Etika në Administratën Publike: analizë e ligjit vendas për etikën

Eralda (Methasani) Çani, Prof.Asoc.

1. Etika dhe nevoja për një administratë publike etike

Fjala 'etikë' vjen nga fjala greke 'ethos/ethikos' që do të thotë ''traditë, doke apo shprehi". Ajo është
tregues i një degëzimi të posaçëm të shkencës së filozofisë që merret me vlerat themelore të
marrëdhënieve ndër-njerëzore, 1 apo tregues i një disipline që ka të bëjë me të mirën e të keqen dhe me
detyrimet morale, si një tërësi e parimeve dhe vlerave morale që e qeverisin një individ ose grup, si
filozofi drejtuese. 2 Vlera të tilla janë pjesë e shoqërisë dhe natyrshëm reflektohen në çdo aspekt të
shfaqjes së veprimtarisë njerëzore, përfshirë këtu edhe punën. Qofshin këto marrëdhënie pune në
sektorin privat apo publik, natyrshëm pritet që ato të reflektojnë vlerat etike të shoqërisë. Madje, do të
thosha që në marrëdhëniet e punës në sektorin publik pritet që vlerat etike të jenë edhe më shumë të
pranishme. Utilitarizmi i vetë sektorit publik e bën më të natyrshme praninë e sa më shumë vlerave
etike gjerësisht të pranuara. Vetë sektori publik është krijuar dhe funksionon mbi bazën e disa
rregullave të pranuara, është krijuar për t'i shërbyer sa më shumë personave, duhet të reflektojë besim,
transparencë, llogaridhënie, etj. Qytetarët presin që punonjësit në administratën publike t'i shërbejnë
atyre me ligjshmëri, paanësi, korrektësi, integritet, transparencë, lehtësi, pa kosto ose të paktën jo me
kosto disproporcionale, etj. Pra, qytetarët presin që ndërkohë që marrin shërbimin nga administrata e
tyre publike, ta marrin atë të shërbyer edhe në mënyrën e duhur, me etikë.

Të shërbyerit ndaj komunitetit me etikë është një kërkesë jo vetëm e kohëve moderne; etika në
administrimin publik nuk është prurje e zhvillimit të koncepteve të tipareve të administrimit të interesit
publik, edhe pse pa dyshim ka gjetur njohje të gjerë në shkallë ndërkombëtare kur shtetet e botës
krijuan mekanizma ndërkombëtarë apo mbarëbotërorë. 3 Autorë të ndryshëm të kohërave të ndryshme i
referohen kësaj çështje në vijimësi. Aristoteli theksonte se '... është e dëshirueshme dhe e kënaqshme
që të përftosh dhe të mbrosh të mirën e individit, por është fisnike, hyjnore dhe sublime të përcaktosh
dhe të mbrosh të mirën e komunitetit dhe të shtetit..', 4 ndërsa Ciceroni theksonte filozofinë morale dhe
etike më se të nevojshme për këdo që dëshiron dhe i propozon vetes një karrierë. Më tej në histori
Zhan Zhak Rusoi theksonte se 'urtësia e pushtetit, veprimi i ligjeve, ndershmëria e shefave, besimi i
popullit, ...' janë në themel të institucioneve, '. . . dhe sidomos dëshira e përgjithshme e së mirës
publike'. 5 Në mënyrë simbolike, piktori italian Ambrogio Lorenzetti paraqet, në një afreske të madhe
në murin mesjetar të qytetit të Sienës, qeverisjen e mirë duke përfshirë elementë të tillë si drejtësia,
urtësia, ndershmëria, mençuria, kujdesi, besimi, etj., ndërsa elementë të tillë si korruptimi,
dashakeqësia, etj, vendosen si elementë të një qeverisje të keqe. 6 Më tej, doktrina është zhvilluar duke
krijuar edhe 'lista' të etikës ofruar nga studiues të ndryshëm. Kështu, përmendim studimin e Larry
Colero 7 i cili në tërësinë e rregullave të etikës që duhen respektuar në marrëdhëniet e punës përfshin:
- shqetësimin për mirëqenien e të tjerëve
- respektin për autonominë e të tjerëve

1
http://www.britannica.com/
2
Merriam Webster's Collegiate Dictionary. Shih në http://www.merriam-webster.com/
3
Për të kuptuar më shumë mbi zhvillimet në lidhje me etikën në administrimin e interesit publik shih: Armstrong E.,
Transparency and Accountability in Public Administration: Recent trends, regional and intenrational developmetns and
emerging issues, United Nations, 2005. Shih artikullin në
http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/un/unpan020955.pdf
4
Aristoteli, Etika, Shtëpia Botuese “Fllad, Tiranë, 2001.
5
Zhan-Zhak Ruso, Kontrata Sociale, Shëpia Botuese “Luarasi”, Tiranë 1998.
6
Shih http://www.medievalwall.com/painting/ambrogio-lorenzetti-palazzo-pubblico-siena/
7
Colero, A framework for universal principles of ethics, UBC Center for Applied Ethics, 2000.
1
 - besueshmërinë dhe ndershmërinë
- dëshirën për t’u bërë pjesë e ligjit
- drejtësinë primare për të qenë i paanshëm
- mos marrjen hak në mënyrë të pandershme
- parandalimin e një situatë negative.

Në një ide të ngjashme, një tjetër studiues, Nrichard T. Nolan 8 ofron këto rregulla bazë si rregulla
etike:
- të mos jesh egoist dhe të synosh në favor të interesave publike
- të veprosh me integritet dhe i pa influencuar nga të tjerët në vendimmarrje
- të jesh objektiv dhe pa konflikte interesi
- të jesh i përgjegjshëm
- të jesh i hapur dhe transparent
- të jesh i ndershëm dhe i drejtë
- të krijosh imazhin e një lideri të besueshëm.

Duke iu referuar edhe institucioneve shqiptare të ngarkuara me forcimin e kapaciteteve të

administratës publike, mund të përmendet Instituti Shqiptar për Trajnimin e Administratës Publike që
në trajnimet e veta ka orientuar se '[e]tika përmban në vetvete një mënyrë të sjelluri e gjithë pranuar
që synon të vendosë modele të domosdoshme komunitare të veprimit!'. Ndërkohë, në librin e tij 'Etika
në shërbimin civil në mijëvjeçarin e ri', Chapman thekson se '[e]tika në qeverisje i referohet
standardeve morale në shërbimet publike', 9 dhe e konsideron atë si një çështje të lidhur ngushtë me
shoqëritë demokratike ku ajo vlerësohet si tipar themelor i administratës publike. 10

Natyrshëm mund të lindin një sërë pyetjesh: a është etika vetëm rregulla morale?; a e përmban atë që
quhet etikë një tërësi rregullash të gjithë-pranuara apo të miratuara dhe imponuara shoqërisë?; a duhet
të respektojmë rregullat që përbëjnë atë që quhet etikë nëse ato janë thjesht norma ligjore edhe pse
mund të mos jenë rregulla që shoqëria pranon në përgjithësi?, etj, etj... Ajo që mund të thuhet në lidhje
me të tilla rregulla është se lidhja me moralin është e padiskutueshme dhe madje themeli i gjithë
analizës, ndërkohë që shndërrimi në kategori juridike e vendos etikën në shtratin e të detyrueshmes.
Etika, si tipar themelor i administratës publike, është sa në një çështje morali dhe vlerash, aq edhe një
kategori juridike e pranuar dhe promovuar në nivele të ndryshme legjislacioni. Rregullimet janë të
ndryshme në varësi të fushës së veprimit. 11 Në sektorin publik, për shkak të interesit publik, rregullimi
i etikës është një çështje e adresuar në detaje duke përfshirë respektimin e të drejtave themelore të
njeriut, paanësinë, korrektësinë në sjellje, paraqitjen e jashtme, punësimin e dytë, përdorimin e pronës
publike apo të kohës së punës me efikasitet, etj. Është e pritshme që ajo që përfshihet në tërësinë e
rregullave etike në një legjislacion, jo domosdoshmërisht do jetë e njëjtë me atë të një legjislacioni
tjetër: në fund të fundit vlerat e shoqërive të ndryshme, pritshëm do jenë të ndryshme. Gjithsesi, një
analizë e rregullave të parashikuara nga legjislacione të ndryshme na evidenton tipare universale të
vlerave njerëzore, ku përfshihen korrektësia, paanësia, transparenca, ndershmëria, etj. në administratën
publike.

