Professional Documents
Culture Documents
Bài 5: Máy Điện Một Chiều Kích Từ Độc Lập
Bài 5: Máy Điện Một Chiều Kích Từ Độc Lập
Bài 5: Máy Điện Một Chiều Kích Từ Độc Lập
0
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
BÀI 5: MÁY ĐIỆN MỘT CHIỀU KÍCH TỪ ĐỘC LẬP
I. MỤC TIÊU THÍ NGHIỆM
Bài thí nghiệm giới thiệu cho sinh viên phương pháp thực hiện các thí nghiệm: không tải, ngắn
mạch của máy điện một chiều nhằm xác định được các thông số trên mạch tương đương thay thế cho
máy điện một chiều. Sinh viên cũng được làm quen với nguyên tắc thống kê trong thu thập dữ liệu, để
đảm bảo độ tin cậy nhất định của dữ liệu thí nghiệm.
Máy điện một chiều có phần cảm trên stator (phần kích từ đứng yên), và phần ứng trên rotor (phần
chuyển động quay). Phần cảm tạo từ thông kích từ bằng nam châm vĩnh cửu hoặc nam châm điện một
chiều.
Ia
Ra
If
Va
Rkt
G..If = E Vf
f
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------
Cơ sở kỹ thuật điện (phần thí nghiệm) Trang 1/14
Máy điện một chiều kich từ độc lập ver2.0
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ra
If Ia IL
Rf
Vf E = G..If Va RL Tải
f
Mục tiêu: Xác định điện trở phần ứng Ra của máy điện một chiều.
Phương pháp: Theo mạch tương đương của
Va
động cơ ở Hình 5. 2, tiến hành thí nghiệm ngắn If = const
mạch bằng cách giữ cho trục động cơ (rotor)
đứng yên (E = G..If = 0). Khi đó xác định điện Điện áp phần ứng
Va 0
trở Ra theo phương trình sau: R a .
Ia
Thực hiện: Giữ cho trục rotor đứng yên, cấp
dòng kích từ định mức, tăng dần điện áp phần Ia
Dòng điện phần ứng
ứng sao cho dòng điện phần ứng tăng từ 0 đến
Hình 5. 4: Đặc tuyến V-I theo điện trở Ra
định mức: tiến hành đo Va và Ia để tính Ra.
Mục tiêu: Xác định hằng số G của máy điện một chiều (ở chế độ động cơ)
Phương pháp: Theo mạch tương đương của động cơ ở Hình 5. 2, tiến hành thí nghiệm không
E V R a .I a 0
tải để xác định hằng số G theo phương trình sau: G a .
.I f .I f
Thực hiện: Thả lỏng rotor động cơ, cấp dòng kích từ định mức, tăng dần điện áp phần ứng từ 0
đến định mức: tiến hành đo Va, Ia0 và để tính G. Sử dụng Ra được tính từ thí nghiệm ngắn
mạch.
THÍ NGHIỆM 3: MÁY PHÁT MỘT CHIỀU – THÍ NGHIỆM KHÔNG TẢI
Mục tiêu: Vẽ đặc tuyến không tải, và xác định hằng số G của máy điện một chiều khi dòng
kích từ thay đổi (máy điện ở chế độ máy phát)
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------
Cơ sở kỹ thuật điện (phần thí nghiệm) Trang 2/14
Máy điện một chiều kich từ độc lập ver2.0
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Phương pháp: Theo mạch tương đương của máy phát ở Hình 5. 3, tiến hành thí không tải bằng
E V
cách hở mạch tải và xác định hằng số G theo phương trình sau: G a0 .
.I f .I f
Thực hiện: Quay rotor máy phát với tốc độ định mức, tăng dần kích từ 0 đến định mức: tiến
hành đo If và Va0 để tính G.
Hình 5. 5 - Đặc tuyến không tải của máy phát điện một chiều
THÍ NGHIỆM 4: ĐỘNG CƠ MỘT CHIỀU KÍCH TỪ ĐỘC LẬP- THÍ NGHIỆM CÓ TẢI
Mục tiêu: Tính hiệu suất; xây dựng đặc tuyến hiệu suất theo công suất đầu ra; xây dựng đặc
tuyến cơ của động cơ một chiều kích từ độc lập trong hai trường hợp:
o Điện áp phần ứng là hằng số, kích từ thay đổi.
o Điện áp phần ứng thay đổi, kích từ là hằng số.
