Lakambini SHYNE

Lakandiwa APRIL
Ang Balagtasan ay isang uri Sa nangalilimping mga panauhin
ng himagsikan kung saan ang mga salita mo ako’y nagpupugay nang buong paggiliw;
ang ginagamit sa labanan. Sa entabladong inihahandog kong taos sa damdamin
ito, may apat panig ukol sa kanilang paksa itong balagtasang itatanghal namin.
na pag uusapan. Ang salitang “Balagtasan”
Ang tutungkulin ko’y pagka-lakandiwa,
ay hinango mula sa pangalan ni Francisco
ang papel ng inang batis ng pagkasi;
Balagtas.
sa isang tahana’y siya ang babae
na sa mga bunso’y tagapagkandili.
Ang Balagtasan ay isang uri ng tulaang
Pilipino na nasa anyong pagtatalo o debate.
Sa bawat sandali, ang laman ng isip
Tula pa rin ang ginagamit na paraan ng
ay ang mga bunsong supling ng pag-ibig;
pagsasaad ng damdamin at mga argumento
kanyang inaakay sa dakilang nais,
sa ginagawang pagtatalo.
kanyang hinuhubog sa mabuting hilig.

Sinasabi ring ang Balagtasan ay isang At pagka’t ako nga’y ina ng tahanan
himagsikan ng wika sapagkat naglalaban ang ang apat kong bunso’y ibig kong tawagan;
dalawa o higit pang manunula tungkol sa sa kanilang labi’y nais kong malaman
isang paksa gamit ang kanilang mga salita at ang kanilang hilig at hangad sa buhay.
tugma.
Ibig kong malama’t lubos na matatap
sa apat na bagay kung alin ang dapat
Nagsimula ang Balagtasan noong Abril 6,
ang Dunong ng isip, o ang Yamang pilak,
1924 na ginawa ng mga pangkat ng mga
ang Kagandahan ba, o kaya’y ang Sipag?
manunula upang alalahanin ang
kapanganakan ni Balagtas.
Aking mga bunso, ngayon ay isulit
ang laman ng inyong puso’t pag-iisip;
Ngayong umaga
pagka’t apat kayo’y ang sa Yamang panig
saksihan ang mga makata
ang ngayo’y ibig kong unang maulinig.
Ang kanilang panig
ay ipapakita. YAMAN: MARISOL
Inang ko, kung ako ang pamimiliin,
ay ang yaman na po ang aking kukunin;
kung tayo’y mayaman, ang bawat hilahil
kailanman, inang, ay di-sasaatin.
Sa atin ay hindi dadalaw ang gutom,
hindi mahuhubdan kahit may linggatong;
tayo ay katulad ng punong mayabong,
sa ulan at araw’y may bunga’t may dahon.
Tayo’y matutulad sa bukal ng batis
na dinadaluyang lagi na ng tubig;
sa bayan, sa nayon, o kaya’y sa bukid,
tayo’y maligaya at laging may awit.
Kahit na dumating ang kapighatian
tayo ay hindi na mangangailangan;
tayo ay maraming mga kaibigan,
at kung magtabisi’y hindi magkukulang.
DUNONG: OLIGIN
Sa akin po naman, ang ibig ko’y dunong,
ito po’y puhunang hindi natatapon;
ito kahit saa’y aking mababaon,
at di-mananakaw hanggang sa kabaong.
Mag-isa man ako, saan man sumapit;
ang dunong ay aking laging magagamit;
paano’y taglay ko sa sariling isip,
hindi mauubos, hindi mapupunit.
Sa piling ng aking mga kapwa-tao,
ako’y maaaring makapanagano;
ang aking sarili’y maiwawasto ko
at matutulungan ang kahit na sino
Hindi nanganganib na ito’y pumanaw
samantalang ako’y may diwa’t may buhay;
ako’y nangunguna, saan mang lipunan,
ako’y itatangi, ako’y igagalang.
SIPAG: THEA
Naiiba naman, yaring aking nais,
pagka’t kasipagan ang lagi kong ibig;
ang taong masipag, saan man sumapit
ay di-magugutom, hindi mananangis.
Ang taong masipag saan man tumungo
maluwag ang buhay at makapwa-tao;
paano’y karamay ng kahit na sino
kasama sa tuwa’t sa dusa’y kasalo.
Ang awa ng Diyos sa lupa’y laganap,
may buhay sa bukid, may buhay sa dagat;
sa bayan at nayon ay di maghihirap
ang kahit na sinong may puhunang sipag.
GANDA: CHERRY
Ako nama’y iba ang paniniwala,
nasa kagandahan ang lalong dakila;
sapagka’t ang ganda’y galing kay Bathala
ligaya ng tao sa balat ng lupa.
Ang ano mang bagay kailanma’t pangit
sa tao’t sa Diyos ay nakabubuwisit;
nguni’t sa maganda at kaakit-akit
nasisiyahan kang tumanaw, lumapit.
Ang ganda ay isang magandang puhunan
sa pakikisama’t pagkakaibigan;
subali’t ang pangit, sa iyong pagtulog
ay nagiging sanhi ng iyong bangungot.
(LAKAMBINI)
Kung kayo’y mayroong ibig ipahayag,
ang tatlong nauna’y aking tinatawag;
ang Dunong at Yaman, gayundin ang Sipag,
sa inyong katwira’y bigyan ng liwanag.
YAMAN:
Ang anumang dunong ay di-matatamo Kahit ka marunong kung ikaw ay tamad,
pag hindi ginamit ang Kayamanan ko; ikaw’y mamamatay na ang mata’y dilat;
ang Ganda’y hindi rin gaganda, pag ito, nalalaman mo man kung saan lilipad,
sa pilak at ginto’y inilayo ninyo. pag di ka kumilos, ikaw ay babagsak.

