ΑΛΓΕΒΡΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ Κεφ.

1 - Συστήματα 2

Συστήματα γραμμικών εξισώσεων .

1. Γραμμικό σύστημα 2x2

Όταν έχουμε δύο γραμμικές εξισώσεις αx +βy =γ και α΄x + β΄y =γ΄ και ζητάμε τις κοινές λύσεις
τους , τότε έχουμε να λύσουμε ένα γραμμικό σύστημα δύο εξισώσεων με δύο αγνώστους ή ,
αx +βy = γ
πιο σύντομα, ένα γραμμικό σύστημα 2x2 και γράφουμε : 
α΄x +β΄y = γ΄
Λύση του συστήματος λέγεται κάθε ζεύγος αριθμών που επαληθεύει και τις δύο εξισώσεις του
συστήματος .
Ισοδύναμα λέγονται τα συστήματα που έχουν ακριβώς τις ίδιες λύσεις . Η επίλυση ενός
γραμμικού συστήματος γίνεται με κατάλληλη μετατροπή του σε άλλο γραμμικό σύστημα το
οποίο ( αποδεικνύεται ότι ) είναι ισοδύναμο με το αρχικό. Η μετατροπή ενός συστήματος σε
ισοδύναμό του γίνεται συνήθως με έναν από τους εξής δύο τρόπους:
α) Μέθοδος της αντικατάστασης
Για να λύσουμε ένα σύστημα με τη μέθοδο της αντικατάστασης εργαζόμαστε ως εξής :
1. Λύνουμε μία από τις εξισώσεις  x  2y  5  x  5  2y
του συστήματος ως προς έναν άγνωστο .   
4x  y  6 4(5  2y)  y  6
2. Αντικαθιστούμε στην άλλη εξίσωση του
συστήματος τον άγνωστο αυτόν με την
ίση παράστασή του, οπότε προκύπτει  x  5  2y  x  5  2y
  
εξίσωση με έναν άγνωστο, την οποία και 20  8y  y  6 7y  6  20
λύνουμε.
3. Την τιμή του αγνώστου που βρήκαμε
x  5  2y
την αντικαθιστούμε στην προηγούμενη  
εξίσωση, οπότε βρίσκουμε και τον άλλο  y 2
άγνωστο x  5  2  2  x  1 Aρα (x,y)=(1,2)
4. Προσδιορίζουμε τη λύση του συστήματος   
 y 2 y  2
5. Επαληθεύουμε τη λύση 1  2  2  5 5  5
Για x=1 ,y=2 :   ισχύουν
 4 1  2  6 6  6
ΑΛΓΕΒΡΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ Κεφ. 1 - Συστήματα 3

β) Μέθοδος των αντιθέτων συντελεστών

Η μέθοδος στοχεύει στην απαλοιφή ενός αγνώστου από μια εξίσωση . Παράδειγμα :

1. Πολλαπλασιάζουμε τα μέλη κάθε εξίσωσης  4x  3y  11 5   4x  3y  11

με κατάλληλο αριθμό, ώστε να εμφανιστούν   
5x  7y  17 4  5x  7y  17
αντίθετοι συντελεστές σ’ έναν από τους
δύο αγνώστους προκειμένου να τον
απαλείψουμε.  20x  15y  55

2. Για να απαλείψουμε το x , πολλαπλασιάζουμε τα 20x  28y  68
μέλη της πρώτης εξίσωσης με το 5 και της δεύτερης με
το (-4) , οπότε έχουμε:
4x  3y  11 4x  3y  11
3. Προσθέτουμε κατά μέλη τις δύο εξισώσεις, οπότε  
προκύπτει εξίσωση με έναν άγνωστο (γραμμικός  13y  13  y 1
συνδυασμός ) , την οποία και λύνουμε.
4. Αντικαθιστούμε την τιμή του αγνώστου που βρήκαμε
σε μία από τις δύο εξισώσεις του συστήματος, οπότε 4x  3 1  11 4x  8 x  2
βρίσκουμε την τιμή και του άλλου αγνώστου   
 y 1  y 1  y 1
5. Προσδιορίζουμε τη λύση του συστήματος.
Άρα (x , y) = (2,1)
( …. και επαληθεύουμε )

Μεθοδεύσεις και εφαρμογές

1. Αν το σύστημα είναι πολύπλοκο τότε για να απλουστευθούν οι εξισώσεις του συστήματος ,
κάνουμε απαλοιφή παρονομαστών και όλες τις απαιτούμενες πράξεις . Έπειτα το τακτοποιούμε
και αποφασίζουμε ποια μέθοδος είναι κατάλληλη για την επίλυσή του .
 x  5 2 y 1  x 5 2 y 1
  20  14  14  14 2  0
 2 7  2 7 1 7( x  5)  2( 2 y  1)  28  0
   
x  6  y 6  8 6 x  6  6 y  6  6 8 2( x  6)  3( y  6)  48

 3 2  3 2 1

7 x  35  4 y  2  28  0 7 x  4 y  5 2  7 x  4 y  5 14 x  8 y  10
     
2 x  12  3y  18  48 2 x  3y  18 7  2 x  3y  18 14 x  21y  126
7 x  4 y  5 7 x  4 y  5 7 x  4( 4)  5 7 x  21 x  3
    
29 y  116  y  4  y  4  y  4  y  4
2. Σε κάποιες περιπτώσεις είναι χρήσιμη η αντικατάσταση κάποιων ποσοτήτων με άλλες ώστε το
σύστημα να γίνει απλούστερο . Έπειτα επιστρέφουμε και υπολογίζουμε τις αρχικές μεταβλητές.
 3 5  1 1  1
 χ - 2 + ψ + 3 =1 3 χ - 2 + 5 ψ + 3 =1 =κ
 χ - 2 3κ + 5λ =1 κ = 2
   θέτω  οπότε   ....  
 2 - 1 =5  2 1 - 1 =5  1 =λ  2κ - λ = 5 λ = -1
 χ - 2 ψ + 3  χ - 2 ψ + 3  ψ + 3
 1
 =2  1  5
 χ -2  χ -2= χ =
Επομένως   2  2
 1
= -1 
ψ + 3 = -1 ψ = -4

ψ + 3