Studium Licencjackie

Kierunek Globalny biznes, finanse i zarządzanie

Specjalność biznes międzynarodowy
Anastazja Hamaliy

81594

Migracje obywateli Ukrainy do Polski

Praca licencjacka napisana

pod kierunkiem dr Rafala Towalski,

napisana w Instytucie Filozofii, Socjologii i Socjologii Ekonomicznej

Warszawa 2021

1
 Spis treści

Wstęp .......................................................................................................................................... 3

Rozdział 1. Migracje w ujęciu teoretycznym ............................................................................. 5

1.1 Migracji i formy ............................................................................................................... 5

1.2 Czynniki wpływające na migracje .................................................................................... 8

1.4. Bariery migracji ............................................................................................................. 10

Rozdział 2. Pracownicy obcokrajowcy w Polsce – skala, struktura........................................ 12

2.1 Dlaczego państwa europejskie potrzebują imigrantów? ................................................ 12

2.2 Doświadczenia międzynarodowe, a polityka migracyjna Polski ................................... 15

2.3 Rola siły roboczej cudzoziemców na polskim rynku pracy ........................................... 15

Rozdział 3. Imigracja z Ukrainy do Polski (skutki) ................................................................. 20

3.1 Przyczyny imigracji z Ukrainy ....................................................................................... 20

3.2 Imigranci z Ukrainy w liczbach...................................................................................... 22

3.3 Integracja na polskim rynku pracy – przypadek Ukraińców .......................................... 25

3.3.1 Warunki zatrudnienia Ukraińców w Polsce ............................................................ 26
3.3.2 Specyfika imigrantów z Ukrainy na tle innych grup ............................................... 27

Podsumowanie .......................................................................................................................... 30

Bibliografia ............................................................................................................................... 32

Spis rysunków .......................................................................................................................... 36

Spis tabel .................................................................................................................................. 37

2
 Wstęp

Celem moje pracy jest opisanie dynamiki zjawiska imigracji obywateli Ukrainy do
Polski, z uwzględnieniem sytuacji w oparciu pandemii i po pandemii, analiza migracji
obywateli Ukrainy do Polski w kontekście rozwoju społeczno-gospodarczego, oraz ich wpływ
na rynek pracy. Ważne jest, żeby pokazać jak ta grupa odnajduje się w naszym kraju a także
wskazać jakie zjawiska wpływają na poziom tej migracji. W pracy będę zajmować się
znaczeniem ukraińskiej migracji dla polskiego rynku pracy, przyczynami wzrostu migracji,
strukturą zatrudnienia migrantów oraz skutkami migracji zarówno w wymiarze indywidualnym
jak i w skali makro. Okres pandemii miał istotny wpływ na zmniejszenia liczebności obywateli
Ukrainy w Polsce i istnieją uzasadnione obawy, że w okresie po pandemicznym część
pracowników może nie wrócić do Polski.
Ostatnio temat migracji jest bardzo popularny i nieustannie dyskutowanych w mass
mediach. W ciągu ostatnich 10 lat do Polski przybyły tysiące obywateli Ukrainy, co
doprowadziło nie tylko do zmian w gospodarce, ale także w polityce i codziennym życiu.
Nikt nie może powiedzieć na pewno, ilu przybyszów z obszaru Ukrainy jest dziś w Polsce.
Eksperci z obu krajów wahają się i szacują ich liczbę od 900 tys. do 2 mln, ale w każdym razie
liczba ta stale rośnie.
Polska ma obecnie rekordowo niską stopę bezrobocia a gospodarka okazała się odporna
na światowy kryzys finansowy i nadal się rozwija. Według ekspertów na rynku pracy jest
obecnie ponad sto tysięcy wolnych miejsc pracy. Aby utrzymać obecne tempo wzrostu w
Polska będzie potrzebować, jak się szacuje, od dwóch, do nawet pięciu milionów
pracowników., Eksperci już teraz martwią się tą sytuacją i to nie tylko ze względu na problem
demograficzny, który obejmuje polskie społeczeństwo, ale też w kontekście nadal istotnych
dysproporcji w rozwoju gospodarczym W Europie . Kluczowym czynnikiem pogłębiającym
deficyt pracowników na Polskim rynku pracy jest emigracja zarobkowa do Europy Zachodniej.
Statystyki pokazują, że ponad 2,5 mln Polaków mieszka poza Polską - głównie w
Wielkiej Brytanii, Niemczech i Holandii. Według grupy Paylab, w lutym 2017 roku 47%
Polaków było gotowych wyjechać do pracy na Zachodzie. A przeciętne wynagrodzenie w
Polsce jest nadal o jedną trzecią niższe niż przeciętne wynagrodzenie w UE1.
Praca składa się z trzech rozdziałów. W pierwszej części pracy zajmuję się migracją i
formami migracji, a tak że barierami i czynnikami wpływającymi na migrację. W drugiej części

1
Worldwide salaries paylab, https://www.paylab.com/, [dostęp: 27.05.2021].

3
mówimy o pracownikach obcokrajowców w Polsce. Warto przeanalizować warunki na
Ukrainie oraz w Polsce, aby zrozumieć przyczyny imigracji z Ukrainy do Polski.
Przeanalizujmy powody, dla których imigrację zarobkową do Polski należy rozpatrywać w
kategoriach korzyści. W trzecim rozdziale zostaną omówione przyczyny imigracji z Ukrainy,
statystyki oraz sytuacja na polskim rynki pracy. Prezentowane w pracy informacje pochodzą z
badań statystycznych przede wszystkim z opracowań obcojęzycznych, z analiz wyników badań
najnowszych.

4
 Rozdział 1. Migracje w ujęciu teoretycznym

1.1 Migracji i formy

Migracje są przedmiotem badań przedstawicieli wielu dziedzin nauki. Migracje od łac.

migratio – migrare– wędrować, przesiedlać się. Migracje to zjawisko znane już od dawna. To
właśnie dzięki migracji w dużej mierze następuje rozwój cywilizacji. Zgodnie z słownikiem
wyrazów obcych międzynarodowa migracja ludności oznacza przemieszczanie się ludności
przez granice na okres nie krótszy niż jeden rok.
Migracja przebiega w różnych skalach: międzykontynentalna (między kontynentami),
wewnątrzkontynentalna (między krajami na danym kontynencie) i międzyregionalna (w
obrębie krajów), migracja ze wsi do miast.
Zgodnie z National Geographic Society rozróżniamy dwa typy migracji:
 migracje wewnętrzne;
 migracje zewnętrzne2.
Według definicji Głównego Urzędu Statystycznego migracja wewnętrzna to zjawisko
przemieszczenia ludności w obrębie kraju, polegające na przekroczeniu granicy
administracyjnej gminy. Migrację wewnętrzne możemy podzielić na:
1. Międzypowiatowe - przemieszczenia ludności z jednego powiatu do innego.
2. Wewnątrzwojewódzkie - przemieszczenia ludności w obrębie województwa.
3. Wewnątrzpowiatowe - przemieszczenia ludności w obrębie powiatu.
4. Międzywojewódzkie - przemieszczenia ludności z jednego województwa do innego.
Migracja zewnętrzna to przemieszczenia ludności związana z przekroczeniem granicy
państwa, trwałą zmianą miejsca zamieszkania. Migracje zewnętrzne dzielą się na:
 Emigrację, czyli wyjazd osoby do innego kraju. Różni się od imigracji tylko w
odniesieniu do tej osoby zarówno z kraju, do którego wjeżdża (imigrant), jak z
kraju, z którego wyjeżdża (emigrant).
 Imigracja, czyli wjazd osoby (lub grupy osób) do innego kraju w celu zmiany
miejsca zamieszkania z dowolnego powodu
.

2
National Geographic Society, What is Human Migration?, 2005,
http://geographymonkey.com/uploads/3/5/2/1/35215747/migration_nat_geo.pdf , [dostęp: 6.05.2021].

5
 Migracja może być przymusowa lub dobrowolna. W przypadku przymusowej masowej
migracji istnieje osobne określenie - deportacja. Czasami państwo decyduje, że pobyt osoby,
grupy osób, a nawet całego narodu na określonym terytorium jest zabronione- i osoby migrują
do innego kraju, do innego regionu. Zwykle dzieje się to podczas represji lub wojny. Konieczne
jest również podkreślenie takiego terminu jak repatriacja. Ten termin oznacza powrót do domu
emigrantów, uchodźców, jeńców wojennych.
Migracja dobrowolna ma miejsce, gdy osoba z własnej woli, bez bezpośredniego
przymusu, decyduje się na zmianę miejsca zamieszkania w nadziei na wyższy standard życia,
pewne korzyści i nowe możliwości.
Ze względu na czas trwania
• Migracja stałą
• Migracja czasową
• Migracja sezonowa
Ze względu na czas pobytu migranta w nowym miejscu zamieszkania można wyróżnić
dwa główne typy migracji - stałą i czasową . Migracje stałe można uznać za ruchy związane ze
zmianą miejsca zamieszkania. Migracja czasowa dzieli się na dwie typy - migracja
krótkoterminowa (migrant przebywa poza swoim miejscem zamieszkania do jednego roku) i
migracja długoterminowa (ponad rok).
Migracja sezonowa jest najczęściej kojarzona z migracją zarobkową, kiedy ludzie
opuszczają swoje domy na kilka miesięcy i emigrują do innych krajów w poszukiwaniu lepiej
płatnej pracy lub pracy w ogóle. Międzynarodowa migracja zarobkowa odgrywa coraz większą
rolę. Obecnie prawie wszystkie kraje świata uczestniczą już w międzynarodowej wymianie
zasobów pracy jako importerzy i eksporterzy siły roboczej. Według Międzynarodowej
Organizacji Pracy pod koniec XX wieku. na świecie było łącznie co najmniej 120 milionów
osób legalnych migrantów zarobkowych i członków ich rodzin. Jeśli dodamy do tego armię
nielegalnych imigrantów zarobkowych, liczbę tę najprawdopodobniej należy podwoić3.
Warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden rodzaj emigracji. Emigracje bliskie i dalekie.
Według Barbary Cieślińskej rozróżniamy emigracji bliskie i dalekie. W sensie dosłownym
mówimy o odległym geograficznie od nas kraju, w sensie metaforycznym, o historycznym i
kulturowym oddaleniu kraju emigracji z kraju pochodzenia. Emigracja na duże odległości

