9

Araling Panlipunan
Ikaapat na Markahan - Modyul 1
Konsepto at Palatandaan ng
Pambansang Kaunlaran

AIRs - LM
Araling Panlipunan 9
Ikaapat na Markahan - Modyul 1: Konsepto at Palatandaan ng Pambansang
Kaunlaran
Unang Edisyon, 2021

Karapatang sipi © 2021

La Union Schools Division
Region I

Ang lahat ng karapatan ay ibinibigay sa may akda. Anumang paggamit o

pagkuha ng bahagi ng walang pahintulot ay hindi pinapayagan.

Bumuo sa Pagsulat ng Modyul

Manunulat: Mary Grace P. Francisco

Editor: SDO La Union, Learning Resource Quality Assurance Team
Tagaguhit: Ernesto F. Ramos Jr., P-II

Tagapamahala:

Atty. Donato D. Balderas, Jr.

Schools Division Superintendent
Vivian Luz S. Pagatpatan, Ph.D
Assistant Schools Division Superintendent

German E. Flora, Ph.D, CID Chief

Virgilio C. Boado, Ph.D, EPS in Charge of LRMS

Mario B. Paneda, Ed.D, EPS in Charge of Araling Panlipunan

Michael Jason D. Morales, PDO I

Claire P. Toluyen, Librarian II

 Sapulin

Ang modyul na ito ay nakatuon sa konsepto at palatandaan ng

pambansang kaunlaran at kung papaano ka makapag-aambag sa pag-unlad
ng bansa bilang mabuting mamamayan nito.
Ang aralin na nakapaloob sa modyul na ito ay sistematikong inayos
upang mas madaling maunawaan ang daloy ng iyong pag-aaral.
May inihandang mga gawain na tataya sa iyong kaalaman hinggil sa
mga aralin. Inaasahang ikaw ay mahihikayat na pagyamanin ang iyong
kaalaman at maunawaan ang konsepto at palatandaan ng pambansang
kaunlaran.
Ang modyul na ito ay nakapokus sa pagtalakay tungkol sa Konsepto
at Palatandaan ng Pambansang Kaunlaran.

Pinakamahalagang Kasanayang Pampagkatuto:

• Nasisiyasat ang mga palatandaan ng pambansang kaunlaran

Pagkatapos mong mapag-aralan ang modyul, inaasahang iyong:

• Nakapagbibigay ng sariling pakahulugan sa pambansang
kaunlaran;
• Nasisiyasat ang mga palatandaan ng pambansang kaunlaran; at
• Nasusuri ang pagkakaiba ng pagsulong at pag-unlad.
 Simulan

Sa bahaging ito ay susubukan ang nalalaman mo sa

paksang babasahin sa pamamagitan ng pagsagot sa mga
tanong. Handa ka na ba? Halina’t simulan ang pagsagot.

Panimulang Pagsusulit:
Panuto: Basahing mabuti ang bawat tanong. Piliin ang letra ng wastong
sagot sa mga pagpipilian at isulat ito sa sagutang papel.

1. Ang sumusunod ay ang mga salik na maaaring makatulong sa pagsulong

ng ekonomiya ng isang bansa maliban sa isa. Ano ito?
A. Likas na yaman B. Kalakalan
C. Teknolohiya D. Yamang-tao

2. Ano ang tawag sa aklat nina Michael P. Todaro at Stephen Smith na

nagpapakita ng dalawang magkaibang konsepto ng pag-unlad?
A. Capitalism and Freedom B. Development as Freedom
C. Economic Development D. History of Economic Thought

3. Kaninong kaisipan ang nagbigay linaw sa pagkakaiba ng pagsulong at

pag-unlad?
A. Amartya Sen B. Feliciano R. Fajardo
C. Michael P. Todaro D. Stephen C. Smith

