Professional Documents
Culture Documents
Quarter 3 Module 6
Quarter 3 Module 6
Quarter 3 Module 6
Ikatlong Markahan-Modyul 6
ANG MGA KAKABAIHAN SA TIMOG AT
KANLURANG ASYA TUNGO SA
PAGKAKAPANTAY -PANTAY, PAGKAKATAONG
PANG - EKONOMIYA AT KARAPATANG
PAMPULITIKA
Page 1| 8
Aralin 1
Gawain 1: Suri-teksto
Bunsod ng mga pangyayaring naranasan ng mga kababaihan sa Timog at Kanlurang Asya tulad
ng iba’t ibang anyo ng pang-aapi at diskriminasyon sa lipunan at kanilang pamilya, sila ay nag-organisa
ng iba’t ibang samahan upang maisulong nila ang kanilang interes at marinig ang kanilang mga boses
sa lipunan.
Page 2| 8
GAWAIN 2: Kulayan Mo Ako!
PANUTO: Kulayan ng “berde” ang HINDI naisulong ng mga kababaihan sa Timog at Kanlurang Asya upang
magkaroon ng pagkakapantay-pantay, pagkakataong pang-ekonomiya at karapatang pampulitika.
Aralin 2
Gawain 3: Suri-teksto
PAG-USBONG NG NASYONALISMO AT PAGLAYA
NG MGA BANSA SA TIMOG AT KANLURANG ASYA
Nasyonalismo sa Asya
Nagbigay-daan sa pag-usbong ng nasyonalismo sa Asya ang ginawang pananakop, pagpapasailalim
sa kapangyarihan at pagsasamantala ng mga bansang Kanluranin sa mga bansang Asyano.
Ang nasyonalismo ay damdaming makabayan na maipapakita sa matinding pagmamahal at
pagpapahalaga sa bayan. May iba’t ibang anyo ang nasyonalismo: (a) mapagtanggol na nasyonalismo
(defensive nationalism), gaya ng ipinakita ng bansang Pilipinas at (b) mapusok na nasyonalismo (aggressive
nationalism), na ginawa naman ng bansang Hapon. Naipapakita rin ang nasyonalismo sa pagiging
makatwiran at makatarungan. Maituturing na pinakamahalagang manipestasyon ng nasyonalismo ang
kahandaang mangtanggol at mamatay ng isang tao para sa bayan.
Dahil sa kagustuhan ng mga Asyano na wakasan na ang panghihimasok ng mga Kanluraning bansa
sa kanilang kinagisnang pamumuhay at makamtan ang kalayaan, marami ang makabayang samahan ang
naitatag sa Asya. Ang mga samahang naitatag ay pinangungunahan ng mga kabataang nakapag-aral.
Page 3| 8
Female Infanticide- Ito ay ang pagpatay sa mga batang babae upang hindi maging suliranin at pabigat sa
mga magulang pagdating ng panahon na ito’y mag-aasawa.
Suttee- Ito ay ang pagpapatiwakal ng mga biyudang babae at pagsama sa libing ng namatay na asawa.
Rebelyong Sepoy- Ito ay pag-aalsa ng mga sepoy o sundalong Indian sa mga Ingles bilang pagtutol sa
pagtatangi ng lahi o racial discrimination.
Amritsar Massacre- Maraming mamamayang Indian ang namatay sa isang selebrasyon dahil sa pamamaril
ng mga sundalong Ingles. Sa kaganapang ito ay namatay ang may 400 katao at mayroong 1200 na mga
nasugatan.
Nagkaroon ng hiwalay na pagkilos ang mga Indian dahil sa kanilang magkakaibang
pananampalataya. Ang All Indian National Congress ay naitatag sa panig ng mga Hindu na ang layunin ay
matamo ang kalayaan ng India. Naitatag naman ang All Indian Muslim League noong 1906. Ito naman ay
pinangunahan ni Ali Jinnah na kung saan ang interes ng mga Muslim ang binigyang-pansin. Layunin ng
mga kasapi nito na magkaroon ng hiwalay na estado para sa mga Muslim.
Si Mohandas Gandhi ay nanguna sa layuning matamo ang kalayaan ng India. Siya ay isang Hindu
na nakapag-aral. Nakilala siya sa kanyang matahimik at mapayapang paraan o non-violence means na
pakikipaglaban para sa kalayaan ng India. Si Mohandas Gandhi ay naniniwala sa Ahimsa at Satyagraha.
