Professional Documents
Culture Documents
Projekti Lendor
Projekti Lendor
Aurora Bicaku
Kristina Kaciqi
Gerti Gjeta
Veprat
"Vallja e Yjeve" Poezi
"Ylli i Zemrës" Poezi
Në vend të parathënies është vjersha “Zog i Qiejve” e cila shpalos programin e ti poetik
vjersha fillon me vargjet:
Këng’ e lasht’ e vjershërisë më pëlqeu aq fare pak...
Do t’ j-a marr që sot e tutje si bilbil parëverak,
Që nga fund’ i vetëvetes do këndoj një mall të ri:
Që në vargjet e para vërehet se si poeti do të këndoi një këngë të re duke e nxjerrur
nga fundi i vetvetes një mall të ri që në këto vargje dalin dy nocione, figura, tema të
poezisë së Lasgushit. “Kënga e lashtësisë” dhe “Malli i ri” të cilat kanë një lidhje të
ndërmjetme dhe nuk kundërshtojnë njëra tjetrën pasi thirrja që do ta bëjë poeti në lirikën
shqipe nuk është shkëputje nga kontinuiteti i poezisë së mëparshme por një kërkim i një
lidhje të fortë me burimin me këngën e lashtësisë për t’u ngritur deri tek malli i ri pra kjo
është thirrja për origjinalitet dhe vjersha vijon duke shtjelluar programin e poetit.
Zog’ i Qiejve
Brenda tufës së junapit që mbleroj me kaq stoli,
Kur po shoh ndaj ryn bilbili e sakaq ze qan nër fletë,
Këng’ e ti më ngjan kulluar posi këng’ e Zotit-Vetë.
E prandaj, dyke filluar, ay Lart i shpije kryet
Dh’ i ngreh sipër-e-më-sipër gjer sa qafa ment i thyet.
Asohere-e ndjej si dridhet më një zë pa shëmbëllim,
Asohere-e ndjej si foli: Tëjam falë,-o Zoti im!
E pastaj i ulet gusha më- përposh-e-më-përposh,
I venitetme-nga-dale syri-i qarë-e bukurosh.
Ay sheh që nëpër fletë me vështrimin e çuditur
Ndaj çkëlqen nër mijë gjyra Vënd’ i ti ku pati zbritur,
E pra ja q’i mbylli sytë, e që gojezën e hapi:
Tungjatjeta! Tungjatjeta! Vënd o Vënd ku çel junapi!
Kjo poezi që është njëra ndër poezitë më të bukura të poetit për shumë arsye është një
hyrje për të kuptuar në tërësi poezinë e Lasgushit në të vërtetë është një këngë për
mënyrën e këngës së poezisë, sepse ngreh në nivel të poezisë vet procesin e krijimit
poetik që shkon nëpër fazat e veta nga frymëzimi deri te krijimi, në fillim Zog’ i Qiejve
është bilbili që simbolizon poetin është në tokë ku merr frymëzimin për këngën ky
frymëzim rritet duke ndier e njohur vendin ku qel junapi, fushat, liqenet, detet, malet,
lulet etj.
Kjo këngë rritet nga zjarri i brendshëm e shkon drejt Diellit e Zotit takon yjet e ndezura
përgjithnjë. Shkroi herët por poezitë i botoi nga fillimi i viteve '20. Lasgushi nuk duronte ti thonin
as simbolist, as modernist me arsyetimin që poezia shpreh shpirtin e njeriut dhe është humaniste. [5]
Vallja e Yjeve (1933) ka këtë strukturë ciklore: I. (Në vend parafjale) Zog i Qiejve, II. Vallja e Qiellit,
III. Vallja e Dherit, IV. Vallja e Yjeve, V.Vallja e Përjetësisë, VI. Vallja e Vdekjes, VII. Kur nuk
ndjehesh fare mirë.[6]
Pas luftës jetoi në vetminë e vet. Krijoi edhe tri vepra të mëdha poetike: Mbi
ta, Kamadeve dhe Eskursioni teologjik i Sokratit.[7]
Veprat
Zog’ i Qiejve
Brenda tufës së junapit që mbleroj me kaq stoli,
Kur po shoh ndaj ryn bilbili e sakaq ze qan nër fletë,
Këng’ e ti më ngjan kulluar posi këng’ e Zotit-Vetë.
E prandaj, dyke filluar, ay Lart i shpije kryet
Dh’ i ngreh sipër-e-më-sipër gjer sa qafa ment i thyet.
Asohere-e ndjej si dridhet më një zë pa shëmbëllim,
Asohere-e ndjej si foli: Tëjam falë,-o Zoti im!
