Σάµος τηλ.

(22730)-28685-89090

Πίνακας 2
Πληθυσµοί πόλεων του ελληνικού χώρου
(Σχολικό βιβλίο σελ. 16)

ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ
ΠΟΛΗ Προεπαναστατικά
χρόνια 1879 1889 1907
Αθήνα 12.000 (1805) 63.000 114.000 168.000
Η πόλη της Αθήνας πρέπει να εξεταστεί και σε συνδυασµό µε την πόλη του Πειραιά,
καθώς αναπτύσσονται πληθυσµιακά σχεδόν ταυτόχρονα. Η Αθήνα δεν πρέπει να
αγνοήσουµε ότι προεπαναστατικά δεν αποτελεί παρά µια µικρή κωµόπολη. Ακόµη και
µετά την ανεξαρτησία η Αθήνα δεν έγινε πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού
κράτους αλλά το Ναύπλιο.
Όπως και το σχολικό βιβλίο αναφέρει, την µετεπαναστατική περίοδο η µετακίνηση
ανθρώπων προς τα αστικά κέντρα δε στόχευε αποκλειστικά στην εγκατάσταση εκεί,
καθώς η αργή ανάπτυξη των παραγωγικών δραστηριοτήτων δεν έδινε στους
νεοφερµένους πολλές ευκαιρίες.
Σαφέστατα όµως, όταν µετά το 1835 η Αθήνα έγινε οριστικά πρωτεύουσα του
ελληνικού κράτους, λειτούργησε και ως πόλος έλξης για την µετακίνηση πληθυσµών
από την ύπαιθρο κυρίως. Εάν αυτό το δεδοµένο συνδυαστεί και µε την παράλληλη
ανάπτυξη του λιµανιού του Πειραιά, τις προσπάθειες εκβιοµηχάνισης που σηµειώνονται
στα τέλη του 19ου αιώνα, αλλά και τη φυσιολογική δηµογραφική ανάπτυξη, τότε είναι
εύκολο να εξηγηθεί η πληθυσµιακή έκρηξη που σηµειώνεται αυτά τα χρόνια στην
Αθήνα.
Βέροια 8.000 (1797) — — —
Η πόλη της Βέροιας δυστυχώς για όλο το χρονικό διάστηµα που εξετάζουµε βρισκόταν
κάτω από Οθωµανική κυριαρχία. Για τα µετέπειτα χρόνια δεν υπάρχουν κάποια στοιχεία
για να καταδείξουν την πληθυσµιακή της εξέλιξη. Η περιοχή παρέµενε αµιγώς γεωργική
και κρατούσε τους πληθυσµούς της στην ύπαιθρο χωρίς να συντρέχουν ιδιαίτεροι λόγοι
εσωτερικής τους µετανάστευσης προς την πόλη. Έτσι ακόµη και στα επόµενα χρόνια η
Βέροια αποτέλεσε ένα σηµαντικό κεφαλοχώρι για την περιοχή κυρίως της Ηµαθίας και
των γύρω νοµών (µε τη σηµερινή τους έννοια), το οποίο συγκέντρωνε την τοπική
εµπορική κίνηση (ιδιαίτερα σηµαντικός ο ρόλος των εµποροπανηγύρεων)
Βόλος — 5.000 11.000 23.000
Η πόλη του Βόλου ανήκοντας στο γεωγραφικό διαµέρισµα της Θεσσαλίας ενσωµατώθηκε
στην Ελλάδα το 1881. Έτσι λοιπόν είναι απόλυτα φυσιολογική η πληθυσµιακή έκρηξη µετά το
1879! Ας σηµειωθεί ότι στην πληθυσµιακή αύξηση που παρατηρείται συνηγορεί όχι µόνον η
φυσική αύξηση του πληθυσµού αλλά και η συσσώρευση πολλών προσφύγων από άλλες
περιοχές που βρίσκονταν υπό Οθωµανική κυριαρχία, καθώς και η δηµιουργία του λιµανιού και η
καλύτερη οργάνωσή του. Παράλληλα, τις επόµενες δεκαετίες η πόλη του Βόλου γίνεται ένα από
τα σηµαντικά βιοµηχανικά κέντρα της χώρας

