LIMITEAK ETA JARRAITUTASUNA

LIMITEEN KONTZEPTUA (ERREPASOA)

bada,

orduan esaten dugu dela.

Y
Lim f(x)  l ez da existitzen,
x c b  albo limiteak
l ez direlako berdinak
a ○
O c X X
O c

Y
Y
Y
c
X X
O O c
O c X

Lim f( x )   Lim f(x)   ez da existitzen,

x c x c albo limiteak ez direlako berdinak

Modu berean jokatzen dugu alboko limiteak + eta - direnean.

f(x)-ek ez du
Lim f( x )   Lim f( x )  l
Lim f( x )   x  x  limiterik x
x   denean

1
 LIMITEEN KALKULUA (ERREPASOA)

FUNTZIO BATEN LIMITEA PUNTU BATEAN: puntuaren balioa funtzioan ordezkatuko dugu:

= P(a)

FUNTZIO BATEN LIMITEA INFINITOAN:

Limitea rantz jotzen badu honako hau egingo dugu:

INDETERMINAZIOAK

Batzuetan limite bat kalkulatzerakoan honelako adierazpenak ager daitezke:

Adierazpen hauei indeterminazioak

deritze.

2
Indeterminazio bakoitzaren aurrean zer egin jakiteko ondorengo pausoak emango ditugu:

Albo-limiteak kalkulatuko ditugu:

a) FUNTZIO ARRAZIONALA: Zenbakitzailea eta izendatzailea faktoreetan deskonposatu

eta sinplifikatu.

3
b) FUNTZIO IRRAZIONALA: Zenbakitzailea (edo izendatzailea) konjokatuaz biderkatu eta
zatitu.

INFINITUEN KONPARAZIOA

 Infinituan, esponentziala edozein berretura baino ordena handiagokoa dela.

 Infinituan, berretura edozein logaritmo baino ordena handiagoko dela.

Adibideak

4
 izanik,

5
a) FUNTZIO ARRAZIONALEN ARTEKO KENKETA: M.K.T. egingo dugu.

Ikusi dugunez, indeterminazio berria ( ) ebazteko, faktoretan deskonposatu eta sinplifikatu

dugu.

b) ERRO KARRATUDUN FUNTZIOEN ARTEKO KENKETA: konjokatuaz biderkatu eta

zatitu.

Bi modutan egin daiteke:

6
 =

motako indeterminazioetara pasako ditugu.

7
8
 JARRAITUTASUNA PUNTU BATEAN

f(x) funtzioa jarraitua izango da x = a puntuan, honako baldintzak betetzen badira:

1. f(a) existitzea.
2. existitzea eta finitua izatea.
3. f(a) eta berdinak izatea, hau da, f(a) =

Ondorengo grafikoetan ikus dezagun zein den etenaren arrazoia kasu bakoitzean:

 existitzen da eta finitua da baina xo puntuan f(x0) ez da

existitzen.
Funtzioak etenune gaindigarria duela esaten da.

9
 existitzen da eta finitua da, baita f(x0) ere, baina ez dira berdinak.

Funtzioak etenune gaindigarria duela esaten da.

 Albo-limiteak existitzen dira eta finituak dira baina desberdinak direnez, ez da

existitzen.

Funtzioak lehen motako etenunea, jauzi finitokoa, duela esaten da.

 Albo-limiteak existitzen dira baina bat edo biak ez dira finituak.

Funtzioak lehen motako etenunea, jauzi infinitokoa, duela esaten da.

Albo-limiteren bat edo biak existitzen ez direnean, funtzioak bigarren motako etenunea duela esaten da.

10
 JARRAITUTASUNA TARTE BATEAN

Funtzio bat jarraitua izango da tarte batean, tarte horretako puntu guztietan jarraitua bada.

Jarraitua ez den puntuetan etena dela esaten da eta puntu horiei etenune deritze.

Adibideak

 Aztertu funtzioaren jarraitutasuna.

Jarraitua izango da, izendatzailea zero denean izan ezik, hau da, x =-3 denean. Beraz,
jarraitua izango da esparruan.

 Aztertu funtzioaren jarraitutasuna.