Phương pháp: Theo mạch tương đương của động cơ ở Hình 5. 2, tiến hành thí nghiệm có tải
để xây dựng đặc tuyến cơ (=f(Mđt)) theo phương trình sau: (Mđt = Te: moment điện từ)
E V Ra
a .M dt
G.I f G.I f (G.I f ) 2
Thực hiện:
o Điện áp phần ứng là hằng số, kích từ thay đổi: Cấp nguồn phần ứng là định mức, cấp
nguồn kích từ thay đổi (trong bài thí nghiệm này lần lượt bằng định mức và bằng 80%
định mức), cho tăng dần tải để dòng điện phần ứng từ 0 đến định mức: tiến hành đo tốc
độ , công suất đầu ra của động cơ (P2) để tính moment đầu ra.
o Điện áp phần ứng thay đổi, kích từ thay đổi: Cấp nguồn phần kích từ là định mức, cấp
nguồn phần ứng thay đổi (trong bài thí nghiệm này bằng định mức và bằng 80% định
mức), cho tăng dần tải để dòng điện phần ứng từ 0 đến giá trị được yêu cầu: tiến hành
đo tốc độ , công suất đầu ra của động cơ (P2) để tính moment đầu ra.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------
Cơ sở kỹ thuật điện (phần thí nghiệm) Trang 3/14
Máy điện một chiều kich từ độc lập ver2.0
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Điện áp phần ứng là hằng số, kích từ thay đổi Điện áp phần ứng thay đổi, kích từ là hằng số
Ea I a
o Moment điện từ: Te GI f I a
III. THIẾT BỊ THÍ NGHIỆM
1. Bộ máy điện một chiều: gồm hai máy nối đồng trục với nhau
Hướng dẫn khởi động: Gạt chìa khóa nguồn sang mức ON; bật ON MCCB ba pha 4 dây; bật
ON CB RKN; kiểm tra các con chạy ở mức MIN, CB cấp nguồn các khối con ở mức OFF,
nhấn nút START.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------
Cơ sở kỹ thuật điện (phần thí nghiệm) Trang 4/14
Máy điện một chiều kich từ độc lập ver2.0
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. Thiết bị đo điện áp – dòng điện DC
4. Thiết bị đo tốc độ
7. Bộ dây nối
Đầu nối banana chống giật.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------
Cơ sở kỹ thuật điện (phần thí nghiệm) Trang 5/14
Máy điện một chiều kich từ độc lập ver2.0
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
IV. NỘI DUNG THÍ NGHIỆM
BẢNG KÝ HIỆU
Mục đích: Giúp sinh viên xác định được các thông số định mức của máy điện DC
Tiến hành: Sinh viên ghi nhận thông số được ghi trên nhãn máy. Ghi nhận vào Bảng 5. 1.
1. Nhờ GVHD kiểm tra thông số trước khi tiến hành các thí nghiệm tiếp theo
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------
Cơ sở kỹ thuật điện (phần thí nghiệm) Trang 6/14
Máy điện một chiều kich từ độc lập ver2.0
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
THÍ NGHIỆM 1: ĐỘNG CƠ MỘT CHIỀU – THÍ NGHIỆM NGẮN MẠCH
Mục đích thí nghiệm: Xác định điện trở phần ứng Ra của máy điện một chiều.
Sơ đồ thí nghiệm: Hình 5. 6
VMa VMf V
V
0-260V/10A 0-210V/2A
H K
1. Thiết lập trạng thái ban đầu của các thiết bị như sau:
Nguồn 260V: con chạy ở vị trí MIN
Nguồn 210V: con chạy ở vị trí MIN
2. Nối mạch như Hình 5. 6
Cấp nguồn 220V (L3 – N) cho: Thiết bị đo (Volt kế, Ampe kế, RPM, …)
Bộ nguồn: Khởi động theo hướng dẫn ở phần thiết bị thí nghiệm.
Nguồn kích từ 210V: Bật ON CB, chỉnh nguồn kích từ (VMf) bằng định mức. Ghi nhận giá
trị IMf vào Bảng 5.3.
Nguồn phần ứng 260V: Bật ON CB.
GIỮ TRỤC ROTOR ĐỨNG YÊN.