3
International Labour Organisation (ILO).

6
wymaga wielu przygotowań. Często może to oznaczać podróż w jedną stronę bez powrotu.
Emigracja na duże odległości jest generalnie bardziej ryzykowna4.
Doświadczenia międzynarodowe pomogły w sformułowaniu pięciu modeli polityki
migracyjnej. Modele te mogą stać się cenną wskazówką dla Polski przy tworzeniu własnej
polityki przyjmowania imigrantów.
Pierwszy z nich to model komplementarnej polityki migracyjnej
Główną zasadą tego modelu jest uzależnienie zgody na imigrację od możliwości
znalezienia zatrudnienia na otwartym rynku pracy w państwie, do którego cudzoziemiec
imigruje. Imigrant traktowany jest jako siła robocza, dlatego też w modelu tym wyklucza się
masową imigrację z innego powodu. Państwa, które ten model stosują selekcjonują
potencjalnych imigrantów i naliczają im punkty za zdolność szybkiej integracji ze
społeczeństwem oraz za potencjalne korzyści które mogą przynieść dla państwa. Model nie
wyklucza imigracji sezonowej, a wśród instrumentów stosowanych jest także polityka
edukacyjna, która ma zachęcać cudzoziemskich studentów do pozostania w kraju, w którym
studiowali.
Państwa realizujące politykę migracyjną to Australia, Kanada, Wielka Brytania.
Kolejny model określanym jest jako model kolonialno-humanitarnej polityki migracyjnej
Ten model zakłada, że imigranci z niektórych regionów świata mają specjalne prawa,
które wynikają z wydarzeń historycznych związanych z okresem kolonialnym. Państwa, które
były w przeszłości w strefie wpływów, spłacają w ten sposób swój dług. W modelu tym zakłada
się integrację imigrantów na rynku pracy. W rzeczywistości jednak działania integracyjne są
niewystarczające o czym świadczy wysoka stopa bezrobocia cudzoziemców w stosunku do
pracowników rodzimych.
Państwa charakterystyczne dla tego modelu to Francja, Belgia, Włochy.
Z trzeciego modelu „nowych państw imigracyjnych” korzystają głównie państwa, które
z państw emigracyjnych stały się państwami imigracyjnymi. Państwa te czerpią wiedzę ze
swoich doświadczeń jednocześnie eksperymentując z różnymi instrumentami do realizacji
działań. W modelu tym bardzo ważne jest uzupełnianie niedoborów na rynku pracy. Państwa
wdrażające realizują projekty migracyjne ad hoc, czyli np. pod wpływem różnego rodzaju
kampanii lub inwestycji. Niestety takie działania bardzo często skutkują zatrudnianiem
cudzoziemców w szarej strefie.

4
B. Cieślińska, Emigracje bliskie i dalekie. Studium współczesnych emigracji zarobkowych na przykładzie
województwa podlaskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku , Białystok 2012, s. 16.

7
 Państwa realizujące model nowych państw imigracyjnych to Hiszpania, Portugalia i
Finlandia.
Czwarty model, rezydualnej polityki migracyjnej, zakłada przyjmowanie imigrantów
tylko po spełnieniu restrykcyjnych warunków, które dotyczą przydatności dla gospodarki i
rynku pracy oraz uznania społecznych wartości obowiązujących w państwie do którego
przybywają. Państwa stosujące ten model ograniczają imigrację, szczególnie w stosunku do
państw różniących się kulturowo i społecznie. Warto też nadmienić, że państwo przyjmujące
imigranta wedle wymienionego modelu może w dowolnym momencie deportować
cudzoziemca, wystarczy, że ten nie będzie dotrzymywał zobowiązań, których się podjął.
Imigracja sezonowa dopuszczalna jest wyłącznie wtedy, gdy przynosi korzyści dla rynku pracy
państwa przyjmującego.
Państwa realizujące model rezydualnej polityki migracyjnej to Austria i swego czasu
Holandia. Pozaeuropejskim krajem natomiast jest Japonia.
Ostatnim modelem jest model wielokulturowej polityki migracyjnej, który zakłada, że
najkorzystniejszą sytuacją z punktu widzenia państwa przyjmującego imigrantów jest
konkurencja między przybywającymi cudzoziemcami z różnych kręgów kulturowych. W ten
sposób następuje rozwój społeczny i ekonomiczny państwa. Kluczową sprawą jest więc
pochodzenie imigranta. Państwo stara się zachować optymalne proporcje między imigrantami
i preferuje imigracje osób, które są tzw. niedoreprezentowane. Model ten jest charakterystyczny
dla Stanów Zjednoczonych.

1.2 Czynniki wpływające na migracje

Istnieje wiele różnych powodów, które skłaniają osobę do opuszczenia ojczyzny, domu,
rodziny itp., i są one determinowane zarówno przez czynniki ekonomiczne, jak i
pozaekonomiczne.
Zacznijmy od tego, że możemy podzielić migrację na dwa rodzaje czynników:
wypychające i przyciągające. Zgodnie z definicją Parlamentu Europejskiego w czynniki
wypychające to czynniki, przez których ludzie opuszczają kraj5. Bardzo ważnym czynnikiem

5
Parlament Europejski, Przyczyny migracji: dlaczego ludzie migrują?, 2020,
https://www.europarl.europa.eu/news/pl/headlines/world/20200624STO81906/przyczyny-migracji-dlaczego-
ludzie-migruja, [dostęp: 6.05.2021].

8
migracji są problemy ekonomiczne, czyli brak pracy, z powodu którego nie można zarobić na
utrzymanie. Ten czynnik stal powodem emigracji większości obywateli Ukrainy. Drugim, ale
też bardzo ważnym czynnikiem są konflikty zbrojne, które zmuszają ludzi do opuszczenia
kraju. Czynniki wypychające mają kluczowe znaczenie dla podjęcia decyzji o imigracji.
Przyciągające czynniki to przyczyny przeniesienia się do określonego kraju. Czynniki
przyciągania to wszystkie te czynniki, które sprawiają, że inny kraj jest atrakcyjny, dlatego
emigracja do niego wydaje się najlepszą decyzją, aby tam się osiedlić. Oznacza to więcej miejsc
pracy, lepsze zabezpieczenie społeczne, wysokie emerytury, inne przepisy obowiązujące w
kraju, lepszą jakość edukacji. Zarówno wśród czynników wypychających jak i przyciągających
można wskazać te o charakterze społeczna politycznym, czynniki ekonomiczne, demograficzne
oraz środowiskowe..
Analizując czynniki społeczno polityczne, należy podkreślić, że bardzo często
przyczyną migracji jest zmiana sytuacji politycznej w kraju. Uderzającym przykładem jest
rewolucja październikowa w Rosji. Bardzo duży odsetek ludności został zmuszony migrować
do innych krajów. Innym przykładem jest rewolucja na Ukrainie w 2014, kiedy to miliony
obywateli Ukrainy wyjechało do innych krajów.
Czasami jednak wystarczy nie zgadzać się z polityką, prowadzoną przez władze
własnego kraju. W ostatnich latach wielu ludzi migrują do innego miejsca zamieszkania z
obawy przed terroryzmem i prześladowaniam w krajach ojczystych6.
Jednak najpopularniejszy powód do migracji ma podłoże w ekonomii, a precyzyjnie
rzecz ujmując ludzie wyjeżdżają aby znaleźć lepiej płatną pracę.
Często w niektórych krajach występuje nadwyżka siły roboczej, podczas gdy w innych
występuje pewna ilość kapitału. Deficyty siły roboczej zwykle występują tam, gdzie są
pieniądze i miejsca pracy w sferach produkcji i usług. Lukę tę wypełniają migranci zarobkowi.
Przyciągać mogą wysokie pensje, lepsze emerytury, lepsze możliwości zatrudnienia, standard
życia i możliwości edukacyjne. Jeśli warunki ekonomiczne będą niekorzystne i oczekuje się
dalszego pogorszenia, więcej ludzi będzie migrować do krajów atrakcyjnych ekonomicznie.
Trzeci czynniki emigracji to przyczyny środowiskowe. Gwałtowne zmiany klimatyczne
na Ziemi i globalne ocieplenie prowadzą do narastania problemu migracji środowiskowej.
Przymusowa migracja ogromnych mas ludzi z powodu katastrofy ekologicznej dała początek
nowemu określeniu „migranci środowiskowi”. Według Międzynarodowej Organizacji ds.
Migracji, „migranci środowiskowi to osoby, które z powodu zmian środowiskowych

6
Tamże.

9
negatywnie wpływających na ich życie w swoim kraju są powinni opuszczać swoich domów,
czasowo lub na stałe”7.
Na przykład huragan Katrina w rejonie Nowego Orleanu w 2005 r. spowodował
migrację mieszkańców na miesiące, a w niektórych przypadkach na lata. Do 2010 r.
(Przyjmując rok 2005 za rok bazowy) ludność obszaru Nowego Orleanu spadła o 25,4%. Ponad
250 000 migrantów przybyło do Teksasu z powodu huraganu Katrina. Przymusowe
przesiedlenie może również wystąpić w suchych regionach. Na początku lat 90. około 100 000
osób opuściło Karakalpakstan, ze względu na wysychanie Morza Aralskiego. Oznaczało to, że
na każde szesnaście osób zamieszkujących obszar Karakalpakstanu wyemigrowała jedna.

1.4. Bariery migracji

Migracja do innego kraju jest bardzo kosztowna, tylko niewielka część populacji
decyduje się na wyemigrowanie. Warto zwrócić uwagę, że sam fakt imigracji pociąga za sobą
pewne niedogodności, takie jak zmiana otoczenia społecznego, klimatu, języka, kultury i
tradycji. W nowym miejscu zamieszkania migranci muszą dostosować się do nowego
środowiska społecznego: nawiązać więzi społeczne; uzyskać status społeczny; nauczyć języka.
Osoby migrujące napotykają się na różne bariery utrudniające wyjazd do innego kraju. Możemy
wyróżnić takie bariery migracji, jak:
 bariery kulturowo-społeczne- odrębności zwyczajów, religii i języka;
 bariery ekonomiczne -wysokie koszty zmiany miejsca zamieszkania;
 bariery geograficzne - czas, odległość czy koszt podróży.
 bariery prawno-administracyjne8.
Jednym z głównych czynników ograniczających migracje jest bariera kulturowo-
społeczna, a raczej bariera w komunikacji z ludźmi. Problemy językowe często stają się
pierwszymi trudnościami. Bez znajomości języka, który jest podstawą komunikacji, nie da się
zintegrować z innym społeczeństwem.
Bariera jest naprawdę łatwiejsza do pokonania, gdy osoba zaczyna mówić językiem
kraju, do którego przybyła. Ale kiedy dana osoba zmieniła swoje miejsce zamieszkania nie z

7
IOM UN Migration, Environmental migration, 2021, https://environmentalmigration.iom.int/environmental-
migration, [dostęp: 6.05.2021].
8
W. Janicki, Analiza migracji wewnętrznych i międzynarodowych na obszarze Unii Europejskiej - razem czy
osobno?, „Studia Demograficzne” 2006, Nr 2(150), s. 66-75.

