1

ARENA MODÜLLERİ

CREATE FLOWCHART MODÜLÜ

Bu modül simulasyon (benzetim) modelindeki entityler için başlangıç noktasıdır (entityler

oluşturulur). Entityler, belirli bir çizelge kullanılarak oluşturulacağı gibi varışlar arası zaman
aralıklarına bağlı olarak da oluşturulabilirler. Entityler oluşturulduktan sonra işlem görmek
üzere sistem içine gönderilirler. Ayrıca entity tipi de bu modülde belirlenir.

CREATE FLOWCHART MODÜLÜ ÖZELLİKLERİ

Name—Modülün isim olarak belirtecidir. Verilen isim modülün üzerinde görülür.

Entity Type— Entity tipine isim verilir.

Type—Varış tipleri üretilir.

Varış Tipi İçerikleri:
• Random (Ortalaması kullanıcı tarafından belirlenen üstel (Exponential) dağılımı
kullanır).
• Schedule (Ortalaması Schedule modülü ile belirlenen üstel (Exponential) dağılımı
kullanır),
• Constant (Kullanıcı tarafından belirlenen sabit bir değerdir.),
• Expression (birçok dağılımın yer aldığı listedir).

Value—Eğer type olarak Random seçilmişse üstel dağılımın ortalamasının belirlendiği yerdir.
Veya type Constant seçilmişse varışlar arası zaman için sabit bir değerin belirlendiği yerdir.
Value type Random veya Constant seçilirse aktif hale gelir.

Schedule Name—Type olarak Schedule seçilirse aktif hale gelir ve kullanılacak Schedule’ın
ismi belirtilir.
 2

Expression— Type olarak Expression seçilirse aktif hale gelir ve varışlar arası zaman için
herhangi bir dağılım veya değer belirlenebilir.

Units—Varışlar ve ilk entitynin oluşturulması için kullanılan zaman birimidir (zaman birimi
olarak saniye, dakika, saat ve gün seçilebilir). Type Schedule seçilirse kullanılamaz.

Entities per Arrival—Her bir varış için, sisteme giren entity sayısıdır.

Max Arrivals—Bu modülün oluşturacağı maksimum entity sayısı belirlenir. Belirlenen değer
aşıldığında yeni bir entity oluşturulmaz.

First Creation—Entitynin sisteme gönderilmesi için başlangıç zamanı belirlenir. Type

Schedule seçilirse kullanılamaz

ÖRNEK- RASSAL VARIŞLAR

Name : Accounts Receivable

Entity Type : Document
Type : Random
Value : 8
Units : hours
Entities per Arrival : UNIF(2,8)
Max Arrivals : Infinite
First Creation : 4

Burada Accounts Receivable (borçlular hesabı) isimli CREATE modülü ile entity tipinin
doküman olduğu ve entitylerin sisteme ortalaması 8 saat olan üstel dağılımla geldiği
görülmektedir. Her bir varışta sisteme giren entity sayısı (Entities Per Arrival) alt değeri 2, üst
değeri 8 olan düzgün dağılımla belirlenmektedir. İlk doküman grubu simulasyon çalışmasının
4’üncü saatinde oluşturulacaktır.

ENTITY VERİ MODÜLÜ

Bu veri modülüyle simulasyon içerisindeki çeşitli entity tipleri ve bunlara ait başlangıç
resimleri tanımlanır. Ayrıca entityler için başlangıç maliyeti de tanımlanabilir.
 3

ENTITY VERİ MODÜLÜ ÖZELLİKLERİ

Entity Type— Tanımlanan entity tipinin isminin girildiği yerdir.

Initial Picture—Simulasyon başlangıcında entity’nin grafik (resim) olarak gösterimidir. Bu

değer daha sonra Assign modülü ile simulasyon boyunca değiştirilebilir.

Holding Cost/Hour—Entitynin sistemde bir saat işlem görmesinin maliyetidir. Bu maliyet

entity sistemde herhangi bir yerdeyken oluşur.

Initial VA Cost—Entitynin value added aktivitelerde harcadığı zamanda oluşan value added
maliyeti için başlangıç değerinin belirlendiği yerdir.

Initial NVA Cost— Entitynin non-value added aktivitelerde harcadığı zamanda oluşan non-
value added maliyeti için başlangıç değerinin belirlendiği yerdir.

Initial Waiting Cost—Entitynin bekleme maliyeti özelliğine (attribute) atanan bekleme

maliyeti için başlangıç değerinin girildiği yerdir. Bu attribute entity bekleme işlemini
gerçekleştirirken oluşur örneğin process modülünde kaynağı beklerken veya gruplanmak için
diğer entityleri beklerken gibi.

Initial Transfer Cost— Entitynin aktarma maliyeti özelliğine (attribute) atanan aktarma
maliyeti için başlangıç değerinin girildiği yerdir. Bu attribute entity aktarma işlemini
gerçekleştirirken oluşur.

Initial Other Cost—Entitynin diğer maliyetler özelliğine (attribute) atanan maliyetler için
başlangıç değerinin girildiği yerdir.

ÖRNEK

Entity Type : Unhappy Customers

Initial Picture : Sad Faces
Holding Cost/Hour : 1.5
Initial Value Added Cost : 5
Initial Non-Value Added Cost : 0.0
Initial Waiting Cost : 10
Initial Transfer Cost : 0.0
Initial Other Cost : 0.0

Bu örnekte memnuniyetsiz müşteriler üretilirken başlangıç resmi olarak üzgün yüzler

(suratlar) seçilmiştir. Bunların sistemde bir saat kalma maliyetleri $1.50, bekleme
maliyetlerinin başlangıç değeri $10 ve VA maliyetlerinin başlangıç değeri ise $5’dır. NVA,
Aktarma ve diğer maliyetler için başlangıç değeri ise sıfır (0) dır.
 4

PROCESS FLOWCHART MODÜLÜ

Bu modülle simulasyon içerisindeki temel işlemler/prosesler gerçekleştirilir. Modül

içerisinde kaynakları yakalama (tutma) ve bırakmayla ilgili seçenekler mevcuttur.

PROCESS FLOWCHART MODÜLÜ ÖZELLİKLERİ

Name—Modülün isim olarak belirtecidir. Verilen isim modülün üzerinde görülür.

Action—Modülde gerçekleştirilecek olan işlem tipi belirlenir. (4 çeşit işlem tipi mevcuttur)

• “Delay” hiçbir kaynak kullanılmadan sadece gecikme işleminin geçekleştirileceğini

gösterir.
• “Seize Delay” kaynak veya kaynakların bu modül ile tahsis edileceğini ve gecikme
işleminin gerçekleşeceğini gösterir. Ancak kaynağın serbest bırakılması daha sonra
gerçekleştirilecektir.
• “Seize Delay Release” kaynak veya kaynakların bu modül ile tahsis edileceğini ve
gecikme işleminin gerçekleştirileceğini gösterir. Sonrasında tahsis edilmiş kaynak
veya kaynaklar serbest bırakılırlar.
• “Delay Release” kaynak veya kaynakların daha önceden tahsis edildiğini ve entitynin
bu modülde gecikme işlemini gerçekleştireceği ve sonrasında kaynağın serbest
bırakılacağını gösterir.
 5

Priority—Belirli bir kaynak veya kaynaklar için modül içinde bekleyen entitylerin öncelik
değeridir. Aynı kaynak veya kaynakları bekleyen diğer modüllerdeki bir veya daha fazla
entity mevcut olduğunda kullanılır. Action olarak “Delay” veya “Delay Release”,
seçildiğinde uygulanamaz.

