Professional Documents
Culture Documents
Gautama Nyaya Sutra
Gautama Nyaya Sutra
II
Gautama: Nyayasutra
1.1.1: pramāṇa-prameya-saṃśaya-prayojana-dṛṣṭānta-siddhāntāvayava-tarka-nirṇaya-vāda-
jalpa-vitaṇḍāhetvābhāsa-cchala-jāti-nigrahasthānānāmtattvajñānāt niḥśreyasādhigamaḥ
{padārthoddeśasūtram}
{padārthoddeśasūtram}
[pramāṇaprakaraṇam]
{pramāṇa-uddeśa-sūtram}
{pratyakṣalakṣaṇam}
{anumānalakṣaṇam}
{upamānalakṣaṇam}
{śabdalakṣaṇam}
{śabdabhedaḥ}
[prameyaprakaraṇam]
1.1.9: ātmaśarīrendriyārthabuddhimanaḥpravṛttidoṣapretyabhāvaphaladuḥkhāpavargāḥ tu
prameyam
{prameya-uddeśa-sūtram}
{ātmalakṣaṇam}
{śarīralakṣaṇam}
{indriyalakṣaṇam}
{bhūtalakṣaṇam}
{artha(viṣaya)lakṣaṇam}
{buddhilakṣaṇam}
{manolakṣaṇam}
{pravṛttilakṣaṇam}
{doṣalakṣaṇam}
{pretyabhāvalakṣaṇam}
{phalalakṣaṇam}
{duḥkhalakṣaṇam}
{apavargalakṣaṇam}
[nyāyapūrvāṅgalakṣaṇaprakaraṇam]
V
{saṃśayalakṣaṇam}
{prayojanalakṣaṇam}
{dṛṣṭāntalakṣaṇam}
[nyāyāśrayasiddhāntalakṣaṇaprakaraṇam]
{abhyupagamasiddhāntalakṣaṇam}
{tantrabheda-uddeśasūtram}
{sarvatantrasiddhānta-lakṣaṇam}
{pratitantrasiddhānta-lakṣaṇam}
{adhikaraṇasiddhānta-lakṣaṇam}
VI
{abhyupagamasiddhānta-lakṣaṇam}
[nyāyaprakaraṇam]
{avayava-uddeśasūtram}
{pratijñā-lakṣaṇam}
{hetu-lakṣaṇam}
{hetu-lakṣaṇam}
{udāharaṇa-lakṣaṇam}
{udāharaṇa-lakṣaṇam}
{upanaya-lakṣaṇam}
{nigamana-lakṣaṇam}
[nyāyottarāṅgaprakaraṇam]
{tarka-lakṣaṇam}
{nirṇaya-lakṣaṇam}
[kathālakṣaṇaprakaraṇam]
{vāda-lakṣaṇam}
{jalpa-lakṣaṇam}
{vitaṇḍā-lakṣaṇam}
[hetvābhāsaprakaraṇam]
{hetvābhāsa-uddeśa-sūtram}
VIII
{savyabhicāra-lakṣaṇam}
{viruddha-lakṣaṇam}
{prakaraṇasama-lakṣaṇam}
{sādhyasama-lakṣaṇam}
{kālātīta-lakṣaṇam}
[chalaprakaraṇam]
{chala-lakṣaṇam}
{chala-bheda-uddeśa-sūtram}
{vākchala-lakṣaṇam}
{sāmānyacchala-lakṣaṇam}
{upacāracchala-lakṣaṇam}
{upacāracchala-pūrvapakṣa-lakṣaṇam}
{upacāracchala-lakṣaṇam}
{upacāracchala-lakṣaṇam}
[liṅgadoṣasāmānyaprakaraṇam]
{jāti-lakṣaṇam}
{nigrahasthāna-lakṣaṇam}
{nigrahasthānabahutva-sūtram}
(prathamam āhnikam)
[saṃśayaparīkṣāprakaraṇam]
2.1.1: samānānekadharmādhyavasāyāt anyataradharmādhyavasāyāt vā na saṃśayaḥ
{saṃśaya-}
2.1.2: viprattipattyavyavasthādhyavasāyāt ca
{saṃśaya-}
2.1.3: viprattipattau ca saṃprattipatteḥ
{saṃśaya-}
2.1.4: avyavasthā ātmani vyavasthitatvāt ca avyavasthāyāḥ
{saṃśaya-}
2.1.5: tathā atyantasaṃśayaḥ taddharmasātatyopapatteḥ
{saṃśaya-}
2.1.6: yathoktādhyavasāyāt eva tadviśeṣāpekṣāt saṃśaye na asaṃśayaḥ na
atyantasaṃśayaḥ vā
{saṃśaya-}
2.1.7: yatra saṃśayaḥ tatra evam uttarottaraprasaṅgaḥ
{saṃśaya-}
[pramāṇasāmānyaparīkṣāprakaraṇam]
2.1.8: pratyakṣādīnām aprāmāṇyaṃ traikālyāsiddheḥ
{pūrvapakṣasūtram}
2.1.9: pūrvaṃ hi pramāṇasiddhau na indriyārthasannikarṣāt pratyakṣotpattiḥ
{pūrvapakṣasūtram}
2.1.10: paścātsiddhau na pramāṇebhyaḥ prameyasiddhiḥ
{pūrvapakṣasūtram}
2.1.11: yugapatsiddhau pratyarthaniyatatvāt kramavṛttitvābhāvaḥ buddhīnām
{pūrvapakṣasūtram}
2.1.12: traikālyāsiddheḥ pratiṣedhānupapattiḥ
{pūrvapakṣasūtram}
2.1.13: sarvapramāṇapratiṣedhāt ca pratiṣedhānupapattiḥ
{pūrvapakṣasūtram}
2.1.14: tatprāmāṇye vā na sarvapramāṇavipratiṣedhaḥ
{pūrvapakṣasūtram}
2.1.15: traikālyāpratiṣedhaḥ ca śabdāt ātodyasiddhivat tatsiddheḥ
{pūrvapakṣasūtram}
XI
[viṣayaparīkṣā-prakaraṇām]
2.1.31: pratyakṣam anumānam ekadeśagrahaṇāt upalabdheḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
XII
[anumānaparīkṣāprakaraṇam]
[upamānaparīkṣāprakaraṇam]
2.1.45: atyantaprāyaikadeśasādharmyāt upamānāsiddhiḥ
{siddhānta-sūtra}
2.1.46: prasiddhasādharmyāt upamānasiddheḥ yathoktadoṣānupapattiḥ
XIII
{pūrvapakṣa-sūtra}
2.1.47: pratyakṣeṇa apratyakṣasiddheḥ
{siddhānta-sūtra}
2.1.48: na apratyakṣe gavaye pramāṇārtham upamānasya paśyāmaḥ
{siddhānta-sūtra}
2.1.49: tathā iti upasaṃhārāt upamānasiddheḥ na aviśeṣaḥ
{siddhānta-sūtra}
[śabdasāmānyaparīkṣāprakaraṇam]
2.1.50: śabdaḥ anumānam arthasya anupalabdheḥ anumeyatvāt
{pūrvapakṣa-sūtra}
2.1.51: upalabdheḥ advipravṛttitvāt
{pūrvapakṣa-sūtra}
2.1.52: sambandhāt ca
{pūrvapakṣa-sūtra}
2.1.53: āptopadeśasāmarthyāt śabdāt arthasampratyayaḥ
{siddhānta-sūtra}
2.1.54: pūraṇapradāhapāṭanānupalabdheḥ ca sambandhābhāvaḥ
{siddhānta-sūtra}
