ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ Ι ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ Ι ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
Μουσική Β΄ Δημοτικού (Α΄ Μέρος)
Συγγραφική ομάδα
Γεννάρη Μαρία
Λάρκου-Καπαρή Σωτηρούλα
Μιχαηλίδου Κωνσταντία
Παπαζαχαρίου-Χριστοφόρου Μαρία
Λειτουργοί Γραφείου Αναλυτικών Προγραμμάτων
Κάσινου Μαρία (συγγραφή ενότητας 7)
Σύμβουλος Μουσικής

Επιμέλεια μουσικών αρχείων-Ενορχηστρώσεις

Βήχας Νίκος, Σύμβουλος Μουσικής

Εποπτεία
Θεοδώρου-Κωνσταντίνου Δώρα, Επιθεωρήτρια Μουσικής Δημοτικής Εκπαίδευσης

Σχεδιασμός - Επιμέλεια έκδοσης

Κακουλλής Θεόδωρος, Λειτουργός Υπηρεσίας Ανάπτυξης Προγραμμάτων
Γεννάρη Μαρία, Μιχαηλίδου Κωνσταντία, Λειτουργός Γραφείου Αναλυτικών Προγραμμάτων

Σχεδιασμός εξωφύλλου
Ηλιάδου Έλενα, Λειτουργός Υπηρεσίας Ανάπτυξης Προγραμμάτων

Γλωσσική επιμέλεια
Χριστόφια-Παλάτου Μαριάννα, Λειτουργός Υπηρεσίας Ανάπτυξης Προγραμμάτων

Συντονισμός έκδοσης
Παρπούνας Χρίστος, Συντονιστής Υπηρεσίας Ανάπτυξης Προγραμμάτων

Εικονιστικό υλικό
Αρχείο ΥΑΠ

Θερμές ευχαριστίες:
Στις συναδέλφους και ακαδημαϊκούς συνεργάτες Δρ Ράνια Νεοκλέους, Χρύσω Γρηγορίου, Δέσπω Σαββίδου,
Μαρία Κάσινου, Χριστίνα Θουκή, Ελένη Κουνέ-Ψηλογένη, Ειρήνη Κακογιάννη, και Δρ Νατάσα Οικονομίδου-
Σταύρου για την παραχώρηση στίχων-τραγουδιών, διδακτικών προτάσεων καθώς και για την ανατροφοδότηση.
Στους μουσικούς και συναδέλφους Γιώργο Χόπλαρο, Παύλο Χόπλαρο, Κώστα Χαλλούμα, Ρένο Ιερείδη,
Παναγιώτη Κρεμμαστό, Νικόλα Κρεμμαστό, Αντρέα Χρίστακκο, Στέλιο Παπαδόπουλο, Γιώργο Αθανασίου,
Αντρέα Χριστοδούλου, Ειρήνη Κακογιάννη, Άντρια Θεοδώρου, Γιώργο Χατζήπαπα και Νίκο Παπαλεοντίου
για τη συμβολή τους στη δημιουργία ηχητικών αρχείων. Στους Γεώργιο Λοΐζου, Κωστάκη Σαββίδη, Σοφοκλή
Σοφοκλέους, Σωτήρη Χατζηπαυλή, Τάκη Παπαγεωργίου και Παντελή Μαύρο της χορωδίας της Παγκύπριας
Ένωσης Ιεροψαλτών «Ιωάννης Κουκουζέλης», για την ηχογράφηση του «Χριστός Ανέστη».

Δοκιμαστικές εκδόσεις 2013, 2014

Α΄ Έκδοση 2015
Ανατύπωση 2017 (με μικροδιορθώσεις)

Εκτύπωση: Arrow Buildings Ltd

ISBN: ISBN: 978-9963-0-1581-8

© ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

Στο εξώφυλλο χρησιμοποιήθηκε ανακυκλωμένο χαρτί σε ποσοστό τουλάχιστον 50%, προερχόμενο από
διαχείριση απορριμμάτων χαρτιού. Το υπόλοιπο ποσοστό προέρχεται από υπεύθυνη διαχείριση δασών.
Χαιρετισμός από τον Διευθυντή Δημοτικής Εκπαίδευσης