Resources—Proses için kullanılacak kaynakların veya kaynak kümelerini listeler.Action

olarak “Delay” seçildiğinde uygulanamaz.
 6

Type—Belirli bir kaynağın tanımlanması veya kaynak havuzundan seçim yapılacağı zaman
kullanılır. (Örneğin resource set)

Resource Name—Type olarak “Resource” seçilirse uygulanabilir. Tutulacak ve/veya

bırakılacak kaynağın ismini seçmeye yarar.

Set Name—Kaynak kümesinden hangi üyenin tutulacağı ve/veya bırakılacağının isim olarak
belirlenmesidir. Type olarak “Set” seçilirse uygulanabilir.

Quantity—İsim olarak belirlenen kaynakların veya kaynak kümesinden ne miktarda( ne

sayıda) tutulacağının/bırakılacağının belirlenmesidir. Kümeler için bu değer kaç tane üyenin
tutulacağının/bırakılacağının göstergesi olmayıp seçilen kaynaktan kaynak kapasitesine bağlı
olarak kaç tane tutulacağının/bırakılacağının belirleyicisidir.

Selection Rule— Type olarak “Set” seçilirse uygulanabilir. Bir kümede mevcut olan
kaynakların arasından nasıl seçim yapılacağına dair metodun seçilmesi gerçekleştirilir.

• “Cyclical” mevcut üyeler arasında döngü oluşturarak seçim yapılmasını sağlar.

(örneğin 1’inci üye- 2’inci üye- 3’üncü üye-1’inci üye- 2’inci üye- 3’üncü üye).
• “Random” üyeyi rassal olarak seçer.
• “Preferred Order” her zaman ilk mevcut üyeyi seçer (örneğin eğer 1’inci üye
mevcutsa onu seç değilse 2’inci üyeye bak o mevcutsa onu seç değilse 3’üncü üyeye
bak…..).
• “Specific Member” daha önceden girilmiş olan (Save Attribute alanına) bir attribute
değerine ihtiyaç duyar.
• “Largest Remaining Capacity” ve “Smallest Number Busy” birden fazla kapasiteye
sahip kaynakların seçiminde kullanılır.

Save Attribute—Attribute (özellik) ismi seçilen üyenin indeksinin kayıt altına alınması için
kullanılır. Bu attribute (özellik) daha sonra “Specific Member” seçim kuralına referans olarak
verilebilir.
 7

Set Index— Seçilmesi istenen üyenin küme içerisindeki indeks numarasıdır. “Selection Rule”
(Seçim Kuralı) olarak “Specific Member” seçilirse uygulanabilir.

Delay Type—Modül içerisinde, geçikme işlemi için dağılım tipinin veya parametrelerin
belirlendiği yerdir. Constant ve Expression tek değer gerektiriken, Normal, Uniform
(Düzgün) ve Triangular (üçgensel) birden fazla parametre gerektirir.

Units—Gecikme parametreleri için belirlenecek olan zaman birimi. (saniye-dakika-saat veya

gün olabilir)

Allocation—işlem zamanı ve işlem maliyetinin entityye nasıl tahsis edileceğinin belirlenmesi

gerçekleştirilir.

Minimum—Düzgün veya üçgensel dağılım için minimum değerin girileceği parametre

alanıdır.

Value—Normal dağılımın ortalaması, sabit zaman gecikmesi veya üçgensel dağılımın mod
değerinin girileceği parametre alanıdır.

Maximum— Düzgün veya üçgensel dağılım için maksimum değerin girileceği parametre
alanıdır.
 8

Std Dev—Normal dağılım için standart sapmanın girileceği parametre alanıdır.

Expression—gecikme işlem zamanı için girilecek olan değerin tanımsal biçimde girileceği
parametre alanıdır.

ÖRNEK—SIMPLE DELAY

Name : Check Processing

Type : Standard
Action : Delay
Delay Type : Triangular
Units : minutes
Allocation : Value Added
Minimum : 30
Value (Most Likely) : 45
Maximum : 60

Örnekte “Check Processing” işlemi kaynak gerektirmeyen otomatik bir işlemdir. İşlem 30
dakikayla 60 dakika arasında herhangi bir zaman diliminde gerçekleşebilir ancak ortalama
değeri 45 dakikadır.

ÖRNEK—SIMPLE DELAY UTILIZING ONE RESOURCE

Name : Review Document

Type : Standard
Action : Seize Delay Release
Priority : Medium(2)

Resources
Type : Resource
Resource Name: Clerk
Quantity : 1

Delay Type : Triangular

Units : Minutes
Allocation : Non-Value Added
Minimum : 15
Value : 20
Maximum : 40

“Review Document” işlemi bir ofis görevlisi ile gerçekleştirilen bir işlemdir. İşlem 15
dakikayla 40 dakika arasında herhangi bir zaman diliminde gerçekleşebilir ancak ortalama
değeri 20 dakikadır.

ÖRNEK—UTILIZING MULTIPLE RESOURCES

Name Marketing Review

 9

Type Standard
Action Seize Delay Release
Priority Medium(2)

Resources
Type Resource, Resource
Resource Name Joe, Mary
Quantity 1, 1

Delay Type Uniform

Units Minutes
Allocation Non-Value Added
Minimum 20
Maximum 40

Bu örnekte entity Marketing Review işlemi için process modülüne gelir. Marketing Review
işlemi için 2 tane kaynağa ihtiyaç vardır. iki kaynak- Joe ve Mary- birlikte işlemi
gerçekleştirirler. Joe ve Mary işlemi 20 ile 40 dakika arasında bir sürede tamamlamaktadırlar.
Mary ve Joe için sistemde birden fazla görev var ise bu görevin önceliği 2 dir. Yani önceliği 1
olan görevlerin tamamından sonra ve önceliği 3 olan görevlerin tamamından önce
gerçekleştirilecek demektir. İşleme başlayabilmek için Joe ve Marry nin ikisininde mevcut
olması gerekmektedir.

RESOURCE VERİ MODÜLÜ

Bu veri modülünde simulasyon sistemindeki kaynaklar tanımlanır. Modül kaynak için maliyet
bilgisi ve kaynağın elde edilebilirliği gibi bilgileri de içerir. Kaynaklar simulasyon çalışması
boyunca değişmeyen sabit bir kapasiteye sahip olabileceği gibi, belirli bir çizelge dahilinde
bir kapasiteye de sahip olabilirler. Kaynak bozulmaları ve durumları bu modülle referans
edilip, Advanced Process ve Advanced Transfer Panel’le kullanılabilir.
 10

RESOURCE VERİ MODÜLÜ ÖZELLİKLERİ

Name—Özellikleri tanımlanacak olan kaynağın isminin girildiği yerdir.

Type— Kaynak kapasitesi belirlenirken izlenecek metodun seçimi.

• “Fixed Capacity” simulasyon çalışması boyunca kaynak kapasitesinin
değişmeyeceğini gösterir.
• “Based on Schedule” kaynağın kapasite bilgisi için Schedule modülü’nün
kullanılacağını gösterir.

