Architektura karolińska i ottońska

• okres karolińskii ok. 800-950ne

Karol Wielki - od 800 roku cesarz imperium rzym - najwybitniejszy wladca
sredniow. europy, odnowiciel cesarstwa rzyhmskiego na zachodzie.
geneza: nawiązanie do dorobku okresu wczescnochrzes. oraz ukazanie
ciaglosci miedzy imperium rzymskim a panstwem karola wielkiego

• okres ottonski ok950-1050 ne

cesarstwo ottonow - od 963 roku otton i wielki zostal koronowany na cesarza
swiegtego cesarstwa rzymskiego narodu niemieckiego. Wraz z następcami
przygotowuje kanon formalny architektury romańskiej
Architektura ottońska czerpała ze wzorców karolińskich oraz z architektury
Bizancjum wprowadzając w nich pewne zmiany

cechy wspólne architektury sakralnej:

- bazylika wczesnochrzescijanska jako prototyp

- stosowanie westwerk (akcentowanie części zachodniej)
- addycyjnosc bryl i przestrzeni (dodawanie brył)
- uklady bazylikowe z transeptem (nawa poprzeczna)
- stosowanie wież na skrzyżowaniu naw z transeptem
- układy podłóżne i centralne

cechy architektury ottońskiej:

- stosowanie podpór i filarów naprzemiennie - alteracja

- sklepienia m.in. w kryptach
- krypty
- stropy płaskie lub odkryta więźba dachowa
alternacja saska ABBA
alternacja nadreńska ABA


1
 kaplica pałacowa /pfaltz/ w Akwizgranie /792-805/, rzut


-budowla na planie centralnym (przykład) i osiowym

- sklepienie na dole krzyżowe
- rzut - ośmioboczna nawa główna (wewnatrz) - 16 bok - zewnatrz
- dwie wieże przy narteksie
- budowa w 790r
- westwerk (skrzydło zachodnie) wyższy – rozbudowana, umieszczona poprzecznie
do nawy, zachodnia część bazyliki charakterystyczna dla architektury
przedromańskiej.)
- dach stożkowy
- arkadowe oddzielenia nawy głównej od obejścia
- póżniej przebudowany na gotycki

2
 kościół w Centuli, obecnie Saint-Riquier koło Amiens/ 790-799/, rzut

przykład tendencji podłużnej

- osiowy
- westwerk (to kratkowane)
- wiemy jak wyglada dzięki rycinie

3
kościół opacki w Fuldze (BRAK NA MOODLACH)

- krypta halowa (wszystkie

przęsła tej samej wysokości
- założenie dwuchórowe

Brama do klasztoru w Lorsch (BRAK NA MOODLACH)

- jeden z niewielu zachowanych do

dzis zabytkow
- podobne do łuku triumfalnego


4
 Architektura ottońska

kościół św.Michała w Hilldesheim /1010-33/, rzut




ściany we wnętrzach kościołów uzyskują nowe podziały przez wykorzystanie

różnych podpór - alternacja czyli np kolumny i filary
- sklepienia w kryptach i nawach bocznych
- nawa główna i dwie nawy boczne, transept ma ta sama szerokość co nawa
główna
- przykład alternacji saskiej ABBA
- kolumna ze scenamim życia Chrystusa (Biskupa Bernwarda)
- kolumny z kapitelem kostkowym

5
kościół św. Cyriaka w Gernrode /960/, rzut

przykład podłużnego planu

- alternacja nadreńska ABA
- wieżyczka na przecięciu naw z transeptem

6
kościól w Ottmarsheim (brak na moodle)

- osiowość
- plan na kole (osmiobocznym)
- centralny
- pojawiaja sie nowe elementy np podwojone okna bifory i
- rzut przypomina San Vitale w Rawennie
- tylko jedna wieżyczka


7
Kultura monostacyzmu

- rozwój klasztorów, wspólnot modlitewnych

- plan klasztoru idealnego
- staje się swego rodzaju miasteczkiem
- bazuje na planie rzymskiego obozu legionów
- refektarz - jadalnia
- kościół dwuchórowy
- na terenie jest „hotel”, dom lekarza, apteka, cmentarz, browar, biblioteka,
spichleż, obozy i stajnie, łaźnia, kuchnia, szpital, młyny (nad rzeką)

Kościół klasztorny:
- oparty na module kwadratu
- nawa boczna oddzielona rzędem łuków arkadowych
- układ bazylikowy
- wieże
- transept
- wieża na przecięciu transeptu i nawy głównej

8
 Opactwo w Cluny

1 - kosciol
2 - narteks i atrium
3 - wirydarz
10 - refrektarz

- klasztor powstaje w celu zreformowania życia zakonnego na przełomie X/

XI wieku
- wzór dla klasztorów europejskich

CLUNY III
- otoczony murem
- narteks
- duży wirydarz
- archi. burgundzka
- strzeliste wieże
- największy zbudowany klasztor w zachodniej europie (zniszczony w czasie rewolucji
francuskiej)
- był oparciem dla odnowy liturgii i oparciem dla wypraw krzyżowych
- chór na planie półkolistym (eudycyjność formy)

9
katedra /kościół pielgrzymkowy/ w Santiago de Compostela,
Hiszpania /1075-1211/

- miejsce pielgrzymek
- ambit - obejście prezbiterium
- kolebka wzmocniona gurdami
- można obejść cały kościół dookoła

10
11