Reka Bentuk Grafik Digital Ting 4 & 5 (Full Version)

KANDUNGAN
Pendahuluan v
No Siri Buku : 0075 PENGHARGAAN Penerangan Ikon vi
KPM2021 eISBN 978-967-2998-29-7 Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama

banyak pihak. Sekalung penghargaan dan
Tingkatan 4
Cetakan Pertama 2021 terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang
© Kementerian Pendidikan Malaysia terlibat: MODUL 1 ASAS GRAFIK DIGITAL 2
Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam • Jawatankuasa Penambahbaikan
buku ini, tidak dibenarkan diterbitkan semula, 1.1 KERJAYA REKA BENTUK GRAFIK 4
Pruf Muka Surat,
disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan
lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk Bahagian Sumber dan Teknologi Pendidikan,
atau cara, baik dengan elektronik, mekanik, Kementerian Pendidikan Malaysia. 1.2 PERKAKASAN DAN PERISIAN GRAFIK DIGITAL 12
penggambaran semula mahupun dengan cara
perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu • Jawatankuasa Penyemakan
daripada Ketua Pengarah Pendidikan Malaysia, Pembetulan Pruf Muka Surat, 1.3 ASAS GRAFIK DIGITAL 17
Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan Bahagian Sumber dan Teknologi Pendidikan,
tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Kementerian Pendidikan Malaysia.
• Jawatankuasa Penyemakan Naskhah
Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan
Malaysia oleh:
Sedia Kamera,
Bahagian Sumber dan Teknologi Pendidikan,
MODUL 2 ASAS REKAAN GRAFIK 32
Aras Mega (M) Sdn. Bhd. (164242-W)
Kementerian Pendidikan Malaysia.
No. 18 & 20, Jalan Damai 2,
• Nur Syariza binti Zainal Abidin, 2.1 ELEMEN DAN PRINSIP REKAAN GRAFIK 34
Taman Desa Damai, Sungai Merab,
43000 Kajang, Selangor Darul Ehsan. Penyelaras Projek,
No. Telefon: 03-8925 8975 Bahagian Sumber dan Teknologi Pendidikan, 2.2 TEORI WARNA 57
No. Faksimile: 03-8925 8985 Kementerian Pendidikan Malaysia.
Laman Web: www.arasmega.com • Bahagian Pembangunan Kurikulum, 2.3 ASAS REKA LETAK 78
Kementerian Pendidikan Malaysia.
Reka Letak dan Atur Huruf:
• Bahagian Pendidikan dan Latihan Teknikal 2.4 PROSES REKA BENTUK GRAFIK 90
Aras Mega (M) Sdn. Bhd.
Vokasional, Kementerian Pendidikan Malaysia.
Muka Taip Teks: Tahoma
Saiz Muka Taip Teks: 11 poin • Jawatankuasa Kawalan Mutu
Aras Mega (M) Sdn. Bhd.
• Semua pihak yang terlibat dalam proses
penerbitan buku ini.
MODUL 3 TIPOGRAFI 108
3.1 TIPOGRAFI DAN GRAFIK 110
MODUL 4 REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL 134

4.1 FOTOGRAFI DIGITAL 136
4.2 MANIPULASI IMEJ DIGITAL 156
4.3 ILUSTRASI IMEJ DIGITAL 183
iii
Tingkatan 5
PENGHASILAN KARYA
MODUL 5
5.1
GRAFIK DIGITAL
IDENTITI KORPORAT
222
224
PENDAHULUAN
5.2 PENGIKLANAN 240
Buku teks
5.3 PEMBUNGKUSAN 258 dan 5 ditulis berdasarkan Dokumen Standard Kurikulum
dan Pentaksiran (DSKP) Mata Pelajaran Vokasional
yang disediakan oleh Kementerian Pendidikan Malaysia
(KPM). Kurikulum Standard Sekolah Menengah
REKA BENTUK PENERBITAN (KSSM) diaplikasikan di sekolah pada tahun 2017 bagi
MODUL 6 MEJA (DESKTOP PUBLISHING) 284
menggantikan Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah
(KBSM).
Matlamat buku teks ini adalah untuk melahirkan
6.1 ASAS PENERBITAN MEJA 286 murid yang berpengetahuan mengenai konsep, proses
dan berkemahiran menggunakan peralatan serta perisian
6.2 PENGOLAHAN IDEA KARYA PENERBITAN MEJA 294
menjadi lebih bersedia untuk membina kerjaya dalam
6.3 PENGHASILAN KARYA PENERBITAN MEJA 301
diperoleh daripada buku teks ini.
tujuh modul yang menekankan tiga domain pembelajaran,