Capacity—işlem için mevcut olan (ismi belirlenen) kaynaktan kaç tane olduğunun
belirlendiği yerdir. Type olarak “Fixed Capacity” seçilirse uygulanır.

Schedule Name—kaynak tarafından kullanılacak olan çizelgenin isminin girildiği yerdir.

Çizelge belirli bir zaman aralığında kaynak kapasitesinin ne kadar olduğunu gösterir. Type
olarak “Schedule” seçilirse uygulanır.
 11

Schedule Rule—Kapasite değişimlerinde (işlem yapan (meşgul) kaynak kapasitesinde

azalma gerekiyorsa) izlenecek yolun belirlenmesidir. Type olarak “Schedule” seçilirse
uygulanır.

Busy/Hour—Entitynin kaynakta bir saat işlem görmesinin maliyetidir. Kaynak entity için
tahsis edildiği anda busy/meşgul olur. Kaynak Bırakıldığı anda (işlem sona erdiğinde) ise
idle/boş olur.

Idle/Hour—Kaynağın bir saat boş bekleme maliyetidir. Kaynak entity üzerinde her hangi bir
işlem yapmıyorsa boştur.

Per Use—Kaynağın ne kadar zaman kullanıldığının dikkate alınmadığı sadece kullanıma

bağlı maliyettir. Kaynak entity için her tahsis edildiğinde bir birimlik kullanım maliyeti
oluşur.

StateSet Name—Simulasyon çalışması boyunca kaynağa atanabilecek durumların (durum

kümesinin) isim olarak girildiği yerdir.
 12

Failures—Kaynak’a iliştirilen tüm bozulmaların listesinin girildiği yerdir.

Failure Rule—Meşgul kaynak için bozulma meydana geldiğinde nasıl bir yol / davranış
izleneceğinin seçimi yapılır.

ÖRNEK—FIXED CAPACITY RESOURCES

Name : Machines
Type : Fixed Capacity
Capacity : 5
Busy/Hour Cost : 25
Idle/Hour Cost : 10
Per Use Cost : 5
StateSet Name :
Failures :

Bu örnekte sistemde her zaman 5 makine kaynağı mevcuttur. Her bir entity için hazırlık
zamanı olarak düşünülebilecek per usage cost $5’dır. Makine meşgul olduğunda maliyet oranı
(Busy/Hour Cost) saatte $25 ve boş olduğunda (Idle/Hour Cost) bu oran $10’dır.

ÖRNEK—SCHEDULED RESOURCES

Name Accountants
Type Based on Schedule
Schedule Daily Schedule
Busy/Hour 30
Idle/Hour 30
Per Use 0
StateSet Name
 13

Failures

Sistemde çeşitli sayıda muhasebeci (kaynak) mevcuttur. Kapasiteleri ve mevcut oldukları

zamanlar “Daily Schedule” isimli bir çizelge ile belirlenmiştir. Muhasebeci meşgul olsa da
boş olsa da maliyet oranı $30’dır. Muhasebeci kaynağı için herhangi bir “per use” maliyeti ise
mevcut değildir.

QUEUE VERİ MODÜLÜ

Bu veri modülü belirli bir kuyruk için sıralama kuralını değiştirmek için kullanılabilir. Eğer
bu modül ile bir sıralama kuralı belirtilmemişse bütün kuyruklar için sıralama kuralı
varsayılan olarak “İlk Giren İlk Çıkar” (First In, First Out) olarak ayarlıdır. Ayrıca bu
modülde kuyruğu paylaşılan kuyruk olarak ayarlayabilmek de mümkündür.

QUEUE VERİ MODÜLÜ ÖZELLİKLERİ

Name—Özellikleri tanımlanan kuyruğun isminin girildiği yerdir.

Type— Kuyruk için nelirli bir özelliğe bağlı olan sıralama kuralıdır. Type içerikleri :

• “First In First Out” : ilk giren ilk çıkar

• “Last In First Out” : son giren ilk çıkar
• “Lowest Attribute Value (first)” en düşük attribute değerine sahip olan ilk çıkar bu
değer 0 veya 1 olabilir.
• “Highest Attribute Value (first)” en yüksek attribute değerine sahip olan ilk çıkar bu
değer 200 veya 300 olabilir.

Attribute Name—En yüksek veya en düşük değere göre değerlendirilecek attribute isminin
girildiğinin yerdir. En yüksek veya en düşük özellik değerine sahip entity kuyrukta ilk sıraya
alınır. Eğer entityler için eşitlik söz konusu olursa ilk giren ilk çıkar kuralı işler.

Shared—Belirli bir kuyruğun simulayon modeli içerisinde birden farklı yerde kullanıp
kullanılmayacağını belirleyen onay kutusudur. Paylaşımlı kuyruklar sadece kaynakların
tutulması için kullanılabilirler.
 14

DISPOSE FLOWCHART MODÜLÜ

Bu modül simulasyon modelindeki entityleri (entities) için son noktadır. Entity istatistikleri
entity sistemden atılmadan önce kayıt altına alınabilir.

DISPOSE MODÜLÜ ÖZELLİKLERİ

Name—Modülün isim olarak belirtecidir. Verilen isim modülün üzerinde görülür.

Record Entity Statistics—Modüle gelen entityye ait istatistiklerin kayıt altına alınıp
alaınmayacağı belirlenir.

ASSIGN FLOWCHART MODÜLÜ

Bu modül, değişkenlere (variables), entity özelliklerine (entity attributes), entity tiplerine

(entity types), entity resimlerine (entity pictures) veya diğer sistem değişkenlerine yeni
değerler atayabilmek için kullanılmaktadır. Tekbir Assign modülü ile birçok atama
gerçekleştirilebilir.
 15

ASSIGN FLOWCHART MODÜLÜ ÖZELLİKLERİ

Name—Modülün isim olarak belirtecidir. Verilen isim modülün üzerinde görülür.

Assignments—Entity modüle geldiğinde yapılabilecek olan bir veya daha fazla atamanın
belirlendiği yerdir.

Type—Atama tiplerini belirtir. Kaynak kapasitesi veya benzetim sonlandırma zamanı gibi
sistem değişkenlerini de içerebilir.

Variable Name—Type olarak Variable seçildiğinde aktif hale gelir. Entity modüle
girdiğinde yeni değer atanacak değişkenin ismini gösterir.

Attribute Name— Type olarak Attribute seçildiğinde aktif hale gelir. Entity modüle
girdiğinde yeni değer atanacak entity özelliğinin (entity attribute) ismini gösterir.

Entity Type— Type olarak Entity Type seçildiğinde aktif hale gelir. Entity modüle
girdiğinde entitye atancak yeni bir entity tipi (entity type) ismini gösterir.

Entity Picture— Type olarak Entity Picture seçildiğinde aktif hale gelir. Entity modüle
girdiğinde yeni atanacak entity resminin (entity attribute) ismini gösterir.

Other— Type olarak Other seçildiğinde aktif hale gelir. Entity modüle girdiğinde özel sistem
değişkenlerine atanabilecek yeni değerleri gösteririr.
 16

New Value—özelliklere (attribute), değişkenlere (variable), veya diğer sistem değişkenlerine

atama yapmayı sağlar. Type olarak Entity Type veya Entity Picture seçildiğinde aktif olmaz.