4. Sino ang may akda ng “Development as Freedom”?

A. Amartya Sen B. Feliciano R. Fajardo
C. Michael P. Todaro D. Stephen C. Smith

5. Ilang konsepto ang bumubuo sa pag-unlad?

A. Apat B. Dalawa
C. Isa D. Tatlo

6. Sa anong larangan ng ekonomiks ang tumutukoy sa paglago ng

ekonomiya ng isang bansa?
A. Pag-unlad B. Pagsulong
C. Pag-iimpok D. Pamumuhunan

7. Sa anong larangan ng ekonomiks ang tumutukoy sa pagkakaroon ng

maayos o yaong “developed” na isang lipunan?
A. Pag-unlad B. Pagsulong
C. Pag-iimpok D. Pamumuhunan
8. Maliban sa GDP at GNP, ano pa ang ginagamit bilang isa sa mga panukat
sa antas ng pag-unlad ng isang bansa?
A. Human Development Index B. Pull-push Rule
C. Quantitative Data D. Statistical Data Treatment

9. Ano ang tawag sa libro nina Sally Meek, John Morton at Mark Schug na
naglalaman ng mga salik na maaaring makatulong sa pagsulong ng
ekonomiya ng isang bansa?
A. Development as Freedom B. Economics, Concepts and Choice
C. Economic Development D. History of Economic Thought

10. Anong salik ang tumutukoy sa paggamit ng makina sa pagpapalago ng

ekonomiya ng isang bansa?
A. Likas na Yaman B. Kapital
C. Teknolohiya at Inobasyon D. Yamang-Tao

11. Sa anong salik nabibilang ang mga yamang-lupa, tubig, kagubatan, at

mineral?
A. Likas na Yaman B. Kapital
C. Teknolohiya at Inobasyon D. Yamang-Tao

12. Alin sa mga sumusunod na bansa sa Gitnang Silangan ang nagtamo ng

mabilis na paglago ng ekonomkiya dala ng kanilang kita mula sa langis?
A. UAE, Qatar, at Saudi Arabia B. UAE, Qatar, at Singapore
B. UAE, Qatar, at Pilipanas D. UAE, Qatar, at China

13. Sino ang nagpasimula sa Human Development Index noong 1990?

A. Amartya Sen B. Feliciano R. Fajardo
C. Mahbub ul Haq D. Stephen C. Smith

14. Ano ang tawag sa economic indicator ng bansa na nagpapakita ng

kabuuang produksiyon na nagagawa ng mamamayan sa loob at labas ng
bansa?
A. Gross Domestic Product B. Gross National Product
B. Human Development Index D. Multidimensional Poverty Index

15. Ano ang tawag sa economic indicator ng bansa na tumutukoy sa mga

produkto at serbisyo na ginawa sa loob ng bansa sa loob ng isang taon?
A. Gross Domestic Product B. Gross National Product
B. Human Development Index D. Multidimensional Poverty Index
Gawain 1: INSTA-SAGOT
Panuto: Pansinin ang mga larawan sa susunod na pahina. Suriing mabuti
ang kalagayan ng bawat larawan. Bigyan ng malikhaing pamagat ang
bawat larawan.

Pinagkunan ng larawan: https://www.scribd.com/document/406668366/Insta

Pamprosesong Tanong:

1. Ano ang iyong napuna sa mga larawan? Alin ang higit na

nakapukaw ng iyong pansin? Bakit?
2. Alin sa malikhaing pamagat na ibinigay mo sa mga larawan ang
ninais mong maging kalagayan ng iyong lipunan at ng ating bansa?
Ipaliwanag.
Gawain 2: ANG SA AMIN LANG
Panuto: Mula sa Gawain 1, tukuyin ang pagkakatulad at pagkakaiba ng
mga ito gamit ang speech balloon sa susunod na pahina. Anong mga
konsepto tungkol sa pamumuhay ng mga tao ang maaaring mabuo mula sa
mga larawan?

Pinagkunan ng larawan: https://www.slideshare.net/jaredram55/ekonomiks-lm-yunit-4-2

pambansang
Sa
masukat
kaunlaran
susunod
angnaiyong
bahagi
nalalaman
ay sasagutan
tungkol
mosa
ang
konsepto
isang tsart
at palatandaan
upang inisyal
ngna
Sa susunod na bahagi ay sasagutan mo ang isang tsart upang
inisyal na masukat ang iyong nalalaman tungkol sa konsepto at
palatandaan ng pambansang kaunlaran.

Gawain 3: EBOLUSYON NG MGA IDEYA

Panuto: Muling balikan ang mga konseptong iyong nakuha mula sa gawain
1 at 2.

