Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 23

BcÑn i¡s¡­V BC­el ­fËr¡fV (Backgroud Note on Model Tenancy

act.)

2011 p¡­ml SeNZe¡ Aep¤¡­l Bj¡­cl ­c­nl nql J eN­l f¡Ëu 110 mr h¡¢s M¡¢m
f­s l­u­Rz h¡¢s…¢m i¡s¡l E­Ÿ­nÉ e¡ f¡Ju¡l AeÉaj L¡lZ qm l¡­SÉl/ CE ¢V'l
¢hcÉj¡e i¡s¡ BCe, k¡ i¡s¡ ­cJu¡l ­r­œ j¡¢mL­L ¢el¦vp¡¢qa L­lz SepwMÉ¡l HL¢V
Awn l­u­R ¢h­noa A¢ih¡p£l¡ a¡­cl LjÑÙÛ­ml f¡­n pqSi¡­h Lj hÉ­u i¡s¡ h¡¢s­a
b¡L¡ fR¾c L­lez ­c­nl nq­l J eN­l hph¡pL¡l£ SepwMÉ¡ 2001 p¡­m 27.82
na¡w­nl am ¥ e¡u 2011 p¡­m ­h­s c¡y¢s­u­R 31.16 na¡wnz 2050 p¡­ml j­dÉ nq­l J
eN­l hph¡pL¡l£ SepwMÉ¡ 50 na¡w­nl ­h¢n qJu¡l pñ¡he¡ l­u­Rz nql J eNl A’­m
SepwMÉ¡ hª¢Ül E­õM­k¡NÉ L¡lZ q­µR nq­l ¢nr¡, LjÑpwÙÛ¡e, hÉhp¡, ü¡ÙÛÉ­ph¡ CaÉ¡¢cl
A­fr¡L«a ­hn£ p¢¤hd¡z AbÑ¡v S£he j¡­el Eæ¢al E­Ÿ­nÉ nql J eNl A’­m j¡e­¤ol
ÙÛ¡e¡Ùl¹ O­V­Rz nql J eNl A’­ml SeNZ HL A’m ­b­L AeÉ A’­mJ ÙÛ¡e¡¿¢¹la
qez
HC f¢l­f¢Ër­a, 2022 p¡­ml j­dÉ j¡ee£u fdË¡ej¿»£l "ph¡l SeÉ Bh¡pe'
fLË Òf¢V h¡Ùh¹¡u­Zl p¡­b p¡j”pÉ ­l­M, h¡¢sl j¡¢mL J i¡s¡­V Ei­ulC ü¡bÑ J A¢dL¡­ll
i¡lp¡jÉ­L hS¡u ­l­M BcnÑ i¡s¡­V BCe (Model Tenancy act Hj ¢V H) fÙËa ¥¹
Ll¡ q­u­Rz HL¢V n´ªMm¡hÜ Hhw L¡kÑLl fÜ¢a­a i¡s¡ ­cJu¡l SeÉ HL¢V ¢hnÄ¡p­k¡NÉ
Hhw üµR h¡Ùa ¹¥ ¿» °al£ Ll¡l m­rÉ HC BCe fZËuZ Ll¡ q­u­Rz H¢V A¢ih¡p£, pwN¢Wa
J ApwN¢Wa ­r­œl LjÑ£, ­fn¡c¡l, ¢nr¡bÑ£ pq pj¡­Sl ¢h¢iæ B­ul j¡e­¤ol SeÉ fkÑ¡ç
i¡s¡ h¡¢sl p­¤k¡N °a¢l Ll­hz Eæaj¡­el i¡s¡ Bh¡pe °al£ Ll¡l rja¡ h¡¢s­u am ¥ ­h
Hhw i¡s¡ Bh¡pe h¡S¡­ll Beù¤¡¢eL£LlZ Ll¡ pñh L­l am ¥ ­hz H¢V p¡l¡ ­c­n i¡s¡­V
Bh¡pe pÇf¢LÑa L¡W¡­j¡¢V lr¡ Ll­a pq¡ua¡ Ll­hz Bn¡ Ll¡ q­µR i¡s¡­V Bh¡p­el
­r­œ H¢V HL¢V EcÉj °a¢l Ll­h Hhw hÉ¢š²Na AwnNqË­Zl g­m ¢hn¡mi¡­h Bh¡p­el
Ai¡h ¢elpe q­hz
l¡­SÉ ¢hcÉj¡e i¡s¡ BC­e c£OÑL¡m£e BCe£ ¢hd¡e l­u­R k¡l g­m j¡jm¡…¢ml
¢eØf¢š Ll­a c£OÑ pju ­m­N k¡uz i¡s¡l ­r­œ ¢p¢mw b¡L¡u i¡s¡­V Bh¡p­el …Zj¡e
Hhw f¢lj¡Z ­kje q¡Êp ­f­u­R ­aj¢e i¡s¡l jm § É œ²jn q¡Êp ­f­u­R, k¡ h¡¢sl j¡¢mL­cl
S¡uN¡ i¡s¡ ­cJu¡l SeÉ ¢el¦vp¡¢qaJ L­l­Rz H¢V i¡s¡­V Bh¡pe­L B¢bÑLi¡­h
Ae¡LoÑZ£u L­l a­¥m­R k¡l g­m ­j±¢mL p­¤k¡N p¤¢hd¡l Ai¡h kš ¤ ² ¢h¢dh¢qiÑa
¥ ¢ejjÀ¡­el
i¡s¡ hª¢Ü O­V­Rz HR¡s¡J, HL¢V h¡¢sl j¡¢mL¡e¡ f¡Ju¡ ¢h­noa üÒf B­ul f¢lh¡­ll
SeÉ HL¢V QÉ¡­m”z pa ¤ l¡w, HC hÉhd¡e¢V L¢j­u Be­a f­Ëu¡Se i¡s¡ h¡¢sl fQË¡l Ll¡z
BcnÑ i¡s¡­V BCe i¡s¡l E­Ÿ­nÉ M¡¢m f¡Ë‰Z…¢m EeÈš ¥ ² Ll­h Hhw HL¢V f¡ËZh¿,¹
­VLpC Hhw hÉ¡fL i¡s¡ h¡S¡l °a¢l Ll­hz BcnÑ i¡s¡­V BCe i¡s¡ h¡S¡­ll ¢hL¡n­L
Eæ£a Ll­h k¡l g­m ¢h¢e­u¡­N BLoÑZ h¡s­h Hhw i¡s¡­V Bh¡pe ­r­œ E­cÉ¡š²¡­cl
p­¤k¡N h¢ªÜ f¡­hz
BcnÑ i¡s¡­V BC­el fËd¡e °h¢nø…¢m x

(1) BcnÑ i¡s¡­V BCe pQ§e¡ Ll¡l fl, f¡lØf¢lL pÇj¢a pÇfæ naÑ¡¢c ¢m¢Ma Q¢¥š²
hÉ¢a­l­L ­L¡eJ ÙÛ¡e i¡s¡ ­cJu¡ k¡­h e¡;
(2) BcnÑ i¡s¡­V BCe Bh¡¢pL Hhw h¡¢Z¢SÉL i¡s¡l SeÉ f­Ëk¡SÉ;
(3) BcnÑ i¡s¡­V BCe f­¤l¡ l¡­SÉ/­L¾c£Êu n¡¢pa A’m…¢m­a fË­k¡SÉ (eNl J N¡Ëj£Z
A’m);
(4) S¢jl j¡¢mL (­mppl) Hhw i¡s¡­Vl (­mp¢p) j­dÉ f¡lØf¢lL Q¢¥š² à¡l¡ h¡¢s i¡s¡
¢WL Ll­a q­hz
(5) BcnÑ i¡s¡­V BCe pñ¡hÉi¡­h f­Ëk¡SÉ q­h ¢hcÉj¡e i¡s¡­VNZ pw¢nøÔ l¡­SÉl J
­L¾c£Êu n¡¢pa A’m…¢ml ¢hcÉj¡e i¡s¡­V BCe à¡l¡ f¢lQ¡¢ma q­hz (6) BcnÑ i¡s¡­V
BCe j¡jm¡ ¢e×f¢šl SeÉ g¡ØV VÊÉ¡L ¢hQ¡l ¢hi¡N l¡u fcË¡e Ll­hz
(7) ­L¡eJ B¢bÑL p£j¡ R¡s¡ pjÙ¹ i¡s¡­V­cl SeÉ BcnÑ i¡s¡­V BCe f­Ëk¡SÉz
(8) Q¥¢š²l naÑ¡¢c h¡¢sj¡¢m­Ll Ešl¡¢dL¡l£­cl ­r­œ ­kje f­Ëk¡SÉ q­h Ael¤©fi¡­h
i¡s¡­Vl ­r­œJ Q¥¢š²l Ah¢nø pjuL¡­ml SeÉ f­Ëk¡SÉ b¡L­hz
(9) h¡¢sl j¡¢mL Hhw i¡s¡­Vl j­dÉ f¢lfl§L ­L¡e Q¥¢š² e¡ qJu¡ fkÑ¿¹ i¡s¡­V AeÉ
L¡E­L Os i¡s¡ ¢c­a f¡l­he e¡z
(10) h¡¢s i¡s¡l ­ju¡c ­no q­u k¡Ju¡l pj­u k¢c ­L¡eJ Afa Ë É¡¢na OVe¡ I Hm¡L¡u
O­V ( ­k Hm¡L¡u I i¡s¡ h¡¢s¢V Ah¢ÙÛa) a¡q­m h¡¢sl j¡¢mL I i¡s¡¢Vu¡­L Afa Ë É¡¢na
OVe¡ OV¡l f­l B­l¡ HLj¡p B­Nl n­aÑC b¡L­a ­c­hez
(11) Bh¡¢pL f¢lp­ll SeÉ pl¤r¡ Bj¡ea c¤C j¡­pl i¡s¡l ­h¢n qJu¡ E¢Qa eu Hhw
Bh¡¢pL f¢lp­ll e¡ q­m i¡s¡­V Q¢¥š²l naÑ¡hm£ Aek¤¡u£ phÑ¡¢dL Ru j¡­pl i¡s¡l ­hn£
q­a f¡l­h e¡z HC pl¤r¡ Bj¡ea h¡¢sl j¡¢mL i¡s¡¢Vu¡ Os R¡s¡l pju B­m¡Qe¡
p¡­f­r ­gla ­c­hez
(12) ¢LR¥ p¤¢e¢cÑø f¢lf¢Ër­a h¡¢sl j¡¢mL i¡s¡ ­cJu¡ Aw­nl cMm fe¤l¦Ü¡l Ll­a
f¡l­hez
(13) i¡s¡l ­ju¡c ­no q­u k¡Ju¡l fl k¢c i¡s¡­V Ol e¡ R¡­se a­h h¡¢sl j¡¢mL
fbËj cC¤ j¡­pl SeÉ ¢à…Z j¡¢pL i¡s¡ Bc¡­ul A¢dL¡l£ Hhw a¡lf­l i¡s¡ f¡Ë‰Z M¡¢m
Ll¡l SeÉ i¡s¡¢Vu¡ à¡l¡ ¢XgÒV ­r­œ i¡s¡­V Q¢¥š² pj¡¢ç Ll¡l fl, j¡¢pL i¡s¡l Q¡l…Z
Bc¡­ul A¢dL¡l£z H¢V Bn¡ Ll¡ q­µR ­k j­Xm ­V­e¢¾p BC­el Mps¡ ¢i¢š­a l¡ø£Êu
i¡s¡­V BCe S¢jc¡l Hhw i¡s¡¢Vu¡ Ei­ul f­r EfL¡l£ q­hz Hj.¢V.H'l ¢hd¡e…¢m
f¡lØf¢lL pÇja naÑ¡¢cl ¢i¢š­a ¢edÑ¡¢la i¡s¡ Q¢¥š²l B¢df­aÉl Efl …l¦aÆ ­cu, ­k
¢h­l¡­dl pñ¡he¡ qÊ¡p L­l Hhw ¢h­l¡­dl ­r­œ, fÙË¡¹¢ha BC­e ¢edÑ¡¢la a¡vr¢ZL ¢h­l¡d
¢e×f¢š hÉhÙÛ¡l j¡dÉ­j âa¥ pj¡d¡e Ll¡ q­hz
fÙË¡¹¢ha BC­el pc¤l§fËp¡l£ fiË ¡h ¢h­hQe¡ L­l, Sep¡d¡lZ/ Awn£c¡l (­ØVL ­q¡ô¡l­cl)
Ae­¤l¡d Ll¡ q­µR ­k a¡l¡ BcnÑ i¡s¡­V BC­el Mps¡ ¢e­u a¡­cl ja¡ja /fl¡jnÑ hÉš²
Ll­a f¡l­he BN¡j£ 31 A­ƒ¡hl 2020 Hl j­dÉz
BcnÑ i¡s¡­V BCe, 2020

d¡l¡…¢m

Adɡu 1
f¡Ëb¢jL

d¡l¡
1. ­R¡V ¢n­l¡e¡j, hÉ¡¢ç Hhw pQ§e¡z
2. pw”¡­bÑz
3. ¢e¢cÑø f¡Ë‰­Z BCe f­Ëk¡SÉ euz

Adɡu 2
i¡s¡­V
4. i¡s¡­V Q¢¥š²z
5. i¡s¡­V pjup£j¡z
6. k¢c L¡­l¡l ja ª É¥ q­u k¡u ­pC ­r­œ Ešlp¢§ll A¢dL¡l Hhw c¡uhÜa¡z
7. p¡h­mV Ll¡l Efl ¢h¢d¢e­odz

Adɡu 3
i¡s¡
8. fË¡fÉ i¡s¡z
9. i¡s¡ pw­n¡dez
10. ¢h­l¡­dl ­r­œ pw­n¡¢da i¡s¡ ¢edÑ¡lZ Ll­h i¡s¡ LaÑf
« rz
11. pl§r¡ Bj¡eaz
Adɡu 4
S¢jc¡l Hhw i¡s¡¢Vu¡l A¢dL¡l Hhw c¡uhÜa¡

