Republic of the Philippines

Department of Education
Curriculum Implementation
Division

MAY 12, 2021

DIVISION MEMORANDUM
170 S. 2021
No. ______

AP 10 - 4th QUARTER DIVISION INITIATED SAMPLE LEARNING ACTIVITY SHEETS

TO : Assistant Schools Division Superintendent

Chief and Personnel of CID
Public Elementary School Heads
All concerned

1. We commend the working committees who were responsible for the crafting and
validation of the attached Sample Learning Activity Sheets for AP 10, 4th Quarter.

ANNEX
No.
WRITERS
LAS-1 ROSARIO WELDA L. ALVAREZ-CSNHS
LAS-2 JOSAPHAT O. BIEN –CSNHS
LAS-3 AUGUST CEZAR S. ABAD-CSNHS
LAS-4 JASTIN G. JALECO-CSNHS
LAS-5 ADONIS M. BAÑAS-CSNHS
LAS-6 ELOISA S. APIN-CSNHS

VALIDATORS
NELIA F. HERNANDEZ-NCSHS
MARILYN L. AZAÑA-CPNHS
EVANGELINE V. MAGALONA-CSNHS
ADONIS M. BAÑAS-CSNHS
JARME D. TAUMATORGO-EPS SDO

2. These Learning Activity Sheets are samples and may be contextualized and localized
at the school level, provided pertinent provisions on Copyright Infringement Law is given due
regard. Soft copy shall be provided to LRMDS, School Heads and AP coordinators.

3. For immediate dissemination.

MARIANO B. DE GUZMAN, CESO VI

Office of the Schools Division Superintendent

Address :Roxas Avenue, Triangulo, Naga City

Tel. No. :(054) 871 34
Email :naga.city@deped.gov.ph
10

Araling Panlipunan
MGA KONTEMPORARYONG ISYU
Ikaapat na Markahan
GAWAING PAGKATUTO BILANG 1
KONSEPTO NG PAGKAMAMAMAYAN: LIGAL AT
LUMAWAK NA PANANAW

Bumuo sa Pagsusulat ng Gawain sa Pagkatuto

Manunulat: ROSARIO WELDA L. ALVAREZ

Teacher III (Camarines Sur National High School)

Tagalapat: JASTIN D. JALECO, TI – AP (Camarines Sur National High School)

ADONIS M. BAÑAS, MTI – AP (Camarines Sur National High School)

Tagasuri: NELIA F. HERNANDEZ, TIII-AP (Naga City Science High School)

MARILYN L. AZAÑA, MT II – AP (Concepcion Pequeňa National High School)
EVANGELINE V. MAGALONA, HT VI-AP (Camarines Sur National HS)
ADONIS M. BAÑAS, MTI – AP (Camarines Sur National High School)
JARME D. TAUMATORGO, EPS-AP-SDO Naga City

1
10
ARALING PANLIPUNAN 10
MGA KONTEMPORARYONG ISYU
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO BILANG 1
KONSEPTO NG PAGKAMAMAMAYAN: LIGAL AT LUMAWAK NA PANANAW

Pangalan: ___________________________ Seksiyon:______________ Petsa:________

Pinakamahalagang Kasanayang
Pampagkatuto

Most Essential Learning Competency (MELC)

Naipaliliwanag ang kahalagahan ng aktibong pagkamamamayan.

Tiyak na Layunin:
1. Nabigyang kahulugan ang pagkamamamayan.
2. Natalakay ang ligal at lumalawak na konsepto ng pagkamamamayan.
3. Naihambing ang pagkakatulad ng ligal at lumalawak na konsepto ng pagka-
mamamayan.

Panimulang Konsepto

Alam mo ba na ang konsepto ng citizenship

(pagkamamamayan) o ang kalagayan o katayuan
ng isang tao bilang miyembro ng isang pamayanan
o estado ay maaaring iugat sa kasaysayan ng
daigdig?? Tinatayang panahon ng kabihasnang
Griyego nang umusbong ang konsepto ng citizen.
Ang kabihasnang Griyego ay binubuo ng mga
lungsod-estado na tinatawag na polis. Ito ay isang
lipunan na binubuo ng mga taong may iisang
pagkakakilanlan at iisang mithiin.

Pinagkunan: canva.com

2
Maikling Talakayan:

ARTIKULO IV
PAGKAMAMAMAYAN Pinagkunan: canva.com

SEKSIYON1. Ang sumusunod ay LIGAL

PAGKAMAMAMAYAN
mamamayan ng Pilipinas: (Citizenship)
(1) yaong mamamayan ng
Pilipinas sa panahon ng
pagpapatibay ng saligang-batas
na ito;
Ang kalagayan o katayuan ng isang tao
(2) yaong ang mga ama o mga ina
bilang miyembro ng isang pamayanan o
ay mamamayan ng Pilipinas;
estado ay maaaring iugat sa kasaysayan
(3) yaong mga isinilang bago
ng daigdig.
sumapit ang Enero 17, 1973 na
ang mga ina ay Pilipino, na pumili
ng pagkamamamayang Pilipino
pagsapit sa karampatang gulang; Dalawang Prinsipyo ng
at Pagkamamamayan
(4) yaong mga naging
mamamayan ayon sa batas.
SEK. 2. Ang katutubong inianak na Jus sanguinis Pinagkunan: canva.com

mamamayan ay yaong Ang pagkamamamayan ng isang tao ay

mamamayan ng Pilipinas mula pa nakabatay sa pagkamamamayan ng isa
sa pagsilang na wala nang sa kaniyang mga magulang. Ito ang
kinakailangang gampanang ano prinsipyong sinusunod sa Pilipinas.
mang hakbangin upang matamo o
malubos ang kanilang
pagkamamamayang Pilipino.
Yaong mga nagpasiya na maging Jus soli o jus loci Pinagkunan: canva.com

mamamayang Pilipino ayon sa Ang pagkamamayan ay nakabatay sa

Seksiyon 1, Talataan 3 nito ay lugar kung saan siya ipinanganak. Ito ang
dapat ituring na katutubong inianak prinsipyong sinusunod sa America.
na mamamayan.
SEK. 3. Ang pagkamamamayang
Pilipino ay maaaring mawala o
muling matamo sa paraang Ilan sa mga Dahilan ng Pagkawala ng
itinatadhana ng batas. Pagkamamamayan ng Isang Indibidwal
SEK. 4. Mananatiling angkin ang
1. Kapag siya ay sumailalim sa proseso
kanilang pagkamamamayan ng
ng naturalisasyon sa ibang bansa.
mamamayan ng Pilipinas na mag-
2. Panunumpa ng katapatan sa Saligang-
asawa ng mga dayuhan, matangi
Batas ng ibang bansa.
kung sa kanilang kagagawan o
3.Pagtakas sa hukbong sandatahan ng
pagkukulang, sila ay ituturing, sa
ating bansa sa panahon ng digmaan.
ilalim ng batas, na nagtakwil nito.
4. Pagkawala ng bisa ng Naturalisasyon.
SEK. 5. Ang dalawahang
katapatan ng mamamayan ay
salungat sa kapakanang
pambansa at dapat lapatan ng
kaukulang batas.