➢ Isulat sa unang kahon kung ano lamang ang iyong nalalaman sa

paksa.
➢ Isulat naman sa ikalawang kahon ang mga bagay at konsepto na nais
mo pang matutuhan.
➢ Ang huling kahon naman ay sasagutin mo lamang kung tapos na ang
pagtalakay sa paksa. Huwag kang mag-alala dahil babalikan mo ang
gawaing ito sa tulong ng iyong guro bago matapos ang PAUNLARIN.
 Pinagkunan ng larawan: https://www.slideshare.net/sherwinm29/ekonomiks-
learning-module-yunit-4

Lakbayin
Konsepto ng Pag-Unlad

Batay sa diksiyonaryong Merriam-Webster, ang pag-unlad ay

pagbabago mula sa mababa tungo sa mataas na antas ng pamumuhay. Isa
itong kaisipang maaaring may kaugnayan din sa salitang pagsulong.
Sa aklat ni Feliciano R. Fajardo na Economic Development (1994),
malinaw niyang inilahad ang pagkakaiba ng pagsulong at pag-unlad. Ayon
sa kanya, ang pag-unlad ay isang progresibo at aktibong proseso. Ang
pagsulong ay ang bunga ng prosesong ito. Kung gayon, ang pagsulong ay
produkto ng pag-unlad. Halimbawa, ang makabagong pamamaraan ng
pagtatanim ng palay ay kinapapalooban ng isang proseso, at ito ang pag-
unlad. Ang resulta nito ay mas maraming ani, at ito ang pagsulong.
Ayon pa rin kay Fajardo, ang pagsulong ay nakikita at nasusukat.
Ang mga halimbawa nito ay mga daan, sasakyan, kabahayan, gusali,
pagamutan, bangko, paaralan, at marami pang iba. Ang mga ito ang resulta
ng pag-unlad. Subalit hindi doon nagtatapos ang pag-unlad. Dapat itong
makalikha ng mas marami at lalong mabuting produkto at serbisyo. Dagdag
pa niya, ang pag-unlad ay isang progresibong proseso ng pagpapabuti ng
kondisyon ng tao, gaya ng pagpapababa ng antas ng kahirapan, kawalan ng
trabaho, kamangmangan, di-pagkakapantay-pantay, at pananamantala.
Inilahad nina Michael P. Todaro at Stephen C. Smith sa kanilang
aklat na Economic Development (2012) ang dalawang magkaibang konsepto
ng pag-unlad: ang tradisyonal na pananaw at makabagong pananaw ukol
dito. Sa tradisyonal na pananaw, binigyang-diin ang pag-unlad bilang
pagtatamo ng patuloy na pagtaas ng antas ng income per capita nang sa
gayon ay mas mabilis na maparami ng bansa ang kaniyang output kaysa
sa bilis ng paglaki ng populasyon nito.Sa makabagong pananaw naman,
isinasaad na ang pag-unlad ay dapat na kumatawan sa malawakang
pagbabago sa buong sistemang panlipunan. Dapat na ituon ang pansin sa
iba’t ibang pangangailangan at nagbabagong hangarin ng mga tao at grupo
sa nasabing sistema upang masiguro rin ang paglayo mula sa di-kaaya-
ayang kondisyon ng pamumuhay tungo sa kondisyon na mas kasiya-siya.
Sa akdang “Development as Freedom” (2008) ni Amartya Sen,
kanyang ipinaliwanag na ang kaunlaran ay matatamo lamang kung
“mapauunlad ang yaman ng buhay ng mga tao kaysa sa yaman ng
ekonomiya nito”. Upang matamo ito, mahalagang bigyang pansin ang
pagtanggal sa mga ugat ng kawalang kalayaan tulad ng kahirapan,
diskriminasyon at hindi pagkakapantay-pantay at ng iba pang salik na
naglilimita sa kakayahan ng mga mamamayan.

Mga Palatandaan ng Pag-unlad

Pagsulong

Maaari kayang magkaroon ng pagsulong kahit walang pag-unlad?