Ang Sipag, gayundin, di-magtatagumpay Kung gagawin nama’y laging magpaganda

pag walang salapi at hungkag ang tiyan; at masasawi ng pati kaluluwa;
kung wala kang bigas, palayok at kalan, sapagka’t sa takot na marumihan ka,
ang pagsasaing mo’y di-magagampanan. pati ng paggawa ay tatanggihan na.

Sa panahong ito’y buhay ang salapi, GANDA:

kailangang bilhin pati ang lunggati; Itong tatlong ito’y pawang nasisinsay
ang damit, pagkain at sa kani-kanilang katwira’t palagay;
kayo ba’y mayro’n nang nakitang kariktan
kubo mang munti,
na saan mang dako’y hindi kinalugdan.
kapag may pilak ka’y madaling-madali.
Wala ka mang dunong, pag ikaw’y maganda,
DUNONG:
ang kagandahan mo’y nagbibigay-sigla;
Ang kanyang matuwid ay di-matutumpak,
kung ikaw ay pangit kahit mayaman ka
ang katotohana’y kanyang binaligtad;
ay dahil sa yaman, pag ikaw’y sininta.
ang pilak at ginto kaya lang lumabas,
ay dahil sa Dunong na siyang tumuklas! At kung sa sipag lang kayo mamahalin,
alila’t utusan ang inyong daratnin;
Ang Sipag at Ganda’y walang katuturan
subali’t pag kayo’y may kariktang angkin,
kapag sa Dunong ko’y mapapahiwalay;
kahit saang dako, kayo’y sasambahin.
kahit masipag ka, kung ikaw ay mangmang
ang kamangmangan mo, sa iyo’y papatay. YAMAN:
Nguni’t ang mayaman at hindi hikahos
Ang hindi marunong gumamit ng Ganda
saan man dumating ay di-kinakapos:
ay asahan ninyong lalong papangit pa;
ang dukhang-marunong ay utusang lubos
saka ang karikta’y malimit magdala
ng kahit na mangmang ay di naman dahop.
sa pagkariwara ng puri’t kalul’wa.
Ang masipag nama’y mauutusan din
SIPAG:
at ang kagandahan ay kaya ring bilhin;
Lalong hindi tumpak ang iyong matuwid,
Anupa’t ang yaman, saan man dumating,
ang katotohana’y iyong tinumbalik;
kahit saang dako’y papanginoorin.
ang Yama’y sa Sipag kaya nakakamit,
ang tamad na tao’y siyang laging said. DUNONG:
Ang isang mayama’y laging nagtatanong
ng kanyang gagawin sa pantas at sulong!
Ako’y sanggunian saan man pumaro’n,
at sa inyong lahat ay handang magtanggol!
Ang Sipag ay usok pag ako’y nawala,
at ang Ganda nama’y babasaging bula;
ang Yaman ay yagit ang makakamukha
kapag ang may-ari’y mangmang at tulala.
SIPAG:
Sukat nang ang tao’y may Sipag na angkin,
ay di-mabibigo sa bawat gagawin;
ang Dunong ay isang bingaw na patalim
kapag itong Sipag ay di-gagamitin.
At ang Yaman nama’y mauubos agad
sa tamad na tao, batugan, bulagsak;
pati kagandaha’y malalantang ganap
kapag ang sino ma’y nanatiling tamad.
GANDA:
Ang Dunong at Sipag, saka ang Salapi
ay mitsa ng buhay ng pangit na budhi;
kapopootan ka’t buhay mo’y iigsi
kapag ang asal mo, ay masamang lagi.
Nguni’t pag maganda ang kaasalan mo,
ang lahat-lahat na’y gagalang sa iyo;
kaya naman lubos ang pananalig ko
na ang Kagandahan ay higit sa mundo.
YAMAN:
Nilikha ng Diyos ang yaman sa lupa
nang upang ang tao’y di-maging kawawa;
sapagka’t ang tao pag laging sagana,
ay di-magtitikim ng pait ng luha…
DUNONG:
Nguni’t nilikha rin itong karunungan
upang itong tao’y matutong mabuhay;
ang yaman sa lupa’y hindi mahuhukay
kung di gagamitin ang katalinuhan.
SIPAG:
Hindi naman ninyo dapat na limutin
na ang kasipagan ay inihabilin;
sinabi ng Diyos: ang inyong kakanin
sa pawis ng iyong mukha manggagaling!
GANDA:
Kung diyan hahangga itong pag-uusap,
itong Kagandaha’y sa Diyos nagbuhat;
ang langit, ang lupa, ang bukid, ang dagat,
masdan at sa ganda ay nagliliwanag…!
LAKAMBINI:
Ngayong marinig ko ang inyong katwiran,
ganito ang aking ibig namang turan;
ang DUNONG, ang GANDA, ang SIPAG,
ang YAMAN,
sa buhay ng tao’y pawang kailangan.
Ang mangmang na tao’y daling mapahamak,
sa pangit ang asal, daming lumilibak,
nagiging apihin ang salat sa pilak,
at laging palaboy ang hindi masipag.
Hanggang dito’t ngayo’y tinatapos namin
itong Balagtasang hiniling sa amin;
kung sakaling kayo’y may sukat pulutin,
pulutin ang wasto’t ang mali’y limutin.
Lakambini: shyne

ating nasaksihan

ang ganda ng isang balagtasan

isang uri ng panitikan

sa pagpapahayag ng saloobin

at pangangatwiran.

kaya’t ating ipairal,

ang ating kultura ,

kultutang bumubuhay

sating puso’t diwa

maraming salamat !

Lakandiwa April

Lakambini Shyne

Yaman – Marisol

Cherry – Ganda

Dunong – Oligin

Sipag - Thea