Αγαπητά μου παιδιά,

Χαίρομαι ιδιαίτερα που απευθύνομαι σε σας, μέσα από αυτό το βιβλίο που έχει
ετοιμαστεί για σας, τα παιδάκια της Β΄ τάξης, στα πλαίσια του μαθήματος της
Μουσικής. Το βιβλίο αυτό, σας δίνει την ευκαιρία να βιώσετε τη μουσική μέσα
από τις ενεργητικές μουσικές δραστηριότητες της ακρόασης, του τραγουδιού,
της μουσικής και κίνησης, της χρήσης οργάνων καθώς και του αυτοσχεδιασμού
και της σύνθεσης. Σας βοηθά επίσης να αναπτύξετε δεξιότητες ανάγνωσης της
μουσικής, καθώς και δημιουργίας δικής σας μουσικής σημειογραφίας αλλά και
αξιοποίησης της τεχνολογίας.
Σκοπός της ομάδας συγγραφής του βιβλίου αυτού, η οποία το ετοίμασε με πολ-
λή αγάπη για σας, είναι να σας βοηθήσει να εξερευνήσετε τον κόσμο της μου-
σικής, παρέα με τους συμμαθητές σας, μέσα από ευχάριστες δραστηριότητες
που αναπτύσσουν γνώσεις και δεξιότητες αλλά και καλλιεργούν θετικές στάσεις
και συμπεριφορές. Οι δραστηριότητες αυτές κεντρίζουν το ενδιαφέρον για αυ-
τοέκφραση, για ανάπτυξη της δημιουργικότητας αλλά και την κριτική σας σκέψη.
Τα τραγούδια στο τέλος του βιβλίου, εμπλουτίζουν το μουσικό σας ρεπερτόριο
και σας δίνουν την ευκαιρία να αναπτύξετε τις φωνητικές σας ικανότητες. Αρκε-
τά από αυτά είναι γνωστά και στους γονείς σας, έτσι μπορείτε να μοιραστείτε την
αγάπη σας για τη μουσική μαζί τους ή και με άλλα αγαπημένα σας πρόσωπα. Σας
δίνουν επίσης την ευκαιρία να γνωρίσετε και να εκτιμήσετε, όχι μόνο τη μουσική
κληρονομιά της Κύπρου μας αλλά και τη μουσική άλλων λαών.
Σας εύχομαι όμορφα μουσικά ταξίδια!

Ελπιδοφόρος Νεοκλέους
Διευθυντής Δημοτικής Εκπαίδευσης
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Κλειδί εικονιδίων 7
Μουσική ταυτότητα 8

Α΄ ΜΕΡΟΣ: ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΕΝΟΤΗΤΑ 1: Με τo μικρό μου αυτί κατασκοπεύω 9

ΕΝΟΤΗΤΑ 2: Μουσικομαγειρέματα 17
ΕΝΟΤΗΤΑ 3: Βόλτα... σε τροχούς 29
ΕΝΟΤΗΤΑ 4: Στους κάμπους και στους βράχους
της πατρίδας μου 37
ΕΝΟΤΗΤΑ 5: Αης Βασίλης 41
ΕΝΟΤΗΤΑ 6: Νανουρίσματα 47
ΕΝΟΤΗΤΑ 7: Ένας κύριος με περούκα 53
ΕΝΟΤΗΤΑ 8: Στο Λούνα Παρκ 57
ΕΝΟΤΗΤΑ 9: Ανοιξιάτικα καμώματα 65
ΕΝΟΤΗΤΑ 10: Ήρθε πάλι η Πασχαλιά 73
ΕΝΟΤΗΤΑ 11: Ταξιδεύω... 77
ΔΙΑΦΟΡΑ ΧΡΗΣΙΜΑ ΦΥΛΛΑ 81
 ΚΛΕΙΔΙ ΕΙΚΟΝΙΔΙΩΝ

Εικονίδιο Τι σημαίνει;

Φύλλο εργασίας για τους/τις μαθητές/μαθήτριες

Φύλλο αξιολόγησης για τους/τις μαθητές/μαθήτριες:

για να αξιολογείτε τις μουσικές σας προσπάθειες.

Παρτιτούρα: η μουσική και οι στίχοι ενός τραγουδιού

Ακρόαση: θα ακούσετε κάτι για να κάνετε αυτή την

εργασία.

Ατομική εργασία

Εργασία σε ζευγάρια: για αυτή την εργασία θα πρέπει να

συνεργαστείτε με τον διπλανό ή τη διπλανή σας.

Εργασία σε ομάδα.

Θα παίξετε σε μελωδικά όργανα (όλων των ειδών:

γκλόγκενσπηλ, ραβδόφωνα, μεταλλόφωνα, ξυλόφωνα ή
διατονικές καμπανούλες).

Θα παίξετε στον αυλό σας.

Θα χρειαστεί εσείς ή ο/η δάσκαλος/α σας να κόψετε κάτι.

Θα χρειαστεί να ηχογραφήσετε κάτι.

Θα ζωγραφίσετε και θα γράψετε κάτι.

(Για τον εκπαιδευτικό) Το φύλλο μπορεί να φωτοτυπηθεί για

μελλοντική επανάληψη της δραστηριότητας
 Καλωσορίσατε παιδιά!
Καλή και δημιουργική μουσική χρονιά!

Με λένε και η τάξη μου είναι η

Ο στόχος μου φέτος στη Μουσική είναι

 EΝΟΤΗΤΑ 1
Με τo μικρό μου
αυτί κατασκοπεύω
10 Πόσους διαφορετικούς ήχους μπορείς να κάνεις με ένα πλαστικό μπουκάλι,
1
μία πλαστική σακούλα και μία εφημερίδα; Γράψε ή/και ζωγράφισε.
 Για να γράψουμε νότες στο
2
πεντάγραμμο πρέπει πρώτα
να βάλουμε ένα κλειδί στην
αρχή. Ένωσε τις τελείες για
να σχηματίσεις το κλειδί του
Σολ! Άρχισε από την κουκίδα.

