Download as docx, pdf, or txt
Download as docx, pdf, or txt
You are on page 1of 5

1

Mi Tin Ta Tur Chanchin Tha

December 26, Pathianni Chawhnu Inkhawm


Thupui : Mi Tin Ta Tur Chachin Tha
Chhiar Tur : Lk 2:10-12

1. Mi tin tan damna a ni


2. Chu Chanhin Tha chu a duh apiang tan damna a ni
3. Chanchin Tha chu mi tin hnenah hriattir tur a ni

Thuhma : Vawiin hian Pathian rinawm zia ka hre chiang leh zual hlein ka hria a. A
chhan chu ka tawngtaia ka dilna hi zawi muang hian min chhan sak zel ni hian ka hria. Han sawi
ta ila, Middle School kan kal laia Gospel Camping rawn neitute Gospel Thunder Team Pu Zaitea
te huna laia, tlai chaw nghei tawngtai kan neih thin lai hian pheikhawk hi ka dil ve thin a ni, saw
lai hmeichhe lam lo luhna ka vei lamah hian ka tawngtai thin a. Chutah chuan pheikhawk rawng
sang (buggle shoe) kha ka dil thin a ni. Ka dil dan chu a mawlmang khawpah , ahming hre hek
lo, ‘pheikhawk rawng sang kheimit bula buggle awm ang kha’ ti hian ka dil tawp mai a. Ka dil fo
a, a hnuah chuan chutiang ang pheikhawk chu ka nei a. Mahse, tawngtaiin ka dil thin tih erawh
tun hnai teah hian ka hrechhuk chauh a ni. Chu, keini mihring hi chuan kan dilna ngei ngei pawh
kan hre reng lova, mahse, Pathian erawh chuan tul a tih hunah chuan min pe mai a ni.
Pakhat han sawi leh ila, vawiina ka awm dan hi a ni. Pathian hnehah hian eng emaw vang
tala Pulit a min din tir ve tur hian ka dil thin. Chu chu tunah hian Kohhran Committee-te
duhsakna zarah tihhlawhtlinin a awm leh ta. Pathan ropui ber rawh se. Bible-in engtin nge a tih,
1Johana 5:14-ah chuan Hei hi ama chunga kan huaina chu a ni, eng pawh a duh zawng anga
kan dil chuan min ngaihthlak sak thin hi, alo ti a ni.
History : Augustus-a rorel hun lai BC 31 – AD 14 chhung khan Rome sawrkar khan a
thuneihna sawhnghehna chilkhat a tan rampum chhiarpui a buatsaih thin a, hei hi mihring zat
hriatna ni satliah mai lovin chhiah chawi tur zat an hriatna atana tih a ni bawk a ni. Josepha te
nupa pawh kha Bethlehemah chhiarpui atan an kal a, scholar thenkhat chuan Isua kha pukah a
piang e, te an ti a. A thenin khualbuk vengtuin khatiang ang hmeichhe nau nei tep tawh lomhnar
kha awih a har, te an lo toi ve bawk a. Josepha-te nupa midang ruala kal ve thei lo kha chuan
khualbuk chan in ring lovin hmun dang an pan tawp mai em ni? te pawh a tih theih a ni.
Engpawh nise, Luka ziakah hi chuan ranchaw pekna thlengah a piang ngei tih a ziak a ni.

1) Mi Tin Tan Damna : Mi tin tana damna/mi tin huap zo a nihna hi a zirtirte a thlan
danah pawh hian a chiang hle awm e. Petera chu sangha mantu a ni a, khatih hun lai khan sangha
man kha hna hniam a ni lem lo. Hna zahawm takte pawh a niang. Jakoba leh Johana pawh
sangha mantu an ni a, mahse, an ni hi chu sangha mantu hausa, sangha mantu tur ruai chhawng
leh thin an ni. Matthia erawh chu chhiah khawntu a ni a, chhiah khawntu erawh hna sang ve tak
ni mah se, zahawm tak a ni lem lo thung a. Mipui sum laksaktu leh mi pamham tak ni turah
khang hunlai khan chhiah khawntute kha an ngai ani. An sum lakluhna a thianghlim lo nia an
2