ÖRNEK—ATTRİBUTE VALUE

Name : Time Stamp

Type : Attribute
Attribute Name : Registration Time
New Value : TNOW

Bu örnek “Registration Time” isimli özelliğe (attribute) nasıl değer atanacağını gösterir.
Entity assign modülüne girdiğinde “Registration Time” o anki mevcut simulasyon zamanı
TNOW olarak ayarlanır. Bu özellik (Registration Time) daha sonra RECORD modülü ile
istatistik toplamak amacı ile kullanılabilir.

VARIABLE VERİ MODÜLÜ

Bu veri modülü değişkenleri ve başlangıç değerlerini tanımlamak için kullanılır. Değişkenler

diğer modüller de referans edilebilirler (örneğin karar modülünde), Assign modülü ile yeni
değerler alabilirler ve herhangi bir tanımsal ifadenin içinde kullanılabilirler.
 17

VARIABLE VERİ MODÜLÜ ÖZELLİKLERİ

Name—Tanımlanan değişkenin isminin girildiği yerdir.

Rows— Çok boyutlu değişkenlerdeki satır sayısıdır.

Columns— Çok boyutlu değişkenlerdeki sütun sayısıdır.

Statistics— İstatistik toplanıp toplanılmayacağına dair kullanılacak olan onay kutusudur.

Sadece tek boyutlu değişkenler için mevcuttur.

Clear Option—Değişkenin değerinin ne zaman başlangıç değerine geri döneceğinin zaman

olarak belirlenmesidir.
• “Statistics” seçilirse değişkenler başlangıç değerine istatistikler her silindiğinde
dönerler.
• “System” seçilirse değişkenler başlangıç değerine sistem her silindiğinde dönerler.

Initial Values— Değişkenin başlangıç değerini listeler.

Initial Value—Simulasyon başlangıcındaki değişkenin değeridir.

 18

DECIDE FLOWCHART MODÜLÜ

Bu modül sistem içerisinde karar verme işlemini gerçekleştirilebilmesini sağlar. Bu modül

karar verebilmek için bir veya daha fazla duruma veya bir veya daha fazla olasılık değerine
dayanan çeşitli seçenekleri barındırır. Durumlar, özellik değerlerine (attribute values),
değişken değerlerine (variable values), entity tipine (entity type) veya tanımlamalara
(expression) bağlı olabilirler.

DECIDE MODÜLÜ ÖZELLİKLERİ

Name—Modülün isim olarak belirtecidir. Verilen isim modülün üzerinde görülür.

Type—Kararın bir duruma (örneğin eğer X>Y ise gibi) veya bir şans/yüzde (%60 evet, %40
hayır gibi) ye bağlı olduğunu gösterir. Type 2-way veya N-way olarak belirlenebilir. 2-way
bir duruma yada olasılığa bağlı olduğunu (artı false çıkışı vardır), N-way ise birden fazla
durum veya olasılık değerine (Burada birde değilse (else) durumundan çıkış vardır.) bağlı
olunduğunu gösterir.
 19

Type olarak N-way by Condition seçildiğinde ve Add düğmesine basıldığında verilebilecek

karar durumları aşağıdaki şekildedir.
 20

Conditions – Entityleri farklı modüllere yönlendirmek için bir veya daha fazla durum
tanımlanacağında kullanılır. Type olarak N-way by Condition seçildiğinde uygulanabilir.
Type olarak N-way by Chance seçildiğinde ve Add düğmesine basıldığında :

Percentages – Entityleri farklı modüllere yönlendirmek için bir veya daha fazla yüzde değeri
tanımlanacağında kullanılır. Type olarak N-way by Chance seçildiğinde uygulanabilir.

Percent True—belirli bir entity yüzdesinin doğru olarak çıkış yapabilmesi için kontrol
edilmesi gereken yüzde değerini gösterir.

If—Değerlendirme için mevcut olan durum tipidir.

Named—Entity modüle geldiğinde değerlendirilecek olan değişken (variable), özellik

(attribute) vaya entity tipi (entity type) isimlerinin belirlenmesi için kullanılır. Type olarak
“Expression” seçilirse uygulanamaz.

Is—Durum değerlendiricisidir (>, ==, <>, <, <= ). Sadece özellik ve değişken durumları için
kullanılır.

Value—Özellik veya değişkenle kıyaslanacak olan tanımsal bir ifadedir. True veya False diye
tek bir durumlada karşılaştırma yapılabilir.

ÖRNEK—2-WAY BY CHANCE

Name : Satisfied Customers

Type : 2-way by Chance
Percent True : 90
 21

Bu örnekte memnun müşteriler (Satisfied Customers) karar modülü bir önceki işlemdeki
müşterilerin (entitylerin) işlemden memnun olup olmadığını belirleyecektir. Yaklaşık olarak
bütün müşterilerin %90’ı işlemden memnundur ve “true” çıkışından modülü terk eder, geri
kalan %10 luk kısım ise memnuniyetsizdir ve “false“ çıkışından modülü terk ederler.

ÖRNEK—2-WAY BY CONDITION—VARIABLE

Name : Choose Wait Room

Type : 2-way by Condition
If : Variable
Named : Prod Maintenance Flag
Is : ==
Value : 0

Bu örnekte kullanıcı tarafından tanımlanan “Prod Maintenance Flag” değişkeni entitylerin

sistemdeki akış biçimini belirlemede kullanılacaktır. Entity karar modülüne geldiğinde
değişkenin değeri değerlendirilecek, ve eğer “Prod Maintenance Flag” değeri sıfıra (0) eşit ise
entity modülü “true” çıkışından ter edecektir. Eğer değişken değeri sıfıra eşit değilse entity bu
sefer modülü “false” çıkışından terk ederek sistem içinde başka modüllere gönderilecektir.

RECORD FLOWCHART MODÜLÜ

Bu modül simulasyon modelindeki istatistikleri toplamak için kullanılır. Modüller arasındaki

zaman, entity istatistikleri (zaman, maliyet) ve aralık istatistikleri gibi çeşitli gözlem
değerlerini elde etmek mümkündür. Ayrıca record modülü sayaç gibi kullanılıp sayma işlemi
de yaptırılabilir.

Type—Üretilecek olan gözlem tipi veya sayı istatistiklerinin tipi belirlenir.

• “Count” ismi belirlenen istatistik değerinin belirli miktarda artışı yada azalışını
gerçekleştirir.
• “Entity Statistics” zaman ve maliyet gibi entityye ait genel istatistikleri üretir.
• “Time Interval” mevcut simulasyon zamanı ile kullanıcı tarafından belirlenen bir
özellik (attribute) değeri arasındaki farkı hesaplar ve kaydeder.
 22

• “Time Between” modüle gelen entityler arasındaki zamanı kayıt altına alır.
• “Expression” kullanıcı tarafından belirlenen bir tanımsal ifadenin değerini kaydeder.

Attribute Name—Type olarak “Time Interval” seçilirse uygulanır. Aralık istatistiği olarak
kullanılacak olan özelliğin isminin seçimi yapılır.

Value—Type olarak “Expression” seçilirse kayıt altına alınacak gözlem istatistiği değeridir
veya Type olarak “Count” seçildiğinde sayaca eklenecek olan değerdir.

Tally Name—Type olarak “Time Interval”, “Time Between”, veya “Expression” seçilirse
uygulanabilir. Bu alana gözlemin kayıt altına alınacağı tally’nin ismi girilir.