∆Ι∆ΑΣΚΟΝΤΑΣ, ΑΝΤΙΚΡΙΖΟΥΜΕ ΑΚΟΜΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΧΑΜΟΓΕΛΑ mailto:info@alpha.edu.gr 1

 Σάµος τηλ. (22730)-28685-89090

Ερµούπολη — 22.000 22.000 18.000

Η πρωτεύουσα της Σύρου αναπτύχθηκε µόλις τα πρώτα χρόνια µετά την επανάσταση του 1821
καθώς έγινε κέντρο υποδοχής προσφύγων, κυρίως αυτών από τη Χίο. Στη συνέχεια και µετά την
ανεξαρτησία, σε συνδυασµό µε την παρακµή ή και την καταστροφή παραδοσιακών ναυτικών
κέντρων, αναδείχθηκε ως νέο σηµαντικό λιµάνι.
Η στρατηγική θέση του νησιού, στο κέντρο του Αιγαίου και πάνω ακριβώς στις διαδροµές που
συνέδεαν τα Στενά και τη Μαύρη Θάλασσα µε τους µεσογειακούς δρόµους του εµπορίου,
συνέβαλε στη δηµιουργία ισχυρότατου – όχι µόνο για τα ελληνικά µέτρα – ναυτιλιακού κέντρου.
Σηµαντικό ρόλο στην ανάπτυξη αυτή διαδραµάτισε η δυναµική παρουσία και δραστηριότητα
των ελληνικών παροικιών (Ν. Ρωσία, ∆ούναβης, Οδησσός, Κων/πολη, Σµύρνη, Αλεξάνδρεια
Αιγύπτου.) Έτσι το νησί της Σύρου, ως διαµετακοµιστικό κέντρο εµπορίου και χρηµατιστικής
δραστηριότητας απετέλεσε πηγή προσέλκυσης πληθυσµών, πράγµα που δικαιολογεί την
πληθυσµιακή της έξαρση.
Θεσσαλονίκη 65.000 (1806) — — —
Η πόλη της Θεσσαλονίκης για όλο το χρονικό διάστηµα που εξετάζουµε βρισκόταν
κάτω από Οθωµανική κυριαρχία. Ωστόσο µε βάση τα στοιχεία που διαθέτουµε
βλέπουµε ότι η συγκεκριµένη πόλη γίνεται πόλος έλξης για µεγάλο αριθµό κατοίκων
από τις γύρω και πιθανώς όχι µόνο περιοχές. Με το λιµάνι που διαθέτει διαδραµατίζει
κυρίαρχο ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο και σ’ αυτή την πορεία σηµαντική συµβολή
έχει και η εβραϊκή κοινότητα της πόλης.
Ιωάννινα 30.000 (1809) — — —
Η πόλη των Ιωαννίνων για όλο το χρονικό διάστηµα που εξετάζουµε βρισκόταν κάτω
από Οθωµανική κυριαρχία. Ωστόσο ο πληθυσµός αυτός καταδεικνύει την
σηµαντικότατη οικονοµική πνευµατική και εµπορική θέση της πόλης η οποία ήταν το
σηµαντικότερο οικονοµικό, εµπορικό, πολιτιστικό, πολιτικό και πνευµατικό κέντρο της
Ηπείρου. Σηµαντικό ρόλο σ’ αυτό έπαιξε και η µορφολογία του εδάφους της περιοχής.
(Το γνωστό λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων µε τη λίµνη)
Κέρκυρα — 16.000 19.000 28.000
Η πόλη της Κέρκυρας µε δεδοµένη την ενσωµάτωση των Επτανήσων στην Ελλάδα
από το 1864 γνωρίζει µια ιδιαίτερα σηµαντική πληθυσµιακή αύξηση καθώς γίνεται και
χώρος υποδοχής πολλών ελλήνων από τις υπόδουλες περιοχές, κυρίως από την Ήπειρο.
Σε καµία περίπτωση δεν πρέπει να παραγνωριστεί η ύπαρξη του λιµανιού της Κέρκυρας
και η ανάδειξή της σε σηµαντικό εµπορικό λιµάνι της περιοχής.
Λάρισα 25.000 (1809) 13.000 14.000 18.000

∆Ι∆ΑΣΚΟΝΤΑΣ, ΑΝΤΙΚΡΙΖΟΥΜΕ ΑΚΟΜΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΧΑΜΟΓΕΛΑ mailto:info@alpha.edu.gr 2

