TEMA 1: ASAS FIZIK

PENGUKKURAN
STANDARD PEMBELAJARAN

1.1 KUANTITI FIZIK

1.2 PENYIASATAN SAINTIFIK
1.1.1 Menerangkan kuantiti fizik
1.2.1 Mentafsir bentuk-bentuk graf untuk
1.1.2 Menerangkan dengan menentukan hubungan antara dua
contoh kuantiti asas dan kuantiti fizik.
kuantiti terbitan.
1.2.2. Menganalisis graf untuk mendapatkan
1.1.3 Memerihalkan kuantiti rumusan siasatan.
terbitan dalam sebutan
kuantiti asas dan unit 1.2.3 Menjalankan penyiasatan saintifik dan
asas S.I. menulis laporan lengkap melalui
eksperimen bandul ringkas
1.1.4 Menerangkan dengan
contoh kuantiti skalar
dan kuantiti vektor.

1
 1.1 PENGUKURAN

Dalam pembelajaran fizik, kita perlu menjalankan

siasatan. Kita mengumpulkan maklumat melalui
pemerhatian dan membuat pengukuran. Kita
mengukur pelbagai jenis kuantiti.
Apakah itu kuantiti fizik?
Aktiviti 2 :
Perhatikan gambar-gambar berikut. Senaraikan
kuantiti fizik yang diukur, alat pengukur yang
digunakan serta unit pengukuran yang terlibat dalam
setiap gambar.

Aktiviti 1
Tujuan : Mengkaji kuantiti asas
1. Anda dibekalkan sebongkah kayu. Gunakan
pembaris yang sesuai untuk menentukan:

Kuantiti fizik Ukuran

(a) Tebal
Kuatiti Asas Alat
S.I. Unit
(b) Luas pengukur

(c) Isipadu

2. Tentukan jisim bongkah kayu itu. Apakah unit

yang digunakan?

…………………………………………………………………

3. Di antara kuantiti yang telah ditentukan itu:

kuantiti yang boleh diukur

terus

Kuantiti ditentukan dengan

menggunakan kaedah
menghitung

Apakah itu kuantiti asas?

Apakah itu kuantiti terbitan?

Aktiviti 3/Activity 3:

Tentukan unit bagi kuantiti terbitan berikut.

1. Luas = panjang x lebar A = l2

2
 tentukan unit bagi pemalar spring, k.
2. Isipdu = panjang x lebar x tinggi V = l3
Kuantiti Skalar dan Vektor

Beri definasi kuantiti skala dan vektor

3. Ketumpatan = jisim ρ=m
Kuantiti scalar Kuantiti vektor
isipadu V

4. Halaju = sesaran v=s

masa t

Aktiviti 3
1. Kaji penerangan peristiwa berikut dengan teliti
dan tentukan peristiwa mana yang memerlukan
5. Momentum = jisim x halaju p = mv
magnitude, atau kedua-duannya untuk
menentukannya.

Penerangan peristiwa Magnitud Arah

6. 6. Pecutan = perubahan halaju a = (v – u)
Berjalan 500 m dan anda
7. masa t
akan jumpa kedai

Berjalan 500 m ke kiri dari

simpang dan anda akan
jumpa kedai
7. Daya = jisim x pecutan F = ma
Suhu bilik ini ialah 25 ⁰C.

Lokasi Ayer Hitam ialah

8. Tekanan = Daya P=F 60 km ke barat daya
luas A Johor Bahru.

Kuasa mentol ialah 80 W.

9. Kerja = daya x sesaran W = Fs 2. Beri contoh kuantit skalar dan vector.

Kuantiti skalar Kuantiti vector

10. Kuasa = Kerja P=W

masa t

11. Cas, Q Q = Arus x masa = It

Latihan 1 / Exersise 1
1. Pemanjangan spring berkadar terus dengan daya
regangan yang bertindak ke atas spring. Ianya
ditunjukkan melalui formula:

F = kx di mana F = daya (unit N)

k = pemalar spring
x = regangan spring (unit m)
3
 1.2 Penyiasatan
Saintifik

Mentafsir bentuk-bentuk graf untuk menentukan

hubungan antara dua kuantiti fizik.

Graf diplot untuk mentafsir bentuk graf dan

seterusnya menentukan hubungan antara dua Jenis graf:
kuantiti fizik. Garis:…………… Lalu asalan: ……. Kecerunan: ………

Aktiviti 4 Tafsiran graf:

Tujuan: Membincangkan bentuk graf yang
menunjukkan hubungan antara dua kuantiti fizik

Jenis graf:
Garis:……………
Lalu asalan: …….
Kecerunan: ……….

