Contents

1.E drejta penale ne pergjithesi dhe e drejta penale evropiane?................................................................2

2. Historiku dhe aspektet e zhvillimit te drejtes Penale Evropiane?............................................................3
2.1Historiku.................................................................................................................................................4
2.2Komponenti i bashkepunimit evropian ndershteteror...........................................................................4
3.Si perkufizohet e drejta penale evropiane, cka studion, funksionet e saj?...............................................4
4.Cilat jane burimet e Bashkimit Evropian?.................................................................................................5
5.E Drejta Komunitare dhe e Drejta Penale.................................................................................................6
5.1.Raporti mes te drejtes penale evropiane dhe te drejtes penale te shteteve, efektet e te drejtes
komunitare?................................................................................................................................................7
5.2. Zbatueshmeria e menjehershme dhe efekti i drejtperdrejte i te drejtes komunitare..........................7
5.3. Efekti i menjehershem i nje direktive (efekti negativ)..........................................................................8
5.4. Efektet e se drejtes komunitare dhe lidhmeria me te drejten penale evropiane.................................8
6.Konventa Evropiane mbi mbrojtjen e ambientit dhe e drejta penale?.....................................................9
6.1.Konventa e Arahusit/Ambienti............................................................................................................10
7.Konventa Evropiane për të Drejat e Njeriut...........................................................................................10
8.Gjykata Evropiane per te drejtat e njeriut dhe e drejta penale..............................................................13
9.Konventa mbi kiberkriminalitetin (2001) dhe Protokolli I saj shtese(2003)............................................16
10.Konventa mbi pamundesine e parashkrimit te krimeve kunder njerezimt dhe krimeve te luftes........18
11.Konventa per Parandalimin e Tortures dhe te Denimeve ose Trajtimeve Cnjerezore dhe Degraduese
.................................................................................................................................................................. 19
12.Konventa e Keshillit te Evropes mbi Luften kunder Trafikimit te Qenieve Njerezore...........................19
13.Konventa Evropiane mbi Blerjen dhe Mbajtjen e Armeve te Zjarrit.....................................................20
13.1.Konventa mbi pastrimin,zbulimin,sekuestrimin dhe konfiskimin e produkteve te krimit.................21
14.Konventa mbi terrorizmin....................................................................................................................22
14.1.Konventa mbi pastrimin e parave, zbulimin, kapjen dhe konfiskimin e pasurive te vena me ane te
krimit dhe mbi financimin e terrorizmit (LOOS).........................................................................................24
15.Konventa penale mbi korrupsionin(1999) dhe protokolli I saj shtese (2003)......................................24
16.Konventa mbi demshperblimin e viktimave.........................................................................................25
17.Konventa e Keshillit te Evropes per mbrojtjen e femijeve nga shfrytezimi dhe abuzimet seksuale.....26
18.Bashkëpunimi gjyqësor dhe policor në fushën penale.........................................................................28
18.1.E ardhmja e Eurojust-it......................................................................................................................29
18.2.Bashkëpunimi policor (Europol)........................................................................................................29
19.Konventa mbi riatdhesimin..................................................................................................................30
20.Traktati I Lisbones, TBE-ja dhe TFBE-ja e re dhe e Drejta Penale..........................................................31
21.Konventa evropiane kunder shkeljeve rrugore.....................................................................................32
22.E drejta penale e Bashkimit Evropian...................................................................................................33

1.E drejta penale ne pergjithesi dhe e drejta penale evropiane?

Krahas te drejtave te penale te cdo vendi,ekzistojne te drejta penale nderkombetare te cilat
zbatohen ne dy ose disa shtete dhe mund ti konsiderojme si te dr.penale nderkombetare.
Ekzistojne 3 lloje te dr.penale nderkombetare:
1. Se pari eshte e dr penale e cila ka te beje vetem me dy shtete dhe qe ka problemet klasike. Nje
ceshtje zgjidhet ose ne baze te ligjit te brendshem- pr ate Kodit Penal ose te KPP ose ne baze te
marrveshjeve dypaleshe. 2.Se fundi eshte
shfaqur DPN boterore e drejtuar nga nje organizate boterore si OKB. Qe nga perfundimi i L2B
vendet fitimtare kishin krijuar juridiksione nderkombetare dhe jokombetare per te denuar autoret
e shkeljeve te dr.qytetareve (krimet kunder paqes, krimet e luftes dhe krimet kunder njerezimit).
3. Te fundit jane legjislacionet penale rajonale,te cilat zhvillohen paralelisht me dy te parat ne nje
nivel te ndermjetem. Ne shtator te 1992 u mbajt ne Hlesink Konferenca e Shoqates
Nderkombetare te se drejtes penale mbi rajonalizimin e te DPN. U pranua se per nevojat e temes
ne diskutim fjala “rajonalizim” synonte zhvillimin e modaliteteve te bashkepunimit
nderkombetar te cilat lidhin mes tyre te pakten tri shtete te pavarura ne nje perkatesi gjeografike
te qarte. E DPEvropiane mund te vendoset pikerisht brenda ketij kuadri rajonal.

2. Historiku dhe aspektet e zhvillimit te drejtes Penale Evropiane?

Qe prej shume shekujsh shtetet e kane ndjere nevojen qe te lidhin maredhenie kontraktuale per te
luftuar me mire krimin dhe keshtu lindi e drejta penale nderkombetare e bazuar mbi idene e
bashkpunimit ose ndihmes se ndersjelle. Ky bashkepunim u zhvillua ne menyre te veqante ne
shkalle evropiane dhe keshtu lindi dhe zhvillohet ne vazhdimesi e drejta penale evropiane.
Ne aspektin historik ne shek XIX u vune re shenjat per lindjen e te drejtes penale evropiane dhe
ketu mund te permendim si sh. Konventen Franko-Belge 1843 mbi ndihmen e ndersjelle ne
mbledhjen e taksave. Shembuj te pare te ndihmes se ndersjelle jane : Konventa Evropiane e
Ekstradimit 1957 dhe Konventa Evropiane e ndihmes se ndersjelle juridike 1999,e pastaj pasuan
edhe shume konventa tjera, te gjitha me shtytjen dhe nxitjen e Keshillit te Evropes. Kjo pune e
bere nga Keshilli i Evropes plotesohe ne ditet e sotme nga dispozitat e traktatit te Mastrihtit -
Traktati i Bashkimit Evropian-1992 (nenet K-K.14 mbi bashkepunimin ne fushen drejtesise dhe
punet e brendeshme sidomos ne fushen penale). Edhe ky traktat u ndryshua nga ai i
Amsterdamit-1997. Nese Konventat ratifikohen nga ligjvenesit e cdo shteti, pas ndryshimeve te
mundshme, vendimet merren pothuajse ashtu sic jane nga ligjvenesit dhe vendosen ne
legjislacion.
Ne saje te konceptit te bashkepunimit eshte bere e dallueshme nje hapsire juridike e dyfishte:
e Keshillit te Evropes e njohur si Evropa e Madhe dhe e BE ne nje shkalle me te zvogluar e
njohur si Evropa e Vogel, pa harruar hapsiren juridike shengen e cila bazohet ne Konventen mbi
Zbatimin e Shengenit-26 mars 1995 dhe parashikon nje thellim te bashkepunimit policor dhe
gjyqesor ne mes shteteve, por qe sot eshte e integruar ne BE .Ne te dyja rastet kemi nje
nderkombetarizem te se drejtes penale, gje qe ngushton dy parimet territorial te se drejtes dhe te
sovranitetit te ligjvenesit. Pra, e drejta evropiane eshte nje discipline e re, qe para se gjithash
duhet te justifikohet ekzistenca e saj e pastaj te flasim per karakteristikat e saj.
2.1Historiku - Nevoja e shfaqjes te se drejtes penale evropiane erdhi si pasoje e levizjes se
njerzve nga nje vend ne tjetrin dhe nevojes se tyre per te lidhur mardhenje kontraktuale, per te
luftuar me mire krimin si dhe afrimin e legjislacionit te vendeve te rajonit dhe evropes. Keshtu
lindi e drejta penale nderkombetare e bazuar ne idene e bashkepunimit ose ndihmes se ndersjelle,
dhe ky bashkepunim u zhvillua ne menyre te veçante ne shkalle evropiane dhe keshtu lindi dhe
zhvillohet ne vazhdimesi e drejta evropiane. Pra perderisa e drejta nerkombetare zgjedh ne
pergjithesi problemet penale ne planin global, e drejta penale evropiane meret vetem me te
drejten penale te evropes.
Ne aspektin historik qe nga shek. XIX u vune re shenjat per lindjen e se drejten penale europiane
dhe ketu vlen te permenden Konventat Franko-Belge 1843 me ndihmen e ndersjell ne mbledhjen
e taksave. E drejta penale europiane eshte nje disipline e re, ekzistenca e se ciles shume here u vu
ne pikepyetje. Keshtu kishe argumente ne favor te se drejtes penale europiane, po edhe kundersaj
megjithate dominonin ato ne favor te saje. Nje nder argumentet me te forta ishte ajo se krimi dhe
nderkombetarizimi I tij çdo dite e me shume po rritet dhe po behet me I rrezikshem. E pasi qe
krimi po behet nderkombetar edhe e drejta penale duhet te behet e tille.
-Sa I perket aspektit te zhvillimit te se drejtes penale europiane ne fillimin e saje ajo kontestohej
per arsye te cilesise – pra se a I mbron sa duhet te drejtat e individeve si dhe per efikasitetin e saj
– qe ka te beje me aftesine e saje per te parandaluar shkeljet e ligjit.
Tani me nuk jane kontestuese as cilesia e as efikasiteti I saj, por sot flitet per vlersimin e te
drejtes penale europiane. Pra e drejta penale europiane eshte nje disipline e re.

2.2Komponenti i bashkepunimit evropian ndershteteror

Edhe vet brenda Evropes ekziston nje bashkepunim mes disa shteteve fqinje. Qe nga viti 1960
ekziston ai qe quhet Komiteti Nordik i te Drejtes Penale i cili eshte nje organ i perhershem ku
secili nga 5 shtete anetare ka nga nje perfaqesues (Danimarka,Suedia,
Finlanda,Norvegjia,Islanda). Misioni i tij eshte te pergadis bashkepunimin ne fushen penale. -
Traktati Beneluks- Traktati i Ekstradimit dhe Ndihmes se Ndersjellt Gjyqesore ne fushen e se
Drejtes Penale. Ne mes Belgjikes,Luksemburgut dhe Holandes-1962. “Traktati ….” i
nenshkruar me 27 maj 2005 ne mes shteteve te Beneluksit,Frances,Austrise,Gjermanise, Spanjes
mbi forcimin e metejshem te bashkepunimit nderkombetar.

3.Si perkufizohet e drejta penale evropiane, cka studion, funksionet

e saj?

Qeshtja e perkufizimit te se drejtes penale evropiane nuk eshte mjaft e thjeshte, pra nuk eshte e
lehte te perkufizohet sepse edhe sot nuk ekzistojne teori te pergjithshme ne vepra te shkruara mbi
kete lende qe ta perkufizojne ne menyre te qarte. Megjithate ajo mund te perkufizohet si nje
teresi normash penale (materiale, procedurale dhe penitenciare) te perbashketa per disa shtete te
Evropes me qellim qe te luftohet me sukses kriminaliteti e sidomos ai I organizuar
nderkombetar.

E drejta penale evropiane synon qe tu ofroje qytetareve nje mbrojtje te nje niveli te larte brenda
nje hapsire, lirie, sigurie dhe drejtesie. E drejta penale evropiane ka per qellim qe te siguroje
bashkpunim ne mes shteteve dhe permes sanksioneve penale te mbroje rregullat komunitare dhe
te siguroje respektimin e te drejtave te njeriut sipas Konventes Evropiane per te Drejtat e Njeriut.

Ajo perbehet prej 3 komponenteve: Bashkpunim ndershteteror ne fushen penale te drejtes se

njeriut; e drejta komunitare, te cilet perfaqesojne po aq aspekte te kesaj hapsire juridike
evropiane.
E drejta penale evropiane edhe pse mund te parqes nje lloj uniteti, karakterizohet kryesisht nga
nje larmi mjaft e dukshme.
Funksioni themelor i te drejtes penale evropiane eshte mbrojtja e te drejtave dhe lirive te njeriut
pasi qe rritja dhe nderkombetarizmi I kriminalitetit vetem sa po shtohet. Pra ky kriminalitet po
behet gjithnje me I rrezikshem dhe mban autorsine e personave te kombesive te ndryshme te cilet
veprojne ne vende te ndryshme. Si funksion tjeter eshte pra lufta kunder krimit e cila eshte me
efikase ne shkalle rajonale.

4.Cilat jane burimet e Bashkimit Evropian?

E drejta paresore(perfshire edhe konventat nderkombetare) E drejta paresore e Bashkimit
perbehet nga Traktati i Mastrihtit mbi BE-ne dhe Traktatet e Amsterdamit dhe te Nices qe e
ndryshojne te parin. Me te dr.paresore nenkuptojme gjithashtu konventat nderkombetare qe jane
nenshkruar mes Shteteve Anetare ne kuader te shtylles se trete. Si psh Konventa e Europolit,
Konventa mbi Mbrojtjen e Interesave Financiare te Komuniteteve Evropiane dhe Konventen mbi
Luften kunder Korrupsionit te funksionareve te komuniteteve Evropiane ose te funksionareve te
shteteve anetare te BE.

-Marreveshja e Shengenit nuk bene me pjese ne shtyllen e trete per sa i perket kuadrit te
drejtesise penale edhe pse ai ka ekzistuar qe ne fillim ne saje te dy konventave nderkombetare.
Kjo marreveshje i eshte bashkangjitur ne kete pike,shtylles se trete me ane te nje vendimi te
Keshillit.

E drejta dytesore perfshine: a)qendrimet e perbashketa , b) vendimet-kuader per perafrimin e

dispozitave legjislative dhe rregulloreve te shteteve anetare, c) vendime per cdo qellim tjeter qe
pershtatet me synimet e keshillit mbi bashkepunimin gjyesor dhe policor ne fushen penale,ne
ekzekutimin e cdo perfarimi te dispozitave legjislative dhe rregulloreve te shteteve anetare dhe d)
konventat dhe masat per zbatimin e konventave.
 TBE parashikon qe vendimet kuader jane te detyrueshme per shtetet anetare per sa i perket
rezultateve qe duhet arritur,por gjithmone duke i lene autoriteteve kombetare kompetenca per ti
zgjidhur format dhe mjetet.Ato nuk mund te sjellin efekte te drejteperdrejta. E drejta komuniare
dytesore ose e prejardhur eshte teresia e rregullave te se drejtes qe miratohen nga institucionet
komunitare. Ajo perbehet nga rregulloret,direktivat dhe …. Rregulloret ashtu si dhe direktivat
mund te miratohen nga Keshilli dhe nga Komisioni. Banka Qendrore Evropiane ka poashtu
kompetence per te nxjerre rregullore.Rregulloret kane nje fushe veprimi te pergjithshem,jane te
detyrueshme ne te gjitha elementet e tyre dhe zbatohen drejtperdrejte ne te gjitha shtete anetare
(nuk eshte e nevojshme qe rrgulloret te shendrrohen ne legjislacione kombetare,kjo eshte e
daluar). Direktivat jane te detyrueshme per te gjitha shtetet anetare,te cilave u drejtohen per sa i
perket rezultatit qe duhet arritur. Institucionet kombetare i ruajne kompetencat e tyre per sa i
perket ………. qe duhet perdorur. Direktivat jane me pak te detyrueshme se rregulloret dhe
nevojitet te shenderrohen ne legjislacione kombetare dhe nuk zbatohen drejeperdrejte. Direktivat
jane instrumente te perkryera per perafrimin e legjislacionit kombetar.