E pastaj i ulet gusha më- përposh-e-më-përposh,
I venitetme-nga-dale syri-i qarë-e bukurosh.
Ay sheh që nëpër fletë me vështrimin e çuditur
Ndaj çkëlqen nër mijë gjyra Vënd’ i ti ku pati zbritur,
E pra ja q’i mbylli sytë, e që gojezën e hapi:
Tungjatjeta! Tungjatjeta! Vënd o Vënd ku çel junapi!
Kjo poezi që është njëra ndër poezitë më të bukura të poetit për shumë arsye është një hyrje
për të kuptuar në tërësi poezinë e Lasgushit në të vërtetë është një këngë për mënyrën e
këngës së poezisë, sepse ngreh në nivel të poezisë vet procesin e krijimit poetik që shkon
nëpër fazat e veta nga frymëzimi deri te krijimi, në fillim Zog’ i Qiejve është bilbili që
simbolizon poetin është në tokë ku merr frymëzimin për këngën ky frymëzim rritet duke
ndier e njohur vendin ku qel junapi, fushat, liqenet, detet, malet, lulet etj.
Kjo këngë rritet nga zjarri i brendshëm e shkon drejt Diellit e Zotit takon yjet e ndezura
përgjithnjë.
Që nga bota njerëzore, ku këndoj me shpirtin plot,
Prit-e, prit! Se po t’afrohet Zog’i Qiejvet, o Zot!
Fal-i Këngëtor-finoshit Gas të Thjeshtë mun në gji:
Posi lot në rreze djalli ndrit-e në Përjetësi!
Katër vargjet e fundit janë lutjet që i drejtohen poetit e Zotit për një bashkim me idealin e
tyre poetik, këtu poeti himnizohet si një zog i qiejve, si një këngëtar finok që ndriçon e jeton
në përjetësi.
Lasgushi krijimin e vet e mbështetë në katër figura elementare:
Qiellin, Dheun, Ajrin e Zjarrin të cilat bëhen edhe temat e përhershme të poezisë së ti
nëpërmjet komunikimit të tyre krijohet lirika e Lasgushit që ka lëvizje poshtë lart e
anasjelltas kështu në nivelin e ndjenjës që është e pa dukshme merr formë piramidale ky
shkallëzim i ndjenjës përcillet me një shkallëzim të formës poetike kështu bëhet përpjekja
për të krijuar formën e përsosur të jashtme të poezisë fillimisht theksohet mundimi i poetit
zbulimi i gjuhës së emocionalitetit të lartë që bëhet gjuhë e zjarrtë.
“O gjuhë e shenjtëruar o mall me shpirt plot
o vetetim e qiellit që fërfëllon me flak
o djell e llaftaruar që ndrit si pik lot”
Janë këto vargjet e poezisë “Gjuha e Zjarrtë” kjo gjuhë ky verb i lar në anë ky zjarr që
përflaket si yll vetmitar kjo fshehtësi i bëhet poetit gjuhë e poezisë gjuhë e dashurisë.
Në poezinë kënga “Pleqërishte” kemi një identifikim të poetit me vendin e ti tashmë kjo
këngë është bërë këngë e re e poetit, është bërë mall psherëtimë lot i zi vaj që buron nga
shpirti.
Edhe në poezinë “Poradeci”, “Drenit liqerit”, “Zemra e liqerit”.
Këto poezi me tu parë duken si poezi pejsazhiste në fakt janë poezi ku luhet drama e
njohjes dhe e vet njohjes poetike.
Dy vargjet e fundit të poezisë “Poradeci” duke nisur rrugëtimin mes për mes për Shqipërinë:
“Drini plak e i përmallshëm po buron prej shëndoumi”
VARGJE DASHURIE
Nuk ka lirikë të madhe pa dashurinë në një rast Lasgushi thotë unë besoi te dashuria më
shumë më ka tronditur në jetë dashuria, më shumë më ka gëzuar në jetë dashuria dhe në
poezinë e ti “Lirika” dhe “Dashuria” janë mbizotëruese edhe titulli i blenit “Ylli i Zemrës” ishte
“Vasha e Trimi”
“Ishe vogëlushe, isha mituri,
ishe vashë e bukur, isha trim i ri"
Ja si e kemi pra një këndim të dashurisë në frymën shqiptare.
Poeti i këndon kësaj ndjenje si një fuqi themelore jetësore dashuria për të është Tokësore
dhe Qiellore. E dashura këndohet në nivelin e bukurisë trupore dhe shpirtërore.