8
Nolan, Living Issues in Ethics, Iuniverse Inc, 2000
9
Richard A. Chapman, Etika në Shërbimin Publik për Mijëvjeçarin e Ri, Nju Jork, 2002.
10
Ibid.
11
Pasha, Llaci, Skreli, Tanku, Çepani, Etika, ekonomia dhe biznesi, Instituti për kërkime dhe alternativa zhvillimi, Tiranë
2003.
2
2. Rregullime ligjore mbi etikën në administratën publike
Legjislacione të ndryshme na prezantojnë qëndrime të cilat, herë janë të njëjta e herë me nuanca
specifike. Për shembull, në Spanjë me Urdhrin Ministerial APU/516/2005, datë 3 mars 2005 të
Ministrisë së Punëve Publike, miratuar nga Kabineti shtetëror, u miratua një Kod i Qeverisjes së
mirë 12 si pjesë e etikës në qeverisje dhe në administratën shtetërore. Në bazë të këtij Kodi, elementë të
tillë si objektiviteti, integriteti, paanësia, përgjegjësia, besueshmëria, paanshmëria, konfidencialiteti,
përkushtimi, transparenca, sjellja shembullore, aksesibiliteti, efikasiteti, ndershmëria, promovimi i
trashëgimisë kulturore dhe mbrojtja e mjedisit, apo barazia gjinore, janë konsideruar si elementë të
etikës në administratën shtetërore. 13 Në mënyrë të ngjashme, në Itali ndershmëria, shërbimi korrekt,
paanshmëria, sjellja korrekte, etj. janë konsideruar si elementë të etikës për punonjësit publikë, me
përjashtim të disa kategorive të veçanta si për shembull personeli ushtarak, policia shtetërore apo ajo e
burgjeve, etj. për të cilat janë miratuar rregulla sjellje të posaçme. 14 Në Poloni, me Urdhrin 114, datë
11.10.2002 i Kryeministrit u miratua Kodin Etik për Shërbimin Civil 15 që merr në konsideratë se
veprimtaria e punonjësve publikë duhet të kënaqë pritshmërinë e qytetarëve. Në këtë urdhër elementë
të tillë si besueshmëria, aftësia profesionale, paanësia, paanësia politike, etj., u konsideruan si
themelorë për etikën në shërbimin civil. Në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, një Kod Sjelljeje për
punonjësit në degën e Ekzekutivit miratuar në vitin 2005, 16 përcakton disa rregulla në lidhje me
mosmarrjen e dhuratave, mungesën e konfliktit të interesit, paanësinë, detyrimeve në rastet e aplikimit
për punë tjetër, jo keqpërdorimit të pozicionit, angazhimeve të tjera, në kuadër të etikës. Të gjithë këta
shembuj na tregojnë që rregul a për etikën në administratën publike, jo vetëm që janë miratuar por
edhe ato adresojnë çështje të ngjashme për nga natyra e tyre. Një studim i vitit 2000 i Organizatës për
Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik - OECD 17 na tregon se në 24 vende anëtare të OECD
paanshmëria është e përfshirë në rregullat e etikës, në 22 ligjshmëria, në 18 vende përfshihet
integriteti, në 14 vende përfshihen transparenca e efiçenca, në 11 vende përfshihen barazia e
përgjegjësia, dhe në 10 vende drejtësia. 18 Edhe organizma rajonalë të tillë si Këshilli i Evropës kanë
miratuar rekomandime të posaçme si Rekomandimi i Komitetit të Ministrave R (2000) 10 'Për Kodin e
Sjelljes së zyrtarëve publikë' 19 në të cilin listojnë një sërë elementësh si ligjshmëria, paanësia politike,
mungesa e konfliktit të interesave, etj., si elementë etikë të sjelljes së punonjësve publikë.

Referimet normative të përmendura, herë me karakter rekomandues, herë detyrues të mirëfilltë janë
rregullime normative të miratuara në fushën e të drejtës administrative, pra kanë karakter rregullues së
pari dhe çdo masë me qëllim zbatimin e rregullit e prezantojnë në kuadër të së drejtës administrative,
nga këndvështrimi i disiplinës në punë apo i përgjegjësisë jashtëkontraktore të punonjësve publikë. Ky
qëndrim është mjaft pozitiv sepse së pari, kërkon një rregullim të caktuar të administratës publike dhe
së dyti, këtë rregullim e kërkon natyrshëm pa u sforcuar. 20 Shembujt na tregojnë që herë rregullat

12
Shih në: http://www.oecd.org/dataoecd/17/35/35521364.pdf
13
Appendic, Parimet themelore. http://www.oecd.org/dataoecd/17/35/35521364.pdf
14
Shih në: http://www.oecd.org/dataoecd/61/33/35526972.pdf
15
Shih në: http://www.oecd.org/dataoecd/17/37/35521348.pdf
16
Final Regulation Issued by the U.S. Office of Government Ethics. Codified in 5 C.F.R. Part 2635 (1/1/02 Edition), as
amended at 67 FR 61761-61762 (Oct. 2, 2002) Shih në: http://www.cdc.gov/maso/facm/pdfs/LAWS/ethicsstandards.pdf
17
The Organisation for Economic Co-operation and Development - Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik,
e krijuar si e tillë në vitin 1961 me qëllim promovimin e mirëqenies ekonomike e sociale në botë.
18
OECD, Trust in Governments: ethic measures in OECD countries, Francë, 2000, fq. 31.
19
Shih në http://www.coe.int/t/dghl/monitoring/greco/documents/Rec%282000%2910_EN.pdf
20
Pavarësisht kësaj, duhet thënë që qoftë në nivel ndërkombëtar, rajonal apo edhe sipas kuadrit normativ të vendeve të
ndryshme, ka aspekte të caktuara të etikës në administratën publike për të cilat politika ligjore e përshtatur është edhe më e
ashpër. Kështu, vendimmarrja korruptive është kriminalizuar gjerësisht. Kombet e Bashkuara (Shih
http://www.unodc.org/pdf/crime/convention_corruption/signing/Convention-e.pdf) kanë miratuar një Konventë Penale mbi
Korrupsionin apo Këshilli i Evropës (Shih Council of Europe, European Treaty Series, Nr. 173). Shtetet e ndryshme, jo
3
(ndonjëherë miratuar si një Kod Sjelljeje) janë miratuar për një kategori të gjerë punonjësish në
administratën publike, e herë janë miratuar rregulla të posaçme etike për një kategori të veçantë
punonjësish. Pavarësisht se mund të zgjidhet, të ndiqet një rregullim i fragmentarizuar me bazë
profesioni, qartazi tendenca për të bërë subjekte të rregullave të tilla sa më shumë punonjës të
administratës publike është e pranishme. Shumica e vendeve anëtare të OECD e kanë të rregulluar në
ligje të posaçme çështjen e etikës në administratën publike, 21 ndërsa disa vende e kanë të përfshirë në
Kushtetutë 22 apo në ligjin që rregullon marrëdhëniet e punës së nëpunësve publikë, 23 apo në ligje të
tjera të përgjithshme 24. Ndërkohë që modelet e rregullimit mund të jenë të ndryshme, prej vitesh ka
pasur tentativa për të standardizuar këtë rregullim nëpërmjet disa rregullave bazë. Konkretisht, OECD
me Rekomandimin C(98)70 i datës 23 prill 1998 'Për menaxhimin e konfliktit të interesave në
Shërbimin Civil" apo Rekomandimin C(2003)107, datë 28 maj 2003, ndërsa nxit shtetet anëtare të
OECD të miratojnë rregulla mbi etikën në shërbimin publik, i rekomandon atyre të respektojnë edhe sa
më poshtë:
• Standardet etike për shërbimin publik duhet të jenë të qarta;
• Standardet etike për shërbimin publik duhet të pasqyrohen në kuadrin ligjor.
• Rregullat mbi etikën duhet të jenë në dispozicion të nëpunësve publikë.
• Nëpunësit publikë duhet të dinë të drejtat dhe detyrimet e tyre kur të kryejnë veprime të
paligjshme e të parregullta.
• Duhet të ketë angazhim politik ndaj çështjeve të etikës i cili duhet të theksojë me forcë nevojën
për sjellje etike të nëpunësve publikë.
• Procesi i vendimmarrjes duhet të jetë transparent dhe i hapur për rishikim.
• Duhet të ketë udhëzime të qarta për ndërveprim midis sektorëve publik dhe privat.
• Menaxherët duhet të demonstrojnë dhe nxisin sjelljen etike.
• Politikat e menaxhimit, procedurat dhe praktikat duhet të nxisin sjelljen etike.
• Kushtet e shërbimit publik dhe menaxhimi i burimeve njerëzore duhet të nxisin sjelljen etike.
• Brenda shërbimit publik duhet të jenë të miratuara mekanizma të përshtatshëm për mbajtjen e
përgjegjësisë
• Duhet të jenë të miratuara procedura si dhe sanksione të përshtatshme për të trajtuar sjelljet e
pahijshme. 25