Counter Name— Type olarak “Count” seçilirse uygulanır. Bu alana artış veya azalış için
kullanılacak olan sayacın ismi girilir.

Record into Set—tally veya sayaç kümesinin kullanılıp kullanılmayacağını belirten onay
veya işaret kutusudur.

Tally Set Name— Type olarak “Time Interval”, “Time Between”, veya “Expression”
seçilirse ve “Record into Set” onay kutusu işaretlenirse uygulanabilir. Gözlemsel
istatistiklerin kaydı için kullanılacak olan tally kümesinin isminin girildiği yerdir.
 23

Counter Set Name— Type olarak “Count” ve “Record into Set” onay kutusu işaretlenirse
uygulanabilir. Sayma (sayı) tipi istatistiklerin kaydı için kullanılacak olan sayaç kümesinin
isminin girildiği yerdir.

Set Index—Tally veya sayaç kümesindeki indeks değeridir.

ÖRNEK—TIME INTERVAL STATISTICS

Name : Record Time in Store

Type : Time Interval
Attribute Name : Time Stamp
Tally Name : Time in Store

Bu örnekte entitynin record modülüne geldiği her zaman için mevcut simulasyon zamanı
(TNOW) ve “Time Stamp” isimli entity özelliği (attribute) değeri arasındaki fark “Time In
Store” isimli tally ile kayıt altına alınır.

ÖRNEK—TIME BETWEEN STATISTICS

Name : Record Customer Exit Rate

Type : Time Between
Tally Name : Customer Exit Rate

Bu örnekte record modülü entity varışları arasındaki zamanı ismi “Customer Exit Rate” olan
tally istattistiği ile kayıt altına almaktadır.

ÖRNEK—ENTITY STATISTICS

Name : Entity Statistics

Type : Entity

Bu modül tüm entitylerin zaman ve maliyet bilgilerini kayıt altına almaktadır.

SCHEDULE VERİ MODÜLÜ

Bu modül Resource modülü ile birlikte kaynaklar ile ilgili operasyonları çizelgelemek için
veya Create modülü ile birlikte entityler için varış çizelgesi oluşturmak için kullanılabilir.
 24

SCHEDULE VERİ MODÜLÜ ÖZELLİKLERİ

Name— Tanımlanan çizelgenin isminin girildiği yerdir.

Type—Tanımlanan çizelgenin tipi belirlenir. Tip kaynak çizelgeleri için kapasite ile ilişkili
olabileceği gibi entityler için varış oranları ile ilgili de olabilir. Veya diğer zaman gecikmeleri
de bir çizelge ile belirtilebilir.

Time Units—Zaman aralıkları, zaman birimi cinsinden tanımlanır. Zaman birimleri saniye,
dakika, 15 dakika, 30 dakika, saat ve gün olabilir.

Scale Factor—Kapasite tipi çizelgeler için mevcut değildir. Varışla veya diğer değerlerdeki
artış yada azalış için bir çizelge ölçüm metodudur. Değerler ölçü faktörü ile çarpılarak yeni
değerler elde edilir.

Durations— Çizelge için değerleri ve zaman aralıklarını listeler. Değerler kapasite, varış
veya değişik tiplerde olabilir. Zaman aralıkları ise zaman birimi cinsinden ifade edilir. Çizelge
çiftleri (değerleri ve zaman aralıkları) tüm zamanlar tamamlandıktan sonra tekrar eder.

Value (Capacity)—Kaynak kapasitesi (Type Capacity olarak seçilirse), varış oranı (Type
Arrival olarak seçilirse) veya diğer değerleri (Type Other olarak seçilirse) temsil eder.

Duration—Belirlenen değerin geçerli olduğu zaman aralığıdır.

 25

ÖRNEK—RESOURCE SCHEDULE

Name : Daily Schedule

Type : Capacity
Time Units : hours
Value (Capacity) : 4, 2, 4
Duration : 4, 2, 3

Örnekte “Daily Schedule” isimli kapasite tipli bir kaynak çizelgesi görülmektedir. Simulasyon
zamanının ilk dört saati için kaynak sayısı 4’dür. Takip eden 2 saat boyunca kaynak sayısı
2’ye düşmüş ve sonraki son 3 saat için ise kaynak sayısı tekrar 4’e çıkmıştır.

ÖRNEK—ARRIVAL SCHEDULE

Name : Spring Weekly Schedule

Type : Arrival
Time Units : days
Scale Factor : 1
Value : 25, 40, 55, 70, 60, 20, 5
Duration : 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1

Bu örnekte “Spring Weekly Schedule” isimli çizelge varış tipli bir çizelgedir. Varış
çizelgesindeki her bir veri seti, zaman aralığı boyunca saate gelen entity sayısını
göstermektedir. Her saatteki varışlar için dağılım olarak üstel dağılım seçilmiştir. Bir günde
24 saat çalışıldığı varsayılırsa “Spring Weekly Schedule” isimli çizelgeye göre birinci gün
yaklaşık olarak 600, ikinci gün 960, üçüncü gün 1320, dördüncü gün 1680, beşinci gün 1440,
altıncı gün 480, ve son gün 120 entity sisteme varış yapacaktır.

Bu örnek için ölçü faktörü 1 olarak seçilmiştir. Eğer varış oranını %10 artırılmak istenirse
ölçü faktörü 1.1 olarak, %10 azaltılmak istenirse 0.9 olarak değiştirilecektir.

BATCH FLOWCHART MODÜLÜ

Bu modül simulasyon modeli içinde gruplama mekanizması olarak görev yapar. Entity
yığınları kalıcı veya geçiçi olarak gruplandırılabilir. Geçiçi yığınlar daha sonra SEPARATE
modülü ile ayrıştırılmak zorundadır.

Yığınlar gruplandırılırken önceden belirlenen bir sayı veya belirli bir özellik kullanılabilir.

Batch modülüne gelen entityler gerekli miktarda entity yığını oluşana kadar kuyrukta
beklerler. Yığın oluştuktan sonra yeni bir entity olarak modülden çıkarlar.
 26

BATCH FLOWCHART MODÜLÜ ÖZELLİKLERİ

Name—Modülün isim olarak belirtecidir. Verilen isim modülün üzerinde görülür.

Type—Gruplandırılacak entityler için uygulanacak olan metodun seçimi yapılır. Entityler

geçiçi (temporary) veya kalıcı (permanent) olarak gruplandırılabilirler.

Batch Size—Gruplanacak entity sayısını gösterir.

Save Criterion—kullanıcı tarafından belirlenen attribute değerinin entityye atama

metodudur.

Rule—Entitylerin nasıl gruplanacağı belirlenir.

Eğer “Any Entity” seçilirse, gruplanacak yığın sayısı kadar entity, tekbir entity haline getirilir.
“By Attribute” seçilirse önceden belirlenen bir özelliğe sahip olan entityler gruplandırılır.

Attribute Name—Rule olarak “By Attribute” seçilirse aktif hale gelir. Gruplandırılacak
entityler için önceden belirlenen attribute (özellik) ismininin seçimi sağlanır.