Τώρα δοκίμασε
μόνη/ος σου.

Το πεντάγραμμο
αποτελείται από πέντε
γραμμές. Χρωμάτισέ τες
όλες. Το ποδαράκι μου
σου δείχνει από πού
ν’ αρχίσεις!

Το πεντάγραμμο έχει
τέσσερα διαστήματα.
Χρωμάτισε το πρώτο
και το τρίτο. Σου
δείχνω από πού αρχίζει
το πρώτο. Βρες το
τρίτο εσύ!

11
12 ΑΥΛΟΣ: Επανάληψη με τις νότες ΣΙ και ΛΑ 3

ΣΙ

ΛΑ

ΣΙ και ΛΑ μαζί

Ροκ με ΣΙ και ΛΑ
 Γράφουμε τη νότα ΣΙ στη γραμμή: 4

13
14 Γράφουμε τη νότα ΛΑ στο διάστημα: 5
 Οι πρώτες μου αυτοσχέδιες παρτιτούρες! 6

Όνομα συνθέτη: Ημερομηνία:

15
16

AYTOΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ
ΑΞΙΟΛΟΓΟΥΜΕ ΤΗΝ ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
Καθόλου καλά Μέτρια Πολύ καλά
Στην ομάδα μας:
(Κυκλώστε την φατσούλα που ισχύει για την ομάδα σας)

Διαλέξαμε τα κατάλληλα όργανα για να παίξουμε

1
μουσική που να ταιριάζει με το θέμα μας.

2 Εργαστήκαμε χωρίς να ενοχλούμε τις άλλες ομάδες.

3 Συνεργαστήκαμε για να παίξουμε πιο σωστά.

4 Αξιοποιήσαμε σωστά τον χρόνο που είχαμε.

5 Το τελικό αποτέλεσμα νομίζουμε ότι ακούστηκε…

 EΝΟΤΗΤΑ 2
Μουσικομαγειρέματα
18 Ας μαγειρέψουμε μέσα στο κινέζικο γουόκ!
1
Διαλέξτε όργανα για την κάθε δράση και «παίξτε» τη συνταγή με τους φίλους σας.

Ανακατεύουμε Τινάζουμε

Έτοιμο!
 ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΗ ΣΟΔΕΙΑ
2
Ακούστε το «Ευλογημένη σοδειά» από την Κίνα. Μπορείτε να ξεχωρίσετε, ακούγοντας μόνο,
σε ποιες οικογένειες οργάνων ανήκουν τα όργανα που παίζουν σε αυτό το μουσικό κομμάτι;

Ακούω…
(βάλε  στο κυκλάκι)

ΚΡΟΥΣΤΑ
ΕΓΧΟΡΔΑ ΠΝΕΥΣΤΑ

Αυτός είναι ο κινέζικος δράκος.

Είναι ένα φανταστικό, μυθικό πλάσμα.
Για τους Κινέζους ο δράκος συμβολίζει
τη δύναμη, την εξυπνάδα και το θάρρος.
Οι Κινέζοι πιστεύουν ότι φέρνει καλή τύχη.
Ο δράκος προστατεύει το νερό, τη
θάλασσα, τα ποτάμια και τις λίμνες.
Όταν οι Κινέζοι μιλούν για κάποιον που
είναι πολύ έξυπνος και ξεχωρίζει από τους
άλλους τον παρομοιάζουν με τον δράκο.

19
20 3

ΣΟΛ

Να και η νότα ΣΟΛ!

Χαλαροί οι ώμοι και τα
δάκτυλα παιδιά!
 4
Όλες οι νότες που
έμαθες μέχρι τώρα,
σε μία άσκηση!

Παίζω καλά; Τέλεια!

21
22 5

Από το βιβλίο «Μουσική για το Δημοτικό Σχολείο, Τάξη Α΄», Εκδόσεις ΥΑΠ, 2007, σ. 41

Αυτή η άσκηση
είναι δύσκολη!

Με πολλή εξάσκηση
όλα γίνονται εύκολα!
 Αυτός ο δράκος τα έχει φάει όλα! Θα πάθει τίποτα στο τέλος! 6
Φτιάχνω ένα φάρμακο για να τον βοηθήσω να τρώει υγιεινά.
Βοηθήστε με ρίχνοντας μέσα στο καζάνι ένα δικό σας συστατικό.
Πείτε τον ρυθμό του. Αν μπορείτε γράψτε το με τέταρτα και όγδοα.

23
 Άκουσε προσεκτικά τα παρακάτω μελωδικά
24 7
σχήματα και αρίθμησέ τα με τη σειρά που
θα τα ακούσεις.