Tafsiran graf:

Jenis graf:
Jenis graf:
Garis:……………
Lalu asalan: …….
Kecerunan: ……….

Tafsiran graf: Tafsiran graf:

Jenis graf:
Jenis graf:
Garis:……………
Lalu asalan: …….
Kecerunan: ……….

Tafsiran graf:

Tafsiran graf:

Jenis graf:

Tafsiran graf:
Jenis graf:
Garis:…………… Lalu asalan: ……. Kecerunan: ………

Tafsiran graf:

4
 Jenis graf: 2. Seorang murid menjalankan eksperimen untuk
menyiasat hubungan haba diserap, Q dan
perubahan suhu, ϴ, bagi air yang berjisim tetap.
Keputusan eksperimen ditunjukkan oleh graf Q
melawan ϴ dalam Rajah 2.

(i) Nyatakan hubungan antara Q dan ϴ.

Tafsiran graf:
…………………………………………………………………

(ii) Tentukan nilai Q apabila ϴ = 1.25⁰C.

Tunjukkan pada graf itu bagaimana anda
Jenis graf: menentukan nilai Q.

…………………………………………………………………

(iii) Hitung kecerunan, k, bagi graf Q melawan ϴ.

Tunjukkan pada graf bagaimana anda
menentukan nilai k.
Tafsiran graf:

Jenis graf:

Tafsiran graf:

Menganalisis Graf untuk Mendapatkan Rumusan

Siasatan

Aktiviti 5
Tujuan: Lima perkara dalam menganalisis graf

1. Lengkapkan jadual di bawah bagaimana

menganalisis graf
3. Seorang pelajar menjalankan eksperimen untuk
menyiasat hubungan antara kedalaman bongkah
1.
kayu, h yang tenggelam dalam cecair dan jisim
berslot, m yang diletakkan di atas bongkah kayu
tersebut. Keputusan eksperimen ditunjukkan
2.
dalam graf h lawan m

(i) Nyatakan hubungan antara h dan m.

3.
…………………………………………………………………
4. (ii) Tentukan nilai h apabila m = 0.20 kg.
Tunjukkan pada graf bagaimana anda
menentukan nilai h.
5.
h = ………………..

5
(iii) Hitungkan kecerunan, k bagi graf itu.
Tunjukkan pada graf itu bagaimana anda
menghitung k.

k = ……………………….

Aktiviti 6
Tujuan: Memplot graf daripada set data yang diberi
dan menganalisis graf

Seorang pelajar menjalankan eksperimen dengan

4. Seorang murid menjalankan eksperimen
untuk menyiasat hubungan di antara beza
keupayaan, V, dengan arus, l, bagi tiga sel
kering yang disusun selari,
(i) Apakah yang berlaku kepada V apabi/a I
benambah?
susunan radas yang ditunjukkan dalam Rajah di
bawah untuk menyiasat hubungan antara daya, F
dengan pemanjangan spring, x. Dapatan eksperimen
ditunjukkan dalam jadual. Bantu pelajar itu untuk
membuat rumusan penyiasatan mengenai
eksperimen spring itu melalui analisis graf.

……………………………………………………………

ii. Tentukan nilai V apabila I = 0.1 A. Tunjukkan

pada graf itu bagaimana anda menentukan
nilai V

V = ………………………………………………

iii. Hitungkan kecerunan, k, bagi grafV melawan I

Tunjukkan pada graf itu bagaimana anda
menghitung nilai k .

F/N 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0

x/ 0.8 1.6 2.4 3.2 4.0 4.8 5.6 6.4
cm

1. Lukiskan graf F melawan x.

6
7
8
2. Analisa graf anda untuk perkara-perkara yang Experiment 1.1:
dinyatakan di bawah:
a) Nyatakan hubungan antara F dengan x. Inferens: ………………………………………………

……………………………………………………………….. ………………………………………………………………

……………………………………………………………….. Hipotesis: ……………………………………………

b) Hitungkan kecerunan graf, k. Tunjukkan ………………………………………………………………

pada graf itu bagaimana anda menentukan
nilai k. Tujuan: ………………………………………………….……

………………………………………………………………

Pembolehubah manipulasi: ………………………………

Pembolehubah bergerak balas: …………………………

Pembolehubah dimalarkan: ………………………………

c) Persamaan yang menghubungkan kait F da x
ialah F = kx, iaitu k ialah pemalar daya bagi Radas & bahan: ……………………….……………………
spring itu. Tentukan nilai k dalam unit S.I.
…………………………………………………………………..

…………………………………………………………………..

