PHIẾU HỌC TẬP

BÀI “ÔN TẬP PHẦN LÀM VĂN”

1) Hoàn thành bảng sau:
Văn Tự sự Thuyết minh Nghị luận
bản
Yêu – Biết sắp xếp sự việc - Văn thuyết minh cần - Về nội dung: Phải làm
cầu cơ theo một trình tự có ý trình bày chính xác, rõ rõ được sự việc, hiện
bản nghĩa. ràng, chặt chẽ, hấp dẫn. tượng chứa vấn đề;
phân tích mặt sai đúng,
– Trình bày bài văn theo + Có hư cấu tưởng mặt lợi hại của nó; chỉ
một bố cục mạch lạc 3 tượng, không nhất thiết ra nguyên nhân và bày
phần. phải trung thành với sự tỏ thái độ ý kiến, nhận
vật, đối tượng.... định của người viết. Bài
– Tuỳ theo yêu cầu đối làm cần lựa chọn góc độ
tượng kể để lựa chọn + Trung thành với đặc riêng đế phân tích, nhận
tình huống và sắp xếp định; đưa ra ý kiến, có
sự việc có ý nghĩa. điểm của sự vật, đối suy nghĩ và cảm thụ
tượng. riêng của người viết.
2. Với bài tự sự kể - Về hình thức: Bài viết
chuyện tưởng tượng + Dùng nhiều so sánh, phải có bố cục mạch
liên tưởng. lạc, có luận điểm rõ
– Biết xây dựng cốt ràng, luận cứ xác thực,
truyện tạo tình huống phép lập luận phù hợp;
tưởng tượng hợp lý. lời văn chính xác, sống
động.
– Câu chuyện tưởng
tượng phải có ý nghĩa
và bố cục rõ ràng. (theo
kết cấu 3 phần của bài
tự sự)

2) Để viết được một văn bản cần thực hiện những công việc gì?
- Tìm hiểu đề, xác định được yêu cầu bài viết.
- Tìm và chọn ý cho bài văn.
- Lập dàn ý.
- Viết văn bản theo dàn ý đã xác định.
- Đọc lại và hoàn chỉnh bài viết.
3) Có thể chia đề tài của văn nghị luận trong nhà trường thành những nhóm
nào? Khi viết nghị luận về các đề tài đó, có những điểm gì chung và khác biệt?
-Có thể chia đề tài nghị luận trong nhà trường thành hai nhóm: nghị luận xã hội (các
để tài thuộc lĩnh vực xã hội) và nghị luận văn học (các để tài thuộc lĩnh vực văn học).
4)
a. Lập luận gồm những yếu tố nào?
 - Luận điểm
- Luận cứ
- Luận chứng
b.Thế nào là luận điểm, luận cứ và phương pháp lập luận? Quan hệ giữa luận điểm
và luận cứ?
- Luận điểm là các ý kiến xác đáng của người viết về vấn đề được đặt ra, có thể hiểu đó là
các tư tưởng, lập luận chính của người viết trong các văn bản nghị luận hoặc vấn đề nghị
luận đang được đề cập.
- Luận cứ là những lý lẽ, dẫn chứng đã được kiểm chứng dùng làm cơ sở, căn cứ để thuyết
minh cho luận điểm trong bài văn nghị luận.
- Luận cứ cần phù hợp các luận điểm, có nghĩa là luận cứ phải hài hòa với nội dung của
mà luận điểm nêu ra. Luận cứ cần đảm bảo tính chính xác, logic và khoa học.
c.Yêu cầu cơ bản và cách xác định luận cứ cho luận điểm.
+ Lí lẽ phải có cơ sở, phải dựa trên những chân lí, những lí lẽ đã được thừa nhận.
+ Dẫn chứng phải chính xác, tiêu biểu và phù hợp với lí lẽ.
