PANO TASARIM

VE MONTAJI
55
Uygulama
MODÜLLER
Ÿ PANOYU MONTAJA HAZIRLAMA

Ÿ PANO MALZEME TESPİT ELEMANLARI VE MONTAJI

Ÿ BUTONLAR, ÖLÇÜM CİHAZLARI VE MONTAJI

Ÿ KONTAKTÖR, RÖLE, KORUYUCU ELEMANLAR VE MONTAJI

Ÿ PANO KABLO MONTAJI

Ÿ OTOMATİK KUMANDA DEVRELERİ

Ÿ BAKIR BARA MONTAJI

Ÿ PANONUN YERİNE MONTAJI VE KABLO BAĞLANTILARI

Ÿ KOMPANZASYON CİHAZLARI VE MONTAJI

Ÿ PLC VE MONTAJI
Bu kitabın Türkiye' deki tüm yayın hakları Mustafa AYDIN' a aittir. 5846 “Fikir ve Sanat Eserleri Yasası” hükümleri
uyarınca izinsiz olarak kısmen yada tamamen kopya edilemez ve çoğaltılamaz.

İhitlaf vukuunda yetkili merci KOCAELİ mahkemeleridir.

Kitabın Adı : Pano Tasarım Ve Montajı

Yazan : Mustafa AYDIN
Çizimler : Mustafa AYDIN
Düzenleme : Mustafa AYDIN
ISBN :
Baskı – Cilt : 1. Baskı

KİTAP İSTEME ADRESİ

Mustafa AYDIN
GÖLCÜK ANADOLU DENİZCİLİK TEKNİK ve ENDÜSTRİ MESLEK LİSESİ
GÖLCÜK / KOCAELİ

Telefon : 0505 745 95 25

 İSTİKLAL MARŞI
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak,
O benimdir, o benim milletimindir ancak.
Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!
Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet bu celâl?
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl.......
Hakkıdır, Hakk'a tapan, milletimin istiklâl!
Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım?
Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım.
Yırtarım dağları, enginlere sığamam, taşarım.
Garbın afakını sarmışsa çelik zırhlı duvar,
Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,
“Medeniyet!” dediğin tek dişi kalmış canavar?
Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma, sakın.
Siper et gövdeni, dursun bu hayasızca akın.
Doğacaktır sana va'dettiğin günler Hakk'ın....
Kim bilir, belki yarın, belki, yarında da yakın.
Bastığın yerleri “toprak!” diyerek geçme, tanı:
Düşün altında binlerce kefensiz yatanı.
Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:
Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı.
Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?
Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda!
Canı, cananı, bütün varımı alsın da Huda,
Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.
Ruhumun senden, İlahi, şudur ancak emeli:
Değmesin mabedimin göğsüne namahrem eli.
Bu ezanlar-ki şahadetleri dinin temeli-
Ebedi yurdumun üstünde benim inlemeli.
O zaman vecd ile bin secde eder-varsa-taşım,
Her cerihamdan, İlahi, boşanıp kanlı yaşım,
Fışkırır ruh-ı mücerred gibi yerden na'şım;
O zaman yükselerek arşa değer belki başım.
Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şahlı hilal!
Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helal.
Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlal:
Hakkıdır, hür yaşamış, bayrağımın hürriyet;
Hakkıdır, Hakk'a tapan, milletimin istiklal!
Mehmet Akif ERSOY
 ATATÜRK'ÜN
GENÇLİĞE HİTABESİ

Ey Türk Gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini, ilelebet, muhafaza ve müdafaa etmektir.

Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin, en kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu
hazineden mahrum etmek isteyecek, dahilî ve haricî bedhahların olacaktır. Bir gün, İstiklâl ve Cumhuriyeti müdafaa mecburiye-
tine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şerâitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerâit, çok
nâmüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve Cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir
galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın, bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün
orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şerâitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere,
memleketin dahilinde, iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri
şahsî menfaatlerini, müstevlilerin siyasi emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr ü zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir.

Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerâit içinde dahi, vazifen; Türk İstiklâl ve Cumhuriyetini kurtarmaktır!
Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur!

20 Ekim 1927
 ÖNSÖZ

Dünyada bilgi, beceri ve yetkinliğe dayalı meslekî ve teknik eğitim giderek önem kazanmaktadır. İş piyasasının
ihtiyaçları doğrultusunda meslekî ve teknik eğitim verilmesi, eğitim-istihdam ilişkisinin güçlendirilmesi, aktif işgücü
piyasası politikalarının etkin olarak uygulanması ve mesleksizlik sorununun çözülerek iş gücünün istihdam
edilebilirliğinin arttırılması gelişmiş ülkelerin öncelikli konuları arasında yer almaktadır. Hızla değişen ekonomiye iş
gücü yetiştiren kurumların program geliştirme ve güncelleme süreçlerini bu hızlı tempoya uydurmaları gerekmektedir.
Rekabetçi ekonomiyi destekleyecek iş gücünü yetiştirme görevi öncelikli olarak meslekî ve teknik eğitim
okul/kurumlarına düşmektedir.

Avrupa’daki meslek liselerini incelediğimde dikkatimi çeken hususlar şunlar olmuştur. Pano tasarım montajı
derslerinde öğretmen öğrencilere yapacağı pano işinin projesini çizdirir. Daha sonra tüm temrin işlerini pano
projelerine göre cihaz, kablo ve klemens etiketlemesi ile kablo bağlantılarını gerçekleştirirler.

Öğrencilerimiz Elektrik Tesisat ve Pano Monitörlüğü dalını seçtiğinde hem piyasa da elektrik tesisat işleri yapabilir
hem de pano projelerini ve devre elemanlarının bağlantısını öğrendiği için fabrikalarda, sanayide iş bulma imkanı
sağlayabilirler. Otomatik kumanda panolarının bağlantısını gerçekleştirebilirler. Okullarındaki atölye imkanları iyi
olduğu zaman otomasyon pano projelerini okuyarak PLC, sensör vb. bağlantılarını yapabilir. Kompanzasyon
projelerine göre kompanzasyon bağlantıları gerçekleştirebilirler.

Öğrencilerimize eğitim sistemi gereği okullarda devamlı surette Amerikan normu öğretilmiştir. İş piyasası ve fabri-
kalarda dahil olmak üzere gezdiğim ve incelediğim tüm işyerlerinde Amerikan normu kullanılmış proje ve çizimlere
hiç rastlamadım.

İş piyasası ve fabrikalarda dahil olmak üzere gezdiğim ve incelediğim tüm işyerlerinde Avrupa (IEC) normu
kullanılmış pano projeleri ve çizimler gördüm. Teknolojinin gelişmesiyle yeni çıkan ürünlere (multimetre vb.) proje
çizen uzmanlar kendince semboller çizer. Pano projelerini iş piyasasına uygun Avrupa (IEC) normu sembolleri
kullanarak çizdim.

Açıklaması yapılan tüm cihaz ve devre elemanları piyasada kullanılan elemanlardır. Günümüzde kullanılan tüm
cihaz ve devre elemanları iş piyasasına uygun detaylı bir şekilde anlatılmıştır.

Tüm temrin işleri piyasada ki gibi pano projesi ile yapılacaktır. Yukarıda ki bilgiler ışığında tüm temrin işlerini
Avrupa (IEC) normu kullanarak çizdim.

Kitabın yazılmasında teknik destek veren, düzeltmeler yapan, önerilerde bulunan ve her türlü desteğini esirgeme-
yen ULUS OTOMASYON ve değerli meslektaşım Bülent KARAYAZI‘ya teşekkür ediyorum.

Kitabı yazarken yardım ve desteklerinin esirgemeyen Eşim Saliha AYDIN, çocuklarım Serra AYDIN ve Berk
AYDIN’a teşekkür ediyorum.

Mustafa AYDIN
 İÇİNDEKİLER
1.MODÜL
PANOYU MONTAJA HAZIRLAMA

1. PANO PROJELERİ ……………………………………………………………………………………………...…... 2

1.1. Pano Yerleşim Krokisi Hakkında Genel Bilgi ......................................................................................... 2
1.2. Alçak Gerilim Panoları Teknik Şartnamesi .......................................................................................... 2
1.3. Pano Yerleşim Krokisinin Çizimi ............................................................................................................ 3
1.4. Pano Elektrik Proje Çizimi .................................................................................................................. 5
2. PANO SEÇİMİ VE MONTAJA HAZIRLAMA .............................................................................................. 7
2.1. Pano Çeşitleri ...................................................................................................................................... 7
2.1.1. Ana Dağıtım Panoları ............................................................................................................ 7
2.1.2. Sayaç Panoları ..................................................................................................................... 7
2.1.3. Kompanzasyon Panoları ....................................................................................................... 7
2.1.4. Şantiye Panoları ................................................................................................................... 7
2.1.5. Motor Kontrol (MCC) Panoları ............................................................................................. 8
2.1.6. Piyano Tipi Panolar ............................................................................................................. 8
2.1.7. PLC Panoları ......................................................................................................................... 8
2.1.8. Tali Kuvvet Ve Aydınlatma Panoları ....................................................................................... 8
2.1.9. Diğer Panolar .......................................................................................................................... 9
2.2 Pano Seçimi ........................................................................................................................................... 9
2.3 Pano İmalat Süreci ................................................................................................................................ 9
2.3.1. Demonte Panoların Montajı ..................................................................................................... 13
Ölçme Ve Değerlendirme 1………………………........………………………………………………………….. 16