Γράψε στα κουτάκια τα ρυθμικά σχήματα

που θα ακούσεις με τις αξίες και

Εεε;;
 Ανακάτεψα λίγο παραπάνω και μπέρδεψα τις καρτούλες.
Ένωσε τα παραδοσιακά όργανα της Ελλάδας με το όνομά τους 8
και μετά με την οικογένεια οργάνων στην οποία ανήκουν.

http://www.ethnos.gr

http://epirus-tv-news.blogspot.com http://rempetikogeo69.blogspot.com

βιολί νταούλι λαούτο κλαρίνο

25 ΕΓΧΟΡΔΑ ΚΡΟΥΣΤΑ ΠΝΕΥΣΤΑ

26 Τρεις ποντικοί 9
(Διασκευή)

www.rawtodesign.com
 Το φίδιν τζι’ ο κατσόσοιρος 10
(απόσπασμα, από το βιβλίο των Πιερίδου Σκουτέλλα, A. και Χατζημιχαήλ, Μ.
«Κυπριακά Παραδοσιακά Τραγούδια για Παιδιά. Μέσα από την επιστήμη της μουσικής παιδαγωγικής», 2008)

27
 EΝΟΤΗΤΑ 3
Βόλτα... σε τροχούς
30 Θυμάστε τι έλεγαν τα φορτηγά, τα αυτοκίνητα, τα ποδήλατα και τα παιδιά στο παιχνίδι
1
που παίξατε στην τάξη; Μπορείτε να ενώσετε τα ρυθμικά σχήματα με τις εικόνες;
 Άκουσε τον/τη δάσκαλό/α σου να εκτελεί 2
Τώρα γράψε τα ρυθμικά
τα παρακάτω ρυθμικά σχήματα.
σχήματα που θα εκτελέσει ο/η
Βάλε στους κύκλους τους αριθμούς 1, 2, 3
δάσκαλος/α σου.
ανάλογα με τη σειρά που θα τα ακούσεις.

31
32 Φωτογράφισα τον δρόμο απ’ όπου περνώ για να πάω
3
στο πάρκο σε τρεις διαφορετικές στιγμές της μέρας.
Σκεφτείτε στην ομάδα σας και συνθέστε μουσική για τις τρεις φωτογραφίες.
Μετά παρουσιάστε τη σύνθεσή σας στην τάξη. Μπορείτε να βάλετε τις
φωτογραφίες σε όποια σειρά θέλετε. Γράψτε τη σειρά στα κουτάκια.

1 2 3
Η σειρά που διαλέξαμε για να
παίξουμε τη σύνθεσή μας είναι:
 4

Τραγουδάμε και παίζουμε τη μελωδία και το μελωδικό

οστινάτο για την εισαγωγή που φτιάξαμε για το τραγούδι
«Κίτρινο Λεωφορείο» της Μαρίζας Κωχ.

Μπορείτε να παίξετε ταυτόχρονα σε δύο ομάδες;

Κάντε εξάσκηση χωριστά.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μελωδία εισαγωγής: Ράνια Νεοκλέους

Μελωδία

Οστινάτο

33
34 Αυτές οι ασκήσεις θα βοηθήσουν τα δάκτυλά σου να αλλάζουν από το ΣΙ 5
στο ΣΟΛ πιο εύκολα. Δοκίμασε να τις παίξεις. Μην ανησυχείς αν δεν τα
καταφέρεις από την πρώτη φορά!
ΣΙ

1
ΣΟΛ

Μπορείς να γράψεις τη νότα ΣΟΛ; Αντίγραψε πολύ

προσεκτικά δύο φορές το καθένα από τα παρακάτω.
Κουλουράκια 6

ΤΟ ΡΑΠ ΤΟΥ ΑΥΛΟΥ

Πιάνω τον αυλό, με το αριστερό.
Το δεξί στην κάτω θέση, χαλαρό.
Τον βάζω στα χείλη, «Δεν είναι μπιμπερό!»
Έχω το επιστόμιο πάντα καθαρό.
Κάθομαι καλά, κοιτάω μπροστά.
Φύσημα απαλό. «Όχι σαν μωρό!»
Κλείνω τις τρυπίτσες αεροστεγώς,
επαγγελματίας είμαι μουσικός!

35
 EΝΟΤΗΤΑ 4
Στους κάμπους και
στους βράχους
της πατρίδας μου
38 Άκουσε το τραγούδι «Κουβέντα μ’ ένα λουλούδι».
1
Μέσα σ’ αυτό ακούγονται δύο διαφορετικές μελωδίες: η Α και η Β.

Α B
Κυκλάμινο, Μέσα στον
κυκλάμινο… βράχο σύναξα…
 Κουβέντα μ’ ένα λουλούδι: Ορχηστρική παρτιτούρα
2
Παίξτε τη μουσική με τη βοήθεια των συμμαθητών σας. Κάθε παιδί/ομάδα παιδιών αναλαμβάνει έναν ρόλο.