3
LUMALAWAK NA PANANAW

12 gawain na pwedeng gawin ang mga Filipino para makatulong sa

pagpapabuti ng ating bansa ayon kay Alex Lacson

1. Sumunod sa batas-trapiko. Sumunod sa batas.

2. Laging humingi ng opisyal na resibo sa anumang binibili.
3. Huwag bumili ng mga bagay na smuggle. Bilhin ang mga lokal na produkto. Bilhin
ang gawang-Filipino.
4. Positibong magpahayag ng tungkol sa atin gayundin sa sariling bansa.
5. Igalang ang nagpapatupad ng batas-trapiko, pulis at iba pang lingkod-bayan.
6. Itapon nang wasto ang basura. Ihiwalay. Iresiklo. Pangalagaan.
7. Suportahan ang inyong simbahan.
8. Tapusin nang may katapatan ang tungkulin sa panahon ng eleksiyon.
9. Maglingkod nang maayos sa pinapasukan.
10. Magbayad ng buwis.
11. Tulungan ang isang iskolar o isang batang mahirap.
12. Maging mabuting magulang. Turuan ng pagmamahal sa bayan ang mga anak.

LIGAL LUMALAWAK

Ayon sa lumalawak na pananaw ng

Ayon sa ligal na pananaw ng
pagkamamamayan, igigiit ng isang
pagkamamamayan ang bawat
mamamayan ang kaniyang mga
mamamayan ay may karapatang
Karapatan para sa ikabubuti ng
tinatamasa at kaaikibat nito ay ang
bayan. Kaniyang gagamitin ang
mga tungkulin niya na dapat
pamamaraang ipinahihintulot ng
gampanan sa kanyang estado, ito ay
batas upang iparating sa mga
lalo pang pinagtibay ng Saligang
kinauukulan ang kaniyang mga
Batas ng 1987 ng Pilipinas.
hinaing at saloobin.

Dalawang Pananaw sa Pagkamamamayan Dalawang Pananaw sa Pagkamamamayan

360 361

4
 Mga Gawain

Gawain 1: Punan Mo
Panuto: Isulat sa bawat patlang ang mga salitang maiuugnay sa bawat titik ng salitang
Mamamayan. Pagkatapos, pakahuluganan ito gamit ang mga nabuong mga salita.

M-

A-

M-

A-

M-

A-

Y-

A-

N-

Ang pagkamamamayan ay___________________________________________________

Gawain 2: Tukuyin Mo
Panuto: Ang bawat larawan ay nagpapakita ng ligal o lumawak na pananaw ng
pagkamamamayan. Isulat sa loob ng kahon ang L kung ito ay nagpapakita ng ligal
at LW kung ito ay nagpapakita ng lumawak na pananaw ng pagkamamamayan.

Pinagkunan: canva.com Pinagkunan: canva.com Pinagkunan: canva.com Pinagkunan: canva.com

Pinagkunan: canva.com

1. 2. 3. 4. 5.

5
 Gawain 3: I-Share Mo

Panuto: Isulat sa loob ng “Pie” ang isang salita o katangian na tumatak sa iyo tungkol sa
ligal na pananaw at lumalawak na pananaw ng pagkamamamayan at sa kabilang
banda naman ang salita na maaaring maglarawan sa parehong pananaw. Isulat ang
paliwanag sa loob ng kahon.

Paliwanag Paliwanag
LIGAL

LUMALAWAK

Paliwanag

Rubrik sa Pagmamarka

Gawain 3:

Nilalaman 10
Kaangkupan sa Paksa 5
Paggamit ng Salita 5
Kabuuan 20pts.

Susi sa Pagwawasto

Gawain 2: 1. LW 2. L 3. LW 4. LW 5. L

Sanggunian

LIBRO: *Modyul sa Araling Panlipunan 10 (Draft)

MGA LARAWAN:
*Canva.com

6
10

Araling Panlipunan
MGA KONTEMPORARYONG ISYU
Ikaapat na Markahan
GAWAING PAGKATUTO BILANG 2
AKTIBONG PAGKAMAMAMAYAN

Bumuo sa Pagsusulat ng Gawain sa Pagkatuto

Manunulat: JOSAPHAT O. BIEN

Teacher III (Camarines Sur National High School)

Tagalapat: JASTIN D. JALECO, TI – AP (Camarines Sur National High School)

ADONIS M. BAÑAS, MTI – AP (Camarines Sur National High School)

Tagasuri: NELIA F. HERNANDEZ, TIII-AP (Naga City Science High School)

MARILYN L. AZAÑA, MT II – AP (Concepcion Pequeňa National High School)
EVANGELINE V. MAGALONA, HT VI-AP (Camarines Sur National HS)
ADONIS M. BAÑAS, MTI – AP (Camarines Sur National High School)
JARME D. TAUMATORGO, EPS-AP-SDO Naga City

1
10
ARALING PANLIPUNAN 10
MGA KONTEMPORARYONG ISYU
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO BILANG 2 – AKTIBONG PAGKAMAMAMAYAN

Pangalan: ___________________________ Seksiyon:______________ Petsa:________

Pinakamahalagang Kasanayang
Pampagkatuto

Most Essential learning Competency (MELC)

Naipaliliwanag ang kahalagahan ng aktibong pagkamamamayan.

Tiyak na Layunin:
1. Nabigyang kahulugan ang aktibong pagkamamamayan.
2. Natukoy ang mga katangian ng isang aktibong mamamayan.
3. Nagawa ng isang konkretong pagpapakita ng pagiging aktibong mamamayan.

Panimulang Konsepto

Narinig mo na ba ang salitang BAYANIHAN? Alam mo

ba ang ibig sabihin nito?
Ang Bayanihan ay isang ugaling Filipino na nagmula sa
salitang “bayan” na ang literal na ibig sabihin ay “maging
kasapi sa iisang pamayanan”, na tumutukoy sa diwa ng
pakikipag-isa sa komunal, trabaho at pakikipagtulungan upang
makamit ang isang partikular na layunin sa komunidad.
Bagamat ito ay kadalasang makikita o ma oobserbahan sa
mga kanayunan hindi natin maipagkakaila na ito ay isang Pinagkunan:
(philhistoryincolor.com)
magandang halimbawa ng pagiging isang aktibong
mamamayan. Sa kasalukuyan ang nasabing ugali nating mga
Filipino ay hindi pa rin nawawala bagamat ang manipestasyon
nito ay nagbago ngunit ang diwa nang nasabing pag-uugali
natin ay nariyan parin kagayan na lamang ng pagsasagawa ng
mga community pantry sa iba’t ibang bahagi ng ating bansa
upang kahit papaano ay makatulong o maibsan lamang ang
pagsubok na kinakaharap ng ating mga kababayan partikular
na sa problema ng pagkain. Pinagkunan: (google.com)