2. MODÜL
PANO MALZEME TESPİT ELEMANLARI VE MONTAJI

1. BAĞLANTI ELEMANLARI…………………………………………………………………………………………… 18
1.1. Vidalar ................................................................................................................................................... 18
1.1.1. Elektrik Panolarında Kullanılan Vida Çeşitleri ........................................................................ 18
1.1.1.1. Saç Vidalar ............................................................................................................. 18
1.1.1.2. Matkap Uçlu Vidalar .............................................................................................. 18
1.2. Civatalar .............................................................................................................................................. 18
1.3. Somun ................................................................................................................................................... 18
1.4. Rondela ................................................................................................................................................. 18
1.5. Vida Ve Civata Teknik Bilgileri ............................................................................................................. 19
1.6. Bağlantı Elemanları Montaj Örnekleri ................................................................................................... 19
2. KABLO KANALLARI ………………………………………………………………………………………………... 19
2.1. Kanallar ................................................................................................................................................. 19
2.1.1. Kanal Çeşitleri ........................................................................................................................ 19
2.1.1.1. Pano İçi Kablo Kanalları…………………………………………………………………. 19
2.1.1.2. Pano İçi Esnek Kablo Kanalları…………………………………………………………. 20
2.2. Pano İçi Kablo Kanal Seçimi…………………………………………………………………………………... 20
3.TAŞIYICI RAYLAR …………………………………………………………………………………………………….. 21
3.1.Taşıyıcı Raylar Hakkında Genel Bilgi ..................................................................................................... 21
3.2.Taşıyıcı Ray Çeşitleri .............................................................................................................................. 21
3.2.1. Simetrik Raylar……………………………………………………………………………… 21
3.2.2. Asimetrik Raylar…………………………………………………………………………….. 21
3.3. Taşıyıcı Rayların Kesilmesi……………………………………………………………………………………. 21
3.4. Montaj Rayı Taşıyıcıları ……………………………………………………………………………………….. 22
3.5. Taşıyıcı Ray Montajı……………………………………………………………………………………………. 22
4. KLEMENSLER……………………………………………………………………………………………………………. 22
4.1. Tanımı……………………………………………………………………………………………………………. 22
4.2. Klemenslerin Bağlantı Tipine Göre Çeşitleri…………………………………………………………………. 22
4.2.1. Pabuç Bağlantılı Klemensler……………………………………………………………… 22
4.2.2. Yaylı Klemensler…………………………………………………………………………... 23
4.2.3. Vidalı Klemensler…………………………………………………………………………. 23
4.2.4. Pratik Yay Baskılı (Push-in) Klemensler………………………………………………. 23
4.2.5. Hızlı Bağlantılı Klemensler……………………………………………………………… 23
4.3. Kullanıldıkları Yerlere Göre Klemensler…………………………………………………………………….. 23
4.3.1. Yüksek Akım Klemensleri……………………………………………………………....... 23
4.3.2. Sigortalı Klemensler………………………………………………………………………. 24
4.3.3. Topraklama Klemensleri………………………………………………………………….. 24

I
 4.3.4. Katlı Klemensler…………………………………………………………………………… 24
4.3.5. Ayırma-Birleştirme Klemensleri……...................................... ………………………... 24
4.3.6. Klasik Klemensler……………… …………………………..................................…... 24
4.3.7. Diğer Klemensler …………………………………………………..…………………... 24
4.4. Klemenslerde Kullanılan Aksesuarlar………………………………………….………………………….. 25
4.4.1.Test Fişleri…………………………………………………………………………………. 25
4.4.2. Köprüler……………………………………………………………………………………. 25
4.4.3. Nihayet Plakası……………………………………………………………………………. 26
4.4.4. Durdurucu………………………………………………………………………………….. 26
4.4.5. Ayırma Dilimleri……………………………………………………………………………. 26
4.4.6. Grup Etiketleri……………………………………………………………………………... 26
4.4.7. İkaz Plakası………………………………………………………………………………... 26
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 2……………………………………………………………………………….. 27

3.MODÜL
BUTONLAR, ÖLÇÜM CİHAZLARI VE MONTAJI

1. ŞALTERLER…………………………………………………………………………………………………………… 30
1.1. Paket Şalterler…………………………………………………………………………………………………. 30
1.1.1. Paket Şalterler Hakkında Genel Bilgi …………………………………………………. 30
1.1.2. Paket Şalterlerin Çalışması………………………………………………………............ 30
1.1.3. Paket Şalter Çeşitleri ……………………................………………………………….... 31
1.1.3.1. Açma Kapama Paket Şalterleri………...........................…………..... 31
1.1.3.2. Motor Kumanda Paket Şalterler…………………………................… 32
1.1.3.3. Ölçü Komütatör Paket Şalterler…………………................................ 34
1.1.3.4. Kutup Değiştirici Paket Şalterler........................................................ 35
1.1.4. Paket Şalterlerin Panoya Montajı………………………………………........................ 36
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 3 …………………………………………………………………………. 37
Temrin İşlerine Başlamadan Önce Yapılan Hazırlıklar ………………………………........................….. 38
UYGULAMA 1: Bir Fazlı Aç-Kapa Pako Şalter İle Aydınlatma Devre Uygulamaları.................................. 42
UYGULAMA 2: Üç Fazlı Aç-Kapa Pako Şalter İle Üç Fazlı Asenkron Motorun Çalıştırılması…………….. 44
UYGULAMA 3: Enversör Pako Şalter İle Üç Fazlı Asenkron Motorun Devir Yönünün Değiştirilmesi…….. 46
UYGULAMA 4: Enversör Paket Şalter İle Bir Fazlı Asenkron Motorun Devir Yönünün Değiştirilmesi….. 48
UYGULAMA 5: Yıldız-Üçgen Paket Şalter İle Üç Fazlı Asenkron Motorun Çalıştırılması………………… 50
UYGULAMA 6: Dahlender Paket Şalter İle Dahlender Motorun Çalıştırılması ……………………………. 52
1.2. Üzengili Şalterler ................................................................................................................................. 54
1.3. Kompakt Şalterler (Alçak Gerilim Devre Kesicileri)…………………………………………………………. 54
1.3.1. Kompakt Şalterlerin Yapısı ………………………………………………………………... 54
1.3.2. Kompakt Şalterlerin İncelenmesi …………………………………………………………. 55
1.3.3. AG Devre Kesicilerinde İsteğe Bağlı Ek Görev İçin Takılan Aksesuarlar……………. 55
1.3.4. Kompakt Şalter Bağlantıları Ve Montajı…………………………………………………... 56
1.4. Motor Koruma Şalterleri………………………………………………………………………………………. 57
1.4.1. Motor Koruma Şalterlerinin İncelenmesi………………………………………………….. 57
1.4.2. Motor Koruma Şalterlerinde Kullanılan Aksesuarlar…………………………………….. 58
1.4.3. Motor Koruma Şalterler Bağlantıları………………………………………………………. 58
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 4………………………………………………………………………………... 60
2. KUMANDA DEVRE KONTROL ELEMANLARI……………………………………………………………………. 61
2.1. Butonlar ………………………………………………………………………………………………………... 61
2.1.1. Ani Temaslı Butonlar…………………………….…………………………………………. 61
2.1.2. Kalıcı Temaslı Butonlar……………………………………………………………………. 62
2.1.3. Yapısı………………………………………………………………..………………………... 63
2.1.4. Kumanda Butonu Oluşturma…………………………………………………………..…... 63
2.1.5. Piyasa da En Çok Kullanılan Buton Çeşitleri……………………………………...……... 63
2.1.6. Butonların Panoya Montajı…………………………………………………………...…….. 65
2.2. Sinyal Lambaları Ve Buzzerler……………………………………………………………………………...…. 65
2.2.1. Yapısı………………………………………………………………………………………..... 66
2.2.2.Piyasa da En Çok Kullanılan Sinyal Lamba ve Buzzer Çeşitleri……………………...... 66
2.3. Sınır Anahtarları……………… …………………………………………………………................................. 66
2.3.1. Çeşitleri ………………………………………………………………………....……………. 67
2.3.1.1. Mekanik Sınır Anahtarları………………………………...…………….. 67
2.3.1.1.1. Yapısı……………………………………………..……….. 67
2.3.1.1.2. Çalışması…………………………………………...……... 68
2.3.1.1.3. Mekanik Sınır Anahtarı Çeşitleri………………...………. 68