2.1.55: śabdārthavyavasthānāt apratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
2.1.56: na, sāmayikatvāt śabdārthasampratyayasya
{siddhānta-sūtra}
2.1.57: jātiviśeṣe ca aniyamāt
{siddhānta-sūtra}
[śabdaviśeṣaparīkṣāprakaraṇam]
2.1.58: tadaprāmāṇyam anṛtavyāghātapunaruktadoṣebhyaḥ
{siddhānta-sūtra}
2.1.59: na, karmakartṛsādhanavaiguṇyāt
{siddhānta-sūtra}
2.1.60: abhyupetya kālabhede doṣavacanāt
{siddhānta-sūtra}
2.1.61: anuvādopapatteḥ ca
{siddhānta-sūtra}
2.1.62: vākyavibhāgasya ca arthagrahaṇāt
{siddhānta-sūtra}
2.1.63: vidhyarthavādānuvādavacanaviniyogāt
XIV
{siddhānta-sūtra}
2.1.64: vidhiḥ vidhāyakaḥ
{siddhānta-sūtra}
2.1.65: stutiḥ nindā parakṛtiḥ purākalpaḥ iti arthavādaḥ
{siddhānta-sūtra}
{arthavāda-bhedaḥ}
2.1.66: vidhivihitasya anuvacanam anuvādaḥ
{arthavāda-}
2.1.67: na anuvādapunaruktayoḥ viśeṣaḥ, śabdābhyāsopapatteḥ
{siddhānta-sūtra}
2.1.68: śīghrataragamanopadeśavat abhyāsāt na aviśeṣaḥ
{siddhānta-sūtra}
2.1.69: mantrāyurvedaprāmāṇyavat ca tatprāmāṇyam, āptaprāmāṇyāt
{siddhānta-sūtra}
(dvitīyam āhnikam)
[pramāṇacatuṣṭvaparīkṣāprakaraṇam]
[śabdānityatvaparīkṣāprakaraṇam(13-39)]
2.2.13: ādimatvāt aindriyakatvāt kṛtakavat upacārāt ca
{śabdānityatva-pratipādana-sūtra}
2.2.14: na, ghaṭābhāvasāmānyanityatvāt nityeṣu api anityavat upacārāt ca
{siddhānta-sūtra}
2.2.15: tattvabhāktayoḥ nānātvavibhāgāt avyabhicāraḥ
{śabdānityatva-pratipādana-sūtra}
{siddhānta-sūtra}
2.2.16: santānānumānaviśeṣaṇāt
{śabdānityatva-pratipādana-sūtra}
{siddhānta-sūtra}
2.2.17: kāraṇadravyasya pradeśaśabdenābhidhānāt
{śabdānityatva-pratipādana-sūtra}
{siddhānta-sūtra}
2.2.18: prāk uccāraṇāt anupalabdheḥ āvaraṇādyanupalabdheḥ ca
{śabdānityatva-pratipādana-sūtra}
2.2.19: tadanupalabdheḥ anupalambhāt āvaraṇopapattiḥ
{śabdānityatva-pratipādana-sūtra}
2.2.20: anupalambhāt anupalabdhisadbhāvāt na āvaraṇānupapattiḥ anupalambhāt
{siddhānta-sūtra}
2.2.21: anupalambhātmakatvāt anupalabdheḥ ahetuḥ
{siddhānta-sūtra}
2.2.22: asparśatvāt
{siddhānta-sūtra}
2.2.23: na, karmānityatvāt
XVI
{siddhānta-sūtra}
2.2.24: na, aṇunityatvāt
{siddhānta-sūtra}
2.2.25: sampradānāt
{siddhānta-sūtra}
2.2.26: tadantarālānupalabdheḥ ahetuḥ
{siddhānta-sūtra}
2.2.27: adhyāpanāt apratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
2.2.28: ubhayoḥ pakṣayoḥ anyatarasya adhyāpanāt apratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
2.2.29: abhyāsāt
{siddhānta-sūtra}
2.2.30: na anyatve api abhyāsasya upacārāt
{siddhānta-sūtra}
2.2.31: anyat anyasmāt ananyatvāt ananyat iti anyatābhāvaḥ
{siddhānta-sūtra}
2.2.32: tadabhāve na asti ananyatā, tayoḥ itaretarāpekṣasiddheḥ
{siddhānta-sūtra}
2.2.33: vināśakāraṇānupalabdheḥ
{siddhānta-sūtra}
2.2.34: aśravaṇakāraṇānupalabdheḥ satataśravaṇaprasaṅgaḥ
{siddhānta-sūtra}
2.2.35: upalabhyamāne ca anupalabdheḥ asattvāt anapadeśaḥ
{siddhānta-sūtra}
2.2.36: pāṇinimittapraśleṣāt śabdābhāve na anupalabdhiḥ
{siddhānta-sūtra}
2.2.37: vināśakāraṇānupalabdheḥ ca avasthāne tannityatvaprasaṅgaḥ
{siddhānta-sūtra}
2.2.38: asparśatvāt apratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
2.2.39: vibhaktyantaropapatteḥ ca samāse
{siddhānta-sūtra}
[śabdapariṇāmaparīkṣāprakaraṇam(40-56)]
2.2.40: vikārādeśopadeśāt saṃśayaḥ
XVII
{pūrvapakṣa-sūtra}
2.2.41: prakṛtivivṛddhau vikāravivṛddheḥ
{siddhānta-sūtra}
2.2.42: nyūnasamādhikopalabdheḥ vikārāṇām ahetuḥ
{siddhānta-sūtra}
2.2.43: dvividhasya api hetoḥ abhāvāt asādhanaṃ dṛṣṭāntaḥ
{udāharaṇasūtra}
2.2.44: na, atulyaprakṛtīnām vikāravikalpāt
{siddhānta-sūtra}
2.2.45: dravyavikāravaiṣamyavat varṇavikāravikalaḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
2.2.46: na, vikāradharmānupapatteḥ
{siddhānta-sūtra}
2.2.47: vikāraprāptānām apunarāpatteḥ
{siddhānta-sūtra}
2.2.48: suvarṇādīnāṃ punarāpatteḥ ahetuḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
2.2.49: na, tadvikārāṇāṃ suvarṇabhāvāvyatirekāt
{siddhānta-sūtra}
2.2.50: varṇatvāvyatirekāt varṇavikārāṇām apratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
2.2.51: sāmānyavato dharmayogo na sāmānyasya
{siddhānta-sūtra}
2.2.52: nityatve avikārāt anityatve ca anavasthānāt
{siddhānta-sūtra}
2.2.53: nityānām atīndriyatvāt taddharmavikalpāt ca varṇavikārāṇām apratiṣedhaḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