Maraming bansa sa kasalukuyan, tulad ng China at Malaysia, ang
sinasabing progresibo. Maraming modernong gusali ang naitatayo sa mga
nasabing bansa. Maraming mga korporasyon ang kumikita nang malaki
subalit karamihan sa mga ito ay pagmamay-ari at pinamamahalaan ng mga
dayuhang mamumuhunan. Sa katunayan, sa kauna-unahang pagkakataon
ay naiulat ng United Nations Conference on Trade and Development
(UNCTAD) na noong 2012 ay mas malaki ang bilang ng mga dayuhang
mamumuhunan (FDI) sa mga papaunlad na bansa kompara sa mauunlad
na bansa.

Pigura 1: Global FDI in ows, developed, developing and transition

economies, 2000- 2012 (Billions of US dollars)
Pinagkunan: UNCTAD. 2013. Global FDI in ows, developed, developing and transition economies, 2000- 2012.
Retrieved from http://unctad.org/en/PublicationsLibrary/webdiaeia2013d1_en.pdf on November 2, 2014
 Ang pagpasok ng mga dayuhang mamumuhunang ito ay
nakapagtataguyod ng mas mabilis na paglago at pagsulong ng kanilang
ekonomiya. Subalit, laganap pa rin ang kahirapan, kawalan ng sapat na
edukasyon, at patuloy na pagbaba ng antas ng kalusugan sa mga nasabing
papaunlad na bansa.
Maliban sa mga mamumuhunan, malaki rin ang naitulong ng mga
likas na yaman tulad ng langis sa pagsulong ng ekonomiya ng isang bansa.
Karamihan ng mga bansa sa Gitnang Silangan tulad ng UAE, Qatar, at
Saudi Arabia ay nagtamo ng mabilis na paglago ng ekonomiya dala ng
kanilang kita mula sa langis ayon na rin sa ulat ng International Monetary
Fund noong 2013. Nakapagpatayo sila ng maraming gusali at
imprastraktura na talaga namang nakatulong sa pag-unlad ng mga
nasabing bansa. Bunga nito, nakapag-angkat sila ng mga makabagong
teknolohiya, magagaling na manggagawa, at mga dekalidad na hilaw na
materyales mula sa ibang bansa.
Bukod pa sa mga likas na yaman, may iba pang mga salik na
maaaring makatulong sa pagsulong ng ekonomiya ng isang bansa. Sa
librong Economics, Concepts and Choices (2008) nina Sally Meek, John
Morton at Mark Schug, inisa- isa nila ang mga ito.

1. Likas na Yaman. Malaki ang naitutulong ng mga likas na yaman

sa pagsulong ng ekonomiya lalong-lalo na ang mga yamang-lupa,
tubig, kagubatan, at mineral. Subalit hindi kasiguraduhan ang
mga likas na yaman sa mabilis na pagsulong ng isang bansa.
2. Yamang-Tao. Isa ring mahalagang salik na tinitingnan sa
pagsulong ng ekonomiya ang lakas-paggawa. Mas maraming
output ang nalilikha sa isang bansa kung maalam at may
kakayahan ng mga manggagawa nito.
3. Kapital. Sinasabing lubhang mahalaga ang kapital sa
pagpapalago ng ekonomiya ng isang bansa. Sa tulong ng mga
kapital tulad ng mga makina sa mga pagawaan ay nakalilikha ng
mas maraming produkto at serbisyo.
4. Teknolohiya at Inobasyon. Sa pamamagitan ng mga salik na ito,
nagagamit nang mas episyente ang iba pang pinagkukunang-
yaman upang mas maparami pa ang mga nalilikhang produkto at
serbisyo.