Α Δασκάλα/λος
Β

39
40 Ποιο μέρος της Κύπρου δείχνει Ζωγράφισε το αγαπημένο σου μέρος από την πατρίδα σου.
3
αυτή η φωτογραφία; Γράψε πώς το λένε και γιατί το ζωγράφισες.

http://el.wikipedia.org

Αυτό το μέρος είναι Αυτό το μέρος είναι

Το ζωγράφισα γιατί
EΝΟΤΗΤΑ 5
Αης Βασίλης
42 Ένωσε το κάθε όργανο με το όνομά του. 1

βιολί λαούτο

πιθκιάβλι ταμπουτσιά
 Ένωσε το κάθε όργανο με την οικογένεια 2
οργάνων στην οποία ανήκει.

βιολί ταμπουτσιά
πιθκιάβλι λαούτο

ΕΓΧΟΡΔΑ ΚΡΟΥΣΤΑ ΠΝΕΥΣΤΑ

43
44 Ποιο όργανο ακούς; 3
Βάλε αριθμούς από το 1 μέχρι το 4 στα κουτιά.
 4
Η πέρδικα
Πού πάει η πέρδικα
η πλουμιστή;
Πετάει προς τα πάνω;
Πετάει προς τα κάτω;
Πετάει όλο ευθεία;
ΠΑΝΩ ΚΑΤΩ ΕΥΘΕΙΑ

Άκουσε την πορεία της πέρδικας στον ουρανό.

Αρίθμησε αυτό που ακούς κάθε φορά με το 1, 2, 3.

Τώρα άκουσε και ζωγράφισε τα βελάκια με το ταξίδι της πέρδικας

45 1 2 3
EΝΟΤΗΤΑ 6
Νανουρίσματα
48 Βοηθήστε με! Είμαι μωρό και δεν ξέρω ιταλικά.
1
Ενώστε τους μουσικούς όρους με τις εικόνες που δείχνουν πόσο δυνατός είναι ο ήχος.

piano pianissimo forte fortissimo

 Παίξε με τους/τις συμμαθητές/τριές σου τη μελωδία του τραγουδιού «Φεγγαράκι μου λαμπρό»
2
στα μελωδικά κρουστά. Προσπάθησε να διαβάσεις τις νότες. Τα χρώματα θα σε βοηθήσουν.

49
50 Ξύπνα μωρό! 3
 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΣΕ ΟΜΑΔΑ (ΟΡΧΗΣΤΡΑ)

Καθόλου καλά Μέτρια Πολύ καλά

Στην ομάδα μας:
(Κυκλώστε την φατσούλα που ισχύει για την ομάδα σας)

1 Τραγουδήσαμε το τραγούδι.

2 Τραγουδήσαμε το μελωδικό οστινάτο.

3 Παίξαμε τα μελωδικά οστινάτι στα μελωδικά κρουστά.

4 Παίξαμε το μπορντούν.

5 Συντονιστήκαμε και παίξαμε μαζί χωρίς πολλά λάθη.

Ελέγξαμε την ένταση στο παίξιμό μας για να ακούγονται

6
όλα τα παιδιά.

7 Η εκτέλεσή μας ακούστηκε…

51
 EΝΟΤΗΤΑ 7
Ένας κύριος με περούκα
54 Άκουσε τα τρία έγχορδα να παίζουν την ίδια μελωδία.
1
Μπορείς να καταλάβεις ποιο όργανο παίζει κάθε φορά; Γράψε το στο κουτάκι.

A. κοντραμπάσο Β. βιολοντσέλο Γ. βιολί

Ακρόαση 1: ΑΚΟΥΩ ΤΟ… Ακρόαση 2: ΑΚΟΥΩ ΤΟ… Ακρόαση 3: ΑΚΟΥΩ ΤΟ…

 Ααααα! Ο κύριος Μπαχ κάνει αταξίες! Ανακάτεψε τις καρτελίτσες με τα ονόματα των οργάνων.
2
Μπορείς σε παρακαλώ να ενώσεις τα τρία όργανα στις εικόνες με το όνομά τους;

κοντραμπάσο
φλάουτο βιολί

βιόλα
βιολοντσέλο φαγκότο

ΑΥΤΑ ΤΑ ΤΡΙΑ ΟΡΓΑΝΑ ΜΕ ΜΙΑ ΛΕΞΗ ΛΕΓΟΝΤΑΙ …

E– – – – –A
55
 Άκουσε ένα ωραίο κομμάτι που έγραψα για το βιολοντσέλο.
56 Το Πρελούδιο από τη «Σονάτα για Τσέλο Αριθμός 1». 3
Μετά δοκίμασε να συνοδέψεις το τσέλο με αυτή την αρμονική συνοδεία στα μελωδικά κρουστά.

ΣΟΛ ΣΟΛ ΝΤΟ ΝΤΟ ΡΕ ΡΕ ΡΕ ΡΕ

ΜΙ ΜΙ ΜΙ ΜΙ ΡΕ ΡΕ ΣΟΛ ΣΟΛ

ΜΙ ΜΙ ΡΕ ΡΕ ΣΟΛ
EΝΟΤΗΤΑ 8
Στο Λούνα Παρκ
58 Σας παρουσιάζω το «Κάντελε». Ένα όργανο από τη Φινλανδία.
1
Είναι ΚΡΟΥΣΤΟ, ΠΝΕΥΣΤΟ ή ΕΓΧΟΡΔΟ; Ενώστε.