iaitu pengetahuan, kemahiran dan nilai. Setiap halaman
bagi permulaan modul mempunyai halaman rangsangan
MODUL 7 KEUSAHAWANAN 332 yang mengandungi standard pembelajaran yang perlu
dicapai oleh murid. Pada akhir modul pula terdapat
7.1 ISU DAN TREND MASA HADAPAN 334
tahap pemahaman murid mengenai keseluruhan modul
7.2 ASAS KEUSAHAWANAN 344 yang dipelajari. Tujuh modul yang akan dipelajari oleh
murid dalam buku teks ini ialah:
7.3 PROJEK PAMERAN KREATIF 355
Glosari 374
Modul 6: Reka Bentuk Penerbitan Meja
Rujukan 376 Modul 7: Keusahawanan
Buku teks ini diharapkan dapat dijadikan rujukan
Indeks 378 kepada guru dan murid untuk meningkatkan tahap potensi
dan pencapaian mereka seterusnya melahirkan seorang
SILA
IMBAS
Kandungan
kod QR
iv v
PENERANGAN IKON REKA BENTUK
GRAFIK DIGITAL
TINGKATAN 4
Info KBAT
S.P INFO
Me nar i k
Standard Pembelajaran Info tambahan berkaitan dengan Aktiviti atau latihan yang menguji
Standard Pembelajaran yang topik yang dipelajari.
terkandung dalam Dokumen murid. MODUL 1
Standard Kurikulum dan
Pentaksiran (DSKP) yang ASAS GRAFIK DIGITAL
perlu dicapai oleh murid.
SILA
MODUL 2
IMBAS Maklumat dalam ELEMEN MERENTAS ASAS REKAAN GRAFIK
bentuk kod QR yang
boleh diimbas dengan Akt A KTIVITI 1 EMK KURIKULUM
telefon pintar.
kod QR
Aktiviti yang dilakukan sama Unsur nilai tambah yang diterapkan MODUL 3
ada di dalam atau di luar kelas
yang membantu meningkatkan
dalam proses pengajaran dan
pembelajaran (PdP).
TIPOGRAFI
Kemahiran kefahaman murid.
Abad ke-21
MODUL 4
Pendidikan Abad ke-21.
REKA BENTUK
GRAFIK DIGITAL
R e fl e k s i R um us an
Ref.
L .P
P en gukuhan
Soalan latihan yang menguji Penanda aras yang digunakan Nota ringkas bagi setiap standard
kefahaman murid mengenai untuk menentukan kefahaman pembelajaran yang dipelajari oleh
keseluruhan modul. murid pada akhir pembelajaran. murid.
APLIKASI AR
Buku ini turut disertakan dengan aplikasi AR (Augmented Reality) yang merupakan gabungan teknologi
maya dan nyata dalam bentuk dua dimensi (2D) dan tiga dimensi (3D). Aplikasi AR ini hanya boleh
diakses dengan menggunakan telefon pintar atau tablet untuk menikmati pengalaman pembelajaran
yang baharu.
Untuk mengimbas, ikuti langkah-langkah berikut:
Muat turun Aktifkan aplikasi

Cari halaman
aplikasi AR dan imbas
1 dengan 2 yang
mempunyai 3 keseluruhan
mengimbas kod halaman yang
ikon AR.
QR di sebelah. berkenaan.
vi 1
MODUL 1 murid sebagai persediaan menempuh alam pekerjaan dan menghasilkan portfolio kerjaya yang kreatif
ASAS GRAFIK DIGITAL

bagi memenuhi permintaan pasaran.
STANDARD KANDUNGAN
Objektif
penggunaan dan sumbangan dalam bidang
dan penggunaan mod warna RGB, CMYK

dan grayscale.
penghasilan karya tersebut.
Hasil pembelajaran
• Membuat analisis keperluan kerjaya dalam
Kata Kunci
mengendalikan perkakasan dan perisian
•
• Menilai peluang dan peranan kerjaya dalam • Peluang kerjaya
• Portfolio
• Merancang kerjaya yang ingin diceburi • Sumber pemerolehan
• Fungsi
•
beretika, sistematik, bermakna dan kreatif.
• Perisian
•
•
•
• Kualiti imej
•
• Format fail
2 3
REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4 MODUL 1 l ASAS GRAFIK DIGITAL
S.P Standard Pembelajaran J

Murid boleh: Info Me narik
1.1 1.1.1 Menerangkan maksud reka Dalam kehidupan seharian, terdapat banyak sumbangan bidang INFO
1.1.2 Menjelaskan contoh karya menyampaikan maklumat secara

M visual dengan mengaplikasikan
sumbangan dalam bidang saiz yang besar seperti yang dilihat di tepi jalan atau lebuh raya iaitu elemen dan prinsip dalam rekaan.
papan iklan sama ada yang melibatkan media elektronik atau tidak.
dan susun atur imej serta teks yang dipersembahkan dengan 1.1.3 Menentukan peluang dan
menarik melalui media cetak (kertas) ataupun media elektronik peranan kerjaya dalam
banyak menyumbang dalam pelbagai sektor seperti pengiklanan, identiti korporat, pembungkusan,
yang ingin membuat rekaan, terutamanya sebagai penyampaian 1.1.4 Menghasilkan portfolio
maklumat secara visual (menyampaikan mesej dengan lebih jelas kerjaya dalam bidang reka
dan ringkas) kepada audiens. Pengiklanan
Media baharu Identiti korporat
Sebagai alat penyampaian maklumat dalam bidang komunikasi
Bidang Reka
Pembungkusan
ilustrasi (lukisan dan gambar foto) dan juga warna. Reka bentuk Info Menarik
INFO Antara muka pengguna Penerbitan meja Ilustrasi
diperkenalkan kepada dunia, iaitu merujuk aktiviti mereka bentuk dimanfaatkan sebagai media Rajah 1.2
visual dengan menggunakan perisian komputer. utama dalam penyaluran sesuatu
paparan atau persembahan reka
bentuk komunikasi visual sama
ada dalam bentuk bercetak,
persembahan elektronik mahupun
digital. pelbagai fungsi seperti memberi maklumat, mempromosi produk, membina imej dan membantu
meningkatkan kefahaman seseorang.
1
Mudah dan jelas 2 Jadual 1.1
dibaca serta
Maklumat yang Bidang
difahami Penggunaan dan sumbangan
terdapat dalam reka bentuk
visual dapat ditafsir
1
dengan mudah
Ciri-ciri reka
yang baik • Mempromosi jualan.

