MEVSİMLER VE İKLİM

NELER YAPACAĞIZ?
Bu konuyu 4 adımda şleyeceğ z.
1- Mevs mler n Oluşumu

Konu İşlenecek
Okyanus Master 1. ve 2. testler ver lecek
Testler çözülecek

2- İkl m ve Hava Olayları

Konu İşlenecek
Okyanus Master 3. ve 4. testler ver lecek
Testler çözülecek

3- Küresel Isınma ve İkl m Değ ş kl ğ

Konu İşlenecek
Okyanus Master Konu Değerlend rme
Test ver lecek
Test çözülecek

4- KONU TEKRAR EDİLECEK

Zeka Küpü 1. Deneme ver lecek
Deneme çözülecek.

8. Sınıf Fen Bilimleri

SİNAN FEN BİLİMLERİ
ÖĞRETMENİ
ASLAN
MEVSİMLER VE İKLİM Mevs mler neden oluşur?

MEVSİMLERİn
Mevs mler n oluşmasının 2 ana neden
vardır.

OLUŞUMU 1- Dünya'nın Güneş etrafındak dolanma

hareket .
2- Eksen eğ kl ğ .

DÜNYA'NIN YILLIK HAREKETİ

Dünya'nın Güneş etrafındak saat

yönünün ters yönde olan dolanma
hareket d r.
Sonucunda;
Mevs mler meydana gel r.
Yıllık sıcaklık farkları oluşur.
Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme
açısı değ ş r
C s mler n yıl çer s ndek gölge
boyları değ ş r.
Yıl çer s nde gece ve gündüz
süreler değ ş r.

DÜNYA'NIN GÜNLÜK HAREKETİ

Dünaya'nın kend etrafındak Batıdan

Doğuya doğru yönde olan dönme
hareket d r.
Sonucunda;
Gece ve gündüz meydana gel r.
Gün çer s nde güneş ışınlarının
düşme açısı değ ş r.
Gün çer s nde c s mler n gölge
boyları değ ş r.
Günlük sıcaklık farkları meydana
gel r. Mevs mler n; Dünya'nın
Güneş'e olan uzaklığı veya
yakınlığı le lg s yoktur.

8. Sınıf Fen Bilimleri

SİNAN FEN BİLİMLERİ
ÖĞRETMENİ
-1-
ASLAN
MEVSİMLER VE İKLİM B r m yüzeye düşen enerj ;

GÜNEŞ IŞINLARININ
Işık ışınları Dünya'ya d k açı le geld ğ

YERE DÜŞME AÇISI İLE

zaman az b r alanı aydınlatırken, eğ k açı

MEVSİMLERİN İLİŞKİSİ
le geld ğ zaman daha gen ş b r alanı
aydınlatır. Bu olay b r m yüzeye düşen
enerj m ktarının değ şmes ne neden olur.

B Güneş
Işınları
A
A B
Bu olayı şöyle düşünel m; şek ldek el fenerler özdeş olup 100'er Joule enerj
vers nler. A noktasında 100 Joule küçük b r alanı etk lerken, sağdak B noktasında
aynı 100 Joule daha büyük b r alanı etk lemek zorunda kalır ve b r m yüzeye düşen
enerj azalır. Bunun sonucunda Güneş ışınları d k geld ğ zaman Yaz mevs m , eğ k
geld ğ zaman Kış mevs m yaşanır.

Güneş ışınları d k açıyla gel yor se,

YAZ mevs m yaşanır. B r m yüzeye düşen enerj ,
Güneş ışınları eğ k açıyla gel yor Güneş ışınlarının gelme
se, KIŞ mevs m yaşanır. açısı le doğru orantılıdır.

8. Sınıf Fen Bilimleri

SİNAN FEN BİLİMLERİ
ÖĞRETMENİ
-2-
ASLAN
MEVSİMLER VE İKLİM Eksen eğ kl ğ ned r?
Dünya'nın Ekl pt k düzlem (Güneş etrafında

EKSEN EĞİKLİĞİ
SONUÇLARI VE dolanılan yörünge) le Ekvator düzlem
arasında 23° 27' (23 derece 27 dak ka)'lık b r
açı vardır, bu açıya Dünya'nın eksen eğ kl ğ
den r. B r bakıma Dünya uzay boşluğunda
haf f yamuk şek lde durmaktadır.