hriat miau avangin Biakinah sawma pakhat pawh pe tlak lovah an ngai a hial a ni. Chuvang chu
alawm Isua’n chhiah khawntute zinga chaw a ei khan mi fel leh dan zawm tha em em, misual
haw em em tu Pharisaite khan Isua kha ‘misual ina chaw ei’ an tih ni (Mat 9: 10,11). Ni e, an
sual reng a ni, misual an ni. Chuvang chu a lawm Isua’n, “Mi chakte chuan daktawr an ngai lova,
mi bawrhsawmte zawkin an ngai ani,” a tih ni (Mat 9: 12b). Isua kha kha tahkhan daktawr angin
a in sawi a, an dam loh rukna, an chhungril na a hmuh avangin damdawi pe turin an zingah a
awm a ngai a ni. Van atanga min enkawl mai a duh tawk tawh lova, amah mamawhtute thleng
phak mihring taksa ngei a duh a, a lo kal; a tum a tih hlawhtling ta, kan daktawr chuan kan
damna atan a nun a hlan ta.

Sipai za hotu Jentail pa fanu tan damna a ni a, hmethai fapa tan damna a ni a,
chhiahhlawh tan damna a ni bawk a, Grik nu fanu ramhuai man tan tan damna a ni bawk (Mak
7:24ff)
Mi tin tan damna a nihna hi thlarau lamah mai ni lovin thaksa lam damna pawh a ni.
Marka ziakah hian chang 661 a awm a, chang 299 chu Isua thil mak tih ziahna a ni tiin a sawi.
Chanchin Tha bulite hian Isua thil a mak tih hi Matthaia- 21, Marka- 18, Luka-20, Johana- 8 an
ziak a. A vain 67 a ni a, ziah nawm paih chuan vawi 36 zet Isua thil mak tih hi a chuang a ni.
Isua thil mak tih hi hlawm 5-ah a then theih a, chungte chu
1) Taksa natna tihdamna
2) Ramhuai man tihdam
3) Leilung awmphunga thil mak, eg Thlipui hau reh
4) Mamawh thil bika thil mak tih, eg Sangha tam tak man, sangha kaa cheng hnih (Mat
17-24-27)
5) Nunna leh thihna chunga thil mak tih, tihte a ni hlawm a ni.
Isua khan thil mak ti nasa hle mah sela, awmze nei lovin thil mak kha a ti mai mai ngai
lo. Maka 7:31ff a bengngawng tawngtheilo a tihdam pawh khan a taks adamna chuan a thlarau
damna a thlen a, an khap nasat pauh leh a puang nasa ting mai ani. A aia pawimawh zawk mah
chu thlema a awm laiin thil mak a ti duh lo, Isuan makna hmanga in lantir a duh lo. Mak leh
dangdai te hi kan zawng lutuk mah ma hem a tih theih. Rev. Zairema paw’n mak zawng reng
reng zawngtutre chu, “Dangdai deuh hlek awm loha lungawi thei lo hmeichhe lerh tak ang an
ni, lungawina tak tak an thleng pha thin lo,” a lo ti a ni. Phar 10 tih damah pawh khan a chiang
mai awm e, midang 9 kha chuan a ti maktu Isua aiin a makna an buaipui a, kha kha Isua’n a duh
lo a ni. Hemi then tih tawp nan chuan Luka 2:32 a Sumeona’, a sawi ang khan Isua kha Jentailte
hnena eng puangchhuak tur leh Israel-te ropuina tur a ni a, Grik mi tan damna ani a, Mizo tan
damna a ni a, mi zawng zawng tan damna a ni.
Mi fing lo berampute chu Vantirhkohin aw ngeiin a hrilh laiin mifingte erawh chu arsi
hmanga hrilhin an awm a, Isua piang an hmuh khan engtin nge an awm an lawm em em ve ve.
Mitin tan damna a nih rual hian kan damna tura a hmanraw hman erawh chu a mihring a zir zel a
ni, a then chawp leh chilhin, then lei hmng ten, a then thu chauh hmang ten a ti dam. Thuthlung
Hluiah pawh khan inthawina turah pawh an phak tawk ang zelin a phut a ni. Leviticus 5:7ff
3

chuan sual thawin a tura beram no tlin lo tan thuro pahnih emaw parvano pahnih emaw, chu chu
a tlin loh leh chuan chhangphut dip tak epha hmun sawma thena hmun khat hlan tur a ni.