 Σάµος τηλ. (22730)-28685-89090

Η πόλη της Λάρισας παρά την ενσωµάτωσή της στην Ελλάδα ήδη από το 1881 µαζί µε
τις υπόλοιπες περιοχές της Θεσσαλίας δεν παρουσιάζει ανάλογη πληθυσµιακή αύξηση
µε άλλες περιοχές Αντιθέτως βλέπουµε ότι σε σχέση µε τα προεπαναστατικά χρόνια
παρουσιάζει ο πληθυσµός της µια έντονη µείωση.
Μετά την ανεξαρτησία πολλοί κάτοικοι ελληνικής καταγωγής κατέφυγαν στις
ελεύθερες πλέον περιοχές, ενώ και µετά την ενσωµάτωση µε την Ελλάδα η περιοχή
παρέµενε αµιγώς γεωργική και κρατούσε τους πληθυσµούς της στην ύπαιθρο χωρίς να
συντρέχουν ιδιαίτεροι λόγοι εσωτερικής τους µετανάστευσης προς την πόλη. Η ισχνή
πληθυσµιακή αύξηση που παρατηρείται οφείλεται όχι µόνο στη φυσιολογική αύξηση
του πληθυσµού, αλλά και στη σταδιακή εξέλιξή της ως κέντρου εµπορικού τοπικού
κυρίως όµως ενδιαφέροντος. Ασφαλώς και δεν πρέπει να παραλειφθεί το γεγονός του
Ατυχούς Πολέµου στον οποίο η Ελλάδα ηττήθηκε και η Τουρκική επέλαση ως και τη
Στερεά Ελλάδα ανακόπηκε µόνο χάρη στην επέµβαση των Μεγάλων ∆υνάµεων. Στο
συγκεκριµένο πόλεµο η Λάρισα κατελήφθη από τον τουρκικό στρατό και επακολούθησε
γενική έξοδος του άµαχου πληθυσµού που έφευγε πανικόβλητος.
Μήλος 5.000 (1820) — — —
Το νησί της Μήλου, όπως και άλλα νησιά των Κυκλάδων και του Αιγαίου γενικότερα,
στα προεπαναστατικά χρόνια γνωρίζει µια σχετική ανάπτυξη που οφείλεται κυρίως σε
ενδογενείς παράγοντες παρά σε εξωτερικές παρεµβάσεις. Ο ντόπιος κυρίως πληθυσµός,
εκµεταλλευόµενος τη γεωγραφική θέση του νησιού, ασχολήθηκε µε τη ναυτιλία κυρίως
και λιγότερο µε το εµπόριο. Από την Επανάσταση και µετά όµως τα πράγµατα γίνονται
πάρα πολύ δύσκολα καθώς οι περισσότεροι κάτοικοι ή στρατολογούνται στο
επαναστατικό ναυτικό, ή εκδιώκονται από τους Οθωµανούς. Τα χειρότερα για το νησί
θα έρθουν στα αµέσως επόµενα χρόνια όπου θα γίνει στόχος της πειρατείας που
λυµαινόταν ολόκληρο τα Αιγαίο. Θα χρειαστεί η δυναµική παρέµβαση του Κυβερνήτη
Καποδίστρια προκειµένου να αντιµετωπιστεί το πρόβληµα αυτό. ∆υστυχώς όµως δεν
υπάρχουν ικανοποιητικά στοιχεία για τον πληθυσµό του νησιού κατά τα επόµενα
χρόνια.
Μιστράς 20.000 (1805) — — —
Σπουδαιότατο εµπορικό κέντρο κατά την προεπαναστατική περίοδο, σε κοµβικό
γεωγραφικά σηµείο που δυστυχώς από την Επανάσταση και µετά αντιµετώπισε σοβαρά
προβλήµατα και συρρικνώθηκε πληθυσµιακά. Αιτία ήταν η ανάπτυξη νέων µεγάλων
κέντρων τα οποία διέθετα και λιµάνια και φυσικά µπορούσαν να εξυπηρετήσουν τις
σύγχρονες για την εποχή ανάγκες, του εµπορίου. ∆υστυχώς δεν έχουµε περισσότερα
στοιχεία για να µελετήσουµε καλύτερα την πληθυσµιακή του εξέλιξη.
Μύκονος 5.000 (1820) — — —
Το νησί της Μυκόνου, όπως και το νησί της Μήλου και άλλα νησιά των Κυκλάδων και
του Αιγαίου γενικότερα, στα προεπαναστατικά χρόνια γνωρίζει µια σχετική ανάπτυξη
που οφείλεται κυρίως σε ενδογενείς παράγοντες παρά σε εξωτερικές παρεµβάσεις. Ο
ντόπιος κυρίως πληθυσµός, εκµεταλλευόµενος τη γεωγραφική θέση του νησιού,
ασχολήθηκε µε τη ναυτιλία κυρίως και λιγότερο µε το εµπόριο. Από την Επανάσταση
και µετά όµως τα πράγµατα γίνονται πάρα πολύ δύσκολα καθώς οι περισσότεροι
κάτοικοι ή στρατολογούνται στο επαναστατικό ναυτικό, ή εκδιώκονται από τους
Οθωµανούς. Τα χειρότερα για το νησί θα έρθουν στα αµέσως επόµενα χρόνια όπου θα
γίνει στόχος της πειρατείας που λυµαινόταν ολόκληρο τα Αιγαίο. Θα χρειαστεί η
δυναµική παρέµβαση του Κυβερνήτη Καποδίστρια προκειµένου να αντιµετωπιστεί το
πρόβληµα αυτό. ∆υστυχώς όµως δεν υπάρχουν ικανοποιητικά στοιχεία για τον
πληθυσµό του νησιού κατά τα επόµενα χρόνια.