Pag-unlad

Masasabing ang pagsulong ay isa lamang aspekto ng pag-unlad. Sa

pagsulong, sinusukat ang halaga ng mga produkto at serbisyong nalikha sa
loob ng isang panahon. Sa pagsukat nito, ginagamit ang Gross Domestic
Product (GDP), Gross National Product (GNP), GDP/ GNP per capita at real
GDP/ GNP. Sa kabilang banda, hindi sapat na panukat ang kabuuang
halaga ng mga produkto at serbisyo dahil hindi nito naipakikita kung paano
naipamamahagi ang kita at yaman ng bansa sa mga mamamayan nito.
Samakatuwid, hindi sapat ang mga numero, makabagong teknolohiya, at
nagtataasang gusali upang masabing ganap na maunlad ang isang bansa.
Higit pa rito ang kahulugan ng pag-unlad. Higit pa ito sa mga
modernong kagamitan at mga makabagong teknolohiya sapagkat kasama
rito ang mga pagbabago sa lipunan at paraan ng pamumuhay ng mga tao.
Ayon kay Fajardo, ang pagsulong ng isang ekonomiya dulot ng mga
dayuhang mamumuhunan at ang pag-unlad na inangkat ay walang
kahulugan sa masa kung ang mga ito ay hindi nararamdaman ng mga
pangkaraniwang tao. Ayon pa kina Todaro at Smith sa kanilang aklat na
Economic Development, ang pag-unlad ay isang multidimensiyonal na
prosesong kinapapalooban ng malaking pagbabago sa istruktura ng
lipunan, gawi ng mga tao at mga pambansang institusyon, gayundin ang
pagpapabilis ng pagsulong ng ekonomiya, pagbawas sa di pagkakapantay-
pantay at pag-alis ng kahirapan

Human Development Index

Maliban sa paggamit ng GDP at GNP, ginagamit ang Human

Development Index bilang isa sa mga panukat sa antas ng pag-unlad ng
isang bansa. Ang Human Development Index (HDI) ay tumutukoy sa
pangkalahatang sukat ng kakayahan ng isang bansa na matugunan ang
mahahalagang aspekto ng kaunlarang pantao: kalusugan, edukasyon at
antas ng pamumuhay. Sa pagsukat ng aspektong pangkalusugan,
ginagamit na pananda ang haba ng buhay at kapanganakan. Ipinapahiwatig
dito ang bilang ng taon na inaasahang itatagal ng isang sanggol kung ang
mga umiiiral na dahilan o sanhi ng kamatayan sa panahon ng kaniyang
kapanganakan ay mananatili habang siya ay nabubuhay. Sa aspekto
naman ng edukasyon, ang mean years of schooling at expected years of
schooling ang mga ginagamit na pananda. Ang mean years of schooling ay
tinataya ng United Nation Educational, Scientific, and Cultural Organization
(UNESCO) batay sa mga datos mula sa mga sarbey at sensus ukol sa antas
ng pinag- aralan ng mga mamamayan na may 25 taong gulang. Samantala,
ang expected years of schooling naman ay natataya base sa bilang ng mga
nag-aaral sa lahat ng antas ng edukasyon. Itinakda ang 18 taon bilang
expected years of schooling ng UNESCO. Ang aspekto ng antas ng
pamumuhay ay nasusukat gamit ang gross national income per capita.
Kahalagahan ng HDI

Ang HDI ay nilikha upang bigyang-diin na ang mga tao at ang

kanilang kakayahan ang dapat na pinakapangunahing pamantayan sa
pagsukat ng pag-unlad ng isang bansa, hindi lang ang pagsulong ng
ekonomiya nito. Tinatangka ng HDI na ihanay ang mga bansa mula 0
(pinakamababang antas ng kaunlarang pang- tao) at 1 (pinakamataas na
antas ng kaunlarang pantao). Maaari itong gamitin upang suriin at busisiin
ang mga patakarang pambansa ng dalawang bansang may parehong antas
ng GNI per capita ngunit magkaibang resulta hinggil sa kaunlarang pantao.
Bawat taon, ang United Nations Development Programme (UNDP) ay
naglalabas ng Human Development Report ukol sa estado ng kaunlarang
pantao sa mga kasaping bansa nito.
Sa pinakaunang Human Development Report na inilabas ng UNDP
noong 1990, inilahad ang pangunahing saligan ng sumunod pang mga ulat
na nagsasabing “Ang mga tao ang tunay na kayamanan ng isang bansa.” Sa
pamamagitan ng mga pahayag na ito, na kinatigan pa ng maraming
empirikal na datos at makabagong pananaw ukol sa pagsukat ng
kaunlaran, ang Human Development Report ay nagkaroon ng mahalagang
implikasyon sa pagbuo ng mga polisiya ng mga bansa sa buong mundo.
Ang Human Development Report ay pinasimulan ni Mahbub ul Haq
noong 1990. Ayon sa kaniya, ang pangunahing hangarin ng pag-unlad ay
palawakin ang pamimilian (choices) ng mga tao sa pagtugon sa kanilang
mga pangangailangan. Ang mga pamimiliang ito ay maaaring walang
katapusan at maaaring magbago. Madalas na pinahahalagahan ng mga tao
ang mga bagay na nakamit na hindi kayang ipakita ng mga datos at
impormasyon tungkol sa kita at pagbabago. Ilan sa mga ito ang mas
malawak na akses sa edukasyon, maayos na serbisyong pangkalusugan,
mas matatag na kabuhayan, kawalan ng karahasan at krimen, kasiya-
siyang mga libangan, kalayaang pampolitika at pangkultura, at pakikilahok
sa mga gawaing panlipunan. Ang layunin ng pag-unlad ay makalikha ng
kapaligirang nagbibigay ng pagkakataon sa mga tao na magtamasa ng
matagal, malusog, at maayos na pamumuhay.