II
 2.3.1.2. Manyetik Sınır Anahtarları …………………..………………………… 69
2.3.1.2.1. Yapısı …………………….................…………………… 69
2.3.1.2.2. Çalışması……………....…………………………………. 69
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 5………………………………………....……………………………………… 70
3. ÖLÇÜ ALETLERİ………………………………………………………………………...……………………………... 71
3.1. Ampermetreler………………………………………………………………………....………………………….. 71
3.1.1. Analog Ampermetreler………………………………………....…………………………….. 71
3.1.2. Dijital Ampermetreler ………………………………………....……………………………… 71
3.1.2.1. Normal İşlevli Dijital Ampermetreler…....………………………………. 71
3.1.2.2. Fonksiyonel Dijital Ampermetreler …………………………………….. 72
3.2. Voltmetreler …………………………………………………………………....………………………………….. 73
3.2.1. Analog Voltmetreler……………………………………….....………………………………... 73
3.2.2. Dijital Voltmetreler ………………………………………….....………………………………. 73
3.2.2.1. Normal İşlevli Dijital Voltmetreler …...………………………………….. 73
3.2.2.2. Fonksiyonel Dijital Voltmetreler …...……………………………..…….. 74
3.3. Frekansmetreler ............................................................................................................................................ 74
3.4. Cos?-Metreler……………………………………………………………...………………………………….... 74
3.5. Wattmetreler ………………………………………………………………...………………………………….. 75
3.6. Multimetreler………………………………………………………….……....………………...…………….. 75
3.7. Sayaçlar…………………………………………………………….……………......………………………….. 77
3.7.1. Elektronik Sayaçların Yapısı ……………...……………………......……………………... 77
3.7.2. Elektronik Sayaç Çeşitleri ……………………………………………....…………………. 77
3.7.2.1. Monofaze Elektronik Sayaçlar…………………………....……………... 77
3.7.2.2. Trifaze Elektronik Sayaçlar………………………………….....………… 77
3.7.2.3. Aktif-Reaktif (Kombi) Elektronik Sayaçlar……………........…………... 77
3.8. Akım Transformatörleri………………………………………………………………………….....…………… 78
3.8.1. Yapısı…………………………………………………………………………….....…………. 78
3.8.2. Çalışması…………………………………………………………..………………......……... 79
3.8.3. Akım Trafo Çeşitleri ……………………………………………………………………........ 79
3.8.3.1. Baralı Akım Trafosu…………………………………………………......... 79
3.8.3.2. Barasız Akım Trafosu……………………………………………….......... 80
3.8.3.3. Manyetik Devresi Açılabilen Akım Trafosu……………………….......... 80
3.8.3.4. Kablo Tipi Akım Trafoları…………………………......…………………... 80
3.8.4. Akım Trafosu Etiket Açıklamaları Ve Devre Bağlantıları……………......……………….. 80
3.8.5. Akım Trafosunun Panoya Montajı………………………………………………......………. 81
3.9. Gerilim Transformatörleri ………………………………………………………………………………......…... 81
3.9.1. Yapısı…………………………………………………………………………………….......... 81
3.9.2. Kullanım Amaçları ………………………………………………………………………........ 81
3.9.3. Özellikleri…………………………………………………………………………………........ 81
3.9.4. Kullanıldıkları Yere Göre Çeşitleri………………………………………………………....... 81
3.9.4.1. Faz-Toprak Gerilim Transformatörü …………………………………...... 81
3.9.4.2. Faz-Faz Gerilim Transformatörü………………………………………..... 81
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 6…………………………………………………………………...................... 82
UYGULAMA 7: Monofaze Sayaç Bağlantısı…………………………………………………………................ 84
UYGULAMA 8: Trifaze (Aktif) Sayaç Bağlantısı………………………………………………………………... 86
UYGULAMA 9: Kombi Direkt (Aktif-Reaktif) Sayaç Bağlantısı………………………………………….. 88
UYGULAMA 10: Kombi (Aktif-Reaktif) X/5 Sayaç Bağlantısı…………………………………………………. 90
UYGULAMA 11: Daire Tablo Bağlantısı…………………………………………………………................ 92
UYGULAMA 12: İşyeri (Atölye) Tablo Bağlantısı…………………………………………………................ 94
UYGULAMA 13: Üç Fazlı Asenkron Motorun Faz-Faz Geriliminin Ve Bir Faz Akımının Ölçülmesi………. 96
UYGULAMA 14: Bir Fazlı Akım Trafolu Ampermetre Ve Üç Fazlı Voltmetrenin Devreye Bağlantısı ......... 98
UYGULAMA 15: Dijital Cosfimetre Ve Ampermetrenin Devreye Bağlantısı……………………...…………. 100
UYGULAMA 16: Multimetrenin Devreye Bağlantısı………………………………………………………….... 102
UYGULAMA 17 : İki Yönlü Joystick Butonla Üç Fazlı Asenkron Motorun İleri-Geri Yönde Çalıştırılması... 104

4. MODÜL
KONTAKTÖR, RÖLE, KORUYUCU ELEMANLAR VE MONTAJI

1. KONTAKTÖRLER VE RÖLELER……………………………………………………………….………………...…. 108

1.1. Kontaktörler………………………………………………………………………………………….……………. 108
1.1.1. Yapısı………………………………………………………………………….……………….. 108
1.1.2. Çalışması……………………………………………………………………….………………. 109
1.1.3. Kontaktör Ek Bloklar Ve Aksesuarları………………………………………….……………. 109
1.1.4. Kontaktörlerin İncelenmesi Ve Seçimi………………………………………………………. 110

III
 1.1.5.Kontaktörlerin Kumanda ve Güç Devrelerinde Kullanımı…………………...……………... 110
1.1.6. Kontaktörün Panoya Montajı ………………………………………………..……………….. 111
1.2. Röleler…………………………………………………………………………………………………………….. 111
1.2.1. Yapısı…………………………………………………………………………………………... 111
1.2.2. Rölelerin Çalışması…………………………………………………………………………... 112
1.2.2.1. Elektromekanik Röle’nin Çalışması…………………..……..................... 112
1.2.2.2. Solide State Röle’nin Çalışması ………………………………………...... 112
1.2.3. Piyasa da En Çok Kullanılan Röle Çeşitleri……………………………………………..... 113
1.2.3.1. PCB Röleler………………………………………………………………….. 113
1.2.3.2. Genel Amaçlı Röleler…………………………………………………….... 113
1.2.3.3. Özel Güç Röleleri…………………………………………………………... 113
1.2.3.4. Ara Yüz (Özel Amaçlı ) Röleler………………………………...……….... 113
1.2.3.5. Solid-State (Katı Durum) Röleler……………………………...…………... 113
1.2.4. Röle’nin Panoya Montajı………………………………………………………......…………. 114
1.3. Zaman Röleleri ........... ………………………………………………………………………………..………... 114
1.3.1. Analog Zaman Röleleri……………………………………………………………..……..... 114
1.3.1.1. Çekme de Gecikmeli Analog Zaman Röleleri…………………........…... 114
1.3.1.2. Bırakmada Gecikmeli Analog Zaman Röleleri………….......…..…….... 115
1.3.1.3. Fonksiyonel Analog Zaman Röleleri …………………………………...... 116
1.3.1.4. Yıldız - Üçgen Zaman Röleleri…………………………... ………………. 117
1.3.1.5. Sağ-Sol Zaman Röleleri......................................................................... 118
1.3.2. Dijital Zaman Rölesi ……………………………………………………………………..… 119
1.3.3. Astronomik Zaman Rölesi……………………………………………………………..… 119
1.3.4. Zaman Rölesi Montajı ……………………………………………………………………..… 119
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 7……………………………………………………………………………………….. 120
2. KORUMA RÖLELERİ ………………………………………………………………………………………………….. 121
2.1. Aşırı Akım Röleleri……………………………………………………………………………………………... 121
2.1.1. Yapısı …………………………………..………………………………………………….... 121
2.1.2. Çalışması……… …………………………………………………………………………….... 122
2.1.3. Aşırı Akım Rölesinin Panoya Montajı …………………………………………………….... 123
2.2. Koruma Röleleri Hakkında Genel Bilgi.................................................................................................. 123
2.3. Motor (Faz) Koruma Röleleri…………………………………………………………………………………... 124
2.4. Gerilim Koruma Röleleri…………………………………………………………….......……………………... 125
2.5. Termistör Rölesi…………………………………………………………………………………………......….. 126
2.6. Fotosel Rölesi……………………………………………………………………………………………..…….. 126
2.7. Faz Sırası Rölesi ……………………………………………………………………………………………...... 127
2.8. Kaçak Akım Koruma Rölesi………………………………………………………………………………........ 128
2.8.1. Kaçak Akım Rölesinin Çalışması ……………………………………………………....... 128
2.8.2. Kaçak Akım Rölesi Devre Bağlantıları…………………………………………………..... 128
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 8……………………………………………………………………………………….. 131
3.SİGORTALAR……………………………………………………………………………………………………………… 132
3.1. Otomatik Sigortalar……………………………………………………………………………………………….. 132
3.1.1. Otomatik Sigortaların Yapısı………………………………………………………………….. 132
3.1.2. Otomatik Sigorta Aksesuarları……………………………………………………………….. 133
3.1.3. Otomatik Sigortaların Panolara Montajı…………………………………………………….. 133
3.2. NH Bıçaklı Sigortalar ………………………………………………………………………........……………….. 133
3.2.1. Yapısı………………………………………………………………………………………........ 133
3.2.2. NH Bıçaklı Sigortaların İncelenmesi ………………………………………………………… 134
3.3. Buşonlu Sigortalar………………………………………………………………………………………………….. 134
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 9…………………………………………………………………………………….. 135
UYGULAMA 18: Üç Fazlı Asenkron Motorun Motor Koruma Röleli Sürekli Çalışması………………...……. 136
UYGULAMA 19: Üç Fazlı Asenkron Motorun Gerilim Koruma Röleli Sürekli Çalışması……………..……… 138
UYGULAMA 20: Üç Fazlı Asenkron Motorun Faz Sırası Koruma Röleli İleri-Geri Yönde Çalışması ..…… 140
UYGULAMA 21: Fotosel Röleli Aydınlatma……………… ………………………………………………...…….. 142
UYGULAMA 22: Üç Fazlı Asenkron Motorun Sağ-Sol Zaman Rölesi İle Çalıştırılması........ ........................ 144
UYGULAMA 23: Astronomik Zaman Rölesi İle Aydınlatma............................................................................. 146