∆Ι∆ΑΣΚΟΝΤΑΣ, ΑΝΤΙΚΡΙΖΟΥΜΕ ΑΚΟΜΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΧΑΜΟΓΕΛΑ mailto:info@alpha.edu.gr 3

 Σάµος τηλ. (22730)-28685-89090

Ναύπλιο 7.000 (1799) 5.000 5.000 5.000

Η πόλη του Ναυπλίου ήταν η πρώτη πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού
κράτους. Αρχικά «επωφελήθηκε» από αυτή της την ιδιότητα αλλά από τη στιγµή που η
πρωτεύουσα µεταφέρθηκε στην Αθήνα στο Ναύπλιο παρατηρείται µια στασιµότητα που
για την ακρίβειας εάν συγκριθεί µε άλλες περιοχές και πόλεις θα µπορούσε να
χαρακτηριστεί και πληθυσµιακή συρρίκνωση. ∆εν είναι δυνατό να παραγνωριστεί ότι
ουσιαστικά βρέθηκε ανάµεσα σε κέντρα µε περισσότερες αναπτυξιακές προοπτικές
όπως είναι η Αθήνα µε τον Πειραιά από τη µια πλευρά και η Πάτρα από την άλλη.
∆ύσκολο λοιπόν κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις να κρατήσει τον πληθυσµό της.