• Meningkatkan keyakinan
pengguna terhadap barangan
dan perkhidmatan yang
4
Pengiklanan dihasilkan.
3
Mampu mendorong
interaksi yang
Maklumat
• Mengekalkan penerimaan
pengguna terhadap sesuatu
barangan yang terdapat dalam
pasaran.
Media cetak
• Surat khabar
• Majalah
Media elektronik
• Internet
• Televisyen
disampaikan
aktif antara pereka secara kreatif • Pengiklanan transit • Radio
dengan audiens dan menarik • Brosur • Papar iklan digital
• Poster • Sepanduk digital
• Risalah • Papar tanda LED
• Papan iklan
Rajah 1.1 • Sepanduk
4 5
Bidang Bidang
Penggunaan dan sumbangan Penggunaan dan sumbangan
reka bentuk reka bentuk
2 6
• Membina logo dan imej yang
seragam untuk sesebuah
organisasi korporat, pertubuhan
dan syarikat perniagaan. Faiz
Identiti • Meyakinkan pengguna akan

korporat jenama dan identiti barangan atau • Menjadikan perisian dan aplikasi
perkhidmatan. Antara muka lebih mesra pengguna.
• Meningkatkan kesetiaan pengguna pengguna • Memudahkan pengguna
terhadap sesuatu barangan. mendapatkan maklumat.
• Mempamerkan identiti sesebuah • Imej atau identiti yang seragam bagi sesebuah
syarikat. syarikat.
• Aplikasi yang mudah difahami, iaitu gabungan
teks dan ikon.
3
• Penyediaan navigasi yang mudah digunakan.
• Memberi maklumat barangan
7
dan perkhidmatan.
• Menjamin kualiti barangan.
• Melindungi barangan daripada
Pembungkusan sebarang kerosakan.
• Memudahkan kerja menyimpan,
menghantar dan mempamerkan • Bungkusan daripada kertas tebal atau
barangan. plastik lut sinar. • Memudahkan penyampaian
• Bungkusan yang mudah dibawa. maklumat.
• Bungkusan berwarna berserta dengan •
nama dan maklumat barangan serta slogan untuk membaca maklumat
yang menarik.
4 • Menerangkan atau
menggambarkan maklumat.
• Menambahkan tarikan
•
•
•
Ilustrasi untuk membaca terutama
8
kanak-kanak.
• Menjelaskan jalan cerita atau
penceritaan sesebuah buku.
• Dokumentasi dan rujukan.
• Penceritaan seperti buku cerita kanak-kanak
dan video.
• Menarik perhatian audiens
Media baharu
dengan lebih mudah dan pantas.
5 • Membantu menjelaskan sesuatu

kandungan dengan menarik dan
mempunyai nilai estetik melalui
• Reka bentuk interaktif, iaitu penggunaan
animasi, audio, ilustrasi dan gambar.
Penerbitan bahan bercetak dan elektronik. •
meja • Menggambarkan ciri-ciri korporat
yang eksklusif bagi sesebuah
syarikat.
• Majalah korporat • Risalah EMK ELEMEN MERENTAS KURIKULUM
• Buku • Surat khabar
• Buletin
dapatan anda dalam peta minda.
6 7
Peluang dan peranan kerjaya dalam bidang

Akt A KTIVITI Masteri Kemahiran
Abad ke-21
INFO
Info Me narik
Terdapat banyak institusi pendidikan dan pusat latihan yang Penguasaan dalam bidang
Tajuk:
tersebut ialah GIATMARA, Institut Kemahiran MARA (IKM), pengguna dan media baharu
Objektif: amat digalakkan bagi memenuhi
Institut Kemahiran Belia Negara (IKBN), politeknik serta universiti
Bahan dan Peralatan: Buku catatan, pen, kertas A3 dan peralatan lain yang bersesuaian. objektif Revolusi Perindustrian 4.0
awam dan swasta. yang merangkumi simulasi, realiti
Cara Pelaksanaan:
Kebiasaannya semua institusi pendidikan dan pusat latihan maya, keselamatan siber dan
akan meletakkan maklumat berkaitan pengajian kursus reka bentuk pengkomputeran awan.
Langkah 1
• Murid diminta membuat perbincangan dalam edu.my, Institut Kemahiran Belia Negara (IKBN) www.kemahiran.
kbs.gov.my dan politeknik www.mypolycc.edu.my. Selain contoh ELEMEN MERENTAS
institusi pendidikan dan pusat latihan yang dinyatakan di atas, EMK KURIKULUM
jenis penggunaan dan sumbangan reka bentuk
murid boleh mencari maklumat mengenai kursus reka bentuk
mempunyai ciri-ciri seperti
Langkah 2 berinovasi, menepati masa
• Hasilkan satu peta minda tentang maksud, jenis dan beretika.
dalam kehidupan.
Langkah 3
• Menggunakan peta minda, jelaskan kepada
kelas tentang maksud, jenis penggunaan dan
Ilustrasi 1.1
Setelah tamat pengajian, murid boleh memilih untuk bekerja di syarikat-syarikat reka bentuk
L ATIHAN luas, iaitu dalam industri percetakan, pengiklanan, penjenamaan, pembungkusan dan sebagainya.
Jadual 1.2
_________________________________________________________________________ Membuat konsep visual dengan menggunakan perisian komputer atau secara
2. Senaraikan empat jenis bidang reka bentuk dan sumbangannya dalam kehidupan anda. manual untuk menyampaikan idea yang memberi inspirasi dan menarik minat
audiens.
Bidang reka bentuk Sumbangan Pereka
halaman buku penerbitan.
Pereka bentuk
laman web
Merupakan individu yang menggunakan kemahiran teknikal mereka, untuk
Jurufoto mengambil foto klien, tempat, objek dan bertanggungjawab menyunting foto
tersebut bagi memenuhi keperluan pelanggan.
Orang yang bertanggungjawab terhadap semua kerja kreatif dalam sesuatu
Pengarah seni
projek reka bentuk pengiklanan.
_________________________________________________________________________ Tenaga pengajar

peringkat kolej atau universiti.
_________________________________________________________________________ Usahawan
Menjalankan perniagaan yang berbentuk perkhidmatan berkaitan dengan reka
8 9
Penghasilan portfolio kerjaya dalam bidang reka