Ang Human Development Report Of ce (HRDO) ng United

Nations Development Programme (UNDP) ay gumagamit ng mga
karagdagang palatandaan upang masukat ang hindi pagkakapantay-pantay
(Inequality-adjusted HDI), kahirapan (Multidimensional Poverty Index) at
gender disparity (Gender Inequality Index). Ang Inequality-adjusted HDI ay
ginagamit upang matukoy kung paano ipinamamahagi ang kita, kalusugan,
at edukasyon sa mga mamamayan ng isang bansa. Ang Multidimensional
Poverty Index naman ay ginagamit upang matukoy ang paulit-ulit na
pagkakait sa mga sambahayan at indibidwal ng kalusugan, edukasyon at
antas ng pamumuhay samantalang ang Gender Development Index ang
sumusukat sa puwang o gap sa pagitan ng mga lalaki at babae. Ang
pagbibigay pansin sa kaunlarang pantao ay lubhang mahalaga sa
paghahanap ng pamamaraan upang mas mapabuti pa ang kalagayan ng
mga tao. Ang human development ay hindi nakapako sa iisang konsepto
lamang. Bagkus, habang nagbabago ang mundo ay patuloy ring nagbabago
ang pamamaraan at konseptong nakapaloob dito. Tanging ang
katotohanang ang pag-unlad ay tunay na nasusukat lamang sa
pamamagitan ng epekto nito sa pamumuhay ng mga tao.

Galugarin

Sa bahaging ito susukatin ang iyong kaalaman sa mga paksang

nabasa.

Gawain 1: POWER OF TWO

Panuto: Basahin at suriin ang mga nilalaman ng dayagram na “Power
Thinking”. Kompletuhin ang mga kasagutan sa bawat kahon. Dito
susubukin ang iyong kakayahan na balangkasin ang mga impormasyon/
konseptong iyong nabasa. Maaaring dagdagan ang mga power box ayon sa
pagkaunawa sa tekstong binasa.

Konsepto ng Pag-unlad
Gawain 2: JUMBLED LETTERS
Panuto: Gamit ang mga pinaghalo-halong letra, tukuyin ang mga konsepto
at salitang inilalarawan ng sumusunod na pahayag. Isulat ang nabuong
salita sa kahon sa ibaba.

1. Sangay ng United Nations na naglalabas ng ulat ukol sa estado ng human

development sa mga kasaping bansa nito
PNDU

2. Ang nagpasimula ng Human Development Report.

BAHBUM LU AQH

3. Ang itinuturing na tunay na yaman ng isang bansa

OTA

4. Nilikha upang bigyang diin na ang mga tao at ang kanilang kakayahan
ang dapat na pinakapangunahing pamantayan sa pagsukat ng pag-unlad
ng isang bansa
NHMUA OPETENDVMLE EDIXN

5. Palatandaang ginagamit upang masukat ang kahirapan sa mga bansang

kasapi ng UN
DNMMLTNUOALIISEI RTYOVER
DIXNE

Gawain 3: Tukuyin Natin!

Panuto: Kilalanin ang tinutukoy ng bawat bilang. Isulat ang sagot sa
sagutang papel.