Vasha në poezinë e Lasgushit është motër, shoqe, grua.
Te fjala motër poeti i drejtohet së dashurës o motër e ëmbël këtu fjala motër nuk është në
kuptimin që ne e kemi sot për të, por motër prej mater që është emërtim i vjetër i vashës si
grua, nënë si shoqe pra gjithnjë e më i përafërt është koncepti i lasht shqiptar i këndimit të
femrës.
O! Zjarr-e-mall-e-yll-e-emër-pa-emër,
Vashë-edhe-shoqe-e-motër-e-dashurisë,
Nuse-edhe-grua-femër-varr-në-zemër,
Varr-edhe-zjarr-e-flak’-e-perëndisë.
Këto vargje sjellin figurat qendrore të poezisë së Lasgushit.
Zjarri, malli, ylli, varri, flaka. Figura e yllit e cila del në të dy titujt e librave është e lidhur me
dashurinë.
Dashuria për të është mall një ndjenjë e larguar ëndërrim, fshehtësi, dëshpërim dashuria për
të është varr që për të mbetur gjallë për ditë e donë nga një lëndim të ri.
Më tepër se gjysma e poezive të Lasgushit janë këngë për dashurinë kjo dëshmon që poeti
gjatë gjithë shekullit të vet krijues ka shkruar vjersha dashurie që tregon se ky motiv nuk
lidhet me moshën e krijuesit por me thellësinë e motivit personal, pra lirisht mund të themi
se: “Dashuria nuk njeh vite”
VDEKJA E NOSITIT
Është poezia më e realizuar e Lasgushit kjo poezi është shkruar në vetën e parë si monolog
ku subjektiviteti i poetit është transponuar në tekst drejtpërdrejtë ndaj fiton një dramacitet të
lartë këtu figura e i gjithë teksti dalin si klithmë e dhembjeve, vet rrëfimi i Nositit nis me
fjalët:
“Me zjarr ju flas..., me zjarr”
Në vijim dalin konceptet e figurat e Lasgushit dashuri për lloftari, dëshirë, gjakim për
vetëflijim për ushqimin e trashëgimtarëve dhe vdekja vjen me gas vetëm pasi është
mbushur ideali njerëzor vetë atëherë ajo është e pa vajtueshme, dhe vjersha fillon me
vargjet.
Vdekja e Nositit
Me zjarr ju flas..., me zjarr.
Në gjirin tim kam hapur varr...
Që t’i jap shpresë-edhe t’j-a marr...
Un’ ik liqerit zemërak
Fatlum dh’ i pastër si zëmbak,
Po zemra ime kullon gjak:
Se vijnë-urtuar zogjtë-e mi,
Dh’ u jap ushqim me dashuri-
Një dashuri për llaftari:
Pa nis ah! gjirin t’a godas...
Dh’ e hap ah!-gjirin më një ças...,
Dh’ i nginj ah! zogjtë-e vdes me gas!...
Mendimi i Kutelit për Lasgushin
Në hierarkinë e elementeve që përbëjnë vlerën e një vepre poetike, forma ose trajta zë
vendin e parë. Kuptimi ose përmbajtja nuk vijnë përveç se në radhën e dytë. Kjo gjë
shpjegohet e kuptohet lehtë. Sepse, sa e sa nuk mund të kenë mendime të larta e mbase
hyjnore, sa e sa nuk mund të kenë ndjenja të thella e të kthjellta, sa e sa nuk mund të ndjejnë
e të shijojnë shpirtërisht bukuritë e jetës dhe të natyrës, gazin e ditës, magjinë e mbrëmjes
ose fshehtësinë e natës, sa e sa nuk mund të përmbushin vepra të larta, po të gjithë këta
duke mos patur mundësinë e brëndshme t’i shprehin këto ndjenja e mendime të veshura me
veshjen e poezisë, pra, të formës, nuk janë vjershëtorë. Janë e mbeten, ndoshta
mendimtarë, shkencëtarë, shkrimtarë, e mbase heronj, por jo vjershëtorë.
Kjo është arsye, për të cilën në vëzhgimin e veprës poetike të Lasgushit, ne fillojmë me
formë, duke përmbledhur në këtë fjalë fjalorin, përfytyrimet, rimën, ritmin, fonologjinë e stilin
përgjithërisht.