2.2.54: anavasthāyitve ca varṇopalabdhivat tadvikāropapattiḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
2.2.55: vikāradharmitve nityatvābhāvāt kālāntare vikāropapatteḥ ca apratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
2.2.56: prakṛtyaniyamāt
{siddhānta-sūtra}
2.2.57: aniyame niyamāt na aniyamaḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
2.2.58: niyamāniyamavirodhāt aniyame niyamāt ca apratiṣedhaḥ
XVIII
{siddhānta-sūtra}
2.2.59: guṇāntarāpattyupamarda-hrāsa-vṛddhi-śleṣebhyaḥ tu vikāropapatteḥ varṇavikārāḥ
{siddhānta-sūtra}
[śabdaśaktiparīkṣāprakaraṇam]
2.2.60: te vibhaktyantāḥ padam
{pada-lakṣaṇa-sūtram}
2.2.61: vyaktyākṛtijātisannidhau upacārāt saṃśayaḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
[vyaktivāda-avāntaraprakaraṇam]
2.2.62: yāśabda-samūha-tyāga-parigraha-saṅkhyā-vṛddhyapacaya-varṇa-
samāsānubandhānām vyaktau upacārāt vyaktiḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
2.2.63: na, tat anavasthānāt
{siddhānta-sūtra}
2.2.64: sahacaraṇa-sthāna-tādarthya-vṛtta-māna-dhāraṇa-sāmīpya-yoga-
sādhanādhipatyebhyaḥ brāhmaṇa-mañca-kaṭa-rāja-saktu-candana-gaṅgā-śāṭakānna-
puruṣeṣvatadbhāve api tadupacāraḥ
{siddhānta-sūtra}
[ākṛtivāda-avāntaraprakaraṇam]
2.2.65: ākṛtiḥ, tadapekṣatvāt sattvavyavasthānasiddheḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
[jātivāda-avāntaraprakaraṇam]
2.2.66: vyaktyākṛtiyukte api aprasaṅgāt prokṣaṇādināṃ mṛdgavake jātiḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
2.2.67: na, ākṛtivyaktyapekṣatvāt jātyabhivyakteḥ
{siddhānta-sūtra}
[siddhāntavāda-avāntaraprakaraṇam]
2.2.68: vyaktyākṛtijātayaḥ tu padārthaḥ
{siddhānta-sūtra}
2.2.69: vyaktiḥ guṇaviśeṣāśrayaḥ mūrtiḥ
{siddhānta-sūtra}
XIX
[prāsaṅgikaṃ cakṣuradvaitaparīkṣāprakaraṇam(7-14)]
3.1.7: savyadṛṣṭasya itareṇa pratyabhijñānāt
{siddhānta-sūtra}
3.1.8: na ekasmin nāsāsthivyavahite dvitvābhimānāt
{pūrvapakṣa-sūtra}
3.1.9: ekavināśe dvitīyāvināśāt na ekatvam
{siddhānta-sūtra}
3.1.10: avayavanāśe api avayavyupalabdheḥ ahetuḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
3.1.11: dṛṣṭāntavirodhāt apratiṣedhaḥ
XX
{siddhānta-sūtra}
3.1.12: indriyāntaravikārāt
{siddhānta-sūtra}
3.1.13: na, smṛteḥ smarttavyaviṣayatvāt
{pūrvapakṣa-sūtra}
3.1.14: tadātmaguṇasadbhāvāt apratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
[ātmamanobhedaparīkṣāprakaraṇam(15-17)]
3.1.15: na, ātmapratipattihetūnāṃ manasi sambhavāt
{pūrvapakṣa-sūtra}
3.1.16: jñātuḥ jñānasādhanopapatteḥ saṃjñābhedamātram
{siddhānta-sūtra}
3.1.17: niyamaḥ ca niranumānaḥ
{siddhānta-sūtra}
[ātmanityatvaparīkṣāprakaraṇam(18-26)]
3.1.18: pūrvābhyastasmṛtyanubandhāt jātasya harṣabhayaśokasampratipatteḥ
{siddhānta-sūtra}
3.1.19: padmādiṣu prabodhasammīlanavikāravat tadvikāraḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
3.1.20: na, uṣṇaśītavarṣākālanimittatvāt pañcātmakavikārāṇām
{siddhānta-sūtra}
3.1.21: pretyāhārābhyāsakṛtāt stanyābhilāṣāt
{siddhānta-sūtra}
3.1.22: ayasaḥ ayaskāntābhigamanavat tadupasarpaṇam
{pūrvapakṣa-sūtra}
3.1.23: na, anyatra pravṛttyabhāvāt
{siddhānta-sūtra}
3.1.24: vītarāgajanmādarśanāt
{siddhānta-sūtra}
3.1.25: saguṇadravyotpattivat tadutpattiḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
3.1.26: na, saṅkalpanimittatvāt rāgādīnām
{siddhānta-sūtra}
[śarīraparīkṣāprakaraṇam(27-31)]
XXI
[indriyaparīkṣāprakaraṇam(32-51)]
3.1.32: kṛṣṇasāre sati upalambhāt vyatiricya ca upalambhāt saṃśayaḥ
{siddhānta-sūtra}
3.1.33: mahadaṇugrahaṇāt
{sāṅkhyamatakhaṇḍanam}
3.1.34: raśmyarthasannikarṣaviśeṣāt tadgrahaṇam
{siddhānta-sūtra}
3.1.35: tadanupalabdheḥ ahetuḥ
{siddhānta-sūtra}
3.1.36: na anumīyamānasya pratyakṣataḥ anupalabdhiḥ abhāvahetuḥ
{siddhānta-sūtra}
3.1.37: dravyaguṇadharmabhedāt ca upalabdhiniyamaḥ
{siddhānta-sūtra}
3.1.38: anekadravyasamavāyāt rūpaviśeṣāt ca rūpopalabdhiḥ
{siddhānta-sūtra}
3.1.39: karmakāritaḥ ca indriyāṇāṃ vyūhaḥ puruṣārthatantraḥ
{siddhānta-sūtra}
3.1.40: madhyandinolkāprakāśānupalabdhivat tadanupalabdhiḥ
{siddhānta-sūtra}
3.1.41: na, rātrau api anupalabdheḥ
{siddhānta-sūtra}
3.1.42: bāhyaprakāśānugrahāt viṣayopalabdheḥ anabhivyaktitaḥ anupalabdhiḥ