1. Ito ay isang progresibo at aktibong proseso sa pagpapabuti ng kondusiyon

ng tao gaya ng pagpapababa ng antas ng kahirapan, kawalan ng trabaho,
kamangmangan at di-pagkakapantay-pantay.
2. Nakadepende ang Pag unlad sa income ng isang bansa.
3. Mayroong malawakang pagbabago sa Sistemang Panlipunan.
4. Sa pamamagitan nito, nagagamit ng mas episyente ang iba pang
pinagkukunang-yaman upang mas maparami pa ang nalilikha.
5. Isang estratehiya na nagpapakita ng tamang pagbabayad ng buwis.
6. Isang estratehiya na nagpapakita ng pagtangkilik sa mga produktong
Pilipino.
7. Isang estratehiya na nagpapakita ng tamang pagboto.
8-10 Ibigay ang tatlong bansa sa Gitnang Silangan (Middle East) na
itinuturing na pinakamayaman sa langis.
 Palalimin

Gawain 1: GRAPHIC ORGANIZER

Panuto: Buuin ang graphic organizer sa ibaba batay sa tekstong iyong
binasa. Upang higit na maunawaan ay sagutin ang mga pamprosesong
tanong na susukat sa antas ng iyong kaalaman at pang-unawa

Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang tatlong aspektong sinusukat ng Human Development
Index?
2. Sa iyong palagay, sapat na kaya ang mga aspekto at pananda ng
HDI upang ganap na masukat ang antas ng pag-unlad ng isang
bansa? Patunayan.
3. Bakit mahalagang pagtuunan ng pansin ng mga pamahalaan ng
iba’t ibang bansa ang mga aspekto at indicators ginagamit sa HDI?

Gawain 2: PAGKAKAPAREHO AT PAGKAKAIBA

Panuto: Sa tulong ng isang kamag- aral, ilahad ang pagkakapareho at
pagkakaiba ng pagsulong at pag-unlad. Gamitin ang Venn diagram sa ibaba.

PAGSULONG PAG-UNLAD
Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang kaibahan ng pagsulong sa pag-unlad?
2. Maaari bang magkaroon ng pagsulong kahit walang pag-unlad?
Ipaliwanag.
3. Maaari bang magkaroon ng pag-unlad kahit walang pagsulong?
Pagtibayin.

Gawain 3: KAHON-ANALYSIS
Panuto: Basahin at suriin ang sumusunod na pahayag. Ipaliwanag ang
iyong sagot sa loob ng kahon sa susunod na pahina.

Ang mga tao ang Ang layunin ng pag- Ang pag-unlad ay

tunay na kayamanan unlad ay makalikha tunay na nasusukat
ng isang bansa ng kapaligirang lamang sa
nagbibigay ng pamamagitan ng
______________________ epekto nito sa
pagkakataon sa mga
______________________ pamumuhay ng mga
tao na magtamasa
______________________ tao
ng matagal, malusog,
______________________ at maayos na ______________________
______________________ pamumuhay ______________________
______________________ ______________________
______________________ _____________________ ______________________
______________________ _____________________ ______________________
______________________ _____________________ ______________________

Sukatin

Pangwakas na Pagsusulit
Panuto: Basahing mabuti ang bawat tanong at piliin ang wastong sagot sa
mga pagpipilian. Letra lamang ng wastong sagot ang isulat sa sagutang
papel.

1. Sa anong larangan ng ekonomiks ang tumutukoy sa paglago ng

ekonomiya ng isang bansa?
A. Pag-unlad B. Pagsulong
C. Pag-iimpok D. Pamumuhunan

2. Sino ang may akda ng “Development as Freedom”?

A. Amartya Sen B. Feliciano R. Fajardo
C. Michael P. Todaro D. Stephen C. Smith
3. Ano ang tawag sa libro nina Sally Meek, John Morton at Mark Schug na
naglalaman ng mga salik na maaaring makatulong sa pagsulong ng
ekonomiya ng isang bansa?
A. Development as Freedom B. Economics, Concepts and Choice
C. Economic Development D. History of Economic Thought

4. Sino ang nagpasimula sa Human Development Index noong 1990?

A. Amartya Sen B. Feliciano R. Fajardo
C. Mahbub ul Haq D. Stephen C. Smith

5. Ano ang tawag sa economic indicator ng bansa na tumutukoy sa mga

produkto at serbisyo na ginawa sa loob ng bansa sa loob ng isang taon?
A. Gross Domestic Product B. Gross National Product
C. Human Development Index D. Multidimensional Poverty Index