Πάτρα 10.000 (1805) 25.000 33.000 38.000

Η πόλη της Πάτρας πριν την επανάσταση λειτουργούσε ως ένα µεγάλο κεφαλοχώρι το οποίο
συγκέντρωνε απλά την εµπορική κίνηση της περιοχής καθώς η υποδοµή σε δρόµους και
συγκοινωνιακή σύνδεση ήταν από ελάχιστη έως ανύπαρκτη και έτσι οι κάτοικοι δεν ταξίδευαν
άρα και το εµπόριο δεν εξελισσόταν Ήταν µια περιοχή σχετικά αυτάρκης µε τον πληθυσµό
της να µην αισθάνεται την ανάγκη να µετακινηθεί και να αναζητήσει την τύχη του αλλού.
Αναπτύσσεται πληθυσµιακά κυρίως στα µετεπαναστατικά χρόνια, µια ανάπτυξη που οφείλεται
κυρίως στην ύπαρξη και οργάνωση του λιµανιού της πόλης καθώς και στη σταδιακή εξέλιξή της
σε εµπορικό κέντρο της περιοχής. Στην πληθυσµιακή αύξηση πρέπει να συνυπολογιστούν και οι
µεγάλοι αριθµοί προσφύγων που δέχθηκε η πόλη.
Πειραιάς — 22.000 34.000 74.000
Η αλµατώδης ανάπτυξη του πληθυσµού στον Πειραιά οφείλεται κατά κύριο λόγο στην
µεταφορά της πρωτεύουσας από το Ναύπλιο στην Αθήνα και στην οργάνωση του λιµανιού του.
Ο Πειραιάς έγινε ουσιαστικά το επίνειο της πρωτεύουσας και στην πορεία µέσα στο χρόνο
κατάφερε σιγά σιγά να υπερκεράσει ακόµη και αυτή την Ερµούπολη της Σύρου. Παράλληλα
αξίζει να σηµειωθεί ότι το 1835 παραχωρείται στους Χίους πρόσφυγες ο δυτικός τοµέας της
πόλης για την ανοικοδόµηση των σπιτιών τους και τη µόνιµη εγκατάστασή τους εκεί. Άλλο
σηµαντικό στοιχείο που εξηγεί την αλµατώδη πληθυσµιακή ανάπτυξη είναι και η αργή αλλά
σταθερή βιοµηχανική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής, κυρίως κατά τα τελευταία χρόνια του
19ου αιώνα και µετά
Πόρος 7.000 (1820) — — —
Το µικρό νησί του Αργοσαρωνικού έχει λίγη από τη λάµψη των άλλων µεγαλύτερων νησιών της
περιοχής,, της Ύδρας και των Σπετσών. Έτσι λοιπόν , πριν την Επανάσταση αποτελούσε σηµαντικό
εµπορικό κέντρο µε το µικρό του λιµάνι και φυσικά τους πολλούς µικροϊδιοκτήτες πλοίων. Σ’ αυτό το
σηµείο πρέπει να τονιστεί και η ιδιαίτερα κοντινή του απόσταση µε την ηπειρωτική χώρα.
Με την έναρξη της Επανάστασης, όλοι αυτοί έθεσαν τα εµπορικά τους πλοία στη διάθεση του αγώνα
και τα µετέτρεψαν σε πολεµικά. Οι δεκαετείς συγκρούσεις είχαν σαν αποτέλεσµα ένα µεγάλο πλήγµα
στην οικονοµία του νησιού, ένα πλήγµα το οποίο ήταν αδύνατο να διορθωθεί καθώς δεν υπήρχαν και
τα απαραίτητα χρήµατα.. Τα επόµενα χρόνια του ελεύθερου βίου της χώρας το δεύτερο µεγάλο
πλήγµα για τους ντόπιους πλοιοκτήτες ήρθε µε τη σταδιακή αντικατάσταση των παλαιών ιστιοφόρων
µε τα νέας τεχνολογίας ατµόπλοια. Οι µικροί πλοιοκτήτες του νησιού δε διέθεταν τα απαραίτητα
χρήµατα για να καταφέρουν να αντικαταστήσουν τα πλοία τους µε νέα…. Έτσι προχώρησαν στη
σταδιακή απόσυρση των παλαιών και την προσωπική τους παρακµή. Όλα αυτά είχαν σαν
αποτέλεσµα όχι µόνον την παρακµή των πλοιοκτητών αλλά και όλου του πληθυσµού καθώς ζούσε
άµεσα από τα πλοία (ναυτικοί), ή έµµεσα (εµπόριο).

Πύργος — 9.000 12.000 14.000

∆Ι∆ΑΣΚΟΝΤΑΣ, ΑΝΤΙΚΡΙΖΟΥΜΕ ΑΚΟΜΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΧΑΜΟΓΕΛΑ mailto:info@alpha.edu.gr 4