{siddhānta-sūtra}
3.1.43: abhivyaktau ca abhibhavāt
{siddhānta-sūtra}
XXII
3.1.44: naktañcaranayanaraśmidarśanāt ca
{siddhānta-sūtra}
3.1.45: aprāpyagrahaṇaṃ kācābhrapaṭalasphaṭikāntaritopalabdheḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
3.1.46: kuḍyāntaritānupalabdheḥ apratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
3.1.47: apratīghātāt sannikarṣopapattiḥ
{siddhānta-sūtra}
3.1.48: ādityaraśmeḥ sphaṭikāntarite api dāhye avighātāt
{siddhānta-sūtra}
3.1.49: na itaretaradharmaprasaṅgāt
{pūrvapakṣa-sūtra}
3.1.50: ādarśodakayoḥ prasādasvābhāvyāt rūpopalabdhiḥ
{siddhānta-sūtra}
3.1.51: dṛṣṭānumitānāṃ hi niyogapratiṣedhānupapattiḥ
{siddhānta-sūtra}
[indriyanānātvaparīkṣāprakaraṇam(52-62)]
3.1.52: sthānānyatve nānātvāt avayavinānāsthānatvāt ca saṃśayaḥ
{siddhānta-sūtra}
3.1.53: tvak avyatirekāt
{pūrvapakṣa-sūtra}
3.1.54: na yugapat arthānupalabdheḥ
{siddhānta-sūtra}
3.1.55: vipratiṣedhāt ca na tvak ekā
{siddhānta-sūtra}
3.1.56: indriyārthapañcatvāt
{siddhānta-sūtra}
3.1.57: na, tadarthabahutvāt
{pūrvapakṣa-sūtra}
3.1.58: gandhatvādyavyatirekāt gandhādīnāmapratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
3.1.59: viṣayatvāvyatirekāt ekatvam
{siddhānta-sūtra}
3.1.60: na, buddhilakṣaṇādhiṣṭhāna-gatyākṛti-jātipañcatvebhyaḥ
{siddhānta-sūtra}
XXIII
[arthaparīkṣāprakaraṇam(62-74)]
3.1.62: gandha-rasa-rūpa-sparśa-śabdānāṃ sparśaparyantāḥ pṛthivyāḥ
{siddhānta-sūtra}
3.1.63: ap-tejo-vāyūnāṃ pūrvaṃ pūrvam apohya ākāśasya uttaraḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
3.1.64: na, sarvaguṇānupalabdheḥ
{siddhānta-sūtra}
3.1.65: ekaikaśyena uttaraguṇāsadbhāvāt uttarottarāṇāṃ tadanupalabdhiḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
3.1.66: viṣṭaṃ hi aparaṃ pareṇa
{pūrvapakṣa-sūtra}
3.1.67: na, pārthivāpyayoḥ pratyakṣatvāt
{siddhānta-sūtra}
3.1.68: pūrvapūrvaguṇotkarṣāt tattat pradhānam
{siddhānta-sūtra}
3.1.69: taddhyavasthānaṃ tu bhūyastvāt
{siddhānta-sūtra}
3.1.70: saguṇānām indriyabhāvāt
{siddhānta-sūtra}
3.1.71: tena eva tasya agrahaṇāt ca
{siddhānta-sūtra}
3.1.72: na, śabdaguṇopalabdheḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
3.1.73: tadupalabdhiḥ itaretaradravyaguṇavaidharmyāt
{siddhānta-sūtra}
(dvitīyam āhnikam)
[buddheranityatvaparīkṣāprakaraṇam(1-9)]
3.2.1: karmākāśasādharmyāt saṃśayaḥ
{siddhānta-sūtra}
XXIV
3.2.2: viṣayapratyabhijñānāt
{siddhānta-sūtra}
3.2.3: sādhyasamatvāt ahetuḥ
{siddhānta-sūtra}
3.2.4: na, yugapat agrahaṇāt
{siddhānta-sūtra}
3.2.5: apratyabhijñāne ca vināśaprasaṅgaḥ
{siddhānta-sūtra}
3.2.6: kramavṛttitvāt ayugapat grahaṇam
{siddhānta-sūtra}
3.2.7: apratyabhijñānaṃ ca viṣayāntaravyāsaṅgāt
{siddhānta-sūtra}
3.2.8: na, gatyabhāvāt
{siddhānta-sūtra}
3.2.9: sphaṭikānyatvābhimānavat tadanyatvābhimānaḥ
{siddhānta-sūtra}
[kṣaṇabhaṅgaparīkṣāprakaraṇam(10-17)]
3.2.10: sphaṭike api aparāparotpatteḥ kṣaṇikatvāt vyaktīnām ahetuḥ
{siddhānta-sūtra}
3.2.11: niyamahetvabhāvāt yathādarśanam abhyanujñā
{siddhānta-sūtra}
3.2.12: na, utpattivināśakāraṇopalabdheḥ
{siddhānta-sūtra}
3.2.13: kṣīravināśe kāraṇānupalabdhivat dadhyutpattivat ca tadutpattiḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
3.2.14: liṅgataḥ grahaṇāt na anupalabdhiḥ
{siddhānta-sūtra}
3.2.15: na payasaḥ pariṇāma-guṇāntaraprādurbhāvāt
{siddhānta-sūtra}
3.2.16: vyūhāntarāt dravyāntarotpattidarśanaṃ pūrvadravyanivṛtteḥ anumānam
{siddhānta-sūtra}
3.2.17: kvacit vināśakāraṇānupalabdheḥ kvacit ca upalabdheḥ anekāntaḥ
{siddhānta-sūtra}
[buddherātmaguṇatvaparīkṣāprakaraṇām(18-41)]
XXV
[buddherutpannāpavargitvaparīkṣāprakaraṇam(42-45)]
3.2.42: karmānavasthāyigrahaṇāt
{siddhānta-sūtra}
3.2.43: avyaktagrahaṇam anavasthāyitvāt vidyutsampāte rūpāvyaktagrahaṇavat
{siddhānta-sūtra}
3.2.44: hetūpādānāt pratiṣeddhavyābhyanujñā
{siddhānta-sūtra}
3.2.45: na pradīpārciḥsantatyabhivyaktagrahaṇavat tadgrahaṇam
{siddhānta-sūtra}
[buddheḥ śarīraguṇavyatirekaparīkṣāprakaraṇam(46-55)]
3.2.46: dravye svaguṇaparaguṇopalabdheḥ saṃśayaḥ
{siddhānta-sūtra}
3.2.47: yāvaccharīrabhāvitvāt rūpādīnām
{siddhānta-sūtra}
3.2.48: na, pākajaguṇāntarotpatteḥ
{siddhānta-sūtra}