Duke konsideruar shembujt e sjellë më lart, mund të thuhet qartazi se rregullat e etikës janë shndërruar
tashmë në një kategori juridike. Duke qenë të tilla, vlera e rregullimit me ligj të sjelljes etike të
punonjësve të administratës publike, është e lidhur ngushtë me elementin e detyrueshmërisë. Kështu,
normat mbi etikën shndërrohen në të detyrueshme për këdo që është subjekt i rregullimit normativ.
Një rregullim të tillë të ngjashëm ka përshtatur edhe vendi ynë në një sërë aktesh normative. Që në
preambulën e Kushtetutës së vendit theksohet se shteti shqiptar do të luftojë për të respektuar dinjitetin
e njeriut, se do të respektojë të drejtat e liritë themelorë, 26 apo se do të mbështetet në të drejtën në

vetëm që kanë ratifikuar këto konventa, por edhe kanë miratuar në Kodet e tyre Penale dispozita mbi korrupsionin në
administratën publike.
21
Si për shembull Austri, Kanada, Danimarke, France, Itali, Hungari, Islande, ShBA, etj. Shih OECD, Trust in
Governments: ethic measures in OECD countries, Francë, 2000, fq. 33.
22
Si për shembull Spanja, Finlanda, Greqia, Meksika, etj. Ibid.
23
Si për shembull Finlanda, Hungaria, Islanda, Polonia, etj. Ibid.
24
Si për shembull Austria, Belgjik,a Kanadaja, Hollanda, Greqia, Çekia, Gjermania, etj. Ibid.
25
Shih OECD, Recommendation of the Council on 'Improving Ethical Conduct in the Public Service Including Principles
for Managing Ethics in the Public Service,' 23 April 1998 - C(98)70/FINAL, në
http://www.oecd.org/dataoecd/60/13/1899138.pdf
26
N. 15 i Kushtetutës.
4
fuqi. 27 Po ashtu, ligje të tilla organike si Kodi i Procedurave Administrative (KPA) në një kapitull më
vete adresojnë ligjshmërinë, paanësinë, eficencën, transparencën, etj, 28 elementë të cilët, siç e
theksuam më lart, ishin pothuaj në vlera të njëjta themelore 29 për vende të shumta në botë. Jo vetëm
kaq, por Shqipëria ka miratuar që në vitin 2003 një ligj të posaçëm mbi etikën në administratën
publike (Ligji Nr. 9131, datë 8.9.2003 'Për rregullat e etikës në administratën publike'). Ky ligj ka një
shtrirje shumë të gjerë për nëpunësit në administratën publike, duke nënkuptuar me ta çdo person që
është i punësuar pranë një institucioni të administratës publike, pavarësisht pozicionit. 30 Megjithatë,
edhe pse ky ligj ka një titull në dukje gjithëpërfshirës për të gjithë organet në administratën publike,
fusha e tij e zbatimit nuk shtrihet tek të zgjedhurit, anëtarët e Këshillit të Ministrave dhe gjyqtarët 31.
Për gjyqtarët rregullat me karakter etik burojnë nga Kodi Etik i miratuar nga Konferenca Gjyqësore 32
por edhe nga ligji Nr. 9877, datë 18.02.2008, “Për Organizimin e Pushtetit Gjyqësor në Republikën e
Shqipërisë”, 33 ndërsa për të zgjedhurit e qeverisjes qendrore, pra deputetët, rregullorja e Kuvendit
kërkon miratimin e një Kodi Sjelljeje të posaçëm, gjithsesi ende i pa miratuar. 34

3. Analizë e ligjit Nr. 9131, datë 8.9.2003 'Për rregullat e etikës në administratën publike'
Ligji Nr. 9131, datë 8.9.2003 'Për rregullat e etikës në administratën publike' (Ligji për etikën)
prezanton një tërësi rregullash mbi sjelljen e punonjësve të administratës publike. Ky ligj parashikon
disa standarde që ndihmojnë sa punonjësit e administratës publike në kryerjen e detyrave të tyre dhe
performancën e institucionit, aq edhe qytetarët në forcimin e besimit të tyre ndaj institucioneve, duke
qenë kështu një vlerë e shtuar në legjislacionin e të drejtës publike në vend, sepse:
- aktorë të ndryshëm janë të vënë në dijeni në lidhje me rregullat që zbatohen në administratën
publike
- punonjësit ndihmohen të dallojnë sjelljet e pranueshme nga ato të papranueshme
- ruhet dhe nxitet besimi qytetar ndaj institucionit
- performanca e institucionit mundësohet të jetë edhe më lartë, etj.

Ligji për etikën është një ligj që fushën e tij të zbatimit e shtrin sa në qeverisjen qendrore, aq atë
vendore, madje edhe në veprimtarinë e organizatave private që kryejnë shërbime publike. 35 Zbatimi i
tij është i detyrueshëm për të gjithë të punësuarit në administratën publike, një përcaktim ky shumë i
gjerë e aspak i kufizuar vetëm në zyrtarët, apo nëpunësit civilë. 36 Detyrimi për të respektuar këtë ligj
vjen pa dyshim prej faktit që kemi të bëjmë me një ligj, por ndërkohë nuk duhet harruar se ky është një