2
Maikling Talakayan:

Makialam sa mga programa ng lipunan

Atty. Jay De Castro I November 14, 2018

BUNGA ng mga hindi matapos na problema ng ating bansa, nais kong sabihin sa ating mga
mamamayan na tungkulin nating makiisa sa kalutasan nito, kaya’t bilang paalala ay sinusulat
ko rito ang ika-25 talata ng aking aklat na Magkaisa Para sa Bayan.
“Ang mabuting mamamayan ay dapat nakikialam sa mga di-kaayusan at kaguluhan ng lipunan at
mapanaliksik ng mga kalutasan sa mga problema ng bayan.
Napakarami ng mga di-kaayusan, kaguluhan at mga problema ng ating bayan. Trapik, baha,
maruming paligid, droga, prostitusyon, krimen, katiwalian, kahirapan, pagsira sa kalikasan at iba
pa.
Ang pakikialam ay ang maalab na hangaring mapabuti ang lipunan. Ang pagbatid sa partikular na
problema ng bayan at mga sanhi nito at ang paghanap at paggawa ng solusyon dito. Ang pakikialam
ay maaaring gawin sa pamamagitan ng paggawa o hindi paggawa ng mga bagay na makabubuti o
makasasama sa bansa
May mga di-kaayusan at kaguluhan sa lipunan na maaaring pakialaman ng sinuman, sapagka’t ang
sanhi at kalutasan nito ay ang ating sarili, gaya ng problema sa trapik, baha at maruming paligid.
Halimbawa, dapat nating pakialaman ang buhol-buhol na trapik sa pamamagitan ng pagmamando
rito (kung marunong kayong magtrapik) o hindi paglabag sa batas trapiko, tulad ng hindi pagtigil
kahit saang kanto o hindi pagkuha sa linya ng ibang nagmamaneho. Ang problema sa baha ay
dapat nating pakialaman sa pamamagitan ng paglinis ng mga estero o hindi pagtapon ng basura
dito. Dapat nating pakialaman ang ating maruming paligid sa pamamagitan ng paglinis at hindi
pagkakalat rito.
Samakatuwid, ano mang di-kaayusan at kaguluhan sa lipunan na tayo ang sanhi at siyang
makapagbibigay kalutasan ay dapat nating pakialaman, sa pamamagitan ng paggawa o hindi
paggawa ng mga bagay na alam nating mabuti o masama.
May mga problema ng bayan na nangangailangan ng partikular na kaalaman upang malunasan.
Halimbawa, ang dapat makialam sa pagsabog ng bulkan ay yaong mga nag-aral tungkol dito. Ang
usapin tungkol sa panlabas na relasyon ng bansa ay marapat ipagkatiwala sa mga eksperto rito.
Ang hangarin ng mga katutubo na pasiyahan ang kanilang kabuhayan at kinabukasan ay dapat
ipagkatiwala sa mga nag-aral tungkol rito. Hindi maaaring ipagkatiwala ang mga ganitong problema
ng bansa sa mga taong ang solusyon ay haka-haka.
Kanya-kanya ng kaalaman ang tao. Ang talino at kakayahan ng tao ay hindi sa lahat ng bagay.
Samakatuwid, pakialaman lamang natin yung mga bagay na mayroon tayong kaalaman. Huwag
nating panghimasukan ang hindi natin nalalaman. Lalong gugulo ang ating bayan kung lahat ay
magsasabing sila ang makalulutas sa mga partikular na problema ng bayan.
Ipagkatiwala natin sa mga taong nagsunog ng kilay sa partikular na pag-aaral ang kalutasan sa
mga partikular na problema ng ating bayan.
Marami sa ating mga kababayan ang mga eksperto at dalubhasa sa iba’t ibang larangan ng pag-
aaral, mga doktor hindi lamang sa medisina, subali’t sa halos lahat ng sangay ng katalinuhan,
siyensa, enheriya, araling panlipunan, literatura, pilosopiya at iba pa.
Mas higit na masusulusyunan ang mga partikular na problema ng bayan kung ang mga nag-aral
tungkol rito ang makikialam at ating pakikinggan.
Higit sa lahat, ang ating mga kababayang nagsunog ng kilay at nagpakadalubhasa sa partikular na
pag-aaral ang dapat makialam sa mga partikular na problema ng bayan.
Kaugnay nito, ang mga matatalino at dalubhasa nating kababayan na nangibang-bansa upang
kumita ng mataas na suweldo ay dapat makialam at manumbalik sa ating bayan, upang tumulong
sa kalutasan ng mga problema ng bansa.
Dapat nilang ibahagi ang kanilang talino at panahon sa paglutas sa mga higanteng problema ng
bayan. At hindi basta pakikialam ang dapat nilang gawin, subali’t ang magsaliksik ng mga kalutasan
sa mga suliranin ng bayan. Ang lumikha ng pangmatagalang solusyon sa mga problema at
maaaring maging problema ng bansa.
Makialam tayo sa mga suliranin ng ating lipunan para sa ikabubuti at ikauunlad ng ating bayan.

Ang taong hindi nakikialam o walang-paki sa mga di-kaayusan at kaguluhan ng lipunan at

mga problema ng bayan ay walang halagang bahagi ng lipunan.”

3
 Mga Gawain

Gawain 1: Ipaskil Mo
Panuto: Maghanap at gumupit o gumuhit ng mga larawan na nagpapakita ng pagiging
aktibong mamamayan at idikit sa loob ng kahon. Gamit ang mga nasabing larawan
bigyan ng kahulugan ang salitang Aktibong Pagkamamamayan.

Ang aktibong Pagkamamamayan ay _________________________________________

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

Gawain 2: Aksyon ko
Panuto: Itala sa loob ng kahon ang katangian na dapat taglayin ng isang aktibong
mamamayan sa panahon ng pandemic sa inyong barangay.

This house is lockdown

. 23 April 2021, Friday - 26 April 2021

KATANGIAN NG AKTIBONG MAMAMAYAN

4
 Gawain 3: Share ko lang

Panuto: Gumawa ng sanaysay na nagpapakita ng pagiging aktibong mamamayan sa

lumalaganap na “Community Pantry” sa panahon ng pandemic. Isalaysay kong
papaano ipinapakita ang pagiging aktibong mamamayan sa bahagi ng mga
tumutanggap at nagbibigay ng tulong.

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
__________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Rubrik sa Pagmamarka
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________
Gawain 3:
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Pamantayan
Puntos
_____________________________
Nilalaman 40
Organisasyon ng Ideya 30
Kapakinabangan 20
Dating/Hikayat 10
Kabuuang Puntos 100

Sanggunian
LIBRO: *Modyul sa Araling Panlipunan 10 (Draft)
ARTIKULO:
*tinyurl.com/ams2s9pu
MGA LARAWAN:
*Canva.com
*(philhistoryincolor.com)

5
10

Araling Panlipunan
MGA KONTEMPORARYONG ISYU
Ikaapat na Markahan
GAWAING PAGKATUTO BILANG 3
ANG KARAPATANG PANTAO

Bumuo sa Pagsusulat ng Gawain sa Pagkatuto

Manunulat: AUGUST CEZAR S. ABAD

Teacher I (Camarines Sur National High School)

Tagalapat: JASTIN D. JALECO, TI – AP (Camarines Sur National High School)

ADONIS M. BAÑAS, MTI – AP (Camarines Sur National High School)

Tagasuri: NELIA F. HERNANDEZ, TIII-AP (Naga City Science High School)

MARILYN L. AZAÑA, MT II – AP (Concepcion Pequeňa National High School)
EVANGELINE V. MAGALONA, HT VI-AP (Camarines Sur National HS)
ADONIS M. BAÑAS, MTI – AP (Camarines Sur National High School)
JARME D. TAUMATORGO, EPS-AP-SDO Naga City

1
10
ARALING PANLIPUNAN 10
MGA KONTEMPORARYONG ISYU
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO BILANG 3 – ANG KARAPATANG PANTAO

Pangalan: ___________________________ Seksiyon:______________ Petsa:________

Pinakamahalagang Kasanayang
Pampagkatuto

Most Essential Learning Competency (MELC)

Nasusuri ang kahalagahan ng pagsusulong at pangangalaga sa karapatang pantao sa
pagtugon sa mga isyu at hamong panlipunan.