 Σάµος τηλ. (22730)-28685-89090

Ο Πύργος είναι στην πραγµατικότητα ένα µεγάλο κεφαλοχώρι της ∆υτικής Πελοποννήσου που
αναπτύσσεται ως εµπορικό κέντρο της περιοχής και βρίσκεται κάτω από τη σκιά της άλλης µεγάλης
πόλης της Πελοποννήσου, της Πάτρας. Η πληθυσµιακή ανάπτυξη βλέπουµε ότι γίνεται οµαλά χωρίς
µεγάλες εξάρσεις.
Σπέτσες 8.000 (1820) — — —
Το νησί είναι από τις πλέον χαρακτηριστικές περιπτώσεις στον ελληνικό χώρο. Πριν την
Επανάσταση αποτελούσε σηµαντικό εµπορικό κέντρο µε το µικρό του λιµάνι και φυσικά τους
πολλούς µικροϊδιοκτήτες πλοίων. Με την έναρξη της Επανάστασης, όλοι αυτοί έθεσαν τα εµπορικά
τους πλοία στη διάθεση του αγώνα και τα µετέτρεψαν σε πολεµικά. Οι δεκαετείς συγκρούσεις είχαν
σαν αποτέλεσµα ένα µεγάλο πλήγµα στην αριθµητική δύναµη του Σπετσιώτικου στόλου, ένα πλήγµα
το οποίο ήταν αδύνατο να διορθωθεί καθώς δεν υπήρχαν και τα απαραίτητα χρήµατα.
Τα επόµενα χρόνια του ελεύθερου βίου της χώρας το δεύτερο µεγάλο πλήγµα για τους ντόπιους
πλοιοκτήτες ήρθε µε τη σταδιακή αντικατάσταση των παλαιών ιστιοφόρων µε τα νέας τεχνολογίας
ατµόπλοια. Οι µικροί πλοιοκτήτες του νησιού δε διέθεταν τα απαραίτητα χρήµατα για να καταφέρουν
να αντικαταστήσουν τα πλοία τους µε νέα…. Έτσι προχώρησαν στη σταδιακή απόσυρση των
παλαιών και την προσωπική τους παρακµή. Όλα αυτά είχαν σαν αποτέλεσµα όχι µόνον την παρακµή
των Σπετσιωτών πλοιοκτητών αλλά και όλου του πληθυσµού καθώς ζούσε άµεσα από τα πλοία
(ναυτικοί), ή έµµεσα (εµπόριο).
Τριπολιτσά 20.000 (1805) 10.000 11.000 11.000
Η Τριπολιτσά είναι στην πραγµατικότητα ένα άλλο µεγάλο κεφαλοχώρι της Κεντρικής
Πελοποννήσου που αναπτύσσεται ως εµπορικό κέντρο της περιοχής και βρίσκεται κάτω από τη σκιά
της άλλης µεγάλης πόλης της Πελοποννήσου, της Πάτρας. Είναι µια πόλη που προεπαναστατικά
κυριαρχούσε εµπορικά και είχε να επιδείξει µεγάλους πληθυσµούς αλλά εξαιτίας της
µετακίνησης των κατοίκων κυρίως στην Αθήνα αλλά και σε άλλα κέντρα του νεοσύστατου
ελληνικού κράτους, αρχίζει σταδιακά να συρρικνώνεται µέχρι να φτάσει στην πλήρη
παρακµή.
Η πληθυσµιακή ανάπτυξη βλέπουµε ότι είναι εντελώς µηδαµινή καθώς η υποδοµή σε δρόµους και
συγκοινωνιακή σύνδεση είναι από ελάχιστη έως ανύπαρκτη και έτσι οι κάτοικοι δεν ταξιδεύουν
άρα και το εµπόριο δεν «κινείται», και η κάθε µια περιοχή είναι σχετικά αυτάρκης µε τον
πληθυσµό της να µην αισθάνεται την ανάγκη να µετακινηθεί και να αναζητήσει την τύχη του
αλλού. ∆εν είναι δυνατό να παραγνωριστούν και οι τεράστιες καταστροφές που έχει υποστεί η πόλη
και οι γύρω περιοχές κατά τη διάρκεια της Επανάστασης.
Ύδρα 28.000 (1821) 6.500 6.500 —

∆Ι∆ΑΣΚΟΝΤΑΣ, ΑΝΤΙΚΡΙΖΟΥΜΕ ΑΚΟΜΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΧΑΜΟΓΕΛΑ mailto:info@alpha.edu.gr 5