+ Cả lí lẽ và dẫn chứng phải phù hợp với luận điểm, tập trung làm sáng tỏ luận điểm.
d.Nêu các lỗi thường gặp khi lập luận và cách khắc phục.
- Lỗi liên quan đến việc nêu luận điểm
Luận điểm chưa rõ, nội dung trùng lặp, không có sự nhấn mạnh ý hay phát triển ý.Không
nêu được luận điểm khái quát, diễn đạt trùng lặp, không trình bày đúng bản chất của vấn
đề.Nêu quá nhiều luận điểm trong một đoạn văn nhưng không luận điểm nào được triển khai
đầy đủ, rõ ràng. Lưu ý: Khi viết một đoạn văn bài văn cần: Xác định rõ luận điểm cần trình
bày: luận điểm phải phù hợp với đối tượng nghị luận, phải thể hiện được khía cạnh bản chất
của đối tượng cần bàn (giá trị, ý nghĩa, nội dung chủ yếu của vấn đề đang bàn đến). Dùng
phương tiện ngôn ngữ phù hợp: câu văn, từ ngữ rõ ràng, chính xác để diễn đạt đúng nội
dung cần trình bày. Có nhiều cách trình bày và sắp xếp luận điểm trong đoạn văn nhưng
luôn luôn phải chú ý đến tính lôgic, nhất quán của các luận điểm, luận cứ.
- Lỗi liên quan đến việc nêu luận cứ
Luận cứ mơ hồ, thiếu chính xác.Luận cứ thiếu tính hệ thống, lôgic, luận cứ không phù hợp
với luận điểm,luận cứ không đủ làm sáng tỏ cho luận điểm chính.Không đủ luận cứ để làm
sáng tỏ luận điểm hoặc quá nhiều luận cứ làm cho lập luận rối. Lưu ý: Khi nêu luận cứ trong
đoạn văn bài văn nghị luận cần: Rõ ràng, xác đáng. Các dẫn chứng cụ thể cần có xuất xứ,
nguồn gốc tin cậy, phù hợp với luận điểm.
- Lỗi về cách thức lập luận
Trình bày luận cứ thiếu tính lôgic, hệ thống luận cứ không đủ làm sáng tỏ cho luận điểm
chính.Luận điểm không rõ ràng, luận cứ thiếu toàn diện.Luận điểm không rõ ràng: phần gợi
mở, dẫn dắt không giúp cho việc nêu bật luận điểm chính. Luận cứ dùng để mở rộng, tiếp tục
phát triển đề tài không phù hợp với phạm vi đề tài được nêu trong những câu trước. Lưu
ý:Để lập luận tốt trong một đoạn văn cần: Tìm được luận điểm và luận cứ chuẩn => có sức
thuyết phục cao.
đ) Kể tên các thao tác lập luận cơ bản, cho biết cách tiến hành và sử dụng các
thao tác lập luận đó trong bài nghị luận.
1/ Thao tác lập luận giải thích:
– Là cắt nghĩa một sự vật, hiện tượng, khái niệm để người khác hiểu rõ, hiểu đúng vấn đề.
– Giải thích trong văn nghị luận là làm cho người đọc hiểu rõ được tư tưởng, đạo lý, phẩm
chất, quan hệ cần được giải thích nhằm nâng cao nhận thức, trí tuệ, bồi dưỡng tâm hồn, tình
cảm.
– Cách giải thích: Tìm đủ lý lẽ để giảng giải, cắt nghĩa vấn đề đó. Đặt ra hệ thống câu hỏi để
trả lời.
2/ Thao tác lập luận phân tích:
- Là cách chia nhỏ đối tượng thành nhiều yếu tố bộ phận để đi sâu xem xét một cách toàn
diện về nội dung, hình thức của đối tượng.
– Cách phân tích: Chia tách đối tượng thành nhiều yếu tố bộ phận theo những tiêu chí, quan
hệ nhất định.