10
własnej woli, jak to się dzieje obecnie w przypadku wielu migrantów w Europie, wtedy brak
znajomości języka staje się dość poważnym problemem.
Możemy także mówić o barierach geograficznych, takich jak czas, odległość czy koszt
podróży. Opisując bariery geograficzne, warto zauważyć. różnice między migracją wewnętrzną
a międzynarodową. Migracja wewnętrzna jest związana z odległością, kosztami i czasem
podróży. Problem w tym, że odległość po przekroczeniu granicy państwowej stopniowo rośnie,
podobnie jak czas przejazdu. Miałoby to sens tylko wtedy, gdyby przekroczenie granicy
państwowej doprowadziło do znacznego wzrostu kosztów podróży. Istnieją granice państw,
których przekraczanie wiąże się ze wzrostem kosztów dalszej podróży ze względu na różnicę
w cenie biletów czy paliwa .
Warto zwrócić uwagę, że istnieją granice państwowe, których przekraczanie wiąże się
z koniecznością pokonywania istotnych przeszkód naturalnych, co wydłuża czas podróży i
można je interpretować w kategoriach bariery migracyjnej odróżniającej migracje
międzynarodowe od wewnętrznych. Przykłady obejmują granice między Chinami a Nepalem
lub Argentyną i Chile.

Bariery administracyjne i prawne, należy utożsamiać z sytuacją polityczną krajów, które

opuszczają migranci oraz krajów przyjmujących. Reżimy totalitarne nieustannie kontrolują
migrację, starają się ograniczyć odpływ swoich obywateli za granicę i robią wszystko, aby
uniemożliwić ludziom uzyskanie prawa do opuszczenia kraju. W krajach rozwiniętych,
rządzonych demokratycznymi metodami, prowadzi się politykę kontroli napływu ludności, co
wyraża się m.in. w obowiązku wizowym.
Ze względu na barierę administracyjną odrębna analiza migracji wewnętrznych i
zagranicznych na terytorium Unii Europejskiej może być uzasadniona w sytuacji, gdy każdy
kraj prowadzi odrębną politykę migracyjną w stosunku do obywateli innych państw
członkowskich UE.

11
 Rozdział 2. Pracownicy obcokrajowcy w Polsce – skala, struktura

2.1 Dlaczego państwa europejskie potrzebują imigrantów?

Jedna z najbardzie rozpowszechnionych opinii na temat zapotrzebowania na migrantów

w Europie Zachodniej głosi, że społeczeństwa europejskie starzeją się. Badania pokazują, że
Europejki nie będą w stanie powrócić do poziomu dzietności jaki notowany był w latach 70-
tych i 80-tych XX wieku9.
W świetle opublikowanych danych, zamieszczonych w raporcie Eurostatu w 2017 roku,
populacje wszystkich państw europejskich dramatycznie się kurczą, a współczynnik dzietności
z roku na rok spada. Coraz większy odsetek osób starszych w populacji obciąża systemy opieki
społecznej i negatywnie wpływa na gospodarki tych krajów. Na rysunku 1 przedstawiono
współczynnik dzietności w 2017 roku w krajach Unii Europejskiej.

Rysunek 1. Współczynnik dzietności w krajach Unii Europejskiej

Źródło: Europa - kontynent starych ludzi. Oto najnowsze dane o dzietności w krajach UE
[INFOGRAFIKA], 2019, https://forsal.pl/artykuly/1402858,wspolczynnik-dzietnosci-w-krajach-ue-dane-
eurostatu-demografia-ue.html, [dostęp: 17.05.2021].

9
European Commission, The 2015 Ageing Report: Economic and budgetary projections for the 28 EU Member
States (2013-2060), „European Economy” 2015, nr 3, s. 105-116.

12
 Niestety prognozy na kolejne lata nie wyglądają optymistycznie. Europa staje się starym
kontynentem nie tylko z nazwy. Wraz ze zmniejszaniem się puli osób pracujących odporność
gospodarcza i wzrost produktywności staną się jeszcze ważniejsze. Będzie to również miało
znaczenie dla trwałego wyjścia z kryzysu. Z analizy prognozów Komisji wynika, że przed
wybuchem pandemii koronawirusa ustabilizowanie wzrostu PKB na poziomie 1,3% rocznie do
2070 r. będzie wymagało średniego wzrostu wydajności o 1,5% rocznie. Jednak wzrost
wydajności uległ spowolnieniu i szacuje się, że przed kryzysem wynosił mniej niż 1%10.
Według ekspertów poprawa sytuacji demograficznej Europy będzie możliwa tylko w
przypadku otwarcia się europejskich krajów na imigrantów. Napływ imigrantów do krajów
europejskich nie tylko zwiększy podaż pracy, ale także poprawi sytuację podatkową w
zagrożonych niżem demograficznym krajach.
Kolejnym argumentem przemawiającym za tym, że imigranci są bardzo ważni dla krajów
Unii Europejskiej jest to, że dzięki nim pojawi się zastrzyk gotówki nie tylko dla budżetu, ale
także dla systemów emerytalnych, które muszą być przecież niezmiennie zasilane. Problem
przyjmowania imigrantów ma oczywiście podłoże gospodarcze. Deficyt pracowników po
stronie pracodawców i przedsiębiorców zauważany jest przez ekonomistów wielu europejskich
krajów. Jest jednak jedna bardzo ważna kwestia związana z imigrantami, którą zaważają
T.Boeri i J. Ours. Według nich „pracodawcy chcą mieć imigrantów od siódmej do
siedemnastej, w godzinach pracy, a potem gdy nadchodzi czas na życie prywatne, wolą już ich
nie oglądać”11. Wnioski zatem nasuwają się same – cudzoziemcy w obcym kraju traktowani
są jedynie jako siła robocza, która niesie za sobą korzyści na rynku pracy. To ważne
spostrzeżenie rozwinął Janusz Balicki, którego zdaniem kraje wysoko rozwinięte nie
potrzebują ilościowego napływu cudzoziemców, ale również stałego napływu pracowników
wysoko wykwalifikowanych. W szczególności chodzi tutaj o te kraje, których gospodarki
opierają się przede wszystkim na usługach. Pracodawcy z tych krajów poszukują głównie
młodych osób, które łatwo dostosowują się do zmian na rynku pracy12.
Mówiąc o migracji jako o dość szerokim zagadnieniu warto także zwrócić uwagę na to,
że niesie ona potencjalne korzyści nie tylko dla państwa przyjmującego. „Otwarte drzwi”

10
Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady Europy, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno –
Społecznego i Komitetu Regionów , https://eur-lex.europa.eu/legal-
content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52020DC0241&from=EN, [dostęp: 29.05.2021].
11
T. Boeri, J. van Ours, Ekonomia niedoskonałych rynków pracy, Oficyna Wolters Kluwer Business, Warszawa
2011, s. 229.
12
J. Balicki, P. Stalker, Polityka imigracyjna i azylowa, UKSW, Warszawa 2006, s. 144-145.

13
budują międzynarodową solidarność, a imigrantom z biedniejszych krajów dają możliwość
samodoskonalenia oraz szansę na rozpoczęcie nowego, lepszego życia.
Chociaż „zamknięcie drzwi” Unii Europejskiej jest bardzo złym posunięciem, to każde
państwo ma prawo samo decydować o tym, czy chce wpuszczać imigrantów na swój obszar,
czy nie. Wiele krajów europejskich zdaje sobie sprawę z tego jakie negatywne zmiany
gospodarcze i społeczne niesie za sobą zamknięcie granic na imigrantów. I tutaj pojawia się
właśnie problem nielegalnej imigracji, do której także warto nawiązać poruszając temat
imigracji. Nielegalna imigracja oznacza przemyt i handel żywym towarem, co z kolei wiąże się
z działalnością zorganizowanych grup przestępczych, które żerują na bezbronnych,
szukających azylu uchodźcach. Dlatego tak ważna jest kontrola państwa, które poprzez
kreatywną strategię imigracyjną wzbogaca swoje społeczeństwo, a nie pozwala na zakłócenie
jego funkcjonowania.

Rysunek 2. Ilość młodych ludzi jakich potrzebuje Europa, by utrzymać na

stabilnym poziomie udział liczby seniorów w całej populacji (kalkulacja Eurostat)

Źródło: L. Bershidsky, Prawdziwy kryzys Starego Kontynentu: Europa nie rozumie, że bez imigrantów nie
przetrwa, 2015, https://forsal.pl/artykuly/892228,prawdziwy-kryzys-starego-kontynentu-europa-nie-rozumie-ze-
bez-imigrantow-nie-przetrwa.html, [dostęp 17.05.2021].

Współczesne społeczeństwa powinny być świadome tego jak wiele zawdzięczają

milionom imigrantów. Wielu z nich przecież osiedla się na stałe, zakłada rodziny, aktywnie
uczestniczy w życiu politycznym i kulturalnym społeczności, w których żyją , naukach,
edukacji, sporcie, sztuce. Bez imigrantów wiele państw musiałby zmierzyć się problemem
braku personelu i wykwalifikowanej kadry właściwie w każdym sektorze gospodarki.
Większość z imigrantów to bardzo wartościowi ludzie, którzy chcą przestrzegać prawa i żyć
zgodnie ze społeczeństwem do którego weszli. Europa potrzebuje imigrantów, a imigranci

14
potrzebują Europy, by ją wzmacniać, wspierać i odmładzać. Na rysunku nr 2 przedstawiono
prognozę Eurostatu na najbliższe 50 lat, która mówi o tym jak wielu młodych ludzi potrzeba
do tego, by utrzymać seniorów na stabilnym poziomie.