3.2.49: pratidvandvisiddheḥ pākajānām apratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
3.2.50: śarīravyāpitvāt
{siddhānta-sūtra}
XXVII
[manaḥparīkṣāprakaraṇam(56-59)]
3.2.56: jñānāyaugapadyāt ekam manaḥ
{siddhānta-sūtra}
3.2.57: na, yugapat anekakriyopalabdheḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
3.2.58: alātacakradarśanavat tadupalabdhiḥ āśusañcārāt
{siddhānta-sūtra}
3.2.59: yathoktahetutvāt ca aṇu
{siddhānta-sūtra}
[adṛṣṭaniṣpādyatvaparīkṣāprakaraṇam(60-72)]
3.2.60: pūrvakṛtaphalānubandhāt tadutpattiḥ
{siddhānta-sūtra}
3.2.61: bhūtebhyaḥ mūrtyupādānavat tadupādānam
{pūrvapakṣa-sūtra}
3.2.62: na, sādhyasamatvāt
{siddhānta-sūtra}
3.2.63: na, utpattinimittatvāt mātāpitroḥ
{siddhānta-sūtra}
3.2.64: tathā āhārasya
{siddhānta-sūtra}
3.2.65: prāptau ca aniyamāt
{siddhānta-sūtra}
3.2.66: śarīrotpattinimittavat saṃyogotpattinimittaṃ karma
{siddhānta-sūtra}
XXVIII
4.1.1: pravṛttiryathoktā
{siddhānta-sūtra}
4.1.2: tathā doṣāḥ
{siddhānta-sūtra}
[doṣatrairāśyaparīkṣāprakaraṇam(3-8)]
4.1.3: trairāśyaṃ rāgadveṣamohārthāntarbhāvāt
{siddhānta-sūtra}
4.1.4: na, ekapratyanīkabhāvāt
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.1.5: vyabhicārādahetuḥ
{siddhānta-sūtra}
4.1.6: teṣāṃ mohaḥ pāpīyān, nāmūḍhasyetarotpatteḥ
{siddhānta-sūtra}
4.1.7: nimittanaimittikabhāvādarthāntarabhāvo doṣebhyaḥ
XXIX
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.1.8: na doṣalakṣaṇāvarodhānmohasya
{siddhānta-sūtra}
4.1.9: nimittanaimittikopapatteśca tulyajātīyānāmapratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
[pretyabhāvaparīkṣāprakaraṇam(10-13)]
4.1.10: ātmanityatve pretyabhāvasiddhiḥ
{siddhānta-sūtra}
4.1.11: vyaktād vyaktānām, pratyakṣaprāmāṇyāt
{siddhānta-sūtra}
4.1.12: na, ghaṭād ghaṭaniṣpatteḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.1.13: vyaktād ghaṭaniṣpatterapratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
[śūnyatopādānanirākaraṇaprakaraṇam(14-18)]
4.1.14: abhāvād bhāvotpattiḥ, nānupamṛdya prādurbhāvāt
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.1.15: vyāghātādaprayogaḥ
{siddhānta-sūtra}
4.1.16: na, atītānāgatayoḥ kārakaśabdaprayogāt
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.1.17: na, vinaṣṭebhyo 'niṣpatteḥ
{siddhānta-sūtra}
4.1.18: kramanirdeśādapratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
[īśvaropādānātāprakaraṇam(19-21)]
4.1.19: īśvaraḥ kāraṇam, puruṣakarmāphalyadarśanāt
{siddhānta-sūtra}
4.1.20: na, puruṣakarmābhāve phlāniṣpatteḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.1.21: tatkāritatvād ahetuḥ
{siddhānta-sūtra}
XXX
[ākasmikatvanirākaraṇaprakaraṇam(22-24)]
4.1.22: animittato bhāvotpattiḥ, kaṇṭakataikṣṇyādidarśanāt
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.1.23: animittanimittatvānnanimittataḥ
{siddhānta-sūtra}
4.1.24: nimittanimittayorarthāntarabhāvādapratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
[sarvānityatvanirākaraṇaprakaraṇam(25-28)]
4.1.25: sarvam anityam, utpattivināśadharmakatvāt
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.1.26: na, anityatānityatvāt
{siddhānta-sūtra}
4.1.27: tadanityatvamagnerdāhyaṃ vināśyānuvināśavat
{siddhānta-sūtra}
4.1.28: nityasyāpratyākhyānam, yathopalabdhi vyavasthānāt
{siddhānta-sūtra}
[sarvanityatvanirākaraṇam(29-33)]
4.1.29: sarvaṃ nityam, pañcabhūtanityatvāt
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.1.30: na, utpattivināśakāraṇopalabdheḥ
{siddhānta-sūtra}
4.1.31: tallakṣaṇāvarodhādapratiṣedhaḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.1.32: na, utpattitatkāraṇopalabdheḥ
{siddhānta-sūtra}
4.1.33: na, vyavasthānupapatteḥ
{siddhānta-sūtra}
[sarvapṛthaktvanirākaraṇaprakaraṇam(34-36)]
4.1.34: sarvaṃ pṛthag, bhāvalakṣaṇapṛthaktvāt
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.1.35: na, anekalakṣaṇairekabhāvaniṣpatteḥ
{siddhānta-sūtra}
4.1.36: lakṣaṇavyavasthānādevāpratiṣedhaḥ
XXXI
{siddhānta-sūtra}
[sarvaśūnyatānirākaraṇaprakaraṇam(37-40)]
4.1.37: sarvam abhāvo bhāveṣvitaretarābhāvasiddheḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.1.38: na, svabhāvasiddherbhāvānām
{siddhānta-sūtra}
4.1.39: na svabhāvasiddhiḥ, āpekṣikatvāt