5.E Drejta Komunitare dhe e Drejta Penale

Me efektin pozitiv te se drejtes komunitare mbi te drejten penale kombetare mund te

nenkuptojme te gjitha masat ne fushen e drejtes penale te cilat jane marre nga autoritetet
kombetare me qellim qe te bejne te mundur ekzekutimin e detyrimeve qe rrjedhin nga e drejta
komunitare. Ky efekt pozitiv dallohet nga efekti negative per faktin se nuk behet fjale per heqjen
e nje pengese qe nuk lejon realizimin e te drejtes komunitare, por behet fjale per masa aktive te
marra per te njejtin qellim. Te Drejtes komunitare i mungon nje mekanizem i plote ekzekutimi.
Ky ekzekutim ibesohet shteteve antare perveq qeshtjeve qe lidhen me konkurencen. Njeri nga
mjetet e ekzekutimit eshte e drejta penale kombetare. Kjo nenkupton se shkeljet e te drejtes
komunitare mund te jene objekt i nje ndjekje penale nese ligjvenesi kombetar e ka parashikuar
kete mundesi. Komunitetet nuk nderhyjne sa i perket menyrave te denimit. Ketu zbatohet metoda
e pare e te drejtes komunitare nga e drejta penale : komunitetet nuk percaktojne, nuk imponohen,
nuk i ekzekutojne vete denimet penale, ata i lene keto detyra ne duart e shteteve anetare. Kjo
metode mund te quhet metoda kombetare. E drejta material, qe eshte e njejte per te gjithe, bene
pjese ne te drejten komunitare.Metoda e dyte konsiston ne imponimin ndaj shteteve anetare te
caktimit e nje denimi ose te nje tjetri ne rastet e shkeljes se te drejtes komunitare. Metoda e dyte
dallon nga e para nga fakti ligjvenes komunitetet i kerkojne shteteve anetare te japin detyrimisht
disa denime penale. Por imponimi dhe ekzekutimi i denimeve i besohet autoriteteve kombetare.
-Metoda e trete eshte ajo “ me komunitarja”. Traktatet Euroatom dhe KE parashikojne mundesin
e denimeve ne formen e gjobave komunitare te imponuara nga komisioni (ograni ekzekutiv i
Komuniteteve), si psh : ne fushen e konkurences. Gjobat komunitare jane te parashikuara dhe te
detyrueshme ne planin komunitar. Vetem ekzekutimi i besohet autoriteteve kombetare.
5.1.Raporti mes te drejtes penale evropiane dhe te drejtes penale te
shteteve, efektet e te drejtes komunitare?

E drejta europiane zbatohet ndaj te drejtave kombetare ne te gjitha elementet e saj mirpo
perkunder kesaj ajo duhet ti mare parasysh ato, pra duhet te behet kujdes ne lidhje me ruajtjen e
te drejtes kombetare perball te drejtes europiane. Te drejtat kombetare nuk kan norma te njejta,
mirpo ato po adaptojne norma te peraferta te cilat kane si emrues te perbashket parimet te se
drejtes europiane dhe qe I njohin perparesine.
Ne kuader te Keshillit te Europes shtetet mund ta ratifikojne nje Konvente pasi qe ajo te jete
nenshkruar gje qe sjell hyrjen e saje ne fuqi ne legjislacionet e mbrendshme dhe kjo tregon qarte
perparesine e instrumenteve europiane ne kete fushe.

Pra eshte qartazi I njohur parimi I perparesise te se drejtes komunitare ndaj te drejtes se
mbrendshme, ku e drejta komunitare eshte e zbatueshme menjeher dhe drejteperdrejte ne rendin
juridik te shteteve antare. Kjo perparesi e se drejtes komunitare mbi te drejten kombetare sjell 2
efekte: Paralizon ligjin kombetar te kundert me te dhe detyron gjyqtarin kombetar te
zbatoj normen komunitare para çdo lloje dispozite kundershtuese te legjislacionit
kombetar. Juridiksionet e mbrendshme e konfirmojne gjithashtu kete parim dhe kjo ndihmon ne
afrimin e te drejtes.kombetare.

Tipar themelor I se drejtes penale europiane eshte respektimi I legjislacioneve kombetare. E

Drejte Penale Europiane merr shum parasysh legjislacionin e shteteve antare ne dy menyra te
ndryshme duke konfirmuar keshtu parimin e pergjithshem te zbatimit minimal.
Parimi I subsudiaritetit ne te drejtes penale europiane: ne baze te ketij parimi I drejta
europiane nderhyn vetem kur e drejta kombetare nuk arrin qe me mjetet e saje te realizoj
mbrojtjen e te drejtat e qytetareve. Ne teresine e saje e drejta europiane praktikon me shume
harmonizimin se unifikimin.

5.2. Zbatueshmeria e menjehershme dhe efekti i drejtperdrejte i te

drejtes komunitare
Krahas perparesise te se drejtes komunitare kemi edhe nocionin e zbatueshmerise se
menjehershme dhe te efektit te drejtperdrejte te se drejtes komunitare. Efekti i drejtperdrejte
duhet te dallohet qarte nga zbatueshmeria e menjehershme. -E drejta
komunitare me efket te drejtperdrejte apo jo,eshte e zbatueshme menjehere qe dmth nuk eshte e
nevojshme te transformohet ne legjislacion kombetar. Zbatimi apo efekti i menjehershem i te
drejtes komunitare dmth se e drejta komunitare mund te perdoret nga individet para
juridiksioneve te tyre kombetare. E drejta komunitare eshte ne nje nivel me te larte se
legjislacionet kombetare,ky eshte parimi i perparesise te se drejtes komunitare. Sipas ketij
parimi rregullat e se drejtes komunitare duhet te zbatohen sapo te hyjne ne fuqi, edhe pse ne
legjislacione kombetare mund te ekzistoje nje ligj i papajtueshem me te dhe gjate te gjithe
periudhes qe ato jane ne fuqi pavaresisht miratimit te mevonshem ten je ligji te papajtueshem.

5.3. Efekti i menjehershem i nje direktive (efekti negativ)

1.Nje direktive i jep institucioneve kombetare lirine e nevojshme per te zgjedhur formen dhe
mjetet.Por kjo nuk dmth se nje direktive nuk mund te perdoret si referim nese nje akuze
kombetare bie ndesh me nje dispozite te nje direktive. Nje direktive me dispozita te
pakushtezuara dhe te paqarta mund te prodhoje nje efekt negative mbi legjislacionin penal
kombetar.

2. Nje direktive qe i jep kompetence zgjedhjeje ligjvenesit kombetar duke mos marr parasysh
efektin e saj te menjehershem(edhe nese nuk eshte e pakuzhtezuar dhe e qarte mjaftueshem)
mund te perdoret si referim nga nje individ para jurdiksioneve kombetare, me qellim qe keto te
fundit te verifikojne nese autoritetet kombetare kompetente,ne ushtrimin e kompetencave qe i
jane dhene per sa i perket formes dhe mjeteve per zbatimin e direktives,kane qendruar brenda
kufijeve te lirise se vleresimit qe u lejon direktiva.

3. Gjyqtarit kombetar te cilit i eshte kerkuar qe te zbatoje legjislacionin kombetar dhe dispozitat
e nje ligji kombetar te miratuar kinse per te ekzekutuar nje direktive eshte i detyruar ta
interpretoje legjislacionin e tij kombetare nevartesi te direktives

4. Karakteri detyrues i nje direktive ekziston vetem perkundrejt cdo shteti qe ajo i drejtohet.Nje
direktive nuk mund ta krijoje ne vetvete nje detyre per individet

5.4. Efektet e se drejtes komunitare dhe lidhmeria me te drejten

penale evropiane
Sic pame e drejta komunitare prodhon nje efekt negative dhe nje pozitiv mbi legjislacionet
penale.
Nocioni I integrimit negativ lidhet me heqjen dhe ndalimin e pengesave ndaj lirive komunitare –
qarkullimi I lire i personave, i mallrave, I sherbimeve dhe kapitaleve dhe ky integrim eshte
perforcuar nga zhvillimi jurisprudencial I nocioneve te perparise dhe te efektit direkt te se drejtes
komunitare.
Sa I perket efektit pozitiv pra rendesise se masave aktive qe jane mare me qellim qe te sigurohet
ekzekutimi I detyrimeve qe rrjedhin nga e drejta komunitare.
Gjykata kerkon jo vetem qe denimet dhe praktikat represive te zbatuara ne rast te shkejleve te se
drejtes komunitare te jene te ngjashme me demet dhe praktikat represive qe zbatohen per shkeljet
e legjislacionit kombetar por kerkon qe ato te jene denime efektive, propocionale dhe riedukuese.
Kjo do te thote se kemi te bejme me nje kufizim te lirise se shteteve antare.
-1.Metoda Kombetare sipas se ciles komunitet as nuk caktojne, as nuk detyrojne dhe as nuk I
zbatojne vete denimet penale por keto detyra I jane besuar shteteve anetare. Pra caktimi detyrimi
dhe ekzekutimi I denimeve ne raste veprash kryhet ne nivel kombetar ndersa e drejta materiale
bene pjese ne te drejten komunitare.
-2.Metoda e Perzier e cila ka te beje me ushtrimin e detyrimit e shteteve antare per te denuar ne
kete apo ate menyre shkeljet e se drejtem komunitare.
-3.Metoda Komunitare konsiston ne imponimin e nje sanksioni komunitar nga nje institucion
komunitar. Ajo ka te beje me disa rregulla te procedures dhe shtron qeshtjen e zgjerimit te
fusheveprimit te metodes komunitare.

6.Konventa Evropiane mbi mbrojtjen e ambientit dhe e drejta

penale?

Mbrojtje e mjedisit cilesohet si nje nga objektivat esenciale te komunetit evropian.

Me konventen Evropiane te vitit 1998 mbrohet jo vetem mjedisi I njeriut dhe ambienti por
mjedisi I natyres ne pergjithesi si uji, toka, ajri, deti, klima, fjona, fauna etj.
Me mbrojtjen e mjedisit largohet rreziku per shendetin dhe jeten e njeriut pastaj mbrohet bota
bimore dhe shtazore dhe stabiliteti ekologjik.
Baza e mbrojtjes penale judirike e mjedisit te njeriut dhe te natyres ne pergjithesi gjendet ne
burimet juridike te mbrendshme dhe nderkombetare.
Kryes I vepres penale kunder mjdeisit mund te jete çdo person, ne raste te caktuara sh: Veterianri
Veprat penale kunder mjedisit ne shumicen e rasteve kryhen me dashje por disa nga to mund te
kryhen edhe nga pakujdesia.

-Mbrojtja e mjedisit eshte konsideruar si nje nder objektivat esenciale te Komunitetit Evropian.
Nga fundi I viteve te 90-ta jane ndermare disa iniciativa ne nivel europiane dhe nderkombetar te
cilat kane theksuar domosdoshmerine e harmonizimit te legjislacioneve penale kombetare ne
fushen e mbrojtjes se mjedisit lidhur me disa shkelje te rend ate legjislacionit mjedisor qe ishin
kthyer ne kercenim serioz per mjedisin me synimin kryesor per te siguruar nje mbrojtje me
efektive te mjedisit.
-Duke u mbeshtetur ne Konventen e Keshillit te Europes te mbrojtjes se mjedisit permes
drejtesise penale (1998) e cila nuk ka hyre ende ne fuqi, pasi qe eshte nenshkruar nga 14 vende
antare te Keshillit te Europes dhe vetem Estonia e ka ratifikuar ate ne vitin 2002.
-Bashkimi Europian ka marre hap ate rendesishem ne kete drejtim nepermjet te ashtuquajturave:
Direktiva te Krimit Mjedisor, te cilat I detyrojne shtetet antare qe te parashtrojne denime
penale ne legjislacionin e tyre kombetar (ky detyrim parashihet vetem per vepra penale te kryera
nga persona fizik ndersa per persona juridik shtetet antare mbesin te lira te vendosin nese veprat
penale te kryera nga ana e tyre do te jene apo jo te denueshme me nje sanksion penal).
-Per disa shkelje te rend ate dispozitave te legjislacionit komunitar per mbrojtjen e mjedisit te
tilla si: shkarkimi, çlirimi apo futja e kunderligjshme e materialeve te rrezatimit te jonizuar
ne ajer, toke ose uje, menaxhimi I kunderligjshem I mjeteve, vrasja, shkaterrimi, mbytja
ose marja e kunderligjshme e individeve te llojeve te faunes ose flores se eger te mbrojtur.
-Kuadri ligjor ne mbrojtje te mjedisit ne Kosove eshte I gjere dhe I fragmentizuar pasi qe ai
perbehet nga shume ligje administrative qe mbbulojne sektore te ndryshem. Krahas ligjit per
Mbrojtje e Mjedisit jane miratuar edhe disa ligje te posaçme per mbrojtjen e perbersve te veçante
te mjedisit si p.sh: Ligji per Mbrojtjen e Ajrit nga ndotja, Ligji per Mbrojtjen e Natyres, Ligji per
Ujrat etj. Si burim I rendesishem I se drejtes se mjedisit ne Kosove eshte edhe Kodi Penal I
Ksooves I cili ne nje kapitull te veçant te pjeses se posaçme ka parashikuar veprat penale kunder
mjedisit sipas te cilit objekt mbrojtes eshte nuk eshte vetem mjedisi I njeriut por “mjedisi I
natyres ne pergjithesi”.

6.1.Konventa e Arahusit/Ambienti

Konventa e Arahusit paraqet një ndër mekanizmat kryesorë të demokracisë në fushen e mjedisit
në vendet që e kanë ratifikuar atë që nga viti 1998. Kjo konventë qytetarin e thjeshtë nga një
bartës detyrimesh e bën një partner aktiv në vendimmarrje për cështjet mjedisore, duke ia
siguruar atij kështu: të drejten për të qenë i informuar për situatën mjedisore ku jeton, të drejtën
jo vetënm për të marrë pjesë aktive në vendimmarrje për cështje mjedisore por të ketë edhe të
drejtën e qasjes në mbrojtjen ligjore në rast të shkeljes së të drejtës së tij për një mjedis të pastërt.
Konventa akoma nuk është ratifikuar nga autoritetet në Kosovë, megjithatë Gjykata Kushtetuese
mbështetet në parimet themelore të Konventës, dhe në disa raste i referohen shprehimisht asaj.
Ligji për mjedisin – secili person juridik ose fizik ka të drejtë të informohet për gjendjen e
mjedisit, të marrë pjesënë vendimmarrje. Cdo palë e interesuar ka të drejtënë cdo kohë të ketë
casje në regjistrat ose evidencat e ministrisë. Organet vendimmarrëse sigurojnë pjesëmarrje dhe
rol aktiv të publikut gjatë procedurës të marrjes së vendimeve për vlerësimin strategjik mjedisor;
vlerësimin e ndikimit në mjedis; procedurën e lëshimit të lejes ujore dhe lejes integruese;
nxjerrjen e ligjeve. Ndotësi i cili shkakton ndotjen e
mjedisit përgjigjet për dëmin e shkaktuar dhe bart shpenzimet për vlerësimin dhe eleminimin e
dëmit. Për ndotjen e mjedisit është përgjegjës personi juridik ose fizik i cili është në mënyrë të
paligjshme ose përmes veprimeve të gabuara ka shkaktuar ose ka lejuar ndotjen e mjedisit. Secili
që pëson dëm mjedisor ka të drejtë në kompensim. Kërkesa për kompensimin e dëmit mund t’i
parashtrohet drejtpërdrejtë ndotësit ose siguruesit të përgjegjësisë për dëmet e shkatuara në
mjedis të cilat nuk janë rregulluar në mënyrë të vecantë me këtë ligj, vlejnë parimet e
përgjithshme, ligjet për detyrimet. Veprat penale kundëer mjedisit – ndotja; degradimi ose
shaktërrimi i mjedisit; mbajtja e jashtëligjshme e substancave dhe mbeturinave të rrezikshme;
shkatërrimi i botës bimore me materie të dëmshme; shkatërrimi i pyjeve; dhe peshkimi i
kundërligjshëm.
7.Konventa Evropiane për të Drejat e Njeriut

Emri zyrtar Konventa për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore është një
traktat ndërkombëtar për mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe lirive themelore në Evropë.
Konventa Europiane per te Drejtat e Njeriut e krijuar nga Keshilli I Europes eshte nenshkruar ne
Rome me 4 Nentor 1950 dhe ka hyre ne fuqi me 3 shtator 1953. Të gjitha shtetet anëtare të
Këshillit të Evropës janë nënshkrues të Konventës dhe anëtarët e rinj duhe ta ratifikojnë këtë
konventë në mundësinë e parë.