5. MODÜL
PANO KABLO MONTAJI

1. PANO PROJELERİNİ OKUMA ……………………………………………………………………………………….. 150

1.1. Pano Projeleri Hakkında Genel Bilgi…………………………………………………………………………….. 150
1.2. Pano Projelerinde Kullanılan Semboller .............................………………………………………………. 151
1.3. Örnek Pano Proje Çizimi Ve İncelenmesi………………………………………………………………………. 157

IV
2. PANO CİHAZLARININ ETİKETLENMESİ ………………………………………………………………………… 159
2.1. Pano Cihaz Etiketlenmesi Hakkında Genel Bilgi………………………………………………………….. 159
2.2. Pano İçi Cihaz Etiketleme…………………………………………………………………………………... 159
2.3. Pano Dışı Cihaz Etiketleme…………………………………………………………………………………… 160
2.4. Pano Uyarı Etiketleme…………………………………………………………………………………………. 160
2.5. Pano Cihazlarının Projeye Göre Kodlanması………………………………………………………………….. 160
3. PANO İÇİ KABLOLARIN (KABLAJ) ETİKETLENMESİ ………......................…………………………………. 165
3.1. Pano İçi Kabloların Etiketlenmesi Hakkında Genel Bilgi…………………………………………………… 165
3.2. Pano Kablo Etiketleri Ve Yazıcıları……………………………………………………………………………. 165
3.3. Pano İçi Kabloların ( Kablaj) Etiketlenmesi…………………………………...……………………………… 166
4. PANO KLEMENSLERİNİN ETİKETLENMESİ ………………………………….......……………………………….. 172
4.1. Pano Klemenslerinin Etiketlenmesi Hakkında Genel Bilgi……………..…………………………………... 172
4.2. Pano Klemens Etiketleri……………………………………………………..………………………………….. 172
4.3. Pano Klemenslerinin Projeye Göre Kodlanması……………………………………………………………… 172
4.4. Örnek Pano Projesine Göre Klemens, Cihaz Ve Kablo Etiketlemesi ....................................................... 174
5. KABLOLAR ……………………………………………………………………………………………………......……. 176
5.1. Kablolar Hakkında Genel Bilgi………………………………………………................................................ 176
5.2. Kablolarda Kulanılan Harfler Ve Anlamları………………………….......................................................... 176
5.3. Piyasa da En Çok Kullanılan Kablo Çeşitleri..................................................................................…….. 178
5.4. Panolarda Kullanılan Kablolar ............................................................................................................... 178
5.5. Alçak Gerilim Panoları Teknik Şartnamesine Göre Kablolar Ve Seçimi .............................................. 178
5.6. Elektrik Panolarında Kullanılan Kablo Renkleri ..................................................................................... 178
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 10 ……………………………………………………………………………….. 179
UYGULAMA 24: Pako Şalter Kumandalı Aydınlatma Panosu Bağlantısı………………………………………... 180
UYGULAMA 25: Priz Tablosu Bağlantısı………………………………………………………………………........ 182
UYGULAMA 26: Pako Şalterli Dağıtım Panosu Bağlantısı…………………………………………………........... 184
UYGULAMA 27: Start-Stop Kumandalı Dağıtım Panosu Bağlantısı………………………………………... 186

6. MODÜL
OTOMATİK KUMANDA DEVRELERİ
1. ASENKRON MOTORLAR …………………………………………………………………………………......…...... 190
1.1. Asenkron Motorların Yapısı……………………………………………………………………………………….. 190
1.1.1. Gövde…………………………………………………………………………………………………….. 190
1.1.2. Kapaklar………………………………………………………………………………………………….. 190
1.1.3. Yataklar Ve Rulmanlar…………………………………………………………………………………. 190
1.1.4. Pervane …………………………………………………………………………………………………. 191
1.1.5. Rotor……………………………………………………………………………………………………... 191
1.1.5.1.Kısa Devre Çubuklu Rotor………………………………………………………………. 191
1.1.5.2. Sargılı Rotor (Bilezikli Rotor)………………………………………………………….. 191
1.1.6. Stator …………………………………………………………………………………………………….. 191
1.2. Asenkron Motor Çeşitleri…………………………………………………………………………………………... 191
1.3. Üç Fazlı Asenkron Motorlar………………………………………………………………………………………... 192
1.3.1. Üç Fazlı Asenkron Motor Sarımı Hakkında Genel Bilgi..… ………………………………………. 192
1.3.2. Üç Fazlı Asenkron Motorun Çalışması....................................................................................... 192
1.3.3. Üç Fazlı Asenkron Motorların Bağlantıları……………………………………………………………. 194
1.3.4. Yapılarına Göre Üç Fazlı Asenkron Motorlar…………………………………………………………. 196
1.3.5. Üç Fazlı Motor Etiketlerinin İncelenmesi……………………………………………………………... 196
2. DEVRE ŞEMA ÇİZİMİ ………………………………………………………………………………………………... 197
2.1. Pano Projeleri Hakkında Genel Bilgi…………………………………………………………………………….. 197
2.2. Pano Sembolleri Hakkında Genel Bilgi………………………………………………………………………….. 198
2.3.Kumanda Devre Şema Çizimi……………………………………………………………………………………... 198
2.4. Güç Devresi Şema Çizimi……… ………………………………………………………………………............. 198
2.5. Otomatik Kumanda Devreleri Örnek Pano Proje Çizimi Ve İncelenmesi…………………………………….. 198
3. DEVRE UYGULAMALARI ……………………………………………………………………………………….…... 200
3.1. Üç Fazlı Asenkron Motorun Kesik Çalışması………………………………………………………………..….. 200
3.2. Üç Fazlı Asenkron Motorun Sürekli Çalışması……………………………………………………………..…... 201
3.3. Üç Fazlı Asenkron Motorun Elektriksel Kilitlemeli Devir Yönünün Değiştirilmesi……………………….…... 202
3.4. Üç Fazlı Asenkron Motorun Yıldız-Üçgen Çalışması………………………………………………………..…. 203
3.4.1. Üç Fazlı Asenkron Motorun Klasik Yıldız-Üçgen Çalışması……………………………..……... 203
3.4.2. Üç Fazlı Asenkron Motorun Yıldız-Üçgen Zaman Rölesi İle Çalıştırılması……………..……. 203
3.5. Dahlender Motorun Düşük Devir-Yüksek Devir Çalıştırılması………………………………………..………. 204
3.6. Üç Fazlı Asenkron Motorun Dinamik Frenlemesi……………………………………………………..………... 205

V
 4. PANOYA MONTAJI ………………… ……………………………………………………………..…………….. 206
4.1. Pano Montajında Kullanılan El Aletleri……… ……………… …………………………..……………. 206
4.2. Otomatik Kumanda Devre Pano İçi Ek Bağlantıları……… …………………………..……………….. 207
4.3. Otomatik Kumanda Pano Projesi Ve Malzeme Seçimi …… ……………………………………... 207
4.4. Pano Cihazlarının Etiketlenmesi Ve Kablo Montajı………… …………………………………………. 209
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 11 ………………………………………………………………………………….. 211
UYGULAMA 28: Üç Fazlı Asenkron Motorun Kesik Çalışması…………………………………………………. 212
UYGULAMA 29: Üç Fazlı Asenkron Motorun Sürekli Çalışması……………………………………………….. 214
UYGULAMA 30: Üç Fazlı Asenkron Motorun Sürekli Çalışması (Motor Koruma Şalterli)…………………... 216
UYGULAMA 31: Üç Fazlı Asenkron Motorun Kesik Ve Sürekli Çalışması……………………………………. 218
UYGULAMA 32: Üç Fazlı Asenkron Motorun İki Kumanda Merkezli Çalıştırılması…………………………... 220
UYGULAMA 33: Üç Fazlı Asenkron Motorun Elektriksel Kilitlemeli İleri Geri Yönde Çalışması……………. 222
UYGULAMA 34: Üç Fazlı Asenkron Motorun İleri Geri Yönde Çalışması (Motor Koruma Şalterli)………... 224
UYGULAMA 35: Üç Fazlı Asenkron Motorun Klasik Yıldız-Üçgen Çalışması………………………………... 226
UYGULAMA 36: Üç Fazlı Asenkron Motorun Yıldız-Üçgen Zaman Rölesi İle Çalışması………………….. 228
UYGULAMA 37: Üç Fazlı Asenkron Motorun Yıldız-Üçgen Zaman Rölesi İle Çalışması (M.K.Ş.li)………. 230
UYGULAMA 38: Dahlender Motorun Düşük-Yüksek Devirde Çalışması……………………………………... 232
UYGULAMA 39: Üç Fazlı Asenkron Motorun Dinamik Frenlenmesi…………………………………………... 234
UYGULAMA 40: Üç Fazlı Asenkron Motorun İleri-Geri Çalışması Ve Sınır Anahtarları İle Durdurulması... 236
UYGULAMA 41: Üç Fazlı Asenkron Motorun İki Kumanda Merkezli İleri-Geri Yönde Çalışması ………….. 238
UYGULAMA 42: Üç Fazlı Asenkron Motorun Çalışması Ve Zaman Ayarlı Durması ................................. 240
UYGULAMA 43: Kumanda Problem Uygulaması ......................................................................................... 242