Tiyak na Layunin:
1. Nabigyang kahulugan ang Karapatang Pantao.
2. Natalakay ang pag-usbong ng Karapatang Pantao.
3. Nasuri ang mga mahahalagang katangian ng mga dokumentong nagsusulong at
nangagalaga sa Karapatang Pantao.

Panimulang Konsepto

Ang karapatang pantao ay ang

pangunahing karapatan at kalayaan na pag-
aari ng bawat tao sa mundo, mula
pakapanganak hanggang kamatayan. Umiiral
ito anuman ang iyong pinagmulan,
pinaniniwalaan, o kung paano mo pipiliing
mabuhay.
Hindi ito kailanman maaalis saiyo, ngunit
minsan ay maaring malimitahan- halimbawa
kung ang isang tao ay lumabag sa batas, o
para sa interes ng pambansang seguridad.
Ang pangunahing mga karapatang ito ay
batay sa mga shared values tulad ng
dignidad, pagiging patas, pagkakapantay-
Translated from: Equality and Human Rights
pantay, respeto, at kalayaan. Ang mga ito ay Commission.https://www.equalityhumanrights.com/en/
tinutukoy at pinoprotektahan ng batas. human-rights/what-are-human-rights

2
Maikling Talakayan:
Pag-usbong ng Karapatang Pantao
539 BCE- Sinakop ni Haring Cyrus ng Persia at kaniyang mga tauhan ang lungsod ng
Babylon. Pinalaya niya ang mga alipin at ipinahayag na maari silang pumili ng sariling
relihiyon. Idineklara rin ang pagkakapantay-pantay ng lahat ng lahi. Nakatala ito sa isang
baked-clay cylinder na tanyag sa tawag na “Cyrus Cylinder”. Tinagurian ito bilang “world’s first
charter of human rights”.
Noong 1215, sapilitang lumagda si John I, Hari ng England, sa Magna Carta, isang
dokumentong naglalahad ng ilang karapatan ng mga taga-England. Ilan sa mga ito ay hindi
maaaring dakpin, ipakulong, at bawiin ang anumang ari-arian ng sinuman nang walang
pagpapasiya ng hukuman. Sa dokumentong ito, nilimitahan ang kapangyarihan ng hari ng
bansa.
Noong 1628 sa England, ipinasa ang Petition of Right na naglalaman ng mga
karapatan tulad nang hindi pagpataw ng buwis nang walang pahintulot ng Parliament,
pagbawal sa pagkulong nang walang sapat na dahilan, at hindi pagdeklara ng batas militar sa
panahon ng kapayapaan.
Noong 1787, inaprubahan ng United States Congress ang Saligang-batas ng kanilang
bansa.Sa dokumentong ito, nakapaloob ang Bill of Rights na ipinatupad noong Disyembre 15,
1791. Ito ang nagbigay-proteksiyon sa mga karapatang pantao ng lahat ng mamamayan at
maging ang iba pang taong nanirahan sa bansa.
Noong 1789, nagtagumpay ang French Revolution na wakasan ang ganap na
kapangyarihan ni Haring Louis XVI. Sumunod ang paglagda ng Declaration of the Rights of
Man and of the Citizen na naglalaman ng mga karapatan ng mamamayan.
Noong 1864, isinagawa ang pagpupulong ng labing-anim na Europeong bansa at ilang
estado ng United States sa Geneva, Switzerland. Kinilala ito bilang The First Geneva
Convention na may layuning isaalang-alang ang pag-alaga sa mga nasugatan at may sakit
na sundalo nang walang anumang diskriminasyon.
Noong 1948, itinatag ng United Nations ang Human Rights Commission sa
pangunguna ni Eleanor Roosevelt. Sa pamamagitan ng naturang komisyon, nilagdaan at
ipinatupad ang dokumentong tinawag na Universal Declaration of Human Rights.

Universal Declaration of Human Rights Ang Konstitusyon ng Republika ng

(UDHR) Pilipinas, 1987 Artikulo III

ay isa sa mahalagang dokumentong Ang Katipunan ng mga

naglalahad ng mga karapatang pantao ng
bawat indibiduwal na may kaugnayan sa
bawat aspekto ng buhay ng tao. Kabilang sa
mga ito ang karapatang sibil, politikal,
ekonomiko, sosyal, at kultural na naging
sandigan ng maraming bansa ang nilalaman
ng UDHR upang panatilihin ang kapayapaan
at itaguyod ang dignidad at karapatan ng
bawat tao.
Karapatan o Bill of Rights ng
Konstitusyon ng ating bansa ay
listahan ng mga pinagsama-samang
karapatan ng bawat tao mula sa dating
konstitusyon at karagdagang
karapatan ng mga indibiduwal.

3
 Mga Gawain

Gawain 1: Human Rights Declared

Panuto: Base sa maikling talakayang binasa tungkol sa pag-unlad ng konsepto ng karapatang
pantao, itala ang mga mahahalagang probisyon na nakasaad sa dokumentong naglalahad ng
mga karapatang pantao. Isulat ito sa pangalawang kolum.
Dokumento Mga Nakapaloob na Karapatang Pantao
1. Cyrus’ Cylinder
2. Magna Carta
3. Petition of Right
4. Bill of Rights
5. Declaration of the Rights
of Man and of the Citizen
6. The First Geneva
Convention

Gawain 2: Ang UDHR at ang Konstitusyon ng Republika ng Pilipinas

Panuto: Pumili ng isang karapatang pantao na nakapaloob sa Universal Declaration of

Human Rights (UDHR) na sa tingin mo ay tumutugon sa mga isyu at hamong panlipunan.
Gumawa ng sanaysay na naglalaman ng mga halimbawa, situwasyon, o pangyayari sa
iyong komunidad na nagpapakita na nagaganap o ipinapatupad ito.

4
 Gawain 3: Reflection Paper

Panuto: Gumawa ng isang reflection paper tungkol sa iyong saloobin tungkol sa siping
balita na nasa ibaba na may kinalamanl sa mga paglabag sa karapatang pantao sa Filipinas.