27
N. 4, 6 i Kushtetutës.
28
Shih N. 9 - 20 të KPA-së.
29
Shih më lart të dhënat nga studimi i OECD i vitit 2000.
30
Një analizë mbi marrëdhëniet e punës dhe pozicionet në administratën publike sqaron se statusi i punonjësve sipas
legjislacionit që adreson marrëdhëniet e punës është i ndryshëm dhe termat që përdoren janë gjithashtu të ndryshëm. Sipas
legjislacionit përkatës janë të miratuara edhe një sërë elementësh me karakter etik si detyrime përkatëse. Gjithsesi ajo që
duhet theksuar është që Ligji për etikën është pothuaj gjithëpërfshirës dhe nuk i fragmentizon punonjësit për nga pozicioni,
përveçse bën një përjashtim për një kategori personash si gjyqtarët, të zgjedhurit dhe anëtarët e Këshillit të Ministrave. Për
një analizë më të gjerë mbi rregullimet mbi marrëdhëniet e punës në administratën publike shih: Çani (Methasani) E.,
Marrëdhëniet e Punës në Administratën Publike: Analizë e Legjislacionit Shqiptar, Qendra AKSES, Shqipëri, Shtëpia
Botuese albPaper, Dhjetor 2009.
31
Lexo më shumë mbi këtë në: Alimehmeti E., Rregullimet etike në profesionin e juristit, Jus & Justicia 4/2010, Fakulteti
Juridik, UET.
32
Fillimisht miratuar më 5.12.2000 dhe më pas konfirmuar në vitin 2005 nga Konferenca Gjyqësore.
33
Neni 12/2 të këtij ligji.
34
Një Kod i tillë ende nuk është miratuar. Për një analizë më të gjerë mbi këtë çështje shih: (Methasani) Çani E., Etika dhe
Kodi i Sjelljes për përfaqësuesit e popullit: analizë e legjislacionit në fuqi në Republikën e Shqipërisë dhe nevoja për një
Kod Sjelljeje, Studime Juridike, Nr. 2, 2009, Fakulteti i Drejtësisë, Universiteti i Tiranës.
35
N. 2 i Ligjit për etikën.
36
N. 2, paragrafi 4.
5
ligj me baza të forta morale: zbatimi i tij do të varet në një shkallë të madhe nga formimi personal i
punonjësve të administratës publike. Ligji parashikon një sërë parimesh të përgjithshme që duhen
respektuar nga institucionet e administratës publike që i nënshtrohen atij. Këto parime kërkojnë që
punonjësi i administratës publike të: 37
- kryejë detyrat sipas ligjit: Parimi i ligjshmërisë është një prej parimeve themelore të një shteti
të së drejtës. Ai është vendosur si parim bazë që në dokumentin themelor të vendit,
Kushtetuta, 38 e madje hap siparin e parimeve në KPA. 39
- mos jetë i ndikuar politikisht: paanësia politike buron nga pluraliteti politik që qëndron në
themel të shtetit. 40
- jetë i ndershëm, i paanshëm, efikas, e të mos shfrytëzojë asnjëherë pozitën për interesin e tij
privat: Kjo do të thotë që punonjësi në administratën publike të mos jetë në konflikt interesi,
çështje kjo e rregulluar gjerësisht në legjislacionin vendas.
- jetë i sjellshëm në kryerjen e detyrës: marrëdhëniet personale mes punonjësit dhe të tjerëve,
kryesisht qytetarëve të cilëve u ofron shërbimin, por edhe kolegëve me të cilët punon, është një
kërkesë e natyrshme që reflekton faktin që administrata tashmë pritet të jetë publike, në themel
të së cilës është shërbimi ndaj qytetarit.
- mos veprojë arbitrarisht në dëm të një personi/organizate dhe të tregojë respekt për të
drejtat/interesat personale të të tretëve: Kushtetuta e vendit qartazi thekson detyrimin për
respektimin e të drejtave themelore e lirive, dinjitetit, 41 ndërkohë që nga ana tjetër
marrëdhëniet gjithmonë bazohen në një moral të caktuar që kërkon mbështetje e një shkallë
besnikërie ndaj tjetrit.
- sillet në mënyrë që besimi i publikut në ndershmërinë, paanshmërinë dhe efektivitetin e
shërbimit publik të ruhet e të rritet: Kështu për shembull shfaqja e arrogancës, neglizhenca për
të adresuar kërkesat e publikut, përtesa në reagim apo komunikim, elementë të komunikimit si
ai me sy ulur, duke përdorur fjalë neglizhuese, apo duke treguar superioritet, etj, etj, do të ishin
shembuj të shkeljes së këtij rregulli.
- ofrojë informacionin sipas legjislacionit në fuqi pa cenuar konfidencialitetin e informacionit:
Transparenca nga njëra anë dhe ruajtja e të dhënave personave, apo sekret, do duhet të
balancohen shumë mirë nga punonjësi. Kjo do të kërkonte rregullim të qartë e të detajuar të
rasteve kur një informacion konsiderohet konfidencial.

Më tej, ligji është i strukturuar në mënyrë që të adresojë elementët thelbësorë që lidhen me etikën, si
konflikti i interesave, dhuratat, dy punësimi, detyrime gjatë dhe pas mbarimit të marrëdhënieve të
punës, si dhe adresimi i rasteve të shkeljeve të rregullave të etikës.

3.1. Konflikti i interesit

Kreu II i ligjit për etikën përcakton si konflikt interesi situatën:
. . në të cilën një nëpunës (ose persona të lidhur) i administratës publike ka një interes
personal që ndikon ose mund të ndikojë në paanshmërinë ose objektivitetin e kryerjes së
detyrës zyrtare. 42

37
N. 3 i Ligjit për etikën.
38
N. 4 i Kushtetutës.
39
N. 9 i KPA.
40
Shih N. 3 apo N. 9 i Kushtetutës.
41
N. 3 apo N. 15 i Kushtetutës.
42
Shih N. 4 të Ligjit për etikën.
6
Ligji nuk parashikon rregullime shumë të detajuara mbi konfliktin e interesit duke ofruar disa rregulla
të përgjithshme bazë. Gjithsesi, rregullat e këtij ligji duhen lexuar së bashku me rregullat e ligjeve të
tjera të miratuara në vend mbi çështjen e konfliktit të interesave, duke filluar që nga Kushtetuta e
vijuar më tej me konventat e ratifikuara si dhe Kodin e Procedurës Administrative apo ligje të
posaçme mbi këtë çështje. Kodi i Procedurave Administrative (KPA) parashikon rregulla edhe mbi
konfliktin e interesit, si për shembull N. 12 apo N. 37-41 i KPA. KPA në Nenin 37 të saj parashikon se
punonjësit vendimmarrës në kushtet e parashikuara nga ky nen do të duhet të skualifikohen nga
vendimmarrja, përndryshe ajo konsiderohet se cenon N. 12 të KPA, parimin e paanësisë, pra është një
vendimmarrje në kushtet e konfliktit të interesit. 43 Po ashtu, Ligji Nr. 9367, dt. 7.4.2005, “Mbi
Parandalimin e Konfliktit të Interesave në ushtrimin e funksioneve publike” (ligji PKI) në mënyrë të
hollësishme adreson kuptimin, rastet e ndryshme, zgjidhjet e vendimmarrjes në kushtet e konfliktit të
interesit apo edhe raste të konfliktit të interesit të palidhura drejtpërdrejtë me situata vendimmarrëse. 44

3.2 Veprimtaritë e jashtme

Kreu III i ligjit për etikën parashikon se veprimtaria e jashtme (apo dy-punësimi) është e mundshme
por ajo asnjëherë nuk duhet të çojë në shqetësime apo probleme për punën. Sipas ligjit veprimtari e
jashtme quhet:
Çdo lloj veprimtarie e rregullt ose të rastësishme, që kërkon angazhimin e nëpunësit të
administratës publike, qoftë për qëllime fitimi ose jo, që nëpunësi zhvillon jashtë detyrës
zyrtare, që kërkon angazhimin mendor dhe fizik te tij, ne çfarëdolloj forme, p.sh. si konsulent,
ortak, përfaqësues, drejtues, anëtar apo punonjës. 45

Për të detajuar më tej këtë rregullim ligjor, Këshilli i Ministrave ka miratuar VKM Nr. 714, datë
22.10.2004 "Për veprimtarinë e jashtme dhe dhënien e dhuratave gjatë veprimtarisë së nëpunësit të
administratës publike" (VKM 714) në të cilën detajohen më tej rregullat ligjore për ushtrimin, rastet që
lejohen ose që nuk lejohen të ushtrimit të një veprimtarie të jashtme. Së pari, duhet theksuar që
veprimtaria e jashtme është e lejueshme, pra nuk është absolutisht e ndaluar. Rastet kur parashikohen
ndalime absolute të veprimtarisë së jashtme janë të përcaktuara shprehimisht me akte normative. Për
shembull, VKM 714 parashikon se në asnjë rast punësimi me kohë të plotë në një punë tjetër nuk
lejohet. Rastet, kur sipas ligjit për etikën dhe VKM 714, punonjësit publikë nuk duhet të angazhohen
në një veprimtari të jashtme, janë ato kur kjo veprimtari:
- pengon kryerjen e detyrës zyrtare
- krijon ose duket sikur krijon një konflikt interesash me pozicionin e tij zyrtar: sipas ligjit për
shkak të situatave të tilla ai/ajo duhet të heqë dorë/skualifikohet nga vendimmarrja
- kërkon një angazhim, mendor a fizik të tij që e pengon apo bën të vështirë kryerjen e detyrës:
kjo do të thoshte konsumim i energjive të punonjësit/es dhe kështu vështirësim apo pamundësi
të kryerjes së detyrës.