2.2 Doświadczenia międzynarodowe, a polityka migracyjna Polski

Analizując zachodzące przemiany w zakresie światowej polityki migracyjnej wydaje się

oczywistym, że Polska powinna korzystać z doświadczeń innych. Szczególnie ważne jest to,
by stała się krajem atrakcyjnym dla imigrantów. Wymaga to zaangażowania się instytucji
publicznych i pozarządowych. Uregulowanie polityki migracyjnej i uzależnienie skali napływu
imigrantów od zapotrzebowania na rynku pracy jest bardzo ważne. Napływ imigrantów ma
także wpływ na wzrost lub spadek wynagrodzeń. W Grecji i Hiszpanii napływ taniej siły
roboczej jest bardzo korzystny z punktu widzenia cen w sektorze turystycznym.
Kolejnym państwem, którego polityka imigracyjna mogłaby być wykorzystywana jak
wzórw Polsce jest Portugalia. Portugalia korzystała z obcokrajowców przy okazji realizacji
dużych projektów infrastrukturalnych (inwestycje na mistrzostwa Europy w piłce nożnej). W
tym przypadku mamy do czynienia z zatrudnieniem imigrantów do prac sezonowych. Takie
zatrudnienie wiąże się z pozyskaniem pracowników o niskich i średnich kwalifikacjach.
Doświadczenia Portugalii w tej kwestii mogą być dla Polski bardzo użyteczne. Innymi
państwami, które zatrudniają sezonowo cudzoziemców są np. Niemcy i Kanada. Niemiecką
politykę zatrudnienia Polacy już od dawna mają okazję poznać od tzw. kuchni, bo sami bardzo
często wyjeżdżają do zachodnich sąsiadów, do pracy zarobkowej. W Kanadzie natomiast,
sytuacja jest nieco inna, polityka migracyjna oparta jest bowiem na współpracy z
pracodawcami, którzy określają zapotrzebowanie na siłę roboczą, co pozwala na wspieranie
rodzimych zasobów siłą roboczą w postaci cudzoziemców13.

2.3 Rola siły roboczej cudzoziemców na polskim rynku pracy

W Polsce możliwość podejmowania zatrudnienia przez obywateli państw trzecich

warunkowana jest dwoma ustawami:
- Ustawą o cudzoziemcach z dnia 12 grudnia 2013 r. (Dz. U. z 2013 r. poz. 1650)

13
Ośrodek badań nad migracjami, Polityka migracyjna jako instrument promocji zatrudnienia i ograniczania
bezrobocia, Warszawa, 2008, s. 11-19.

15
 - Ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r.
(Dz.U. z 2016 r. poz. 645).
Cudzoziemiec, który stara się o zatrudnienie musi posiadać zezwolenie na pracę
wydawane przez wojewodów na wniosek pracodawcy oraz tytuł pobytowy. O tytuł pobytowy
cudzoziemiec musi ubiegać się sam i są w nim określone następujące kwestie: stanowisko,
wynagrodzenie, wymiar czasu pracy, okres ważności zezwolenia oraz podmiot, który powierza
cudzoziemcowi pracę.
W latach 2015-2019 w Polsce systematycznie rosła liczba zezwoleń na pracę dla
cudzoziemców. „W 2019 r. wydano ich 444,7 tys. Było to o 116,0 tys. więcej niż w 2018 r. oraz
o 379,0 tys. więcej niż w 2015 r.14” Zezwolenie na pracę cudzoziemców w Polsce z
wyszczególnieniem województw przedstawia Tabela nr 1.

Tabela 1. Zezwolenie na pracę dla cudzoziemców

WYSZCZEGÓLNIENIE

Podkarpackie 936 1754 3730 5378 8551

Podlaskie 643 1011 2898 5339 9796

Pomorskie 4133 7889 12480 20929 30409

Śląskie 2003 7175 23160 21924 39077

Świętokrzyskie 603 1765 3262 4177 6166

Warmińsko- 506 1483 5228 6936 10504

Mazurskie

Wielkopolskie 3608 10231 21036 36464 49069

Zachodniopomorski 1022 4210 9772 14779 22599

e

Dolnośląskie 3388 10880 12284 19158 23907

14
GUS, Zezwolenia na pracę cudzoziemców w 2019 roku, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-
pracy/opracowania/zezwolenia-na-prace-cudzoziemcow-w-2019-roku,18,2.html, [dostęp 19.05.2021].

16
 Kujawsko- 3347 4998 6504 25682 37976
pomorskie

Lubelskie 1615 2782 5254 8043 12981

Lubuskie 2666 3581 7452 10748 16395

Łódzkie 1305 3577 19345 32423 41993

Małopolskie 6291 15138 22162 27534 37389

Mazowieckie 32502 48126 75271 79670 86348

Opolskie 1218 2794 5798 9584 11578

Źródło: GUS, Zezwolenia na pracę cudzoziemców w 2019 roku, https://stat.gov.pl/obszary-

tematyczne/rynek-pracy/opracowania/zezwolenia-na-prace-cudzoziemcow-w-2019-roku,18,2.html, [dostęp
19.05.2021].

Wedle raportu GUS z 2019 roku w Polsce najliczniejszą grupę stanowili robotnicy
przemysłowi i rzemieślnicy (38,7%), 27,5% stanowili pracownicy wykonujący prace proste,
kolejne 20% - operatorzy i monterzy.
Polscy pracodawcy chętnie zatrudniają pracowników z zagranicy, nawet jeśli pochodzą
z odległych krajów i odmiennych kręgów kulturowych. Tomasz Misiak, Prezydent Rady
Nadzorczej Work Service S.A. uważa, że „Obcokrajowcy są naturalnie atrakcyjni dla tych
przedsiębiorstw, które działają globalnie. Potrzebują wysoko wykwalifikowanych pracowników
z zagranicy, ponieważ ich międzynarodowe doświadczenie i znajomość języków stanowią
przewagę nad polskimi kandydatami. Druga grupa pracodawców, którzy chętnie zatrudnią
imigrantów, to ci, dla których pracownicy zagraniczni są uzupełnieniem deficytów kadrowych.
Dotyczy to najczęściej prac w przetwórstwie przemysłowym, na liniach produkcyjnych, przy
obsłudze maszyn”15. Powodów zatrudnienia obcokrajowców jest kilka. Na rysunku nr 3
przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych przez Work Service w zakresie zatrudnienia
zagranicznych pracowników.

15
Zatrudnianie cudzoziemców: pracodawcy nie mają oporów, 2015,
https://www.egospodarka.pl/125933,Zatrudnianie-cudzoziemcow-pracodawcy-nie-maja-oporow,1,39,1.html,
[dostęp 19.05.2021].

17
 Rysunek 3. Powody zatrudnienia zagranicznych pracowników

Sumiennie wykonują swoje obowiązki

Znają biegle obce języki

Mają międzynarodowe doświadczenie

Podejmują pracę, krórej nie chcą polscy

pracownicy

Mają niższe oczekiwanie finansowe

Są bardziej wydajni niż Polscy pracownicy

Inne

0, 15, 30, 45, 60, 75,

Źródło: Zatrudnianie cudzoziemców: pracodawcy nie mają oporów, 2015,

https://www.egospodarka.pl/125933,Zatrudnianie-cudzoziemcow-pracodawcy-nie-maja-oporow,1,39,1.html,
[dostęp 19.05.2021].

Jak wynika z powyższego rysunku cudzoziemcy są najbardziej cenieni w pracy za to, że

bardzo sumiennie podchodzą do swoich obowiązków. Dzięki biegłej znajomości obcych
języków pracodawcy chętnie stawiają na zagranicznych pracowników. Kolejnym ważnym
powodem jest międzynarodowe doświadczenie, które niewątpliwie przyczynia się do rozwoju
firmy. Ponieważ pracownicy zagraniczni są mniej wymagający i chętnie podejmują się pracy,
której polscy pracownicy nie chcą się podejmować, są pewnym stopniu alternatywą dla
pracodawcy, ale też i konkurencją dla rodzimych pracowników.
Podsumowując jest wiele powodów, dla których imigracji zarobkową do Polski należy
rozpatrywać w kategoriach korzyści. Po pierwsze są oni niezwykle potrzebni do wypełnienia
luki demograficznej, która pogłębia się coraz bardziej od kilku lat. Osiedlający się w Polsce
cudzoziemcy odgrywają bardzo dużą rolę wspierając system emerytalny i polski budżet.
W dłuższej perspektywie Polska ma szansę na odwrócenie trendu demograficznego
ponieważ imigranci, szczególnie ze wschodu, chętnie zakładają rodziny a wskaźnik dzietności
w rodzinach imigranckich jest relatywnie wysoki.
Jednak jest jeszcze druga strona medalu i obawa, o której w literaturze przedmiotu dość często
się czyta. Ponieważ cudzoziemcy są niejako substytutem względem rodzimej siły roboczej, to

18
czy ich nadmierny napływ nie spowoduje wzrostu bezrobocia wśród rodzimych pracowników?
Ponieważ imigranci chętnie podejmują się pracy fizycznej nawet za bardzo niskie stawki, to
czy taki trend dłużej utrzymujący się nie doprowadzi do obniżenia poziomu płac? Odpowiedzi
na te pytania trudno udzielić, gdyż sytuacja na rynku pracy obecnie jest dość trudna do
prognozowania. Pewne natomiast jest to, że cudzoziemcy posiadają specyficzne kwalifikacje,
wdrażają nowe technologie, zdecydowanie lepiej znają zagraniczne rynki i mogą wnieść do
wielu firm dużo pozytywnych zmian, a pracodawcy to bardzo cenią16. .

16
Edukacja a imigranci, https://ec.europa.eu/education/policies/european-policy-cooperation/education-and-
migrants_pl, [dostęp 29.05.2021].

19
 Rozdział 3. Imigracja z Ukrainy do Polski (skutki)

Badacze zauważają, że zjawisko imigracji Ukraińców było silnie nasilone już od 1991
roku, a po upływie kolejnych pięciu lat problem był tak poważny, że zagrażał przyszłości
Ukrainy, jako niezależnego państwa17. Ukraina uznawana jest jako kraj, skąd pochodzi
zdecydowana większość emigrantów zarobkowych w Europie. W niniejszym rozdziale zostaną
omówieni przyczyny imigracji Ukrainców, statystyki oraz sytuacja na polskim rynki pracy.