12. S¢jc¡l Hhw i¡s¡¢Vu¡l à¡l¡ Bpm i¡s¡­V Q¢¥š² hS¡u l¡M¡ E¢Qaz
13. i¡s¡ Hhw AeÉ¡eÉ öó Hhw AbÑ Bc¡­ul SeÉ l¢pcz
14. i¡s¡ LaÑf « ­rl p¡­b i¡s¡ Sj¡z
15. pÇf¢šl ­jl¡ja Hhw lrZ¡­hrZz
16. i¡s¡¢Vu¡ à¡l¡ f¡Ë‰Z ­cM¡­n¡e¡ Ll¡z
17. f¡Ë‰­Z f­Ëhnz
18. pÇf¢š f¢lQ¡mL ¢qp¡­h abÉz
19. pÇf¢š f¢lQ¡m­Ll c¡¢uaÆ Hhw m´O­el f¢lZ¢az
20. f­Ëu¡Se£u plhl¡q h¡ f¢l­oh¡ ­l¡d Ll¡z
Adɡu 5
h¡¢sl j¡¢mL LaÑL
« E­µRc Hhw fe¤l¦Ü¡l

21. h¡¢sl j¡¢mL à¡l¡ S¡uN¡ E­µRc Hhw fe¤l¦Ü¡lz


22. h¡¢sl j¡¢m­Ll jaª É¥ qJu¡l ­r­œ S¡uN¡ cMm Hhw f¤el¦Ü¡lz
23. i¡s¡¢Vu¡ S¡uN¡ R¡s­a fa Ë É¡M¡e Ll¡l ­r­œ i¡s¡ h¡s¡­e¡z
24. h¡¢sl j¡¢mL à¡l¡ A¢NjË i¡s¡ ­glaz
25. E­µRc fË¢œ²u¡ Qm¡L¡m£e i¡s¡ fcË¡ez
26. A¢a¢lš² L¡V¡­j¡ ¢ejÑ¡­Zl Aej¤¢az
27. M¡¢m S¢j pÇf¢LÑa ¢h­no ¢hd¡ez
28. M¡¢m S¢j cMm S¢jc¡­ll à¡l¡z
29. i¡s¡¢Vu¡ à¡l¡ cMm ­cJu¡l ­e¡¢Vn pÇf¢LÑa ¢hd¡epjq§z

Adɡu 6
i¡s¡ LaÑf
« r, a¡­cl rja¡ Hhw B¢fm
30. i¡s¡ LaÑf
« rz
31. rja¡ Hhw i¡s¡ LaÑf
« ­rl fÜ¢az
32. B¢fmz
Acɡu 7
i¡s¡ Bc¡ma Hhw i¡s¡ V¡ÊChÉ¥e¡m (¢hQ¡lpi¡)
33. i¡s¡ Bc¡maz
34. i¡s¡ ¢hQ¡lpi¡z
35. i¡s¡ Bc¡ma Hhw i¡s¡ ¢hQ¡lpi¡u Aep¤lZ Ll¡l fÜ¢az
36. i¡s¡ Bc¡ma Hhw ¢hQ¡lpi¡l rja¡z
37. i¡s¡ ¢hQ¡lpi¡­a B¢fmz
38. B­cn L¡kÑLl Ll¡z

Adɡu 8
¢ h¢ hd
39. i¡s¡ LaÑf « r, i¡s¡ Bc¡ma Hhw i¡s¡ ¢hQ¡lpi¡l LjÑLaÑ¡ Hhw AeÉ¡eÉ LjÑQ¡l£l¡z
40. Se Bc¡m­al BCeNa A¢dL¡l ¢e¢cÑø Aw­n ¢e¢oÜz
41. Bc¡m­al ¢gz
42. pcpÉNZ, CaÉ¡¢c, plL¡l£ LjÑQ¡l£l¡z
43. pv ¢hn­Äpl à¡l¡ Nªq£a fc­r­fl pl¤r¡z
44. ¢euj ÙÛ¡fe Ll¡l rja¡z
45. ¢h¢d ¢hd¡ez
46. Ap¤¢hd¡ Afp¡lZ Ll¡l rja¡z
47. h¡¢am Hhw p’uz
fbËj ag¢pm
¢àa£u ag¢pm
j­Xm ­V­e¢¾p BCe, 2020
f¡Ë‰­Zl i¡s¡ ¢eu¿»Z Ll¡l SeÉ i¡s¡ LaÑf
« ­rl f¢Ëaù¡ Hhw h¡¢s j¡¢mL J i¡s¡¢Vu¡­cl
ü¡bÑ lr¡l SeÉ Hhw j¡jm¡…¢ml pj¡d¡­el SeÉ âa ¥ ¢hQ¡l hÉhÙÛ¡ Ll¡ Hhw Hl p¡­b
pÇf¢LÑa h¡ kš¤ ² OVe¡…¢mlz

H¢V i¡la fS
Ë ¡a­¿l» HL¡šl aj hR­l (l¡SÉ/­L¾cnÊ¡¢pa A’m BCepi¡) à¡l¡ L¡kÑLl
Ll¡ q­h:-

Adɡu 1
f¡Ëb¢jL
1z (1) HC BCe­L hm¡ ­k­a f¡­l
(l¡­SÉl e¡j/ ­L¾cnÊ¡¢pa A’m) ­V­e¢¾p BCe, 2020
(2) H¢V l¡SÉ/ ­L¾cnÊ¡¢pa A’m S­¥s ¢hÙa «¹ z ­R¡V ¢n­l¡e¡j,
(3) H¢V ­pC pjuL¡m ­b­L L¡kÑLl q­h kMe hÉ¡¢ç Hhw pQ§e¡z
l¡SÉ plL¡l/ ­L¾cnÊ¡¢pa A’m fnË¡pe
plL¡l£ ­N­S­V f‘ Ë ¡fe à¡l¡ HC BC­el
¢hd¡­el SeÉ ¢e­u¡­Nl ¢h¢iæ a¡¢lM ¢edÑ¡lZ Ll¡ q­hz

2z HC BC­e, fpË­‰l f­Ëu¡Se e¡ qJu¡ fkÑ¿¹


(L) "mÉ¡ämXÑ' h¡ S¢j j¡¢mL h¡ ­mppl h¡ AeÉ pw‘¡bÑ
­k ­L¡eJ e¡j, AbÑ¡v ­L¡eJ hÉ¢š² ¢k¢e fË¡ç h¡

f¡Ë¢çl A¢dL¡l£, ­k ­L¡eJ f¡Ë‰­Z i¡s¡, a¡l ¢e­Sl Ad£­e, k¢c S¡uN¡¢V i¡s¡¢Vu¡­L ­cu,
Hhw A¿¹iÑ¥š² Ll¡ q­h-
1) a¡l Ešl¡¢dL¡l£ Hhw
2) ­L¡eJ V¡ÊØV h¡ A¢ii¡hL h¡ ­k ­L¡eJ fË¡‰­Zl i¡s¡ NqËZL¡l£ h¡ f¡Ë¢çl A¢dL¡l£,
AeÉ ­k ­L¡eJ hÉ¢š² ­kje Af¡Ëçhuú h¡ j¡e¢pLi¡­h Arj hÉ¢š² ¢k¢e Q¥¢š²­a f­Ëhn
Ll­a f¡l­h e¡ a¡­cl f­r h¡ p¤¢hd¡­bÑz
(M) ""ÙÛ¡e£u LaÑf
« r'' AbÑ¡v HL f’¡­ua h¡ f’¡­ua p¢j¢a h¡ ­Sm¡ f¢loc h¡ HL fl¤
¢eNj h¡ HL fl¤ L¡E¢¾pm h¡ HL eNl f’¡­ua h¡ HL f¢lLÒfe¡ h¡ Eæue LaÑf « r, h¡
­k ­L¡eJ e¡jL, h¡ LÉ¡¾Ve­j¾V ­h¡XÑ, h¡ ­Lp ¢qp¡­h, HL e¡N¢lL A’m L¢j¢V
LÉ¡¾Ve­j¾V BCe, 2006 Hl d¡l¡ 47 Ad£e ¢ekš ¤ ² h¡ ­k ­L¡eJ nq­l ÙÛ¡e£u LaÑf« r
¢qp¡­h L¡S Ll¡l Efk¤š² ­L¡e pwÙÛ¡, Bf¡aa L¡kÑLl qJu¡l SeÉ ­k ­L¡eJ BC­el
Ad£­e N¢Wa;
(N) ""¢h‘¢ç'' AbÑ¡v l¡SÉ h¡ ­L¾cnÊ¡¢pa A’­ml plL¡l£ ­N­S­V fËL¡¢na HL¢V ¢h‘¢ç
Hhw A¢ihÉ¢š² ""¢h‘¢ç ­cJu¡'' Hl hÉ¡LlZNa fL Ë lZ Hhw ‘¡e A¢ihÉ¢š²…¢ml Aek¤¡u£
¢edÑ¡¢la Ll¡ q­h;
(O) ""f¡Ë‰Z'' AbÑ¡v ­k ­L¡eJ ¢h¢ôw h¡ ¢h¢ôwHl Awn, h¡ ¢nÒf h¡¢ZSÉ hÉa£a Bh¡p­el
E­Ÿ­nÉ h¡ h¡¢Z¢SÉL h¡ ¢nr¡j§mL hÉhq¡­ll SeÉ i¡s¡ ­cJu¡l E­Ÿ­nÉ Hhw p­ja -----

(1) h¡N¡e, NÉ¡­lS h¡ hå l¡M¡ f¡¢LÑw Hm¡L¡, M¡¢m S¢j, j¡W Hhw BEV q¡Ep, k¢c b¡­L,
¢h¢ôw h¡ ¢h¢ôw­ul Aw­nl p¡­b kš¤ ² B­R, Hhw

(2) EfL¡l£ Ef­i¡­Nl SeÉ ¢h¢ôw h¡ ¢h¢ôw­ul ­L¡eJ Aw­n Efkš ¤ ² ­L¡eJ ¢S¢ep, a­h
H­a ­q¡­Vm, m¢Sw q¡Ep, djÑn¡m¡ h¡ f¡¿Û¢eh¡­pl j­a¡ ÙÛ¡e A¿¹iÑš ¨ ² e¡z
(P) ""¢edÑ¡¢la'' AbÑ¡v HC BC­el Ad£­e l¡SÉ plL¡l/ ­L¾cnÊ¡¢pa A’m fËn¡pe LaÑL «
feË£a ¢h¢d à¡l¡ ¢edÑ¡¢laz
(Q) ""pÇf¢š hÉhÙÛ¡fL'' AbÑ¡v HL hÉ¢š² h¡ i¡s¡ H­S¾V pq ­k ­L¡eJ BC¢e A¢Ùa ¹ Æ
¢k¢e h¡¢s j¡¢mL LaÑL « f¡Ë‰Z f¢lQ¡me¡ Ll¡l SeÉ Ae­¤j¡¢ca Hhw ¢k¢e i¡s¡¢Vu¡l p¡­b
Q¢¥š²l ­r­œ h¡¢s j¡¢m­Ll f¢Ëa¢e¢dš L­le;
(R) ""i¡s¡ H­S¾V'' AbÑ¡v ­k ­L¡eJ hÉ¢š², ¢k¢e h¡¢s j¡¢mL h¡ i¡s¡­V h¡ Ei­ul f­r
h¡p¡ i¡s¡ ­me­c­el SeÉ cl¡c¢l L­le Hhw L¢jne h¡ f¢l­oh¡ ­ce f¢lnË¢jL h¡ ¢gl
¢h¢ej­u a¡l Hhw HL hÉ¢š² ¢k¢e ­L¡eJ j¡dÉj ¢q­p­h h¡¢s j¡¢mL Hhw i¡s¡­V­L H­L
Af­ll p¡­b f¢l¢Qa Ll¡e fË¡‰Z i¡s¡ ­eJu¡l SeÉ Hhw H­a X£m¡l h¡ c¡m¡m ­L
­h¡T¡uz
(S) ""i¡s¡ LaÑf « r'' AbÑ¡v d¡l¡ 30 Hl Ad£­e ¢ekš ¤ ² B¢dL¡¢lL;
(T) ""i¡s¡ Bc¡ma'' AbÑ¡v d¡l¡ 33 Hl Ad£­e N¢Wa HL¢V i¡s¡ Bc¡ma;
(U) ""f¡ËfÉ i¡s¡'' ­k ­L¡eJ f¡Ë‰­Zl p¡­b pÇf¢LÑa AbÑ¡v d¡l¡ 8 Hl ¢qp¡­h E¢õ¢Ma;
(V) ""i¡s¡ ¢hQ¡lpi¡'' AbÑ¡v d¡l¡ 34 Hl Ad£­e N¢Wa HL¢V i¡s¡ ¢hQ¡lpi¡;
(W) ""ag¢pm'' AbÑ¡v HC BC­el p¡­b kš ¤ ² HL¢V ag¢pm;
(X) ""Ef i¡s¡­V'' AbÑ¡v ­L¡eJ hÉ¢š² k¡l L¡­R i¡s¡¢Vu¡ f­¤l¡f¢¤l h¡ f¡Ë‰­Zl ¢LR¥ i¡N
k¡l L¡­R i¡s¡ ­cu h¡ ÙÛ¡e¡¿l¹ h¡ i¡s¡­V Q¢¥š²l Ad£­e a¡l A¢SÑa A¢dL¡l­L ­k ­L¡eJ
Awn fcË¡e L­l ¢hcÉj¡e i¡s¡­V Q¥¢š²l f¢lfl§L Q¢¥š²­a f­Ëhn Ll¡u;
(Y) ""i¡s¡­V'' k¡­L ­mp¢p J hm¡ qu h¡ AeÉ¡eÉ e¡j ¢c­u, AbÑ¡v ­L¡eJ hÉ¢š² k¡l à¡l¡
h¡ k¡l f­r, i¡s¡­V Q¥¢š²l BJa¡u ­k ­L¡eJ f¡Ë‰­Zl i¡s¡ h¡¢s j¡¢mL­L f­Ëcu Hhw
Efi¡s¡­V ¢qp¡­h fË¡‰Z cMm Ll¡ ­L¡eJ hÉ¢š² pq ­L¡eJ hÉ¢š² a¡l i¡s¡¢Vu¡ pj¡ç
qJu¡l f­lJ HC BC­el pQ§e¡ qJu¡l B­N h¡ f­lJ f¡Ë‰Z cM­m l¡M¡ Hje; a­h
­L¡eJ hÉ¢š²­L A¿Ñ¹iš ¥ ² Ll¡ E¢Qa e¡ k¡l ¢hl¦­Ü E­µR­cl ­L¡eJ B­cn h¡ ¢h¢œ² Ll¡
q­u­Rz
3z (1) HC BC­el Ad£­e f­Ëk¡SÉ e¡-----
(L) ­L¾c£Êu plL¡l h¡ l¡SÉ plL¡l h¡ ­L¾cnÊ¡¢pa //¢e¢cÑø f¡Ë‰­Z
A’m fËn¡pe h¡ ÙÛ¡e£u LaÑf « r h¡ HL¢V plL¡l£ HC BCe
E­cÉ¡N h¡ HL¢V ¢h¢dhÜ pwÙÛ¡ h¡ LÉ¡¾Ve­j¾V L¡kÑLl euz//
­h¡­XÑl j¡¢mL¡e¡d£e h¡ fQË¡¢la ÙÛ¡e;
(M) f¢l­oh¡ Q¥¢š²l Awn ¢qp¡­h LjÑ£­cl i¡s¡ ­cJu¡ ­L¡eJ fË¢aù¡e, ¢hnÄ¢hcÉ¡mu h¡
pwÙÛ¡l j¡¢mL¡e¡d£e f¡Ë‰Z;
(N) l¡SÉ plL¡l /­L¾cnÊ¡¢pa A’m fnË¡pe LaÑL « f‘
Ë ¡fe à¡l¡ ¢e¢cÑø Ll¡ djÑ£u h¡ c¡ahÉ
f¢Ëaù¡­el j¡¢mL¡e¡d£e f¡Ë‰Zz
(O) Ju¡Lg BCe, 1996 Hl Ad£­e ¢eh¢åa Ju¡L­gl j¡¢mL¡e¡d£e f¡Ë‰Z h¡ l¡­ølÊ/
­L¾cnÊ¡¢pa A’­ml p¡hÑSe£e V¡ÊØV BC­el Ad£­e ¢eh¢åa ­L¡eJ V¡Ê­øÊl à¡l¡ L¡kÑLl
b¡L¡L¡m£e;
(P) l¡SÉ plL¡l/ ­L¾cÊn¡¢pa A’m LaÑL « fË‘¡fe à¡l¡ AeÉ¡eÉ ¢h¢ôw h¡ Seü¡­bÑ ¢h­noa
AhÉ¡q¢af¡Ëç ¢h¢ôw­ul ¢hi¡N…¢m;
(2) Ef-d¡l¡ (1) H b¡L¡ ­L¡eJ ¢S¢ep b¡L¡l avp­aJ Æ , E¢õ¢Ma Ef-d¡l¡¢Vl LÓS (L)
­b­L LÓS (P) H h¢ZÑa ÙÛ¡­el j¡¢mL Hhw i¡s¡¢Vu¡l¡ k¢c pÇja qe ­k h¡¢s j¡¢mL Hhw
i¡s¡¢Vu¡­cl j­dÉ qJu¡ i¡s¡­V Q¥¢š²¢V HC BC­el A¿N¹Ña ¢eu¢¿»a q­h; HC lLj h¡¢s
j¡¢mL d¡l¡ 4 Hl Ad£e i¡s¡­V Q¥¢š²l abÉ Q¢¥š²l i¡s¡ LaÑf« r­L (­l¾V Ab¢l¢V) S¡e¡­a
f¡­lz