Siya rin ang humimok sa mga Indian ng pagboykot sa lahat ng produkto ng mga Ingles at sa lahat ng may
kaugnayan sa mga Ingles. Sinimulan din ni Mohandas Gandhi ang civil disobedience o hindi pagsunod sa
pamahalaan. Naranasan ni Gandhi ang mahuli at maipakulong dahil sa pamumuno niya sa mga protesta.
Agosto 15, 1947, naideklara ang kalayaan ng India. Lumaya sila sa kamay ng mga Ingles at pinamunuan ni
Jawaharlal Nehru. Kaalinsabay nito ang pagsilang ng bansang Pakistan na nabigyan din ng kalayaan sa
ilalim naman ng pamumuno ni Mohammed Ali Jinnah.
Nasyonalismo sa Kanlurang Asya.
Hindi magkatulad ang nasyonalismong naipakita ng Kanlurang Asya sa ipjnakitang nasyonalismo ng
mga bansa sa Timog Asya. Hindi agad naipakita ng mga bansa sa Kanlurang Asya ang nasyonalismo dahil
karamihan sa mga bansa dito ay hawak ng dating malakas at matatag na imperyong Ottoman bago pa man
masakop ng mga Kanluraning bansa noong 1918. Matapos bumagsak ang Imperyong Ottoman, masakop at
mapasailalim sa mga Kanluraning bansa, naipatupad sa mga bansa sa Kanlurang Asya ang sistemang
mandato. Ang mga bansa sa Kanlurang Asya ay nagsumikap na unti-unting makamtam ang kalayaan mula
sa Imperyong Ottoman at mga Kanluraning bansa. Pinasimulan ng mga Arabo, Iranians at mga Turko ang
nasyonalismo sa Kanlurang Asya bago pa man ang Unang Digmaang Pandaigdig.
Ang Kuwait ang isa sa mga bansa na unang lumaya sa Kanlurang Asya noong 1759. Ang Lebanaon
naman ay natamo ang kanyang kalayaan mula sa Imperyong Ottoman noong 1770, at noong 1926, ang
Lebanon ay naging ganap na republika sa ilalim ng mandato ng bansang France. Isa rin ang bansang Turkey
na humingi ng kalayaan sa pamumuno ni Mustafa Kemal na nagsulong naman sa pagkakaroon ng isang
republika. Sa pamamagitan ng Kasunduang Lausanne noong 1923, naisilang ang Republika ng Turkey.
Ipinahayag naman ni Al Hijaz ang sarili bilang hari noong 1926 matapos niyang malipol ang lahat ng teritoryo
at pinangalanan nya itong Saudi Arabia. Samantala ang Iraq naman ay naging protektado ng England noong
1932.
Holocaust- Ito ay ang sistematiko at malawakang pagpatay ng mga Nazi German sa mga Jew o Israelita.
Sistemang Mandato- Ito ay nangangahulugan na ang isang bansa na naghahanda upang maging isang
Malaya at nagsasariling bansa ay ipapasailalim muna sa patnubay ng isang bansang Europeo.
Zionism- Ito ay ang pag-uwi sa lupain ng Palestine ng mga Jew mula sa iba’t ibang panig ng daigdig.