3.1 Przyczyny imigracji z Ukrainy

Szacuje się, że w latach 2001-2015 kraj opuściło łącznie 6,12 miliona obywateli, co
stanowi około 15% całego ukraińskiego społeczeństwa18. Przypuszczenia analityków są
niepokojące, jednak nietrudno w nie uwierzyć – sytuacja mieszkańców Ukrainy nie poprawia
się, za to warunki zatrudnienia imigrantów w Unii Europejskiej są coraz lepsze, więc jest
bardzo prawdopodobne, że migracja nie ustanie, a Ukraina będzie musiała zmierzyć się z
problemem kolejnych fal emigrantów. Trzeba mieć na uwadze, że masowa emigracja
Ukraińców wpływa nie tylko na sytuację gospodarczą i społeczną na Ukrainie. Próby
nielegalnego podejmowania pracy mogą skutkować pogłębianiem się zjawiska współczesnego
niewolnictwa19 lub przestępczości. Warto przeanalizować warunki na Ukrainie oraz w Polsce,
aby zrozumieć przyczyny imigracji Ukraińców do tego kraju. Przyczyny migracji podzielić
można na społeczno-polityczne i ekonomiczne.
Jednym z najważniejszych powodów migracji była sytuacja polityczna na Ukrainie.
Zgodnie z danymi zgromadzonymi w raporcie „Barometr szczęścia na Ukrainie” aż 72%
respondentów nie była zadowolona ze stanu bezpieczeństwa w państwie oraz nie czuje się
pewnie co do własnej przyszłości20. Zgodnie z zebranymi danymi ponad połowa
ankietowanych Ukraińców negatywnie ocenia obowiązujące prawa, regulacje administracyjne
i swobody demokratyczne istniejące na Ukrainie. Większość badanych była niezadowolona z
dostępu do opieki zdrowotnej (58%). Trochę mniej niż połowa (48%) wyraziła także częściowe

17
S. Soroka, Peculiarities of Ukrainian citizens’ migration to Poland and Russia in 2014-2019, “Przegląd
Polityczny” 2019, Nr 4, s. 109.
18
Tamże.
19
Global Slavery Index, Statystyki na temat skali zjawiska współczesnego niewolnictwa,
https://www.globalslaveryindex.org , [dostęp 30.05.2021].
20
EBA, Ukraina – barometr schastia, 2019, https://eba.com.ua/wp-content/uploads/2019/06/UKR-Barometer-
2019.pdf, [dostęp 21.05.2021].

20
lub całkowite niezadowolenie z systemu edukacji. Badanie zostało przeprowadzone głównie
wśród mieszkańców Kijowa (80%), a większość ankietowanych wykonywała prace biurowe21.
Ukraina zajmuje obecnie 133 miejsce na 156 krajów, jeżeli chodzi o szczęście obywateli.
Zgodnie z raportem dotyczącym przestrzegania praw człowieka na Ukrainie w ostatnich latach
dochodziło tam do ataków czy to na pokojowo gromadzących się manifestantów, czy to
namedia lub osoby prywatne. W związku z obecnością wojsk na ulicach Ukrainy i
ograniczaniem swobód obywatelskich wynikających z konstytucji, coraz więcej Ukraińców
decyduje się na opuszczenie kraju22.
Równie istotną przyczyną migracji jest zła sytuacja ekonomiczna W 2014 roku PKB
spadło na Ukrainie o 28%. Całkowitą inflację na przestrzeni lat 2014-2018 określoną na
podstawie oficjalnych danych określono na 104,1%23. Współcześnie Ukraina jest jednym z
największych dostarczycieli siły roboczej w Europie również ze względu na szybko
pogłębiające się różnice w standardach życia i zarobkach pomiędzy Ukrainą a innymi
państwami europejskimi. Wynikające z porażki reform gospodarczych przeprowadzanych w
latach dziewięćdziesiątych XX wieku recesja, deprecjacja hrywny, wysoka inflacja oraz
zmniejszenie liczby przedsiębiorstw i miejsc pracy stały się głównymi przyczynami złej
sytuacji gospodarczej i imigracji obywateli Ukrainy24. Sytuację społeczeństwa pogarszają
niskie zarobki pracowników i wysokie bezrobocie. Płace utrzymują się tam na jednym z
najniższych poziomów w Europie. Autorzy badań na temat gospodarki tego państwa wskazują,
że ponad 58,7% obywateli zarabia poniżej krajowej średniej, a 2,1% żyje z przychodów
niedostatecznych do zapewnienia dobrych standardów życia25.
Tymczasem Polska stała się atrakcyjna dla ukraińskich migrantów ze względu na kilka
kwestii. Stało się tak ze względu na istotne zmiany na rynku pracy w Polsce. Wzrosło
zapotrzebowanie na pracowników, ponieważ polska gospodarka dynamicznie się rozwijała.
Wzrost gospodarczy Polski związany był przede wszystkim z jej przyłączeniem do Unii
Europejskiej). W wyniku tego doszło także do otworzenia się polskiego rynku pracy na

21
Pięć przyczyn migracji zarobkowej Ukraińców, 2019, https://kresy24.pl/piec-przyczyn-migracji-zarobkowej-
ukraincow/, [dostęp 07.04.2021].
22
Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights, Report on the human rights situation in
Ukraine 16 February to 15 May 2018, ,
https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/ReportUkraineFev-May2018_EN.pdf, [dostęp
07.04.2021].
23
S. Soroka, Peculiarities of Ukrainian citizens’ migration…, op. cit., s. 110.
24
A. Hrynenko, M. Paszkowicz, Przyczyny i skutki migracji zarobkowych z Ukrainy do Polski, „Studia
Oeconomica Posnaniensia” 2019, Nr 4(7), s. 10-11.
25
Tamże.

21
pracowników z innych krajów europejskich26. Współcześnie polska gospodarka działa
podobnie do gospodarek krajów zachodniej Europy i chociaż stosunek wynagrodzeń na
Ukrainie i w Polsce ulegał dużym zmianom na przestrzeni lat (w 2001 wynosił 1:9, a dla
porównania w 2011 zaledwie 1:327), Polska wciąż pozostawała atrakcyjnym kierunkiem dla
ukraińskich imigrantów. Już od roku 2006 przedsiębiorcy w Polsce zgłaszali także problemy z
pozyskiwaniem pracowników. W kolejnych latach brak dostępu do siły roboczej spowodował
zainteresowanie imigrantami z krajów sąsiednich. W wyniku zmiany na rynku pracy konieczne
było stworzenie przepisów regulujących zasady pracy imigrantów. Opracowanie regulacji
umożliwiło swobodniejsze podejmowanie pracy imigrantom z Ukrainy i innych krajów
europejskich w Polsce, ale także poprawiło znacznie sytuację Ukraińców, którzy decydowali
się na opuszczenie swojego kraju. Mieli bowiem zagwarantowane lepsze warunki legalnej
pracy w Polsce.

3.2 Imigranci z Ukrainy w liczbach

W latach 2008-2014 największą grupę migrantów z Ukrainy stanowili robotnicy

wykwalifikowani (10% wszystkich migrantów do 2010, 20% w latach 2011-2013 i około 30%
w latach 2013-2014). Drugą największą grupą zawodową byli Ukraińcy wykonujący proste
prace, a trzecią stanowili pracownicy na stanowiskach kierowniczych, eksperckich i
doradczych – była to niewielka grupa stanowiąca zaledwie o 1 do 3,5% wszystkich migrantów
z Ukrainy. Grupa przedstawicieli wolnych zawodów była nieliczna28. Niezwykle dużą grupę
zatrudnionych Ukraińców stanowili pracownicy zatrudnieni w rolnictwie. Obecnie liczbę
obywateli Ukrainy przebywających w Polsce można szacować na co najmniej 800 tysięcy osób,
a grupa imigrantów wciąż rośnie. Ruch migrantów pomiędzy dwoma krajami jest duży – nie
wszyscy migranci pozostają w Polsce na stałe. Część z nich przemieszcza się między Ukrainą
a Polską, a także przenosi się z Polski do innych krajów Unii Europejskiej29. Zgodnie z danymi
opublikowanymi przez Eurostat pod koniec 2016 roku w Polsce aż 409 tysięcy Ukraińców
miało prawo do pobytu (do grupy tej zaliczani są również Ukraińcy posiadający wizę

26
D. Klimek, Funkcja ekonomiczna migracji zarobkowej z Ukrainy do Polski, Politechnika Łódzka, Łódź 2015,
s. 111-123.
27
NBP, Wynagrodzenia 1995-2020, https://bip.nbp.pl/wynagrodzenia/wynagrodzenia, [dostęp 08.04.2021];
Ukrstat, Dohody naselenna, http://www.ukrstat.gov.ua/operativ/menu/menu_u/zp.htm [dostęp 08.04.2021].
28
Tamże.
29
M. Jaroszewicz, O. Małynowska, Najnowsza migracja z Ukrainy do Polski: (nie)stały fenomen?, Fundacja im.
Stefana Batorego, Warszawa 2018, s. 3.

22
długoterminową30. Na początku 2018 roku zaś prawo pobytu wydane w Polsce miało 145
tysięcy przybyszów z Ukrainy31. O ile migracje krótkoterminowe rosną dynamicznie, o tyle
migracja osiedleńcza rośnienieco wolniej.
Aktualnie wśród migrantów z Ukrainy wciąż dominują osoby w przedziale wiekowym
30-45 lat. Inną dużą grupą są młodzi ludzie, podejmujący studia. Do Polski przyjeżdża także
coraz więcej pracowników z wyższymi kwalifikacjami i wykształceniem, co pozwala im coraz
częście znaleźć prace wymagającą określonych, wysokich kwalifikacji, a co za tym idzie lepiej
płatną32.
Określenie dokładnej liczby obywateli Ukrainy przybywających do Polski w celach
zarobkowych, edukacyjnych i innych nie należy do łatwych zdań. W 2018 roku szacowano, że
do Polski przyjechały aż dwa miliony ukraińskich obywateli33. Szacunki tego typu sporządzane
są na podstawie liczby zarejestrowanych oświadczeń pracodawców o zamiarze powierzenie
pracy obywatelowi Ukrainy i wydawanych zezwoleń na pracę. W Polsce oświadczenia
przedstawiane przez tą grupę imigrantów były najliczniejsze. Należy wspomnieć, iż liczba
oświadczeń jest większa niż liczba udzielonych pozwoleń na pracę – cudzoziemiec pragnący
podjąć pracę w Polsce może przedstawić więcej niż jeden taki dokument. Dysproporcja między
ilością złożonych oświadczeń a wydanych pozwoleń może świadczyć o podejmowaniu
nielegalnego zatrudnienia lub traktowania Polski, jako kraj tranzytowy, z którego imigrant ma
możliwość przemieszczenia się do innego kraju UE w celu podjęcia pracy34.
Największa migracja Ukraińców do Polski miała miejsce w latach 2014- 2016. Liczba
wydawanych dokumentów rosła wówczas gwałtownie. Wskazuje się, że to właśnie rok 2014
był przełomowy, jeżeli chodzi o napływ Ukraińców do Polski, zwłaszcza jeżeli chodzi o
migrantów zarobkowych zatrudnianych w ramach tzw. procedury uproszczonej
(wprowadzonej w 2006 roku i zreformowanej w 2018 roku w celu redukcji negatywnie
ocenianych praktyk z nią związanych np. sprzedaży oświadczeń), która stanowi odstępstwo od
reguły, że warunkiem podjęcia zatrudnienia na terenie Polski jest posiadanie ważnego
zezwolenia na pracę (procedura ma zastosowanie w przypadku mieszkańców sześciu państw –
w tym Ukrainy). Pozwalała ona na rejestrację przez pracodawców wcześniej wspomnianych

30
OSW, Zniesienie obowiązku wizowego wobec obywateli Ukrainy – konsekwencje migracyjne dla Unii
Europejskiej, 2017, https://udsc.gov.pl/wp-content/uploads/2017/11/Ekspertyza-OSW-„Zniesienie-obowiązku-
wizowego-wobec-obywateli-Ukrainy-–-konsekwencje-migracyjne-dla-Unii-Europejskiej”-skrót.pdf, [dostęp
08.04.2021].
31
M. Jaroszewicz, O. Małynowska, Najnowsza migracja z Ukrainy do Polski: (nie)stały fenomen?, ..., op. cit., s.
3.
32
Tamże, s. 6.
33
A. Hrynenko, M. Paszkowicz, Przyczyny i skutki migracji zarobkowych z Ukrainy do Polski..., op. cit., s. 9.
34
Tamże, s. 10.