Fillojmë me fjalorin. Zgjedhja e fjalëve, kalitja dhe radhitja e tyre, pasqyrojnë shkallën e
ndjesisë artistike të një shkrimtari. Këtë ndjenjë Lasgush Poradeci e ka të zhvilluar në një
shkallë të lartë, ku nuk ka gjetur të tjera gjurmë, përveç gjurmëve anonime të këngëtarëve
popullorë që janë gjurmët në histori të kolektivitetit shqiptar. Frymëzimi poetike, i cili zbret si
një shkëndijë prej së larti, nga bota "transendentale", Lasgushi e konsideron si një frymëzim
të fjalës:
Sbret një yll prej lartësije,
Një të ndritur shkrepëtime
Posi flakë e posi hije
Ajo ryn në zemër t’i me.
E kuptoj me shpirt të sosur
Si kullon dale nga dale
E si fjalës së palosur
M’i hap kindën e një pale...
Naimin e quan Lasgushi Fjalëtor i mallëngjyer dhe gjuhën e vetë e quan "Verb i Perëndisë",
sipas vargut të Ungjillit të Shën Joanit “Që përpara herësë ishte Fjala”, duke nënvizuar
vëndin që zë fjala si element i parë poetik. Nëpërmjet fjalorit Lasgushi shquhet haptazi nga
gjithë poetët e tjerë të shqipes. Lasgushi ka fjalorin e tij, një fjalor të cilit dalngadal do
ushtrohemi t’i themi lasgushian. Elementet kryesore, tipike të këtij "glosari" janë fjalët e
lashta e të rralla të papërdorura përpara tij në literaturën e kultivuar, fjalët e thurrura dy e tri
bashkë sipas shpirtit të gjuhës shqipe dhe fjalët e reja të nxjerra nga fjalët e vjetra pas
harmonisë së shqipes. Përmjet kësaj trinije e përmjet mënyrës ose stilit të përdorimit të
fjalëve në vargje, Lasgushi ka përtëritur shqipen duke i dhënë ngjyra të reja, ndriçim të ri e
gjallëri të re. Radhisim këtu më poshtë disa fjalë të lashta e të rralla të kuptuara nga vepra e
Lasgush Poradecit.
PROJEKTI LENDOR
Tema: Pogradeci
Viti Shkollor:2021-2022
Shkolla:”Naim Frasheri”
Klasa:X-E
Lenda:Gjuhe Shqipe
Punoi:Aleksandros Kajo
Pranoi:Johana Rrufa
Aurora Bicaku
Kristina Kaciqi
Gerti Gjeta
Project
Topics: Technology
Class: X-E
Case: English
In this article, we’ll cover how technology has enhanced the quality of life for
seniors lives in and out of the home. Technology’s advancements have
provided quicker ways to communicate through instant messaging apps and
social media platforms. Seniors are able to keep in touch with loved ones,
while caregivers have new avenues to check in on aging parents or patients.
Technology has also given us brand new devices in recent decades, like
smartwatches, tablets, and voice assistant devices. With these devices, we can
do things like transfer money instantly and make purchases for everything
from clothes, food delivery, groceries, furniture, and more. Technology has
changed how we entertain ourselves, meet each other, and consume all types
of media. It’s made fun advancements, but it’s also made important
advancements in safety when it comes to home security and medical devices.
Those struggling with hearing loss can now benefit from hearing aids, or TV
Listening Devices that allow them to comfortably listen to their favorite
programs with ease.
Especially for seniors, these devices are providing the freedom to age in place,
to live independently, and to continue moving through everyday life with
peace of mind. It opens up new opportunities by helping with safety, mobility
and connectivity. Medical advancements have made it so you can stay
proactive with conditions like diabetes and arthritis. With new medical alert
devices, seniors can also get help at the push of a button and keep in touch
with loved ones no matter where they are in the world.
Since there are so many new technologies to keep track of, it can seem
overwhelming to adapt. However, all of these new technologies are designed
to make your life easier. Even though it may not feel intuitive, learning how to
use smart phones, smartwatches and voice assistants just takes a little bit of
instruction and practice. When it comes to the way we communicate overall,
modern technology has had a powerful influence.
Digital technology has changed what people term as “media.” The influence of
new technology on media is apparent since a media company isn’t necessarily
a news platform anymore. A media company is now any company that helps
pass information across the globe, including social media platforms like
Facebook and Twitter.That is almost half of the world’s population. Every day,
two million smartphones are sold around the world, and the amount of
information we share shared on social media networks is phenomenal. Social
media isn’t the only big statement digital technology has made. Neither is
social media the only way technology has had an impact in everyone’s life.
Before mobile technology, you had to search through a dictionary to
understand the meaning of a word. Now you can look words up in a dictionary
app or quickly search the Internet. Beyond words, you can search for
practically anything on the Internet using search engines like Google and Bing.