Susunan radas:

d) Luas di bawah graf mewakili kerja yang

dilakukan untuk meregang spring. Tentukan
kerja yang diperlukan untuk meregangkan
spring sebanyak 5 cm.

e) Tentukan nilai F apabila x = 3.5 cm. F = ……..

f) Ramalkan nilai x apabila F = 5.0 N. x = …….. Prosedur:

Kaedah mengawal pemboehubah manipulasi:

………………………………………………………………

……………………………………………………………..

……………………………………………………………..

Kaedah mengukur pembolehubah bergerakbalas:

……………………………………………………………..

…………………………………………………………….

…………………………………………………………….

…………………………………………………………….

Kaedah mengulang:

……………………………………………………………..
9
…………………………………………………………….. Analyse data: Plot graf of R against l.

Jadualkan data untu nilai l, t, T, T2. Conclusion:

……………………………………………………………..

……………………………………………………………..

……………………………………………………………..

Precaution:

………………………………………………………………

………………………………………………………………

Tutorial
1. Rajah 1 menunjukkan sebuah bekas aiskrim
berperisa coklat. Terdapat label yang 2. Rajah 1 ialah graf yang diperoleh apabila laju
menunjukkan beberapa kuantiti fizik pada bekas sebuah kereta diuji. Graf laju, v diplotkan
tersebut. melawan masa t.

Kuantiti fizik boleh diklasifikasikan sebagai

kuantiti asas dan kuantiti terbitan. (a) Tentukan kecerunan graf v melawan t.
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan kuantiti asas?

............................................................................. (b) Tentukan pintasan graf apabila t = 0.

.............................................................................. (c) Nyatakan hubungan antara laju, v dengan masa, t.
(b) Berdasarkan Rajah 1, klasifikasikan semua ...................................................................................
kuantiti fizik ke dalam Jadual 1.

Kuantiti asas Kuantiti terbitan

10
3. Hashim menjalankan satu eksperimen untuk (e) Bagaimanakah ayunan spring bersama pemberat
menyiasat hubugnan antara jisim pemberat ini boleh dijadikan satu alat pengukur masa
berslot, m dengan tempoh ayunan, T bagi suatu dalam unit saat? (T2 = 4π2m)
spring. K

....................................................................................

4. Rajah menunjukkan bacaan jam randik mekanikal

pada awal dan akhir suatu eksperimen. Jam
randik ini digunakan untuk mengukur masa 20
ayunan lengkap suatu bandul ringkas yang
panjangnya, l.

Hashim mengambil masa ,t bagi 20 ayunan

lengkap untuk jisim pemberat berslot yang
berbeza. Set data yang diperolehi ditunjukkan
dalam Jadual 1.
(a) (i) Berapakah masa yang diambil untuk
Jisim bandul itu melengkapkan 20 ayunan?
pemberat 20 40 60 80 100
m/g
Masa 20 (ii) Mengapakah masa untuk 20 ayunan
ayunan / 26.0 36.0 44.4 51.0 57.2 lengkap perlu diambil?
t/s
....................................................................................
Tempoh,
T/
(iii) Cadangkan dua langkah penambaikkan
untuk eksperimen ini.
T2 /
.....................................................................................

.....................................................................................
(a) Lengkapkan Jadual 1 dengan menghitungkan
data-data terbitan T dan T2. Nyatakan unit-unit
(b) (i) Tentukan tempoh ayunan lengkap, T,
yang sesuai untuk kedua-dua kuantiti fizik
bagi bandul ini.
tersebut.

(b) Plotkan graf T2 lawan m dengan memilih skala-

(ii) Hubungan antara panjang, l dan tempoh,
skala yang sesuai. Lukiskan garis penyuian
T, suatu bandul ringkas diberikan melalui
terbaik pada graf.
persamaan
l = ( g ) T2
(c) Tentukan kecerunan garis lurus yang telah anda
4π2
lukiskan. Tunjukkan dengan jelas cara anda
Dengan menggunakan nilai T dalam (b)(i),
memperolehnya.
hitungkan panjang bandul, l itu.
[g = 10 ms-2]

5. Hukum kegravitian Semesta Newton boleh

dinyatakan dalam bentuk persamaan berikut:
(d) Jika eksperimen ini dijalankan di permukaan
F = GMm
Bulan, apakah kemungkinan yang akan berlaku
r2
kepada keceruanan graf itu?
F = daya, G = pemalar kegravitian
M, m = jisim r = jarak antara kedua-dua jasad
....................................................................................
(a) Berdasarkan persamaan tersebut, nyatakan
satu contoh
(i) Kuantiti asas: ....................................

11
(ii) Kuantiti terbitan: .............................. (b) Terbitkan unit G dalam sebutan unit asas S.I.

(iii) Kuantiti vektor: ...............................

12
13