Ajo rendit nje seri prerogativash te zbatueshme ne nje ‘shtet te se drejtes’ mbi te cilat zbatohet
dinjiteti i individit. Ajo eshte nje mekanizem juridiksional, I cili I ben te mundur juridiksionit te
Gjykates Europiane te Drejtave te Njeriut te gjykoj mbi pajtueshmerine e ligjeve dhe vendimeve
kombetare me konventen. Ne teresi te drejtat qe lidhen me te drejten penale dhe proceduren
penale jane: Per jeten (nr.2), Ndalimi I turtures (nr.3), e Drejta per Liri dhe Siguri (nr.5), e drejta
per process te rregullt gjyqesor (Nr.6), e drejta per te mos u denuar ne menyre joligjore (Nr.7),
Liria e shprehjes, Liria e te menduarit, ndalimi I diskriminimit, e drejta per te mos u gjykuar dy
here per te njejtat shkelje.
Ne baze te miratimit te parimit te subsidiaritetit, e drejta penale europiane pranon se mbrojtja e te
drejtave te njeriut eshte para se gjithash nje çeshtje kombetare, pra kjo mbrojtje u takon fillimisht
autoriteteve kombetare ndersa sistemi europiane nderhyn vetem nese autoritetet kombetare nuk e
kryejn punen e tyre. Pra mekanizmi mbrojtes I krijuar nga konventa ka karakter subsidiar ne
raport me sistemin kombetar per garantimin e te drejtave te njeriut.

-Konventa krijoi Gjykatën Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Cilido individ që beson se të
drejtat e tij sipas konventës janë shkelur nga një shtet anëtar i Konventës, mund të ngrejë një padi
pranë kësaj gjykate. Vendimet ku gjenden shkelje janë të detyrueshme për t’u zbatuar nga shteti
në fjalë, i cili duhet ta ekzekutojë vendimin. Konventa përbehet nga tri pjesë. Të drejtat dhe liritë
kryesore të njeriut mund të gjenden në seksionin I që përbëhet nga artikujt 2 deri në 18. Seksioni
II që përmban artikujt 19 deri 51, krijon Gjykatën dhe parashtron rregullat e funksionimit të kësaj
të fundit. Seksioni III përmban dispozita të ndryshme përmbyllëse.

Artikulli 2- e drejta e jetës mbron të drejtën e cdo personi për të jetuar. E drejta e jetës shtrihet
vetëm për qeniet njerëzore, ndaj ky artikull nuk është i aplikueshëm në lidhje me kafshët ose me
“persona juridikë”, të tillë si korporatat. Gjykata vendos se e drejta e jetës nuk është e
aplikueshme mbi embrionin e njeriut. Pg.2 parashikon se vdekja si rezultat i përpjekjeve të palës
tjetër për të mbrojtur vetën ose të tjerë, gjatë arrestit të një të dyshuari ose për shtypjen e
kryengritjeve të armatosura kundër rendit kushtetues, nuk do të shkelin të drejtat e mbrojtura nga
artikulli, nëse përdorimi i forcës nuk ishte më i madh sec ishte aboslutisht e nevojshme.

Artikulli 3- ndalim i torturës- ndalon torturën dhe trajtimin ose ndëshkimin cnjerëzor ose
degradues. Nuk ka përjashtime ose kufizime të kësaj të drejte.
Artikulli 4- ndalimi i punës së detyruar ndalon skllavërinë, robërinë dhe punën e detyruar.

Artikulli 5- liria parashikon se gjithkush ka të drejtën e lirisë dhe të sigurisëtë personit.

Parashikon të drejtën për liri të kufizuar vetëm nga paraburgimi nën rrethana të caktuara, si
arrestimi mbi dyshimin e bazuar për kryerjen e një krimi. Arresti i ligjshëm ose burgimi si pasojë
e një vendimi të rregullt gjyqësor.

Artikulli 6- gjykimi i drejtë siguron të drejtën e e njeriut për një gjykim të drejtë, ku përfshihet e
drejta e një dëgjimi publik para një trupi të pavaruar dhe të paanshëm brenda një intervali kohor
të arsyeshëm, prezumimi i pafajësisë dhe të drejtat të tjera për individë të akuzuar për kryerjen e
një vepre penale( si dhënia e kohës dhe ………… së përshtatshme për të përgatitur mbrojtjen,
akses në përfaqësim ligjor, e drejta për t’i ballafaquar dëshmitarët kundër tyre, e drejta për
ndihmën pa pagesë të një përkthyesi.

Artikulli 7- masa prapavepruese ndalon kriminalizimin retroaktiv të veprimeve ose

mosveprimev. Asnjë person nuk mund të dënohet për një vepër që nuk konsiderohej vepër
penale në kohën e kryerjes së veprës, gjithashtu ndalon dhënien e një dënimi më të rëndë se
dënimi që mund të jepej në kohën e kryerjes së v.p.

Artikulli 8- e drejta e privatësisë. Të drejtën e respektimit të jetës private dhe familjare, shtëpisë
dhe korrespodencës së një personi, e drejtë që mund të limitohet nga kufizime në pajtim me
ligjin dhe që janë të nevojshme në një shoqëri demokratike.

Artikulli 9- liria e ndërgjegjës dhe e fesë mbron lirinë e mendimit të ndërgjegjës dhe të fesë. Kjo
mbrojtje përfshin për të ndryshuar fe ose besim dhe për të shfaqur përkatësinë në një fe ose
besim nëpërmjet lutjes, praktikimit, observimit apo mësimit të praktikave fetare limituar vetë nga
kufizime në pajtim me ligjin dhe që janë të nevojshme në një shoqëri demokratike.

Artikulli 10- liria e shprehjes- mbron lirinë e shprehjes limituar vetë nga kufizime në pajtim me
ligjin dhe që jane të nevojshme në një shoqëri demokratike. Kjo e drejtë përfshin lirinë e
mendimit, lirinë për të marrë dhe për të përcjellë informacione apo ide, por lejon kufizime kur
cenohen interesat e sigurisë kombëtare, integritetit territorial apo siguria publike, parandalimi i
krimit, mbrojtja e shëndetit, apo e moralit, mbrojtja e dinjitetit ose e të drejtave të të tjerëve,
zbulimi i informatave të marra në mirëbesim dhe konfidencë, garantimi i autoritetit dhe
paanshmërisë së gjyqësorit.

Artikulli 11- e drejta e tubimit- mbron lirinë e tubimit dhe të organizmit shoqëror, ku përfshihet e
drejta për organizimin sindikal, limituar vetë nga kufizime në pajtim me ligjin dhe që janë të
nevojshme në një shoqëri demokratike.

Artikulli 12- e drejta e martesës parasheh të drejën e femrave dhe meshkujve madhorë për t’u
martuar dhe për të krijuar familje. GJEDNJ si refuzon të aplikojë të drejtat e këtij artikulli në
lidhje me të drejtën e individëve për t’u martuar brenda të njëjtës gjini. Gjykata e ka argumentuar
këtë vendim me argumentin se ligjvënësit kishin qëllim që artikulli të zbatohet vetëm për
martesat midis gjinive të ndryshme dhe se vendimi politik mbi martesat homoseksuale duhet t’i
lihet shteteve anëtare.

Artikulli 13- ndalimi i diskriminimit- ndalon diskriminimin në bazë të racës, gjinisë, gjuhës, fesë,
mendimit politik apo mendimeve tjera, orgjinës kombetare apo klasore, përkatësisë së një
minoriteti kombëtar, pronës apo ndonjë status tjetër.

Protokollë të Konventës: e drejta e pronës, e drejta për arsim, zgjedhjet, kufizimet e lëvizjes,
kufizimi i dënimit me vdekje, procedura penale dhe familjare, abrogimi i plotë i dënimit me
vdekje.

8.Gjykata Evropiane per te drejtat e njeriut dhe e drejta penale

- GJEDNJ është krijuar në vitin 1959, e cila garanton të drejtat e parashikuara në Konventën
Evropiane për të Drejtat e Njeriut për këdo që ndodhet në juridiksionin e një shteti kontraktues.
Që nga 1 qershori 1998 Gjykata Europiane e te Drejtave te Njeriut gjendet me seli ne Strazburg e
cila perbehet nga nje numer gjyqetaresh te barabart me numer te shteteve antare te Keshillit te
Europes, te cilet nuk jane perfaqesues te shteteve, shtetesine e te cileve e kane. Gjyqtarët janë
plotësisht të pavaruar, pra nuk përfaqësojnë vendin e tyre dhe zgjedhen nga Asambleja e
Përgjithshme e Këshillit të Evropës. Ajo eshte nje institucion juridik mbikombetar me karakter
rajonal qe garanton respektimit e Konventes per te Drejtat e Njeriut dhe Protokolet e saje.

Brenda juridiksionit te saje hyjne vendet te cilat e kane ratifikuar konventen. Gjykata ka 4
formacione:
1)Asambleja Plenare: e cila perbehet nga te gjithe gjyqetaret dhe ushtron vetem funksion
administrativ dhe funskion lidhur me rregulloret.
2)Komitetet e Gjyqetareve: qe perbehen nga 3 gjyqetar dhe krijohen nga dhomat per nje
3)Dhomat (sanksionet): qe perbehet nga 7 gjyqetar.
4)Dhoma e Madhe: e cila perbehet nga 17 gjyqetar, ka kompetence te shprehet per ankimet
shtetrore dhe individuale, si dhe I shqyrton kerkesat e Komitetit te Ministrave per opsione
konsulative.
Kompetenca e gjykates eshte e detyrueshme. Nuk ka prokurori ne kete gjykate megjithate
ekziston nje jurist keshilltar I cili ka dy funksione: keshillon gjykaten dhe sekretariatin dhe I
sherben jurispudences duke u kujdesur per cilesine dhe koherencen e saj. Te drejte per t’iu
drejtuar GjEND-se kane dy kategori ankuesish: Shtetet antare per tu ankuar per moszbatimit e
ndonje dispozite te Konventes mbi te Drejtat e Njeriut nga ana e nje shteti tjeter, si dhe: Çdo
person fizik, çdo organizate joqeveritare dhe çdo grup individesh qe pretendon se njera prej
paleve te larta kontraktuese ka shkelur te drejten e njohur nga Konventa ose Protokolet e saje.
Pra e drejta per t;iu drejtuar gjykates ekziston ne dy forma: Me Ankim Shtetror, dhe me Ankim
Individual (kur I padituri eshte nje shtet). Gjykates mund ti drejtohet ankimi vetem pasi te jene
perdorur rruget e mbrendshme te rekursit dhe mbrenda nje afat prej 6 muajsh nga dita e vendimit
te brendshem perfundimtar.

Vecantitë e ankimit individual: në të duhet të figurojë emri i ankuesit dhe pala kundër të cilës ai
drejtohet, ankuesi duhet të bëjë të njohur nëse mendon t’i drejtohet ndonjë instance tjetër
ndërkombëtare, anukesi që mendon ta fshehë identitetin duhe të tregojë aryset; kryetari mund ta
lejojë anonimatin në raste të jashtëzakonshme dhe të justifikuara.

Kushtet që duhet të përmbushin ankimet individuale:

 Përjashtimi i ankimeve anonime

 Përjashtimi i ankimeve të shqyrtuara më parë
 Përjashtimi i kërkesave që nuk pajtohen me Konv.EDNJ-në
 Përjashtimi i ankimeve dukshëm të pabazuara ose abusive.

Ankimi paraqitet në gjykatë me shkrim dhe i nënshkruar nga ankuesi ose përfaqësuesi i tij.
Dallohen ankimet e bëra nga një shtet dhe ato nga një individ.

Në rastin e pare (shtetet) ankimi duhet të përmbajë emrin e palës kontraktuese, duhet të paraqesë
faktet, shkeljen e aluduar të Konv, EDNJ-së dhe argumentet e duhurua, kriteret e
pranueshmërisë, objektin e ankimit dhe kërkesën për zgjidhje të drejtë, emrin e personave të
caktuar si agjentë, dhe kopje të të gjitha dokumenteve të nevojshme si p.sh të vendimeve
gjyqësore lidhur me objektin e ankimit.

Ne rastin e dyte (individet) ne ankim duhet të duhet të figurojë emri i ankuesit dhe pala kundër
të cilës ai drejtohet, ankuesi duhet të bëjë të njohur nëse mendon t’i drejtohet ndonjë instance
tjetër ndërkombëtare, anukesi që mendon ta fshehë identitetin duhe të tregojë aryset; kryetari
mund ta lejojë anonimatin në raste të jashtëzakonshme dhe të justifikuara.

Në disa raste ankimi pranohet edhe pse nuk janë përdorur të gjtha mjetet e brendshme si:
Mosekzistenca e një rruge të përshtatshme rekursi, pra e një rruge që të ketë si qëllim jo vetëm të
reduktojë efektet e shkeljës të të drejtave të njeriut, por edhe të shuajë shkakun. Pamundësia e
autorit të rekursit të ushtruar rugë adekuate të të drejtës, sepse nuk mjafton që të ekzistojë një
rrugë, por duhet edhe që autori i rekursit të ketë mundësi të ushtrojë atë në ligj dhe në fakt.
Padobishmëria evidente e rekursit. Praktikat administrative, të cilat për nga natyra e tyre
përjashtojnë cdo rekurs. Personi që mendon ose parashikon t’i drejtohet ndonjëherë GJEDNJ-së
duhet t’iu refuzohret shprehimisht Konv.EDNJ ose të paktën dispozitave të barazvlefshme që në
momentin që zhvillohet procedura e brendshme.
Shqyrtimi nga gjykata: Sekretariati ia përcjell ankimin Komitetit prej tre gjyqtarësh që vendos
për pranueshmërinë. Brenda tij caktohet një raportues. Komiteti i gjyqtarëve I drejtohet Dhomës
së përbërë nga shtatë gjyqtarë. Mbi bazën e raporteve të gjyqtarëve raportues kjo Dhomë do të
vendosë lidhur me pranueshmërinë dhe themelin. Me kërkesën e njërës prej palëve apo të cdo
personi tjetër të interesuar, ose kryesisht dhoma ose në ndonjë rast kryetari i saj, mund t’u
rekomandojnë palëve cdo masë provizore që mendojnë se duhet marrë në interes të palëve ose të
mbarëvajtjes së procedurës. Nëse pala kontraktuese ose ankuesi bëjnë një kërkesë për
dëmshpërblim të drejtë, ata duhet të veprojnë me shkrim dhe të përcaktojnë kufirin minimal dhe
maksimal të shumës së kërkuar. Kur kërkesa pranohet me udhëzim të Dhomës ose të kryetarit të
saj, Sekretari kontakton palët për të arritur zgjidhjen me mirëkuptim. Pastaj, vjen rradha e
seancës gjyqësore, ajo zhvillohet me dyer të hapura.
Vendimi i gjykatës: Gjykata merr vendim pas diskutimit në Dhomë të Këshillit, domethënë në
fshehtësi, në prani të Sekretarit. Vendimi merret me shumicë. GJEDNJ
mund të marrë fillimisht vendim për shuarje: ankuesi tërhiqet, mosmarrëveshja është zgjidhur,
GJEDNJ konstaton se nuk justifikohet më vazhdimi i shqyrtimit të ankimit, formulë mjaft e
paqartë që u lë gjyqtarëve një kompetencë të gjerë vlerësimi. Ajo mund të japë edhe vendim për
zgjidhje me mirëkuptim. mund të japë edhe vendim për rrëzimin e ankimit, ose për dënimin.