Dünya'nın
Eksen eğ kl ğ n n sonuçları; 23° 27' Dönme Eksen

Güneş ışınlarının yeryüzüne gelme Kuzey Kutup

açısı yıl çer s nde değ ş r.. Noktası
Mevs msel (yıllık) sıcaklık farkları
oluşur.
Ekl pt k 
Güneş' n doğuş ve batış saatler
Düzlem
değ ş r.
Gece le gündüz süreler n n Ekvator
değ şmes ne neden olur. Düzlem
Yıl çer s nde gölge boylarının
değ şmes ne neden olur. Güney Kutup
Noktası

Kuzey Kutbu
Dönence ned r?
Eksen eğ kl ğ sonucu oluşan Yengeç
23° 27'
matemat ksel kl m kuşaklarını Dönences
bel rleyen sınırlardır. Bunun yanında
0
Güneş ışınlarının yıl çer s nde d k açıyla
düştüğü noktalardır. Oğlak
23° 27'
Dönences

Güney Kutbu

Eksen Eğ kl ğ Olmasaydı Ne Olurdu?

Güneş ışınlar ekvatora yıl boyunca d k gel rd .

Gece ve gündüz süreler Dünya'nın her Güneş ışınları yıl
yer nde b rb r ne eş t olurdu. çer s nde Yengeç ve
Güneş n gel ş açıları değ şmez ve farklı Oğlak Dönenceler ne 1
mevs mler oluşmazdı. defa, Ekvatora se 2
Yıllık sıcaklık farkları oluşmazdı. defa d k açı le gel r.
Gölge boyları değ ş kl k göstermezd .

8. Sınıf Fen Bilimleri

SİNAN FEN BİLİMLERİ
ÖĞRETMENİ
-3-
ASLAN
MEVSİMLER VE İKLİM
MEVSİM BAŞLANGIÇ TARİHLERİ VE ÖZELLİKLERİ
21 Haz ran
Kuzey  Yarım Küre'de yaz, Güney Yarım
Küre'de kış başlangıcıdır.
Güneş ışınları Yengeç Dönences 'ne d k açı le
gel r.
Kuzey Yarım Küre'de en uzun gündüz,
Güney Yarım Küre'de en uzun gece yaşanır.
Güneş Işınları

23 Eylül
Güneş ışınları Ekvator'a d k açı le gel r.
Gece ve gündüz süreler b rb r ne eş t olur.
Kuzey Kutup Noktası'nda 6 aylık gece,
Güney Kutup Noktası'nda 6 aylık gündüzün
başlangıç tar h d r.

Güneş Işınları

21 Aralık
Kuzey  Yarım Küre'de kış, Güney Yarım
Küre'de yaz başlangıcıdır.
Güneş ışınları Oğlak Dönences 'ne d k açı le
gel r.
Kuzey Yarım Küre'de en uzun gece,
Güney Yarım Küre'de en uzun gündüz
yaşanır.
Güneş Işınları

21 Mart

Güneş ışınları Ekvator'a d k açı le gel r.

Gece ve gündüz süreler b rb r ne eş t olur.
Kuzey Kutup Noktası'nda 6 aylık gündüz,
Güney Kutup Noktası'nda 6 aylık gecen n
başlangıç tar h d r.

Güneş Işınları

8. Sınıf Fen Bilimleri

SİNAN FEN BİLİMLERİ
ÖĞRETMENİ
-4-
ASLAN
 MEVSİMLER VE İKLİM
GECE(KUZEY
- GÜNDÜZ SÜRESİ GRAFİKLERİ
YARIM KÜRE İÇİN)
Ç zg Graf ğ
Saat

20
Gündüz
15 Süres

10 Gece
Süres
5

0 Gün
21 Mart 21 Haz ran 23 Eylül 21 Aralık

Sütun Graf ğ
25

20
Gece Ekvator
15
bölgeler nde yıl
10 boyunca 12
Gündüz
saat gündüz, 12
5 saat gece
0 yaşanır.
t

ık
lü
ar

ira

al
Ey
M

Ar
az
21

23
H

21
21

Kuzey Yarım Küre'de;

21 Haz ran tar h nden, 21 Aralık tar h ne kadar yan Yaz Mevs m nden
Kış Mevs m ne kadar gündüzler kısalır, geceler uzar.
21 Aralık tar h nden , 21 Haz ran tar h ne kadar yan Kış Mevs m nden
Yaz Mevs m ne kadar gündüzler uzar geceler kısalır.