2) Chu Chanchin Tha chu a duh apiang tan damna a ni. Chanchin Tha chu a duh
apiang tan damna ani tih a ni a, Chanchin Tha chu Isua kha a ni mai a, a duh apiang tan Isua hi
damna a ni ti pawhin dah ila a dik tho awm e. Pathian hian engkim a ti thei kan ti thin a, a diklo
chu ka ti miah lova. Mahse, mihring duhthlanna kalh hian thil a ti ngai lo. Vantirhkohte paihthlak
an nih pawh kha an duhthlanna diklo vang a ni a, Eden huana bawhchhaitna pawh kha kan
duhthlanna vang tho ani. Isua pawh khan a tihdam tur thenkhat kha tihdam an duh leh duh lo a
zawt a, engtia an chunga tih nge an duh te a zawt bawk thin a nih kha. Bible-a chulam inziahna
chu kan hriat vek avagnin Bible pawn lama Pathian zawng tute kan sawi dawn a ni.
A hmasaberah chuan Jehovah witnesses ho hi sawi tai la, an ni hian Pathian hian mi
duhsak bik a neiin an ring a, an ni hian mi 14,4000 (Thup 7:4) chiah vanram kai turah an ngai a;
chu vanram chu kum 1953-ah khan lo theng turah an ngai a, mahse tun thlengin a lo la thleng lo.
Chung mi 144,000 zingah chuan sang tlemte chiah an dam tawh nghe nghe a, keimah ni in hai
vur nana Pathian thu hi hman a, ramri lo kham ngawt chi a nih loh zia a chiang hle a ni. Mi
zawng zawng huap zo damna a ni.
Jeremia 29: 13 Min zawng ang a, in thinlung zawng zawnga min zawn hunah min hmu
ang. Pakhatnah chuan Sadhu Sandar Singh-a kha a ni a, Shik ho hi Hindu sakhua atanga peng ni
mah se, chi inthliarna te leh milem biak te hi an duh ve lo. Shik sakhaw puithiam ni tura zirtir a
ni a, felna tinreng zirtirin a awm a, a zawm bawk a. Vawi khawt pawh khaw laia a kal lai hian
kutdawh khawngaihthlak tak a hmu a, chumi sin tur chuan puan apa hnenah pek a dil a, mahse,
apa chuan a lo phal lo a. Tanpui a duh em a, apa pawisa ru chhuakin puan chu lei a tum a, mahse,
thil diklo tih a hria a, a ti thei thawt lova. Apa bulah chuan a pawisa ruk chu a hrilh leh ta zawk
ani. Fel taka a awm reng lai chuan a nunah ruak a awm a, thudik hriat duhin a nun a tuihal a.
Zankhat chu a nunah Isua a rawn inlar ta a, chumi zan atang chuan Isua zuitu a lo nita a ni. A
chhungten an sum leh pai leh rangkachak tam tak hmanga an thlem chung pawhin Isua nena
ramngawa vahvaih chu a thlang ta zawk a ni. A thih dan chiah pawh a hriat lova, Tibet ramah a
thihna hun leh hmun pawh hriat lovin a han bo ta a ni. Sadhu Sandar Singh-a hian apa chu
Kristianah a let thei a, anu pawh kha la dam se chu Kristian a ni ve ngai ang a ti a ni.
Pahnihna atan chuan Islam ruhkawl Nabeel Qureshi-a chanchin hi a ni. Islam ho pawh
hian Isua chu a lo kal ngei tih chu an ring a, mahse, Pathian ani tih an pawm lova. Allah hi an
pathian a ni a, chu chuan zawlnei pakhat Mohhamad-a a nei an ti a, an lehkhabu thianghlim chu
Qran a ni. Nabeel-a hi mithiam tak mai a nia, damdawi lama doctor zir zoin master degree
pahnih a nei a, Ph.D a nei cheu bawk a ni. Arabic tawng kauhheh sajda an tia chu chu nikhatah
vawi 123 a sawi chhuak thin a ni. Muslim ho ngaih dan chuan Pathian mihringa lo chang a
krossa thih chu thil tenawm a ni, a duh chuan thi kher lovin awlsam takin min chandam thei tih
hi an rin dan chu a ani. Mahse, Nabeel-a pawh hian hriat chian duh a nei chu chu tunge a biak
Allah hi, a biak hi Pathian dik a ni em? tih te leh zawhna chi hrang hrang tam tak a nei a ni. Tin,
chhungrila thlamuanna a duh bawk a, a tawngtainah pawh,”Pathian, nangma thlamuanna neih
4