Portfolio konvensional Akt A KTIVITI 1 Penerokaan Kemahiran
Abad ke-21
(bercetak)
Tajuk: Portfolio Kerjaya
Objektif: Membuat perbandingan jenis-jenis portfolio kerjaya dalam bidang reka
digunakan untuk menunjukkan kemampuan dan bakat kepada
audiens. Keberkesanan portfolio bergantung pada kreativiti dan
Bahan dan Peralatan: Majalah terpakai, surat khabar lama, gunting, sticky note,
ketelitian pemilihan karya.
gam, kertas warna dan peralatan lain yang bersesuaian.
Portfolio berfungsi sebagai satu platform untuk mempromosikan
Jenis-jenis Cara Pelaksanaan:
Portfolio diperlukan oleh majikan untuk melihat dan menilai bakat portfolio Langkah 1
yang mereka ada. Jika kita ingin menjalankan perniagaan reka • Dalam kumpulan, bincangkan kekuatan dan kelemahan
jenis-jenis portfolio kerjaya yang telah anda pelajari.
dapat membuat perbandingan sebelum memilih pereka yang dapat
memenuhi kehendak mereka. Langkah 2
Selain itu, pemilihan saiz, cara susunan dan tujuan merupakan Portfolio elektronik • Cari maklumat dalam Internet dan hasilkan peta minda.
perkara asas dalam menghasilkan satu portfolio yang baik. Rajah di
sebelah menunjukkan jenis-jenis portfolio.
(e-portfolio)
Langkah 3
Rajah 1.3 Jenis-jenis • Bentangkan hasil perbincangan di hadapan kelas. Ahli
portfolio kumpulan lain boleh menulis komen di atas sticky note dan
menampalkannya pada hasil pembentangan tersebut.
Portfolio konvensional (bercetak)

• Portfolio konvensional dikenali sebagai
himpunan hasil kerja yang diletakkan
Akt A KTIVITI 2 Kendiri Kemahiran
Abad ke-21
di dalam satu beg folio atau folder. Tajuk: Portfolio Kerjaya

• Berfungsi sehingga kini kerana mudah Objektif: Menghasilkan portfolio kerjaya.
dibawa ke mana-mana sahaja ketika Bahan dan Peralatan: Buku catatan, pen, sticky note, kertas A3 dan peralatan lain
berjumpa dengan pelanggan dan yang bersesuaian.
dapat ditunjukkan tanpa menggunakan Cara Pelaksanaan:
•
komputer.
Langkah 1
menyusun dan mengubah sampel kerja • Murid diminta mengumpul contoh karya reka bentuk
mereka mengikut keperluan pelanggan.
Langkah 2
• Dengan jumlah karya yang ada, hasilkan portfolio
konvensional masing-masing mengikut kerjaya dalam
Portfolio elektronik (e-portfolio)
• E-portfolio merupakan jenis yang paling popular kini kerana
Langkah 3
• Bentangkan portfolio di hadapan kelas bagi
kebiasaannya seorang pereka mempunyai laman web sendiri
mendapatkan pandangan rakan-rakan yang lain.
dan berfungsi sebagai lokasi untuk menyimpan segala hasil
kerja mereka.
• Dihasilkan dengan menggunakan teknologi digital sama ada
dalam talian atau luar talian.
• Kelebihan portfolio ini ialah persembahan hasil kerja menjadi
lebih interaktif.
L ATIHAN
• Portfolio dalam talian sangat berguna kepada murid sebagai
satu medium penyimpanan segala hasil kerja rekaan mereka. 1. Senaraikan tiga institusi pendidikan dan pusat latihan yang menawarkan bidang reka bentuk
3. Jelaskan kelemahan portfolio konvensional (bercetak).
10 11
F
S.P Standard Pembelajaran
1.2 Setiap perkakasan mempunyai fungsi tersendiri mengikut proses kerja seperti mereka bentuk
Murid boleh:
1.2.1 Menyenaraikan sumber
visual daripada perkakasan, perisian dan aplikasi digital tertentu 1.2.2 Menjelaskan fungsi dan
menggunakan medium komputer bagi menggantikan peralatan
dan bahan konvensional seperti pen, berus dan cat air.
1. Komputer
1.2.3 Mencadangkan jenis Fungsi
atau aplikasi ialah program digital yang diguna pakai sepanjang proses
sesuai digunakan dalam
• Memaparkan visual.
berserta contoh perisian.
Komputer meja (desktop) RAM 8 GB atau lebih.
1 Merakam imej atau visual yang dikehendaki

dengan menggunakan kamera digital. 3 Mengimbas imej atau visual sedia ada
daripada bahan bercetak. Komputer yang sesuai digunakan bagi penghasilan
yang berkapasiti tinggi dan monitor resolusi tinggi agar

kerja reka letak menjadi lebih lancar.
2
Memuat turun imej atau visual daripada laman
web yang dibenarkan. 4 Melakar imej atau visual yang diperlukan.
Komputer riba (laptop)
Jadual 1.3 2. Kamera digital