 Σάµος τηλ. (22730)-28685-89090

Το νησί της Ύδρας είναι από τις πλέον χαρακτηριστικές περιπτώσεις στον ελληνικό χώρο. Πριν την
Επανάσταση αποτελούσε σηµαντικό εµπορικό κέντρο µε το µικρό της λιµάνι και φυσικά τους
πολλούς µικροϊδιοκτήτες πλοίων. Με την έναρξη της Επανάστασης, όλοι αυτοί έθεσαν τα εµπορικά
τους πλοία στη διάθεση του αγώνα και τα µετέτρεψαν σε πολεµικά. Οι δεκαετείς συγκρούσεις είχαν
σαν αποτέλεσµα ένα µεγάλο πλήγµα στην αριθµητική δύναµη του Υδραίικου στόλου, ένα πλήγµα το
οποίο ήταν αδύνατο να διορθωθεί καθώς δεν υπήρχαν και τα απαραίτητα χρήµατα..
Τα επόµενα χρόνια του ελεύθερου βίου της χώρας το δεύτερο µεγάλο πλήγµα για τους Υδραίους
πλοιοκτήτες ήρθε µε τη σταδιακή αντικατάσταση των παλαιών ιστιοφόρων µε τα νέας τεχνολογίας
ατµόπλοια. Οι µικροί πλοιοκτήτες της Ύδρας δε διέθεταν τα απαραίτητα χρήµατα για να καταφέρουν
να αντικαταστήσουν τα πλοία τους µε νέα…. Έτσι προχώρησαν στη σταδιακή απόσυρση των
παλαιών και την προσωπική τους παρακµή. Όλα αυτά είχαν σαν αποτέλεσµα όχι µόνον την παρακµή
των Υδραίων πλοιοκτητών αλλά και όλου του Υδραίικου πληθυσµού καθώς ζούσε άµεσα από τα
πλοία (ναυτικοί), ή έµµεσα (εµπόριο). Χαρακτηριστικό είναι ότι λόγω των οικονοµικών προβληµάτων
του νησιού, αν και έγινε χώρος υποδοχής αρκετών προσφύγων στο µέλλον, οι κάτοικοι του νησιού
προφανώς στην οικονοµική τους απελπισία δεν τους δέχονταν αλλά µετά λίγο χρονικό διάστηµα
απαιτούσαν να µετακινηθούν σε άλλα µέρη.
Χαλκίδα 12.000 (1805) 7.000 10.000 11.000
Σηµαντική πόλη στα βόρεια της Αθήνας η οποία αναπτύχθηκε κυρίως στα
προεπαναστατικά χρόνια ως ένα σηµαντικό εµπορικό κέντρο της περιοχής, κάτι που
ήταν φυσικό εάν αναλογιστούµε τη φυσική γεωγραφική της θέση. Κατά τη διάρκεια της
Επανάστασης αλλά και τα µετέπειτα χρόνια περνά δύσκολες στιγµές καθώς ο
πληθυσµός, κυνηγηµένος αρχικά και ψάχνοντας µια καλύτερη τύχη στη συνέχεια, την
εγκαταλείπει.
Στα επόµενα χρόνια του ελεύθερου ελληνικού βίου θα γίνει πόλος έλξης αρκετών
προσφύγων από διάφορες υπόδουλες περιοχές, αλλά εξαιτίας των πολύ µικρών
δυνατοτήτων που προσέφερε, δεν θα καταφέρει και να τους κρατήσει. Σηµαντική ώθηση
στη ζωή της Χαλκίδας θα δώσει στη συνέχει η διάνοιξη του πορθµού του Ευρίπου που
θα την καταστήσει σηµαντικό εµπορικό – κοµβικό σηµείο.
Ψαρά 6.000 (1820) — — —
Τα πολύπαθα Ψαρά αποτέλεσαν κατά τα προεπαναστατικά χρόνια σηµαντική
ανάπτυξη ως βασικό – παραδοσιακό ναυτικό κέντρο. Είναι ωστόσο γνωστό σε όλους ότι
κατά τη διάρκεια της επανάστασης υπέστησαν µεγάλη και ανεπανόρθωτη καταστροφή,
όπως άλλωστε και το άλλο σηµαντικό ναυτικό κέντρο του ελλαδικού χώρου, το
Γαλαξίδι. ∆εν υπάρχουν στοιχεία για τα επόµενα χρόνια, αλλά και κανείς δε µπορεί να
µας βεβαιώσει για κάποια σχετικά ικανοποιητική πληθυσµιακή παρουσία

Στρατής Βασίλενας
Ιστορικός-Φιλόλογος

stratisv@alpha.edu.gr

∆Ι∆ΑΣΚΟΝΤΑΣ, ΑΝΤΙΚΡΙΖΟΥΜΕ ΑΚΟΜΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΧΑΜΟΓΕΛΑ mailto:info@alpha.edu.gr 6