23
oświadczeń o powierzeniu zatrudniania cudzoziemcowi, które jest podstawą do pozyskania
wizy na wjazd do Polski i podjęcie legalnej pracy przez sześć miesięcy. Wprowadzono również
możliwość uzyskania zezwolenia na pracę sezonową dla cudzoziemców wszystkich krajów, na
podstawie której pracownicy z obcych krajów mogą podjąć pracę w okresie dziewięciu
miesięcy w ciągu roku35.
W 2017 roku ilość złożonych dokumentów nie wzrastała już tak dynamicznie
(odnotowano 40% wzrost wydanych zezwoleń na pracę tymczasową), chociaż nadal
utrzymywała się na wysokim poziomie36.
Następstwem reformy z 2018 roku był spadek liczby zarejestrowanych oświadczeń.
Badacze jednak nie oceniają go jako znacznego. W latach 2018 i 2019 zarejestrowano po około
1,6 miliona oświadczeń i po 130 tysięcy zezwoleń na pracę sezonową – wartości każdego roku
były na porównywalnym poziomie37. W dalszym ciągu należy pamiętać, że statystyki te nie
odzwierciedlają w pełni rzeczywistej liczby cudzoziemców, którzy docierają do Polski,
osiedlają się lub przebywają przez pewien czas przed przemieszczeniem się do innego kraju
UE. Trudno jednak mówić o istotnym spadku liczby migrantów z Ukrainy, częściej chodzi o
stabilizacji wzrostu migracji.
Niewątpliwie wpływ na migrację Ukraińców (i innych cudzoziemców) do Polski miała
także pandemia COVID-19. Co do tego, jaki skutek długookresowy będą miały ponawiające
się obostrzenia i osłabienie stanu Polskiej gospodarki na migrację Ukraińców? – jest to pytanie,
na które trudno będzie odpowiedzieć w najbliższym czasie. Na możliwość zatrudnienia mają
bowiem wpływ nie tylko obostrzenia w mobilności międzynarodowej, ale także zamykanie
(czasowe i permanentne) przedsiębiorstw w wyniku publikowania i uchylania kolejnych
rozporządzeń. Szczególnie ucierpiały branże turystyczna, hotelarska i gastronomiczna, które
zatrudniały wielu cudzoziemców. Zgodnie z, cytowanymi w mediach (portal Onet.pl),
szacunkami Straży Granicznej od 15 marca do 30 kwietnia 2020 Polskę opuściło niemal 200
tysięcy Ukraińców, a przyjechało zaledwie 50 tysięcy38. To oznacza, że teren Polski opuściło
niemal 10% ukraińskich migrantów. Niestabilna sytuacja w wielu krajach Unii Europejskiej

35
A. Górny, K. Madej, K. Porwit, Ewolucja czy rewolucja? Imigracja z Ukrainy do aglomeracji warszawskiej z
perspektywy lat 2015-2019, „CMR Working Papers” 2020, Nr 123/181/, s. 10.
36
M. Jaroszewicz, Migracje z Ukrainy do Polski. Stabilizacja trendu, OSW, Warszawa 2018, s. 7.
37
A. Górny, K. Madej, K. Porwit, Ewolucja czy rewolucja? Imigracja z Ukrainy do aglomeracji warszawskiej z
perspektywy lat 2015-2019..., op. cit., s. 11.
38
Ilu Ukraińców wyjechało z Polski? Jadwiga Emilewicz mówi o milionie. Dane Straży Granicznej pokazują co
innego, 2020, https://wiadomosci.onet.pl/kraj/ilu-ukraincow-opuscilo-polske-z-powodu-pandemii-
koronawirusa/5p3x482, [dostęp 09.04.2021].

24
nie pozwala jednak na sformułowanie wiarygodnych prognoz dla przyszłości migracji z
Ukrainy do Polski.
Dane ZUSu wskazują, że w Polsce nadal najszybciej wzrasta liczba migrantów właśnie z
Ukrainy. W Polsce pracuje ich prawie 481 tysięcy, co oznacza – jak podaje Forbes – że jest ich
niemal 11 razy więcej niż Białorusinów i znacznie więcej niż Gruzinów, którzy również
stanowią dużą część migrantów w Polsce39.
Z raportu przeprowadzonego przez agencję pracy OTTO Work Force wynika, że chociaż
prawie 40% ankietowanych Ukraińców straciło pracę w Polsce w wyniku pandemii COVID-
19, to aż 70% badanych zastanawiało się nad powrotem do Polski w najbliższym czasie40.
Ukraińcy wnioskują nie tylko o pozwolenie o pracę, ale także nadanie statusu uchodźmy
w Polsce. W 2014 roku złożono aż 1900 takich wniosków41. W Polsce jednak nie udziela się
obecnie ochrony międzynarodowej obywatelom Ukrainy (są nieliczne wyjątki), ponieważ
konflikt nie obejmuje całego terytorium Ukrainy.

3.3 Integracja na polskim rynku pracy – przypadek Ukraińców

Pozycja Ukraińców na Polskim rynku ulegała zmianom na przestrzeni lat, głównie w

związku z modyfikacją regulacji dotyczących podejmowania pracy w Polsce przez
cudzoziemców. Zwiększyła się także świadomość imigrantów i ich oczekiwania względem
pracodawcy. Na poprawę warunków Ukraińców podejmujących zatrudnienie w Polsce
wpłynęło z pewnością powstanie licznych agencji zatrudnienia tymczasowego i lokalnych
organizacji społecznych oferujących wsparcie Ukraińcom migrującym do Polski.

39
K. Krzyżaniak, Obcokrajowcy, których pandemia COVID-19 wypędziła z Polski, wracają. To głównie
Ukraińcy, 2020, https://www.forbes.pl/gospodarka/ukraincy-i-inni-obcokrajowcy-na-polskim-rynku-pracy-dane-
zus-prognozy/zc7w75t, [dostęp 09.04.2021].
40
Ottowork, Opinie pracowników tymczasowych z Ukrainy na temat zadowolenia z pracy w Polsce w 2020
roku, Wrocław 2020, https://cloud.ottoworkforce.pl/index.php/s/4GBMK5RpzKPHNz4#pdfviewer, [dostęp
09.04.2021].
41
UDSC, Statystyki Urzędu do spraw Cudzoziemców, http://udsc.gov.pl/statystyki/raporty-
okresowe/zestawienia-roczne/, [dostęp 09.04.2021].

25
 3.3.1 Warunki zatrudnienia Ukraińców w Polsce

Motywy zatrudniania migrantów są w Polsce różne. Do głównych powodów należy

zaliczyć brak polskich pracowników, którzy byliby gotowi objąć wolne stanowiska42. Z badań
wynika, że dla pracodawców aspekt ekonomiczny zatrudniania migrantów jakim są niższe
oczekiwania płacowe nie gra wielkiej roli. Trzeba jednak pamiętać, że badania te wskazują
tylko część prawdy, ponieważ wiadomym jest, że Ukraińcy (i inni cudzoziemcy) podejmują
tzw. pracę na czarno – tj. bez podpisywania stosownej umowy, odprowadzania składek czy
podatków. Korzyści finansowe przedsiębiorcy z tego sposobu „zatrudniania” pracowników
mogą być znaczne, a istnienie takiego procederu może wiązać się ze znacznym obniżeniem
warunków pracy i bytowych imigrantów, ponieważ przedsiębiorca nie jest związany umową z
osobą wykonującą dla jego firmy pracę43. Analizy danych z lat 2009 i 2010 wskazują na to, że
obywatele Ukrainy mają jedną z najniższych odsetek rejestracji pod względem ubezpieczeń
społecznych w Polsce spośród migrantów44. Wskazuje to na fakt, iż wielu imigrantów z
Ukrainy podejmowało w Polsce pracę „na czarno” i nie było objętych ubezpieczeniami, co
oznacza, że nie miało prawa do płatnych zwolnień chorobowych lub opieki medycznej.
Legalne zatrudnienie imigrantów może stanowić rozwiązanie kilku społeczno-
ekonomicznych problemów w Polsce. Spadek liczby osób w wieku produkcyjnym w Polsce
chętnych do podjęcia pracy sprawia, że zagrożony jest między innymi system emerytalny.
Poprawa warunków ekonomicznych i pojawienie się nowych możliwości podjęcia pracy dla
migrantów z Ukrainy wynikają z zapotrzebowania na pracowników. Legalnie zatrudnieni
pracownicy z Ukrainy mają prawo do opieki medycznej, zwolnienia chorobowego oraz urlopu
– podobnie jak polscy pracownicy. Polska coraz bardziej otwiera się na zatrudnianie
obcokrajowców, z czego wynikają, wspomniane już w pracy, próby upraszczania procedur.
Przed wprowadzeniem zmian w prawie pracodawca, który chciała zatrudnić cudzoziemca w
Polsce, musiał ubiegać się o zezwolenie na pracę dla niego, a na podstawie tego zezwolenia
cudzoziemiec mógł wnioskować o zezwolenie na zamieszkania w Polsce na czas określony.
Aktualnie ukraińscy imigranci mogą ubiegać się o zezwolenie na pobyt i prace w ramach jednej
procedury. Pracodawca natomiast nadal może ubiegać się o zezwolenie na pracę dla imigranta,
na podstawie którego której ten będzie mógł uzyskać wizę. W nowej ustawie pojawiły się także

42
D. Klimek, Funkcja ekonomiczna…, op. cit., s. 121-122.
43
Przepisy dotyczące obowiązków pracodawcy wobec pracownika w zakresie ubezpieczeń znaleźć można w
Ustawie z 13 października 1998 o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U., 2007 r., Nr 11, poz. 74 z późn.
zm.).
44
D. Klimek, Funkcja ekonomiczna…, op. cit., s. 126.