43
Shih ISPL, Komentari i KPA, Tiranë 2000.
44
Disa manualë shpjegues për konfliktin e interesit shpjegojnë në detaje kuptimin e konfliktit të interesit në situata të
ndryshme:
• Manual “Hetimi administrativ dhe trajtim i rasteve të veprave penale në fushën e deklarimit të interesave private”,
ILDKP-USAID, Shtëpia botuese “Dorena Publishing”, Mars 2010.
• Manual mbi 'Parandalimin e Konfliktit të Interesave në pushtetin vendor’, SHBSH –ILDKP-USAID, Tiranë, Shtator
2009.
• Manual 'Shpjegues dhe Trajnimi mbi Parandalimin e Konfliktit të Interesave në prokurimet publike’, ACER –ILDKP-
USAID, Tiranë, Maj 2009.
• Manual Shpjegues dhe Trajnimi mbi Parandalimin e Konfliktit të Interesave’, bashkë-hartuese, ISB dhe USAID
Albania, Shtëpia Botuese ‘Dituria’, Tiranë, Dhjetor 2006.
Shih Manualet në www.hidaa.gov.al
45
N. 6 i Ligjit për etikën.
7
 - është vazhdim i detyrës zyrtare dhe nëpunësi duhet të përdorë të dhënat që ka nga pozicioni i tij
në administratën publike: kjo do të thotë përdorim të njohurive, know-how, informacioneve të
cilat ai/ajo i ka më lehtë t'i zotërojë se të tjerët dhe madje këtu nuk përjashtohen as rastet e të
dhënave konfidenciale të cilat ai/ajo i posedon për shkak të pozicionit të punës por që nuk
duhet t'ia bëjë të ditur publikut, dhe kështu favorizim të kryerjes së punës në angazhimin tjetër,
pra një konflikt të pastër interesi në fund të fundit.
- cenon figurën e nëpunësit të administratës publike ose të institucionit publik, në të cilin ai është
i punësuar: duke qenë se etika është edhe një çështje e rritjes së besimit të publikut tek
institucioni, ruajtja e imazhit të këtij të fundit do të kontribuonte në rritjen e etikës.
- qëllimi i veprimtarisë bie në kundërshtim me qëllimin dhe objektivat e pozicionit zyrtar të
punës së nëpunësit të administratës publike: nuk është e moralshme që të angazhohesh në një
veprimtari dhe ndërkohë angazhohesh edhe në një tjetër që synon krejtësisht diçka tjetër me të
parën. Kjo, në kuptim të ligjit për etikën, nuk do ishte e pranueshme (ndershme).
- është një veprimtari, e cila kryhet me kohe të plotë: pra dy-punësimi me kohë të plotë nuk
lejohet në asnjë rast, kjo padyshim për shkak të kohës së angazhimit e cila ose do përputhje me
atë të punës në administratën publike, ose do ishte aq angazhuese sa do ishte shteruese për
forcat dhe energjitë e punonjëses/it.

Sipas VKM 714, në tërësinë e veprimeve të ndaluara për t'u kryer përfshihet edhe detyrimi për të mos
dëshmuar si ekspert, në mungesë të një autorizimi, të nëpunësit përpara ndonjë trupi gjykues apo
përfaqësimi në gjyq i ndonjë personi fizik ose juridik, vendas apo i huaj, organizate, entiteti apo
qeverie të huaj, nëse institucionet e administratës publike janë palë apo kanë ndonjë interes te
drejtpërdrejtë dhe të rëndësishëm në çështjen që shqyrtohet. Ky detyrim nuk duhet ngatërruar me
detyrimin për të dëshmuar në gjyq si pjesë e procedurave civile apo penale që zhvillohen në gjykatë në
përputhje me ligjet procedurale bazë mbi të cilat funksionin gjykata. Në asnjë rast ligji për etikën apo
VKM 714 që detajon këtë çështje nuk mund të kenë prioritet mbi kodet procedurale në përputhje me të
cilat vepron gjykata. Po ashtu, ligji për etikën, edhe pse ka prezantuar rregullat e mësipërme,
parashikon edhe që në asnjë rast nuk duhet të cenohet liria për t'u organizuar (angazhimi nëpër shoqata
kulturore, shoqërore, sportive, pjesëmarrja në organet drejtuese të tyre me përjashtim të rasteve kur kjo
përjashtohet me ligj), sindikale ose veprimtaria mësimdhënëse.

Sipas akteve normative të lartpërmendura, punonjësit mund të angazhohen në raste të tjera (pra, jo ato
më lart) në veprimtari të jashtme, por duhet të njoftohet paraprakisht eprori direkt dhe njësia e
personelit për këtë angazhim, madje nëse ky angazhim ka ekzistuar pra fillimit të marrëdhënieve të
punës informimi duhet bërë (me shkrim) para marrjes së detyrës. Duke konsideruar që rastet me të
cilat mund të përballen punonjësit mund të jenë të shumta dhe ndoshta edhe të paqarta ndonjëherë,
ligji parashikon që nëpunësi këshillohet me njësinë e personelit të institucionit për të kuptuar nëse
veprimtaria është apo jo e lejueshme. 46 Eprori apo njësia e personelit duhet të arsyetojnë e të vendosin
me shkrim nëse veprimtaria është apo jo e lejueshme. 47

3.3 Dhuratat
Kreu IV i ligjit për etikën ndalon nëpunësin e administratës publike të kërkojë ose pranojë përfitime të
çfarëdoshme që ndikojnë ose duket sikur ndikojnë në paanësinë e kryerjes së detyrës, apo janë ose

46
N. 10 i Ligjit për etikën.
47
Duhet theksuar se kemi të bëjmë me vendimmarrje administrative të eprorit apo njësisë së personelit. Si çdo
vendimmarrje tjetër administrative, kjo duhet të jetë si rregull me shkrim dhe e arsyetuar. Shih N. 107-110 i KPA. Shih për
më shumë mbi arsyetimin e vendimmarrjeve administrative Sadushi S., E Drejta Administrative, Shtëpia Botuese Ora,
Tiranë 2008.
8
duket sikur janë shpërblim për mënyrën e kryerjes së detyrës zyrtare. 48 Koncepti i përfitimeve përfshin
dhuratat, favoret, pritjet ose çfarëdo përfitimi tjetër, ose shmangie të humbjeve të mundshme, si dhe
premtime për to. Jo vetëm kaq, por të tilla përfitime konsiderohen se janë shkelje e ligjit për etikën
qoftë kur merren apo kërkohen nga punonjësi i administratës publike për veten, qoftë kur merren,
kërkohen apo përfitohen për familjen, të afërmit, personat ose organizatat me të cilat ka marrëdhënie
punonjësi. 49 Edhe favoret, dhuratat, premtimet që merren në mënyrë të tërthortë janë të ndaluara, që do
të thotë se konsiderohen të tilla edhe ku ato merren, kërkohen, apo i premtohen familjes së punonjësit,
të afërmve deri në shkallën e dytë, personave ose organizatave, me të cilat nëpunësi ka pasur ose ka
marrëdhënie biznesi ose lidhje politike, në bazë të kërkesës, rekomandimit apo udhëzimit të nëpunësit.
Kuptimi i dhuratës ka marrë detajim të mëtejshëm në legjislacionin vendas. Kështu, sipas Vendimit të
Këshillit të Ministrave nr. 714 50 në këtë koncept përfshihen:
- likuiditetet në para në dorë,
- likuiditete në llogari rrjedhëse,
- likuiditete në depozita,
- bono thesari
- huadhënie,
- sende me vlere
- çdo send apo shërbim, me vlere monetare, të premtuar, ofruar, dhënë falas ose nen vlerën e
tregut
- interesat, aksionet dhe pjesët e kapitalit në shoqëri tregtare,
- borxhet dhe detyrimet jozyrtare ndaj personave fizike apo juridike
- ftesat për pritje të ndryshme
- premtimet, ofrimet falas apo uljet e çmimeve për kryerjen e shërbimeve, te argëtimeve,
pushimeve, transporteve, udhëtimeve,
- ofrimi i bursave të studimit,
- ofrimi i sigurimeve,
- mbulimi i shpenzimeve për kryerje shërbimesh apo veprimtarish të nëpunësit.