Sumber Perkakasan yang Cara
pemerolehan diperlukan pemerolehan
Fungsi
•
• Kamera digital (DSLR Merakamkan dan dalam bentuk foto, video dan audio.
atau kamera kompak). merekodkan foto
• Telefon pintar. atau visual.
Kamera digital sangat sesuai digunakan
Resolusi melebihi 8 MP yang lengkap dengan
Info Menarik untuk menghasilkan foto yang berkualiti
paparan LCD.
• Cakera keras INFO dan boleh merakamkan imej secara tetapan
Laman web (hard disk), manual atau automatik.
Memuat turun imej Kamera digital merupakan
cakera padat dan
pendrive bagi
atau visual. peranti yang digunakan bagi 3. Pengimbas
penyimpanan data. merakamkan dan merekodkan
foto. Kamera digital bertujuan Fungsi
untuk menyimpan, menghantar
Mengimbas dan dan mencetak data dalam format • Mengimbas bahan bercetak kepada format fail digital.
Bahan bercetak • Mesin pengimbas • Membuat salinan imej visual seperti menggunakan kamera atau
membuat salinan digital kepada peranti lain. Kini,
(scanner). mesin fotostat.
imej atau visual. telefon pintar juga mempunyai
fungsi yang sama seperti kamera
• Pensel atau pen. Melakar imej digital.
Lakaran bebas atau visual yang Resolusi sesebuah pengimbas
• Kertas. Dilengkapi dengan ciri imbasan yang boleh
diperlukan. mempengaruhi kualiti imej yang mengimbas imej pada tahap resolusi tinggi hingga
diguna pakai dalam karya reka 6400 DPI.
12 13
J
4. Pencetak digital
Fungsi
• Jadual 1.4
komputer ke media percetakan seperti
kertas foto dan kertas simili. Adobe Photoshop Adobe Illustrator Adobe InDesign CorelDraw
Perisian
Boleh mencetak di atas pelbagai bahan cetakan,

mempunyai ciri-ciri tanpa wayar dan boleh mencetak • .psd • .ai • .indd • .cdt
bahan terus dari peranti input seperti kamera digital. Format • .jpeg • .pdf • .pdf • .cdx
fail • .tiff • .eps • .cmx
Merupakan alat yang berfungsi untuk
• .png • .svg
memindahkan dokumen dari komputer ke
bahan lain seperti kertas atau plastik. • Menyunting • Menghasilkan imej • Mengatur reka • Menyunting
imej dari segi vektor dan ilustrasi. letak (layout) dan membuat
warna, saiz dan • Sesuai digunakan seperti buku, ilustrasi.
pencahayaan. untuk penghasilan majalah, brosur
• Menghasilkan logo, watermark, dan penerbitan
digital painting. kulit buku, web meja.
Fungsi • Menggabungkan development,
5. •
dua atau lebih imej.
Memotong (crop)
pembungkusan,
pengiklanan,
imej mengikut penerbitan meja
Fungsi reka bentuk yang dan pelbagai lagi.
dihasilkan.
• Melakar imej di atas permukaan skrin
digital dengan menggunakan pen khusus.
Jadual 1.5
PhotoScape Krita Scribus InkScape
Perisian
Lengkap dengan pen stylus dengan mempunyai Kerja lakaran lebih mudah dilakukan dengan
bateri yang boleh dicaj semula dan mempunyai
ciri-ciri tanpa wayar. fungsi sama seperti pen, pensel atau berus • .jpeg • .png • .sla • .pdf • .jpeg
yang disertakan dengan selembar kertas. Format • .gif • .jpeg • .sla.gz • .gif
Hasil lakaran akan muncul di skrin komputer fail
• .bmp • .eps
dan boleh diubah pada bila-bila masa
mengikut kehendak pereka. • Mengedit dan • Menghasilkan imej • Menyusun atur reka • Menghasilkan dan
menyunting imej vektor dan melukis letak sama seperti mengedit imej
serta pembuatan ilustrasi kekal bagi Adobe InDesign. vektor.
Fungsi kesan khas. kerja-kerja seperti
mereka bentuk
Info Me nar ik logo.
INFO
Namun harus diingatkan bahawa setiap perisian tersebut mempunyai keistimewaan yang berbeza
bergantung pada reka bentuk yang ingin dihasilkan termasuklah proses kerja penyediaan karya.
telah bermula sejak tahun 60-an dimulai Contoh perbezaan yang mudah ditunjukkan dalam jadual berikut untuk menjelaskan perbezaan
dengan model animasi pertama yang
perisian, proses kerja dan hasil karya.
Zajac ialah orang yang bertanggungjawab SILA Jadual 1.6 Keperluan perisian yang berbeza mengikut proses kerja dan hasil rekaan
menyediakan satu model simulasi satelit IMBAS Perisian Proses kerja Contoh karya
digital. Bidang ini telah berkembang Adobe Illustrator Ilustrasi Pembungkusan dan pengiklanan
sehingga sekarang selari dengan Adobe Photoshop Kerja suntingan imej visual Laman web
perkembangan teknologi semasa. kod QR Adobe InDesign Susun atur reka letak penerbitan Buku, majalah dan penerbitan meja
14 15
Akt A KTIVITI Penerokaan Kemahiran