Adɡu 2
i¡s¡­V

4z (1) HC BC­el Ad£e ­L¡eJ S¢ep b¡L¡l //i¡s¡ Q¢¥š²//


avp­aJ Æ h¡ Bf¡aa L¡kÑLl qJu¡l SeÉ AeÉ
­L¡eJ BCe, HC BC­el pQ§e¡l f­l, ¢m¢Ma Q¢¥š²
hÉa£a ­L¡eJ hÉ¢š² ­L¡eJ ÙÛ¡e i¡s¡ ¢c­a f¡l­h
e¡, k¡ i¡s¡ LaÑf
« r­L h¡¢s j¡¢mL J i¡s¡¢Vu¡ LaÑL«
­k±bi¡­h Ah¢qa Ll¡ q­h, i¡s¡­V Q¥¢š²l a¡¢lM ­b­L c¤'j¡­pl j­dÉ fbËj ag¢p­m
E¢õ¢Ma g­jÑl j¡dÉ­jz

(2) k¢c h¡¢sj¡¢mL J i¡s¡¢Vu¡ Ef-d¡l¡ (1) H E¢õ¢Ma i¡s¡­V Q¥¢š²l pÇf¡ce ­k±bi¡­h
S¡e¡­a hÉbÑ qu, Efd¡l¡ (1) H h¢ZÑa ­ju¡c ­no qJu¡l a¡¢lM ­b­L HL j¡­pl j­dÉ
i¡s¡ LaÑf « r­L i¡s¡­V Q¢¥š²l pÇf¡c­el ¢hou¢V fbªLi¡­h Ah¢qa Ll­h h¡¢s j¡¢mL Hhw
i¡s¡¢Vu¡z

(3) ¢e­u¡­Nl a¡¢lM ­b­L ¢ae j¡­pl j­dÉ, i¡s¡ LaÑf


« r ¢edÑ¡¢la ¢eu­j c¢mm Sj¡
­cJu¡l SeÉ ÙÛ¡e£u B’¢mL i¡o¡ h¡ l¡­SÉl/­L¾cnÊ¡¢pa A’­ml i¡o¡u HL¢V ¢X¢SV¡m
fÉÔ¡VgjÑ ÙÛ¡fe Ll­a q­hz

(4) fbËj ag¢p­m E¢õ¢Ma c¢mm…¢m pq i¡s¡­V Q¢¥š² L¡kÑLl Ll¡l abÉ f¡Ë¢çl f­l,
i¡s¡ LaÑf
« r­L ----
(L) Eiu cm­L HL¢V AeeÉ f¢lQu eðl fcË¡e Ll­a q­h, Hhw
(M) ÙÛ¡e£u B’¢mL i¡o¡ h¡ l¡­SÉl/ ­L¾cnÊ¡¢pa A’­ml i¡o¡u ­cJu¡ J­uhp¡C­V i¡s¡­V
Q¢¥š²l abÉ…¢m Bf­m¡X Ll­a q­h, HC abÉ NqËZ qJu¡l p¡a LjÑ ¢c­el j­dÉ, HC
fL Ë ¡­ll L¡NSf­œl p¡­b, kMe Efkš
¤ ²z
(5) pÇf¢š f¢lQ¡m­Ll Ae­¤j¡c­el naÑ¡¢c, k¢c ­L¡eJ b¡­L, h¡¢s j¡¢m­Ll à¡l¡,
i¡s¡¢Vu¡l p¡­b ¢Xm Ll¡l ­r­œ i¡s¡¢Vu¡ Q¢¥š²­a h¡¢s j¡¢mL J i¡s¡¢Vu¡l pÇj¢al
p¡­b q­a q­hz

(6) Ef-d¡l¡ (1) Hhw Ef-d¡l¡ (2) Hl A¿N¹Ña ­cJu¡ abÉ q­h i¡s¡­V pÇf¢LÑa a­bÉl
Qs¨ ¡¿¹ fjË¡Z Hhw a­bÉl ­L¡eJ ¢hhª¢a Aef¤ ¢ÙÛ¢a­a, h¡¢s j¡¢mL J i¡s¡¢Vu¡ HC BC­el
¢hd¡­el Ad£­e ­L¡eJ œ¡­Zl A¢dL¡l£ q­h e¡z
5z (1) HC BC­el p§Qe¡l f­l, Hl A¿N¹Ña f­ËaÉL¢V i¡s¡ Q¥¢š²l ­ju¡c q­h h¡¢s j¡¢mL
J i¡s¡¢Vu¡l pÇj¢a p¡­f­r Hhw i¡s¡ Q¥¢š²l Efl ¢i¢š L­lz
(2) i¡s¡ Q¥¢š² L¡kÑLl b¡L¡L¡m£e, h¡¢s j¡¢mL­L i¡s¡­Vl eh¡uZ h¡ pÇfpË¡l­Zl SeÉ
Ae­¤l¡d Ll­a f¡­l i¡s¡¢Vu¡ Hhw k¢c h¡¢s j¡¢mL pÇja qu, a¡q­m ­p h¡¢s j¡¢m­Ll
p¡­b ea¥e i¡s¡­V Q¥¢š²­a YL¥ ­a f¡­l f¡lØf¢lL pÇja naÑ¡¢c Aep¤¡­lz
///i¡s¡­Vl pjup£j¡////

(3) k¢c i¡s¡­V Q¢¥š² ¢e¢cÑø pjup£j¡ ­no qu Hhw eh¡uZ qu¢e h¡ i¡s¡­V pjup£j¡l ­n­o
f¡Ë‰Z R¡s­a hÉbÑ qu i¡s¡¢Vu¡, a¡q­m ­pC i¡s¡¢Vu¡ d¡l¡ 23 Ae¤p¡­l h¡¢s j¡¢mL­L
h¢dÑa i¡s¡ ­cJu¡l SeÉ c¡uhÜ q­hz
HC n­aÑ ­k HC BC­el Ad£e b¡L¡ ­L¡eJ ¢S¢ep b¡L¡l avp­aJ Æ , k¢c i¡s¡l ­ju¡c
Hje HL pj­u ­no qu kMe ­pC S¡uN¡ ­kM¡­e i¡s¡ ­cJu¡ qu ­pC S¡uN¡¢V ­L¡eJ
f¡ËL«¢aL ¢hfkÑu h¡ hmfh§ÑL OVe¡ à¡l¡ fiË ¡¢ha qu, a¡q­m, i¡s¡¢Vu¡l Ae­¤l¡d p¡­f­r,
¢hfkÑuLl OVe¡ qJu¡l a¡¢lM ­b­L HL j¡­pl pjup£j¡ Ah¢d i¡s¡¢Vu¡­L Eš² f¡Ë‰Z
cM­m l¡M­a Aej¤¢a ­c­h C¢aj­dÉ ¢ehå i¡s¡­V Q¢¥š²l HLC naÑ¡hm£l Efl ¢i¢š
L­lz

hÉ¡MÉ¡- HC d¡l¡l E­Ÿ­nÉ, ""hmfh§ÑL OVe¡'' AbÑ¡v kÜ ¤ f¢l¢ÙÛ¢a, heÉ¡, Ml¡, B…e,
O¢§ZÑTs, i¨¢jLÇf h¡ ­k ­L¡eJ AeÉ¡eÉ f¡ËL¢«aL ¢hfkÑu k¡ i¡s¡­Vl h¡pÙÛ¡e­L fËi¡¢ha
L­lz

6. h¡¢sl j¡¢mL Hhw i¡s¡¢Vu¡l j­dÉ pÇf¡¢ca Q¢¥š²l naÑ…¢m h¡¢s j¡¢mL h¡ i¡s¡¢Vu¡l
ja
ª Él¥ ­r­œ a¡­cl Ešlp¢§l­cl Efl h¡dÉa¡j§mL q­h, ­kje j¡jm¡ ­pC ¢qp¡­h Hhw ­pC
­r­œ, ja ª h¡¢s j¡¢mL h¡ i¡s¡¢Vu¡l Ešlp§¢l­cl h¡¢L pjuL¡­ml SeÉ HLC i¡s¡ Q¢¥š²­a
HLC A¢dL¡l Hhw h¡dÉh¡dLa¡ b¡L­hz

//k¢c L¡­l¡ ja
ª É¥ q­u k¡u ­pC ­r­œ Ešlp¢§ll A¢dL¡l Hhw
c¡uhÜa¡//
7. (1) HC BC­el pQ§e¡ qJu¡l f­l, ¢hcÉj¡e i¡s¡­V Q¥¢š²l f¢lfl§L Q¢¥š²­a f­Ëhn
hÉa£a, ­L¡eJ i¡s¡¢Vu¡l ¢e­od,

(L) i¡s¡¢Vu¡ ¢qp¡­h a¡l cMm£La« f¡Ë‰­Zl pjÙ¹ h¡ Bw¢nL i¡s¡ ­cJu¡;
(M) i¡s¡­V Q¢¥š²l A¢dL¡l h¡ ­L¡eJ Awn fËc¡e h¡ hcm Ll¡z
(2) ­kM¡­e Ef-d¡l¡-1­a E¢õ¢Ma ¢hcÉj¡e i¡s¡­V Q¢¥š²l f¢lfl§L Q¥¢š²­a f­Ëh­nl f­l
f¡Ë‰Z¢V p¡h-­mV Ll¡ B­R, h¡¢s j¡¢mL J i¡s¡¢Vu¡ ­k±bi¡­h i¡s¡ LaÑf « r­L S¡e¡­h
Ef-i¡s¡­V pÇf­LÑ, fËbj ag¢p­m ¢edÑ¡¢la g­jÑ, HC lLj Q¢¥š²l a¡¢lM ­b­L c¤'j¡­pl
j­dÉ,
//p¡h­mV Ll¡l Efl ¢h¢d¢e­od//

Adɡu 3
i¡s¡
8z HL¢V fË¡‰­Zl fË¡fÉ i¡s¡ q­a q­h h¡¢s j¡¢mL J i¡s¡¢Vu¡l pÇja i¡s¡­V Q¥¢š²l
naÑ¡hm£ Aep¤¡­lz // fË¡fÉ i¡s¡//

9z (1) h¡¢s j¡¢mL J i¡s¡¢Vu¡l j­dÉ i¡s¡ pw­n¡de q­a q­h i¡s¡­V Q¢¥š²l naÑ¡hm£
Aep¤¡­lz //i¡s¡ pw­n¡de//
(2) ­kM¡­e, i¡s¡­Vl pQ§e¡l fl, L¡­Sl öl¦ qJu¡l B­N i¡s¡¢Vu¡l p¡­b HL¢V ¢m¢Ma
Q¢¥š²­a f­Ëhn L­l h¡¢s j¡¢mL Hhw i¡s¡­V LaÑL « cMmLa« f¡Ë‰­Zl Eæ¢a, pw­k¡Se h¡
L¡W¡­j¡Na f¢lhaÑe Be­a AbÑhÉu L­l, k¡l j­dÉ d¡l¡ 15 Hl Ad£­e f­Ëu¡Se£u
­jl¡ja…¢m A¿¹iÑš ¨ ² eu, h¡¢s j¡¢mL J i¡s¡¢Vu¡l pÇj¢a Aep¤¡­l f¡Ë‰­Zl i¡s¡ h¡s¡­a
f¡­l h¡¢s j¡¢mL Hhw HClLj h¢ªÜ L¡kÑLl q­h L¡S ­no qJu¡l HL j¡p fl ­b­Lz