Pothuajse gjithmonë GJEDNJ i cakton shtetit të dënuar një afat për të derdhur shumën e parave
që ajo ka caktuar. Në përgjithësi ky afat është tre muaj. Normalisht vendimi për dënim jepet nga
një Dhomë (shtatë gjyqtarë), por në rast nevoje mund të jepet edhe nga Dhoma e Madhe
(shtatëmbëdhjetë gjyqtarë).

Gjykata vendimet I merr me shumice votash. Ajo fillimisht mund te mar vednim per shuarje ne
rastet kur ankuesi terhiqet dhe kur mosmarveshja eshte zgjedhur. Mund te jape edhe vendim per
zgjedhje me mirekuptim, mund te jape vendim per rrezimin e ankimit, ose per denim kur
konstaton se ka pasur shkelje te Konventes ose protokoleve te saj.

Gjithashtu mund te marr edhe vendime te ndermjetme dhe vendime pilot. Vendimi behet
perfunimtar kur kunder vendimit perfundimtar te Dhomes se Madhe nuk mund te behet rekurs, si
edhe kur vendimi I dhomes nuk eshte automatikisht perfundimtar, por behet I tille ose kur palet
deklarojne se heqin dore nga e drejta per t’iu drejtuar Dhomes se Madhe, ose 3 muaj pas dates se
vendimit nese nuk eshte kerkuar kalimi I qeshtjes ne Dhomen e madhe, ose kur Kolegji prej 5
gjyqtarve te Dhomes se Madhe e rrezon kerkesen per kalimin e çeshtjes.
Pasi vendimi behet perfundimtar ai botohet dhe I percillet Komitetit te Ministrave I cili e
mbikqyr ekzekutimin e tij, por ai nuk mund ti detyroj shtetet ti marin masat e percaktuara.

Vendime të rralla-“të ndërmjetme” që nuk janë as zgjidhje me mirëkuptim, meqenëse ankuesi e

ka refuzuar atë edhe pse shteti e ka pranuar shkeljen e konv.EDNJ-së, as vendim mbi themelin.
Vendimet “pilot”- që mund të përjashtojnë mundësinë për vazhdimin e shkeljes së konventës,
duhet supozuar që ankimi në GJEDNJ është i bazuar në një problem strukturor fhe që shteti i
interesuar ka marrë një masë të përgjithshme. Vendimi i GJEDNJ-së duhet të jetë i arsyetuar
nëse ndonjë nga gjyqtarët nuk është i të njëjtit mendim me shumicën, i cili mund t’i bashkangjitë
vendimit opinionin e tij të vecuar. Pasi bëhet përfundimat vendimi I GJEDNJ-së botohet dhe i
përcillet Komitetit të Ministrave, i cili mbikëqyr ekzekutimin e tij.

9.Konventa mbi kiberkriminalitetin (2001) dhe Protokolli I saj

shtese(2003)

Për arsye të ndryshme të mëdha që lidhen me informatikën, dhe shtrrirjen botërore të\këtyre
rrjeteve dhe për arsye të shfaqjes së mjetev të reja të kriminalitetit, psh nëfushën e
pedopornografisë, ka pasur një ndërgjegjësim ndërkombëtar me qëllimin e luftës kundër këtyre
formave të reja.

-Nevoja per barazimin dhe sistematizimin ne nivel global te normave materiale dhe procedural
nga fusha e krimit kompjuterik dhe provave elektronike eshte shprehur edhe ne Konventen per
Krimin Kopmjuterik te Keshillit te Europes e cila u miratua me 23.11.2001 ne Budapest dhe
eshte nenshkruar nga 58 vende, prej tyre 28 me ratifikim ku me pas u plotesuan edhe me nje
protokoll shtese ne lidhje me Inkriminimin e Akteve me Natyre Raciste dhe Ksenofobe te kryer
duke perdorur Sistemet Informatike, e nenshkruar ne Strazburg ne vitin 2003. (Duhet theksuar se
te gjitha keto vepra penale kryhen me dashje).

Konventa permban norma materiale, procedurale dhe norma te bashkepunimit

nderkombetar.

Dispozitat nga fusha e se drejtes materiale kane te bejme me:

1. Vepra kunder konfidencialitetit, paprekshmerise dhe disponibilitetit te te dhenave dhe te

sistemeve informatike: hyrja e pergjithshme ne nje sistem informatik, pengimi I te
dhenave informatike, cenimi I paprekshmerise se sistemit informatik.
2. Vepra informatike, falsifikimi informatik, mashtrimi informatik
3. Vepra qe kane te bejne me permbajtjen: vepra te lidhura me pornografine e te miturve.
4. Vepra qe kane te bejne me cenimin e pronesise intelektuale dhe te drejtave te lidhura me
te.

Cilat janë masat procedural- Së pari janë masat konservative. Dispozitat e aspektit procedural
lidhur me çeshtjet e krimit kibernetik ka te beje me masat dhe veprimet qe zbatohen ne menyre te
veçante per kete lloje krimi. Konventa parasheh që palët duhet të miratojnë dispozita që
mundësojnë ruajtjen e shpejtë të të dhënave informative të ruajtura si dhe ruajtjen dhe
shpërndarjen e pjesshme, të shpejtë të të dhënave që kanë të bëjnë me trafikun. Parshihen
gjithëashtu masa edhe më active të cilat i detyrojnë ligjvënësit të parashohin me ligj detyrimin e
një personi të japë të dhëna që posedon, kontrollon dhe sekuestrimin e të dhënave në lidhje me
trafikun dhe përgjimin e të dhënave në lidhje me përmbajtjen e komunikimeve të vecanta dhe të
transmetuara me anë të sistemeve informatike. Ligjevensit kombetar duhet te miratojn te gjitha
masat e nevojshme per te percaktuar kompetencat e autoriteteve gjyqesore ne lidhje me keto
vepra kur ato kryhen ne vendin e tyre, ne bordin e nje anijeje me flamur kombetar, ne bordin e
nje avionic te regjistruar ne ate vend.

Masat e bashkëpunimit ndërshtetëror - Konventa bën cuditërisht një dallim mes bashkëpunimit
ndërkombëtar dhe ndihmës së ndërsjellë, gjq që nuk është shumë e zakonshme. Tek pjesa e
bashkëpunimit gjenden dispozitat në lidhje me ekstradimin. Parimi është se ekstradimi është i
mundshëm për të gjtha veprat e parasjhikuara nga konventa me kusht që ato të jenë të dënueshme
nga legjislacionet e të dyja vendeve, me dënimë me heqje lirie për të paktën 1 vit. Nëse pala e
kërkuar refuzon ekstradimin sepse vlerëson se person ii kërkuar është shtetas i saj ose se është
kompëtëntë për gjykimin e tij, ajo duhet t’u drejtohet autoriteteve të saj kompetente për të filluar
procedimin. Sa i përket ndihmës së ndërsjellë, ajo kryhet në mënyrën më të gjerë të mundshme.
Në raste urgjence, secila palë mund të përdorë mjetet e shpejta të komunikimit (faks, postë
eletronike). Këtu zbatohet legjislacioni i palës së kërkuar.
Një shtet pa marrë ndonjë kërkesë nga ndonjë shtet tjetër, mund të t’i dërgojë informacione që
mund të jenë të dobishme për hetimet e tij. Shteti dërgues mudn t’i kërkojë shtetit tjetër që këto
informacione të mbahen secret ose të përdoren me disa kushte.
Një palë mund t’i kërkojë një pale tjetër t’i ruajeë me shpejtësi të dhënat që gjenden në një
system informativ.Këkresa e ruajtjes duhet të përcaktojë se ku duhet të ruhen ato te dhëna.Pala e
kërkuar mund t’a refuzojë bahskëpunimin nëse ajo mendon se vepra ka karakter politik ose mund
të cennojë sovranitetin, sigurinë, rendin publik, ose interesa të tjera të përgjithshme.

Konventa ka krijuar rrjetin 24/7, ku çdo vend cakton nje pike kontakti qe punon 24/7 me qellim
qe te sigurohet nje ndihm e menjehershme per hetimet qe kaen te bejne me veprat informatike
ose per te mbledhur provat informatike ten je vepre penale. Një shtet mund t’i kërkojë një shteti
tjetër të kontrollojë, të sekuestrojë, ose të arrijë të gjejë të dhëna të ruajtuar përmes paisjes
informatike.
Ne Kosove eshte miratuar Ligji per Parandalimin dhe Luftimin e Krimit Kibernetik Nr.03/L-166
me 10 Qershor 2010. Ky Ligj ka per qellim parandalimin dhe luftimin e krimit kibernetik me
masa konkrete, parandalimin zbulimin dhe sanksionimin e shkeljeve permes sistemeve
kompjuterike duke ofruar respektimit e te drejtave te njeriut dhe mbrojtjen e te dhenave
personale.
Ne kete aspekt ndikimi I konventes se kiberkriminalitetit ka pasur ndikim edhe ne inkriminimin e
veprimeve kriminale si:

1. Veprat penale kunder konfidencialitetit, integritetit dhe disponueshmerise se te dhenave

te sistemit kompjuterik,
2. Transferi I paautorizuar,
3. Pengimi I funksionimit te sistemit kopjuterik,
4. Prodhimi, posedimi dhe tentative e paautorizuar,
 5. Vepra penale lidhur me kompjuter, shkaktimi I humbjes se prones,
6. Pornografia me femije permes sistemit kompjuterik.

-Autoritetet kosovare bashpunojne drejtperdrejt sipas dispozitave te ligjit duke respektuar

obligimet qe dalin nga instrumentet juridike nderkombtare, me instrumentet homologe te
shteteve tjera, si dhe me organizatat nderkombetare te specializuara ne kete fushe.

Masat e brendshme për të lehtësuar bashkëpunimin – Konventa e vitit 2001 përshkruan një
numër të madh veprimesh të cilat ligjvënësit kombëtarë janë të ftuar t’i inkriminojnë këto vepra
në legjislacionet e tyre.

Ajo i klasifikon këto veprime në 4 kategori:

a) Veprat kundër knfidencialitetit, paprekshmërisë dhe disponibilitetit të të dhënave
dhe të sistemeve informative (hyrja e paligjshme në një system informativ, përgjimi i të
dhënave informative, cënimi i paprekshmërisë së të dhenave informative, cënimi i
paprekshmërisë së sistemve informative, abuzimi me aparaturat ndërmjet prodhimit ose
gjetjes së aparaturave të përgaditura apo të përshtatura për të kryer njërën nga veprat e
mësipërme ose përmes posedimit të një aparature të tillë për kryerjen e njërës nga veprat
e treguara me lartë);
b) Vepra informatike (Falsifikimi informatik, dhe Mashtrimi informatik);
c) Vepra që kanë të bëjnë me përmbajtjen (Vepra të lidhura me pornografinë e të
miturve); dhe
d) Vepra që kanë të bëjne më cënimin e pronësisë intelektuale dhe të drejtave të
lidhura me të.

Palët duhet të inkrimiojnë edhe tentativën dhe bashkëpunimin.Poashtu është parashikuar

përgjëgjësia penale e personave juridikë.Sanksionet duhet të jenë efektive, proporcionale, dhe
riedukuese, pa përjadshtuar edhe ato me burgim.

10.Konventa mbi pamundesine e parashkrimit te krimeve kunder

njerezimt dhe krimeve te luftes

Kjo Konvente e cila eshte e hapur per nenshkrim me 25 janar 1974 eshta padyshim me e shkurtra
nga te gjitha. Ne parathenien e kesaj konvente thekesohet nevoja per ruajtjen e dinjitetit njerezor
si ne kohe lufte ashtu dhe ne kohe paqe dhe nenvizohet se krimet kunder njerezimit dhe shkeljet
me te renda te ligjeve dhe zakoneve te luftes e cenojne rende kete dinjitet. Kete Konvente e kane
ratifikuar shume pak vende prandaj nuk paraqet interest e madh. Fushveprimi i Konventes Ne
fillim jane krimet kunder njerzimit ashtu sic parashihet ne Konventen per Parandalimin dhe
Luften kunder Gjenocidit miratuar me 9 dhjetor 1948 nga Asambleja e Pergjithshme e OKB-se.
Pastaj vijne disa lloje krimesh te parashikuara ne Konventen e Gjeneves te vitit 1949 qe kane te
bejne me permiresimit te trajtimi te te plagosurve dhe semureve te forcave te armatosura ne
terren dhe ne det,me trajtimin e te burgosurve te luftes,me mbrojtjen e civileve gjate luftes.
Konventa mbulon cdo lloj tjeter shkeljeje te ligjeve dhe te zakoneve te se drejtes nderkombetare
qe do te percaktohen ne te ardhmen dhe qe shtetet nenshkruese do ti konsiderojne te nje natyre te
ngjajshme me veprat e mesiperme. Efekti i Konventes eshte i qarte,per veprat e permendura me
siper te gjitha shtetet nenshkruese angagzhohen te marrin masa ne menyre qe ta bejne te mundur
zbatimin e parashkrimit te padise publike si dhe parashkrimin ne lidhje me ekzekutimin e
denimeve te dhena.