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.1.40: vyāhatatvādayuktam
{siddhānta-sūtra}
[saṃkhyaikāntavādaprakaraṇam(41-43)]
4.1.41: saṃkhyaikāntāsiddhiḥ, kāraṇānupapattyupapattibhyām
{siddhānta-sūtra}
4.1.42: na, kāraṇavayavābhāvāt
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.1.43: niravayavatvādahetuḥ
{siddhānta-sūtra}
[phalaparīkṣāprakaraṇam(44-54)]
4.1.44: sadyaḥ kālāntare ca phalaniṣpatteḥ saṃśayaḥ
{siddhānta-sūtra}
4.1.45: na sadyaḥ, kālāntaropabhogyatvāt
{siddhānta-sūtra}
4.1.46: kālāntareṇāniṣpattiheturvināśāt
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.1.47: prāṅniṣpattervṛkṣaphalavat tatsyāt
{siddhānta-sūtra}
4.1.48: nāsanna sanna sadasat, sadasatorvaidharmayāt
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.1.49: utpādavyayadarśanāt
{siddhānta-sūtra}
4.1.50: buddhisiddhaṃ tu tadasat
{siddhānta-sūtra}
4.1.51: āśrayavyatirekād vṛkṣaphalotpattivad ityahetuḥ
XXXII
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.1.52: prīterātmāśrayatvādapratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
4.1.53: na putrapaśustrīparicchedahiraṇyānnādiphalanirddeśāt
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.1.54: tatsambandhāt phalaniṣpattesteṣu phalavadupacāraḥ
{siddhānta-sūtra}
[duḥkhaparīkṣāprakaraṇam(55-58)]
4.1.55: vividhavādhanāyogād duḥkhameva janmotpattiḥ
{siddhānta-sūtra}
4.1.56: na, sukhasyāpyantarālaniṣpatteḥ
{siddhānta-sūtra}
4.1.57: bhādhanānivṛttervedayataḥ pryeṣaṇadoṣādapratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
4.1.58: duḥkhavikalpe sukhābhimānācca
{siddhānta-sūtra}
[apavargaparīkṣāprakaraṇam(59-68)]
4.1.59: ṛṇakleśapravṛttyanubndhādapavargābhāvaḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.1.60: pradhānaśabdānupapatterguṇaśabdenānuvādo nindāpraśaṃsopapatteḥ
{siddhānta-sūtra}
4.1.61: samāropaṇādātmanyapratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
4.1.62: pātracayāntānupapatteśca phalābhāvaḥ
{siddhānta-sūtra}
4.1.63: suṣuptasya svapnādarśane kleśābhāvādapavargaḥ
{siddhānta-sūtra}
4.1.64: na pravṛttiḥ pratisandhānāya hīnakleśasya
{siddhānta-sūtra}
4.1.65: na, kleśasantateḥ svābhāvikatvāt
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.1.66: prāgutpatterabhāvānityatvavat svābhāvike 'pyanityatvam
{siddhānta-sūtra}
4.1.67: aṇuśyāmatānityatvavad vā
XXXIII
{siddhānta-sūtra}
4.1.68: na, saṅkalpanimittatvācca rāgādīnām
{siddhānta-sūtra}
(dvitīyam āhnikam)
[tattvajñānotpattiprakaraṇam(1-3)]
4.2.1: doṣanimittānāṃ tattvajñānādahaṅkāranivṛttiḥ
{siddhānta-sūtra}
4.2.2: doṣanimittaṃ rūpādayo viṣayaḥ saṅkalpakṛtāḥ
{siddhānta-sūtra}
4.2.3: tannimittaṃ tvavayavyabhimānaḥ
{siddhānta-sūtra}
[prāsaṅgikam avayaviprakaraṇam(4-17)]
4.2.4: vidyāvidyādvaividhyāt saṃśayaḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.2.5: tadasaṃśayaḥ, pūrvahetuprasiddhatvāt
{siddhānta-sūtra}
4.2.6: vṛttyanupapatterapi tarhi na saṃśayaḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.2.7: kṛtsnaikadeśāvṛttitvādavayavānāmavayavyabhāvaḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.2.8: teṣu cāvṛtteravayavyabhāvaḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.2.9: pṛthak cāvayavebhyo 'vṛtteḥ
{siddhānta-sūtra}
4.2.10: na cāvayavyavayavāḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.2.11: ekasmin bhedābhāvād bhedaśabdaprayogānupapatterapraśnaḥ
{siddhānta-sūtra}
4.2.12: avayavāntarabhāve 'pyavṛtterahetuḥ
{siddhānta-sūtra}
4.2.13: keśasamūhe taimirikopalabdhivat tadupalabdhiḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
XXXIV
[aupodghātikaṃ niravayavaprakaraṇam(18-25)]
4.2.18: ākāśavyatibhedāt tadanupapattiḥ
{siddhānta-sūtra}
4.2.19: ākāśāsarvagatatvaṃ vā
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.2.20: antarbahiśca kāryadravyasya kāraṇāntaravacanādakārye tadabhāvaḥ
{siddhānta-sūtra}
4.2.21: śabdasaṃyogavibhāvācca sarvagatam
{siddhānta-sūtra}
4.2.22: avyūhāviṣṭambhavibhutvāni cākāśadharmāḥ
{siddhānta-sūtra}
4.2.23: mūrtimatāṃ ca saṃsthānopapatteravayavasadbhāvaḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.2.24: saṃyogopapatteśca
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.2.25: anavasthākāritvādanavasthānupapatteścāpratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