6. Alin sa mga sumusunod na bansa sa Gitnang Silangan ang nagtamo ng

mabilis na paglago ng ekonomkiya dala ng kanilang kita mula sa langis?
A. UAE, Qatar, at Saudi Arabia B. UAE, Qatar, at Singapore
C. UAE, Qatar, at Pilipanas D. UAE, Qatar, at China

7. Sa anong larangan ng ekonomiks ang tumutukoy sa pagkakaroon ng

maayos o yaong “developed” na isang lipunan?
A. Pag-unlad B. Pagsulong
C. Pag-iimpok D. Pamumuhunan

8. Sa anong salik nabibilang ang mga yamang-lupa, tubig, kagubatan, at

mineral?
A. Likas na Yaman B. Kapital
C. Teknolohiya at Inobasyon D. Yamang-Tao

9. Ang sumusunod ay ang mga salik na maaaring makatulong sa pagsulong

ng ekonomiya ng isang bansa maliban sa isa. Ano ito?
A. Likas na yaman B. Kalakalan
C. Teknolohiya D. Yamang-tao

10. Maliban sa GDP at GNP, ano pa ang ginagamit bilang isa sa mga
panukat sa antas ng pag-unlad ng isang bansa?
A. Human Development Index B. Pull-push Rule
C. Quantitative Data D. Statistical Data Treatment

11. Ano ang tawag sa economic indicator ng bansa na nagpapakita ng

kabuuang produksiyon na nagagawa ng mamamayan sa loob at labas ng
bansa?
A. Gross Domestic Product B. Gross National Product
B. Human Development Index D. Multidimensional Poverty Index
12. Ano ang tawag sa aklat nina Michael P. Todaro at Stephen Smith na
nagpapakita ng dalawang magkaibang konsepto ng pag-unlad?
A. Capitalism and Freedom B. Development as Freedom
C. Economic Development D. History of Economic Thought

13. Anong salik ang tumutukoy sa paggamit ng makina sa pagpapalago ng

ekonomiya ng isang bansa?
A. Likas na Yaman B. Kapital
C. Teknolohiya at Inobasyon D. Yamang-Tao

14. Ilang konsepto ang bumubuo sa pag-unlad?

A. Apat B. Dalawa
C. Isa D. Tatlo

15. Kaninong kaisipan ang nagbigay linaw sa pagkakaiba ng pagsulong at

pag-unlad?
A. Amartya Sen B. Feliciano R. Fajardo
C. Michael P. Todaro D. Stephen C. Smith

Mahusay! Natapos mo na ang iyong

modyul.
Pangwakas na Panimulang
Pagsusulit Pagsusulit
1. B 1. B
2. A 2. C
3. B 3. B
4. C 4. A
5. A 5. A
6. A 6. B
7. A 7. A
8. A 8. A
9. B 9. B
10. A 10.B
11. B 11.A
12. C 12. A
13. B 13. C
14. A 14. B
15. B 15. A
Susi sa Pagwawawasto
Sanggunian
A. Mga Aklat

Bernard R. Balitao et.Al. Ekonomiks – Araling Panlipunan Modyul para sa

Mag-aaral. Unang Edisyon 2015. Muling Limbag 2017
Rosemary P. Dino, Dominic B. Estallo. Karapatang ari @2012.
SalesianaBOOKS by Don Bosco Press, Inc.

B. Iba pang Sanggunian

Fajardo F. (1994) Economic Development, 3rd Edition. Manila: Navotas

Press; Todaro, M. P., Smith S. C.(2012) Economic Development,
https://www.scribd.com/document/406668366/Insta
https://www.slideshare.net/jaredram55/ekonomiks-lm-yunit-4-2
https://www.slideshare.net/sherwinm29/ekonomiks-learning-module-
yunit-4
UNCTAD. 2013. Global FDI in ows, developed, developing and transition
economies, 2000- 2012. Retrieved from
http://unctad.org/en/PublicationsLibrary/webdiaeia2013d1_en.pdf
on November 2, 2014