10z i¡s¡ pw­n¡de ¢e­u h¡¢s j¡¢mL J i¡s¡¢Vu¡l j­dÉ k¢c ¢h­l¡d O­V, ­pC ­r­œ, i¡s¡
LaÑf
« r, h¡¢s j¡¢mL h¡ i¡s¡¢Vu¡l B­hc­e, i¡s¡­V LaÑ«L f­Ëcu pw­n¡¢da i¡s¡ Hhw
AeÉ¡eÉ Q¡SÑ ¢edÑ¡lZ Ll­a f¡­le Hhw a¡¢lM ¢edÑ¡lZ Ll­a f¡­le kMe ­b­L pw­n¡¢da
i¡s¡ fË¡fÉ q­hz

//¢h­l¡­dl ­r­œ pw­n¡¢da i¡s¡ ¢edÑ¡lZ Ll­h i¡s¡ LaÑf


« r//

11z (1) h¡¢s j¡¢mL J i¡s¡¢Vu¡l j­dÉ pÇj¢a pÇfæ i¡s¡­V Q¥¢š² Aep¤¡­l i¡s¡¢Vu¡
A¢NjË pl§r¡ Bj¡ea Sj¡ ­c­h, ­k---
//pl¤r¡ Bj¡ea//

(L) Bh¡pe Lj­f­Ô„l ­r­œ cC¤ j¡­pl i¡s¡l ­Q­u ­h¢n q­a f¡l­h e¡ Hhw
(M) Bh¡pe Hm¡L¡ R¡s¡ AeÉ ÙÛ¡­e Ru j¡­pl i¡s¡l ­h¢n q­a f¡l­h e¡z
(2) i¡s¡­Vl fr ­b­L ­L¡e ­ce¡ b¡L­m Ol M¡¢m L­l qÙ¡¹¿l¹ Ll¡l pju ­ce¡l V¡L¡
­L­V ­l­M ¢p¢LE¢l¢V ¢X­f¡¢S­Vl h¡¢L V¡L¡ i¡s¡­V­L ¢g¢l­u ¢c­a q­hz
4bÑ AdÉ¡u
h¡¢sl j¡¢mL J i¡s¡­Vl A¢dL¡l J c¡¢uaÆ

12. h¡¢sl j¡¢mL Hhw i¡s¡­V Ei­ul j­dÉ c'¤L¢f Q¥¢š²fœ ü¡r¢la q­h Hhw a¡l HL¢V
L¢f j¡¢m­Ll L¡­R Hhw Afl¢V i¡s¡­Vl L¡­R b¡L­hz

(HC Q¢¥š²f­œl Bpm L¢f l¡M­a q­h Eiu­L)

13.(1) Q¢¥š²f­œ E¢õ¢Ma a¡¢l­Ml j­dÉ i¡s¡­V i¡s¡ Hhw AeÉ¡eÉ f­Ëcu ¢hm fcË¡e Ll­hz
(Hph ­me­c­el l¢pc b¡L­h)

(2) Q¢¥š²f­œl ¢e¢cÑø a¡¢l­Ml j­dÉ i¡s¡ J AeÉ¡eÉ fË¡fÉ V¡L¡ f¡Ju¡l p¡­b p¡­b h¡¢sl
j¡¢mL ¢Lwh¡ ay¡l jÉ¡­eS¡l ­pC V¡L¡l ¢h¢ej­u ü¡r¢la l¢pc fcË¡e Ll­hez

k¢c HC ­me­ce °hc¤É¢ae j¡dÉ­j q­u b¡­L a¡q­m hÉ¡­ˆl f¡Ë¢ç ü£L¡lC a¡l fjË¡Zfœ h­m
NZÉ q­hz

14.(1) k¢c ­L¡e h¡¢sl j¡¢mL i¡s¡ J AeÉ¡eÉ ¢h­ml V¡L¡ ¢e­a Hhw a¡l l¢pc ¢c­a
A¢eµR¡ fËL¡n L­l a¡q­m ­pC i¡s¡ J AeÉ¡eÉ V¡L¡ ­f¡ØV¡m j¡¢e AXÑ¡l ¢Lwh¡ AeÉ
Ef¡­u fËc¡e Ll¡ q­h k¡l E­õM Q¢¥š²f­œ b¡L­hz Hi¡­h flfl c'¤j¡­pl V¡L¡ ­cJu¡
k¡­hz k¢c h¡¢sl j¡¢mL ­pC pj­ul j­dÉ i¡s¡ J AeÉ¡eÉ fË¡fÉ V¡L¡ ¢e­a Aü£L¡l L­l
a¡q­m i¡s¡­V ­pC V¡L¡ ¢e­cÑ¢na Ef¡­u a¡ ­l¾V Ab¢l¢Vl L¡­R Sj¡ ¢c­a f¡­lz

(2) i¡s¡l Q¢¥š²fœ S¡¢l b¡L¡L¡m£e pj­u i¡s¡­V kMe i¡s¡ L¡­L ­c­h ¢pÜ¡¿¹ ¢e­a e¡
f¡­l aMe ­p a¡ ­l¾V Ab¢l¢Vl L¡­R Sj¡ l¡M­a f¡­lz

(­l¾V Ab¢l¢Vl j¡dÉ­j i¡s¡ fcË¡e)

(3) i¡s¡ kMe Efd¡l¡ (1) h¡ (2)-Hl BJa¡u Sj¡ Ll¡ qu aMe ­l¾V Ab¢l¢V i¡s¡
L¡l L¡­R fcË¡e Ll¡ E¢Qa ­p hÉ¡f¡­l ac¿¹ Ll­h Hhw f¡Ëç a­bÉl Efl ¢i¢š L­l
E fk š
¤ ² B­cn S¡¢l Ll­hz

(4) k¢c h¡¢sl j¡¢mL Efd¡l¡(1) h¡ Efd¡l¡ (2)-Hl A¿¹NÑa Sj¡L«a V¡L¡ ­a¡­me a­h
a¡ j¡¢m­Ll ¢hl¦­Ü h¡ i¡s¡­Vl ­L¡e c¡¢h h­m NZÉ q­h e¡, k¢c ­pC V¡L¡ Q¢¥š²f­œ
E¢õ¢Ma i¡s¡l f¢lj¡­Zl j­dÉ p£j¡hÜ b¡­Lz
15.(1) ¢m¢Ma Q¥¢š² p­aJÆ h¡¢sl j¡¢mL Hhw i¡s¡­V pw¢nÔø h¡¢s J a¡l Q¡lf¡n
p¡d¡lZi¡­h r¢aNËÙ¹ q­m a¡ ­jl¡ja Ll­he Hhw ­p­Lä ¢p¢XEm h¡ Q¥¢š²f­œl ¢euj
Aek¤¡u£ lrZ¡­hrZ Ll­hez

(2) k¢c HL¡¢dL i¡s¡­V Hhw j¡¢mL ­k±bi¡­h ­L¡e p¢¤hd¡ ­i¡N L­l a¡q­m ­pph p¢¤hd¡
h¡ ¢S¢epf­œl ­jl¡ja J lrZ¡­hr­Zl c¡¢uaÆ b¡L­h Q¢¥š²f­œ E¢õ¢Ma f­rl Eflz

(3) k¢c Efd¡l¡ (1) Hhw (2) Aek¤¡u£ i¡s¡­V ­jl¡j­al L¡S Ll­a Aü£L¡l L­le
a¡q­m

j¡¢mL ­pC ­jl¡j­al L¡S Ll­he Hhw ­pC V¡L¡ ¢p¢LE¢l¢V ¢X­f¡¢SV ­b­L ­L­V l¡M­he
Hhw HC ­jl¡j­al MlQ i¡s¡­V h¡¢sl j¡¢m­Ll ­e¡¢Vn f¡Ju¡l HL j¡­pl j­dÉC fcË¡e
Ll­he k¢c x
­jl¡j­al pju ¢p¢LE¢l¢V ¢X­f¡¢S­Vl a¥me¡u ­h¢n quz ­pC ­r­œ j¡¢m­Ll
­e¡¢V­nl HL j¡­pl j­dÉC i¡s¡­V ¢p¢LE¢l¢V ¢X­f¡¢SV pq h¡s¢a MlQ fcË¡e Ll­a h¡dÉ
b¡L­hez

(4) k¢c Efd¡l¡ (1) Hhw (2)-H E¢õ¢Ma ­jl¡ja h¡¢sl j¡¢mL Ll­a Aü£L¡l L­le
a¡q­m i¡s¡­V ­pC ­jl¡ja L­l flhaÑ£ j¡­pl i¡s¡ ­b­L ­pC h¡hc MlQ ­L­V l¡M­a
f¡l­hz
k¢c ­pC MlQ f¢Ëa j¡­pl i¡s¡l 50 na¡w­nl j­dÉ b¡­Lz

(5) k¢c i¡s¡ ­cJu¡ h¡¢s h¡ a¡l Q¡lf¡n ­jl¡ja R¡s¡ hph¡­pl A­k¡NÉ q­u f­s Hhw
i¡s¡­Vl ¢m¢Ma B¢SÑ p­aJ Æ j¡¢mL a¡ ­jl¡ja L­l ¢c­a Aü£L¡l L­l a¡q­m i¡s¡­V
j¡¢mL­L 15 ¢c­el ¢m¢Ma ­e¡¢Vn ¢c­u h¡¢s ­R­s ¢c­a f¡­lz

(6) kMe ­L¡e Afa Ë É¡¢na OVe¡l L¡l­Z ­L¡e h¡¢s­a i¡s¡­Vl f­r hph¡p Ll¡ Apñh
q­u f­s aMe h¡¢sl j¡¢mL i¡s¡­Vl L¡R ­b­L i¡s¡ ¢e­a f¡l­h e¡ aarZ fkÑ¿¹
karZ fkÑ¿¹ e¡ j¡¢mL pw¢nÔø d¡l¡u a¡ hph¡­pl ­k¡NÉ L­l ­cuz

kMe Efd¡l¡ (5) h¡ HC Efd¡l¡u i¡s¡ ­cJu¡ h¡¢s hph¡­pl A­k¡NÉ q­u f­s
¢Lwh¡ j¡¢mL a¡ hph¡p­k¡NÉ L­l ­a¡m¡l SeÉ f­Ëu¡Se£u ­jl¡ja Ll­a ApjbÑ qu h¡
pw¢nÔø h¡¢s hph¡p­k¡NÉ e¡ Ll¡ qu, a¡q­m ­e¡¢Vn ¢f¢luX-Hl 15 ¢c­el j­dÉ j¡¢mL
i¡s¡­Vl L¡­R ¢p¢LE¢l¢V ¢X­f¡¢SV ¢g¢l­u ­c­he a¡l ­k¡NÉ f¡Je¡ ­L­V ­l­M (k¢c Hje
­L¡e f¡Je¡ b¡­L)z
16. i¡s¡ Qm¡L¡m£e pj­u i¡s¡­V-

(L) CµR¡La« i¡­h h¡¢s eø Ll­h e¡ h¡ L¡E­L eø Ll­a ­c­h e¡z


(M) ­L¡e fËL¡li¡­h eø q­u b¡L­m ­p hÉ¡f¡­l j¡¢mL­L AhNa Ll¡­hz
(N) pw¢nÔø h¡¢s J Q¡lf¡­nl (¢S¢epfœ pq)

­cM¡­n¡e¡ Ll­h Hhw i¡s¡ ­eJu¡l pju h¡¢s ­k AhÙÛ¡u ¢Rm a¡ hS¡u ­l­M kb¡pñh
hph¡p­k¡NÉ L­l l¡M­hz

17.(1) h¡¢sl j¡¢mL h¡ a¡l jÉ¡­eS¡l ¢m¢Mai¡­h h¡ °hcɤ¢ae Ef¡­u Ljf­r 24 O¾V¡l
­e¡¢Vn ¢c­u ­pC h¡¢s­a h¡ a¡l ­Q±q¢Ÿ­a f­Ëhn Ll­h ¢ejÀ¢m¢Ma E­Ÿ­nÉ :-

(L) ­jl¡ja Ll¡, ­L¡e ¢LR¥ hc­m ­cJu¡ h¡ AeÉ ­L¡e L¡S Ll­a h¡ Ll¡­az
(M) h¡¢s J a¡l ­Q±q¡¢Ÿ hph¡p­k¡NÉ B­R ¢Le¡ a¡ ac¿¹ Ll¡l E­Ÿ­nÉz
(N) h¡ Q¢¥š²f­œ E¢õ¢Ma AeÉ ­L¡e E­Ÿ­nÉz
(2) Efd¡l¡ (1)-H E¢õ¢Ma ­e¡¢V­n f­Ëh­nl a¡¢lM,pju J L¡lZ E­õM b¡L­h x

a­h p­§kÑÉ¡c­ul B­N h¡ pk§ÑÉ¡­Ùl¹ f­l ­L¡e hÉ¢š² H­r­œ f­Ëhn Ll­h e¡z
a­h heÉ¡, kÜ ¤ , A¢NÀ pw­k¡­Nl OVe¡, O§¢ZÑTs, i¢¨jLÇf CaÉ¡¢c fË¡L«¢aL c­§kÑ¡N Hl
L¡l­Z BN¡j ­e¡¢Vn R¡s¡ f­Ëhn Ll¡ k¡­hz
18. k¢c h¡¢sl j¡¢mL ­L¡e jÉ¡­eS¡l ¢ekš ¤ ² L­l b¡­Le a¡q­m ¢a¢e i¡s¡­V­L ¢ejÀ¢m¢Ma
abÉ ­c­he :-
(L) jÉ¡­eS¡­ll e¡j;
(M) HC jÉ¡­eS¡l­L ­k ¢a¢e ¢ekš ¤ ² L­l­Re a¡l fjË¡Z ;
(N) ­k E­Ÿ­nÉ j¡¢mL ­pC jÉ¡­eS¡l­L pw¢nÔø h¡¢s­a f­Ëh­nl Aej¤¢a ¢c­u­Re Hhw ­pC
c¡¢u­alÆ pjuL¡m Hhw
(O) k¢c HC jÉ¡­eS¡l ­L¡e BCe£ hÉ¢š² q­u b¡­Le a¡q­m a¡yl e¡j, Hhw ­pC BCe£
hÉ¢š² à¡l¡ a¡yl f¢lh­aÑ pw¢nøÔ pÇf­cl i¡s¡l hÉ¡f¡­l k¢c L¡E­L ¢e­u¡N L­l b¡­Le
a¡q­m ­pC abÉz