Pilipinas: Mga kaganapan ng 2020 (Excerpt)

Lumala ang sitwasyon ng karapatang pantao sa Pilipinas noong 2020. Tuloy-tuloy
ang pagpuntirya sa maralitang tagalungsod ng mapamaslang na “giyera kontra droga” ni
Pangulong Duterte na sinimulan sa pag-upo niya noong Hunyo 2016. Ang pulisya at mga
di-kilalang lalaking may-baril na konektado sa pulisya ay nagsagawa ng libo-libong
extrajudicial killings. Biglang dumami ang bilang ng kaso ng pamamaslang sa panahon ng
Covid-19 lockdown, umakyat nang higit sa 50 porsiyento mula Abril hanggang Hulyo 2020
kumpara sa nakaraang apat na buwan. Halos walang nanagot sa mga pagpatay na ito.
Noong Hunyo 2020, naglabas ang United Nations Office of the High Commissioner
for Human Rights (OHCHR) ng isang labis na mapanuring ulat tungkol sa sitwasyong
karapatang pantao sa Pilipinas. Noong Oktubre, gumawa ng resolusyon ang UN Human
Rights Council na magpatuloy ng pagmamasid sa sitwasyon sa bansa nang dalawa pang
taon, pero hindi kasama dito ang isang internasyonal na imbestigasyon.
Dumami noong nakaraang taon ang pananakot at pang-aatake, pati ang pagpatay,
sa mga aktibistang makakaliwa, tagapagtanggol ng kalikasan, lider ng komunidad ng
katutubo, mamamahayag, abogado, at iba pa. Binulabog ng gobyerno ang mga
mamamahayag at media companies, sa pang-uusig na may politikal na motibasyon at iba
pang aksiyong legal; hinatulan ng isang korte ang peryodistang si Maria Ressa ng cyber
libel noong Hunyo, habang ipinasara ng gobyerno ang pinakamalaking television network
nang sumunod na buwan.
Noong Marso, ipinailalim ang bansa sa lockdown, nirestriktuhan ang galaw ng mga
tao para malimitahan ang pagkalat ng Covid-19. Ang militar, kasama ang pulisya at lokal
na mga opisyal ang nagpatupad ng lockdown. Umabot sa libo-libo ang inaresto at
ikinulong sa masisikip na kulungan at piitan kung saan mataas ang tiyansang
magkahawaan ng virus. Tinarget ng pulisya at lokal na opisyal ang mga bulnerableng
populasyon, kabilang ang mga lesbian, gay, bisexual, at transgender (LGBT) at mga bata,
at sa ibang kaso pinahiya sa publiko at minaltrato ang mga ito.

Rubrik sa Pagmamarka

Gawain 2: Sanaysay Gawain 3: Reflection Paper

Nilalaman 10 Nilalaman 25
Kaugnayan sa Paksa 5 Organisasyon 20
Paggamit ng Salita 5 Gramatika 5
Kabuuan 20pts. Kabuuan 50pts.

5
 Susi sa Pagwawasto

Gawain 1:
*Ang sagot ng mga mag-aaral ay nakabatay sa kanilang pag-unawa sa paksa.

Sanggunian

LIBRO:
*Modyul sa Araling Panlipunan 10 (Draft)

*United for Human Rights. (2014). A Brief History of Human Rights. Retrieved August
21, 2014, from United for Human Rights: http://www.humanrights.com/what-are-
human-rights/brief-history/cyrus-cylinder.html

LARAWAN:
*Rosales, K. (2021). Uphold Human Rights, PhilStar. Available at:
https://media.philstar.com/photos/2019/04/09/uphold-human-rights_2019-04-09_10-
17-25.jpg
BALITA:
*Pilipinas: Mga Kaganapan ng 2020, Human Rights Watch, 350 Fifth Avenue, New
York, USA. Available at: https://www.hrw.org/tl/world-report/2021/country-
chapters/377446

6
10

Araling Panlipunan
MGA KONTEMPORARYONG ISYU
Ikaapat na Markahan
GAWAING PAGKATUTO BILANG 4
MGA ORGANISASYONG NAGTATAGUYOD NG
KARAPATANG PANTAO

Bumuo sa Pagsusulat ng Gawain sa Pagkatuto

Manunulat: JASTIN G. JALECO

Teacher I (Camarines Sur National High School)

Tagalapat: JASTIN D. JALECO, TI – AP (Camarines Sur National High School)

ADONIS M. BAÑAS, MTI – AP (Camarines Sur National High School)

Tagasuri: NELIA F. HERNANDEZ, TIII-AP (Naga City Science High School)

MARILYN L. AZAÑA, MT II – AP (Concepcion Pequeňa National High School)
EVANGELINE V. MAGALONA, HT VI-AP (Camarines Sur National HS)
ADONIS M. BAÑAS, MTI – AP (Camarines Sur National High School)
JARME D. TAUMATORGO, EPS-AP-SDO Naga City

1
10
ARALING PANLIPUNAN 10
MGA KONTEMPORARYONG ISYU
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO BILANG 4
MGA ORGANISASYONG NAGTATAGUYOD NG KARAPATANG PANTAO

Pangalan: ___________________________ Seksiyon:______________ Petsa:________

Pinakamahalagang Kasanayang
Pampagkatuto

Most Essential Learning Competency ( MELC)

Nasusuri ang kahalagahan ng pagsusulong at pangangalaga sa karapatang pantao sa
pagtugon sa mga isyu at hamong panlipunan.

Tiyak na Layunin:
1. Naisa-isa ang mga organisasyong nagtataguyod ng karapatang pantao.
2. Natalakay ang mga gampanin/tungkulin ng mga organisasyong nagtataguyod ng
Karapatang Pantao.
3. Nakagawa ng isang Promotional Poster na nagpapakita ng kahalagahan na
ginagampanan ng mga organisasying nagtataguyod ng karapatang pantao.

Panimulang Konsepto

Alam mo ba na may mga organisasyon na

nakatuon ang kanilang adhikain sa pangangalaga ng
karapatang pantao? Ang mga nasabing organisasyon
ay hindi lamang makikita sa mga internasyonal na
samahan bagkus ito rin ay makikita sa ating bansa
kung saan ito ay kadalasang pinangungunahan ng
mga pribado o karaniwang mamamayan.
Pinagkunan: canva.com
Sa pag-usbong ng mga nasabing samahan ay
tiyak na napapaigting ang pagprotekta at
pangangalaga sa karapatang pantao at kaakibat nito
ang pagpapalakas ng kakayahan ng mga mamamayan
na igiit ang kanilang karapatang pantao.

2
Maikling Talakayan:

Mga Internasyonal na Organisasyon

Pinagkunan: tinyurl.com/7nn9rxka
Amnesty International
Ang motto nito ay “It is better to light a candle than to curse the darkness.” Pangunahing
adhikain nito ang magsagawa ng pagsasaliksik at kampanya laban sa pang-aabuso ng
mga karapatang pantao sa buong daigdig. Gayundin ang mabigyan ng katarungan ang
mga biktima ng paglabag sa karapatang pantao.

Pinagkunan: tinyurl.com/wzxynxc9
Global Rights
Pangunahing layunin ng pandaigdigang samahang ito na itaguyod at pangalagaan ang
karapatan ng mga taong walang gaanong boses sa lipunan at pamahalaan. Pinalalakas
din nito ang mga aktibong kalahok ng samahan na itala at ilantad ang mga pang-aabuso
sa karapatang pantao at makapagtaguyod ng mga repormang patungkol sa karapatang
pantao at makapagbigay ng serbisyong-legal.

Pinagkunan: tinyurl.com/s4h7emwh
Asian Human Rights Commission (AHRC)
Layunin ng samahang ito ang magkaroon ng higit na kamalayan tungkol sa karapatang
pantao at pagsasakatuparan nito sa buong Asya.

Pinagkunan:
African Commission on Human and People’s Rights tinyurl.com/ypx3czpc

Ito ay isang quasi-judicial body na pinasinayaan noong 1987 sa Ethiopia. Layon nitong
proteksiyonan at itaguyod ang karapatan ng mga tao at magbigay ng interpretasyon sa
African Charter on Human and People’s Rights.