7.MODÜL
BAKIR BARA MONTAJI

1. BAKIR BARALARIN İNCELENMESİ VE SEÇİMİ………………………………………………………………… 246

1.1. Baralar Hakkında Genel Bilgi………………………………………………………………………………... 246
1.2. Bara Seçimi ........................................................................................................................................ 246
1.2.1.Bara Seçimi İle İlgili Teknik Şartnameler ………………...................………………………. 247
1.2.2.Elektrik Projelerine Göre Bara Seçimi ………………….............................................…... 247
2. BARA ÖLÇÜLERİNE GÖRE BARALARIN HAZIRLANMASI…………………………………………………... 248
2.1. Bakır Bara Ölçüsü Alınarak Bakır Baraların Kesilmesi………………………………………………….. 248
2.1.1. Bakır Bara Kesme Elemanları Ve Makinaları…………………………………………... 248
2.2. Bakır Bara Ölçüsü Alınarak Bakır Baraların Delinmesi………………………………………………….. 249
2.2.1. Bakır Bara Delme Elemanları Ve Makinaları……………………………………………. 249
2.3. Bakır Bara Ölçüsü Alınarak Bakır Baraların Bükülmesi………………………………………………….. 250
3. BAKIR BARALARIN TEMİZLİĞİ VE KORUNMASI……………………………………………………………... 250
3.1. Bara Yüzeyinin Temizliği……………………………………………………………………………………... 250
3.2. Baraların Boyanması………………………………………………………………………………………….. 250
4. BAKIR BARA MESNET İZOLATÖRLERİ………………………………………………………………………….. 21
4.1. Bakır Bara İzolatörlerinin Yapısı…………………………………………………………………………….. 251
4.2. Bakır Bara İzolatör Çeşitleri…………………………………………………………………………………. 251
4.2.1. Tek Bara (Unipolar) İzolatörleri………………………………………………………….. 251
4.2.2. Çoklu Bara (Multipolar) İzolatörleri……………………………………………………. 252
4.2.3. Ayarlı Bara İzolatörleri…………………………………………………………………... 252
4.3. Bakır Bara İzolatör Seçimindeki Teknik Bilgiler………………………………………………………... 252
4.3.1. Bakır Bara İzolatörleri Seçiminde Dikkat edilecek Hususlar…………………………. 252
4.3.2. Bakır Bara İzolatörlerindeki Dinamik Zorlanmalar………………………………….. 253
5. BAKIR BARALARIN PANOYA MONTAJI ………………………………………………………………………. 253
5.1. Saç Örtüye Montajı……………………………………………………………………………………………. 253
5.2. Pano İçi Profillere Montajı…………………………………………………………………………………... 254
5.3. Pano İçi Bakır Baralara Ek Yapılması……………………………………………………………………... 254
5.4. Bakır Bara Güvenlik Örtü Plakaları…………………………………………………………………………. 256
5.5. Örnek Pano Projesine Göre Bara Montajı………………………………….....…………………………… 256
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 12……….....…………………………………………………………… ...................... 259
UYGULAMA 44: Dağıtım Panosu Uygulaması-1…………………………………………............................ 260
UYGULAMA 45: Dağıtım Panosu Uygulaması-2……………………………………………………..........… 262

8. MODÜL
PANONUN YERİNE MONTAJI VE KABLO BAĞLANTILARI

1.PANO AYDINLATMA …………………………………………………………………………………………..……... 266

1.1. Panoların Aydınlatma Malzemeleri Ve Devreleri ……………………………………………………..………. 266

VI
2.PANO HAVALANDIRMA ………… ……………………………………………………………………..……….. 267
2.1. Pano Havalandırma Hakkında Genel Bilgi ………………………………………………………………..……. 267
2.2.Pano’larda Kullanılan Havalandırma ,Isıtma ve Soğutma Ekipmanları…………………………………..….. 267
2.2.1.Fanlı Filtreler Ve Filtreli Izgaralar ………………………………………………………………..….. 267
2.2.2 Pano Klimaları…………………………………………………………………………………………. 268
2.2.3.Pano Hava/Su Exchanger’leri………………………………………………………………………... 268
2.2.4. Pano Isıtıcıları…………………………………………………………………………………………. 269
2.2.5.Pano Termostatları…………………………………………………………………………………….. 269
3. PANONUN YERİNE MONTAJI İÇİN HAZIRLIK ……………………………………………………................... 271
3.1. Hazırlık…………………………………………………………………………………………………………….. 271
3.2. Panoların Nakliyesi Ve Yerine Taşınmasında Dikkat Edilecek Hususlar…………………………………… 271
4.PANONUN YERİNE SABİTLENMESİ ……………………………………………………………………………... 272
4.1 Elektrik Tesisat Planlarını Okuma Ve Elektrik Panolarının Yer Tespiti……………………………………… . 272
4.2.Panoyu Sabitleme Çeşitleri……………………………………………………………………………………….. 274
4.2.1.Duvara Sabitleme……………………………………………………………………………………... 274
4.2.2. Zemine Sabitleme……………………………………………………………………………………. 274
4.2.3. Zemine Ve Duvara Sabitleme………………………………………………………………………. 274
4.2.4. Diğer Sabitlemeler……………………………………………………………………………………. 275
5. PANOYA GELEN /GİDEN BARA VE KABLO BAĞLANTILARI ……………………………………………….. 275
5.1. Panonun Kablo Bağlantısı İçin Hazırlık………………………………………………………………………….. 275
5.2. Elektrik Kuvvet Ve Aydınlatma Tesisatı Kablolarının Taşınması…………………………………………… .. 276
5.2.1. Kablo Tavası…………………………………………………………………………………………... 276
5.2.2. Kablo Kanalı ………………………………………………………………………………………….. 277
5.2.3. Busbar Sistemleri……………………………………………………………………………………. 277
5.2.4. Zemin Altından Taşınması…………………………………………………………………………... 277
5.3. Panoya Gelen Giden Kablo Bağlantıları ………………………………………………………………………. 277
5.4. Metal Mahfazalı Alçak Gerilim Dağıtım Şartnamesi (Kablo Giriş ve Çıkışları )……………………………. 280
6. PANO TOPRAKLAMASI ………………………………………………………………………………………….. 280
6.1. Topraklama……………………………………………………………………………………………………….. 280
6.2. Çeşitleri…………………………………………………………………………………………………………….. 280
6.2.1. Topraklama Klemensi Kullanmak………………………………………………………………….. 280
6.2.2. Topraklama Barası Kullanmak …………………………………………………………………….. 280
6.3. Metal Mahfazalı Alçak Gerilim Dağıtım Şartnamesi (Pano Topraklaması)………………………………... 280
7. PANONUN DEVREYE ALINMASI ………………………………………………………………………………. 281
7.1. İmalat Öncesi Yapılan Testler ………………………………………………………………………………... 281
7.2. Panoyu Devreye Almadan Yapılan Kontrol Ve Ayarlar …………………………………………………… .. 281
7.3. Panoyu Devreye Alma………………………………………………………………………………………….. 281
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 13 ……………………………………………………………………………………. 282

9. MODÜL
KOMPANZASYON CİHAZLARI VE MONTAJI

1. KOMPANZASYON SİSTEMLERİ …………………………………………………………………………………….. 284

1.1. Kompanzasyon Sistemleri Hakkında Genel Bilgi………………………………………………………………... 284
1.2. Kompanzasyon Güç Katsayısı Hesaplamaları…………………………………………………………………… 285
1.3. Kompanzasyon Çeşitleri…………………………………………………………………………………………….. 288
1.3.1. Bireysel Kompanzasyon…………………………………………………………………………………… 288
1.3.2. Grup Kompanzasyon………………………………………………………………………………………. 288
1.3.3. Merkezi Kompanzasyon…………………………………………………………………………………... 288
2. KOMPANZASYON SİSTEMLERİNDE KULLANILAN DEVRE ELEMANLARI ………………………………... 289
2.1. Reaktif Güç Rölesi…………………………………………………………………………………………………... 289
2.2. Kompanzasyon Kontaktörleri………………………………………………………………………………………. 290
2.3. Kompanzasyon Kondansatörleri…………………………………………………………………………………. 290
2.4. Akım Transformatörleri…………………………………………………………………………………………….. 290
2.5. Aktif-Reaktif (Kombi) Elektronik Sayaçlar……………………………………………………………………….. 290
2.6. Şönt Reaktörler ……………………………………………………………………………………………………. 291
2.7. Harmonik Filtre Reaktörleri……………………………………………………………………………………... 291
3. HARMONİK SİSTEMLERDE KOMPANZASYON ……………………………….………………………………... 292
3.1. Harmonikler Hakkında Genel Bilgi……………………………………………………………………………….. 292
3.2. Harmoniklerin Etkileri……………………………………………………………………………………………... 294
3.3. Sistemde Harmoniğin Tespit Edilmesi…………………………………………………………………………… 294
3.3.1. Elektrik Panolarına Monte Edilebilen Şebeke Analizörleri…………………………………………….. 296
3.3.2. Taşınabilir Şebeke Analizörleri…………………………………………………………………………….. 296