ÖRNEK—PERMANENT BATCH

Name : Assembly
Type : Permanent
Batch Size : 2
Save Criterion : Last
Rule : By Attribute
Attribute Name : Entity Type

Entityler ismi “Assembly” olan Batch modülüne geldiklerinde “Assembly.Queue” kuyruğuna

girerler. Aynı “Entity Type” attribute değerine sahip iki entity “Assembly.Queue”
kuyruğunda oluştuğunda, tek bir kalıcı entity olarak gruplanır ve modülü terk eder.
 27

ÖRNEK—TEMPORARY BATCH

Name : Accounting Approval

Type : Temporary
Batch Size : 10
Save Criterion : First
Rule : Any Entity

Entityler modüle gelir ve kuyruğa girerler. Kuyrukta 10 entity oluştuğunda entityler geçici
olarak gruplandırılır ve tekbir entity olarak modülü terk ederler. Orijinal 10 entity ve onların
özellikleri grup içinde saklı olarak tutulur ve Separate modulüne ulaştıklarında tekrar geri
aktarılır.

SEPARATE FLOWCHART MODÜLÜ

Bu modül gelen entitynin çoklu olarak birden fazla entity şeklinde kopyalanması ve aynı
zamanda daha önceden gruplanmış olan yığınların tekrar ayrıştırılması için kullanılabilir.

Daha önceden geçici olarak gruplanmış olan entity yığınları ayrıştırılırken ki -grup tek bir
entity olarak temsil edilmekteydi- (BATCH modülü ile) tek entity sistemden atılır ve orijinal
entityler daha önceden hangi sırada gruplanmışlarsa o sırada ayrıştırılırlar.

Entitylerin kopyaları oluşturulurken, kullanıcı tarafından kaç kopyasının oluşturulacağı

belirlenir ve kopyalar modülü terk ederler. Aynı zamanda orijinal entity de modülü terk eder.
Sistemden atılmaz.

SEPARATE FLOWCHART MODÜLÜ ÖZELLİKLERİ

Name—Modülün isim olarak belirtecidir. Verilen isim modülün üzerinde görülür.

 28

Type—Gelen entitynin ayrıştırılmasi için kullanılacak olan metodun seçimi yapılır. Eğer
“Duplicate Original” seçilirse gelen entitynin çeşitli sayıda kopyaları oluşturulur.
“Split Existing Batch”’de ise gelen entitynin daha önceden Batch modulü ile gruplandırılmış
olması gerekmektedir. Burada orijinal entityler gruplandırılmış olan tek bir entityden
ayrıştırılırlar.

Percent Cost to Duplicates—Type olarak “Duplicate Original” seçildiğinde uygulanabilir.

Gelen entitynin maliyetini kopyalarına aktarmak için kullanılır. Bu değer orijinal entitynin
maliyetinin 0-100 arasında bir yüzde çarpanı ile ifade edilir.

# of Duplicates— Type olarak “Duplicate Original” seçildiğinde uygulanabilir. Modülü terk

edecek olan orijinal entitynin kopya sayısı belirlenir.

Member Attributes— Type olarak “Split Existing Batch” seçildiğinde uygulanabilir.

Gruplanmış ve tek bir bütün hale getirilmiş olan entitye eğer attribute (özellik) atanmışsa bu
özelliklerin orijinal entitylere nasıl aktarılacağının seçimi yapılır. Bu özellikler Entity.Type,
Entity.Picture, Entity.Station, Entity.Sequence, Entity.Jobstep, and Entity.HoldCostRate ve
kullanıcı tarafından belirlenen diğer özellikler olabilir.

Attribute Name— Member Attributes olarak “Take Specific Representative Values”

seçildiğinde uygulanabilir. Gruplanmış ve tek bir bütün hale getirilmiş olan entitye atanan
özelliğin veya özelliklerin orijinal entitylere atanacak olanın isminin seçimi yapılır.

ÖRNEK—DUPLICATING ENTITIES

Name : Send Information On

Type : Duplicate Original
Percent Cost to Duplicates : 0
# of Duplicates : 3

Bu örnekte entity, ismi “Send Information On” olan seperate modülüne geldiğinde 3 kopyası
oluşturulur. Toplamda 4 entity (3’ü kopya) modülü terk eder. Orijinal entity maliyet ve
zamanını korurken oluşturulan 3 kopya için “Percent Cost to Duplicates” sıfır seçildiğinden
maliyet ve birikmiş zaman mevcut değildir.

ÖRNEK—SPLITTING BATCHED ENTITIES

Name : Unbatching
Type : Split Existing Batch
Member Attributes : Retain Original Entity Values

Bu örnekte gruplanmış ve tek bir bütün hale getirilmiş olan entity, ismi “Unbatching” olan
seperate modülüne geldiğinde orijinal bileşenlerine ayrıştırılır. Bütün halinde olan entity
sistemden atılırken, bileşenler gruplanmadan önceki özelliklerine geri dönerler. Bu özellikler
Entity.Type, Entity.Picture, Entity.Station, Entity.Sequence, Entity.Jobstep,
Entity.HoldCostRate ve kullanıcı tarafından belirlenen diğer özellikler olabilir.
 29

SET VERİ MODÜLÜ

Bu veri modülü: kaynak (resource), sayaç (counter), tally, entity tipi (entity type) ve entity
resmi (entity Picture) gibi çeşitli küme tiplerini tanımlamak için kullanılır. Kaynak kümeleri
Proses modüllerinde (Seize, Release, Enter Leave) kullanılabilir. Counter ve Tally kümeleri
Record modülünde, Queue kümeleri ise Seize, Hold, Access, Request, Leave ve Allocate
modüllerinde kullanılabilir.

SET VERİ MODÜLÜ ÖZELLİKLERİ

Name—Tanımlanan kümenin isminin girildiği yerdir.

Type—Tanımlanan kümenin tipinin girildiği yerdir.

Members—Küme (resource, counter, tally, entity type veya entity Picture) içerisindeki
üyeleri listeler.

Resource Name—Type olarak Resource seçilirse uygulanır. Kaynak kümesi içindeki

kaynağın isminin girildiği yerdir.

Tally Name— Type olarak Tally seçilirse uygulanır. Tally kümesi içindeki tally’nin isminin
girildiği yerdir.

Counter Name— Type olarak Counter seçilirse uygulanır. Sayaç kümesi içindeki sayacın
isminin girildiği yerdir.

Entity Type— Type olarak Entity Type seçilirse uygulanır. Entity tipi kümesindeki entity
tipinin isminin girildiği yerdir.

Picture Name— Type olarak Entity Picture seçilirse uygulanır. Entity resmi kümesindeki
resim isminin girildiği yerdir.
 30

ÖRNEK-Tek Servisli Sistem

Delgi Makinas ı

Parçaların sistemden
Parçaların sisteme gelişleri çıkışı

Varışlar arası zaman aralığı

EXPO(5)

İşlem Zamanı
TRIA(1,3,6)

Örnekte mevcut olan bir delgi makinesine (drill press) gelen parçalar için simulasyon
çalışması yapılacaktır. Parçalar sisteme ortalaması 5 dakika olan üstel dağılımla gelmekte
EXPO(5) ve işlem zamanı olarak üçgen dağılım TRIA(1,3,6) kullanılan delgi makinesinde
işlem görmektedirler. İşlem sonrasında parçalar sistemden çıkmaktadır. 20 dakika için
sistemin simulasyon modeli çalıştırılacak ve sonuçlar elde edilecektir.