[bāhyārthabhaṅganirākaraṇaprakaraṇam(26-37)]
4.2.26: buddhyā vivecanāttu bhāvānāṃ yāthātmyānupalabdhistantvapakarṣaṇe
paṭasadbhāvānupalabdhivat tadanupalabdhiḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.2.27: vyāhatatvādahetuḥ
{siddhānta-sūtra}
4.2.28: tadāśrayatvādapṛthaggrahaṇam
{siddhānta-sūtra}
XXXV
4.2.29: pramāṇataścārthapratipatteḥ
{siddhānta-sūtra}
4.2.30: pramāṇānupapattyupapattibhyām
{siddhānta-sūtra}
4.2.31: svapnaviṣayābhimānavadayaṃ pramāṇaprameyābhimānaḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.2.32: māyāgandharvanagaramṛgatṛṣṇikāvadvā
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.2.33: hetvabhāvādasiddhiḥ
{siddhānta-sūtra}
4.2.34: smṛtisaṃkalpavacca svapnaviṣayābhimānaḥ
{siddhānta-sūtra}
4.2.35: mithyopalabdhervināśastattvajñānātsvapnaviṣayābhimānapraṇāśavat pratibodhe
{siddhānta-sūtra}
4.2.36: buddheścaivaṃ nimittasadbhāvopalambhāt
{siddhānta-sūtra}
4.2.37: tattvapradhānabhedācca mithyābuddherdvaividhyopapattiḥ
{siddhānta-sūtra}
[tattvajñānavivṛddhiprakaraṇam(38-49)]
4.2.38: samādhiviśeṣābhyāsāt
{siddhānta-sūtra}
4.2.39: na, arthaviśeṣaprāvalyāt
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.2.40: kṣudādibhiḥ pravartanācca
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.2.41: pūrvakṛtaphalānubandhāt tadutpattiḥ
{siddhānta-sūtra}
4.2.42: araṇyaguhāpulinādiṣu yogābhyāsopadeśaḥ
{siddhānta-sūtra}
4.2.43: apavarge 'pyevaṃ prasaṅgaḥ
{pūrvapakṣa-sūtra}
4.2.44: na, niṣpannāvaśyambhāvitvāt
{siddhānta-sūtra}
4.2.45: tadabhāvaścāpavarge
{siddhānta-sūtra}
XXXVI
[tattvajñānaparipālanaprakaraṇam(50-51)]
4.2.50: tattvādhyavasāyasaṃrakṣaṇārthaṃ jalpavitaṇḍe, bījaprarohasaṃrakṣṇārthaṃ
kaṇṭakaśākhāvaraṇavat
{siddhānta-sūtra}
4.2.51: tābhyāṃ vigṛhyakathanam
{siddhānta-sūtra}
utkarṣasamādijātiṣaṭkaprakaraṇam(4-6)ṭa
5.1.4: sādhyadṛṣṭāntayordharmavikalpādubhayasādhyatvāccotkarṣāpakarṣa
varṇyavikalpasādhyasamāḥ
{siddhānta-sūtra}
XXXVII
5.1.5: kiñcitsādharmyādupasaṃhārasiddhervaidharmyādapratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
5.1.6: sādhyātideśācca dṛṣṭāntopaptteḥ
{siddhānta-sūtra}
[prāptyaprāptisamajātidvayaprakaraṇam(7-8)]
5.1.7: prāpya sādhyamaprāpya vā hetoḥ prāptyāviśiṣṭatvādaprāptyāsādhāka tvācca
prāptyaprāptisamau
{siddhānta-sūtra}
5.1.8: ghaṭādiniṣpattidarśanāt pīḍane cābhicārādapratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
[prasaṅgapratidṛṣṭāntasamaprakaraṇam(9-11)]
5.1.9: dṛṣṭāntasya kāraṇānapadeśāt pratyavasthānācca pratidṛṣṭāntena
prasaṅgapratidṛṣṭāntasamau
{siddhānta-sūtra}
5.1.10: pradīpopādānaprasaṅganivṛttivat tadvinivṛttiḥ
{siddhānta-sūtra}
5.1.11: pratidṛṣṭāntahetutve ca nāheturdṛṣṭāntaḥ
{siddhānta-sūtra}
[anutpattisamaprakaraṇam(12-13)]
5.1.12: prāgutpatteḥ kāraṇābhāvādanutpattisamaḥ
{siddhānta-sūtra}
5.1.13: tathābhāvādutpannasya kāraṇopapatterna kāraṇapratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
[saṃśayasamaprakaraṇam(14-15)]
5.1.14: sāmānyadṛṣṭāntayoraindriyakatve samāne nityānityasādharmyāt saṃśayasamaḥ
{siddhānta-sūtra}
5.1.15: sādharmyātsaṃśaye na saṃśayo vaidharmyādubhayathā vā saṃśaye 'tyanta
saṃśayaprasaṅgo nityatvānabhyūpagamācca sāmānyasyāpratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
[prakaraṇasamaprakaraṇam(16-17)]
XXXVIII
[ahetusamaprakaraṇam(18-20)]
5.1.18: traikālyāsiddherhetorahetusamaḥ
{siddhānta-sūtra}
5.1.19: na hetutaḥ sādhyasiddhestraikālyāssiddhiḥ
{siddhānta-sūtra}
5.1.20: pratiṣedhānupapatteśca pratiṣeddhavyāpratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
[arthāpattisamaprakaraṇam(21-22)]
5.1.21: arthāpattitaḥ pratipakṣasiddherarthāpattisamaḥ
{siddhānta-sūtra}
5.1.22: anuktasyārthāpatteḥ pakṣahānerupapattiranuktatvādanaikāntikatvāc cārthāpatteḥ
{siddhānta-sūtra}
[aviśeṣasamaprakaraṇam(23-24)]
5.1.23: ekadharmopapatteraviśeṣe sarvāviśeṣaprasaṅgātsadbhābopapatter-
aviśeṣasamaḥ
{siddhānta-sūtra}
5.1.24: kvaciddharmānupapatteḥ kvaciccopapatteḥ pratiṣedhābhāvaḥ
{siddhānta-sūtra}
[uapapattisamaprakaraṇam(25-26)]
5.1.25: ubhayokāraṇopapatterupapattisamaḥ
{siddhānta-sūtra}
5.1.26: uapapattikāraṇābhyaniñjānādapratiṣedhaḥ
{siddhānta-sūtra}