VII
 4. KOMPANZASYON HESAPLAMALARI…… ……………………………………………………………... 297
4.1. Kompanzasyon Hesaplamaları Öncesi Bilinmesi Gerekenler…………………………………………......... 297
4.2. Kompanzasyon Kondansatör Gücünün Hesaplanması………………………………………………............ 299
4.3. Toplam Kondansatör Gücüne Göre Kademe Dizilişleri Ve Hesaplamaları...................……………........... 299
4.4. Kompanzasyon Sistemlerinde Akım Trafo Değerinin Hesaplanması………………………………………... 300
5. KOMPANZASYON PANOLARI VE PROJELERİ…………………………………………………………………... 301
5.1. Kompanzasyon Panoları Hakkında Genel Bilgi………………………………………………………………….. 301
5.2. Kompanzasyon Projeleri Ve Pano Bağlantıları…………………………………………………………………... 302
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 14………………………………………………………………………………………. 310
UYGULAMA 46: Enerji Analizörünün Devre Bağlantısı..................................................... ............................ 312
UYGULAMA 47: Kompanzasyon Uygulaması (Klemsan RAPIDUS Reaktif Güç Rölesi) ............................ 314
UYGULAMA 48: Kombi (Aktif-Reaktif) Sayaç Bağlantılı Kompanzasyon Uygulaması (Klemsan RAPIDUS) 317
UYGULAMA 49: Kompanzasyon Uygulaması (Entes RG3-12C Serisi Reaktif Güç Rölesi) ................... 320

10. MODÜL
PLC VE MONTAJI
1. YAPILACAK İŞE UYGUN PLC SEÇME ………………………………………………………………………….. 323
1.1. PLC Hakkında Genel Bilgi………………………………………………………………………………………… 324
1.2. PLC' nin Kullanım Amacı ve Alanları ……………………………………………………………………………. 324
1.3. PLC ile Röle Sistemleri Arasındaki Farklar ve Avantajları ……………………………………………………. 325
1.4. PLC Parçalarının Yapısı ve Fonksiyonları………………………………………………………………………. 325
1.5. PLC Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar……………………………………………………………………… 326
2.PLC CİHAZINA GİRİŞ VE ÇIKIŞ ELEMANLARINI BAĞLAMA ………………………………… ……….. 326
2.1. PLC Cihazları Hakkında Genel Bilgi………………………….…………………………………………………... 326
2.2. PLC’lerin İncelenmesi……………………………………………...…………..……………………………………. 326
2.3. PLC’lerin Besleme Bağlantısı……………………………...................…………………………………………… 327
2.4. PLC Giriş Elemanları ve PLC'ye Bağlantıları…………………………………………………………….……….. 327
2.4.1. Şalter ve Butonlar……………………………………………………………………………….………... 327
2.4.2. Mekanik Sınır Anahtarları…………………………………………………………………….………….. 329
2.4.3. Sensörler…………………………………………………………………………………….…………….. 330
2.4.3.1 İndüktif Sensör (Inductive Proximity Sensor)………………………………….…………... 330
2.4.3.2 Kapasitif Sensör (Capacitive Proximity Sensor)……………………………….………….. 333
2.4.3.3 Ultrasonik Sensör (Ultrasonic Proximity Sensor)………………………………….………. 335
2.4.3.4 Optik Sensör (Optic Proximity Sensor)…………………………………………….……….. 335
2.4.3.5 Silindir Sensörü (Cylinder Sensor)………………………………………………….………. 336
2.5. PLC Çıkış Elemanları ve PLC'ye Bağlantıları ……………………………………………………………………. 338
2.5.1. Elektrik Kumandalı (Selenoid Valfler) ………………………………………………………......…….. 338
2.5.2. Kontaktör Ve Röleler……………………………………………………………………………………... 339
2.5.3. Küçük Güçlü Motorlar .................................................................................................................... 340
2.5.4. Farklı Marka Ve Model PLC Bağlantıları ....................................................................................... 340
2.5.4.1.Delta PLC Bağlantıları ................................................................................................... 340
2.5.4.2. S7-1200 PLC Elektriksel Bağlantıları........................................................................... 344
3. PLC PROJELERİ VE MONTAJI ………………………………………………………………………………………. 346
3.1. PLC Projeleri Hakkında Genel Bilgi………………………………………………………………………………… 346
3.2. PLC Örnek Pano Projeleri Ve Montajı……………………………………… ………………… ........................... 346
3.2.1. SIEMENS S7-200 PLC İle Üç Fazlı Asenkron Motorun Devir Yönü Değiştirilmesi Pano Montajı... 347
3.2.2. SIEMENS S7-1200 PLC İle Üç Fazlı Asenkron Motorun Devir Yönü Değiştirilmesi Pano Montajı. 349
3.2.3. DELTA DVP -14SS PLC İle Üç Fazlı Asenkron Motorun Devir Yönü Değiştirilmesi Pano Montajı.. 351
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 15 ………………………………………………………………………………........ 353
UYGULAMA 50: SIEMENS S7-200 PLC İle Üç Fazlı Asenkron Motorun Devir Yönünün Değiştirilmesi....... 354
UYGULAMA 51: SIEMENS S7-1200 PLC İle Üç Fazlı Asenkron Motorun Devir Yönünün Değiştirilmesi..... 356
UYGULAMA 52: SIEMENS S7-200 PLC İle Pnomatik Valf, Sensör Uygulaması........................................... 358
UYGULAMA 53: SIEMENS S7-1200 PLC İle Pnomatik Valf, Sensör Uygulaması ........................................ 360
UYGULAMA 54: SIEMENS S7-200 PLC İle Endüktif Sensörlü Uygulama Devresi ………………….............. 362
UYGULAMA 55: SIEMENS S7-1200 PLC İle Endüktif Sensörlü Uygulama Devresi............................ ....... 364
KAYNAKÇA .................................................................................................................................................... 366
ÖLÇME DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARLARI ...................................................................................... 367

VIII
Otomatik Kumanda Devreleri Mustafa AYDIN

İŞİN ADI Üç Fazlı Asenkron Motorun Sürekl Çalışması TEMRİN NO 29

İŞE BAŞLAMA İŞİ BİTİRME
TARİH SAAT VERİLEN SÜRE TARİH SAAT HARCANAN SÜRE
......./......./201 ....... : ....... ......./......./201 ....... : .......

AMAÇ: Üç fazlı asenkron motorun sürekli çalışmasına ait projeyi okumak , etiketlemek ve pano içi kablo
bağlantılarını yapılmasını öğrenmek.

1
R
1.1
95

96

AC Motor
3P
3
5

6
W

2
Tİ
3

4
3

M1
1

U
9A

F4
K1

1.1

X1
16 A
F3

EK

Üç Fazlı Asenkron Motorun Sürekl Çalışması

N
R F2
6A
2 B

X2
X1
23

24
1

H1
1.1
K1
Ö
13

14
1.1
K1

24 1.3

14 1.2
2 1.7
4 1.7
6 1.7
10 A
F1

2 B

A1

A2
1

95

96

4
1

K1
S1
F4
1.7

S2

23

13
1
3
5
L1 L2 L3 N

IX
Otomatik Kumanda Devreleri Mustafa AYDIN

İşlem Basamakları MALZEME LİSTESİ

Ÿ Projey nceleyerek kullanılacak devre elemanlarını be- No Devre Elemanın Adı Özell ğ Adet
l rley n z. 1 .......................................... ...................... ........
Ÿ Kullanılacak kablo kes tler ne uygun yüksük bel rley -
n z. 2 .......................................... ...................... ........
Ÿ Projeye uygun kablo bağlantılarını gerçekleşt r n z. 3 .......................................... ...................... ........
Ÿ Devre elemanlarını projeye uygun harf+numara şekl n-
de et ketley n z. 4 .......................................... ...................... ........
Ÿ Klemensler projeye uygun et ketley n z. 5 .......................................... ...................... ........
Ÿ Projeye uygun kablo bağlantılarını gerçekleşt r n z.
6 .......................................... ...................... ........
Ÿ Klemenslerdek dış devre besleme ( L1-L2-L3-N)
bağlantısını yapınız. 7 .......................................... ...................... ........
Ÿ Klemenslerdek dış devre elemanlarının bağlantısını 8 .......................................... ...................... ........
yapınız.
Ÿ İş güvenl ğ açısından gerekl güvenl k tedb rler n kontrol Pano projes n nceleyerek temr n şler nde kullanılacak
ed n z. devre elemanlarını bel rley n z. Bel rled ğ n z devre ele-
Ÿ Öğretmen n z nezaret nde enerj vererek çalıştırınız. manlarını, özell kler ve adet n bel rterek yukarıdak mal-
zeme l stes ne yazınız.