ka duh e. Ka chungah zah ngai la nangmah hriatna avanga thlamuanna neih ka duh,” tiin
Kristian a nih hmain a tu ber nge pawh a hriat loh, hriat a duh si hnenah a tawngtai a ni.
Pathian dik an zawng ta tak tak a, Pathian tan pawh pek loh ngaihna a awmlo ang tih tur
khawpin a bei nasa a ni, “Ka nunna te, ka chhungte nunna te, ka hlimna te, ka thiante nunna
te pawh i duh apiang min laksak la, mahse, Aw Pathian! Nangmah min neihtir ang che. Islam
chu kawng dik a nih pawhin min hmuh tir la, Kristian sakhua a dik zawk a nih pawhin ka
mitin min hmuhtir ta che,” tiin Pathian a dil a ni, a dil chu a hmu chiang khawp mai. A pumpui
a cancer a, a pumpui an paih a, khawvelah hun tam a nei tawh lo tih a hriat a a sawi chu ,”Kan
Pathian hi Hmangaih Pathian a ni a, ka hmangaih tawk lo che u anga ka lo awm a nihchuan
min ngaidam dawn nia,” tih a ni, a dil thlamuanna chu a hmu chiang khawp mai. Isua hi taksa
damna chu a ni teh meuh mai. Mahse, chu aia pawimawh leh Isua ngaihpawimawh zawk chu
thlarau damna hi a ni. Nabeel-a pawh kha a taksa chu thi mek mah se, a thlarau erawh siam
tharin a awm mek zel a. A tawngkam hnuhnungah pawh hmangihna a la sawi chhuak thei a ni.
Pathumna atan chuan Mizoteah a ni. Chanchin Tha hriltu sap missionary te kaltlangin
Chanchin Tha chu kan lo hre ta a. Rev. Zairema chuan Mizo ten Kristianna kan lo duh em em
chhan nia a hriat chu kan pi pute sakhaw lo vawn sa kha a Kristian sa tawh sa hlein a hria a ni.
Tlawmngaihna kan tih te, aia upa zah kan tih te leh Khuang chawi leh Thangchhuh kan tih te hlei
hlei kha a ni leh zualin a hria, a chhan chu mi thilkawm tan khuang a chawi theih lova, khuang
an chawi ni chuan an tan mai nilo khawtlanga mi harsa te tan buh te pawh an phal rai thin a, phur
eng emaw zat an sem ral thin a ni. Chu chuan Kristian thurin pawimawh tak midangte hmangaih
a kawk nghal niin a ngai ani. Hun alo kal a, harhna pawh a thleng mawlh mawlh a, hma kan
sawn phah em em. Mizorama Camping neih hmask ber nia record chu kum 1965 Feb-ah Synod
Hospital-ah neih a ni a, campers pawh mi 40 vel lai an awm a ni. Hetih lai hian Camping ti lovin
Camp Retreat tih a la ni. Tuna Gospel Camping kan tih tak hi chu Durtlang Kohhranin 1972-ah
an siam a ni. Mi lu la hnam Mizote tan pawh Isua chu damna leh hmasawnna a lo nih chu.
Bible dik zia kan hmu ta a ni, Tirhkohte 10:34 Pathianin mi duhsak bik a nei lo tih dik
takin ka hria e; nimahsela, hnam tin zingah tu pawh amah tiha, fel taka ti apiang a lawm
zawng mi an ni thin. Isreal-te tan chauh a nih loh zia pawh Galatia 2:6-8 Pathianin tumah thlei
bik a nei si lova; chutih a hnekin serh tante Chanchin Tha Petera hnena kawltira a awm
angin, serh tan lohte Chanchin Tha ka hnenah kawltirin a awm tih an hria a. Serh tante
tirhkoh ni tura Petera tana thawhsaktu ngei chuan, Jentailte tirhkoh ni turin ka tan pawh mi
thawhsak si a.

3) Chanchin Tha chu mi tin hnenah hriattir tur a ni: Marka 16:15 Khawvel zawng
zawngah kal ula, thil siam zawng zawng hnenah chuan Chanchin Tha hi hril rawh u, tih a ni
a, Chanchin Tha chu engtianga hril tur nge tih hriatna ber chu Bible hi a ni, Vugate-a te, John
Wycliffe-a te, John Hus-a te leh midang tam takin Bible dik leh thehdarh kawngah hma nasa
takin an la a, Martin Luther-a phei chuan printing press hi,”Pathian thilthlawn pek ropui ber
pakhat a ni” ati hial a, a chhan chu zau zawkin Bible an thehdarh theih phah a ni. India ramah
pawh Bible Society chu kum February 21, 1811-ah Nagpur-ah a lo ding ta a ni. Bible Society
hian Bible lehlin hna hi a thawk nasa em em a, record ka hmuh thar theih ber September 2020-ah
5

