KOCA ÖKÜZ

GENEL ÖZELLİKLERLE İLGİLİ

1. Başlık ban normal boyutlara oranlara göre büyük bir öküzü çağrıştırıyor.
2. Olaylar çoğunlukla koca bir öküz hakkında olduğundan başlık Koca Öküz ’dür.
3. Koca Öküz, Memleket Hikayeleri kitabından bir öyküdür ve kitabın kapağında evler
vardır. Bu evler eski kültürel Türk evlerini yansıtmaktadır.
KAHRAMANLARLA İLGİLİ
1. Hacı Mustafa, Cavga Rıza, Koca Öküz
2. Köylüler, Hacı Mustafa’nın oğlu, Çiçek Emine, Hacı Mustafa’nın asıl karısı
3. Hikâyede karakterlerin fiziksel özelliklerinden bahsedilmemiştir. Ruhsal özelliklerine
bakacak olursak karakterler genel olarak özellikle koca öküzün tutumuna karşı
karamsar, umutsuz bir tavır sergilemişlerdir.
4. Hacı Mustafa, birkaç kez Hacca gittiği için ona “Hacı” denmiştir. Ayrıca Mustafa ismi
erdemli, iyi ahlaklı demektir. Hacı Mustafa’nın insanlara çeşitli yollarla yardım
ettiğini (insanlara kuruttuğu kayısıdan, sucuk ve pastırmadan hediye etmesi) onun ismi
ve kişiliğiyle uyum içinde olduğunu gösterir.
OLAY ÖRGÜSÜ İLE İLGİLİ
1. Hacı Mustafa’nın her sene yaptığı gibi bu sene de işlerini görsün diye satın aldığı
öküzün ahırından kımıldamak istememesi üzerine öküzü satmaya karar vermesidir.
Fakat öküz kesilmeye götürüleceği zaman tekrar hareketlenmeye başlar.
2. Birey-Birey ve Birey-Hayvan
3. Hikâyede insanların kendi çıkarlar için birçok şeyi göze alabileceğini veya pek çok
şey yapabileceğinin eleştirisini görürüz.
MEKAN
1. Olay Anadolu’da yüksek yaylalarda bir köyde, ahırda ve Hacı Mustafa’nın evinde;
çam tahtalı, kırmızı kiremitli bir evde geçer.
2. Olayların geçtiği mekanlar toplumun yaşayışından ipuçları verir. Örneğin ahır ve tarla.
Bu mekanlar toplumun belki bir kısmının hayvancılık ve çiftçilik ile geçtiğini gösterir.
3. Dış mekanlar ağırlıktadır. Mekanlar, bulunduğu hikayedeki toplumun yaşayış
biçimleriyle alakalı ip uçları verir. Mesela Hacı Mustafa geçimini sağlamak için halkın
çoğunluğu gibi çiftçilik yapar. Ekinini kaldırmak ve ambara taşımak için her sene bir
öküz alır ve öküzle işi bitince de onu satar. Bu seferki öküzün kımıldamak istememesi,
ahırdan çıkmaması öküzün erken satılmasına neden olur. Öküzün hareket etmemesi
nedeniyle satış işlemine kadar yaşananlar ahırda geçer.
ZAMAN
1. Hikâyede kronolojik bir zamanın kullanılmasının yanında olaylar bir haziran ayında
geçmiştir.
2. Zamanın haziran ayı olarak seçilmesinin bir nedeni vardır. Çünkü Hacı Mustafa’nın
her sene bir öküz almasının amacı o öküzün tarlada ona birtakım işlerde yardım etmesi
içindir ki (ekini kaldırması, malı ambara taşıması vb) kışın rahat geçinebilsin.
TEMA- KONU İLE İLGİLİ
1. Tema: Kararlılık, Karamsarlık
2. Konu: Öküzün her çabaya rağmen yerinden kalkmaması
3. Ana fikir: Çıkarlar karşısında insanlar pek çok şey yapabilir.
BAKIŞ AÇILARI
1. İlahi bakış açısı kullanılmıştır.
2. İlahi bakış açısı sayesinde okuyucular karakterlerin de düşüncelerini okuyarak olayı
pek çok farklı şekilde yorumlayabilmişlerdir.
TÜRÜ İLE İGİLİ
1. Hikâye olay öyküsüdür. Bir olayı bir zaman aralığında giriş gelişme ve sonuç
bölümleriyle yazılmıştır.
2. Olayı Belirli bir zamanda olması(haziran), mekân betimlemelerinin olması (Hacı
Mustafa’nın evi; çam tahtalı, kırmızı kiremitli bir evdir.) öykünün türünü belirlemiştir.
DİL ÜSLUP
1. Sürükleyici ve akıcı bir anlatım vardır. Olayların bir olay örgüsünde anlatılması da
buna bir göstergedir.
2. Kısa cümlelerin ağırlıkta olmasıyla beraber süslü cümlelerden kaçınılmış, sade bir dil
kullanılmaya çalışılmıştır.
SOSYO-KÜLTÜREL ÖZELLİKLER
1. İnsanların yaşadığı köyde birbirini iyi tanıması ama aynı zamanda hepsinin kendi
çıkarlarına daha fazla uğraş vermeye çalışmaları sosyal hayata dair izlerdir.
2. Hikayede genel olarak kültürel motifler kullanılmamıştır.