R
Klemens Bağlantılarının Göster l ş
BESLEME

Tİ
GİRİŞİ

X1

L1 L2 L3 N 1 2 3
EK

U V W
N

Z X Y

Öğrenc n n Adı Ve Soyadı:

R

Sınıfı:
Okul Numarası:
Aldığı Puan
Değerlend rme Kr terler Puanlama
Rakam Yazı
Ö

Devre Elemanları Seç m Ve Yerleş m Düzen 10P

Kablo Çekim Düzeni 12P
Teknoloji 20P
Proje Ç z m 12P

Devre Elemanlarının Et ketlenmes 8P

Çalışma Kontrol Veya Bağlantıların Doğruluğu 30P
Süre 8P
TOPLAM 100P

Öğretmen n Adı Ve Soyadı: İmza:

X
Butonlar, Ölçüm Cihazları Ve Montajı Mustafa AYDIN
5-6 No’lu Kontağı
Açık Konumda

3 FAZLI AÇ KAPA 1 3 5
ŞALTER L1 (R) L2 (S) L3(T) 3-4 No’lu
3-4 No’lu Kontağı Kontaklar Açıldı
.
Açık Konumda
U V W
PaketŞalter’e Uygulanan

L3(T) Z X Y
5-6 No’lu

6
5

3Fazlı Asenkron Motor Çalışmıyor Kontaklar Açıldı

.
Ger l m Uçları

L2(S)

4
3

1-2 No’lu
L1(R) U V W Kontaklar Açıldı
.
ŞALTER KONUMU
1

2
2 4 6
0
1 X X X
1-2 No’lu Kontağı 5-6 No’lu Kontaklar
Açık Konumda Açık Konumda
.
1-2No’lu Kontaklar 3-4 No’lu Kontaklar
Açık Konumda
. Açık Konumda
.
Şek l 1.4 : a) Paket Şalter n ( 0 ) Konumu
5-6 No’lu Kontağı
Kapalı Konumda

1 3 5
3 FAZLI AÇ KAPA
ŞALTER L1 (R) L2 (S) L3(T) 3-4 No’lu
3-4 No’lu Kontağı Kontaklar Kapandı
.

R
Kapalı Konumda
U V W
Paket Şalter’e Uygulanan

Z X Y
L3(T)
5

5-6 No’lu
6
Ger l m Uçları

3Fazlı Asenkron Motor Çalışıyor Kontaklar Kapandı

.
L2(S)
4
3

L1(R)

Tİ U V W
1-2 No’lu
Kontaklar Kapandı
.
1

ŞALTER KONUMU
2

2 4 6
0
1 X X X
1-2 No’lu Kontağı
Kapalı Konumda 1-2No’lu Kontaklar 5 -6 No’lu Kontaklar
Kapanır
. 3-4 No’lu Kontaklar Kapanır
.
Kapanır
.
EK
Şek l 1.4 : b) Paket Şalter n ( 1 ) Konumu
Paket şalter n parçaları ve mekan zmaları yanda k şek l Hemen hemen tüm mak nelerde, elektr k dağıtım panola-
de göster lm şt r.(0) konumunda hareketl kontak le sab t rında devrey açıp kapatmayı sağlayan 1 fazlı paket şalterd r.
kontak arasında temas yoktur. Çev rme kolunu (1) konumu- Şek l 1.5. 'de görüldüğü g b paket şalter n 1 no'lu ucuna
na get rd ğ m zde (yan dönme yönün de çev rd ğ m z de) (R) fazı'na bağlanır. Karşısında k 2 no'lu ucuna se alıcı-
kam m l le döner ve hareketl kontağı yay kuvvet n yenerek ya bağlantı yapılır. Paket şalter (1) konumuna aldığımız
sab t kontakla hareketl kontak temas eder. 1-2 no’lu kontak- da 1-2 no'lu kontak kapanır. L1 fazı U ucuna gelerek alıcı yı
lar kapalı konuma gel r. ve 1 no’lu kontaktan 2 no’lu kontağa (Örnek B r Fazlı Asenkron Motor) çalıştırmış olur. Nötr bağ-
akım geç ş olur. Tekrardan (1) konumundan (0)‘a çev rd - lantısı d rek yapılır. Paket şalter (0) konumuna aldığımız
N

ğ m zde kam parçası yay kuvvet n n de etk s yle hareketl da 1-2 no'lu kontaklar açılacağından alıcının çalışması dur-
kontak sab t kontaktan ayrılır. ve 1 no’lu kontaktan 2 no’lu muş olur.
1 FAZLI AÇ KAPA 1
kontağa akım geç ş olmaz. ŞALTER L1 (R)
1.1.3. Paket Şalter Çeş tler
R

P yasada çok farklı amaçlar ç n kullanılan paket şalterler

mevcuttur. P yasada sıklıkla kullanılan paket şalterler şun-
lardır;

1- Açma Kapama Paket Şalterler

Ö

2- Motor Kumanda Paket Şalterler U

3- Ölçü Komütatör Paket Şalterler ŞALTER KONUMU
2
4- Kutup Değ şt r c Paket Şalterler 0
1 X
1.1.3.1.Aç-Kapa Paket Şalterler
Hemen hemen tüm mak nelerde, elektr k dağıtım panola-
rında devrey açıp kapatmayı sağlayan paket şalterd r. Şalter
“0” konumunda ken h çb r kontak grubu devreye g rmez. “1”
konumuna alındığında se tüm açık kontaklar devreye g - 2 M
1
S

rerek let m sağlar. 1

a) B r Fazlı (Monofaze) Aç – Kapa Pako Şalter
Hemen hemen tüm mak nelerde, elektr k dağıtım panola-
rında devrey açıp kapatmayı sağlayan 1 fazlı paket şalterd r.
Şek l 1.5. 'de görüldüğü g b paket şalter n 1 no'lu ucuna
R Mp
(R) fazı'na bağlanır. Karşısında k 2 no'lu ucuna se alıcıya
bağlantı yapılır. Paket şalter (1) konumuna aldığımız da 1-2 Şek l 1.5 : B r Fazlı Aç Kapa Paket Şalter’ n
Bağlantı Şeması

XI
Butonlar, Ölçüm Cihazları Ve Montajı Mustafa AYDIN

-Üç Kafalı Butonlar

İk Adet Düz ve B r
Orta Çıkık Buton, Hep-
s Yay Dönüşlü

Ÿ Normalde açık kontak bloğunu yandak şek lde k g b a-

daptör yuvasına, normalde kapalı kontak bloğunu da
üsttek şek lde k g b d ğer adaptör yuvasına takarsak
jog butonu elde etm ş oluruz.
2.1.5. P yasa da En Çok Kullanılan Buton Çeş tler
-Yuvarlak Kafalı Butonlar
Normalde açık
(start) kontak bloğu
Normalde açık takılır.
(start) kontak bloğu Normalde kapalı
takılır. (stop) kontak bloğu
takılır.
Düz Yaylı Çıkık Yaylı Gömülü Yaylı -Seç c Kafalı Butonlar

R
Seç c kafalı butonlar kalıcı ve yay dönüşlü olarak üret l r-
ler. Genelde kalıcı olarak kullanılır. Seç c mandallı , seç c
kafalı ve seç c anahtarlı olarak üret l rler. Seç c anahtarlı bu-
tonlar yetk l k ş ler har c nde s stemler n çalıştırılıp durdurul-

Ÿ
Sembollü Düz Yaylı Sembollü Çıkık Yaylı
Yuvarlak kafalı butonlar yaylı, kalıcılı, ışıklı, metal ve
plast k olarak üret l rler.
-Mantar Kafalı Butonlar Ve Mantar Kafalı Ac l Stop
Butonları
Mantar kafalı butonların kafa çapları genell kle Ø30 mm
Tİ
masını engellemek ç n kullanılır. Mandallı seç c buton p ya-
sa da nad ren kullanılır.
EK
, Ø40 mm ,Ø60 mm’d r. Daha çok ac l durum durmasında
kullanılır.
Seç c Kafalı Seç c Anahtar Seç c Mandal
Buton Kafalı Buton Kafalı Buton
Şek l 2.4'te göster ld ğ g b k poz syonlu seç c butonun A
konumunda 1-2-3 kontak bloklarının kontakları açıktır. B
konumunda 1, 2, 3 nolu kontak bloklarının kontakları
kapanır.
N

Düz Yaylı Çev rmel İt/Çek 3

2
1 Kontaklar
-İk Kafalı Butonlar 1 2 3
R

A — — —

Start butonu tarafın- Stop butonu tarafında B X X X

da k adaptöre normal- k adaptöre normalde ka-
de açık (start) kontak palı (stop) kontak bloğu
Ö

bloğu takılır takılır İk Poz syonlu Seç c Butonların Kontak Akt vasyonları
-Joyst ck Butonlar
Joyst ck butonlar k veya dört yönlü kontak grubuna ku-
manda eden butonlardır. Genelde ler -ger veya dört yönlü
hareket s stemler ne kumanda ederler.
Merkez
Mekan k
Poz syonda
K l tlemes z
Mekan k
K l tlemel