[upalabdhisamaprakaraṇam(27-28)]
5.1.27: nirdiṣṭakāraṇābhāve 'pyupalambhādupalabdhisamaḥ
{siddhānta-sūtra}
5.1.28: kāraṇāntarādapi taddharmopapatterapratiṣedhaḥ
XXXIX
{siddhānta-sūtra}
[anupalabdhisamaprakaraṇam(29-31)]
5.1.29: tadanupalabdheranupalambhādabhāvasiddhau tadviparītopapatter
anupalabdhisamaḥ
{siddhānta-sūtra}
5.1.30: anupalambhātmakatvādanupalabdherahetuḥ
{siddhānta-sūtra}
5.1.31: jñānavikalpānāṃ ca bhāvābhāvasaṃvedanādadhyātmam
{siddhānta-sūtra}
[anityasamaprakaraṇam(32-34)
5.1.32: sādharmyāttulyadharmopapatteḥ sarvānityatvaprasaṅgādanityasamaḥ
{siddhānta-sūtra}
5.1.33: sādharmyādasiddheḥ pratiṣedhāsiddhiḥ pratiṣedhyasādharmyācca
{siddhānta-sūtra}
5.1.34: dṛṣṭānte ca sādhyasādhanabhāvena prajñātasya dharmasya tasysa cobhayathā
bhāvānnāviśeṣaḥ
{siddhānta-sūtra}
[anityasamaprakaraṇam(35-36)]
5.1.35: nityamanityabhāvādanitye nityatvopapatternityasamaḥ
{siddhānta-sūtra}
5.1.36: pratiṣedhye nityamanityabhāvādanitye 'nityatvopapatteḥ pratiṣedhābhāvaḥ
{siddhānta-sūtra}
[kāryasamaprakaraṇam(37-38)]
5.1.37: prayatnakāryānekatvāt kāryasamaḥ
{siddhānta-sūtra}
5.1.38: kāryānyatve prayatnāhetutvamanupalabdhikāraṇopapatteḥ
{siddhānta-sūtra}
[ṣaṭpakṣīprakaraṇam(39-40)]
5.1.39: pratiṣedhe 'pi samānadoṣaḥ
{siddhānta-sūtra}
5.1.40: sarvatraivam
XL
{siddhānta-sūtra}
5.1.41: pratiṣedhavipratiṣedhe pratiṣedhadoṣavad doṣaḥ
{siddhānta-sūtra}
5.1.42: pratiṣedhaṃ sadoṣamabhyupetya pratiṣedhavipratiṣedhe samāno doṣaprasaṅgo
matānujñā
{siddhānta-sūtra}
5.1.43: svapakṣalakṣanāpekṣopapattyupasaṃhāre hetunirdeśe parapakṣadoṣā
bhyupagamāt samāno doṣa iti
{siddhānta-sūtra}
(dvitīyam āhnikam)
[nigrahasthānapañcakaprakaraṇam(2-6)]
5.2.2: pratidṛṣṭāntadharmābhyanujñā svadṛṣṭānte pratijñāhāniḥ
{pratijñāhāniḥ lakṣaṇa-sūtram}
5.2.3: pratijñātārthapratiṣedhadharmavikalpāt tadarthanirdeśaḥ pratijñāntara.
{pratijñāntara-lakṣaṇa-sūtram}
5.2.4: pratijñāhetvorvirodhaḥ pratijñāvirodhaḥ
{pratijñāvirodhaḥ lakṣaṇa-sūtram}
5.2.5: pakṣapratiṣedhe pratijñātārthāpanayanaṃ pratijñāsannyāsaḥ
{pratijñāsannyāsaḥ lakṣaṇa-sūtram}
5.2.6: aviśeṣokte hetau pratiṣiddhe viśeṣamicchato hetvantaram
{hetvantaram lakṣaṇa-sūtram}
[nigrahasthānacatuṣkaprakaraṇam(7-10)]
5.2.7: prakṛtādarthādapratisambddhārthamarthāntaram
{arthāntaram lakṣaṇa-sūtram}
5.2.8: varṇakramanirdeśavannirarthakam
XLI
{nirarthakam lakṣaṇa-sūtram}
5.2.9: pariṣatprativādibhyāṃ trirabhihitamapyavijñātamavijñātārtham
{avijñātārtham lakṣaṇa-sūtram}
5.2.10: paurvāparyāyogādapratisambaddhārthamapārthakam
{apārthakam lakṣaṇa-sūtram}
[nigrahasthānatrikaprakaraṇam(11-13)]
5.2.11: avayavaviparyāsavacanamaprāptakālam
{aprāptakālam lakṣaṇa-sūtram}
5.2.12: hīnamanyatamenāpyavayavena nyūnam
{nyūnam lakṣaṇa-sūtram}
5.2.13: hetūdāharaṇādhikam adhikam
{adhikam lakṣaṇa-sūtram}
[punaruktinigrahasthānaprakaraṇam(14-16)]
5.2.14: śabdārthayoḥ punarvacanaṃ punaruktam anyatra anuvādāt
{punaruktam lakṣaṇa-sūtram}
5.2.15: anuvāde tu apunaruktaṃ śabdābhyāsāt arthaviśeṣopapatteḥ
{punaruktam lakṣaṇāpavādasūtram}
5.2.16: arthāt āpannasya svaśabdena punarvacanam
{punaruktam lakṣaṇāpavādasūtram}
[uttaravirodhinigrahasthānacatuṣkaprakaraṇam(17-20)]
5.2.17: vijñātasya pariṣadā triḥ abhihitasya api apratyuccāraṇam ananubhāṣaṇam
{ananubhāṣaṇam lakṣaṇa-sūtram}
5.2.18: avijñātam ca ajñānam
{ajñānam lakṣaṇa-sūtram}
5.2.19: uttarasya apratipattiḥ apratibhā
{apratibhā lakṣaṇa-sūtram}
5.2.20: kāryavyāsaṅgāt kathāvicchedaḥ vikṣepaḥ
{vikṣepaḥ lakṣaṇa-sūtram}
[matānujñādinigrahasthānatrikaprakaraṇam(21-23)]
5.2.21: svapakṣe doṣābhyupagamāt parapakṣe doṣaprasaṅgaḥ matānujñā
{matānujñā lakṣaṇa-sūtram}
5.2.22: nigrahasthānaprāptasya anigrahaḥ paryanuyojyopekṣaṇam
XLII
{paryanuyojyopekṣaṇam lakṣaṇa-sūtram}
5.2.23: anigrahasthāne nigrahasthānābhiyogaḥ niranuyojyānuyogaḥ
{niranuyojyānuyoga lakṣaṇa-sūtram}
[kathakānyoktinirūpyanigrahasthānadvayaprakaraṇam(24-25)]
5.2.24: siddhāntam abhyupetya aniyamāt kathāprasaṅgaḥ apasiddhāntaḥ
{apasiddhānta lakṣaṇa-sūtram}
5.2.25: hetvābhāsāḥ ca yathoktāḥ
{hetvābhāsa nirūpaṇam}
2. The Nyāya-Sūtras of Gautama: with the Bhāṣya of Vātsyayana and the Vārtika of
Udayana. Translated By: Mahamahopadhyaya Ganganatha Jha.
XLIV