Abad ke-21
1.3
Tajuk: K digital Murid boleh:
Objektif: digital.
Bahan dan Peralatan: Komputer, Internet dan projektor LCD. daripada gabungan teks, ilustrasi (lukisan, gambar rajah atau simbol)
1.3.2 Membandingkan jenis
dan warna. Namun, dengan adanya teknologi moden, penghasilan
Cara Pelaksanaan:
vektor.
Langkah 1 1.3.3 Membezakan kualiti imej
• Dalam kumpulan kecil, senaraikan perkakasan dan perisian berdasarkan perbezaan
Hasil kerjanya pula dalam format digital dan boleh dicetak atau resolusi warna.
dan format fail. 1.3.4 Menentukan kesesuaian
manfaat kepada ramai orang seperti guru, murid dan jurutera. penggunaan mod warna
Langkah 2 RGB, CMYK dan grayscale.
• Kaji tentang perkembangan teknologi perkakasan dan perisian 1.3.5 Mencadangkan format fail
dalam talian dan catat hasil dalam buku catatan murid. penggunaannya.
Langkah 3
• Bincangkan tentang hasil penerokaan dan buat rumusan.
Bentang di hadapan kelas dan dapatkan maklum balas guru
serta rakan kumpulan lain.
L ATIHAN
Komputer Kamera digital Pengimbas

Ilustrasi 1.2 Contoh hasil kerja laman web
3. Berikan tiga jenis perisian berlesen yang sering digunakan dalam proses kerja mereka bentuk
I n f o M en a rik
INFO
ELEMEN MERENTAS
Perisian Proses kerja Hasil karya EMK KURIKULUM Visual bukan sahaja boleh menyentuh perasaan dan
emosi seseorang tetapi juga merupakan kaedah terbaik
(a) ………………………………………… Ilustrasi Pembungkusan untuk mempromosikan produk atau perkhidmatan
yang menarik minat anda melalui dalam pengiklanan tanpa menggunakan terlalu banyak
(b) ………………………………………… Kerja suntingan imej Laman web
carian Internet. Senaraikan tiga
Susun atur reka letak sebab anda memilih rekaan pengiklanan untuk menyentuh emosi pelanggan mereka.
Majalah
(c) ………………………………………… penerbitan
16 17
P
ELEMEN MERENTAS
EMK KURIKULUM Vektor
Raster
perlu bijak memilih jenis
Jadual 1.7 mengikut kegunaan dan

kesesuaian hasil kerja.
Gambar kurang jelas jika Gambar tetap jelas walaupun

saiz diubah. saiz diubah.
Terbentuk oleh titik piksel. Terbentuk oleh garisan.
Imej akan hilang kualiti jika Imej tidak akan hilang kualiti
saiz dibesarkan. jika saiz dibesarkan.
Saiz fail besar. Saiz fail kecil.
Format fail: .jpeg, .gif, .tiff, Format fail: .eps, .svg, .ai,
.png dan .bmp. .jpeg, .gif, .tiff, .png dan .bmp.
Jenis reka bentuk: Paparan Jenis reka bentuk: Logo

skrin laman web. dan ikon.
G G
kotak kecil seperti mozek yang mengandungi warna. Kepingan dan titik lengkungan yang bersambung antara satu sama lain.
kecil tersebut dikenali sebagai piksel. Semakin banyak bilangan Kesemua garisan dan titik lengkungan tersebut membentuk rupa
piksel, maka semakin tinggi resolusi dan kejelasan sesuatu imej. dan menghasilkan skala yang tetap, tidak berubah serta tidak
Sekiranya saiz sesuatu imej diubah maka kualiti imej juga akan menjejaskan kualiti imej walaupun diubah kepada pelbagai saiz
berkurangan. Susunan piksel inilah yang akhirnya membentuk semasa kerja penyuntingan dilakukan.
format .jpeg, .gif, .tiff, .png dan .bmp.
penyuntingan dan memerlukan lebih banyak ruang

penyimpanan di dalam komputer.
Adobe Illustrator ialah
Adobe Photoshop ialah
sering digunakan dalam
digunakan dalam kerja kerja menghasilkan
Rajah 1.4 Rajah 1.5
18 19
Perbezaan kualiti imej berdasarkan resolusi warna

Abad ke-21 bit warna.
Tajuk:
Objektif:
Bahan dan Peralatan: Komputer, Internet, pencetak, kertas A3 dan gam.
Cara Pelaksanaan:
Langkah 1
• Murid dibahagikan kepada kumpulan kecil.
Langkah 2 Resolusi Dimensi Kedalaman bit
Rajah 1.6
pada kertas A3.
Langkah 3 Resolusi merujuk saiz bilangan piksel pada imej yang diukur dalam unit Dots Per Inch (DPI).
Contohnya, 3 DPI, 8 DPI, 24 DPI, 72 DPI, 120 DPI dan 300 DPI, resolusi dikira berdasarkan jumlah hasil
daripada sumber Internet. Kemudian, cetak darab bilangan piksel lebar dan tinggi (bilangan piksel panjang × bilangan piksel lebar).
kedua-dua imej dan tampal pada kertas A3 Resolusi imej bagi paparan skrin yang ideal ialah 72 DPI. Sekiranya kurang daripada jumlah
serta labelkan. tersebut imej akan kelihatan kabur atau kurang tajam. Resolusi imej yang ideal untuk bahan bercetak
seperti brosur, buku dan poster ialah 300 DPI. Hal ini bermakna, semakin besar jumlah piksel, semakin
Langkah 4 baik kualiti sesuatu imej.
• Bentangkan dan senaraikan perbezaan antara
kelas dan dapatkan maklum balas daripada Imej berwarna

guru serta rakan yang lain.
L ATIHAN
300 DPI 200 DPI 100 DPI 72 DPI
Imej hitam putih