19. (1) pw¢nÔø h¡¢sl/pÇf¢šl jÉ¡­eS¡l ¢ej¢Àm¢Ma ¢hou…¢m E­õM Ll­he :-

(L) i¡s¡ pwNqË Ll¡ q­h l¢p­cl ¢h¢ej­u;


(M) h¡¢sl j¡¢m­Ll fr q­u f­Ëu¡Se£u ­jl¡j­al L¡S Ll¡;
(N) pju pju h¡¢s/pÇf¢šl ac¡l¢L Ll¡;
(O) i¡s¡­V­L ­e¡¢Vn ­cJu¡ :- (jÉ¡­eS¡­ll c¡¢ua)Æ
i) pÇf¢šl Efkš ¤ ² ­cM¡­n¡e¡ Ll¡l SeÉ
II) i¡s¡ fcË¡­e ­c¢l q­m;
III) i¡s¡ f¢lhaÑe ¢ho­u;
IV) pÇf¢š M¡¢m Ll¡l hÉ¡f¡­l;
V) i¡s¡l Q¢¥š² f§eeÑh£LlZ
P) i¡s¡­V­cl j­dÉ Hhw i¡s¡­V J j¡¢m­Ll j­dÉ ¢h­l¡­dl ¢e×f¢š­a p¡q¡kÉ Ll¡z
Q) j¡¢m­Ll ¢e­cÑ­n i¡s¡ fcË¡e pÇf¢LÑa AeÉ ­L¡e ¢ho­uz

(2) Efd¡l¡ (1) h¡ h¡¢sl j¡¢m­Ll ¢e­cÑ­nl ¢hl¦­Ü k¢c jÉ¡­eS¡l L¡S L­l a¡q­m
i¡s¡­V h¡ h¡¢sl j¡¢m­Ll B­hc­el ¢i¢š­a ­l¾V Ab¢l¢V h¡¢sl j¡¢m­Ll jÉ¡­eS¡l­L
p¢l­u ¢c­a f¡l­h h¡ a¡yl Efl B¢bÑL S¢lj¡e¡ B­l¡f Ll­a f¡l­h k¡ jÉ¡­eS¡­ll
L¡l­Z h¡¢sl j¡¢mL ¢Lwh¡ i¡s¡­Vl ­k r¢a q­u­R a¡ fl§Z Ll­hz

20. (1) i¡s¡­V l­u­R Hje pÇf¢š­a ­L¡e pÇf¢šl j¡¢mL h¡ ay¡l jÉ¡­eS¡l ­L¡e Sl¦l£
f¢l­oh¡ hå L­l ¢c­a f¡l­h e¡z
(Sl¦l£ f¢l­oh¡)

(2) Efd¡l¡ (1)-Hl Eõ´Oe ¢Lwh¡ i¡s¡­Vl B­hcf­œl ¢i¢š­a ­l¾V Ab¢l¢V ¢hou¢V
k¡Q¡C L­l h¡¢sl j¡¢mL h¡ jÉ¡­eS¡­ll e¡­j A¿h¹aÑ£L¡m£e B­cn

S¡¢l Ll­a f¡­l k¡­a a¡vr¢eLi¡­h Sl¦l£ f¢l­oh¡ f¤el¡u ­cJu¡ qu, 3ew Efd¡l¡u
qua ¢hou¢V ¢e×f¢šl A­fr¡u b¡L­a f¡­lz

(3) Efd¡l¡ (2)-Hl Ad£­e i¡s¡­Vl B­hcf­œl ¢i¢š­a ­l¾V Ab¢l¢V HC hÉ¡f¡­l ac¿¹
Ll­h Hhw B­hcefœ Sj¡ fs¡l HL j¡­pl j­dÉ ­pC ac¿¹ ­no Ll­hz
(4) fË¢afr­L Sh¡h ­cJu¡l Efkš ¤ ² pju ­cJu¡l fl ­l¾V Ab¢l¢V Sl¦l£ f¢l­oh¡ hå
Ll¡l cl¦Z O¢Va r¢al r¢afl§Z ¢c­a hm­h k¡ e¡¢L c¤'j¡­pl i¡s¡l ­h¢n q­h e¡z
(5) k¢c ­l¾V Ab¢l¢V fjË¡Z f¡u ­k i¡s¡­V A¢i­k¡N¢V Akb¡ qul¡¢el E­Ÿ­nÉ L­l­R
a¡q­m i¡s¡­Vl Efl S¢lj¡e¡ B­l¡f Ll­h k¡ e¡¢L c¤'j¡­pl i¡s¡l ­h¢n q­h e¡z
hÉ¡MÉ¡- HC d¡l¡u Sl¦l£ f¢l­oh¡ hm­a Sm plhl¡q, ¢hcÉv¥ pw­k¡N, f¡C­fl j¡dÉ­j l¡æ¡l
NÉ¡p plhl¡q, q¡yV¡Qm¡l l¡Ù¡¹u B­m¡, ¢p¢s J ¢mgV-Hl p¢¤hd¡, ašÄ¡hd¡e, f¡¢LÑw, ­k¡N¡­k¡N
hÉhÙÛ¡ J

pÉ¡¢eV¡¢l f¢l­oh¡z
f’j AdÉ¡u
h¡¢sl j¡¢mL à¡l¡ pÇf¢š M¡¢m Ll¡­e¡ J fe¤xcMm Ll¡

21.(1) h¡¢s i¡s¡l Q¥¢š²f­œl ­ju¡c Qm¡L¡m£e pj­u HLSe i¡s¡­V­L ­hl Ll¡ k¡­h e¡
k¢c e¡ h¡¢sl j¡¢mL J i¡s¡­Vl j­dÉ Q¢¥š²f­œ ¢LR¥ ­mM¡ b¡­L, HLj¡œ Efd¡l¡ (2) Hhw
d¡l¡ 22-H k¢c HlLj ¢LR¥ b¡­Lz

(2) k¢c h¡¢sl j¡¢mL h¡¢s M¡¢m Ll¡­e¡l SeÉ ­l¾V ­L¡VÑ-H B­hce S¡e¡u a¡q­m
Bc¡ma h¡¢s M¡¢m L¢l­u fe¤x cMm ­eJu¡l B­cn ¢c­a f¡­l ¢ej¢Àm¢Ma ­r­œ :-

(L) 8ew d¡l¡ Aek¤¡u£ i¡s¡­V i¡s¡ fcË¡e Aü£L¡l L­lz


(M) V¡Ê¾pg¡l Ah ­fË¡f¡¢VÑ AÉ¡ƒ-1882-Hl 13ew d¡l¡l 1ew Efd¡l¡ Aek¤¡u£ i¡s¡­V k¢c
flfl c'¤j¡p i¡s¡ e¡ ¢c­u b¡­L, Hhw 106 ew d¡l¡l 4ew Efd¡l¡ Aek¤¡u£ f­Ëcu i¡s¡
Hhw AeÉ¡eÉ Q¡SÑ fcË¡­el SeÉ j¡¢m­Ll ­e¡¢Vn ­cJu¡l HL j¡­pl j­dÉ Q¢¥š²fœ
Aek¤¡u£ ¢hm­ðl SeÉ p¤c pq fcË¡e e¡ Ll­m;

(1882-Hl 4)
(N) HC BCe öl¦ qJu¡l fl pw¢nøÔ h¡¢sl cMm ­eJu¡l fl i¡s¡­V k¢c j¡¢m­Ll
¢m¢Ma Aej¤¢a R¡s¡ h¡¢sl HLV¡ Awn ¢Lwh¡ f­¤l¡V¡C AeÉ L¡E­L hÉhq¡­ll SeÉ a­¥m
­ c u;

(O) j¡¢m­Ll ­e¡¢Vn f¡Ë¢çl flJ i¡s¡­V ­pC h¡¢s pÇf¢šl AfhÉhq¡l L­lz
hÉ¡MÉ¡:- HC LÓS-H ""pÇf¢šl AfhÉhq¡l hm­a i¡s¡­V à¡l¡ h¡s¢a S¡uN¡ cMm Ll¡, ­k
hÉhq¡­l SeN­Zl SeÉ pjpÉ¡l p¢ªø qu Abh¡ h¡¢s/pÇf¢š r¢aNËÙ¹ qu Hhw h¡¢sl j¡¢mL-
Hl ü¡bÑ r¢aNÙ˹ qu h¡ ­hBCe£ J AbÑ°e¢aL L¡­S hÉhq©a quz

(P) k¢c h¡¢s M¡¢m e¡ L­l j¡¢mL ­jl¡j­al f­Ëu¡Se p¡­f­r ­jl¡ja Ll­a e¡ f¡­l h¡
¢ejÑ¡Z, f¤ex¢ejÑ¡Z, pw­k¡N f¢lhaÑe Ll­a e¡ f¡­l, f­¤l¡ h¡¢s h¡ HL¡w­n Hph L¡S Ll­a
e¡ f¡­l;
Hhw j¡¢mL J i¡s¡­Vl j­dÉ Q¢¥š² Aek¤¡u£ HlLj ­jl¡ja, ¢ejÑ¡Z, fe¤x¢ejÑ¡­Zl
¢Lwh¡ pw­k¡N, f¢lhaÑe CaÉ¡¢c L¡S ­no qJu¡l fl i¡s¡­V­L fe¤l¡u h¡¢sl cMm ­cJu¡l
Aej¤¢a
­cJu¡ ­k­a f¡­l Hhw ­p­r­œ HL¢V eae¥ Q¢¥š²fœ ­l¾V Ab¢l¢Vl L¡­R Sj¡ ¢c­a q­h :
a­h i¡s¡­V­L f¤excM­ml Aej¤¢a ­cJu¡ q­h e¡ k¢c e¡-

I) ­l¾V Ab¢l¢Vl L¡­R HC Q¢¥š²f­œl L¢f e¡ Sj¡ f­s Hhw


II) ­l¾V ­L¡VÑ-Hl B­c­n i¡s¡­V h¢qú¡l Ll¡ q­u b¡­L;
(Q) Efkš
¤ ² LaÑ«f­rl à¡l¡ S¡uN¡ hÉhq¡­ll L¡l­Z pw¢nøÔ pÇf¢šl hÉhq¡­ll dlZ f¢lhaÑZ
q­m a¡l ­jl¡ja, ¢ejÑ¡Z, fe¤x¢ejÑ¡Z, pw­k¡N, f¢lhaÑe h¡ dwÆp Ll¡l SeÉ j¡¢m­Ll HC
clL¡l quz

hɡMɡ :- HC LS
Ó Aek¤¡u£ ""Efkš
¤ ² LaÑ«fr'' hm­a fl¤ ¢eNj h¡ ­X­imf­j¾V Ab¢l¢V k¡
­jl¡ja h¡ dÆwp Ll¡l SeÉ S¡uN¡ hÉhq¡l/f¢lhaÑ­el SeÉ Ae­¤j¡ce ¢c­u b¡­Lz
(R) i¡s¡ ­cJu¡ h¡¢s M¡¢m Ll¡l SeÉ i¡s¡­V ¢m¢Ma ­e¡¢Vn ¢c­u b¡­L Hhw a¡lg­m
j¡¢mL ­pC pÇf¢š ¢h¢œ² Ll¡l h¡ AeÉ ­L¡e E­cÉ¡N ­eu Hhw a¡lg­m pÇf¢šl A¢dL¡l

f¡Ju¡­a a¡l ü¡bÑ q¡¢e qu;

(S) pÇf¢š­a i¡s¡­V j¡¢m­Ll ¢he¡ ¢m¢Ma Aej¤¢al ­L¡e L¡W¡­j¡Na f¢lhaÑe L­l b¡­L
¢Lwh¡ ­L¡e ÙÛ¡u£ ¢ejÑ¡Z L­l b¡­Lz

(3) Efd¡l¡ (2)-Hl LS Ó (M)-­a E¢õ¢Ma i¡s¡ ¢c­a k¢c i¡s¡­V ApjbÑ qu a¡q­m
i¡s¡­V­L h¡¢s M¡¢m Ll¡l ­e¡¢Vn ­cJu¡ k¡­h e¡, k¢c h¡¢sl j¡¢mL­L i¡s¡ J AeÉ¡eÉ
f­Ëcu V¡L¡ ­cJu¡l ­e¡¢Vn ­cJu¡l HLj¡­pl j­dÉ i¡s¡­V ¢h¢iæ Q¡SÑ J pc¤ pq f­Ëcu
Sj¡ V¡L¡ j¡¢m­Ll L¡­R ¢Lwh¡ ­l¾V ­L¡­VÑ Sj¡ ­cuz

(4) k¢c ­L¡e hRl Efd¡l¡ (3)-H E¢õ¢Ma ¢l¢mg f¡Ju¡l fl flhaÑ£ c'¤j¡p i¡s¡ ¢c­a
ApjbÑ qu a¡q­m ­p ¢àa£uh¡l HC ¢l¢mg f¡­h e¡z

(5) Efd¡l¡ (2)-Hl LÓS (P) ­a ­L¡e h¡¢s M¡¢m Ll¡l f¢Ëœ²u¡ Qm¡L¡m£e pj­u ­l¾V ­L¡VÑ
pÇf¢šl j¡œ HL Awn ­b­L M¡¢m Ll¡­a f¡l­h, k¢c h¡¢sl j¡¢mL a¡­a l¡¢S quz
22. (1) HC BCe h¡ AeÉ ­L¡e BC­e k¡C b¡L¥L e¡ ­Le k¢c h¡¢sl j¡¢m­Ll ja ª É¥ O­V
Hhw j¡¢m­Ll BCe£ Ju¡¢ln­cl pw¢nÔø pÇf¢š M¡¢m Ll¡­e¡l f­Ëu¡Se f­s a¡q­m ­pC
Ešl¡¢dL¡l£l¡ h¡¢s M¡¢m Ll¡l Hhw h¡¢sl cMm f¤ex q¡¢pm Ll¡l SeÉ ­l¾V ­L¡VÑ-H ¢euj
Aek¤¡u£ B­hce Ll­a f¡l­hez