Page 5| 8
Si Ibn Saud ang kauna-unahang hari ng Saudi Arabia. Isinilang noong Nobyembre 24, 1880 sa Riyadh,
anak ni Abdul Rahman Bin Faisal. Ang kaniyang pamilya ay kabilang sa mga pinunong tradisyunal ng
kilusang Wahhabi ng Islam (ultra orthodox). Ang kaniyang pamilya ay minsang nakulong sa Kuwait. Taong
1902 nang muling mapasakamay nila ang Riyadh samantalang taong 1912 naman ng masakop niya ang
Najd at dito ay bumuo ng pangkat ng mga bihasang sundalo. Matapos ang Unang Digmaang Pandaigdig,
sinikap ng mga Ingles na mapalapit sa kaniya, ngunit hindi ito nagtagumpay sa halip ay pinaboran ang
kaniyang katunggali na si Husayn Ibn Ali ng Hejaz. Taong 1924-1925, napabagsak ni Ibn Saud si Husayn
at ipinoroklama ang kaniyang sarili bilang hari ng Hejaz at Nejd. Pagkatapos matipon ang halos kabuuan
ng Tangway Arabia taong 1932 binigyan ni Ibn Saud ang kaniyang kaharian ng bagong pangalan bilang
Saudi Arabia. Nagtagumpay siya na mahimok ang mga nomadikong tribo o pangkat-etniko na mapaayos
ang kanilang pamumuhay at iwasan na ang gawain ng panggugulo at paghihiganti. Sa kaniya ring
pamumuno ay nawala ang mga nakawan at pangingikil na nagyayari sa mga dumadalo ng pilgrimage sa
Mecca at Medina. Si Haring Ibn Saud ang nagbigay ng pahintulot sa isang kompanya ng Estados Unidos
noong 1936 at 1939 upang magkaroon ng oil concession sa Saudi Arabia. Pinatunayan ng bansa na ang
mina ng langis ang pinakamayaman sa daigdig na nakatulong upang ito ay magkaroon ng pambansang pag-
unlad. Noong Ikalawang Digmang Pandaigdig si Haring Ibn Saud ay nanatiling neutral ngunit di rin
naiwasan ng siya ay minsang pumabor sa mga Allies. Hindi siya seryosong nakialam sa Digmaang Arab-
Israel noong 1948. Pinalitan sya ng kaniyang panganay na anak na si Prince Saud.
Tunay na maraming Lider Asyano sa Timog at Kanlurang Asya ang nagpamalas ng pagiging makabayan,
nagpunyagi at nagtagumpay na matamo ang inaasan na kalayaan ng kani-kanilang mamamayan at bansa.
GAWAIN 4
PANUTO: Punan ang patlang ng tamang sagot. Hanapin ang sagot sa “puzzle”.
S I S T E M A N G M A N D A T O C V B H
A C F R H S J V D Y S H C S E B N T W O
B A S D F G H J K L Q W R T Y Y U R W L
C O R E B E L Y O N G S E P O Y A S D O
D Z X C V B N M A S F G G H J V B D G C
E Q W E R T Y U I U I O P A S D F G H A
F V F R C G H Y H R K O M S I N O I Z U
G A B S D V R T Y O N H Y G S C V Z X S
H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z T
F E M A L E I N F A N T I C I D E A B C
1. Nangangahulugan na ang isang bansa na naghahanda upang maging isang malaya at nagsasariling
bansa ay ipapasailalim muna sa patnubay ng isang bansang Europeo.
2. Pag-aalsa ng mga sepoy o sundalong Indian sa mga Ingles bilang pagtutol sa pagtatangi ng lahi o racial
discrimination.
3. Pagpatay sa mga batang babae upang hindi maging suliranin at pabigat sa mga magulang pagdating
ng panahon na ito’y mag-aasawa.
4. Pag-uwi sa lupain ng Palestine ng mga Jew sa iba’t ibang panig ng daigdig.
5. Sistematiko at malawakang pagpatay ng mga Nazi German sa mga Jew at Israelita.
Gawain 2 Gawain 4
Kulayan mo Ako PUZZLE
1. Libreng pagkain sa araw-araw 1. Sistemang Mandato
2. Makapagmaneho ng sasakyan 2. Rebelyong Sepoy
3. Makapaglakbay sa ibang bansa 3. Female Infanticide
4. Hiwalay na lugar-pasyalan 4. Zionism
5. Holocaust
Page 6| 8
AGUSAN DEL SUR NATIONAL HIGH SCHOOL
San Francisco, Agusan del Sur
Quarter 3 : Module 6
Panimula
Pagkatapos mong basahin at suriin ang teksto, maari mo nang lagyan ng wastong kaalaman ang
kahon. Isulat sa kahon ang mahahalagang impormasyon na natutuhan sa paksang tinalakay.
Panuto: Isulat sa loob ng kahon ang mahahalagang impormasyon na natutunan buhat sa paksang
tinalakay.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
Page 7| 8
AGUSAN DEL SUR NATIONAL HIGH SCHOOL
San Francisco, Agusan del Sur
A. Ayatollah Khomeini B. Mohammed Ali Jinnah C. Mohandas Gandhi D. Muztafa Kemal Ataturk
II. Panuto: Punan ng mga salita ang mga patlang upang maipaliwanag ang mga natutunan tungkol sa
nasyonalismo sa timog at kanlurang asya .
11-15. Ang Nasyonalismo sa Timog at Kanlurang Asya ay _______________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________.
Page 8| 8