_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
72 × 72 36 × 36 24 × 24 16 × 16
Ilustrasi 1.3 Kualiti resolusi warna bagi imej berwarna dan imej hitam putih
20 21
Mod warna C M Y K
I n f o M en a r i k
Kesesuaian penggunaan mod warna INFO
Warna CMYK dan RGB Mod warna CMYK pula ialah warna yang diguna pakai dalam proses rekaan untuk percetakan. C=Cyan
Grayscale (Biru), M=Magenta (Ungu), Y=Yellow (Kuning) dan K=Key (Black), warna mod CMYK digunakan
merupakan dua komponen
penting dalam teori warna untuk tampil seimbang dalam latar belakang putih daripada bahan cetak seperti kertas dan bahan lain
ketika menghasilkan karya. Mod warna menentukan
yang terdiri daripada warna seperti kanvas. Gabungan Cyan, Magenta dan Yellow akan menghasilkan warna seakan-akan hitam,
primer. Kedua-dua komponen namun sebenarnya warna yang terhasil ialah warna perang gelap.
komponen warna seperti mod warna merah, hijau, ini menjadi dasar dalam
biru (RGB), biru, ungu, kuning, hitam (CMYK) dan membentuk warna-warna
skala kelabu (grayscale). sekunder dan tertiar lain.
CYAN
Mod warna R G B
Mod warna RGB terdiri daripada R = Red (Merah),

G = Green (Hijau) dan B = Blue (Biru) sebagai warna MERAH
HIJAU
asas. RGB berfungsi sebagai persembahan atau
paparan visual pada skrin elektronik seperti komputer,
telefon pintar dan televisyen kerana warna latar
belakang skrin ialah hitam. Selain itu, mod warna RGB
juga berfungsi untuk bertindak balas dengan cahaya MAGENTA YELLOW
BIRU
bagi mencerahkan warna latar belakang skrin paparan
yang gelap (hitam).
Rajah 1.7 Mod warna RGB

Rajah 1.8 Mod warna CMYK
Ilustrasi 1.4 Contoh imej mod warna RGB

Ilustrasi 1.5 Contoh imej mod warna CMYK
22 23
Mod warna skala kelabu (grayscale)

2 Joint Photographic
Mod warna skala kelabu (grayscale) ialah ciri-ciri warna Experts Group (JPEG)
yang menggunakan komponen warna H = Hue, S =
Saturation dan L = Lightness. Hue ialah nilai pigmen • Boleh juga dirujuk sebagai format
warna yang diukur dengan darjah, iaitu daripada JPG.
0 darjah hingga 360 darjah. Saturation pula ialah • Mampu memaparkan berjuta-juta
nilai kecerahan sesuatu warna sama ada gelap atau campuran warna dalam sesuatu
cerah. Lightness diterjemahkan sebagai nilai gelap imej.
dan terangnya sesuatu warna yang menggunakan • Format standard bagi hasil imej
peratusan daripada 0 peratus hingga 100 peratus. oleh kebanyakan kamera digital
dan telefon pintar.
Kecerahan (Saturation) • Kualiti imej akan merosot apabila
dimampatkan (compress),
disunting banyak kali dan
Nilai dipindahkan kepada format lain.
pigmen Nilai gelap
warna (Lightness)
(Hue)
Fungsi
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Ilustrasi 1.6 Contoh imej grayscale Boleh digunakan
Paparan Percetakan untuk paparan
elektronik
skrin atau untuk
Ilustrasi 1.8 Contoh imej yang menggunakan format JPEG
percetakan yang
C memaparkan warna
yang dinamik.
Tagged Image File Format (TIFF), Joint
Photographic Experts Group (JPEG), Graphics Interchange Format (GIF), Encapsulated Post
Script (EPS) dan Photoshop Document (PSD). Kesemua format mempunyai perbezaan dan tujuan
penghasilan kerja seperti:
3 Graphics Interchange Format
(GIF)
• Imej jenis format bitmap.
1 Tagged Image File (TIFF) • Kualiti imej tidak terganggu jika
dimampatkan (compress) atau
• Imej yang berasaskan raster. disunting.
• Bersaiz besar. • Saiz fail lebih rendah daripada
• Kualiti imej asal tetap kekal format JPEG.
walaupun diubah, disalin atau • Bukan pilihan yang baik untuk
disimpan banyak kali. imej dengan variasi warna
yang banyak.
Fungsi
Fungsi
Sesuai untuk cetakan
Mampu menampilkan
papan iklan yang
imej yang bergerak
besar kerana resolusi
untuk kegunaan
imejnya yang tinggi. Ilustrasi 1.9 Contoh imej yang menggunakan format GIF
animasi ringkas dan
dalam laman web SILA
Ilustrasi 1.7 Contoh gambar yang menggunakan format TIFF interaktif. IMBAS
Contoh imej format GIF
kod QR
24 25
4 Encapsulated Post Script (EPS) Akt A KTIVITI 1 Bina Pengetahuan Kemahiran

