea zehatza kalkulatzea errazago egin duelako. Bestalde, kalkuluak
egiterakoan eta datuak hartzean ez dugu akatsik izan. Hala ere, arraroa da horren zehatza
ateratzea, tresnen errore instrumentalengatik eta ekuazioetan egiten diren akatsengatik
soilik normala delako balioa aldatzea. Hau da lortutako balioa:
2 2
g1 = ( 9,8 ± 0,5) m/ s g2 = ( 9,73 ± 0,07 ) m /s

Grabitatearen benetako balioa estimatutako errorearen tartetik barne dago. Hau kalkulua
ongi egin dugula esan nahi du. Lehen aipatutako arrazoiengatik gertatu da. Bukatzeko,
grafikoari dagokienez, esan dezakegu esperimentuko azterketa higidura zuzen uniformeki
azeleratutako sistema bat dela. Grafikoarekin azelerazioaren balioak kalkulatu ditugu
ondoren grabitatearen balioa kalkulatzeko.

- 13 -