Gjithsesi, ligji nuk ndalon dhuratat në mënyrë absolute. Dhuratat protokollare lejohen: ato i përkasin
institucioneve të cilave u jepen. Nëse dhuratat jepen në rastin e ftesave të zakonshme, mikpritjes
tradicionale, apo nëse janë me vlerë simbolike ose tradicionale, apo mirësjelljeje, ato lejohen. Në asnjë
rast këto dhurata nuk mund të jenë në vlerë monetare. Kushti që duhet të plotësohet që dhurata në të
tilla situata të lejohet është që ato në asnjë rast të mos krijojnë dyshime mbi paanshmërinë e
punonjësit, përndryshe edhe nëse është një dhuratë me vlerë shumë të ulët nuk do të lejohej. Po ashtu,
nëse dhuratat jepen si pasojë e lidhjeve farefisnore apo njohjeve personale që punonjësi ka me
dhuruesit, si edhe në rastin kur është e qartë se dhurata nuk ka asnjë lidhje me pozicionin dhe cilësinë
si nëpunës i administratës publike të personit që merr dhuratën, dhurata është e lejuar, pra nuk
përfshihet në tërësinë e kategorisë së dhuratave të ndaluara sipas Kreut IV të ligjit për etikën.

Një tjetër marrëdhënie e cila adresohet shprehimisht nga legjislacioni është edhe ajo mes nëpunësve
publikë me njëri-tjetrin. Ligji parashikon që edhe favoret nga një punonjës më i ulët tek një më i lartë
apo i mesëm për shkak të cilësive dhe raporteve zyrtare nuk lejohen. Edhe ndërmjetësimi për dhënien
e dhuratave ndonjë punonjësi më të lartë apo të mesëm nuk lejohet.

48
N. 10 i ligjit për etikën.
49
Ibid.
50
Vendim i Këshillit të Ministrave nr. 714, datë 22.10.2004 "Për veprimtarinë e jashtme dhe dhënien e dhuratave gjatë
veprimtarisë së nëpunësit të administratës publike".
9
Ç'duhet bërë në rastet e ofrimit të dhuratave? Së pari, vetë nëpunësi bën vlerësimin e situatës, nëse
është e lejueshme apo jo. Sipas ligjit, në qoftë se nëpunësit i ofrohet një dhuratë, ai/ajo duhet:
- ta refuzojë, pa pasur nevojë ta pranojë atë për ta përdorur si provë;
- të përpiqet që ta identifikojë personin që i bën ofertën;
- të shmangë kontaktet e gjata me personin që bëri ofertën, por dijenia e arsyes për të cilën bëhet
oferta, mund të shërbejë si provë;
- në qoftë se dhurata nuk mund të refuzohet që t'i kthehet dërguesit, duhet të ruhet, të përdoret sa
më pak që të jetë e mundur dhe t'i raportohet menjëherë eprorit direkt;
- të ketë dëshmitarë, nëse është e mundur, kolegët që punojnë me të;
- të raportojë përpjekjen, sa më shpejt që të jetë e mundur, tek eprori i tij ose njësia e personelit;
- të vazhdojë punën normalisht, sidomos për problemin për të cilin avantazhi i padrejtë është
ofruar. 51

Në rast dyshimi mbi paanshmërinë e përfitimeve, punonjësi këshillohet me njësinë e personelit të

institucionit. Nëse vlera e dhuratës, dhe këtu flitet në çdo rast për dhurata të lejueshme sipas ligjit,
është nën 10000 lekë për dhuratë, nëpunësi nuk është i detyruar t'i deklarojë, ndërsa nëse dhuratat janë
më të kushtueshme, ai duhet t'ia deklarojë ato, brenda 30 ditëve, eprorit direkt dhe t'i dorëzojë në
njësinë e burimeve njerëzore te institucionit. Madje, nëse nëpunësi ka dyshim për vlerën e dhuratës, ai
njofton eprorin direkt dhe i kërkon njësisë së burimeve njerëzore të institucionit të kryejë vlerësimin e
saj. Dhuratat me vlerë më të madhe se 10000 lekë përdoren për qëllime të veprimtarisë së institucionit.
Dhuratat që kanë vlera artistike, muzeale apo historike, u dorëzohen institucioneve të specializuara. Në
të njëjtën mënyrë administrohen edhe dhuratat që nuk mund të kthehen, sipas nenit 11 të ligjit për
etikën. Në rast se nëpunësi dëshiron ta mbaj dhuratën e marrë, me vlerë mbi 10000 lekë, atëherë ai
paguan diferencën e vlerës se saj, sipas vlerësimit të bërë nga institucioni. Raportimet për çdo shkelje
të vërejtur apo të mundshme të këtyre rregullave bëhen pranë njësisë së burimeve njerëzore të
institucionit.52

Duhet theksuar se edhe ligji PKI rregullon çështjen e dhuratave. Ky ligj trajton marrjen e dhuratave,
favoreve, premtimeve apo trajtimeve preferenciale si raste të veçantë të konfliktit rast për rast të
interesave që duhen parandaluar dhe shmangur efektivisht. 53 Veçoria e këtij ligji qëndron tek rrethi i
personave të lidhur me zyrtarin që në krahasim me situatat e tjera të përcaktuara nga ky ligj është shumë
më i gjerë, duke përfshirë edhe çdo person fizik ose juridik që luan rolin e ndërmjetësit. 54

3.4. Detyrime të tjera gjatë e pas punësimit

Kreu V dhe IV i ligjit për etikën përcaktojnë edhe disa detyrime të tjera për punonjësit në kuadër të një
pune etike. Përgjatë realizimit të marrëdhënieve të punës, punonjësit duhet të:
- mos dëmtojnë interesat e të tjerëve dhe të mos përdorin vendin e punës për përfitime financiare
apo të tjera personale
- mbrojnë e ruajnë pronën shtetërore
- mos përdorin pronën shtetërore për qëllime të ndryshme nga ato ligjore dhe jo për qëllime
personale

51
N. 11 i ligjit për etikën.
52
Miratuar me VKM 714.
53
Shih neni 23 i Ligjit PKI.
54
Pika 2 e nenit 24 të ligjit PKI parashikon shprehimisht se:
“Rrethi i personave të lidhur me zyrtarin, në zbatim të nenit 23 të këtij ligji, përveç atyre të përcaktuar në pikën 1
të këtij neni, zgjerohet edhe me çdo person fizik ose juridik, i cili, në lidhje me dhuratën, favorin, premtimin
ose trajtimin preferencial, luan rolin e ndërmjetësit a të shkëmbyesit të interesave të lindur nga ky veprim”.
10
 - përdorin efektivisht kohën e punës e për asnjë qëllim tjetër përveçse për qëllimet e punës
(përjashtim rastet e autorizuara zyrtarisht sipas ligjit): kjo do të kërkonte jo vetëm monitorim
të punës së punonjësit, por edhe përcaktim të qartë objektivash/arritjesh konkrete për
punonjësin e administratës publike
- paraqiten denjësisht dhe me veshje serioze e të denja: për këtë kërkohet që në Rregulloret e
Brendshme të institucioneve të përcaktohen detaje për këtë. përcaktimi i rregulloreve do të
evitonte jo pak pyetje që lidhen me kuptimin serioze dhe e denjë. Jo vetëm kaq, por një detajim
i rregullave do të mund të adresonte situata të cilat vetëm duke lexuar ligjin nuk janë të lehta
për t'u zgjidhur, të tilla si:
- për shkak të besimit fetar vjen në punë me veshje shumë të gjata dhe kohët e fundit ka
vënë edhe shami në kokë: a do të konsiderohej kjo cenim i rregullit? Në adresim të
kësaj pyetje nuk duhet harruar që liria për të shprehur besimin e fetar është pjesë e të
drejtave/lirive themelore të njeriut sipas Kushtetutës, por nga ana tjetër vetë shteti, pra
edhe institucionet e tij publike janë laike. 55
- vjen në punë me veshje të caktuara (pantallona të shkurtra, funde/fustane të shkurtra, të
hapura, etj.): a do konsiderohej veshja e tyre shkelje e rregullit ligjor për veshje të denjë
e serioze?
- konsumimin e alkoolit në ambientet e punës: në ligj nuk përmendet kjo çështje, por nga
ana tjetër a e pranojnë rregullat morale të sjelljes korrekte? etj.