İstenenler

• Parçaların sistemde geçirdiği zaman (çevrim zamanı)

• Delgi makinesi için (Drill Press) kaynak kullanım oranı

• Delgi işlemine gelen ve delgi işleminden çıkan parça sayısı

• Kuyrukta geçen zaman

Sistemin simulasyon modelini kurarken; parçaların sisteme varışları için bir CREATE
modülü delgi işlemi için bir PROCESS modülü ve son olarak parçaların sistemden çıkışlarını
sağlamak için bir DISPOSE modülüne ihtiyaç duyulacaktır.

Aşağıda bu örnek için gerekli olan modüllerin ARENA programındaki ilk yerleşimlerinin
görünümü yer almaktadır.
 31

Modüllere Bilgilerin Girilmesi:

Create Modülü

Create modülüne çift tıklanarak giriş yapmaya olanak sağlayan diyalog kutusuna erişilir ve
gerekli bilgiler diyalog kutusuna girilir.

Name : Part Arrives to System

Entity : Part
Type : Random (Expo)
Value : 5
Units : Minutes

Create modülüyle Entity Type olarak “Part” girişi yapılmıştır. İstenirse Entity Data modülü ile
“Part” için çeşitli işlemler yapılabilir. Örneğin animasyonlu bir simulasyon modeli
kurulacaksa “Part”’ın resmi değiştirilebilir. Ancak bu örnekte bizim animasyona ihtiyacımız
olmadığından böyle bir işlem yapmıyoruz. Yani Entity Data modülü ile ilgili hiçbir işlem
gerçekleştirmedik.

Process Modülü

Delgi işlemi bilgi girişi için Process modülüne çift tıklanarak diyalog kutusuna erişilir.
Diyalog kutusunun isim (Name) kısmına “Drilling Center” girişi ve Action kısmına ise “Seize
Delay Release” girişi yapıldıktan sonra Resourcess kısmından Add düğmesine tıklanarak
ikinci bir diyalog kutusuna erişilir. İkinci diyalog kutusunda kaynak tipi ve miktarı belirlenir.
Son olarak Delay Type kısmında işlem zamanı için kullanılacak olan dağılımın üçgensel
dağılım ve zaman biriminin dakika olduğu belirtildikten sonra üçgensel dağılımın
parametreleri girilerek Process modülü (Delgi işlemi) için bilgi girişleri tamamlanır.
 32

Not: ARENA programı, process modülünün isim kısmına “Drilling Center” girişi yapıldığı
için otomatik olarak “Drilling Center.Queue” isimli kuyruk tanımlamıştır. Kuyruk özellikleri
değiştirilmek istenirse Queue Data modülüyle gerekli işlemler yapılabilir. Ancak bu örnek
için böyle bir işleme gerek yoktur. Benzer şekilde process modülünde tanımlanan “Drill
Press” isimli kaynak için herhangi bir maliyet atanmak ya da bozulmalar atanmak istenirse
Resource Data modülü ile atamalar gerçekleştirilebilir. Yine bu örnek için böyle bir işlem
yapılmamıştır.

Name Drilling Center

Action Seize Delay Release
Resources
Type Resource
Resource Name Drill Press
Quantity 1
Delay Type Triangular
Units Minutes
Minimum 1
Value (Most Likely) 3
Maximum 6
 33

Dispose Modülü

Son olarak parçaların sistemden çıkışlarını sağlamak için Dispose modülüne çift tıklanarak
giriş yapılır.

Name Part Leaves System

Arena Modelinin Son Görünümü

Modelin Çalıştırılması

Bütün modüllere bilgi girişleri yapıldıktan sonra modelin çalıştırılması kısmını inceleyelim.
Model için çalıştırma parametrelerine Run/Setup menusu seçilerek ulaşılabilir.

Run/Setup menüsünün Project Parameters kısmında Proje başlığı, Analistin ismi ve istatistiği
toplanacak olan birimler mevcuttur. Bu örnek için bizim istatistiğine ihtiyaç duyduğumuz
birimler kuyruklar, işlemler, kaynaklar ve girdiler olduğu için bunlar işaretlenmiştir. Ayrıca
bizim simulasyon çalışma zamanını belirleyebilmemiz için Replication Parameters kısmına da
bilgi girişi yapmamız gerekmektedir.
 34

Bu örnek için simulasyon süresi 20 dakika olarak belirlenmiştir. Model içerisinde kullanılan
zamanların birim cinsinden değeri ise dakikadır. Aşağıda Replication Parameters kısmı için
bilgi girişlerinin yer aldığı resim görülmektedir.
 35

Modelin Çalıştırılıp Sonuçların Elde Edilmesi

Model çalıştırıldıktan sonra ARENA otomatik olarak sonuçların grafik ve sayısal değerlerini
oluşturarak kullanıcıya sunar. Örnek için istenenler ve ARENA çıktıları aşağıdaki gibidir.

• Parçaların sistemde geçirdiği zaman (çevrim zamanı)

Delgi Makinesinde Geçen Zaman

Average Minimum Value Maximum Value

Part 3.4056 1.7642 4.5167

Kuyrukta Geçen Zaman

Average Minimum Value Maximum Value

Part 3.0340 0 8.1598

Sistemde Geçen Toplam Zaman

Average Minimum Value Maximum Value

Part 6.4397 2.8956 12.6185

• Delgi makinesi için (Drill Press) kaynak kullanım oranı

Average Minimum Value Maximum Value

Drill Press 0.9171 0 1

• Delgi işlemine gelen ve delgi işleminden çıkan parça sayısı

Number In Number Out

Drill Press 7 5

Sisteme 20 dakika boyunca 7 parça giriş yapmıştır. Sistem sonlandırıldığında sistemden çıkan
parça sayısı 5’dir. Sitem sonlandığı anda ise sistemde kalan parça sayısı ikidir. Bu parçalardan
biri delgi makinesinde işlem görmekte diğeri ise kuyrukta beklemektedir.
 36

ÖRNEK: An Electronic Assembly and Test System

Rework Scrapped
Part A Prep %20
Part A

EXPO(5) %9
Sealer %80 Salvaged and
TRIA(1,4,8) EXPO(45)
Shipped
Arrivals

Part B Prep
Part B Part A TRIA(1,3,4)

Part B WEIB(2.5,5.3) Shipped

Batches of 4 %91
EXPO(30)
TRIA(3,5,10)

İstenenler :

• Kaynak kullanım oranları

• Kuyrukta bekleyen entity sayısı

• Kuyrukta geçen zaman

• Sistemde geçen toplam zaman (çevrim zamanı) (Shipped Parts, Salvaged Parts ve
Scrapped Parts için)

MODELİ KURARKEN GEREKEN MODÜLLER

2 Create : Part A ve Part B gelişleri için

2 Assign : Part A ve Part B’nin Sealer işlemi için gereken zamanlarının ve sisteme giriş
zamanlarının (TNOW) atanması için

4 Process : Part A Hazırlık, Part B Hazırlık, Sealer ve Rework işlemleri için

2 Decide : Sealer işleminden ve Rework işleminden çıkan entitylerin oranları için

3 Record : Shipped Parts, Salvaged Parts ve Scrapped Parts’ların ayrı ayrı istatistiklerini
toplamak için

3 Dispose : Shipped Parts, Salvaged Parts ve Scrapped Parts’ların sistemden çıkmaları için
 37

Arena Genel Gösterim

Modüllere Bilgilerin Girilmesi:

Create Modülü Part A için

Name : Part A Arrive

Entity : Part A
Type : Random (Expo)
Value : 5
Units : Minutes
 38

Create Modülü Part B için

Name : Part B Arrive

Entity : Part B
Type : Random (Expo)
Value : 30
Units : Minutes
Entities per Arrival : 4

Create Modülleri ile varışlar oluşturulduktan sonra, Sealer işlemi için Sealer Time (Part A ve
B için farklı olan) özelliği (attribute) gelen parçalara atanacaktır. Bu değerler Assign 1 ve
Assign 2 modülleri ile gerçekleştirilecektir. Ayrıca aynı modüllerde parçaların sisteme geliş
zamanları da Arrive Time özelliği ile kayıt altına alınacaktır.