8. Sınıf Fen Bilimleri

SİNAN FEN BİLİMLERİ
ÖĞRETMENİ
-5-
ASLAN
MEVSİMLER VE İKLİM
GÖLGE BOYU
SABAH

Gölge Boyu
Sabah saatler nde Güneş ışınları eğ k açıyla geld kler ç n gölge boyuz uzun olur.

ÖĞLE

Gölge Boyu
Öğle vak tler nde Güneş ışınları d k veya d ke yakın açı le geld ğ ç n gölge boyu
kısalır.

AKŞAM

Gölge Boyu
Akşam vak tler nde Güneş ışınları y ne eğ k açıyla geld ğ ç n gölge boyu
akşama doğru tekrar uzar.

8. Sınıf Fen Bilimleri

SİNAN FEN BİLİMLERİ
ÖĞRETMENİ
-6-
ASLAN
MEVSİMLER VE İKLİM
HAVA OLAYLARI
HAVA OLAYI
Yeryüzünü saran hava katmanına atmosfer den r.
Hava olayları atmosferde meydana gel r.
Atmosferde meydana gelen sıcaklık değ ş mler nden ve nem (su buharı)'den
kaynaklanan olaylara hava olayları den r.
Nem yağışların oluşumunda etk l yken, sıcaklık rüzgar oluşumunda etk l d r.

Meteoroloj : Atmosferde meydana gelen hava olaylarının değ ş m n , gel ş m n

nceleyen ve bu hava olaylarının canlılar ç n sonuçlarını araştıran b l m dalıdır.

Meteorolog: Meteoroloj le lg lenen b l m nsanlarına den r.

Örnekler;

Hava olayları kes n olmayıp, Bugün Ankara'da kar yağışı

genell kle tahm n cümleler le beklen yor.
fade ed l r ve yakın ve dar b r Önümüzdek günlerde Bursa'da
zaman aralığından bahseder sağanak yağış etk l olab l r.
Örneğ n; beklen yor... olab l r... Yarın İstanbul'da havanın çok sıcak
tahm n ed l yor.. g b kes n fade olması beklen yor.
çermeyen cümleler kullanılır.

Hava tahm nler ; dış ortamda çalışan veya dışarısı le bağlantılı olan şlerde
çalışanlar ç n çok öneml d r.
Ç ftç ler, şoförler, p lotlar, gem kaptanları, gökb l mc ler g b b r sürü dışarı
ortama bağlı olan meslekler vardır. Bu meslekler ç n hava olaylarının
tahm n hem ş hem de can güvenl ğ ç n büyük önem taşır.

8. Sınıf Fen Bilimleri

SİNAN FEN BİLİMLERİ
ÖĞRETMENİ
-7-
ASLAN
MEVSİMLER VE İKLİM Rüzgar Ned r?

RÜZGAR
OLUŞUMU VE
Yüksek  basınç alanlarından, alçak basınç
alanlarına doğru, yan soğuk bölgeden

BASINÇ ALANLARI sıcak bölgeye doğru gerçekleşen yatay

hava akımlarına RÜZGAR den r. Sebeb se
2 bölge arasındak basınç farkıdır.

Alçak Basınç Alanı; Hava sıcaklığının Yüksek Basınç Alanı; Hava sıcaklığının
artması le hava moleküller n n azalması sonucu hava moleküller
hareketl l ğ artar ve tanec kler b rb rler ne yaklaşır ve alçalır, bunun
b rb r nden uzaklaşır ve yüksel r, bunun sonucunda yüksek basınç alanları
sonucunda alçak basınç alanları meydana gel r.
meydana gel r.

Hava açık ve
yağış ht mal
düşük.

Hava bulutlu ve
neml yağış
ht mal fazla.

RÜZGAR
Yüksek Basınç Alçak Basınç
Alanı Alanı

SOĞUK SICAK

Hava merkezden Hava çevreden

çevreye doğru merkeze doğru
hareket eder. hareket eder.