Jarraitua izango da, erroa zero edo positiboa ematen duten balioetan. Beraz jarraitua
izango da esparruan.

 Aztertu funtzioaren jarraitutasuna.

Jarraitua izango da , logaritmoa positiboa ematen duten balioetan. Beraz, jarraitua izango
da esparruan.

 Aztertu funtzioaren jarraitutasuna.

Esparru bakoitzean jarraitua izango da polinomioak direlako. Ikertu beharreko puntua,
lotura-puntua da, x=1 puntua.

f(1) = 1
Beraz ez da existitzen

Ez da jarraitua x= 1 puntuan

11
  Aztertu funtzioaren jarraitutasuna.

BOLZANO–ren TEOREMA

f(x) funtzioa jarraitua bada [a,b] tartean eta muturretan zeinu desberdineko balioak hartzen
baditu, existituko da tarte horren barruan c punturen bat non
f( c )= 0.

Bolzanoren teorema faltsua izan daiteke, azterturiko tartean

funtzioaren jarraitutasunaren hipotesia betetzen ez bada.
Kasu honetan f(a)<0 eta f(b)>0 dira, baina f(x) 0 da [a,b]
tartean.

12
Adibidea:

Egiaztatu x3 + x2 -7x + 1 = 0 ekuazioak soluzioa baduela [0, 1] tartean.

f(x) = x3 + x2 -7x + 1 hartuz, ikusiko dugu Bolzanoren baldintzak betetzen diren ala ez.
 x = 0 denean , f(0) = 1
 x = 1 denean, f(1) = -4
 f(x) jarraitua da [0, 1] tartean

Beraz, egiazta daiteke [0, 1] tartean funtzio horrek baduela soluzioa, hori da, badagoela c
puntaren bat non f(c) = 0 .

TARTEKO BALIOEN TEOREMA (DARBOUX-en TEOREMA)

f(x) funtzioa jarraitua bada [a,b] tartean, orduan f(a) eta f(b) artean dauden balio
guztiak hartzen ditu.

WEIERSTRASS–en TEOREMA

f(x) jarraitua bada [a,b] tartean, orduan funtzioak maximo eta minimo bat izango ditu bere
barruan.

Funtzioa konstantea bada [a, b] tartean, bere maximoa eta minimoa bat datoz.

13
 Ariketak

1. Kalkulatu ondorengo limiteak:

a) j)

b) k)

c) l)

d) m)

e) n)

f) ñ)

g) o)

h) p)

i) q)

2. Esan hurrengo funtzioak jarraituak diren ala ez emandako puntuetan:

a) x = 0 an

b) x = -2an

c) x = 2an

d) x = -1ean

e) x= 0an

3. Ba al dago k zenbakirik funtzioa x = 1 denean

jarraitua izan dadin?

4. Aztertu
jarraitutasuna x = -1 eta x = 1 ean.

14
 5. Aztertu jarraitutasuna x = 0
eta x = 4 direnean.

6. Aztertu funtzioaren jarraitutasuna.

7. Ikertu funtzioaren

jarraitutasuna.

8. Ikertu funtzioaren

jarraitutasuna.
9. Aztertu funtzio hauen jarraitutasuna a parametroaren arabera:

a)

b)

10. Aurkitu k-ren balioa honako funtzio bakoitza jarraitua izan dadin :

a)

b)

11. Lortu m eta n parametroek izan behar duten balioa, hurrengo funtzioa
jarraitua izan dadin multzoan.

Soluzioak:

1.
a) - j) -1
b) -8 k) 4
c) 3 l) 2
d) - m) -2
e) 1 n) 0

f) + ñ) e =
g) 1/5 o)

h) p) 0

i) 0 q) 0

2.

15
 a) EZ
b) BAI
c) EZ
d) EZ
e) EZ

3. -rentzat ez-jarraitua x=1-ean.

4. x = -1-ean jarraitua; x = 1-ean ez-jarraitua.
5. Bietan ez-jarraitua.
6. Jarraitua R-{-1}-ean
7. Jarraitua R-{0}-ean
8. Jarraitua R-{-2,2} eremuan
9. a) -8; b) 1/2
10. a) 4; b) 1/2
11. m=1; n=3

16