26
regulacje, które mają na celu uproszczenie kryteriów badania przesłanek umożliwiających
otrzymanie pozwolenia na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej przez
Ukraińców.
Z pewnością pozytywnie na standardy życia i warunki pracy wpłynęło powstanie
licznych agencji pracy tymczasowych zorientowanych na zatrudnianie pracowników z
Ukrainy. Aktualnie na polskim rynku pracy jest ich już całkiem sporo. Agencje pracy
tymczasowej nie pobierają żadnych opłat od zatrudnianych pracowników. Zyski zaś czerpią z
usług świadczonych przedsiębiorstwom poszukującym pracownikom. Zanim takowe biura
pośrednictwa pojawiły się na polskim rynku pracy, Ukraińcy samodzielnie poszukiwali
zatrudnienia i korzystali z usług niepewnych pośredników – zwiększało to ryzyko padnięcia
ofiarom osób czerpiących korzyści z współczesnego niewolnictwa lub nieuczciwych
pracodawców. Dziś Ukraińcy chcący podjąć pracę w Polsce mogą znaleźć agencję pracy
tymczasowej w Internecie, upewnić się, że pośrednik jest zarejestrowany w rejestrze agencji
zatrudnienia i znaleźć bezpieczne zatrudnienie. Rozwój tego typu agencji zdecydowanie
wpłynął na poprawę warunków życia i zatrudnienia pracowników z Ukrainy. Firmy zajmujące
się pośrednictwem podpisują umowę bezpośrednio z pracownikiem i odprowadzają jego
składki, zapewniając mu prawo do urlopu i opieki medycznej45. Agencje specjalizujące się w
zatrudnianiu pracowników z Ukrainy, często zatrudniają pracowników mówiących biegle po
ukraińsku, co ułatwia komunikację z nowymi pracownikami, a im samym dodaje pewności
siebie. Do tego pracownik może liczyć na specjalistycznie przygotowane wdrożenie do pracy i
pozapłacowe benefity.
W Polsce istnieją także liczne organizacje społeczne, które zajmują się wspieraniem
Ukraińców, kultywowaniem ukraińskiej kultury na imigracji itd.

3.3.2 Specyfika imigrantów z Ukrainy na tle innych grup

Ukraińcy od wielu lat stanowią najliczniejszą grupę cudzoziemców w Polsce46.

Ukraińcy w Polsce to w większości osoby prawosławne lub należące do kościoła
greckokatolickiego. Ta mniejszość jest dobrze zintegrowana z polską społecznością ze względu
na podobieństwa językowe i kulturowe. Zawierane są także mieszane związki, a Ukraińcy
chętnie angażują się w promocję kultury ukraińskiej w Polsce oraz wsparcie przybywających
Ukraińców.

45
Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Nauka i praca cudzoziemców w Polsce, Warszawa 2017, s. 54-56.
46
UDSC, Statystyki Urzędu do spraw Cudzoziemców, http://udsc.gov.pl/statystyki/raporty-
okresowe/zestawienia-roczne/, [dostęp 09.04.2021].

27
 Są pod względem kulturowym i społecznym bliżsi Polakom, aniżeli imigranci z
odleglejszych państw (z Bliskiego Wschodu czy Afryki). Sprawia to, że łatwo integrują się ze
społeczeństwem. Nauczenie się języka w stopniu komunikatywnym nie zajmuje im dużo czasu,
co znacznie ułatwia komunikację (i podjęcie im innej pracy niż fizyczna)47.
Ukraińcy, podobnie jak Armeńczycy, Białorusini, Gruzini, Młodawinie i mieszkańcy
Federacji Rosyjskiej, zostali objęci specjalnymi ułatwieniami proceduralnymi, o których
wspominano wcześniej w pracy. Według badaczy, dla Ukraińców typowa jest konwersja
charakteru migracji. Zwykle najpierw przyjeżdżają do Polski w celu podjęcia sezonowej pracy
na podstawie wizy, ale potem pozostają w państwie na dłuższy czas (nawet wiele lat) już
nielegalnie, podejmując tzw. pracę na czarno48. W Polsce trzy razy przeprowadzono abolicję
(w latach 2003, 2007, 2012) – akcje regularyzacyjną mającą na celu umożliwienie pod
pewnymi warunkami zalegalizowanie pobytu osobom przebywającym w Polsce nielegalnie.
Dzięki niej w 2012 ponad 1500 Ukraińców zalegalizowało w ten sposób swój pobyt w Polsce49.
Eksperci nie mają wątpliwości i twierdzą, że imigranci z Ukrainy nie stanowią szczególnego
zagrożenia dla bezpieczeństwa Polaków, podczas gdy w przypadku imigrantów islamskich
takie zagrożenie istnieje. Jak wynika z raportu opublikowanego przez ośrodek akademicki
Vistula, Imigranci z Bliskiego Wschodu i Afryki nie są skłonni do podejmowania pracy
zarobkowej. W Belgii stopa bezrobocia wśród imigrantów była prawie trzykrotnie
wyższa. Najbardziej szokujące dane pochodzą ze Szwajcarii, gdzie około 90 proc. imigranci
islamscy nie pracują, żyją tylko z świadczeń socjalnych.
W przypadku imigrantów z Afryki i Bliskiego Wschodu, w przeciwieństwie do
imigrantów z Ukrainy, istnieje wyraźna tendencja do powstawania przestępczości. Ciekawym
przypadkiem jest Szwajcaria, gdzie w 2010 roku afrykański handel kokainą był kontrolowany
afrykańskie grupy przestępcze.50.

47
A. Borowska-Żywno, Pracownicy z Ukrainy na polskim rynku pracy: szanse, wyzwania, zagrożenia, [w:]
Współczesne problemy ekonomiczne w badaniach młodych naukowców, E. Gruszewska, K. Karpińska, A.
Protasiewicz (red.), PWE, Warszawa 2018, s. 112.
48
J. Białas, E. Burtina, D. Cegiełka, L. Mosiejewa-Elje, E. Ostaszewska, K. Rusiłowicz, S. Salasjuk, J. Titowa,
Cudzoziemcy w Polsce i w Rosji. Raport na temat prawa i sytuacji migrantów, Stowarzyszenie Interwencji
Prawnej, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Centrum Praw Człowieka „Memoriał", Warszawa 2013, s. 21.
49
Tamże.
50
Jakub Bińkowski , Różnice między imigrantami z Ukrainy a imigrantami z afryki i Bliskiego Wschodu,
[w:] Imigranci wsparciem dla rynku pracy i rozwoju przedsiębiorstw, Teresa Kupczyk, Martin
Koppernock,Kuba Jugo, Katarzyna Merska-Pietrak,Agnieszka Knap-Stefaniuk, Wioleta J. Karna,Joanna
Kubicka,Joanna Przemyślańska-Włosek,Miroslava Keryk,Eric de Jong,Tomasz Dudek,Wrocław 2017,s.14

28
29
 Podsumowanie
Z tym, że migracja zarobkowa Ukraińców jest dla Polski pozytywnym zjawiskiem
zgadzali się autorzy już prawie dekadę temu. W swoim artykule Z. Brunarska zauważa, że
Ukraińcy uzupełniają braki siły roboczej na polskim rynku zwłaszcza w okresach
zwiększonego zapotrzebowania na pracowników (tj. np. w sezonie letnim lub okresach
zbiorów)51. Zwracała jednak uwagę na fakt, że Ukraińcy podejmują się prac, którymi nie są
zainteresowani Polscy obywatele, a więc migracja pełni rolę komplementarną – nie wpływa
negatywnie na rynek pracy i sytuację polskiego pracownika na tym rynku, ponieważ nie
dochodzi do „zabierania” pracy Polakom. Migracja ukraińskich pracowników nie wpływa na
zwiększenie bezrobocia wśród polskich pracowników, chociaż jest wokół takiego przekonania
powstał stereotyp dotyczący migrantów. Trzeba mieć jednak świadomość, że
komplementarność zatrudniania imigrantów z Ukrainy jest trudna do określenia i opiera się
raczej na subiektywnej opinii badaczy, trudno bowiem określić „niechęć” Polaków do
podejmowania pewnych rodzajów pracy52.
Warto zauważyć, że zdaniem ekspertów, pracownicy z Ukrainy dominują dziś na tle
pozostałych cudzoziemców pracujących na terenie Polski53. Faktem jest, iż aktualnie na terenie
Polski Ukraińcy podejmują zatrudnienie już nie tylko w branżach związanych z świadczeniem
usług we wzmożonym zakresie sezonowo (tj. turystyka, handel, rolnictwo), ale także w
sektorze usługowych i w biurach (wraz ze wzrostem migracji wzrosło także zapotrzebowanie
na specjalistów posługujących się biegle językiem ukraińskim na szczeblu kierowniczym, w
działach zarządzania zasobami ludzkimi, w transporcie czy sprzedaży). Coraz więcej osób z
Ukrainy zaczyna prowadzić firmy na terenie Polski lub rozpoczyna studia.
Większość badań pozwala na sformułowanie wniosku, że aktywności imigrantów z
Ukrainy nie wpływa negatywnie na wysokość płac (mit dotyczący zaniżania stawek przez
imigrantów zgadzających się na gorsze płace). Zgodnie z dostępnymi danymi, wynagrodzenia
Polaków wciąż rosną, mimo dużego wzrostu liczby pracowników pochodzących z Ukrainy54.
Dodatkowo coraz większy jest także udział Ukraińców w popycie wenętrznym w Polsce.