8. Sınıf Fen Bilimleri

SİNAN FEN BİLİMLERİ
ÖĞRETMENİ
-8-
ASLAN
MEVSİMLER VE İKLİM
DENİZ VE KARA MELTEMİ
Den z Meltem
Kara parçaları, den zlere göre daha çabuk ısınırlar. Bu yüzden sabahları önce kara
parçaları ısınır ve kara sıcaklığı den zden fazla olur. Den z soğuk, kara sıcak olduğu
ç n den zlerde yüksek basınç, karalarda alçak basınç meydana gel r. Bunun
sonucunda den zden karaya b r rüzgar eser bu rüzgara da Den z Meltem den r.
GÜNDÜZ
Den z Meltem

Kara Den z
Sıcak Soğuk
Alçak Basınç Yüksek Basınç

Kara Meltem
Kara parçaları, den zlere göre daha çabuk ısınırlar. Bu yüzden akşamları önce kara
parçaları soğur ve kara sıcaklığı den zden az olur. Den z sıcak, kara soğuk olduğu
ç n den zlerde alçak basınç, karalarda yüksek basınç meydana gel r. Bunun
sonucunda karadan den ze b r rüzgar eser bu rüzgara da Kara Meltem den r.
GECE
Kara Meltem

Kara Den z
Soğuk Sıcak
Yüksek Basınç Alçak Basınç

8. Sınıf Fen Bilimleri

SİNAN FEN BİLİMLERİ
ÖĞRETMENİ
-9-
ASLAN
MEVSİMLER VE İKLİM
yağış türleri
Gökyüzüne Yakın Yeryüzüne Yakın
Gerçekleşenler Gerçekleşenler
Yağmur: Gökyüzüne Ç y:  Geceler soğuyan hava neden yle
yakın yerlerde yeryüzüne yakın yerlerde, taş, toprak,
buharlaşan su (nem) b tk ler n üzer nde neml havanın
gökyüzünde soğuk yoğunlaşıp su damlacıkları şekl nde
hava tabakasına rastlar b r kmes le oluşur.
ve yoğuşur, damlacıklar
büyür ve yeryüzüne
düşer.

Kar:  Gökyüzüne yakın yerlerde

buharlaşan su (nem) gökyüzünde
soğuk hava tabakasına rastlar ve
yoğuşur, damlacıklar hal değ ş m ne
devam ederek kar kr staller hal ne gel r Kırağı: Geceler hava çok fazla soğur se
ve yeryüzüne düşer. yeryüzüne yakın yerlerde su buharı ç ye
dönüşmeden nce b r buz tabakasına
dönüşür.

Dolu: Gökyüzüne yakın yerlerde

buharlaşan su (nem) gökyüzünde
soğuk hava tabakasına rastlar ve
S s: Neml havanın yeryüzüne yakın
yoğuşur, an b r soğuk hava dalgasına
yerlerde yoğuşması ve askıda kalması
maruz kalan damlacıklar donarak buz
le meydana gel r. Yeryüzü bulutu da
toplarına dönüşür.
den r.

8. Sınıf Fen Bilimleri

SİNAN FEN BİLİMLERİ
ÖĞRETMENİ
-10-
ASLAN
MEVSİMLER VE İKLİM
BEAUFORT ÖLÇEĞİ
Kuvvet Hızı Adı
1 1-5 km/h Es nt (Yel)
2 6-11 km/h Haf f Meltem
3 12-19 km/h Meltem
4 20-29 km/h Orta Ş ddetl Meltem
5 30-39 km/h Sertçe Meltem
6 40-50 km/h Kuvvetl Meltem
7 51-61 km/h Fırtınamsı Rüzgar
8 62-74 km/h Fırtına
9 75-87 km/h Kuvvetl Fırtına
10 88-101 km/h Tam Fırtına
11 102-117 km/h Çok Ş ddetl Fırtına
12 >118 km/h Kasırga (Tayfun)

Sıcak hava le soğuk havanın yere

yakın bölgelerde yer değ şt rmes le
oluşan rüzgarlara hortum den r.

Beaufort Ölçeğ ; Anemometre;

H grometre; Rüzgarın hızını
Rüzgarın
Havadak ölçen alett r.
ş ddet n n 1-12
nem ölçmeye Meteoroloj de
arası sıralandığı
yaran alett r. kullanılır
ölçek.

8. Sınıf Fen Bilimleri

SİNAN FEN BİLİMLERİ
ÖĞRETMENİ
-11-
ASLAN
MEVSİMLER VE İKLİM
yeryüzü şekİLLERİ
Hava olayları uzun yıllar çer s nde yeryüzü şek ller n etk ler ve kend ne özgü bazı
yeryüzü şek ller meydana get r r. Bunlardan bazıları; Buzul vad ler , Kumullar, Per
Bacaları, Mantar Kayalar'dır.