11.Konventa per Parandalimin e Tortures dhe te Denimeve ose

Trajtimeve Cnjerezore dhe Degraduese

Konventa Evropiane e te Drejtave te Njeriut e 4 Nentorit 1950,ne nenin 3: Askush nuk mund ti
nenshtrohet tortures dhe as denimeve ose trajtimeve cnjerezore ose degraduese. Ne kete menyre
eshte krijuar mekanizmi represiv i cili bazohet mbi ankesat e bera nga individet ose shtetet per
shkeljen e te drejtave te njeriut ne lidhje me denimet dhe ………….. …. Pra krahas masave
gjyqesore u pa e nevojshme te vendoseshin edhe disa masa jogjyqesore,jokonkuruese por
plotesuese. Keshtu lindi Konventa per Parandalimin e Tortures,parimi i te ciles konsiston ne
ngritjen e nje grupi ne funksion mbikqyrjes e te gjitha mjediseve te vuajtjes se denimeve me
heqje lirie.Deshira per ta plotesuar nenin 3 te KEDNJ-se me nje Konvente kunder Tortures
rrjedh nga dy raste: pengesat qe hasin personat qe deshirojne ti referohen nenit 3 dhe kufizimet e
KEDNJ-se ne lidhje me proceduren. Hartimi i Konventes Ne janar 1981 Asambleja Konsultative
e Keshillit te Evropes ratifikoi Rekomandimin 909 ne lidhje me Konventen Nderkometare
kunder Tortures: duke ju referuar punes se bere ne emer te Kombeve te Bashkuara. Asambleja i
rekomandoi Komitetit te Ministrave te ftoje qeverite e shteteve anetare te shpejtojne per
miratimin dhe zbatimin e nje projektkonvente kunder tortures te hartuar nga Komisioni i te
Drejtave te Njeriut i Kombeve te Bashkuara. Nderkohe Asambleja Konsultative e Keshillit te
Evropes kishte miratuar me 28 Shtator 1983 Rezoluten nr. 971 ne lidhje me mbrojtjen e
personave te burgosur nga tortura dhe trajtimet ose denimet mizore,cnjerezore ose degraduese.
Pasi u Keshillua me Asamblene,Komiteti i Ministrave e miratoi Konventen me 26 Qershor1987.
Te gjitha shtetet e kane ratifikuar, 47 vendet e Keshillit te Evropes.
Ekzistenca e Komitetit Evropian per Parandalimin e Tortures si organ i krijuar per parandalimin
e tortures, perbehet nga personalitete numri i te cileve eshte i njejte me numrin e vendeve qe e
kane ratifikuar Konventen. Ata zgjidhen nga Komiteti i Ministrave i Keshillit te Evropes per nje
mandate 4 vjet me te drejte rizgjedhje vetem nje here. Komiteti shqyrton me ane te
vizitave menyren si drejtohen personat e burgosur me qellim qe nese eshte e nevojshme te
perforcohet mbrojtja e tyre ndaj tortures dhe denimeve ose trajtimeve cnjerezore ose degraduese.
12.Konventa e Keshillit te Evropes mbi Luften kunder Trafikimit te
Qenieve Njerezore

Sipas nenit 4 te Konventes mbi Luften kunder Trafikimit te Qenieve Njerezore te nenshkruar ne
Varshave me 16 Maj 2005. Shprehja trafikim i
qenieve njerezore nenkupton rekrutimin, transportimin, transferimin, strehimin ose pritjen e
personave duke i kercnuar me perdorimin e dhunes ose te formave tjera shtrenguese,duke i
rrembyer,mashtruar, genjyer,duke abuzuar me autoritetin ose me gjendjen e tyre te veshtire ose
duke u ofruar apo duke pranuar para ose avantazhe ne kembim te pranimit nga ana e nje personi i
cili ka autoritet mbi nje tjeter,me qellim shfrytezimi. Trafikimi i qenieve njerezore perbehen nga
dy elemente: nga njera ane eshte kontrolli mbi nje person me ane te forces e nga ana tjeter eshte
qellimi i shfrytezimit te ketij personi per prostitucion,pune te detyruar ose trafikim organesh.
Lufta kunder trafikimit i shtyn se pari hartuesit e Konventes se vitit 2005 te parashikonin
dispozita te shumeta te cilat kishin te benin vetem me legjislacionet e brendshme. Grupi i
pare i dispozitave synonin parandalimin e trafikimit,aty thuhet se secili vend merr masa per te
vendosur ose perforcuar bashkerendimin ne nivel kombetar mes institucioneve te ndryshme te
ngarkuara me parandalimin dhe luftimin e trafikimit. Grupi i dyte i dispozitave ka te beje me
viktimat, kryesisht me identifikimin e tyre, mbrojtjen e jetes private te tyre,dhenien e ndihmes
por edhe demshperblimin dhe atdhesimin e tyre. Dy lloj masash qe kane te bejne me
bashkepunimin mes shteteve: Se pari nese nje shtet ka informacione sipas te cilave jeta,liria ose
paprekshmeria fizike e nje viktime, e nje informatori, e nje deshmitari ose anetari te familjes se
viktimes jane ne rrezik ne territorin e nje shteti tjeter ne raste te tilla urgjent duhet t’ia kaloje
informacionet atij shteti. Se dyti kur nje shtet (kerkuesi) I kerkon nje shteti tjeter (i kerkuar)
masa bashkepunimi behet fjale per hetime ose procedime qe lidhen me vp te percaktuar e
perputhje me kete Konvente. Shteti i kerkuar e informon menjehere shtetin kerkues per rezultatet
perfundimtare te veprimeve te ndermarra.
Krijimi i nje mekanizmi per ndjekjen e rasteve: Konventa 2005 ka krijuar nje mekanizem per
ndjekjen e rasteve te quajtur Grupi i eksperteve per luften kunder trafikimit te qenieve njerezore
ose GRETA. Greta eshte polise qe mbikeqyr zbatimin e Konventes.Perbehet nga minimum 10
anetare dhe maksimumi 15,me pjesemarrje te ekulibruar te dy gjinive dhe shperndrjes
gjeografike. Ata zgjedhen nga Komiteti i shteteve i cili perbehet nga perfaqesues te Komitetit te
Ministrave te Keshillit te Evropes,te shteteve anetare te Konventes dhe perfaqesues te shteteve
…….. te keshillit te Evropes. Zgjidhen per nje mandate 4 vjecar me te drejte rizgjedhje vetem
nje here.

13.Konventa Evropiane mbi Blerjen dhe Mbajtjen e Armeve te

Zjarrit
Ne Tetor te 1971,10 anetar te Asamblese Parlamentare te Keshillit te Evropes dhane nje
propozim-rekomandim ne lidhje me luften kunder dhunes kriminale duke sygjeruar te hartohej
nje Konvente e cila te mundesonte harmonizimin e legjislacioneve mbi armet e zjarrit dhe duke
nenvizuar se kushtet e blerjes se ketyre armeve ndryshon shume nga nje shtet ne tjetrin. U krijua
nje Komitet i cili u mblodh nga marsi deri ne tetor 1971 dhe hartoi nje projektkonvente. Ne mars
1978 Komiteti i Ministrave hapi Konventen per nenshkrim por vendimi hyri ne fuqi me 28
Qershor te njejtit vit. Kjo Konvente nuk eshte ratifikuar akoma ne nje numer te madh shtetesh.
Konventa mund te konsiderohet si mikes sepse ne te njejten kohe ajo synon te mbroje njerezit
dhe te rregulloje tregtine e armeve. Konventa frymezohet nga teksti i Konventes
se Beneluksit ne fushen e armeve dhe municioneve te nenshkruara ne Bruksel me 9 Dhjetor
1970. Kjo e fundit u miratua pasi heqja e kontrolleve ne kufijt mes Holandes,Belgjikes dhe
Luksemburgut do te sillte zhdukjen e cdo lloj forme kontrolli per armet e zjarrit ne keto shtete.
Palet nenshkruese angazhohen njera-tjetren me ane te autoriteteve administrative te pershtatshme
per te luftuar trafikun e paligjshem te armeve te zjarrit dhe per te kerkuar dhe gjetur arme zjarri
te kaluara nga territori i nje shteti ne nje shtet tjeter. Ky parim i ndihmes reciproke nuk shkon
deri aty sa ti privoje shtetet nga liria e tyre per te miratuar ligje ne kete fushe. Konventa vendosi
nje sistem te ri kontrolli nderkombetar,ate te autorizimit te dyfishte. Parimi eshte se cdo shtet
nenshkrues merr masat e veta per te garantuar se asnje arme zjarri qe gjendet ne territorin e tij
nuk do tem und ti shitet, trasferohet ose falet ne cfardo lloj forme nje personi qe nuk eshte
resident ne ate shtet dhe qe nuk ka marr paraprakisht autorizimin e autoritetit kompetent te atij
shteti.

13.1.Konventa mbi pastrimin,zbulimin,sekuestrimin dhe

konfiskimin e produkteve te krimit

Kjo Konvente merret vetem me veprat te cilat sjellin fitime sic jane: trafiku i droges,
krimianliteti i organizuar, marrja me dhune e parave, rrembimi i personave, pra vepra qe sjellin
fitime ne kuptimin e gjere te fjales,ku vendin e pare e ze trafiku i droges si pikenisje per te
sherbyer dy rrethana: nga njera ane puna e bere nga grupi ………. me rastin e dy konferencave
teknike te mbajtura ne Strasburg ne Nentor 1983 dhe ne mars 1985, nga ana tjeter Konferenca e
Ministrave Evropiane ne lidhje me aspektet te abuzimit dhe te trafikimit te drogave. U krijua
keshtu ne vitin 1987 Komiteti i Eksperteve per bashkepunim nderkombetar ne lidhje me
zbulimin,sekuestrimin dhe konfiskimin e pasurive te krimit. Ne Shtator 1990 Komiteti i
Ministrave miratoi Konventen e cila u hap per nenshkrim me 8 Nentor 1990. Synuan te
lehtesonin bashkepunimin nderkombetar persa i perket hetimit, ngrirjes dhe konfiskimit te
pasurive te bera me cdo lloj aktiviteti kriminal dhe trafiqeve sidomos me ane te trafikut te
droges. Kane pasur per qellim te krijonin nje instrument i cili do ti detyronte shtetet te
parashikonin ne legjislacionet tyre te brendshme masa efikase kunder kriminalitetit te rende dhe
ne lidhje me konfiskimin e pasurive qe kriminelet i kane bere me ane te aktivitetit te tyre te
paligjshme. Kjo Konvente nuk e mban ne titull fjalen europiane arsyeja se ky instrument duhet te
ishte i hapur edhe per shtetet tjera, megjithese nuk ishin evropiane ndanin te njejtin qendrim me
shtetet e Keshillit te Evropes. Konveta perbehej nga dy grupe masash:
1.Masat e brendshme ne ndihme te bashkepunimit dhe inkriminimi i pastrimit te parave.
Te gjitha shtetet duhet te inkriminojne disa veprime qe kane te bejne me pastrimin e parave sic
jane: konvertimi ose transferimi i te mirave materiale nga persona qe jane ne dijeni te faktit se
keto te mira vijne nga aktiviteti kriminal dhe qe e bejne kete per te fshehur prejardhjen e
paligjshme,si dhe fshehjen e prejardhjes se investimeve, te levizjes ose te pronesise mbi sende
per te cilat autori eshte ne dijeni se vijne nga aktiviteti kriminal. 2.Kompetencat hetimore secila
pale merr te gjitha masat legjislative ose jo per t’ia beret e mundur autoriteteve te saj te bejne
dergimin ose bllokimin e dosjeve bankare, financiare ose tregtare. Asnjera nga palet nuk mund ti
referohet sekretit bankar per te refuzuar ti respektoje dispozitat e ketij neni. Secila pale mund te
miratoje teknika te vecanta hetimore me qellim qe ta beje sa me te lehte hetimin dhe gjetjen e
sendit te kerkuar dhe mbledhjen e provave te nevojshme.
3.Masa te ndryshme: Ka masa te perkoheshme dhe te perhershme. Me te rendesishme jane ato te
perhershme qe kane te bejne me konfiskimin. Si masa te perkohshme mund te permendet
ndalimi si dhe paraburgimi i personit. Masat e
bashkepunimit ndershteteror palet vendosin ne mes tyre nje bashkepunim sa me te gjere te
mundshem per hetimet dhe proc lidhur me konfiskimin e instrumenteve dhe te produkteve.
Rastet e refuzimit qe perdoren ne te gjitha llojet e bashkepunimit: -
Masat e kerkuara jane ne kundeshtim me parimet themelore te rendit juridik te shtetit te kerkuar,
- Shteti i kerkuar vlerson se rendesia e ceshtjes per te cilen behet fjale ne kerkese nuk e justifikon
marrjen e masave te kerkuara, - Vepra per te cilen eshte bere kerkesa eshte me karakter politik
apo fiskal, - Shteti i kerkuar konsideron se masa kerkimore eshte ne kundeshtim me ne bis in
dem, - Vepra per te cilen eshte bere kerkesa nuk konsiderohet vp ne ate vend.
Rastet e refuzimit per disa lloje te caktuar bashkepunimi – ndihma e ndersjellte me synim
hetimi,kur ajo presupozon masa shtrenguese dhe ndihma e ndersjellte me synim marrjen e
masave te perkohshme mund te refuzohen nga pala e kerkuar ne rastet kur veprimet ne fjale,
duke pasur parasysh legjislacionin e ketij vendi nuk do te ishin kryer nese do te behej fjale per
nje ceshtje te brendshme analoge. Kur e parashikon legjislacioni i shtetit te kerkuar,
bashkepunimi per qellime hetimore dhe bashkepunimi per marrjen e masave te perkohshme
mund te refuzohen kur masat e kerkuara nuk jane te realizueshme sipas legjislacionit te shtetit
kerkues ose sa u perket autoriteteve te ketij te fundit kur kerkesa nuk eshte autorizuar as nga nje
gjyqtar as nga nje magjistrat i prokurorise.