(2) Efd¡l¡ (1)-H L«a B­hcef­œl ¢i¢š­a k¢c ­l¾V ­L¡VÑ j­e L­l ­k ja
ª j¡¢m­Ll
BCe£ Ešl¡¢dL¡l£­cl HC pÇf¢šl cMm ­eJu¡l f­Ëu¡Se l­u­R a¡q­m ­l¾V ­L¡VÑ ­pC
pÇf¢š M¡¢m L­l jªa j¡¢m­Ll Ešl¡¢dL¡l£­cl L¡­R a­¥m ­cJu¡l SeÉ i¡s¡­V­L
f­Ëu¡Se£u B­cn ¢c­a f¡­lz

23. k¢c i¡s¡l Q¥¢š²f­œl ¢euj Aep¤¡­l Q¥¢š²f­œl ­ju¡c ­no qJu¡l fl
¢Lwh¡ BCe Aek¤¡u£ h¡¢s M¡¢m Ll¡l ­e¡¢Vn S¡¢ll flJ i¡s¡­V h¡¢s M¡¢m e¡ L­l a¡q­m
i¡s¡­V j¡¢mL­L p¡d¡lZi¡­h f­Ëcu i¡s¡l ¢à…Z i¡s¡ fcË¡e Ll­h fbËj c'¤j¡­pl SeÉ
H hw
(M¡¢m e¡ Ll­m i¡s¡ h¢ªÜ)
(M) a¡lfl h¡¢s qÙ¡¹¿¹l e¡ Ll¡ fkÑ¿¹ Q¡l…Z i¡s¡ fcË¡e Ll­h f¢Ëaj¡­pz

24.(1) 21ew d¡l¡l 2ew Efd¡l¡ h¡ 22ew d¡l¡u h¡¢sl j¡¢mL kMe a¡l h¡¢sl fe¤xcMm
­eJu¡l A¢dL¡l ­eJu¡l ­Qø¡ L­l aMe k¢c i¡s¡­V ­L¡e AN£Ëj V¡L¡ ¢c­u b¡­L a¡q­m
h¡¢sl j¡¢mL a¡l f¡Je¡ V¡L¡ ­L­V ­l­M h¡¢L V¡L¡ ­gla ­c­hz
(ANË£j V¡L¡ ­gla ­cJu¡)

(2) k¢c h¡¢sl j¡¢mL V¡L¡ ­gla ¢c­a ApjbÑ qu a¡q­m ­p i¡s¡­V­L ¢euj Aek¤¡u£
­pC V¡L¡l Efl pc¤ ¢c­a h¡dÉ b¡L­hz
25. 21ew d¡l¡l 2ew Efd¡l¡l LÓS (L) Hhw LS Ó (M)-H k¢c E¢õ¢Ma L¡l­Z h¡¢sl
fe¤xcMm ­eJu¡l f¢Ëœ²u¡ öl¦ qu Hhw i¡s¡­V h¡¢sl j¡¢m­Ll ­e¡¢V­nl ¢h­l¡¢da¡ L­l
a¡q­m h¡¢sl j¡¢mL ­k­L¡e pju i¡s¡­V­L i¡s¡ fcË¡­el B­cn ­cJu¡l SeÉ ­l¾V ­L¡­VÑ
B­hce Ll­a f¡l­h 8ew d¡l¡u E¢õ¢Ma ¢eu­j Hhw ­p­r­œ ­l¾V ­L¡VÑ i¡s¡­V­L k¡ha£u
i¡s¡ Hhw AeÉ¡eÉ Q¡SÑ Hhw a¡ fcË¡­e ¢hm­ðl SeÉ S¢lj¡e¡ pq fcË¡­el B­cn ¢c­a
f¡­l 14ew d¡l¡l 1ew Efd¡l¡l ¢eu­jz
(h¡¢s M¡¢ml j¡jm¡ Qm¡L¡m£e i¡s¡ fcË¡e)

26.(1) i¡s¡­V pw¢nÔø pÇf¢š­a j¡¢m­Ll ¢he¡ Aej¤¢a­a ­L¡e L¡W¡­j¡Na f¢lhaÑe Ll­a
f¡l­h e¡z
(L¡W¡­j¡Na f¢lhaÑ­el Aej¤¢a)

(2) k¢c i¡s¡ ­cJu¡ ­L¡e pÇf¢š­a j¡¢mL Eæujm § L ¢ejÑ¡Z h¡ ea¥e ­L¡e ¢ejÑ¡Z
Ll­a Q¡u Hhw i¡s¡­V j¡¢mL­L ­plLj L¡S Ll­a h¡d¡ ­cu a¡q­m ­pC f¢l­f¢Ër­a
j¡¢mL ­l¾V ­L¡­VÑ B­hce S¡e¡­a f¡­lz
(3) k¢c Efd¡l¡ (2)-H h¡¢sl j¡¢mL HlLj ­L¡e B­hce L­l b¡­L Hhw ­l¾V ­L¡VÑ j­e
L­l ­k, HlLj L¡S öl¦ Ll¡l f­Ëu¡Se l­u­R a¡q­m ­l¾V ­L¡VÑ HC L¡S öl¦ Ll¡l
Ae­¤j¡ce ¢c­a f¡­l Hhw ­pC Aek¤¡u£ B­cn S¡¢l Ll­a f¡­lz
k¢c HlLj ¢ejÑ¡Z L¡S pw¢nÔø pÇf¢šl ­Q±q¡¢Ÿ­a Bh¡p­el p¢¤hd¡u f¢ËaO¡a e¡
L­l ¢Lwh¡ i¡s¡­Vl Akb¡ cx¤­Ml L¡lZ q­u cy¡s¡uz
27.(1) 21ew Hhw 22 ew d¡l¡u k¡ ¢LRC¥ b¡LL ¥ e¡ ­L¡e k¢c i¡s¡ ­cJu¡l pÇf¢šl
­Q±q¡¢Ÿl j­dÉ ­L¡e fl¤ BC­e Bh¡pe ¢Lwh¡ AeÉ ­L¡e E­Ÿ­nÉ ¢ejÑ¡Z L¡S Ll¡l
Ae­¤j¡ce

b¡­L Hhw h¡¢sl j¡¢mL HlLj ¢ejÑ¡Z L¡S Ll­a Q¡C­mJ i¡s¡­V a¡­a h¡d¡ ­cu a­h
h¡¢sl j¡¢mL ¢Lwh¡ h¡¢sl j¡¢m­Ll ja ª ¥É q­m a¡yl BCe£ Ešl¡¢dL¡l£l¡ H hÉ¡f¡­l ¢euj
Aek¤¡u£ ­l¾V ­L¡­VÑ B­hce Ll­a f¡l­hz
(2) 2ew Efd¡l¡u L«a HlLj B­hcef­œl ¢i¢š­a k¢c ­l¾V ­L¡VÑ j­e L­l ­k, H
S¡a£u ¢ejÑ¡­Z i¡s¡­Vl ­L¡e A­k±¢š²L Ap¤¢hd¡ p¢ªø q­h e¡, a¡q­m ­L¡VÑ-
(L) ac­¿l¹ fl pw¢nøÔ S¡uN¡ M¡¢m Ll¡­a f¡­l
(M) Hhw j¡¢m­L a¡l cMm ¢c­a f¡­l;
(N) h¡¢L S¡uN¡l i¡s¡ ¢edÑ¡lZ L­l ¢c­a f¡­l Hhw
(O) f¢l¢ÙÛ¢a Aek¤¡u£ fË­u¡Se£u B­cn S¡¢l Ll­a f¡­lz

28. E¢õ¢Ma pj­u ­k ­L¡e BC­e k¡ ¢LRC¥ b¡L¥L e¡ ­Le kMe ­L¡e S¡uN¡l j¡¢m­Ll
ü¡bÑ ¢Lwh¡ a¡l ja
ª ¥É­a a¡l BCe£ Ešl¡¢dL¡l£l
(j¡¢mL­L M¡¢m h¡¢sl fe¤xcMm ­cJu¡)

ü¡bÑ ­k L¡l­ZC ­q¡L ­l¾V ­L¡­VÑl à¡l¡ ¢ÙÛl Ll¡ qu Hhw HC BC­e pw¢nøÔ pÇf¢šl cMm
¢g¢l­u ­cJu¡l B­cn ­cJu¡ qu aMe 21ew d¡l¡l 3ew Efd¡l¡l ¢euj Aek¤¡u£ pjÙ¹
cMmL¡l£­cl Efl ­pC B­cn L¡kÑLl q­h Hhw a¡yl¡ ­pC pÇf¢šl cMm j¡¢mL ¢Lwh¡
a¡l Ešl¡¢dL¡l£­cl qÙ¹¡¿l¹ Ll­a h¡dÉ b¡L­hz
29. HC BC­e ¢Lwh¡ AeÉ ­L¡e BC­e Qm¢a pj­u k¡C b¡LL ¥ e¡ ­Le i¡s¡l Q¢¥š²fœ
Aek¤ ¡u£ ¢m¢Ma ­e¡¢Vn ­f­m HLSe i¡s¡­V pw¢nøÔ pÇf¢šl cMm R¡s­h Hhw ­pC ­e¡¢Vn
pÇf¢LÑa ­L¡e ¢e¢cÑø ¢e­cÑn e¡ b¡L­m i¡s¡­V h¡¢s M¡¢m Ll¡l Ljf­r HL j¡p B­N
h¡¢sl j¡¢mL­L ­e¡¢Vn ­c­hz

où AdÉ¡u
­l¾V LaÑ«fr
a¡­cl rja¡ Hhw B­hce
30. l¡SÉ plL¡l/­L¾cnÊ¡¢pa A’­ml fËn¡pe-Hl B­Nl Ae­¤j¡ce p¡­f­r ­Sm¡ pj¡qaÑ¡
J ­Smn¡pL ­l¾V Ab¢l¢V qJu¡l SeÉ HLSe B¢dL¡¢lL ¢e­u¡N Ll­he k¡l
fc ­Xf¢¤V L¡­mƒ¡­ll e£­Q q­h e¡z ¢a¢e a¡yl ¢eSü fnË¡p¢eL Hm¡L¡l j­dÉC ­l¾V
Ab¢l¢V q­hez
(­l¾V Ab¢l¢V)

31. 4,9,10,14,15,19 h¡ 20 ew d¡l¡u j¡jm¡ q­m ­l¾V ­L¡­VÑl pjÙ¹ rja¡ ­l¾V
Ab¢l¢Vl L¡­R eÉÙ¹ b¡L­h Hhw Hph j¡jm¡u 35 Hhw 36 ew d¡l¡u h¢ZÑa ¢euj Aek¤¡u£
Hph j¡jm¡ Qm­hz
(­l¾V Ab¢l¢Vl rja¡ J ¢euj)

32. (1) ­l¾V Ab¢l¢Vl B­c­n L¡­l¡ Bf¢š b¡L­m pw¢nøÔ hÉ¢š² pw¢nøÔ ­l¾V ­L¡­VÑ ­pC
B­c­nl ¢hl¦­Ü Bf£m Ll­a f¡­lez
(2) a­h ­pC Bf£m ­l¾V Ab¢l¢Vl B­c­nl 30 ¢c­el j­dÉC 1ew Efd¡l¡u Ll­a q­hz
pçj AdÉ¡u
­l¾V ­L¡VÑ J ­l¾V V¡ÊCh¤eÉ¡mp

33. HC BC­e l¡SÉ plL¡l/­L¾cÊ n¡¢pa A’­ml fËn¡p­e f­§hÑl Ae­¤j¡ce p¡­f­r ­Sm¡
pj¡qaÑ¡ J ­Sm¡n¡pL HLSe A¢a¢lš² pj¡qaÑ¡ J A¢a¢lš² ­Sm¡n¡pL h¡ pj f­cl
B¢dL¡¢lL ­pC Hm¡L¡l ­l¾V ­L¡VÑ ¢q­p­h ¢e­u¡N Ll­hez
34. l¡SÉ plL¡l/­L¾cÊ n¡¢pa A’­ml fËn¡pe pw¢nøÔ Hm¡L¡l q¡C ­L¡­VÑl p¡­b
fl¡jnÑœ²­j ¢h‘¢ç S¡¢l L­l ­Sm¡ SS h¡ A¢a¢lš² ­Sm¡ SS­L f¢Ëa¢V ­Sm¡l ­l¾V
V¡ÊChɤ¡e¡m h¡ eÉ¡upi¡ ¢q­p­h ¢ekš
¤ ² Ll­hz

35.(1) HC d¡l¡u E¢õ¢Ma ¢euj h¡ BCe R¡s¡ ­L¡X Ah ¢p¢im fË¢pS¡l-1908-Hl ­L¡e
¢LRC¥ ­l¾V ­L¡­VÑ Hhw ­l¾V V¡ÊChɤ¡e¡m-H L¡kÑLl q­h e¡z HC ­l¾V ­L¡VÑ Hhw ­l¾V
V¡ÊChÉ¥eÉ¡m fË¡L«¢aL ¢euj e£¢a à¡l¡ ¢e­cÑ¢na q­u a¡­cl ¢eSü f¢Ëœ²u¡ ¢edÑ¡lZ Ll­h
¢ejÀ¢m¢Ma Ef¡­u :-