Mga Nasyonal na Organisasyon

Pinagkunan:
Commission on Human Rights (CHR) tinyurl.com/7xr3vjz9

Ito ang may pangunahing tungkulin na pangalagaan ang mga karapatang pantao ng mga
mamamayan. Kinikilala ang CHR bilang “National Human Rights Institution (NHRI)” ng
Pilipinas. Ilan sa mga ginagawa ng CHR ay ang pagdodokumento at pangangasiwa ng
mga reklamo tungkol sa paglabag sa karapatang pantao, pagbigay ng tulong at serbisyong
legal sa mga biktima, pagsubaybay sa kalagayan ng mga piitan at rehabilitation center
kung may kaso ng paglabag sa karapatang pantao, at pagsasagawa ng mga forensic at
medico-legal service.

Pinagkunan:
Philippine Alliance of Human Rights Advocates (PAHRA) tinyurl.com/578cwj8y

Nilalayon nito naitaguyod, pangalagaan, at isakatuparan ang tunay na pag-iral ng mga

karapatang pantao sa bansa.

3
 Pinagkunan:
Philippine Human Rights Information Center (PhilRights) tinyurl.com/jk6rrpn3

Konektado ito sa United Nations Department of Public Information (UNDPI) at sa UN

Economic and Social Council. Hangad ng PhilRights na magkaroon ng bansang may
kultura ng pagkakapantay-pantay ng tao.
Pinagkunan:
tinyurl.com/38rjmyw2

KARAPATAN: Alliance for the Advancement of People’s Rights

Itinataguyod at pinangangalagaan nito ang mga karapatang pantao sa Pilipinas. Ilan sa
mga programa ng alyansa ang magkaroon ng mataas na antas ng kamalayan ang mga
mamamayan sa kanilang mga karapatan, maging aktibo sa pagsuporta sa mga gawaing
magtataguyod sa karapatang pantao.

Pinagkunan:
Free Legal Assistance Group (FLAG) tinyurl.com/22p9kn93

Ito ay isang pambansang grupo ng mga human rights lawyer na nagtataguyod at

nangangalaga ng mga karapatang pantao. Ilan sa mga adbokasiya ng FLAG ay ang
paglaban sa pag-usig sa mga indibidwal sa kadahilanang politikal, pang-aabuso ng militar
at kapulisan, at parusang kamatayan.

Pinagkunan: tinyurl.com/c4dx8pj6
Task Force Detainees of the Philippines (TFDP)
Sinimulan ito na may adhikaing matulungan ang mga political prisoner. Nagkakaloob din
ang samahan ng suportang legal, pinansiyal, at moral sa mga political prisoner at kanilang
pamilya.

Mga Gawain

Gawain 1: Tukuyin Mo
Panuto: Tukuyin kong alin sa mga sumusunod na organisasyong ang nagtataguyod ng
karapatang pantao. Isulat ang sagot sa patlang.

_________________ 1. Kinikilala ang ang organisasyong ito bilang “National Human Rights
Institution (NHRI)” ng Pilipinas.
_________________ 2. Ang motto ng organisasyong ito ay “It is better to light a candle than
to curse the darkness.”
_________________ 3. Ito ay isang pambansang grupo ng mga human rights lawyer na
nagtataguyod at nangangalaga ng mga karapatang pantao.
_________________4. Ang pangunahing layunin ng pandaigdigang samahang ito
naitaguyod at pangalagaan ang karapatan ng mga taong walang
gaanong boses sa lipunan at pamahalaan.
_________________ 5. Nagkakaloob ang samahan ng suportang legal, pinansiyal, at moral
sa mga political prisoner at kanilang pamilya.

4
 Gawain 2: I-Lista Mo
Panuto: Isulat ang mga mahahalagang gampanin/tungkulin ng mga natalakay na
organisasyon sa loob ng lobo at sagutan ang mga pamprosesong tanong.

Mga Pamprosesong Tanong:

1. Sa iyong palagay, alin sa mga sumusunod na gampanin ng mga nasabing

organisasyon ang sa tingin mo ay mahalaga sa lahat? Isalaysay.
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________

2. Sa iyong obserbasyon, sapat na ba ang mga nasabing organisasyon at ang kanilang

mga tungkulin upang matugunan ang kasalukuyang mga paglabag at pang-aabuso sa
karapatang pantao? Ipaliwanag.
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________

Gawain 3: Promotional Poster

Panuto: Gumawa ng isang Promotional Poster na nagpapakita ng kahalagahan na
ginagampanan ng mga organisasyong nagtataguyod ng karapatang pantao.

5
 Rubrik sa Pagmamarka

Gawain 3:

Nilalaman 10
Kaugnayan sa Paksa 5
Paggamit ng Salita 5
Kabuuan 20pts.

Susi sa Pagwawasto

Gawain 1: 1. Commission on Human Rights (CHR) 3. Free Legal Assistance Group (FLAG)
2. Amnesty International 4. Global Rights
5. Task Force Detainees of the Philippines (TFDP)

Sanggunian
LIBRO:
*Modyul sa Araling Panlipunan 10 (Draft)

6
10

Araling Panlipunan
MGA KONTEMPORARYONG ISYU
Ikaapat na Markahan
GAWAING PAGKATUTO BILANG 5
AKTIBONG PAKIKILAHOK NG MAMAMAYAN:
POLITIKAL AT SIBIL

Bumuo sa Pagsusulat ng Gawain sa Pagkatuto

Manunulat: ADONIS M. BAÑAS

Master Teacher I (Camarines Sur National High School)
Chairperson LAS AP10 Special Committee

Tagalapat: JASTIN D. JALECO, TI – AP (Camarines Sur National High School)

ADONIS M. BAÑAS, MTI – AP (Camarines Sur National High School)

Tagasuri: NELIA F. HERNANDEZ, TIII – AP (Naga City Science High Schoo

MARILYN L. AZAÑA, MT II – AP (Concepcion Pequeňa National High School
EVANGELINE V. MAGALONA, HT VI-AP (Camarines Sur National HS)
JARME D. TAUMATORGO, EPS-AP-SDO Naga City

1
10
ARALING PANLIPUNAN 10
MGA KONTEMPORARYONG ISYU
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO BILANG 5
AKTIBONG PAKIKILAHOK NG MAMAMAYAN: POLITIKAL AT SIBIL

Pangalan: ___________________________ Seksiyon:______________ Petsa:________

Kasanayang Pampagkatuto mula sa

MELCs

Most Essential Learning Competency (MELC)

Natatalakay ang mga epekto ng aktibong pakikilahok ng mamamayan sa mga gawaing
pansibiko sa kabuhayan, politika, at lipunan.
Tiyak na Layunin:
1. Naisa-isa ang iba’t bang uri ng aktibong pakikilahok ng mamamayan sa larangan ng
pampolitika at panlipunan
2. Naipaliwanag ang mga epekto ng aktibong pakikilahok.
3. Nakagawa ng pagsusuri tungkol sa epekto ng aktibong pakikilahok sa lipunan

Panimulang Konsepto

Bakit mahalaga sa isang bansa

ang aktibong pakikilahok ng mga
mamamayan sa mga gawaing pansibiko,
pangkabuhayan at pampolitika?
Ang pagiging isang “engaged
citizen” ay nangangahulugang paglahok,
pagiging aktibo at pagkakaroon ng
pakialaman sa iyong lipunan. Ito ay
maituturing na isang produktibong
bahagi ng lipunan na hindi lamang
shorturl.at/gRZ15
kumikilos ayon sa kanyang kagustuhan
kundi ginagamit din ang kanilang oras sa
mga makabuluhang bagay tulad ng
pagpapaunlad sa sarili at pagganap sa
kanilang tungkulin at obligasyon.
Ikaw? Bilang mag-aaral, handa
ka na rin ba na maging aktibo sa
pakikilahok para sa ating bayan?
Halika na! Tuklasin natin ang
paksa sa Learning Activity Sheet (LAS)
na ito.