5. Tăng dần điện áp phần ứng (VMa) sao cho dòng điện đạt các giá trị yêu cầu trong Bảng 5.2.
Bảng 5. 2 – Bảng số liệu đo thí nghiệm ngắn mạch động cơ một chiều
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------
Cơ sở kỹ thuật điện (phần thí nghiệm) Trang 7/14
Máy điện một chiều kich từ độc lập ver2.0
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
6. Thực hiện lại thí nghiệm từ bước 4 để có kết quả đo lần 2.
7. Tắt nguồn theo thứ tự sau:
Nguồn phần ứng 260V: chỉnh về MIN, OFF
Nguồn kích từ 210V: OFF
Bộ nguồn: STOP.
Mục đích thí nghiệm: Xác định hằng số G của máy điện DC hoạt động ở chế độ động cơ.
Sơ đồ thí nghiệm: Hình 5. 7 (Chọn máy ở thí nghiệm 01 là động cơ)
VMa VMf V
V
0-260V/10A 0-210V/2A
H K
1. Thiết lập trạng thái ban đầu của các thiết bị như sau:
Bộ nguồn: OFF.
Nguồn 260V: con chạy ở vị trí MIN
Nguồn 210V: con chạy ở vị trí MIN
2. Nối mạch như Hình 5. 7
Cấp nguồn 220V (L3 – N) cho: Thiết bị đo (Volt kế, Ampe kế, RPM, …).
Trục động cơ chạy tự do, không kéo tải.
Bộ nguồn: Khởi động theo hướng dẫn ở phần thiết bị thí nghiệm
Nguồn kích từ 210V: Bật ON CB, chỉnh nguồn kích từ (VMf) bằng định mức
Nguồn phần ứng 260V: Bật ON CB.
Tăng dần điện áp phần ứng của động cơ (VMa) từ 10% định mức đến định mức. Ghi nhận vào
Bảng 5. 3.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------
Cơ sở kỹ thuật điện (phần thí nghiệm) Trang 8/14
Máy điện một chiều kich từ độc lập ver2.0
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bảng 5. 3 – Bảng số liệu đo thí nghiệm không tải động cơ một chiều
10
THÍ NGHIỆM 3: MÁY PHÁT MỘT CHIỀU – THÍ NGHIỆM KHÔNG TẢI
Mục đích thí nghiệm: Vẽ đặc tuyến không tải; xác định hằng số G khi kích từ thay đổi.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------
Cơ sở kỹ thuật điện (phần thí nghiệm) Trang 9/14
Máy điện một chiều kich từ độc lập ver2.0
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ĐỘNG CƠ sMỘT CHIỀU MÁY PHÁT MỘT CHIỀU
A A
A
VMa
0-260V/10A V
V VGa
H
H
J A J
VGf VMf
VMf V V
0-225V/1A
(VDC/3A)
0-210V/2A
K K
s
Hình 5. 8 - Sơ đồ nguyên lý thí nghiệm không tải máy phát một chiều
Bộ nguồn: Khởi động theo hướng dẫn ở phần thiết bị thí nghiệm
Nguồn kích từ 210V: Bật ON CB, chỉnh nguồn kích từ (VMf) bằng định mức
Nguồn phần ứng 260V: Bật ON CB, tăng điện áp sao cho tốc độ động cơ đạt định mức.
Bộ chỉnh kích từ máy phát (VGf): Bật ON CB.
Tăng dần điện áp kích từ VGf từ 10% định mức đến giá trị định mức. Đo các đại lượng thí
nghiệm. Ghi nhận vào Bảng 5. 4.
Chú ý: TỐC ĐỘ MOTOR PHẢI GIỮ KHÔNG ĐỔI (SV điều chỉnh từ module nguồn 260V)
5. Sau khi thực hiện xong lần 1. Tắt nguồn theo thứ tự sau:
Nguồn phần ứng 260V: chỉnh về MIN, OFF
Nguồn kích từ 210V: OFF. Bộ nguồn: STOP.
Bộ chỉnh kích từ máy phát: chỉnh về MIN, CB OFF
6. Thực hiện lại thí nghiệm từ bước 4 để có kết quả đo lần 2.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------
Cơ sở kỹ thuật điện (phần thí nghiệm) Trang 10/14
Máy điện một chiều kich từ độc lập ver2.0
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bảng 5. 4 - Bảng thông số thí nghiệm không tải máy phát DC
THÍ NGHIỆM 4: ĐỘNG CƠ MỘT CHIỀU KÍCH TỪ ĐỘC LẬP – THÍ NGHIỆM CÓ TẢI.