Ndërkaq, Kreu VI përcakton detyrime pas marrëdhënieve të punës si:

- jo përdorim i informacionit konfidencial, të marrë gjatë kryerjes së detyrës, për interes personal
- jo përfaqësim në konfliktet me administratën publike për një periudhë deri 2 vjet pas përfundimit
të marrëdhënies së punës.

Detyrime të tilla të përcaktuara në ligj kërkojnë sqarime të nevojshme, për shkak se edhe vetë termat e
përdorur në ligj janë të hapura për interpretime. Se çfarë do të quhet veshje serioze apo e denjë, kjo pa
dyshim që nuk është një çështje që mund të parashikohet detajisht në ligj. Po ashtu, se cila do të
konsiderohej sjellje e denjë, edhe kjo nuk mund të sqarohet hollësisht nga ligji. Sjellja njerëzore është
e përbërë nga një kompleksitet situatash ndërveprimi të cilat nuk mund të parashikohen se si do të
adresohen, shpesh as në nivel nënligjor, jo më në nivelin e një ligji. Ajo që mund të ndihmonte
zbatimin korrekt të këtyre neneve të ligjit, mund të ishte miratimi i ndonjë rregulloreje apo rregullash
të posaçme që të detajojnë sa më shumë të jetë e mundur situata të tilla. Po ashtu, mbledhja e rasteve të
hasura në jetën e një institucioni, zgjidhjet e dhëna dhe hartimi i përmbledhjeve me praktikat më të
mira do të ishin gjithashtu ndihmë për një kuptim më të mirë dhe zbatim në një shkallë më të gjerë të
vetë ligjit për etikën.

3.5. Detyrime dhe Sanksione

Në lidhje me sa u përshkrua më sipër, ligji parashikon detyrime sa për punonjësit, aq për eprorët
direkt, ashtu edhe për hallka të caktuara brenda institucioneve apo institucionin në tërësi. Së pari,
kërkohet që cilido punonjës i organit administrativ të njohë ligjin dhe të sillet sipas rregullave të etikës.
Njohja sa më mirë e ligjit do të çonte në rritjen potenciale të nivelit të zbatueshmërisë të tij. Së dyti,
njësia e personelit është një hallkë e rëndësishme e cila ngarkohet me ligj të ofrojë këshillime dhe
madje të mbajë kontakte edhe me institucione të tjera si për shembull me Departamentin e
Administratës Publike (DAP) për adresimin e rasteve konkrete në zbatim të këtij ligji. Së treti, eprori
direkt ngarkohet me këtë ligj të kontrollojë zbatimin e rregullave të parashikuara me ligj.

55
N. 10 i Kushtetutës.
11
Në rast të moszbatimit me korrektesë të këtij ligji, merren masa disiplinore ndaj punonjësve që kryejnë
shkelje. Ligji për etikën parashikon që masat disiplinore janë njësoj si ato të parashikuar nga Ligji mbi
Statusin e Nëpunësit Civil. 56 Kjo nuk duhet lexuar as sikur punonjësit që i nënshtrohen ligjit për etikën
janë vetë ato me status të nëpunësit civil, as sikur kjo dispozitë i jep punonjësve që i nënshtrohen
zbatimit të ligjit etikën statusin e nëpunësit civil. Kjo dispozitë është thjesht referuese: legjislatori që të
mos përsërisë një rregullim që gjendet diku tjetër thjesht bën referimin e dhënies së sanksioneve për
moszbatim të ligjit për etikën tek ligji ku gjenden rregullat që ai (legjislatori) dëshiron të zbatohen. Në
sqarim të kësaj dispozite, ndaj nëpunësve civilë jepen këto masa disiplinore:
- vërejtje me shkrim
- vërejtje me paralajmërim
- pezullimi nga e drejta e ngritjes në detyrë, për një periudhë deri në dy vjet
- kalimi në një detyrë të një niveli apo klase më të ulët për një periudhë nga 30 ditë deri në 1 vit
- largimi nga shërbimi civil, që në rastin e zbatimit të ligjit për etikën, do të thosha duhet lexuar,
largim nga puna, pavarësisht nëse vendi i punës është apo jo pjesë e shërbimit civil.57

Çdo sanksion i marrë sipas ligjit duhet të raportohet brenda 10 ditëve pas marrjes tek DAP 58 që duhet
të përfshijë atë tek Regjistri Kombëtar i Administratës Publike. Pavarësisht vështirësive që vijnë si
rrjedhojë e situatës mbi krijimin e regjistrit të administratës publike, 59 informimi i DAP është më se i
realizueshëm dhe kështu institucionet zbatojnë me korrektësi ligjin.

Një tjetër përgjegjësi që buron nga ligji ka të bëjë me përgjegjësinë jashtëkontraktore për dëmet e
shkaktuara nga veprimi në kundërshtim me ligjin për etikën. Ligji për përgjegjësinë jashtëkontraktore
Nr. 8510, dt. 15.7.1999, është ligj i cili zbatohet në këtë rast dhe nuk duhet anashkaluar. Çdo kërkesë
për zhdëmtim të dëmeve të ardhura duhet adresuar së pari nga institucioni dhe më pas ky i fundit, nëse
punonjësi ka vepruar me faj, i a ngarkon këtë dëmshpërblim punonjësit. 60 Pa dyshim që në rastet kur
shkelja e këtij ligji përbën vepër penale, dhe raste të tilla ka si për shembull ajo e shpërdorimit të
detyrës, korrupsioni pasiv/aktiv, etj, duhen adresuar rregullat ligjore për inicimin e procedimit penal. 61

4. Disa çështje që duhen adresuar për një zbatim më të mirë të ligjit

Disa prej çështjeve që u trajtuan më lart duhen sqaruar e përshtatur me kujdes në/për çdo institucion.
Kështu, një koncept me rëndësi është ai i eprorit direkt. Por cili është eprori direkt për cilindo punonjës
në organe të ndryshme të administratës publike? Për të kuptuar se cili është epror direkt i kujt do duhet
të ketë një analizë të hollësishme të organigramës dhe strukturës së institucionit dhe qartësim të
varësisë së pozicioneve ndaj njëra-tjetrës. E them këtë sepse për shembull, nëse një organ është pjesë e
shërbimit civil, eprori direkt për shërbimin civil është e qartë se cili është: për shembull i një specialisti
është drejtori i drejtorisë përkatëse dhe i drejtorëve të çfarëdo niveli është sekretari i përgjithshëm. 62 Jo
çdo institucion është pjesë e shërbimit civil dhe i nënshtrohet kësaj strukture të qartë hierarkie, 63 madje
një vendim i Këshillit të Ministrave i qershorit 2011 përcakton edhe se struktura e caktuar me ligjin
për statusin e nëpunësit civil do të jetë e ndryshuar sipas një ndarje të organeve të administratës
56
N. 19 i ligjit për etikën.
57
Shih N. 25 të ligjit për statusin e nëpunësit civil.
58
DAP është institucion i krijuar me ligjin për statusin e nëpunësit civil dhe në shtesë të detyrave sipas atij ligji, me ligjin
për etikën DAP i shtohet edhe kompetenca e adresimit të kërkesave për sqarim nga institucionet në lidhje me rregullat e
etikës.
59
Një regjistër i tillë ende ka nevojë të krijohet në vendin tonë.
60
Shih ligjin 8510.
61
Shih Kodin Penal të Republikës së Shqipërisë.
62
Shih ligjin nr. 8549, datë 11.11.1999 “Statusi i nëpunësit civil”.
63
Shih N. 2 të Ligjit për statusin e nëpunësit civil.
12
publike qendrore në disa nivele. 64 Duke konsideruar edhe se në një pjesë të organeve të qeverisjes
vendore ligji për statusin e nëpunësit civil nuk ka gjetur zbatim me strukturën organizative që
miraton, 65 mund të thuhet edhe se në një pjesë të shërbimit civil në vend nuk ka një hierarki siç
parashikohet me ligj. Organet që nuk i nënshtrohen ligjit për statusin e nëpunësit civil, do duhet të
shihet strukturimi i tyre sipas rregullave përkatëse në fuqi për secilin prej tyre. Qartësimi i strukturës
organizative dhe i hierarkisë vendimmarrëse në lidhje edhe me çështjet e etikës është më se i
domosdoshëm me qëllim shmangien e tejkalimit të kompetencave në zbatim të ligjit për etikën.