14.Konventa mbi terrorizmin

Fenomeni i terrorizmit ka marrë zhvillim sidomos pas gjysmës së dytë të shekullit XX. Përballë
zgjerimit të tij u bë e domosdoshme që shtetet, si individualisht ashtu edhe në kuadrin
ndërkombëtar të merrnin masa kundër kësaj sëmundjeje të rëndë të kohërave moderne.
Vështirësia e parë ishte përkufizimi i fjalës terrorizëm sepse është pothuajse e pamundur që të
gjendet një pëkufizim që të pranohet nga të gjithë. Mund të marrim në konsideratë metodën e
përdorur nga hartuesit e konventës: nëse ka dhunë ekstreme të natyrës që frikëson ose trondit
rëndë popullatën, mund të themi se ngjarjet janë të një natyre terroriste. Mund të merren në
konisderatë edhe arsyetr e veprimit të autorit nëse bëhet fjalë për arsyet politike, sociale, fetare,
etnike, raciste etj..autori i kësaj do të konsiderohet si kriminel terrorist.
-M.Mareti ka rimarrë përkufizimin e përdorur nga qeveria amerikane: Terrorizmi është një akt
dhune i paramenduar, poltikisht i motivuar, i kryer kundrejt shënjestrave joluftarake nga grupet
kombëtare të vcogla ose nga agjentë klandestinë të një shteti, qëllimi it ë cilit në përfgithësi është
të ndkojë mbi publikun. Kuy është përkufizimi më i mirë i mundshëm për shkak se bbashkon
arsyen e veprimit me aktin e dhunës , pra qëllimin dhe mjetin.
Vështirësia e dytë qëndron në faktin se lufta e domosdoshme kundër terrorizmit nuk mund të
zhvillohet duke shkelur të drejtat e njëriut.
Janë përgaditur shumë instrumente në kuadrin e BE-së.
Sa i përket Këshillit të Evropës, i vetmi i studiuar deri tani, ai ka miratuar 3 instrumente:
Konventa Evropiane për luftën kundër terrorizmit (1977) dhe Protokolli i amandamenteve
të kësaj konvente (2003),; Konventa e Këshillit të Evropës për parandalimin e terrorizmit
(2005). Dy instrumentet e para janë të lidhura me ndihmën e ndërsjellë , ndërsa konventa e 2005
mbetet të shqyrtohet.
-Në zbatim të konventës së vitit 2005, ligjvënësit kanë mirtuar ligje që kanë të bëjne si me
thelbin e legislacionit ashtu edhe me procedurën, si dhe dispozitat parandalues Ajo që
e dallon këtë konventë nga konventat e tjera të Këshillit të Evropës është fakti se është vendosur
nga secila palë, ajo i merr masat e duhura kryesisht në fushën e përgaditjes së autoriteteve të
ngarkuara me luftën kundër këtij fenomeni, dhe të organeve të tjera, si dhe në fushat e arsimit,
kulturës, informimit, mediave dhe sensibilizimit të opinionit publik, me qëllim që të
parandalohen veprat terroriste dhe pasojat e tyre negartive, me kusht që të respektohen të drjetat
e njeriut. Palët duhet të
inkriminojnë aktet që shtyjnë drejt veprimeve terroriste,si psh veprat si Rekrutimi për qëllime
terrorizm, Nxitja publike për kryerjen e veprimeve terroriste. Nuk është e nevosjme që një vepër
terroriste të jetë patjetër e konsumuar.Këto vepra inkriminojnë në vetvete arsyet e rrezikut
potencial që paraqesin.
Për të parandaular edhe më shumë aktet terroriste konventa vendos se shtetet duhet të
inkriminojnë edhe aktet e bashkëpunimit me autorët e këtyre veprave, aktin e urdhërdhënies, si
dhe aktet e kontyributit të dhënë për këto vepra me anë të ndihmës për të lehtësuar aktivitetin e
kriminelëve, ose ndihmës së dhënë me vetëdije të plotë grupit criminal që ka për qëllim kryerjen
e këtyre veprave.
Përgjegjësinë e personave juridikë e saktëson se ajo mjund të jetëpenale , civile, ose
administratve.
Dënimet duhet të jenë të efektshme, proporcionale dhe edukuese.
Konventa parashikom se të gjitha platë duhet të kujdesen që të mos i cenojnë liritë themëlore.
- Për të shmangur mangësitë në luftën kundër terrorizmit konventa parasheh se secili shtet duhet
të miratojë masat e nevojshme për të siguruar kompetencën në lidhje me veprat e parashikuara
dhe në vazhdim për rastet; Kur vepra kryhet në territorin e tij ose në bordin e një anijeje që mban
flamurin e tij; ose Kur vepra kryhet nga një shtetas i tij.
Kur një shtet vihet në dijeni se autori i vëtetë ose i dyshuar i njërës prej këtyre veprave mund të
gjendet në territotin e tij aim err masat e nevojshme në përputhje me legjislaconin e brendshëm
për të hetuar mbi faktet për të cilat është njoftuar. Ai sigurohet për praninë e personit në fjalë me
qëllim të procedimit ose ekstradimit të tij, por nga ana tjeter personi mund të komunikojë
mënjëherë me përfaqësuesin e shtetit të tij, i cili duhet të jetë në gjendje t’a takojë atë. Në këto
raste zbatohet legjislacioni i shtetit në territorin e të cilit gjendet autori i vërtetë ose i dyshuari
për kryerjen e vepërs.
Masat e bashkëpunimit ndërkombëtar- Vendin kryesor mes këtyre masave e zë ekstradimi. Psh
vendi qëështë kompetent dhe nuk e ekstradon një person është i detyruar t;ua paraqesë qështjen
autoriteteve të tij kompetente për ngritjen e padisë penale, ku ato vepra nuk konsiderohen si
vepra me karakter poitik ose vepra të frymëzuara nga motive politike, përveq rasteve kur shtette
ushtrojnë të drejtën e shprehjes së një rezerve për mos zbatimin e kësaj rregulle, me kusht q ëtë
marrin vet përsipër procedimin.
Detyrimi për të ekstraduar shuhet nëse pala e kërkuar ka arsye serioze për të besuar se kërkesa
mbështetet në faktet dhe vlerësimet që lidhen me racën, besimin, kombësinë, prigjinën,
mendimet politike, si në klauzolën e diskriminimit.
Autoritetet e një shteti mund të kërkojnë me iniciativë të tyre disa informacione të një shteti tjetër
neës mendojnë se këto informacione mund t’a ndihmojnë n=shtetin që pret të fillojë hetime ose
procedime. Por pala që dërgon këto informacione mund të vendosë edhe disa kushte në lidhje me
përdorimin e këtyre informacioneve nga vendi marrës.

14.1.Konventa mbi pastrimin e parave, zbulimin, kapjen dhe

konfiskimin e pasurive te vena me ane te krimit dhe mbi financimin
e terrorizmit (LOOS)

A.Financimi i terrorizmit - Secili shtet miraton ligjet e nevojshme për trajtimin e financimit të
terrorrizmit.

B.Masat që duhet të merren në nivel kombëtar – Shtetet miratojnë të gjitha ligejt e nevojshme
për të bërë të mundshme kryerjen e konfiskimit në fushën e pastrimit të parave, si dhe
inkriminimin e 20 veprave të përmendura në anexx (p.sh pjesëmarrjen e një grupi kriminal të
organizuar, trafik armësh..). Shteti që kryen konfiskimin e sendeve vepron me ato ashtu sic
parashikohet në legjislacionin e tij të brendshem. Shteti i kërkuar duhet sa të jetë e mundur
brenda kufinjëve të legjislacionit të tij të brendshëm dhe nëse është paraxhikuar në kërkesë të
ketë si prioritet kthimin e sendeve të konfiskuara tek pala kërkuese me qëllim që kjo e fundit të
mund gtë dëmshpërbleje të dëmtuarit nga vepra ose t.ua kthejë nga ajo vepër ose t.ua kthejë këto
sende pronarëve të tyre të ligjshëm. -Konventa organizon bashkëpunimin mes njësive
(kombëtare0 të shërbimeve të fshehta financiare në fushën e pastrimit të parave.Por një njësi
locale mund të refuzojë të japë informacione të cilat mund të pengonin një hetim gjyqësor
qëështë në zhvillim e sipër në vendet e kërkuara.
15.Konventa penale mbi korrupsionin(1999) dhe protokolli I saj
shtese (2003)

Korrupsioni në të gjitha format e tij është një nga plagët më të rënda të shoqërive tona. Do të
përmendim disa konventa dhe protokolle të BE-së si dhe shumë kligje të miratuara nga Këshilli i
Evropës si psh: Rekomandimi i Konferencës së 19-të të Drejtorisë së Ministrave Evropianë të
mbledhur në Valetë, në vitin 1994, rekomandimi icili solli Progarain e Veprimit Kundër
Korrupsionit, të miartuar nga Këshillli i Ministrave i Këshillit të Evropës në nëntor 1994;
Rezoluta 24 të miratuuar nga ministrat evropianë të drejtësisë në Pragë, në vitin 1997 dhe që
rekomandonte hartimin e një konvente penale në lidhje me korrupsionin të hapur për shtetet
anëtare por dhe jo anëtare.

E tërë kjo u arrit në Konventën Penale kundeër Korrupsionit e cila u nënshkrua në Strasburg më
27 janar 1999.Ajo ka hyrë në fuqi që prej 1 shkurt 2005 dhe është plotësuar nga Protokolli shtesë
i nënshkruar në Strasburg më 15 maj 2003. Masat e brendshme që
ndihmojnë bashkëpunimin – Konventa fton shtetet të inkriminojnë disa lloj veprimesh në bazë të
një dallimin klasik mes korrupsionit aktiv(që bëhet nga një person i tretë ndaj një personi në
detyrë dhe me tagrin për të plotësuar favorin që i kërkohet) dhe korrupsionit pasiv që bëhet nga
një person në detyrë, i cili kërkon ose pranon një favor nga një person i tretë). Secila palë
miraton masat e nevojshme për të përcaktuar kompentencën e vet kur vepra kryhet të paktën
pjesërisht në territorin e saj, kur autori është shtetas i saj, ose kur vepra implikon një nga
nënpunësit e saj qëështë gjithëashtu edhe shtetas i saj. Është krijuar një organ për të ndjekur
punën në vazhdimësi, i cili është grup i shteteve kundër korrupsionit (GRECO).Ky kujdeset për
zbatimin e dispozitave por edhe të atyre që kanë të bëjnë thjesht dhe drejëpërdrejtë me
bashkëpunimin.
Masat e bashkëpunimit ndërkobëtar - Parimet e përgjithshme
Konventa mbështetet së pari mbi parimin shumë të njohur të bashkëpunimit në bazë të
instrumenteve ndërkombëtare ose të marrëveshjeve, të cilat zbatohen në masën më të gjerë të
mundshme, por një shtet mund të mos e zbatojë këtë rregull nëse kërkesa është e tillë që mund të
cënojë interest e tij themelore, si: Sdovranitetin kombëtar, Sigurinë kombëtare ose Rendin
publik. Synimet e kësaj ndihme të ndërsjellë janë hetimet dhe procedimet në lidhje me krimet që
mbulon kjo konventë.Rregulla është e qartë dhe thotë se asnjë shtet nuk mund të përdorë sekretin
bankar për të refuzuar bashkëpunimin që i është kërkuar nga një shtet tjetër. Veprat e
korrupsionit janë kaq të rënda sa që kryerësit e tyre duhet të jenë të ekstradueshëm në cdo rast.
Nese pala e kërkuar e refuzon ekstadimin vetëm për arsye të shtetësisë së personit të kërkuar
sepse ose e konsideron veten si kompetente, ajo duhet t’ua parashtrojë qështjen autoriteteve të saj
kompetente për të filluar procedurën dhe duhettë njoftojë palëmn kërkuese sa më shpejtë të jetë e
mundur për rezultatet përfundimtare të procedimit (aot dedere, aot judicare). Përveq kësaj një
shtet ka të drejtë që me iniciativën e vet pra pa kërkesë paraprake të një shteti tjetër që t’i
komunikojë këtij të fundit informacione faktike, kur mendon se dërgimi i tyre mund ta ndihmojë
një shtet të fillojë ose të kryejë hetime ose procedime në lidhje me rastet e korrupsionit ose të
paraqesë një kërkesë pranë shtetit dërgues. Komunikimi me palëve bëhet duke kaluar nga një
autoritet qëndror, përvec rasteve urgjente kur mund të komunikojnë direkt mes vete.

16.Konventa mbi demshperblimin e viktimave

Përpjekje të shumta sollën hartimin e konventës evropiane mbi dëmshpërblimin e viktimave të

veprave të dhunshme, e cila u hap për nënshrim më 24 nëntor 1983.Shteti kontribon në
dëmshpërblimin e atyre që kanë pasur dëmtime të rënda në trup dhe në shëndet drejtpërdrejtë nga
vepra të dhunshme të kryera me dashje, por dëmi duhet të jetë i rëndë dhe të vijë si pasojë e
drejtpërdrejtë e një akti kriminal, gje që nënkupton një shkak-pasojë shumë të qarte.Përdhunimi,
helmimi, dhe zjarrvënia e qëllimshme konsiderohen si vepra të dhunshme të kryera me dashje.
Dëmshpërblimi do të jepet edhe nëse autori nuk mund të procedohet ose të dënohet, psh për
arsye të paaftësisë mendore ose të faktit qëështë i mitur.
-Sa u përket viktimave – kuptohet se ka dy lloje viktimash. Së pari viktimat e drejtpërdrejta apo
personat që kanë vuajtur pasojat e veprës (ata që kanë pësuar dëme të rënda), dhe pastaj vijnë
(ata që ishin në ngarkim të personit të vdekur për shkak të veprës), pra viktimat indirekte sc janë
bashkëshorti, bashkëjetuesi, ose fëmijët.Viktima mund të jetë shtetas i huaj si dhe shtetas i vendit
të ngjarjes. Faktikisht shteti i vendit të ngjarjes mërr përsipër dëmshpërblimin jo vetëm të
shtetasve të vet por edhe të shtetasve të të gjitha shteteve të tjera anëtare të Këshilliot6 të
Evropës, të cilët kanë vendbanim të përhershëm në territorin e shtetit ku është kryer vepra.
Sa u përket dëmeve – Dëmshpërblimi duhet të mbulojë të paktën elementet e mëposhtmë të
dëmit: Humbje të të ardhurave; Shprnzimet mjekësore dhe spitalore; Shpenzimet e funeralit; dhe
sa u përket personave në ngarkim humbjen e personit që mbante familjen. Pra bëhet fjalë për
dëmshpërblim minimal. Por mund të merren parasysh edhe faktorë tjerë sic janë pretium doloris
(cmimi i dhimbjes), ulja e jetëgjatësisë dhe rritja e shpenzimeve për arsye individualiteti të
shkaktuar nga vepra. Regjimi i mbrojtjes – Konventa konfirmon dy
rregulla përmbajtjeje: Së pari shteti kompetent për t’i dhënë viktimës një dëmshpërblim është
shteti në trë cilën ka ndodhur vepra (parimi i territorialitetit). Së dyti, shteti debito i
dëmshpërblimit mund të përcaktojë kufinjtë e regjimit të dëmshpërblimit sipas ligjit të
brendshëm (mund të caktojë sipas nevojës për dëmshpërblimin në tërësi ose për elemente të
caktuara të saj një kufi maksimal që nuk mund të tejkalohet, dhe një kufi minimal).
Konventa konfirmon atë që mund të quhet parim i dëmshpërblimit mesatar. Ky parim pëson disa
rregullime sa i përket uljes ose heqjes së dëmshpërblimit në bazë të rasteve: Gjendja financiare e
kërkuesit; Sjellja e viktimës ose e kërkuesit para, gjatrë ose pas veprës ose në lidhje me dëmin e
shkaktuar; Viktimë ose kërkues i implikuar në kriminalitetin e organizuar ose anëtar i një
organizate që kryen vepra të dhunshme (trafikim i drogës ose akte terroriste); Dëmshpërblim i
plotë ose i pjesshëm që do të binte në kundërshtim me ligjin apo rendin publik gjë që u jep
shteteve një liri të gjerë veprimi për të refuzuar cdo lloj dëmshpërblimi në rastet kur kjo gjë do të
ishte shumë tronditëse- kjo rregull shtrihet mbi viktimën dhe personat e afërt që kanë të drejtë
dëmshpërblimi; Mundësia që ka një shtet që t’a shmangë dëmshpërblimin e dyufishtë, t’a tëheqë
atë ose t’i kërkojë personit të dëmshpërblyer t’a kthrejë cdo shumë të marrë nganjë kriminel për
dëmin e pësuar ose shumat e marra nga sigurimet shoqërorë, apo sigurimet nga burimet tjera.