Mục đích thí nghiệm: Tính hiệu suất; xây dựng đặc tuyến hiệu suất theo công suất đầu ra; xây dựng
đặc tuyến cơ của động cơ một chiều kích từ độc lập.
Sơ đồ thí nghiệm: Hình 5. 9 (chọn máy phát ở thí nghiệm 3 là động cơ)
Nguồn 260V: con chạy ở vị trí MIN theo thứ tự từ trái qua phải.
Nguồn 210V: con chạy ở vị trí MIN Giảm tải: OFF các công tắc
Bộ kích từ máy phát: Variac ở vị trí MIN theo thứ tự từ phải sang trái)
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------
Cơ sở kỹ thuật điện (phần thí nghiệm) Trang 11/14
Máy điện một chiều kich từ độc lập ver2.0
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nguồn phần ứng 260V: Bật ON CB, Tăng điện áp bằng với giá trị định mức phần ứng động cơ
thì dừng. Chú ý: Giữ giá trị này không thay đổi trong suốt quá trình thí nghiệm (khi tăng
tải, điện áp nguồn sẽ giảm).
Nguồn kích từ máy phát DC: điều chỉnh bằng giá trị định mức.
Tăng dần tải theo thứ tự, ghi nhận thông số vào bảng đo. Chú ý: không tăng thêm tải khi dòng
điện phần ứng trên động cơ của tải trước đó lớn hơn giá trị định mức.
Nguồn kích từ
Nguồn chỉnh lưu
0-210 VDC/2A
+ - + -
+ +
Nguồn phần ứng ĐC MP Tải R
0-260 VDC/10A - - thay đổi
DC DC
A A
A A
VMa V V VGa
H H
A J J
VMf V VGf V
K K
s
Hình 5. 9 : Sơ đồ nguyên lý thí nghiệm có tải động cơ một chiều (kích từ độc lập)
LẦN 1 LẦN 2
Động cơ Máy phát Động cơ Máy phát
Tải Va Ia n Va Ia Va Ia n Va Ia
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
7. Thực hiện lại bước 3-5 với điện áp phần ứng là 80% định mức. Ghi nhận vào Bảng 5. 6.
8. Thực hiện lại bước 3-5 với điện áp phần ứng là 80% định mức, điện áp kích từ là 70% định
mức. Ghi nhận vào Bảng 5. 7
Bảng 5. 6 - Bảng thông số đo thí nghiệm có tải động cơ DC (điện áp phần ứng là 80% định mức).
LẦN 1 LẦN 2
Động cơ Máy phát Động cơ Máy phát
Tải Va Ia n Va Ia Va Ia n Va Ia
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------
Cơ sở kỹ thuật điện (phần thí nghiệm) Trang 13/14
Máy điện một chiều kich từ độc lập ver2.0
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bảng 5. 7 - Bảng thông số đo thí nghiệm có tải động cơ một chiều (kích từ bằng 70% định mức)
LẦN 1 LẦN 2
Động cơ Máy phát Động cơ Máy phát
Tải Va Ia n Va Ia Va Ia n Va Ia
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
V. YÊU CẦU
- Sinh viên phải hoàn thành tất cả các bảng số liệu, kể cả bảng số liệu tính toán và nộp lại cho GVHD
kiểm tra trước khi kết thúc buổi thí nghiệm
- Bài chuẩn bị được chấp nhận phải có chữ ký của GVHD phụ trách, sinh viên nộp kèm theo
bài báo cáo thí nghiệm và để ở đầu mỗi bài báo cáo.
Báo cáo nộp trễ nhất 1 tuần sau khi kết thúc TN.
Báo cáo ghi rõ Họ tên, MSSV, Nhóm, Tổ, ngày thực hiện bài thí nghiệm
Các kết quả đo và kết quả thí nghiệm phải được trình bày rõ ràng, ngắn gọn và đầy đủ các yêu
cầu theo bài hướng dẫn báo cáo thí nghiệm.
GV có quyền cho điểm 0 những báo cáo như sau:
Những bài sao chép lẫn nhau dưới mọi hình thức.
Số liệu báo cáo không trùng khớp với số liệu trên bảng thu thập số liệu của SV.
Không ghi thông tin của sinh viên (Tên, MSSV, nhóm, buổi thí nghiệm).
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------
Cơ sở kỹ thuật điện (phần thí nghiệm) Trang 14/14