İk Yönlü Joyst ck Buton Dört Yönlü Joyst ck Buton

XII
XII
 XIII
XIII
.1
F3.2 F3
F3

F1.2
F1

F1
.1

F3.3
6
9
RÖLE 5

F3.4
.1
F2

F3.96
F3.95 F2.2
7
TERM K 9 9

8
9

F2.1
2
1

F3.6 F3.5
NC NO

NC NO

2 T1 4 T2 6 T3
1 L1 3 L2 5 L3
F2

BESLEME F2.4 F2.3

4
3

GİRİŞİ
K1.A2 K1.A1
A2

L1
A1

K1.A1 F2.6 F2.5

1

K1.A2
B10 C16 C16 C16

2
K1
5

L2 K1.2 K1.1
K1.1
3

L3 K1.4 K1.3
K1.3
(

L1 L2 L3 N

N K1.5
20

K1.6 YÜR.A1
y

100
0

)
On

K1.5 YÜR.1 YÜR.A1

X1
t( )10 20

2L

YÜR.2 YÜR.A2
1 3
200 300

X1.1
30

YÜR.A2
400
500

K1.14
6 12 14
40

5 11 13
60
A1A2 A3

YÜR.3
50

t(ms)YÜR1

X1.2 K1.14
X1.3
Ö

X1.4 K3.A2
A1

K3.A1
A2

K2.A2 K2.A1
A2
A1

2
1

K3
2

X1.5 K3.2
K2

K3.1 K2.2 K2.1

1 2 3 4 5 6

K3.2
3

X1.6
3

K3.4 K3.3 K2.4 K2.3

K3.4 K2.3
K3.6 K3.5 K2.6 K2.1
K3.6
K3.12 K3.11 K2.12 K2.11
K3.12
6 12 14
5 11 13
6 12 14
5 11 13

R
A2
N
EK
S1
1
2

STOP
Tİ S2

R
3
4

START

Z X
V

Y
W
Mustafa AYDIN Pano Kablo Montajı
 L1
L2

L3
PLC Ve Montajı

Ö F1
6A
C
R 10 A
C

K1 K2
N K1 K2
1.2 1.3
1L 0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 N L1

XIV
OUTPUT

S7-200
EK
INPUT
0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 F3
GİRİŞLER
1.3
I0.0:Stop Butonu
I0.1:İler Start Butonu
I0.2:Ger Start Butonu
I0.3:Term k Röle Kapalı Kontağı X1

ÇIKIŞLAR
Tİ
Q0.0:K1 Kontaktörü
S1 S2 S3 Q0.1:K2 Kontaktörü
R
1.8 1.9
L1 L2 L3 N PE 1.8 1.9
3.2.1. SIEMENS S7-200 PLC İle Üç Fazlı Asenkron Motorun Dev r Yönü Değ şt r lmes ne A t Pano Montajı

1.8 1.9
BESLEME
SIEMENS S7-200 PLC İle 3 Fazlı Asenkron
GİRİŞİ Motorun Dev r Yönünün Değ şt r lmes 1
1
Mustafa AYDIN
PLC Ve Montajı Mustafa AYDIN

ÖNEMLİ

-Bazı plc lerde dah l kend üzer nde 24 v güç kaynağı bulunur.
-PLC n n üzer ndek 24 V DC güç kaynağının akım değer sınırı ç n plc b lg k tapçığı ncelenmel d r.
-PLC üzer ndek güç kanyağı akım değer maks mum 500 mA se, g r ş ve çıkışlara bağlanacak sensör,
encoder, röle, valf vb çevre b r mler n n çekeceğ toplam akım değer 500 mA geçmemel d r.

L2

Y
Genell kle endüstr yel uygulamalarda har c güç kaynağı kullanılır. PLC n n dah l güç kaynağının olup

X
olmadığı pek önemsenmez.

Z
PLC bağlantılarında atölye mkanları d kkate alınarak PLC üzer ndek dah l 24 V. DC güç kaynağı
üzer nden bağlantılar yapılmıştır.

R START

İLERİ
4
3

S2
Tİ 3
4

S1

STOP
EK
GERİ
START
4
3

S3
N
R
5

4 6
3

A2 2
A1 1

K2
120-240
N L1

V. AC

L+ M
24VDC
Ö
5

4 6
AC/DC/RLY

1M 0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 2M 1.0 1.1

A2 2
A1 1
1L 0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 2L 0.5 0.6 0.7 .

1 2 3
K1
1 L1 3 L2 5 L3
24VDC INPUTS

6 2 T1 4 T2 6 T3
NC NO

X1
NC NO

9
8
TERM K 9 9
7

L1 L2 L3 N
OUTPUTS

S7-200

RÖLE 5

9
6F3

GİRİŞİ
BESLEME
5

C10 C10 C10

3

PLC1
F2
1

2
2
1
F1

B6

XV
Kompanzasyon Cihazları Ve Montajı Mustafa AYDIN

Elektr k motorları, kaynak mak na- UPS, yeraltı kabloları , uzun let m hatları,
ları, balastlı lambalar s stemden elektron k balastlar, telekom n kasyon s-
endük-t f-reakt f yük çekerler. tasyonları şebekeden kapas t f-reakt f güç
Şek l 2.5: Şönt Reaktörler çekerler.
DİJİTAL COS0 -METRE DİJİTAL COS0 -METRE

CAP. İND. CAP. İND.

0.650 0.750
DİJİTAL COS0 -METRE

CAP. İND.

1 .000

S stemde Endükt f Yükler Çok İse

R
S stemde Kapas t f Yükler Çok İse
S ste-me Kapas t f (Kondansatör) Yük S steme Endükt f Yük (Şönt Reaktör)
Ver lerek Cos Değer 1'e Yakın Tutu- Ver lerek Cos Değer 1'e Yakın Tutu-
lur. lur.

Harmon k oluşturan yükler şunlardır;

Ÿ
Ÿ
Ÿ
Ÿ
Ÿ
Motor sürücüler
Kes nt s z güç kaynaklar (UPS)
Doğrultucular (redresör) akü şarj c hazları
Anahtarlanab l r güç kaynakları (SMPS)
Endüks yon ocakları
Tİ 3. HARMONİK SİSTEMLERDE KOMPANZASYON

3.1. Harmon kler Hakkında Genel B lg

Günümüzde endüstr yel sektörde güç elektron ğ devrele-

r çeren elektr k c hazlarının kullanımı hızla artmaktadır. Bu
c hazlar akımın dalga şekl n n bozulmasına dolayısıyla har-
EK
Ÿ Kaynak mak naları mon kler n üret lmes ne yol açarlar ve elektr k şebekes n k r-
Ÿ Fotovolta k s stemler let rler.
Ÿ B lg sayarlar olarak göster leb l r. Doğrusal olmayan yükler olarak adlandırılan yükler har-
mon k oluşmasına sebep olurlar. Harmon k oluşmasına se-
Harmon k filtre kullanımı le aşağıda bel rt len sorunları bep olan c hazlar şunlardır;
çözeb l r z.
Ÿ Harmon k rezonans durumu sebeb le kondansatörler n Ÿ Elektron k hız kontrol c hazları
aşırı akımdan dolayı aşırı yüklenmes , Ÿ Ark fırınları
Ÿ Koruma devre elemanlarının zamansız açması , Ÿ Tr stör kontrollü doğrultucular (redresörler)
N

Ÿ Kaynak mak naları

Ÿ Kondansatörler n s steme dah l olduğunda aşırı akım çe-
Ÿ Stat k konvertörler (UPS)
k lmes ,
Ÿ Floresan lambalar, v.b.
Ÿ Elektron k kart ,b lg sayar ve c hazlarda yaşanan prob-
lemler ,arızalar ,
Ÿ Kondansatörler n kısa sürede bozulması
R

Ÿ Harmon klerden dolayı şebeke ger l m n n aşırı bozulma-

sı, bu nedenle hassas c hazlarda sorunların yaşanması. Yarım Per yotta Harmon k B leşenler

Harmon k filtreler devreye kondansatörlerden önce ser

Ö

bağlanır.
Harmon k filtre reaktör 1-2
nolu uçlar term k uçlarıdır.
Term k koruma sağlar. Sargı-
ların aşırı ısınması hal nde
devre bağlantı durumuna gö- 1
3
re uyarı ver r ya da devrey
5
açar.
2
G r ş Uçları Çıkış Uçları 4
Şek l 3.1:Harmon kler
6
1 3 5 2 4 6
Şek l 2.7: Harmon k F ltre Reaktörler
Aşırı yük ve ısınmaya karşı orta bob nde term k koruma
anahtarı mevcuttur. Akım değer ne bağlı olarak klemens, pa-
buç veya bara bağlantısı mkanı vardır.Pano projeler ndek
bağlantı şeması şek l 2.6'da ver lm şt r.

XVI