17.Konventa e Keshillit te Evropes per mbrojtjen e femijeve nga

shfrytezimi dhe abuzimet seksuale

Pikënisja e kësaj konvente ështe rritja dramatike dhe vetëm në pak vite e nurmit të abuzimeve
seksuale kundër fëmijëve sin ë rrafshin kombëtar ashtu edhe në atë ndërkombëtar. Gjatë samitit
të tretë të shteteve dhe qeverive të Këshilit të Evropës u miratua një plan veprimi në Varshavë
më 16 maj 2005.Ky plan ka përgaditur masat për t’i dhënë fund shfrytëzimit seksual të fëmijëve.
Bashkimi Evropian ka paraparë disa ligje por do t’ i përmendim 3 vendimet kuadër; Vendimi
Kuadër në lidhje me luftën kundër shfrytëzimit seksual të fëmijëve dhe pedopornografisë;
Vendimi Kuadër në lidhje me statusin e viktimave në kaudrin e procedimeve penale; dhe
së fundi Vendimi në lidhje me luftën kundër trafikimit me qenie njerëzore.
=>Për të përfunduar do të përmendim kontekstin e OKB-së - Konventen e OKB-së në lidhje me
të drejtat e fëmijëve e vitit 1989, Protokollin mbi shitjen e fëmijëve, prostituconin e fëmijëve dhe
pornografinë që përdor fëmijë si dhe Protokollin shtesë kundër kriminalitetit transkombëtar të
organizuar i cili synon parandalimin dhe dënimin e fenomenit të trafikimit të personave sidomos
të grave dhe fëmijëve. Këshilli i Evropës hartoi Konventën
për mbrojtjen e fëmijëve kundër shfrytëzimit dhe abuzimeve seksuale, nënshkruar në Lanzarote
me 25 tetor 2007,e cila është e përbërë nga 50 nene dhe ka 13 kapituj. Kapitulli 1 tregon se
konventa ka synim: a) të parandalojë dhe të luftojë shfrytëzimin dhe abuzimin seksual të
fëmijëve; b) të mbrojë të drejtat e fëmijëve; c) të promovojë bashkëpunimin kombëtar dhe
ndërkombëtar kundër shfrytrëzimit dhe abuzimeve seksuale në lidhje me fëmijët.
Fjala fëmijë nënkupton cdo person nën moshën 18 vjecare.
Në kapitullin 2 flitet për masat parandaluese.(shtetet duhet te marrin te gjitha masta legjislative
ose te llojeve te tjera ne lidhje me perzgjedhjen e personelit qe punon me femijet,ata duhet
gjithashtu te organizojne fushata mbi informimin e femijeve mbi rrezikun e shfrytezimit dhe
abuzimit seksual ku marrin pjese edhe prinderit nese eshte e nevoojshme).
Kapitulli 4 – përshkruan masat mbrojtëse dhe të ndihmës për viktimat.Shtetet duhet të krijojnë
struktura për dhënien e ndihmës së nevojshme viktimave, prindërve të tyre, si dhe kujdestarëve të
fëmijëve.

Kapitulli 6 – flet per te drejten penale materiale– Shtetet duhet të inkriminojnë abuzimet
seksuale të cilat janë:
a)Ushtrimi i aktiviteteteve seksuale me një fëmijë që nuk ka arritur moshën ligjore për të pasur
marrëdhënie seksuale; b)Ushtrimi
i aktiviteteve seksuale me një fëmijë: me anë të detyrimet, forcës apo kanosjes; duke abuzuar me
një pozicion të njohur mirëbesimi, autoriteti, ose influence mbi fëmijën dhe në gjirin e familjes;
duke abuzuar me një situartë vështirësie të një fëmije i cili mund të ketë një henndikep fizik ose
mendor, si dhe mund të jetë i varur nga të tjerët. Neni 20 i fton shtetet të
inkriminojnë cdo gjë që lidhet me pornografinë infantile si më poshtë:

a) Prodhimi i pornografise së fëmijëve;

b) Ofrimi ose dhënia në dispozicion e pornografisë fëmijëve;
c) Gjetja për vete ose për të tjerët të materialeve pornografike me fëmijë;
d) Posedimi i materialeve pornogerafike me fëmijë;
e) Gjetja me vetëdije dhe me anë të teknologjisë së komunikimit dhe informacionit e
materialieve pornografike me fëmijë;etj.

Me shprehjen pornografi infantile nënkuptojmë cdo material që paraqet pamje të një fëmije duke
kryer akte seksuale të qarta, reale, ose të simuluara, ose paraqitja e cdo organi seksual të një
fëmije me qëllime kryesisht seksuale. Konform përgjegjësisë të personave juridikë për veprat e
kryera për llogarinë e tyre nga cdo person fizik i cili vepron vetëm ose si pjesëtar i organit të
personit juridik.Trajton cështjen e dënimeve efektive, proporcionale dhe riedukuese në rapoert
me veprën e kryer dhe rëndësinë e saj. E drejta e procedurës
penale – Parashikon masat e përgjithshme të mbrojtjes së viktimave.Hetimet dhe procedura
gjyqësore duhet të vecohen nga deklarata ose akuza e viktimës.Ftohen shtetet të marrin të gjitha
masat me qëllim q ëafatet e parashrimit të vazhdojnë të jenë të vlefshme për një kohë të
mjaftueshme për kryerjen me efikasitet të procedimeve pasi viktima të ketë arritur moshën e
pjekurisë. Nëshqyrtimin e qështjes dëgjim i fëmijës viktimëështë thelbësor. Një shtet është
kompetent kur shkelja kryhet: në territorin e tij, në bordin e një anijeje me famurin e këtij shteti,
në bordin e një avioni të regjistruar sipas ligjit të atij shteti, nga një shtetas i tij, nga një person
me vendbanim në territorin e tij.

18.Bashkëpunimi gjyqësor dhe policor në fushën penale

Bashkëpunimi gjyqësor në Evropë mbështet në dy parime: njohja reciproke dhe harmonizimi.

Bashkëpunimi punon për të siguruar një nivel t lartë sigurie me anë të masave për parandalimin e
kriminalitetit, racizmit dhe ksenofobisë, si dhe për luftën kundër fenomeneve me anë të masave
të bashkërendimit dhe të bashkëpunimit mes autoriteve gjyqësore dhe policore dhe autoriteve të
tjera kompetente, si dhe nëpërmjet njohjes reciproke të vendimeve gjyqesore në fushën penale
dhe nëse është e nevojshme, nëpërmjet përafrimit të legjislacioneve penale. Në përputhje me
procedurën legjislative të zakonshme Parlamenti Evropian dhe Këshilli miratojnë masa që
synojnë:

a) Vendosjen e rregullave dhe të procedurave për të garantuar njohjen reciproke në të gjithë

Bashkimin, të të gjitha formave të gjykimeve dhe të vendimeve gjyqësore;
b) Parandalimin dhe zgjidhjen e konflikteve të kompetencës mes shteteve anëtare;
c) Mbështetjen e aftësimit profesional të magjistrave dhe të personelit të drejtësisë;
 d) Lehtësimin e bashkëpunimt mes autoriteve publike të të njëjtit nivel të shteteve anëtare
në kuadrin e procedimeve penale dhe ekzekutimit të vendimeve.
TFBE parashikon mundësinë e miratimit të afateve minimale të parashkrimit në lidhje me
procedurën penale. Bëhet fjalë për aspektet e a) pranueshmërisë reciproke të provave mes
shteteve anëtare; b) të drejtave të personave gjatë procedurës penale; c) të drejtave të viktimave
të kriminalitetit, d) elementeve të tjerë të posacëm gjatë p.p të cilat do të identifikohen
paraprakisht nga Këshilli me anë të miratimit të një vendimi. Për miratimin e këtij vendimi,
Këshilli vendos unanimisht pasi ka marrë miratimin e Parlamentit Evropian. Parashikohet
mundësi e vendosjes së rregullave minimale në lidhje me përkufizimin e veprave penale dhe
sanksioneve penale në fusha të kriminalitetit shumë të rëndëme karaker transkufitar dhe me
pasoja kundër të cilave duhet organizuar një luftë e përbashkët. Këto fusha të kriminalitetit janë:
terrorizmi, trafikimi i qenieve njerëzore dhe shfrytëzimi seksual I grave dhe i fëmijëve, trafikimi
i paligjshëm i drogave, trafiku i paligjshëm i armëve, pastrimi i parave, korrupsioni, falsifikimi i
mjeteve të pagesës, kriminaliteti informative dhe kriminaliteti i organizuar. Është parashikuar
edhe një procedurë ankimi kur njëri nga anëtarët e Këshillit mendon se një project direktivëdo të
cenonte aspektet themelore të sistemit të tij të drejtësisë penale. Procedura e ankimit nuk shtrihet
mbi tërësinë e bashkëpunimit gjyqësor në fushën penale duke parë se neni nuk e përmend këtë
mundësi në kuadrin e njohjes reciproke. Procedura kufizohet në teknikën e miratimit të
rregullave minimale. Kur një shtet anëtar mendon se një project direktivë do të cenonte aspektet
themelore të sistemit të tij të drejtësisë penale, ai mund të kërkojë që t’i drejtohet Këshillit
Evropian dhe që të pezullohet procedura normale legjislative. Pas diskutimeve dhe kur ka
konsensus Brenda një afati prej katër muajsh duke filluar nga momenti i pezullimit, Këshilli
Evropian e dërgon projektin në këshill gjë që shfuqizon pezullimin e procedurës normale
legjislative. Nëse të paktën nëntë shtete anëtare dëshirojnë të vendosin mes tyre një bashkëpunim
të përforcuar në bazë të projektdirektivës, ato vënë në dijeni Parlamentin Evropian, Këshillin dhe
Komisionin. -Shtetet anëtare që dëshirojnë të vendosin mes tyre në bashkëpunim të
përforcuar në një nga fushat e mbuluara nga traktatet, me përjashtim të fushave me kompetncë
ekskluzive dhe atyre të politikës së jashtme dhe të sigurisë së përbashkët, i drejtojnë një kërkesë
komisionit më anë të të cilës ata saktësojnë fushën e zbatimit dhe objektivat qësynojnë
bashkëpunimin e përforcuar që duan të krijojnë. Autorizimi për lejimin e një bashkëpunimi të
përforcuar të parashikuar në pg.1 jepet nga Këshilli me propozim të Komisionit, pasi Parlamenti
Evropian ka dhënë pëlqimin e tij.

18.1.E ardhmja e Eurojust-it

Misioni i Eurojust-it është të mbështesë dhe të forcojë bashkëpunimin mës autoriteve kombëtare
të ngarkuara me hetimet dhe procedimet në fushën e kriminalitetit të rëndë që prekin dy ose më
shumë shtete anëtare ose që kërkojnë një procedim të përbashkët, në bazë të operacioneve të
kryera dhe të informacioneve të dhëna nga autoritetet e shteteve anëtare dhe të Europolit.
Traktati i rim bi funksionimin e Bashkimit Evropian parashikon se për të luftuar kundër veprave
që cenojnë interesant financiare të Bashkimit, Keshilli i cili I cili merr vendime nëpërmjet
procedurës së rregulloreve në përputhje me një një procedurë legjilastive të posacme, mund të
krijojë një prokurori Evropiane duke u bazuar mbi Eurojust-in. Këshilli vendos unanimisht, pas
dhënies së miratimit nga Parlamenti Evropian. Prokuroria Evropiane do të ketë kompetencë për
të kërkuar, procedurar dhe dërguar për gjykim autoritetet dhe bashkëpunëtorët e veprave që
cenojnë interest financiare të Bashkimit.

18.2.Bashkëpunimi policor (Europol)

Misioni i Europolit është që të mbështesë dhe të forcojë veprimtaritë e autoriteteve të policisë

dhe të shërbimeve të tjera repressive të shteteve anëtare si dhe bashkëpunmin e tyre reciprok
nëparandalimin e kriminalitetit të rëndë që shtrihet në dy ose më shumë shtete anëtare, ky rol
vihet re në fushën e luftës kundër terrorizmit dhe të formave të kriminalitetit të cilat cenojnë
interest e përbashkëta që janë objekt i një politike të caktuar të Bashkimit. Këshilli i cili merr
vendime në përputhje me një procedurë legjilsative të posacme, mund të caktojë masa në lidhje
me bashkëpunimin operativ mes autorieteve të parashikuara nga ky nen. Këshilli merr vendime
unanimisht, pasi konsultohet me Parlamentin Evropian. Kur nuk ka unanimitet, grupi i përbërë
nga të paktën nëntë shtete anëtare, mund të kërkojë t’i drejtohet Këshillit në lidhje me projekt
masat. Në këtë rast procedura e Këshillit pezullohet. Pas diskutimit dhe nëse ka konsensus,
Brenda një afati prej katër muajsh duke filluar nga momenti i këtij pezullimi, Këshilli Evropian e
ridërgon projektin në Këshill për t’u miratuar. Në rast mungese të konsensusit dhe nëse të paktën
nëntë shtete anëtare dëshirojnë të vendosin një bashkëpunim të përforcuar në bazë të
projektmasave në fjalë, këto shtete informojnë brenda të njëjtit afat Parlamentin Evropian,
Këshillin dhe Komisionin. E ardhmja e Europolit do të ndikohet kryesisht nga miratimi i
vendimit të Këshillit në lidhje me krijimin e zyrës evropiane të policisëdhe më pak nga hyrja në
fuqi e Traktatit të Lisbonës dhe TFBE-së.

19.Konventa mbi riatdhesimin

Në tetor të vitit 1965, gjatë sesionit plenar të komitetit evropian për problemet kriminale i
propozoi Komitetit te Ministrave të Këshillit të Evropës, të hartonte një konventë evropiane në
lidhje me riatdhesimin e të miturve.Procedura e hartimit solli krijimin e një konventë e cila u hap
për nënshkrim më 28 maj 1970 në Hagë.Edhe sot e kësaj dite ajo është e ratifikuar vetëm nga
Italia dhe Turqia, sepse nuk ka pasur interesim nga shtetet e tjera.Që para Luftës së Dytë
Botërore, disa shtete kishin nënshkruar me njëri tjetrin konventa që parshihnin mundësinë e
transferimit të detyruar të një numri të miturve, të cilët ishin larguar nga autoriteti prindëror ose i
tutorit. Elementet thelbësore të konventës janë:
1.Konventa merret vetëm me të miturit, pra me persona që nuk e kanë arritur akoma moshën
madhore – sipas ligjit që zbatohet në përputhje me rregullat e të drejtës ndërkombëtare private të
shteteve kërkuese – dhe qënuk kanë zotësin të banojnë më vete; 2.Arsyet e kërkesës së
riatdhesimit dllohen nëdy raste: Në rastin e parë kemi një të mitur i cili gjendet në territorin e një
shteti ndërkohë që duhet të ishte në teritorin e një shteti tjetër. Shteti kërkues është ai që kërkon
transferine të miturit në territorin e tij, ndërsa shteti i kërkuar ështështeti në teritoriun e të cilit
gjendet i mituri. Në këtë rast është e mundur të bëhet një kërkesë transferi:
a) nese i mituri është larguar nga personat që ushtrojnë ndaj tij pushtetin prindor; b) nese
i mituri duhet t nënshtrohet një mase mbrojtjeje ose riedukimi; c) nese i
mituri duhet të gjendet në territorin e shtetit këkrues për arsye të një procedimi që synon marrjen
ndaj tij të masave mbrojtëse ose riedukuese. Në rastin e dytë,
shteti antëar i konventës në territorin e të cilkit gjendet i mituri e gjykon këtë prani të pajtueshme
me intersat e tij ose me ato të të miturit dhe për këtë arsye dëhiron të nxisë rikthimin e tij në
atdhe. Në rastin e riatdhesimit me
kërkesë të cdo shteti ku banon i mituri, shteti i kërkuar është i lirë të vendosë nëse shteti i kërkuar
pranon të presë të miturin. Në rastin e riatdhesimit me kërkesë të cdo shteti tjetër përveq atij ku
banon i mituri, shteti i këkruar duhet t’i japë vazhdimësi kërkesës. Ekzistojnë edhe raste kur
shteti i kërkuar mund të refuzojë kërkesën, psh: kur ky shtet mendon se kthimi në atdhe është në
kundërshtim me rendin e tij publik. –Ektradimi synon që të dorëzojë të dënuarin, ose personin
në procedim në duart e drejtësisë të një shteti të tretë. Ai ka një numër të caktuar garancish
(inkriminimin e dyfishtë, specialiteti, shpesh refuzim ekstradimi për bashkëkombasit). Natyrisht
këto garanci vlejnë si për personat madhorë ashtu edhe për të mitur. Kurse synimi i kthimit në
atdhe është i ndryshëm: ai bëhet gjithëmonë në interes të të miturve, Se cilat janë pasojat e këtij
ndryshimi varet nga rasti. Kur shteti kërkues është shteti ku qëndron i mituri dhe kur ky shtet
dëshirn t’a largojë atë, nuk ka konflikt mes riatdhesimit dhe ekstradimit meqenëse kthimi bëhet
me iniciatiuv të shtetit ku ndodhet i mituri. Në rastin kur shteti kërkues nuk është shteti i
residencës nuk ndodh kështu: faktikisht riatdhesimi ashtu sikur ekstardimi konsiston në
dorëzimin, nëpërmjet një autoriteti kompetent të një personi tek një shtet tjetër.