51
Z. Brunarska, Ukraińscy migranci w Polsce: sytuacja obecna, [w:] Migracje obywateli Ukrainy do Polski w
kontekście rozwoju społeczno-gospodarczego: stan obecny, polityka, transfery pieniężne, CMR Working Paper,
Warszawa 2012, Nr 60 (118), s. 30.
52
D. Klimek, Role i zachowania migrantów zarobkowych w Polsce (na przykładzie migrantów z Ukrainy), [w:]
Aktualne problemy zarządzania organizacjami, W. Kowalczewski, W. Matwiejczuk (red.), Difin, Warszawa
2008, s. 279-289.
53
D. Klimek, Funkcja ekonomiczna…, op. cit., s. 132.
54
J. Bińkowski, Ukraińska imigracja do Polski. Analiza w kontekście sytuacji na rynku pracy, Kolegium Europy
Wschodniej, Warszawa 2017, s. 30.

30
 W aktualnej sytuacji migracja Ukraińców zdaje się mieć pozytywny wpływ na polski
rynek pracy i gospodarkę. Chwilowo możliwość formułowania prognoz na przyszłość jest
jednak utrudniona ze względu na pandemię COVID-19 i związanym z nią kryzysem
gospodarczym. Nie ulega jednak wątpliwośćci, że ukraińscy pracownicy mogą okazać się
niezbędni dla polskiej gospodarki.

31
 Bibliografia

Dokumenty

1. Przepisy dotyczące obowiązków pracodawcy wobec pracownika w zakresie

ubezpieczeń znaleźć można w Ustawie z 13 października 1998 o systemie ubezpieczeń
społecznych (Dz. U., 2007 r., Nr 11, poz. 74 z późn. zm.).

Literatura

1. Balicki J., Stalker P., Polityka imigracyjna i azylowa, UKSW, Warszawa 2006.
2. Białas J., Burtina E., Cegiełka D., Mosiejewa-Elje L., Ostaszewska E., Rusiłowicz
K., Salasjuk S., Titowa J., Cudzoziemcy w Polsce i w Rosji. Raport na temat prawa i
sytuacji migrantów, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Helsińska Fundacja Praw
Człowieka, Centrum Praw Człowieka „Memoriał", Warszawa 2013.
3. Bińkowski J., Ukraińska imigracja do Polski. Analiza w kontekście sytuacji na rynku
pracy, Kolegium Europy Wschodniej, Warszawa 2017.
4. Boeri T., van Ours J., Ekonomia niedoskonałych rynków pracy, Oficyna Wolters
Kluwer Business, Warszawa 2011.
5. Borowska-Żywno A., Pracownicy z Ukrainy na polskim rynku pracy: szanse,
wyzwania, zagrożenia, [w:] Współczesne problemy ekonomiczne w badaniach
młodych naukowców, E. Gruszewska, K. Karpińska, A. Protasiewicz (red.), PWE,
Warszawa 2018.
6. Brunarska Z., Ukraińscy migranci w Polsce: sytuacja obecna, [w:] Migracje
obywateli Ukrainy do Polski w kontekście rozwoju społeczno-gospodarczego: stan
obecny, polityka, transfery pieniężne, CMR Working Paper, Warszawa 2012, Nr 60
(118).
7. Cieślińska B., Emigracje bliskie i dalekie. Studium współczesnych emigracji
zarobkowych na przykładzie województwa podlaskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu
w Białymstoku , Białystok 2012.
8. European Commission, The 2015 Ageing Report: Economic and budgetary
projections for the 28 EU Member States (2013-2060), „European Economy” 2015,
nr 3.

32
9. Górny A., Madej K., Porwit K., Ewolucja czy rewolucja? Imigracja z Ukrainy do
aglomeracji warszawskiej z perspektywy lat 2015-2019, „CMR Working Papers”
2020, Nr 123/181/.
10. Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Nauka i praca cudzoziemców w Polsce,
Warszawa 2017.
11. Hrynenko A., Paszkowicz M., Przyczyny i skutki migracji zarobkowych z Ukrainy do
Polski, „Studia Oeconomica Posnaniensia” 2019, Nr 4(7).
12. Janicki W., Analiza migracji wewnętrznych i międzynarodowych na obszarze Unii
Europejskiej - razem czy osobno?, „Studia Demograficzne” 2006, Nr 2(150).
13. Jaroszewicz M., Małynowska O., Najnowsza migracja z Ukrainy do Polski: (nie)stały
fenomen?, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa 2018.
14. Jaroszewicz M., Migracje z Ukrainy do Polski. Stabilizacja trendu, OSW, Warszawa
2018.
15. Klimek D., Role i zachowania migrantów zarobkowych w Polsce (na przykładzie
migrantów z Ukrainy), [w:] Aktualne problemy zarządzania organizacjami, W.
Kowalczewski, W. Matwiejczuk (red.), Difin, Warszawa 2008.
16. Klimek D., Funkcja ekonomiczna migracji zarobkowej z Ukrainy do Polski,
Politechnika Łódzka, Łódź 2015.
17. Ośrodek badań nad migracjami, Polityka migracyjna jako instrument promocji
zatrudnienia i ograniczania bezrobocia, Warszawa, 2008.
18. Soroka S., Peculiarities of Ukrainian citizens’ migration to Poland and Russia in
2014-2019, “Przegląd Polityczny” 2019.
19. Jakub Bińkowski , Różnice między imigrantami z Ukrainy imigrantami z afryki i
Bliskiego Wschodu,[w:] Imigranci wsparciem dla rynku pracy i rozwoju
przedsiębiorstw, Teresa Kupczyk, Martin Koppernock,Kuba Jugo, Katarzyna
Merska-Pietrak,Agnieszka Knap-Stefaniuk, Wioleta J. Karna,Joanna Kubicka,Joanna
Przemyślańska-Włosek,Miroslava Keryk,Eric de Jong,Tomasz Dudek,Wrocław
2017,s.14

Źródła internetowe

33
1. Bershidsky L., Prawdziwy kryzys Starego Kontynentu: Europa nie rozumie, że bez
imigrantów nie przetrwa, 2015, https://forsal.pl/artykuly/892228,prawdziwy-kryzys-
starego-kontynentu-europa-nie-rozumie-ze-bez-imigrantow-nie-przetrwa.html
2. EBA, Ukraina – barometr schastia, 2019, https://eba.com.ua/wp-
content/uploads/2019/06/UKR-Barometer-2019.pdf
3. Europa - kontynent starych ludzi. Oto najnowsze dane o dzietności w krajach UE
[INFOGRAFIKA], 2019, https://forsal.pl/artykuly/1402858,wspolczynnik-
dzietnosci-w-krajach-ue-dane-eurostatu-demografia-ue.html

4. GUS, Zezwolenia na pracę cudzoziemców w 2019 roku, https://stat.gov.pl/obszary-

tematyczne/rynek-pracy/opracowania/zezwolenia-na-prace-cudzoziemcow-w-2019-
roku,18,2.html
5. Ilu Ukraińców wyjechało z Polski? Jadwiga Emilewicz mówi o milionie. Dane
Straży Granicznej pokazują co innego, 2020, https://wiadomosci.onet.pl/kraj/ilu-
ukraincow-opuscilo-polske-z-powodu-pandemii-koronawirusa/5p3x482
6. IOM UN Migration, Environmental migration, 2021,
https://environmentalmigration.iom.int/environmental-migration
7. Krzyżaniak K., Obcokrajowcy, których pandemia COVID-19 wypędziła z Polski,
wracają. To głównie Ukraińcy, 2020, https://www.forbes.pl/gospodarka/ukraincy-i-
inni-obcokrajowcy-na-polskim-rynku-pracy-dane-zus-prognozy/zc7w75t
8. National Geographic Society, What is Human Migration?, 2005,
http://geographymonkey.com/uploads/3/5/2/1/35215747/migration_nat_geo.pdf
9. NBP, Wynagrodzenia 1995-2020, https://bip.nbp.pl/wynagrodzenia/wynagrodzenia
10. Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights, Report on the
human rights situation in Ukraine 16 February to 15 May 2018,
https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/ReportUkraineFev-
May2018_EN.pdf
11. OSW, Zniesienie obowiązku wizowego wobec obywateli Ukrainy – konsekwencje
migracyjne dla Unii Europejskiej, 2017, https://udsc.gov.pl/wp-
content/uploads/2017/11/Ekspertyza-OSW-„Zniesienie-obowiązku-wizowego-
wobec-obywateli-Ukrainy-–-konsekwencje-migracyjne-dla-Unii-Europejskiej”-
skrót.pdf

34
12. Ottowork, Opinie pracowników tymczasowych z Ukrainy na temat zadowolenia z
pracy w Polsce w 2020 roku, Wrocław 2020,
https://cloud.ottoworkforce.pl/index.php/s/4GBMK5RpzKPHNz4#pdfviewer
13. Parlament Europejski, Przyczyny migracji: dlaczego ludzie migrują?, 2020,
https://www.europarl.europa.eu/news/pl/headlines/world/20200624STO81906/przy
czyny-migracji-dlaczego-ludzie-migruja
14. Pięć przyczyn migracji zarobkowej Ukraińców, 2019, https://kresy24.pl/piec-
przyczyn-migracji-zarobkowej-ukraincow/
15. UDSC, Statystyki Urzędu do spraw Cudzoziemców,
http://udsc.gov.pl/statystyki/raporty-okresowe/zestawienia-roczne/
16. Ukrstat, Dohody naselenna,
http://www.ukrstat.gov.ua/operativ/menu/menu_u/zp.htm
17. Worldwide salaries paylad, https://www.paylab.com/
18. Zatrudnianie cudzoziemców: pracodawcy nie mają oporów, 2015,
https://www.egospodarka.pl/125933,Zatrudnianie-cudzoziemcow-pracodawcy-nie-
maja-oporow,1,39,1.html
19. Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady Europy, Europejskiego
Komitetu Ekonomiczno – Społecznego i Komitetu Regionów , https://eur-
lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52020DC0241&from=EN
20. Edukacja a imigranci, https://ec.europa.eu/education/policies/european-policy-
cooperation/education-and-migrants_pl.
21. Global Slavery Index, Statystyki na temat skali zjawiska współczesnego
niewolnictwa, https://www.globalslaveryindex.org.

35
Spis rysunków

Rysunek 1. Współczynnik dzietności w krajach Unii Europejskiej.......................................13

Rysunek 2. Ilość młodych ludzi jakich potrzebuje Europa, by utrzymać na stabilnym
poziomie udział liczby seniorów w całej populacji (kalkulacja
Eurostat).....................................15
Rysunek 3. Powody zatrudnienia zagranicznych pracowników……………………………18

36
Spis tabel

Tabela 1. Zezwolenie na pracę dla cudzoziemców...............................................17

37