2
Maikling Talakayan: Pakikilahok sa Eleksiyon

Artikulo V, Saligang Batas ng 1987 Omnibus Election Code, Artikulo 12,

(maaring makaboto)
a. Mamamayan ng Pilipinas
b. Hindi diskwalipikado ayon sa
isinasaad ng batas.
c. 18 taong gulang pataas
d. Tumira sa Pilipinas nang kahit
isang taon at sa lugar kung saan
niya gusting bumoto nang hindi
bababa sa anim na buwan bago
mag-eleksiyon
Seksiyon 116
(diskwalipikadong bumoto)
1. Mga taong nasentensiyahan na
makulong nang hindi bababa sa isang
taon
2. Mga taong nasentensiyahan ng hukuman
sa mga kasong;
* rebelyon
* sedisyon
* paglabag sa anti-subversion at
firearms law
* anumang krimeng laban sa seguridad
ng bansa
Ang mga nabanggit sa bilang 1 at 2 ay
maari lamang makaboto muli pagkaraan
ng limang taon pagkatapos niyang matapos
ang parusang inihatol sa kaniya.
3. Mga taong idineklara ng mga eksperto
bilang baliw

Paglahok sa Civil Society – tumutukoy sa isang sektor ng lipunan na binubuo

ng mga mamamayang nakikilahok sa sa mga kilos protesta, lipunang
pagkilos at mga Non-Governmental Oganizations/People’s Organization
“The state encouraged non-governmental, community based, or sectoral
organizations to effective and reasonable participation at all levels of
social, political, and economic decision making” (Saligang-Batas ng 1987)

Non-Governmental People’s Organizations Mahahalagang Tungkulin ng

Organization (NGO’s)
Itinuturing na
grassroot support
organizations na
naglalayong
suportahan ang mga
programa ng PO’s
1. TANGO’s
(Traditional NGO’s) –
nagsasagwa ng mga
proyekto sa mga
mahihirap
2. FUNDANGO’s
(Funding-Agency
NGO’s) -nagbibigay
tulong pinansiyal sa
mga PO’s
(PO’s)
Itinuturing na
grassroot organizations
na naglalayong
protektahan ang interes
ng mga miyembro nito.
1. PACO (Professional,
academic, and civic
organization) – binubuo
ng ma propersyonal at
ng mga galing sa sektor
ng akademiya.
2. GRIPO (Government
-run and initiated PO’s
na binuo ng
pamahalaan
NGO at PO
1. Ang paglulunsad ng mga
proyektong naglalayong
paunlarin ang kabuhayan ng
mamamayan na kadalasan
ay hindi natutugunan ng
pamahalaan.
2. Nagsasagawa ang mga
NGO ng mga pagsasanay at
pananaliksik tungkol sa sa
adbokasiyang kanilang
ipinaglaban upang magising
ang kamalayan ng
mamamayan.

3
 Non-Governmental People’s Organizations Mahahalagang Tungkulin ng
Organization (NGO’s) (PO’s) NGO at PO
3. Direktang pakikipag-
3. DJANGOs 3. GUAPO (Genuine, ugnayan sa pamahalaan
(Development, Justice autonomous Pos) – ito upang maiparating sa
and Advocacy NGOs) ay mga Pos na itinayo kanilang hinaing ng kanilang
– nagbibigay suporta mula sa inisyatibo ng sektor at mga naiisip na
sa komunidad sa mamamayan at hindi ng programa at batas na
pamamagitan ng legal pamahalaan naglalayon mapagbuti ang
at medical na mga ang kalagayan ng
serbisyo mamamayan.

BAKIT MAHALAGA ANG AKTIBONG PAKIKILAHOK SA USAPING PAMPOLITIKA

AT PANLIPUNAN?

Nangbibgay mandato sa mga opisyal para mabuti ang

Fr. Jaoquin Bernas pagpapaunlad sa estado at malupig ang mga nagpapahirap
sa bayan

Mahalaga ang pagbuo ng mga organisasyon ng

Horacio Morales (1990) mamamayan dahil ito ang nagiging katuwang ng
pamahalaan sa pagbuo ng mga program para sa ikauunlad
ng bayan

Ang mamamayan ang pinanggagalingan ng soberanya ng

Randy David (2008)
isang estado at ang mithiin nito ang nagiging batayan ng
buong estado sa pamamahala ng isang bansa.

Constantino-David (1998) Bilang tugon ng mamamayan sa kabiguan ng pamahalaan

na tugunan ang mga suliranin nila at pananaw na ang
pamahalaan ay ang isa sa mga dahilan ng paghihirap nila.

Mas napapahusay ng mamamayan ang kanilang kakayahan

para sa aktibong pakikilahok sa mga gawaing panlipunan at
Larry Diamond (1994) ang pagiging aktibong mamamayan ay isang mahalagang
katangian sa isang demokrasya.

Sa pamamagitan ng pag-enganyo sa mga mamamayan sa

mga gawain ng civil society, masisiguro na magkakaroon ng
Bello, 2000
pananagutan ang bawat opisyal ng pamahalaan sa kanilang
tungkulin.

4
 Mga Gawain

Gawain 1: Tukoy-Salita
Panuto: Tukuyin ang mga inilalarawan sa bawat pangungusap. Isulat ito sa sagutang papel.
1. Ito ay ang sektor ng lipunan na binubo ng mga nakikilahok sa mga kilos protesta,
lipunang pagkilos, at mga boluntaryong organisasyon.
2. Ang samahang ito ay naglalayong protektahan ang interes ng mga miyembro nito.
3. Nilalayon ng samahang ito na suportahan ang mga programa ng mga grassroots
organization.
4. Ipinapakita ng batas na ito ang kahalagahan ng papel na ginagampanan ng mga
NGO at PO.
5. Ito ang batas na nagsasaad ng mga kwalipikadong botante.
6. Ito ay uri ng NGO na nagbibigay ng tulong pinansyal sa mga POs para tumulong sa
mga nangangailangan.
7. Ito ay nagbibigay suporta sa mga komunidad sa pamamagitan ng pagbibigay ng
legal at medikal na serbisyo.
8. Ito ang batayan kong saan nagsasaad kong sino ang mga mamamayan
diskwalipikadong bumoto.
9. Ito ay binubuo ng mga propesyonal at mga galing sa sektor ng akademiya.
10. Dito kabilang ang mga sectoral group na kinabibilangan ng kababaihan, kabataan,at
mga cause-oriented groups.

Gawain 2: Suriin Natin!

Panuto: Suriin ang iba’t ibang pahayag kong bakit mahalaga ang aktibong pakikilahok ng
mamamayan sa larangang pampolitika at panlipunan (makikita ito sa maikling talakayan).
Pumili ng isang pahayag at punan ang mga patlang.

Bakit ang pahayag na ito ang iyong napili?