khan Bible bu pum hi tawng 704 (khawvelah tawng hi 7000 vel a awm angaih a ni) in an
letling tawh a, lehlin hna hi thawh mek zel a ni. Bible Sociey pawhin Chanchin Tha puan darh a
ngaih pawimawh a, a theih ang tawkin Bible lehlin kawngah hma nasa takin a la a ni.
A hma lama kan sawi tawh angin Mizoramah Chanchin Tha alo thlen khan Camping-te a
lo piang chhuak ta a, Chanchin Tha puandarh pawimawh zia leh tul zia pawh kan Synod-in lo
hriain kum 1977 Synod chuan Mizoramah zau zawka rawng kan bawl theihna turin Revival
Committee a din a, chu rawngbawlna chu lo thanglian zelin tunah chuan Revival Department tia
dah ani ta a, a hotu ber pawh Director tih a ni ta ani. Hma kan sawn zel a, tunah pawh Mizote
pawhin khawvel hmun hrang hrangah Missionary tam tak kan tir chhuak ve tawh a ni. Hebrai
1:14 thu Anni zawng zawng chu rawngbawlna thlarau, chhandamna rochungtu turte tan
rawngbawl tura tirh chhuah an ni lo vem ni? tih thu hi kan ti hlawhtling mek zel a, a lawmawm
hle a ni. Tin, Rom 15:20-ah Chanchin Tha chu Krista hming lam tawhna hmunah hril lovin,
tih a inziak a. He lei thu hi a nihna an gang hian la tai la chu Mizoramah Chanchin Tha hril a
ngai tawh lo. Mahse, Chanchin Tha kan la inhrilh reng a,khawvel tawp hma chu kan in hrilh zel
dawn, a chhan chu kan Pathian hi misual tihnaa lawmna nei lo Pathian ani tih thu Ezekiela
18:23-ah kan hmu tlat, kan phak ang tawk tawkin midang tan rawng kan bawl zel ang.
Isua thu sawiah khian mihringte hnenah chauh a ti lova, thil siam zawng zawngte hnenah
a tih lai tak hi pawimawh ka tih chu a ni. Isua avanga kan nun lo danglam hian kan mihringpuite
chunga kan rilru put dan mai bakah thil siam dang ransa leh thing leh mau kan enkawl danahte
hian danglamna thlen se la.
Atheist ho zawhna hman uar ber pakhat chu engvangin nge Pathian hi hmangaih Pathian
a nih chuan naupang te te te hi riltama thih a phal? tih zawhna hi a ni. Engtin nge Isua’n a tih ve
thung Johana 13:35-ah In inhmangaih chuan mi zawng zawngin ka zirtirte in ni tih chumiah
chuan an hria ang, a ti a. Kan sum lakluh duh dan leh kan che ziaah hian kan mihring puite
hmangaih tawk kan in ti em? tam lo awm thin pawh hi eng vang nge? Mizoramah chuan mau
tam vang chuan tam chu a tla ngei a, chu chu keimahni dan theih pawh a nilo. Mahse, a tam
zawk hi chu hma kan sial vang, sum kan chhek tun tun a, ei tur kan chhek tun tun a, kan ei sen
loh kan neih tam tak avanga thil tha lo lo thlengah Pathian kan mawhchhiat leh daih a ni zawk.
Pathian hian kan hreawm a phal tihna a ni lova; leilung kan enkawl dan dik loh em vangin
keimah ni leh keimahni kan in tam chhuah a ni.
Pathian hian kan thih hnuah chiaha nuam taka awm turin min ti lova; he khawvelah ngei
pawh hian a Tlanna avanga nuam tak, vanram pate siam turin min duh. Pathianin khawvel a
hmangaih em em a, tihah hian mihring chauh nilo thil siam dang pawh an tel vek a. Mihring
hnenah chuah nilo, thilsiam dang hnenah pawh a Chanchin Tha kan hril tur a ni, kan hril dan tur
chu tawng ka a tihin awmzia a nei tam lo ang, mahse, an laka kan khawsak dan leh kan enkawl
dan hi lo dang lamin, inrem taka awmah Pathian hian min duh a ni.

Vawiina kan thupui khawikhawmna nia ka hriat chu Pathianin mi duhsak bik nei lova tih
a ni. Kan thusawi tih tawp nan Thupuan 2:27

You might also like