Po ashtu, disa prej çështjeve të prezantuara në ligjin për etikën kërkojnë detajim të mëtejshëm. Kështu
një pyetje që ngrihet është: a duhet çdo institucion të ketë një rregullore për etikën? A duhet një
rregullore e veçantë vetëm për etikën, apo ajo mund të jetë e integruar tek rregullorja e brendshme.
Mendoj që cilado zgjedhje do të reflektonte përmbajtjen e qëllimin e ligjit, edhe pse do ishte vihej më
shumë në pah çështja e etikës nëse do të miratohej një rregullore më vete për etikën. Po ashtu,
formularë tip për tërheqjen e mendimit të qytetarëve mbi sjelljen etike të punonjësve të organeve të
administratës publike do të ishin më se të vlerësueshëm. Madje, një analizë me rastet e hasura nga
institucioni e shndërruar në formën e praktikave të mira do të ishte një ndihmë e madhe për punonjësit
dhe vetë institucionin.

6. Përfundime
Etika në administratën publike është një aspekt me rëndësi madhore dhe me vlera sa morale aq edhe
ligjore. Ajo është kategori juridike, pra një sërë aktesh ligjore e nënligjore që përcaktojnë standarde
sjelljeje të punonjësve të administratës publike. Respektimi i saj është i detyrueshëm. Megjithatë,
respektimi varet shumë sa nga ekzistenca e normave sa më të qarta, njohja e mirë e tyre, masat që ato
parashikojnë për rastet e moszbatimit të ligjit. Institucionet duhet të punojnë shumë për miratim
rregullash të brendshme si dhe trajnim për kuptimin sa më të mirë të rregullave mbi etikën. Një Kod
Etik në çdo organ të administratës publike do të ishte një adresim me korrektesë i kërkesave ligjore
dhe misionit të vetë kësaj të fundit për një qeverisje më të mirë ndaj qytetarit. Një kod i tillë, apo tërësi
rregullash për etikën, duhet gjithsesi të respektojë disa standarde themelore. Standardet e miratuara
nga OECD do të ishin udhërrëfyesit më të mirë për hartimin e këtyre rregullave. Të tilla standarde si
qartësia e rregullave,transparenca, njohja e gjerë e këtyre rregullave, qëndrueshmëria e këtyre
rregullave, interpretimi i tyre i drejtë dhe me qëndrueshmëri, detyrueshmëria për t'i zbatuar, do të
sillnin një klimë natyrshmërie në zbatimin sa më me efikasitet të tyre.

Bibliografi
• Armstrong E., Transparency and Accountability in Public Administration: Recent trends, regional and
intenrational developmetns and emerging issues, United Nations, 2005.
• Aristoteli, Etika, Shtëpia Botuese "Fllad", Tiranë, 2001.
• Alimehmeti E., Rregullimet etike në profesionin e juristit, Jus & Justicia 4/2010, Fakulteti Juridik, UET.
• Colero, A framework for universal principles of ethics, UBC Center for Applied Ethics, 2000.
• Çani (Methasani) E., Marrëdhëniet e Punës në Administratën Publike: Analizë e Legjislacionit Shqiptar,
Qendra AKSES, Shqipëri, Shtëpia Botuese albPaper, Dhjetor 2009.

64
Ky vendim ndryshon një strukturë të përcaktuar me ligj, e kështu në kuptim të ligjit themelor të vendit, Kushtetutës (N.
116) cenon parimin e hierarkisë së normave në vend. Shih Vendimin e Këshillit të Ministrave Nr. 474, datë 16.6.2011 'Për
përcaktimin e standardeve e të procedurës që duhet të ndiqet gjatë hartimit dhe miratimit të strukturave organizative të
institucioneve të administratës publike", botuar në Fletore Zyrtare Nr. 97, dt. 22.7.2011.
65
Shih Raportin Vjetor të Komisionit të Shërbimit Civil 2010.

13
• Çani (Methasani) E., Etika dhe Kodi i Sjelljes për përfaqësuesit e popullit: analizë e legjislacionit në fuqi në
Republikën e Shqipërisë dhe nevoja për një Kod Sjelljeje, Studime Juridike, Nr. 2, 2009, Fakulteti i
Drejtësisë, Universiteti i Tiranës.
• ISPL, Komentari i KPA, Tiranë 2000.
• Manual “Hetimi administrativ dhe trajtim i rasteve të veprave penale në fushën e deklarimit të interesave
private”, ILDKP-USAID, Shtëpia botuese “Dorena Publishing”, Mars 2010.
• Manual mbi 'Parandalimin e Konfliktit të Interesave në pushtetin vendor’, SHBSH –ILDKP-USAID,
Tiranë, Shtator 2009.
• Manual 'Shpjegues dhe Trajnimi mbi Parandalimin e Konfliktit të Interesave në prokurimet publike’, ACER
–ILDKP-USAID, Tiranë, Maj 2009.
• Manual Shpjegues dhe Trajnimi mbi Parandalimin e Konfliktit të Interesave’, bashkë-hartuese, ISB dhe
USAID Albania, Shtëpia Botuese ‘Dituria’, Tiranë, Dhjetor 2006.
• Nolan, Living Issues in Ethics, Iuniverse Inc, 2000
• OECD, Trust in Governments: ethic measures in OECD countries, Francë, 2000, fq. 31.
• Pasha, Llaci, Skreli, Tanku, Çepani, Etika, ekonomia dhe biznesi, Instituti për kërkime dhe alternativa
zhvillimi, Tiranë 2003.
• Richard A. Chapman, Etika në Shërbimin Publik për Mijëvjeçarin e Ri, Nju Jork, 2002.
• Sadushi S., E Drejta Administrative, Shtëpia Botuese Ora, Tiranë 2008.
• Zhan-Zhak Ruso, Kontrata Sociale, Shëpia Botuese “Luarasi”, Tiranë 1998.
• Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë
• Kodi i Procedurave Administrative
• Kodi Penal i Republikës së Shqipërisë.
• Ligji nr. 8549, datë 11.11.1999 “Statusi i nëpunësit civil”.
• Vendim i Këshillit të Ministrave nr. 714, datë 22.10.2004 "Për veprimtarinë e jashtme dhe dhënien e
dhuratave gjatë veprimtarisë së nëpunësit të administratës publike".
• Vendim i Këshillit të Ministrave Nr. 474, datë 16.6.2011 'Për përcaktimin e standardeve e të procedurës që
duhet të ndiqet gjatë hartimit dhe miratimit të strukturave organizative të institucioneve të administratës
publike"
• Konventa Penale mbi Korrupsionin, Kombet e Bashkuara
• Council of Europe, European Treaty Series, Nr. 173
• OECD Recommendation of the Council on Guidelines C(98)70, dated 23.04.1998 'For managing
conflict of interest in the public service'
• OECD Council Recommendation C(2003)107, dated 28 May 2003 "Guidelines for Managing
Conflict of Interest in the Public Service"
• Final Regulation Issued by the U.S. Office of Government Ethics. Codified in 5 C.F.R. Part 2635 (1/1/02
Edition), as amended at 67 FR 61761-61762 (Oct. 2, 2002)
• www.hidaa.gov.al
• http://www.oecd.org/dataoecd/60/13/1899138.pdf
• http://www.unodc.org/pdf/crime/convention_corruption/signing/Convention-e.pdf
• http://en.wikipedia.org/wiki/Ethics
• http://www.britannica.com/
• http://www.medievalwall.com/painting/ambrogio-lorenzetti-palazzo-pubblico-siena/
• Merriam Webster's Collegiate Dictionary. http://www.merriam-webster.com/
• http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/un/unpan020955.pdf
• http://www.oecd.org/dataoecd/17/35/35521364.pdf
• http://www.oecd.org/dataoecd/17/35/35521364.pdf
• http://www.oecd.org/dataoecd/61/33/35526972.pdf
• http://www.oecd.org/dataoecd/17/37/35521348.pdf
• http://www.coe.int/t/dghl/monitoring/greco/documents/Rec%282000%2910_EN.pdf

14