Ααα…
Η Φινλανδία!
Μα η Κύπρος
πού είναι;

Το βλέπω
το νησούι μας!

ΕΓΧΟΡΔΑ ΚΡΟΥΣΤΑ ΠΝΕΥΣΤΑ

 Ένωσε τους δύο μουσικούς όρους με αυτό που σημαίνουν. 2

Accelerando Ritardando
(επιτάχυνση) (επιβράδυνση)

Η ταχύτητα της μουσικής Η ταχύτητα της μουσικής

γίνεται σταδιακά πιο αργή. γίνεται σταδιακά πιο γρήγορη.

59
60 Είναι πιο ψηλά και από το ΣΙ! 3

ΝΤΟ΄
Σχηματίζουμε το ΛΑ
και μετά σηκώνουμε
το πρώτο δάκτυλο του
αριστερού χεριού.

Εύκολο.
Δύσκολο! Θα σου πει το κόλπο
πίσω Πώς το παίζω το μωρό μου!
αυτό;

ΝΤΟ’ ψηλό

ΝΤΟ χαμηλό
 Στα χαμηλά…. και στα ψηλά…
4
Αντίγραψε τέσσερις φορές το ΝΤΟ χαμηλό και τέσσερις φορές το ΝΤΟ ψηλό.

Δοκίμασε τώρα να γράψεις το ΝΤΟ και ΝΤΟ΄ με μισά και όγδοα.

61
62 Επεράσαμε όμορφα 5
 Σάλιαγκα Μάλιαγκα 6
(Πανελλήνιο Παιχνιδοτράγουδο)

63
64

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΣΕ ΟΜΑΔΑ (ΟΡΧΗΣΤΡΑ)

Καθόλου καλά Μέτρια Πολύ καλά

Στην ομάδα μας:
(κυκλώστε μία από τις τρεις φατσούλες)

Kαταφέραμε να πετύχουμε σταθερή

1
ταχύτητα καθώς παίζαμε.

Καταφέραμε να παίξουμε
2
αξελεράντο (accelerando).

Καταφέραμε να παίξουμε
3
ριταρτάντο (ritardando).

Καταφέραμε να συντονιστούμε μεταξύ μας

4
στις αλλαγές της ταχύτητας.

5 Η σύνθεσή μας είχε αρχή, μέση και τέλος.

6 Όταν οι άλλοι παρουσίαζαν εμείς ήμασταν καλοί ακροατές.

 EΝΟΤΗΤΑ 9
Ανοιξιάτικα καμώματα
66 Μπορείς να γράψεις τη νότα ΜΙ στην πρώτη γραμμή;
1
Αντίγραψε πολύ προσεκτικά δύο φορές το καθένα από τα παρακάτω.

MI

Να πώς παίζεται το ΜΙ στον αυλό.

Το δεξί σου χέρι θα κλείσει τις τρύπες 4 και 5
(με πράσινο στην εικόνα). Καιρός να κάνει κάτι κι αυτό!
 Ο κούκος παίζει κρυφτό 2

Και τώρα λίγη γραφή!

Αντίγραψε τα μελωδικά σχήματα
με ΣΟΛ και ΜΙ.

67
68 Ένα τραγουδάκι με ΣΟΛ, ΜΙ και ΛΑ. 3
Το ξέρετε από πέρσι. Τώρα μπορούμε να το διαβάσουμε και να
το παίξουμε και στον αυλό! Πριν αρχίσεις να παίζεις,
κύκλωσε τη νότα ΜΙ, όπου τη βρεις!
 Πάρε συνέντευξη από τον παππού ή τη γιαγιά σου ή κάποιον άλλο μεγαλύτερο.
Ρώτησε να σου πουν για ένα παιχνιδοτράγουδο που έπαιζαν όταν ήταν μικροί. 4
Πάρε σημειώσεις πιο κάτω (ζωγράφισε ή γράψε τα λόγια). Μάθε το και πήγαινε στην τάξη
να το μάθεις στα υπόλοιπα παιδιά. Αν θέλεις μπορείς να το ηχογραφήσεις αφού πάρεις άδεια.

69
 Δεν καταφέραμε να βρούμε ορχήστρα για να παίξει καλαματιανό στον γάμο μας!
70 5
Μπορείτε να φτιάξετε μία ορχήστρα με τη βοήθεια της/του δασκάλας/ου σας για να
συνοδέψετε ρυθμικά το τραγούδι «Παντρεύουνε τον κάβουρα»; Όσο πιο πολλά όργανα
παίξουν μαζί διαφορετικά ρυθμικά σχήματα, τόσο πιο καλά θα …πληρωθείτε!
 Άγγιζε μέσα ή έξω από το σπιτάκι όταν ακούς την αλλαγή της συγχορδίας.
Θα σε βοηθήσει η δασκάλα/ο δάσκαλός σου. 6

ΜΕΣΑ

ΕΞΩ

71
72

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΣΕ ΟΜΑΔΑ (ΟΡΧΗΣΤΡΑ)

Καθόλου καλά Μέτρια Πολύ καλά

Στην ομάδα μας:
(κυκλώστε μία από τις τρεις φατσούλες)

1 Παίζαμε σωστά το ρυθμικό σχήμα που αναλάβαμε.