20.Traktati I Lisbones, TBE-ja dhe TFBE-ja e re dhe e Drejta Penale

Traktati i Lisbones parashikon shkrirjen e tri shtyllave te BE-se. Kjo struktur do te zevendesohet
nga nje struktur e vetme, e cila do te drejtoj te gjitha fushat e BE. Traktati iLisbones si dhe TBE-
ja dhe TFBE-ja e re marrin si pike referimi dy nocione qendrore : parimi i njohjes reciproke te
vendimeve dhe gjykimeve gjyqesore dhe perafrimi i legjislacioneve. Njohja reciproke e
gjykimeve dhe e vendimeve gjyqesore eshte nje instrument qe eshte perdorur me pare ne kuadrin
e shtylles se trete. Natyrisht qe nje system i tille funksionin vetem ne nje mjedis besimi reciprok.
Ky besim rritet sa me shume qe gjyqtari i pare te njihet me ligjislacionin e huaj, rritet me shtimin
e kontakteve me homologeve te tij te huaj dhe sa shume bindet se praktika e huaj korrespondon
me nocionet themelore te drejtesis. Pika e dyte e referimit- perafrimi i legjislacioneve munde te
kontribuoje per nje bashkpunim me te mire. Legjislacionet qe jane perafruar dhe qe i pergjigjen
keshtu kerkesave minimale te percaktuara ne nivelin e bashkimit evropian, kontribuojne ne nje
mirekuptim me te mire nga ana e autoritetit te shteti ekzistues.

TFBE – parashikon qe bashkpunimi gjyqesor ne fushen penale bazohet ne parimin e njohjes

reciproke te gjykimeve dhe te vendimeve gjyqesore dhe permban perafrimin e dispozitave
legjislative dhe rregulloreve te shteteve anetare ne fushat e kriminalitetit transkufitar. Per te
permbushur keto qellime, organet kompetente kane si instrument te tyre direktiven. Kjo directive
kerkon qe shtetet anetare, te cilat u adresohet ajo, te arrijne disa rezultate te caktuara, por duke i
lene instancave locale kompetencen e zgjedhjes se menyres dhe te mjeteve.

TFBE- parashikon mundesin e disa paraperkufizimeve minimale ne lidhje me procedure penale.

Behet fjale per aspektet si : a) pranimi reciprok i provave mes sheteve anetare; b) te drejtat e
personave gjate procedures penale; c) te drejtat e viktimave te krimit; d) elementet e tjera
specifike te procedures penale, te caktuara me perpara nga Keshilli nepermjet nje vendimi; per
miratimin e ketij vendimi duhet vota unanime e keshillit, pas miratimit nga Parlamenti Evropian.

21.Konventa evropiane kunder shkeljeve rrugore

U pergadit Konventa Evropiane kunder Shkeljeve Rrugore e cila u hap per nenshkrim me 30
Nentor 1964 ne Strazburg dhe hyri ne fuqi ne shume pak vende me 18 korrik 1972. Jane bere
shume pak ratifikime. Parimi themelor i Konventes eshte qe shteti ku banon keqberesi eshte
kompetent ne lidhje me nje veper te kryer ne territorin e nje shteti tjeter si per te filluar
procedimin ashtu edhe per te ekzekutuar nje denim. Edhe ketu kemi shkelje te parimit te
territorialitetit te ligjit penal dhe konfirmim te parimit te ndihmes se ndersjellte paresore. Shume
pak vende e kane ratifikuar (Qipro, Danimarke,France,Suedi,Rumani) Fusha e zbatimit te
Konventes; Konventa plotesohet me dy anekse. I pari dhe me i rendesishmi quhet “Fondi i
perbashket i veprave te qarkullimit rrugor” ky fond perbehet nga nje liste e gjate veprash qe
kane lidhje me qarkullimin rrugor. Ato permblidhen ne 7 kategori veprash: 1.Vrasje nga
pakujdesia dhe plagosje nga pakujdesia te shkaktuara ne kuadrin e qarkullimit rrugor, 2. Largim
nga vendngjarja, 3.Drejtimi i automjetit ne gjendje te dehur ose nen influencen e alkoolit si dhe
te drogave,ose ne kushtet e nje lodhje te madhe, 4.Drejtimi i automjetit pasiguracion,5.
Mosbindje ndaj thirrjeve te punojesit te qarkullimit rrugor, 6. Mosrespektim i rregullave ne lidhje
me disa aspekte te caktuara te qarkullimit psh shpejtesia,perparesia,vendqendrimi dhe ndalimi i
automjeteve,sinjalistika e automjeteve, ngarkesa dhe target, 7. Drejtimi i automjetit pa leje
drejtimi. Se pari bashkepunimi rrugor ne lidhje me keto shkelje supozon si
edhe ne raste tjera qe ato te jene te detyrueshme si per shtetin ne te cilin ndodhe ngjarja ashtu
edhe per shtetin ku banon personi.
Rregulla per sa i perket procedimit eshte: kur nje individ kryen nje shkelje rrugore ne territorin e
nje shteti ne te cilin nuk ndodhet vendbanimi i perhershem i tij, shteti i vendngjarjes mund ti
kerkoje shtetit te vendbanimit te procedoje autorin. Per sa i perket ekzekutimit
te vendimit , shteti qe e ka marr kete vendim mund ti kerkoje shtetit ku banon personi ta marr
persiper ekzekutimin e vendimit. Ekzekutimi eshte rreptesisht i ndaluar ne tri raste; a) nese
autori i shkeljes eshte denuar ne shtetin e vendbanimit me vendim te formes se prere per te
njejten shkelje, b)nese k perfunduar afati i parashkrimit te denimit ne baze te ligjit te
vendbanimit ose shtetit te vendngjarjes, c) nese autori i shkeljes ka perfituar nga amnistia ose
falja ne njerin na te dyja shtetet. Ekzekutimi mund te pezullohet nga shteti i vendbanimit ne tri
raste: a)nese autoritetet kompetente te ketij shteti kane vendosur te mos e fillojne ose te pushojne
procedimin e filluar per te njejten ngjarje, b) nese ngjarja per te cilen eshte dhene denimi eshte
objekt i nje procedimi ne kete shtet, c) nese ky shtet mendon se ekzekutimi mund te cenoje
parimet themelore te rendit te tij juridik ose kur ky ekzekutim nuk perputhet me parimet mbi te
cilat mbeshtetet zbatimi i se dr penale.
Konventa ne lidhje me efektet nderkombetare te heqjes se te drejtes per drejtimin e nje mjeti
motorik Komiteti i Ministrave i Keshillit te Evropes miratoi me 15 tetor 1971 Rezoluten me ane
te se ciles u rekomandohej shtetve anetare te Keshilit te Evropes te miratojne nje sitem per
heqjen e se drejtes se drejtimit.Kjo rezolute solli me vone miratimin e Konventes Evropiane mbi
efektet nderkombetare te heqjes se te drejtes se drejtimit te automjetit me motor e hapur per
nenshkrim me 13 Qershor 1976. Qellimi i saj ishte te mbushte nje boshllek ne lidhje me
parandalimin dhe denimin,faktikisht heqjen e te drejtes per te drejtuar nje automjet me
motor,vendim qe merrej kundrejt nje individi nga gjyqtari i vendit ku ka ndodhur ngjarja.

22.E drejta penale e Bashkimit Evropian

Bashkimi përbëhet nga tri shtylla, ku shtylla e tretë ka të bëjë me bashkëpunimin në fushën e
drejtësië dhe atë të punëve të brendshme. Përvoja e fituar gjatë viteve që nga hyrja në fuqi e
traktatit të Mastrihtit dhe të traktateve të Amsterdamit dhe të Nicës, të cilat reformuan traktatin
themelues n aka mësuar se e drejta penale është bërë fusha kryesore e interesimit të Bashkimit
Evropian. Për sa i përket policisë dhe drejtësisë janë krijuar Europoli dhe Eurojusti. Rrjeti
gjyqësor evropian luan rolin e tij në bashkëpunimin penal në Evropë. Traktati i Lisbonës
parashikon një pozicion akoma edhe më të rëndësishëm për të drejtën penale. Ashtu si u vendos
në konferencë ndërqeveritare të kryetarëve të shteteve dhe të qeverive të shteteve anëtare të
Bashkimit Evropian më 13 dhjetor 2007.

Traktati i Lisbonës I jep drejtesise ndërkombëtare një vend të rangut të pare në gjirin e
bashkimit. Traktati i ri i BE-së thotë se Bashkimi i ofron qytearëve të vet një hapësirë lirie,
sigurie dhe drejtësie pa kufij të brendshëm dhe një treg të brendshëm ku konkurrenca është e lirë
dhe e pandikuar. Hapësira gjyqësore është një objektiv parësor për BE-në. bashkimi punon për të
siguruar një nivel të lartë sigurie me anë të masave parandaluese për të luftuar kundër
kriminalitetit dhe kundër racizmit dhe ksenofobisë me masa koordinimi dhe bashkëpunimi mes
autoriteteve policore dhe gjyqësore dhe autoriteteve tjera kompetente si dhe nëpërmjet njohjes
reciproke të vendimeve gjyqësore në fushën penale dhe nëse është e nevojshme, përafrimi i
legjislacioneve penale. Lufta kundër mashtrimit bëri të lindë ideja e një të drejte penale
evropiane të njësuar. Respektimi i tri nocioneve qendrore- tri nocione qendore luajnë
rolin e tyre në këtë proces të evropianizimit të sistemeve tona të drejtësisë penale: besim, kulturë
juridike kombëtare dhe subsidiaritet.

-TBE-se së re parashikon se parimet e subsidiaritetit dhe i proporcionalitetit përcaktojnë

ushtrimin e kompetencave të Bashkimit Evropian.
Zbatimi i parimit të subsidiaritetit- në fushat që nuk janë kompetencë ekskluzive e tij Bashkimi
Evropian ndërhyn vetëm kur synimet e veprimit të ndërmarrë nuk mund të arrihen mënyrë të
kënaqshme nga shtetet anëtare në nivelin qendror ashtu edhe në atë rajonal dhe lokal, por mund
të arrihen më mirë për shkak të përmasave dhe të efekteve të veprimit të ndërmarrë në nivel të
Bashkimit Evropian.

Njohja reciproke si guri i themelit i bashkëpunimit penal në BE-në deklaratën e tyre të bërë pas
përfundimit te Samitit tëTamperes në tetor 1999 ministrat e kanë konsideruar njohjen reciproke
si një gur themeli të bashkëpunimit penal në Evropë. Programi i Hagës i miratuar nga Këshilli i
Bashkimit Evropian në nëntor 2004 e konfirmon lart. Kjo njohje nënkupton që vendimet e marra
nga një gjyqtar i një vendi tjetër anëtar ekzekuton drejtpërdrejt dhe menjëherë nga gjyqtari i një
shteti tjetër anëtar pa qenë e nevojshme që ky I fundi të bëjë ndonjë kontroll të thelluar të
vendimit të dhënë nga kolegu i tij.

Institucione penale evropiane- modeli klasik dhe i bashkëpunimit dhe i njohjes reciproke të
vendimeve gjyqësore përforcohet nga ekzisrenca e organeve si Europol dhe Eurojust. Në fushën
e kriminalitetit transkufitar rolin kryesor e luan Eurojust-i. Ai ka kompetencë të rekomandojë së
në cilin vend duhet të përqendohet ose bashkërendohet hetimi gjyqësor. Hetimi dhe procedimi i
një ceshtjeje penale të ndërlikuar- mashtrimi mund të kërkojë një punë të madhe nga organet e
policisë dhe të drejtësisë kombëtare të rendit të cilat Eurojust-i i ka njohur kompetencën të hetojë
dhe të ndjekë një cështje transkufitare.

Harmonizmi i të drejtës penale- sistemi i njohjes reciproke të vendimeve gjyqësore nuk e bëri të
domosdoshme harmonizimin e te drejtes kombetare te shtetit ne fjale. Nga ana tjeter, egzistenca
e ndryshimeve shume te medha mes ketyre vendimeve te marra per situata te ngjashme mund te
perbejne nje pengese per ekzekutimin e kerkesave qe vijne nga gjyqtari i sistemit me pak te
rrepte.
Keto mosperputhje mund te shfaqen : ne te drejten penale ne pergjithesi, ne te drejten penale te
posaqme dhe ne te drejten e procedures penale.

E drejta penale e pergjithshme njeh parime themelore siq eshte ai i ligjshmerise kriminale qe do
te thote se cdo aktkriminal eshte i cilesuar ne nje liste te caktuar : Nullum crime sine lege dhe
parimin se ky ligje eshte me i hershem te sjellja e denueshme (parimi i mosprapaveprueshmeris
te ligjit penal nullum crime si lege praevia ).Duhet te nenvizojme se pikenisjet jane pak a shume
te njejta.Pot ekziston nje perjashtim i rendesishem: personi juridik – ky i fundit nuk njihet kudo
si penalisht i pergjegjshem.Ne ditet e sotme kriminelet organizohen ne grupe.Nganjeher
mundesia per te konsideruar grupin si nje person pergjegjes mund te kete avantazhet e saj.Ne
keto raste, mund te miratohet nje mase ne shkalle Evropiane. Pra, ketu mund te behet nje lloj
humanizimi per te pasur rezultate me te mira.

E Drejta penale e posacme eshte dega e te drejtes kriminale, e cila parashikon dhe perkufizon
veprat dhe denimet qe jepen.Eshte e qarte se te gjitha vendet tona i aftesojne figurat e krimit, si
psh: Vrasje, dhune kunder personit, vjedhje, mashtrim si vepra penale, ne kete nivel nuk ka
pothuajse asnje ndryshim. Ne ndihmen e ndersjellte nderkombetare ndryshimet nuk perbejne
asnjehere pengese per ekzekutimin e kerkesave qe vijne nga jashte vendit. Ngjashmeria mes
parashikimeve te pergjegjesive penale ne vendet tona qendron ne themel te heqjes se detyrimit te
inkriminimit te dyfishte ne vendimin-kyq.

Ne lidhje me mandate arrestin evropian. Kjo heqje as qe mund te imagjinohej nese legjislacionet
penale te posacme do te kishin ndryshime te medha. Konvertimi i legjislacioneve procedural
eshte bere i mundur qe nga hyrja ne fuqi e Konventes Evropiane per te Drejtat e Njeriut dhe nga
zbatimi i saj nga GJEDNJ dhe nga gjykatat e vendeve tona.

Bashkimi evropian perbehet se pari nga Komunitetet Evropiane (shtylla e pare e bashkimit),
pastaj si perberes i dyte eshte bashkepunimi mes shteteve anetare te bashkimit ne fushen e
politikes se jashtme dhe sigurise se perbashket (shtylla e dyte) dhe se fundi si perberes i trete
eshte bashkpunimi i tyre ne fushen e drejtesise dhe qeshtjeve te brendshme (shtylla e trete).