Mantar Kaya Per Bacaları

Kumul Buzul Vad s

Tsunam ; depremler n okyanuslarda

meydana gel p daha sonra dev Deprem; yer altındak tekton k
dalgalar oluşturması olayıdır. plakaların hareket sonucu oluşan
Bu k olayın meydana gelmes nde sarsıntılardır. 
hava olaylarının b r etk s yoktur.

Depremler n büyüklüğünü tesp t ed p kaydeden c haza

S smograf, bu b l m le uğraşanlara se S smolog den r.

8. Sınıf Fen Bilimleri

SİNAN FEN BİLİMLERİ
ÖĞRETMENİ
-12-
ASLAN
MEVSİMLER VE İKLİM
İKLİM
Gen ş b r bölgede ve uzun süre aynı kalan hava şartlarına kl m den r.
35-40 yıllık hava olaylarının ortalaması alınarak bel rlen r.
İkl m olayını nceleyen b l m dalına İkl m B l m (Kl matoloj ), bu dalda çalışan
b l m nsanlarına se İkl m B l mc (Kl matolog) den r.

B r bölgen n kl m o
bölgen n;
Den ze olan
uzaklığına
Yeryüzü şek ller ne
Dünya üzer ndek
konumuna
Yükselt s ne
Kalıcı kar durumuna
bağlıdır.

Akden z kl m ; yazları kurak ve sıcak, kışları ılık ve yağışlı geçer.

Karaden z kl m ; her mevs m yağışlı olan, yaz ve kış sıcaklık farkı az olan kl m
türüdür.
Karasal kl m; yazları kurak ve sıcak, kışları soğuk ve karlı geçen kl m türüdür.

İkl m se geçm ş yıllara Örnekler;

dayandığı ç n kes n cümleler le
B tl s'te yazlar çok sıcak geçer.
fade ed l rken, daha gen ş ve
Karaden z Bölges bol yağış alan b r
bel rs z tar hler kapsar. Örneğ n;
bölged r.
yazları çok sıcak... kışları çok
Erzurum'da kışlar çok soğuk ve sert
soğuk... g b kes n b lg çeren
geçer.
fakat zamanı meçhul ve gen ş
cümleler kurulur.

8. Sınıf Fen Bilimleri

SİNAN FEN BİLİMLERİ
ÖĞRETMENİ
-13-
ASLAN
MEVSİMLER VE İKLİM
küresel İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ
Dünya üzer nde b r çok kl m t p
bulunmaktadır. Zaman
çer s nde bu kl m t pler değ ş r.
Bu değ ş kl klere kl m değ ş kl ğ
den r.
İkl m değ ş kl ğ n en büyük
sebep atmosfere saldığımız sera
gazlarıdır.
Fos l yakıtların kullanımı sonucu
atmosfere salınan, CO2
(karbond oks t), SO2
(kükürtd oks t) ve NO2
(azotd oks t) gazlarına sera
gazları den r.
Güneş'ten gelen ışınların b r
kısmı uzay boşluğuna ger
döner. Sera gazları se bu
dönmes gereken ışınları tutar
ve atmosfer n ısınmasına neden
olur. Buna Sera Etk s den r.
Sera etk s n n artması sonucu
Küresel Isınma meydana gel r.

Küresel Isınmanın Sonuçları Neler Yapmalıyız?

Hava sıcaklıklarında her sene Yen leneb l r enerj kaynaklarının
artış meydana gel r. kullanımını arttırmalıyız.
Su kaynakları azalır ve kuraklık, Fabr ka bacalarına f ltre takmalı, sera
çölleşme ve erozyon meydana gazlarının atmosfere salınımını
gel r. sınırlandırmalıyız.
Buzulların er mes le yerleş m ve Enerj tasarrufu ve ger dönüşüm
tarıma alanları sular altında konusunda b l nçlenmel ve gel şmel y z.
kalır. Ozon tabakasına zarar veren (CFC,
Mevs m değ ş kl kler ne yol halon vs.) gazların kullanımını
açarak olağanüstü hava engellemel y z.
olaylarına sebep olur. Ağaçlandırma yapmalıyız.
En öneml s se toplumumuzu
b l nçlend rmel y z.

8. Sınıf Fen Bilimleri

SİNAN FEN BİLİMLERİ
ÖĞRETMENİ
-14-
ASLAN