2 Παίζαμε με σταθερή ταχύτητα.

Ελέγχαμε την ένταση του ήχου έτσι ώστε

να ακούγονται όλα τα παιδιά.

3 Συντονιστήκαμε και παίξαμε μαζί χωρίς πολλά λάθη.

4 Παίξαμε την αρμονική συνοδεία στα μελωδικά κρουστά.

5 Η εκτέλεσή μας ακούστηκε…

 EΝΟΤΗΤΑ 10
Ήρθε πάλι η Πασχαλιά
74 Ο Λάζαρος ο δίμιτος 1
(Παραδοσιακό Κύπρου)

Το ξέρω από
πέρσι αυτό το
τραγούδι!
 Άκουσε προσεκτικά τον βυζαντινό ύμνο «Χριστός Ανέστη»
και βάλε  στις προτάσεις που είναι σωστές: 2

Ακούω παιδικές φωνές να ψάλλουν.

Ακούω αντρικές φωνές να ψάλλουν.

Ακούω αντρικές και γυναικείες φωνές να ψάλλουν.

Ακούω ένα μουσικό όργανο.

Ακούω πολλά μουσικά όργανα.

Όλες οι φωνές ψάλλουν το ίδιο πράγμα.

Κάποιες φωνές ψάλλουν τη μελωδία και άλλες κάτι διαφορετικό.

75
EΝΟΤΗΤΑ 11
Ταξιδεύω...
 Άκουσε το κομμάτι του Μίκη Θεοδωράκη «Χαρταετοί». Σε αυτό υπάρχουν τρεις μελωδίες.
78 1
Ονομάσαμε την πρώτη «Χαρταετοί», τη δεύτερη «Γλάροι» και την τρίτη «Βαρκούλα». Άγγιξε
πάνω στην εικόνα που δείχνει τη μελωδία που συμφωνήσαμε καθώς ακούς ολόκληρο το έργο.

Το όργανο που
διάλεξε ο συνθέτης για
«πρωταγωνιστή» σε αυτό
το μουσικό έργο είναι το
Χαρταετοί 2
Μίκη Θεοδωράκη (διασκευή)

79
80 Ποιος πήρε το κόκαλο; (“Doggie doggie”) 3
Αγγλικό Παιχνιδοτράγουδο

Μα πού είναι
το κόκαλό μου;
 ΔΙΑΦΟΡΑ
ΧΡΗΣΙΜΑ ΦΥΛΛΑ
82 ΟΛΕΣ ΟΙ ΝΟΤΕΣ ΠΟΥ ΞΕΡΕΙΣ ΜΕΧΡΙ ΤΩΡΑ ΣΤΟΝ ΑΥΛΟ
1

ΝΤΟ΄ ΣΙ

ΛΑ ΣΟΛ ΜΙ
 ΑΥΛΟΣ
Αξιολόγησε τον εαυτό σου!

Ημερομηνία: Ημερομηνία:

Δεξιότητες Τα κατάφερα; Δεξιότητες Τα κατάφερα;

1 Κρατώ τον αυλό μου σωστά; ΝΑΙ ΟΧΙ 1 Κρατώ τον αυλό μου σωστά; ΝΑΙ ΟΧΙ

Μπορώ να παίξω τη νότα ΣΙ Μπορώ να παίξω τη νότα ΣΙ

2 ΝΑΙ ΟΧΙ 2 ΝΑΙ ΟΧΙ
με ωραίο ήχο; με ωραίο ήχο;
Μπορώ να παίξω τη νότα ΛΑ Μπορώ να παίξω τη νότα ΛΑ
3 ΝΑΙ ΟΧΙ 3 ΝΑΙ ΟΧΙ
με ωραίο ήχο; με ωραίο ήχο;
Μπορώ να παίξω τη νότα ΣΟΛ Μπορώ να παίξω τη νότα ΣΟΛ
4 ΝΑΙ ΟΧΙ 4 ΝΑΙ ΟΧΙ
με ωραίο ήχο; με ωραίο ήχο;
Μπορώ να παίξω τη νότα ΝΤΟ΄ Μπορώ να παίξω τη νότα ΝΤΟ΄
5 ΝΑΙ ΟΧΙ 5 ΝΑΙ ΟΧΙ
με ωραίο ήχο; με ωραίο ήχο;
Μπορώ να παίξω τη νότα ΜΙ Μπορώ να παίξω τη νότα ΜΙ
6 ΝΑΙ ΟΧΙ 6 ΝΑΙ ΟΧΙ
με ωραίο ήχο; με ωραίο ήχο;
Μπορώ να παίξω το «Επεράσαμε Μπορώ να παίξω το «Επεράσαμε
7 ΝΑΙ ΟΧΙ 7 ΝΑΙ ΟΧΙ
όμορφα» με ωραίο ήχο; όμορφα» με ωραίο ήχο;
Μπορώ να παίξω το Μπορώ να παίξω το
8 ΝΑΙ ΟΧΙ 8 ΝΑΙ ΟΧΙ
«Μέλισσα» με ωραίο ήχο; «Μέλισσα» με ωραίο ήχο;
Μπορώ να παίξω το «Σάλιαγκα Μπορώ να παίξω το «Σάλιαγκα
9 ΝΑΙ ΟΧΙ 9 ΝΑΙ ΟΧΙ
Μάλιαγκα» με ωραίο ήχο; Μάλιαγκα» με ωραίο ήχο;