(L) pÇf¢šl j¡¢mL h¡ i¡s¡­V f­Ëu¡Se£u H¢g­X¢hV Hhw c¢mmfœ pq ­l¾V ­L¡VÑ h¡ ­l¾V
V¡ÊChÉ¥eÉ¡m-H B­hce Ll­a f¡l­hez
(M) aMe B­hcefœ, H¢g­X¢hV Hhw h¡¢L c¢mmf­œl f¢Ëa¢m¢f pq ­l¾V ­L¡VÑ h¡ ­l¾V
V¡ÊChÉ¥eÉ¡m (­kV¡C f­Ëk¡SÉ) ¢hh¡c£ fr­L ­e¡¢Vn S¡¢l Ll­h;
(N) aMe ¢hh¡c£ fr h¡c£ fr­L HL f¢Ëa¢m¢f ¢c­u H¢g­X¢hV J c¢mmfœ pq a¡l
Sh¡h Sj¡ Ll­h;
(O) h¡c£ fr aMe ¢hh¡c£ fr­L HL¢V f¢Ëa¢m¢f ¢c­u HL¢V fa ¥Ë ¥Éšl Sj¡ ¢c­a f¡l­h;
(P) ­l¾V ­L¡VÑ h¡ ­l¾V V¡ÊChÉ¥eÉ¡m (­kV¡C f­Ëk¡SÉ) HL¢V öe¡¢el a¡¢lM ¢edÑ¡lZ Ll­h Hhw
f­Ëu¡Se Aep¤¡­l HC pw¢rç ac¿¹ ­fn Ll­hz

(2) ­l¾V ­L¡VÑ h¡ ­l¾V V¡ÊChɤeÉ¡m (­kV¡C fË­k¡SÉ) ka a¡s¡a¡¢s pñh j¡jm¡ ¢e×f¢šl
­Qø¡ Ll­h, f¡laf­r B­hcefœ f¡Ë¢çl 60 ¢c­el j­dÉ:
k¢c HlLj ­L¡e B­hcef­œl ¢i¢š­a 60 ¢c­el j­dÉ j¡jm¡ ¢e×f¢š e¡ qu a¡q­m
­l¾V ­L¡VÑ h¡ ­l¾V VÊ¡ChÉe¥É¡m Eš² pj­ul j­dÉ j¡jm¡ ¢e×f¢š e¡ qJu¡l L¡lZ ¢m¢Mal©­f
eb£hÜ Ll­hz

(3) HlLj f¢Ëa¢V B­hcef­œl ­r­œ ­l¾V

­L¡VÑ h¡ ­l¾V V¡ÊChÉe¥É¡m-H p¡r£l p¡rÉ H¢g­X¢hV pqL¡­l ­eJu¡ q­h :

k¢c ­l¾V ­L¡VÑ h¡ ­l¾V V¡ÊChe¤É¡m f­Ëu¡S­e eÉ¡­ul M¢a­l HLSe p¡r£­L
¢S‘¡p¡h¡­cl SeÉ h¡ fË¢a ¢S‘¡p¡h¡­cl SeÉ ­X­L f¡W¡­a f¡­l h¡ Ef¢ÙÛa b¡L¡l ¢e­cÑn
¢c­a f¡­lz
(4) pje S¡¢l Ll¡l ¢ho­u ­L¡X Ah ¢p¢im f¢ËpS¡l-1908-Hl ¢euj ­l¾V ­L¡VÑ h¡ ­l¾V
V¡ÊChe¤É¡m à¡l¡ ­e¡¢Vn S¡¢l Ll¡l ­r­œ jm § ¢hou­L fËi¡¢ha e¡ L­l f­Ëu¡Se£u
pw­n¡de/f¢lhaÑe Ll¡ k¡­hz
(5) fË¢a¢V clM¡Ù¹ h¡ B­hce ¢euj Aek¤¡u£ Ll­a q­hz
(6) j¡jm¡l f­¤l¡ fË¢œ²u¡V¡C ­l¾V ­L¡VÑ h¡ ­l¾V V¡ÊChe¤ÉeÉ¡m (­kV¡C f­Ëk¡SÉ) ­L¡e f­rl
Ae­¤l¡­d ¢ae h¡­ll ­h¢n jm ¤ a¢h Ll­h e¡ Hhw k¢c ­plLj ¢LR¥ Ll¡ ¢ea¡¿C¹ f­Ëu¡Se
q­u f­s a¡q­m a¡l L¡lZ ¢m¢Mai¡­h eb£hÜ L­l jm ¤ a¢¥hl SeÉ B­hceL¡l£ fr­L
E fk š¤ ² j§mÉ ¢c­a B­cn ­c­hz
(7) 21ew d¡l¡l 2ew Efd¡l¡u (L), (M), (P), (Q) Hhw (R) LS Ó -H L«a pjÙ¹
B­hcef­œl j¡jm¡ ­l¾V ­L¡­VÑ Sj¡ fs¡l 90 ¢c­el ¢e×f¢š Ll¡ q­hz
(8) ­l¾V ­L¡VÑ 21ew d¡l¡l 2ew Efd¡l¡l (N) Hhw (O) LÓS-H Nqª£a B­hcef­œl j¡jm¡
B­hcefœ f¡Ë¢çl 30 ¢c­el j­dÉ ¢e×f¢š Ll­hz

35.(1) HC BC­e a¡­cl c¡¢uaÆ f¡m­el SeÉ ­l¾V ­L¡VÑ Hhw ­l¾V V¡ÊChɤeÉ¡m-Hl
¢ejÀ¢m¢Ma E­Ÿ­nÉ ­L¡X Ah ¢p¢im f¢ËpS¡l-1908 Aek¤¡u£ ¢p¢im ­L¡­VÑl ­k rja¡
l­u­R HLC rja¡ b¡L­h-

(L) ­L¡e hÉ¢š²­L pje S¡¢l Ll¡ Hhw a¡l Ef¢ÙÛ¢a Hhw nfb ¢e­u ­Sl¡ Ll¡l SeÉ;
(M) c¢mmf­œl B¢hú¡lJ ­fn Ll¡;
(N) p¡r£ J c¢mmf­œl fl£r¡ Ll¡l SeÉ L¢jne S¡¢l Ll¡;
(O) ÙÛ¡e£ui¡­h ac­¿l¹ SeÉ L¢jne S¡¢l Ll¡;
(­l¾V ­L¡VÑ J ­l¾V V¡ÊChÉe¥É¡m-Hl rja¡)
(P) H¢g­X¢hV pqL¡­l p¡rÉ NqËZ Ll¡;
(Q) ­L¡e B­hcef­œl j¡jm¡ öe¡¢e R¡s¡C h¡ HL alg¡i¡­h M¡¢lS Ll¡;
(R) ­L¡e B­hcefœ M¡¢lS-Hl B­cn h¡ HL alg¡ B­cn­L AL¡kÑLl Ll¡;
(S) HC BC­el ­L¡e B­cn h¡ l¡u ­L¡e ¢p¢im ­L¡­VÑl ­lg¡­l¾p R¡s¡ L¡kÑLl Ll¡;
(T) B­cn J l¡­ul f¤eÑ¢h­hQe¡ Ll¡;
(U) ­l¾V Ab¢l¢V J ­l¾V ­L¡­VÑl B­cn J l¡u fe¤¢hÑ­hQe¡ Ll¡;
(V) ¢euj Aep¤¡­l AeÉ ­L¡e ¢houz

(2) 193 Hhw 228 d¡l¡u Nqª£a ­l¾V ­L¡VÑ h¡ ­l¾V V¡ÊChɤeÉ¡m-Hl ­k­L¡e j¡jm¡ BCe£
j¡jm¡l©­f ¢h­h¢Qa q­h Hhw C¢äu¡e ­fe¡m ­L¡X-Hl
196 d¡l¡l ­r­œJ a¡ f­Ëk¡SÉ q­h Hhw ­L¡X Ah ¢œ²¢jeÉ¡m f¢ËpS¡l 1973-Hl 195
d¡l¡ Hhw XXVI AdÉ¡u Hl ­r­œJ ­l¾V ­L¡VÑ Hhw ­l¾V V¡ÊChɤeÉ¡m ¢p¢im ­L¡VÑ ¢q­p­h
NZÉ Ll¡ q­hz

(3) HC BC­e ­L¡e ac¿¹ f¢lQ¡me¡ Ll¡l E­Ÿ­nÉ ¢Lwh¡ c¡¢uaÆ f¡m­el E­Ÿ­nÉ ­l¾V
­L¡VÑ-
(L) Ljf­r 24 O¾V¡l ¢m¢Ma ­e¡¢Vn ¢c­u p­§kÑ¡cu ­b­L pk§Ñ¡­Ùl¹ j­dÉ ­k­L¡e S¡uN¡u
ac­¿l¹ SeÉ f­Ëhn Ll­a f¡­l h¡ ­L¡e AdÙe¹ B¢dL¡¢lL­L ac­¿l¹ ­pC rja¡ ¢c­a
f¡­lz
(M) B­c­n E¢õ¢Ma ÙÛ¡e, pj­u ­k­L¡e hÉ¢š²­L ac­¿l¹ M¡¢a­l ­k­L¡e c¢mm ­fn Ll¡l
B­cn ¢c­a f¡­lz

(4) ­l¾V ­L¡VÑ k¢c f­Ëu¡Se j­e L­l, a¡q­m pw¢nÔø ¢ho­u ¢h­no ‘¡e l­u­R Hje
­k­L¡e HL h¡ HL¡¢dL hÉ¢š²­L ¢ek¤š²

Ll­a f¡­l ­pC hÉ¡f¡­l fl¡jnÑ ­cJu¡l SeÉz

(5) ­l¾V ­L¡­VÑl S¡¢l Ll¡ ­L¡e B­c­n k¢c ­Ll¡e£l h¡ L¡kÑ¡m­ul h¡ ¢qp¡hNa i¥m b¡­L
h¡ OVe¡œ²­j ­L¡e O¡V¢a b¡­L a¡q­m ­k­L¡e f­rl B­hce p¡­f­r ­l¾V ­L¡VÑ a¡
pw­n¡de Ll­hz
(6) ­L¡X Ah ¢œ²¢jeÉ¡m f¢ËSS¡l-1973-Hl ¢euj Aep¤¡­l S¢lj¡e¡ Bc¡­ul ­r­œ ­l¾V
­L¡VÑ HL fËbj ­nZË£l S¢¥X¢nuÉ¡m jÉ¡¢S­ØVVÊ ¢q­p­h L¡S Ll­h Hhw HlLj S¢lj¡e¡
Bc¡­ul E­Ÿ­nÉ ­l¾V ­L¡VÑ­L HL jÉ¡¢S­ØVVÊ ¢q­p­h NZÉ Ll¡ q­hz
(7) ­l¾V ­L¡VÑ-Hl ­L¡e B­cn h¡ ­L¡e Bf£m h¡ ¢l¢ine-Hl B­cn Hhw HC AdÉ¡­ul
­L¡e ¢l¢iE HL ¢p¢im ­L¡­VÑl ¢X¢œ² h¡ B­cn ¢q­p­h ­l¾V ­L¡VÑ L¡kÑLl Ll­h Hhw
­p­r­œ ­l¾V ­L¡­VÑl HL ¢p¢im ­L¡­VÑl ja rja¡ b¡L­hz
(8) k¢c ­l¾V ­L¡­VÑl ­L¡e HL alg¡ l¡u h¡ B­cn Hl ¢hl¦­Ü ­L¡e r¢aNËÙ¹ fr
B­hce L­l Hhw ­L¡VÑ j­e L­l ­k, ­e¡¢Vn¢V p¢WLi¡­h S¡¢l Ll¡ qu¢e ¢Lwh¡ öe¡¢el
pju pw¢nÔø f­rl Ae¤f¢ÙÛ¢al Efkš ¤ ² L¡lZ l­u­R a¡q­m ­l¾V ­L¡VÑ ­pC l¡u AL¡kÑLl
h­m ­O¡oZ¡ Ll­hz

(9) AeÉb¡u HC BC­e ­l¾V ­L¡­VÑl pjÙ¹ B­cn, Bf£m-Hl ¢pÜ¡¿¹ p¡­f­r, Qs ¨ ¡¿¹ h­m
NZÉ q­h Hhw ­L¡e Bpm j¡jm¡u B­hcef­œ ¢Lwh¡ j¡jm¡ fË¢œ²u¡u ¢h­l¡¢da¡ Ll¡ q­h
e¡z
37) (1) i¡s¡ Bc¡ma à¡l¡ ­cJu¡ B­cn ¢e­u k¢c ­L¡eJ hÉ¢š² Ap¿ø¥¹ qu, a­h ­p
HC B­c­nl HL¢V fa Ë É¢ua L¢fl p¡­b pw¢nÔø i¡s¡ ¢hQ¡lpi¡­a B¢fm Ll­a f¡­l, ­pC
B­c­nl a¡¢lM ­b­L ¢œn ¢c­el pjup£j¡l j­dÉz
i¡s¡ ¢hQ¡lpi¡­L B¢fm
(2) i¡s¡ ¢hQ¡lpi¡, Ef-d¡l¡ (1) Hl Ad£­e HL¢V B¢fm fl§­Zl fl, Ešlc¡a¡l L¡­R
B¢f­ml Ae¤¢m¢f pq ­e¡¢Vn fcË¡e Ll­h Hhw HC f¢l­oh¡l a¡¢lM ­b­L o¡V ¢c­el j­dÉ
B¢fm ¢e×f¢š Ll¡ q­hz
(3) i¡s¡ ¢hQ¡lpi¡ B¢f­ml L¡kÑ¢hhlZ£l ­k ­L¡eJ fkÑ¡­u e¢b ­f­nl Aej¤¢a ¢c­a f¡­l,
k¡­a HL¢V eÉ¡u¢hQ¡l Hhw p¢WL ¢pÜ¡­¿¹ ­f±yR¡­e¡ k¡uz a­h HC n­aÑ ­k öe¡¢el pju HC
e¢b ­fn HL¡¢dLh¡l Ae­¤j¡¢ca q­h e¡z
(4) i¡s¡ ¢hQ¡lpi¡, a¡l ¢h­hQe¡l ¢i¢š­a B¢f­ml ¢hQ¡l¡d£e HC A¿h¹ÑaÑ£L¡m£e B­cn
f¡p Ll­a f¡­l, k¢c fË­u¡Sez
(5) B¢fm pÇf¢LÑa ¢pÜ¡¿¹ ­eJu¡l pju, i¡s¡ ¢hQ¡lpi¡ L¡lZ…¢m ­lLXÑ Ll¡l fl,
i¡s¡ Bc¡ma LaÑ«L fcËš B­cn¢V­L ¢e¢ÕQa, Bm¡c¡ L­l l¡M­a h¡ pw­n¡de Ll­a
f¡­lz
38) (1) ­k ­L¡eJ f­rl c¡­ul Ll¡ B­hc­e, i¡s¡ Bc¡m­al h¡ i¡s¡ ¢hQ¡lpi¡l h¡
HC BC­el Ad£­e AeÉ ­L¡eJ B­cn­L i¡s¡ Bc¡ma L¡kÑLl Ll­h, HC ¢edÑ¡¢la
fÜ¢a¢V
B­cn L¡kÑLl Ll¡
(L) k¡l f­r ¢pÜ¡¿¢¹V ­eJu¡ q­u­R ­pC hÉ¢š²­L f¡Ë‰­Zl cMm ­cJu¡ ; h¡
(M) HC fËL¡l B­c­n ¢e¢cÑø f¢lj¡Z fe¤l¦Ü¡­ll SeÉ ¢hfl£a c­ml HL h¡ HL¡¢dL hÉ¡ˆ
AÉ¡L¡E¾V pwkš ¤ ² Ll¡ ; h¡
(N) HC B­cn L¡kÑLl Ll¡l SeÉ i¡s¡ Bc¡ma h¡ ÙÛ¡e£u fnË¡pe h¡ ÙÛ¡e£u pwÙÛ¡l
LjÑLaÑ¡pq ­k ­L¡eJ E¢Lm h¡ AeÉ ­L¡eJ ­k¡NÉ hÉ¢š²­L ¢e­u¡N Ll¡
(2) Qs ¨ ¡¿¹ B­cn L¡kÑLl Ll¡l SeÉ i¡s¡ Bc¡ma pq¡ua¡ ¢e­a f¡­l ÙÛ¡e£u fnË¡pe h¡
ÙÛ¡e£u pwÙÛ¡ h¡ ÙÛ¡e£u f¤¢mn ­b­L :
a­h HC n­aÑ ­k, ­L¡eJ B­hceL¡l£ f¤¢m­nl pq¡ua¡ ¢e­a f¡l­h e¡ karZ e¡ ­p i¡s¡
Bc¡m­al ¢pÜ¡¿¹ Aek¤¡u£ ¢edÑ¡¢la hÉu e¡ ­cuz
(3) i¡s¡ Bc¡ma­L a¡l ­cJu¡ B­cn h¡ i¡s¡ ¢hQ¡lpi¡l B­cn h¡ HC BC­el
Ad£­e AeÉ ­k ­L¡eJ B­cn pw¢rç fÜ¢a­a L¡kÑLl Ll¡­h Hhw ¢hfl£a f­rl Efl
­cJu¡ ­e¡¢Vn S¡¢l qJu¡l a¡¢lM ­b­L ¢œn ¢c­el j­dÉ HC d¡l¡l Ad£­e L¡kÑLl Ll¡l
B­hce¢Vl ¢e×f¢š Ll¡ q­hz