Pahayag:
Ipaliwanag
_______________________________________
_______________________________________
________________________________________
Magbigay ng halimbawa na maaaring sumuporta sa
iyong paliwanag.
_______________________________________
_______________________________________
________________________________________
May akda Kongklusyon: _________________________________

May akda

May akda
 Gawain 3: Case Study: Final Task

Panuto: Gumawa ng pakikipagpanayam sa inyong mga barangay kong saan kayo nakatira.
Sa patnubay ng inyong mga magulang, humingi ng pahintulot na makapagpanayam sa mga
opisyal ng NGO/PO sa pamamagitan ng phone, messenger or facebook interview bilang
pagsunod sa health standard protocol. Mahigpit na ipinagbabawal ng face to face interview.

Rubrik sa Pagmamarka

Gawain 2 at 3:

Nilalaman 25
Organisasyon ng paksa 15
Paglahad ng kongklusyon 10
Kabuuan 50pts.

Susi sa Pagwawasto

*Nakabatay sa Rubrik ang pagmamarka

Sanggunian

LIBRO:
* Modyul sa Araling Panlipunan 10 (Draft)
Artikulo:
* https://tinyurl.com/2jxl4k6h

6
10

Araling Panlipunan
MGA KONTEMPORARYONG ISYU
Ikaapat na Markahan
GAWAING PAGKATUTO BILANG 6
MABUTING PAMAMAHALA

Bumuo sa Pagsusulat ng Gawain sa Pagkatuto

Manunulat: ELOISA S. APIN

Teacher III (Camarines Sur National High School)

Tagalapat: JASTIN D. JALECO, TI – AP (Camarines Sur National High School)

ADONIS M. BAÑAS, MTI – AP (Camarines Sur National High School)

Tagasuri: NELIA F. HERNANDEZ, TIII-AP (Naga City Science High School)

MARILYN L. AZAÑA, MT II – AP (Concepcion Pequeňa National High School)
EVANGELINE V. MAGALONA, HT VI-AP (Camarines Sur National HS)
ADONIS M. BAÑAS, MTI – AP (Camarines Sur National High School)
JARME D. TAUMATORGO, EPS-AP-SDO Naga City

1
10
ARALING PANLIPUNAN 10
MGA KONTEMPORARYONG ISYU
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO BILANG 6
MABUTING PAMAMAHALA

Pangalan: ___________________________ Seksiyon:______________ Petsa:________

Pinakamahalagang Kasanayang
Pampagkatuto

Most Essential Learning Competency (MELC)

Napahahalagahan ang papel ng mamamayan sa pagkakaron ng isang mabuting pamahalaan.
Tiyak na Layunin:
1. Nabigyang kahulugan ang mabuting pamamahala.
2. Naipaliliwanag ang mga katangian ng mabuting pamamahala.
3. Nakabuo ng isang “One Minute Essay” tungkol sa pakikilahok sa pagkakaroon ng
mabuting pamamahala.

Panimulang Konsepto

Ang aktibong pakikilahok ng mga

mamamayan sa iba’t ibang aspekto ng
ating lipunan ay may mabuting idinudulot
hindi lang sa mga nakikilahok sa
nasabing mga gawain bagkos sa ating
lipunan sa kabuuan.

Kaakibat rin nito ay ang patuloy na

paggiit ng mga mamamayan ng kanilang
mga karapatan sa ating lipunan kung
saan ito ang isa sa mga dahilan upang
lalo pang umunlad at mapabuti ang ating
pamumuhay sapagkat ito ang nag-
uudyok sa ating pamahalaan upang
gumawa at magpanukala ng mga batas at
polisiya para sa ikabubuti ng mga
mamamayan.

Maikling Talakayan:

2
Maikling Talakayan:

Mabuting Pamamahala o Good Governance

World Bank International Office of the High Commissioner

Development for Human Rights
Association
ito ay isang paraan ito ay isa sa apat na tumutukoy ito sa proseso kung saan
ng salik na nakaaapekto ang mga pampublikong institusyon
pagsasakatuparan sa mabuting paggamit ay naghahatid ng kapakanang
ng kapangyarihang ng yaman o resources pampubliko, nangangasiwa sa pag-
mangasiwa sa upang mabawasan aaring yaman ng publiko, at tinitiyak
“economic and ang bahagdan ng na mapangalagaan ang mga
social resources” poverty o kahirapan karapatang pantao, maging malaya
ng bansa para sa sa isang bansa. sa pangaabuso at korapsyon, at
kaunlaran nito. may pagpapahalaga sa rule of law.

Mga Katangian ng Mabuting Pamamahala o Good Governance

Rule of Law nararapat na maipatupad ang mga batas at igalang ang karapatang
pantao nang patas at walang kinikilingan.
Equity pagbibigay sa bawat mamamayan ng pagkakataon na mapaunlad o
mapanatili ang kanilang kagalingan.
Consensus sa kabila ng pagkakaiba-iba ng mga interes ay pinahahalagahan ang
Orientation pag-iral ng pangkalahatang kabutihan at kung ano ang pinakamabuti sa
isang organisasyon, komunidad o bansa sa kabuuan.
Strategic Vision nakikiisa ang mga opisyal ng pamahalaan at ng mamamayan sa
pagtukoy ng malawak at long term perspective para sa kabutihan ng
lipunan at pag-unlad ng tao.
Partnership hindi kakayanin mag-isa ng pamahalaan ang epektibong pamamahala
nang hindi kabilang ang lahat ng stakeholder nito, mapapubliko o
pribado.
Accountability ipinakikita ritong may pananagutan ang mga opisyal ng pamahalaan at
maging ang pribadong sektor at mga organisasyon ng civil society sa
mamamayan pagdating sa mga pagpapasyang nakaaapekto sa
pangkalahatang interes ng isang pamayanan at ng bansa sa kabuuan.
Transparency binibigyan ng pagkakataon ang mamamayan na magkaroon ng
kamalayan sa nagaganap sa pamahalaan at makalahok sa mga
gawain nito.

3
 Mga Gawain

Gawain 1: Tukuyin Mo
Panuto: Magbigay ng isang halimbawa ng mga katangian ng mabuting pamamahala na
iyong nakikita o naoobserbahan sa inyong komunidad.

Halimbawa:
Partnership Naga City People’s Council
Rule of Law

Equity

Consensus Orientation

Strategic Vision

Partnership

Accountability

Transparency

Gawain 2: Larawan Suri

Panuto: Suriin ang mga larawan at magbigay ang iyong obserbasyon tungkol sa papel ng
mabuting pamamahala sa iba’t ibang sektor ng lipunan.

______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
_- 4
 Gawain 3: One Minute Essay

Panuto: Sumulat ng isang sanaysay na naglalalaman ng iyong maaaring maging ambag

bilang isang mamamayan tungo sa pagkakaroon ng mabuting pamamahala.

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
_________________________________________________________________
______________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________

Rubrik sa Pagmamarka

Gawain 2 at 3:

Nilalaman 10
Organisasyon ng paksa 10
Paglahad ng opinyon 10
Kabuuan 30pts.

Susi sa Pagwawasto

*Nakabatay sa obserbasyon ng mag-aaral ang pagmamarka.

Sanggunian

LIBRO:
* Modyul sa Araling Panlipunan 10 (Draft)
LARAWAN:
*PinoyPulse.com