3/ Thao tác lập luận chứng minh:
– Dùng những bằng chứng chân thực, đã được thừa nhận để chứng tỏ đối tượng.
– Cách chứng minh: Xác định vấn đề chứng minh để tìm nguồn dẫn chứng phù hợp. Dẫn
chứng phải phong phú, tiêu biểu, toàn diện sát hợp với vấn đề cần chứng minh, sắp xếp dẫn
chứng phải logic, chặt chẽ và hợp lý.
4/ Thao tác lập luận so sánh:
– Làm sáng tỏ đối tượng đang nghiên cứu trong mối tương quan với đối tượng khác.
– Cách so sánh: Đặt đối tượng vào cùng một bình diện, đánh giá trên cùng một tiêu chí, nêu
rõ quan điểm, ý kiến của người viết.
5/ Thao tác lập luận bình luận:
– Bình luận là bàn bạc, nhận xét, đánh giá về một vấn đề
– Cách bình luận: Trình bày rõ ràng, trung thực vấn đề được bình luận, đề xuất và chứng tỏ
được ý kiến nhận định, đánh giá là xác đáng. Thể hiện rõ chủ kiến của mình.
6/ Thao tác lập luận bác bỏ:
– Là cách trao đổi, tranh luận để bác bỏ ý kiến được cho là sai
– Cách bác bỏ: Nêu ý kiến sai trái, sau đó phân tích, bác bỏ, khẳng định ý kiến đúng; nêu
từng phần ý kiến sai rồi bác bỏ theo cách cuốn chiếu từng phần.

5) a. Bố cục của một bài văn nghị luận? Nhiệm vụ mỗi phần là gì?
- Mở bài : Nêu vấn đề có ý nghĩa đối với đời sống xã hội (luận điểm xuất phát, tổng quát).
- Thân bài : Trình bày nội dung chủ yếu của bài (có thể có nhiều đoạn nhỏ, mỗi đoạn có một
luận điểm phụ).
- Kết bài : Nếu kết luận nhằm khẳng định tư tưởng, thái độ, quan điểm của bài.
b. Yêu cầu của diễn đạt trong văn nghị luận? Cách dùng từ, viết câu và giọng văn?
- Cần phải lựa chọn những từ ngữ chính xác, phù hợp với vấn
đề cần nghị luận.
- Nên tránh sử dụng những từ ngữ sáo rỗng, cầu kỳ hay
những từ ngữ lạc phong cách và văn hóa người Việt. Sử
dụng các loại từ ngữ nữa Tây, nữa Ta sẽ làm ảnh hưởng đến
người đọc, người nghe.
- Kết hợp sử dụng các biện pháp tu từ từ vựng và một số từ
ngữ mang tính biểu cảm, gợi hình tượng như từ láy để bộc
lộ cảm xúc phù hợp nhất.
* Cách dùng:
- Cần phải kết hợp một số kiểu câu trong đoạn, trong bài,
cách liên kết câu, liên kết đoạn văn để tạo nên giọng điệu linh
hoạt giúp biểu hiện cảm xúc thật và gây ấn tượng cho người đọc,
người nghe.
- Sử dụng các phép tu từ cú pháp như điệp ngữ, đảo
ngữ... để tạo nhịp điệu và nhấn mạnh rõ hơn thái độ, cảm xúc của
mình.
c. Các lỗi về diễn đạt và cách khắc phục trong văn nghị luận?
- Những lỗi thường gặp là: Viết sai chính tả, dùng từ sai chuẩn mực, sử dụng từ không đúng
nghĩa, không hợp phong cách, hiện tượng lặp từ, thừa từ nhiều, sử dụng từ mang màu sắc địa
phương.
- Dùng đúng lúc, đúng chỗ, lột tả được thần thái của sự vật sự việc sẽ đem đến cho người đoc
sự khoái chá, cảm phục. Cần lưu ý là khi không nắm chắc nghĩa của từ, tốt nhất không nên
dùng.