Adɡu 8
¢h¢hd
39) i¡s¡ LaÑf« r h¡ i¡s¡ Bc¡ma h¡ i¡s¡ ¢hQ¡lpi¡l p¡­b B­m¡Qe¡ L­l l¡SÉ plL¡l
/ ­L¾cnÊ¡¢pa A’m fËn¡pe f­Ëu¡Se ¢q­p­h LjÑLaÑ¡ J AeÉ¡eÉ LjÑQ¡l£­cl fL Ë «¢a Hhw
¢hi¡N…¢m ¢h­hQe¡ L­l ¢edÑ¡lZ Ll­a f¡­l Hhw HC BC­el Ad£­e a¡­cl cra¡l p¡­b
L¡kÑ pÇf¡c­el SeÉ a¡­cl ¢e­u¡N Ll­a f¡­lz
i¡s¡ LaÑf
« r, i¡s¡ Bc¡ma J i¡s¡ ¢hQ¡lpi¡l B¢dL¡¢lL J AeÉ¡eÉ LjÑ£
40) (1) AeÉb¡u k¢c HC BC­e ¢LR¥ b¡­L, ­L¡eJ e¡N¢lL Bc¡ma HC BC­el ¢hd¡­el
p¡­b pÇf¢LÑa ­L¡eJ j¡jm¡ ¢e­a f¡l­h e¡z
e¡N¢lL Bc¡m­al ¢hQ¡l hÉhÙÛ¡ ¢e¢cÑø ­r­œ ¢e¢oÜ
(2) i¡s¡ Bc¡m­al ¢hQ¡l hÉhÙÛ¡ Hl L¡­R Sj¡ fs¡ i¡s¡­a Q¥¢š²l Efl p£¢ja b¡L­h k¡
fbËj af¢n­m ¢e¢cÑø Ll¡ B­R Hhw ¢n­l¡e¡j h¡ j¡¢mL¡e¡l f­ËnÀ fpË¡¢la q­h e¡z
41) 1870 Hl 7
(1) Bc¡ma ¢g BCe, 1870 Hl ¢hd¡e…¢m i¡s¡ LaÑf « r h¡ i¡s¡ ¢hQ¡lpi¡ h¡ i¡s¡
Bc¡m­al p¡j­e EfÙÛ¡¢fa Ll¡ B­hce h¡ B¢f­ml ­r­œ f­Ëk¡SÉ, ­kje j¡jm¡ q­a
f¡­lz
Bc¡ma ¢g
(2) Bc¡m­al ¢g NZe¡l E­Ÿ­nÉ, i¡s¡ Bc¡ma­L cMm f¤el¦Ü¡­ll SeÉ Ll¡ B­hce
Hhw i¡s¡ ¢hQ¡lpi¡­L EfÙÛ¡¢fa B¢f­ml Øj¡lL¢m¢f, h¡¢s j¡¢mL J i¡s¡¢Vu¡­cl j­dÉ
j¡jm¡ ¢q­p­h ¢h­h¢Qa q­hz
(3) i¡s¡ LaÑf « ­rl p¡j­e c¡­ul Ll¡ Bc¡ma ¢gl B­hce e¡N¢lL Bc¡m­a EfÙÛ¡¢fa
B¿x¹pw­k¡N B­hc­el pj¡e q­hz
42) 1860 Hl 46
i¡s¡ LaÑf « r, i¡s¡ Bc¡ma Hhw i¡s¡ ¢hQ¡lpi¡l f­ËaÉL¢V pcpÉ k¡l¡ HC BC­el
Ad£­e ¢ek¤š² a¡­cl­L i¡la£u cä¢h¢dl d¡l¡ 21 Hl ¢q­p­h plL¡¢l LjÑQ¡l£ dl¡ q­hz
pcpÉ CaÉ¡¢c plL¡¢l LjÑQ¡l£ qJu¡l ­r­œ
43) HC BC­el Ae¤pl­Z ­k ­L¡eJ pv ¢hn¡Ä­pl à¡l¡ Nqª£a ­k ­L¡eJ ¢ho­u, ­L¡eJ
hÉ¢š², i¡s¡ LaÑf « r, i¡s¡ Bc¡ma h¡ i¡s¡ ¢hQ¡lpi¡l ¢hl¦­Ü ­L¡eJ j¡jm¡ h¡ AeÉ¡eÉ
BC¢e L¡kÑL¡¢la¡ Ll¡ k¡­h e¡z
pv ¢hn¡Ä­pl à¡l¡ Nqª£a fc­r­fl pl¤r¡
44) (1) fh§ÑhaÑ£ fL Ë ¡­nl p¡­f­r, l¡SÉ plL¡l / ­L¾cnÊ¡¢pa A’m fnË¡pe HC BC­el
¢hd¡e…¢m ¢ehÑ¡q L­l ¢euj h¡e¡­a f¡­lz
¢euj Ll¡l rja¡
(2) ¢h­no L­l Hhw ANhËaÑ£ rja¡l p¡d¡lZa¡ ¢e­u frf¡a hÉa£a, HC ¢euj…¢m ph h¡
¢ejÀ¢m¢Ma ¢hou…¢ml L¡kÑLl q­a f¡­l:
(L) d¡l¡ 14-Hl Efd¡l¡ (3)-Hl Ad£­e e¢b Sj¡ ¢c­a prj Ll¡l SeÉ ÙÛ¡e£u B’¢mL
i¡o¡ h¡ l¡­SÉl / ­L¾cnÊ¡¢pa A’­ml i¡o¡u i¡s¡ LaÑf « ­rl à¡l¡ ¢X¢SV¡m j¡dÉ­j Hhw
fÜ¢a ÙÛ¡fe Ll­a q­h,
(M) ­f¡ØV¡m j¡¢e AXÑ¡l h¡ AeÉ¡eÉ Q¡SÑ i¡s¡¢Vu¡ LaÑL« h¡¢s j¡¢mL­L ­cJu¡ Hhw Ef-
d¡l¡ (1) Ad£­e i¡s¡ LaÑf « r­L d¡s¡ h¡ AeÉ ­L¡eJ Q¡SÑ fÜ¢a­a i¡s¡ Sj¡ ­cJu¡,
S¢jc¡­ll à¡l¡ H¢V NËqZ Ll¡l Aü£L«¢a­a Hhw d¡l¡ 14 Hl Ef-d¡l¡ (2) Hl Ad£­e
i¡s¡ LaÑf« ­rl p¡­b i¡s¡ fcË¡­el fÜ¢a,
(N) d¡l¡ 21 Hl Ef-d¡l¡ (2) Hl Ad£­e f¡Ë‰Z cM­ml f¤el¦Ü¡­ll B­hce S¡e¡­e¡l
fܢa,
(O) d¡l¡ 22 Hl Ef-d¡l¡ (1) Hl Ad£­e f¡Ë‰Z cM­ml fe¤l¦Ü¡­ll B­hce S¡e¡­e¡l
NWe Hhw fܢaz
(P) d¡l¡ 24 Hl Ef-d¡l¡ (2) Hl Ad£­e i¡s¡¢Vu¡­L i¡s¡­V p­¤cl q¡l fcË¡e ­kM¡­e h¡¢s
j¡¢mL ­glv ¢c­a hÉbÑ qu ;
Q) d¡l¡ 27 Hl Efd¡l¡ (1) Hl Ad£­e ¢h¢ôw M¡s¡ Ll¡l E­Ÿ­nÉ i¡s¡­a ­cJu¡ f¡Ë‰Z
cM­ml SeÉ i¡s¡ Bc¡m­al p¡j­e h¡¢s j¡¢m­Ll c¡­ul Ll¡ B­hc­el NWe Hhw fÜ¢a;
(R) d¡l¡ 36 Hl Efd¡l¡ (P) Hl Ad£­e i¡s¡ Bc¡m­al p¡j­e B­hce c¡­ul Ll¡l
fÜ¢a Hhw i¡s¡ ¢hQ¡lpi¡l p¡j­e B¢fm ;
(S) d¡l¡ 36 Hl Efd¡l¡ (1) Hl LÓS (k) Hl Ad£­e AeÉ ­k ­L¡eJ ¢hou plhl¡q Ll¡
k¡­hz
(T) d¡l¡ 38 Hl Efd¡l¡ (1) Hl Ad£­e HC BC­el A¿N¹Ña i¡s¡ Bc¡ma h¡ i¡s¡
¢hQ¡lpi¡l h¡ ­k ­L¡eJ AeÉ B­c­nl L¡kÑLl£ qJu¡l fÜ¢a;
(U) HC BC­el ¢hd¡­el Ad£­e ¢edÑ¡¢la qJu¡l h¡ ¢edÑ¡¢la AeÉ ­k ­L¡eJ ¢houz
46) HC BC­el A¿¹NÑa l¡SÉ plL¡l / ­L¾cnÊ¡¢pa A’m fnË¡­el h¡e¡­e¡ pLm BCe
ka a¡s¡a¡¢s pñh ÙÛ¡fe Ll¡ E¢Qa, l¡SÉ BCepi¡ / ­L¾cÊn¡¢pa A’m BCepi¡l
p¡j­e, ­kM¡­e H¢V c¢¤V Ol ¢e­u N¢Wa, h¡ ­kM¡­e HC fL Ë ¡l BCepi¡ HL¢V Ol ¢e­u
N¢Wa, ­pC O­ll B­Nz
¢h¢d ¢hd¡e
46) (1) HC BC­el ¢hd¡e…¢m L¡kÑLl Ll­a k¢c ­L¡eJ Ap¤¢hd¡ ­cM¡ ­cu, a¡q­m l¡SÉ
plL¡l / ­L¾cnÊ¡¢pa A’m fnË¡pe, plL¡¢l ­N­S­V fL Ë ¡¢na B­c­nl j¡dÉ­j, HC
BC­el ¢hd¡e…¢ml p¡­b p‰¢af§ZÑ eu, Ap¤¢hd¡ Afp¡lZ Ll­a f¡­l ;
a­h HC n­aÑ ­k, HC lLj B­cn Ll¡ e¡ qu HC BC­el pQ§e¡ qJu¡l c'¤hR­ll
pjup£j¡ ­no qJu¡l f­l
Ap¤¢hd¡ Afp¡lZ Ll¡l rja¡
(2) HC d¡l¡l A¿¹NÑa h¡e¡­e¡ pLm B­cn, ka a¡s¡a¡¢s pñh, °a¢l qJu¡l fl,
f­ËaÉL l¡SÉ BCepi¡l O­ll / ­L¾cnÊ¡¢pa A’­ml BCepi¡l O­ll p¡j­e A¢dn¡¢ua
Ll¡ BhnÉLz
47) (1) l¡SÉ / ­L¾cnÊ¡¢pa A’m i¡s¡ ¢eu¿Z» BCe, k¡ A¢hm­ð L¡kÑLl qu HC
BC­el pQ§e¡l B­N, Hl j¡dÉ­j h¡¢am Ll¡ quz
(2) HC fL Ë ¡l h¡¢a­ml aap­aJ Æ , pLm j¡jm¡ J AeÉ¡eÉ L¡kÑ¢hhlZ£ l¡SÉ / ­L¾cnÊ¡¢pa
A’m i¡s¡ ¢eu¿Z» BC­el Ad£­e Aj£j¡w¢pa, HC BC­el pQ§e¡l fl, Eš² l¡­SÉl /
­L¾cÊn¡¢pa A’m i¡s¡ ¢eu¿Z» BC­el ¢hd¡e Aep¤¡­l AhÉ¡qa J ¢e×f¢š q­h, ­ke HC
BCe L¡kÑLl B­R Hhw HC BCe L¡kÑLl qu¢ez
h¡¢am Hhw p’u

You might also like