Assign Modülü Part A için

 39

Name : Assign Part A Sealer and Arrive Time

Type : Attribute
Attribute Name : Sealer Time
New Value : TRIA (1,3,4)
Type : Attribute
Attribute Name : Arrive Time
New Value : TNOW

Part B için varış zamanları ve Sealer Time için modül girişleri, Part A’ya çok benzerdir.
Grafik olarak gösterim yerine sadece Tablo olarak gösterimi verilmiştir.

Assign Modülü: Part B için

Name : Assign Part B Sealer and Arrive Time

Type : Attribute
Attribute Name : Sealer Time
New Value : WEIB (2.5, 5.3)
Type : Attribute
Attribute Name : Arrive Time
New Value : TNOW

Process Modülü : Part A Hazırlık için

 40

Name Prep A Process

Action Seize Delay Release
Resources
Type Resource
Resource Name Prep A
Quantity 1
Delay Type Triangular
Units Minutes
Minimum 1
Value (Most Likely) 4
Maximum 8

Process Modülü : Part B Hazırlık için

Part B hazırlık için process modülü diyalog kutusu aşağıdadır.

Name Prep B Process

Action Seize Delay Release
Resources
Type Resource
Resource Name Prep B
Quantity 1
Delay Type Triangular
Units Minutes
Minimum 3
Value (Most Likely) 5
Maximum 10

Process Modülü : Part A ve Part B, Sealer İşlemi için

Bu modülde Sealer işlemi için daha önce Assign modülleri ile parçalara atanan Sealer Time
Özelliği kullanılarak bilgi girişleri gerçekleştirilir. Sealer işlemi için diyalag kutusu ve resmi
aşağıdadır.

Name Sealer Process

Action Seize Delay Release
Resources
Type Resource
Resource Name Sealer
Quantity 1
Delay Type Expression
Units Minutes
Expression Sealer Time
 41

Decide Modülü : Part A ve Part B, Sealer İşlemi sonrası için

Sealer işleminden sonra yapılan muayene sonunda parçaların %9’unda arıza tespit edilmiş ve
bu parçaların tekrar işlenmesi gerekmektedir. Bu yapıyı modelleyebilmek için ise Decide
modülü kullanılacaktır. Aşağıda Decide modülü bilgi girişleri için resim ve diyalog kutusu
bulanmaktadır.

Name Failed Sealer Inspection

Type 2-way by Chance
Percent True 9
 42

Process Modülü : Rework İşlemi için

Muayene işleminden başarısız çıkan %9 oranında parçanın yeniden işlemesi için bu Process
modülü kullanılacaktır. Aşağıda bilgi girişleri için diyalog kutusu yer almaktadır.

Name Rework Process

Action Seize Delay Release
Resources
Type Resource
Resource Name Rework
Quantity 1
Delay Type Expression
Units Minutes
Expression EXPO(45)

Decide Modülü : Rework İşlem isonrası için

Rework işlemi sonunda tekrar kontrolden geçirilen parçaların %20’si ıskartaya çıkarılmakta
ve %80’i ise kurtarılmaktadır. Bu olayı modelleyen Decide modülü için diyalog kutusu
aşağıdadır.

Name Failed Rework Inspection

Type 2-way by Chance
Percent True 20

Record Modülü : Çevrim zamanı için

Bütün işlemler tanımlandıktan sonra Record ve Dispose modüllerine bilgi girişi yapmak
gerekmektedir. Hatırlanacağı üzere her bir operasyon için kaynak kullanımı, kuyrukta
bekleyen sayısı ve kuyrukta bekleme zamanının bilinmesi isteniyordu. Bu üç istatistik
ARENA tarafından kaynak gerektiren process modüllerinde otomatik olarak elde
edilmektedir. Ayrıca bizim ihtiyaçımız olan bir diğer istatistik ise her parcanın (Shipped Parts,
Salvaged Parts ve Scrapped Parts) sistemde geçirdiği zamanın (Cycle time) bulunmasıdır.
Record modülü ile Tally formunda bu çevrim zamanına ulaşmak mümkündür. Iskartaya çıkan
parçalar için (Scrapped parts) record modülü bilgi girişi aşağıdadır.
 43

Name Record Scrapped Parts

Type Time Interval
Attribute Name Arrive Time
Tally Name Record Scrapped Parts

Geri kalan 2 Record modülü için ise girişler aşağıda verilmiştir.

Name Record Shipped Parts

Type Time Interval
Attribute Name Arrive Time
Tally Name Record Shipped Parts

Name Record Salvaged Parts

Type Time Interval
Attribute Name Arrive Time
Tally Name Record Salvaged Parts

Son olarak parçaların sistemden çıkışını sağlayacak 3 tane Dispose modülü için bilgi girişi
gerçekleştirilecektir. Scrapped parçalar için dispose modülü bilgi girişi aşağıdadır.

Dispose Modülü : Parçaların sistemden çıkması için

Name Record Shipped Parts

 44

Arena Modelinin Son Görünümü

Modelin Çalıştırılması

Bütün modüllere bilgi girişleri yapıldıktan sonra modelin çalıştırılması kısmını inceleyelim.
Model için çalıştırma parametrelerine Run/Setup menusu seçilerek ulaşılabilir.
 45

Run/Setup menüsünün Project Parameters kısmında Proje başlığı, Analistin ismi ve istatistiği
toplanacak olan birimler mevcuttur. Bu örnek için bizim istatistiğine ihtiyaç duyduğumuz
birimler kuyruklar, işlemler ve kaynaklar olduğu için bunlar işaretlenmiştir. Ayrıca bizim
simulasyon çalışma zamanını belirleyebilmemiz için Replication Parameters kısmına da bilgi
girişi yapmamız gerekmektedir.

Bu örnek için simulasyon süresi 4 adet 8 saatlik vardiyadan oluşan 32 saat olarak
belirlenmiştir. Model içerisinde kullanılan zamanların birim cinsinden değeri ise dakikadır.
Aşağıda Replication Parameters kısmı için bilgi girişlerinin yer aldığı resim görülmektedir.

Modelin Çalıştırılıp Sonuçların Elde Edilmesi

Model çalıştırıldıktan sonra ARENA otomatik olarak sonuçların grafik ve sayısal değerlerini
oluşturarak kullanıcıya sunar. Örnek için istenenler ve ARENA çıktıları aşağıdaki gibidir.

• Kaynak kullanım oranları

 46

• Kuyrukta bekleyen entity sayısı

• Kuyrukta geçen zaman

 47

• Sistemde geçen toplam zaman (çevrim zamanı) (Shipped Parts, Salvaged Parts ve
Scrapped Parts için)