83
84 2
Τα «μελωδικά χέρια»

do
ti
la
fa so

mi
re
do

Η κλίμακα ΝΤΟ μείζονα

ντο ρε μι φα σολ λα σι ντο’ σι λα σολ φα μι ρε ντο

 ΜΕΛΩΔΙΚΑ ΚΡΟΥΣΤΑ
Αξιολόγησε τον εαυτό σου!

Ημερομηνία:

Δεξιότητες Τα κατάφερα;
ΝΑΙ ΟΧΙ
1 Κρατώ σωστά τους επικρουστήρες.
μπορώ ακόμα
ΝΑΙ ΟΧΙ
2 Παίζω και με τους δύο επικρουστήρες όταν χρειάζεται.
μπορώ ακόμα
ΝΑΙ ΟΧΙ
3 Το «μπαλάκι» του επικρουστήρα κτυπά στη μέση της ράβδου χαλαρά και ανασηκώνεται.
μπορώ ακόμα
ΝΑΙ ΟΧΙ
4 Μπορώ να παίξω δύο νότες ταυτόχρονα.
μπορώ ακόμα
ΝΑΙ ΟΧΙ
5 Μπορώ να παίξω απαλά (piano) και δυνατά (forte).
μπορώ ακόμα
ΝΑΙ ΟΧΙ
6 Παίζω σωστά τη μελωδία «Μέλισσα» διαβάζοντάς την ή/και από μνήμης.
μπορώ ακόμα
ΝΑΙ ΟΧΙ
7 Παίζω σωστά τη μελωδία «Φεγγαράκι μου λαμπρό» από μνήμης.
μπορώ ακόμα
ΝΑΙ ΟΧΙ
8 Μπορώ να συντονιστώ με άλλα παιδιά και να παίξω μία μελωδία που ξέρω.
μπορώ ακόμα
ΝΑΙ ΟΧΙ
9 Παίζω άγνωστες μελωδίες που μου δίνει ο δάσκαλος/η δασκάλα μου στα μελωδικά κρουστά.
μπορώ ακόμα

85
86 3
 4

ΝΤΟ ΡΕ ΜΙ ΦΑ ΣΟΛ ΛΑ ΣΙ ΝΤΟ

87
88 Oι συνθέτες που γνωρίσαμε και το έργο τους

Έβελιν Ελένη Βιτάλη

Γκλίνι (1954)
(1965) Ελλάδα
Σκωτία

«Σορμπέ Αρ.2» «Το ποδήλατο»

Ραλφ Βον Μαρίζα Κωχ

Γουίλιαμς (1944)
(1872-1958) Ελλάδα
Αγγλία

«Το εμβατήριο των κουζινικών» «Το ποδήλατο»

Γιώργος Μίκης
Χατζηπιερής Θεοδωράκης
(1960) (1925)
Κύπρος Ελλάδα
(Ακανθού)
«Κουβέντα μ’ ένα λουλούδι»,
«Ο μπαμπάς μου με ρωτάει», «Χαρταετοί»
«Το τέρας της κυκλοφορίας» «Πού ’ναι πιο καλά;»
 Γιόχαν Γιόχαν-
Μαθίσιους Σεμπάστιαν
(1504-1565) Μπαχ
Γερμανία (1685-1750)
Γερμανία
Πρελούδιο από τη Σουίτα αρ.1
«Χο α Χο» (Lullaby) για σόλο βιολοντσέλο

Έντγουιν Μάνος
Γκόρτον Χατζιδάκις
(1927) (1925 -1994)
Αμερική Ελλάδα

«Πεταλιές», «Λούνα παρκ» από την ταινία

«Μέχρι την άλλη φορά» «To Κλωτσοσκούφι»

Βόλφγκανγκ Λουκιανός
Αμαντέους Κηλαηδόνης
Μότσαρτ (1943)
(1756-1791) Ελλάδα
Αυστρία

Θέμα και παραλλαγές

«Ah! Je vous dirais maman» «Το γαϊτανάκι»

89