Abad ke-21
EMK
ELEMEN MERENTAS
KURIKULUM
Tajuk: Mod Warna

• Imej yang berasaskan vektor. Objektif: Menghuraikan perbezaan ciri-ciri mod warna RGB, CMYK dan grayscale.
• Boleh diedit dan disimpan Bahan dan Peralatan: Buku catatan, pen dan pensel.
sebagai imej raster. Cara Pelaksanaan:
• Boleh menyimpan pelbagai mod
warna yang meliputi RGB, CMYK, Langkah 1
grayscale dan bitmap. • Bentuk kumpulan kecil dan senaraikan ciri mod warna
RGB, CMYK dan grayscale yang telah dipelajari.
Fungsi Langkah 2
Boleh digunakan Raster Vektor • Buat catatan dan bincangkan dalam kumpulan
EPS untuk paparan masing-masing.
skrin atau untuk
percetakan.
Ilustrasi 1.10 Contoh imej yang menggunakan format EPS
Langkah 3
• Buat rumusan dengan menghuraikan perbezaan ciri-ciri
mod warna RGB, CMYK dan grayscale. Minta pandangan
atau komen guru.
5 Photoshop Document (PSD)
• Format asli (native format) yang

digunakan dalam perisian Adobe
Akt A KTIVITI 2 Penerokaan Kemahiran
Abad ke-21
Tajuk:
Photoshop untuk menyimpan
gambar secara berlapis (layers). Objektif:
• Saiz fail sangat besar mengikut Bahan dan Peralatan: Buku catatan, pen, Internet, komputer dan LCD.
saiz asal. Cara Pelaksanaan:
• Boleh diedit kembali.
Langkah 1
• Murid diminta membuat perbincangan dalam kumpulan
Fungsi
penggunaannya.
Menyimpan dan
mengedit imej dalam Langkah 2
banyak lapisan. • Buat carian imej dalam Internet bagi setiap format fail.
Langkah 3
• Buat pembentangan di hadapan kelas dengan menghuraikan
pandangan atau komen guru.
L ATIHAN
1. Apakah yang dimaksudkan dengan resolusi?
2. Nyatakan resolusi imej yang ideal bagi paparan skrin dan bahan bercetak.
Paparan skrin: ………………………………………
Bahan bercetak: ………………………………………
3. Huraikan perbezaan antara mod warna RGB dengan CMYK.
Ilustrasi 1.11 Contoh imej yang menggunakan format PSD
26 27
R umusan Refleksi
Ref.
Tandakan ( ) pada tahap penguasaan anda.

idea, konsep dan susun atur imej serta teks yang
dipersembahkan dengan menarik melalui media cetak Selepas mempelajari modul ini, saya dapat:
(kertas) ataupun media elektronik (skrin komputer).
FAHAM TIDAK FAHAM
• Pengiklanan • Penerbitan meja

• Identiti korporat • Antara muka pengguna
• Pembungkusan •
Kerjaya • Ilustrasi • Media baharu
Reka
Bentuk
Peluang dan peranan kerjaya
• Pengarah seni Menentukan peluang dan peranan kerjaya dalam bidang
•
• Pereka halaman buku • Tenaga pengajar
• Pereka bentuk laman web • Usahawan
• Jurufoto Menghasilkan portfolio kerjaya dalam bidang reka
Portfolio kerjaya
• Portfolio konvensional (bercetak) FAHAM TIDAK FAHAM
• Portfolio elektronik (e-portfolio)
ASAS • Sumber bahan untuk penghasilan sesuatu reka bentuk

GRAFIK
DIGITAL lakaran bebas.
Perkakasan • Komputer, kamera digital, pengimbas, pencetak

dan Perisian
Digital
• FAHAM TIDAK FAHAM
Adobe Illustrator, Adobe InDesign dan CorelDraw.
•
PhotoScape, Krita, Scribus dan InkScape.
•
daripada gabungan teks, ilustrasi (lukisan, gambar rajah
atau simbol) dan warna.
Membezakan kualiti imej berdasarkan perbezaan resolusi
warna.
Digital
Menentukan kesesuaian penggunaan mod warna: RGB,
Perbezaan kualiti imej berdasarkan resolusi warna CMYK dan grayscale.
• Mod warna:
RGB, CMYK dan grayscale
• penggunaannya.
TIFF, JPEG, GIF, EPS dan PSD
28 29
L .P
Pengukuha n (a) …………………………………………………………………………
(b) …………………………………………………………………………
Jawab semua soalan.
(c) …………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
yang berkualiti?
………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
Fungsi perlu ada pada sesebuah komputer meja yang lengkap. Nyatakan kegunaan perkakasan berikut:
(a) (b) (c)
3. Berdasarkan rajah di bawah, tandakan ( ) pada penyataan yang betul bagi fungsi ……………………………………… ……………………………………… ………………………………………
pembungkusan.
……………………………………… ……………………………………… ………………………………………
.
(a) …………………………………………………………………………
(b) …………………………………………………………………………
(c) …………………………………………………………………………
Melindungi barangan daripada Menyampaikan maklumat

kerosakan mekanikal. pengurus perusahaan. 9. Apakah tujuan mod warna dalam RGB?
Menjamin peningkatan Mengiklankan dan ………………………………………………………………………………………………………………………………………

penjualan barangan. mempromosikan barangan. ………………………………………………………………………………………………………………………………………
30 31
MODUL 2
ASAS REKAAN GRAFIK
STANDARD KANDUNGAN
2.2 Teori Warna

2.3 Asas Reka Letak
Objektif
• Menyatakan elemen dan prinsip rekaan
• Menjelaskan roda warna dan sistem

warna Tambahan (Additive) dan Subtraktif
(Subtractive).
• Menghasilkan komposisi lakaran reka letak
dan lajur.
menerusi proses pengolahan idea.
Hasil pembelajaran
• Menghasilkan lakaran menerusi proses
pengolahan idea berdasarkan tema dengan
mengaplikasikan elemen dan prinsip rekaan
• Menilai lakaran berdasarkan reka letak Kata Kunci

elemen, penggunaan dan kesan mood
warna. • Tajuk • Lakaran
• Visual kasar
• • Lakaran
secara rasional. teks komprehensif
• Menghasilkan lakaran akhir yang kemas • • Asas
dengan menekankan aspek kandungan dan • Lajur •
nilai estetik secara beretika, sistematik, • Tertiar
• Kajian
bermakna dan kreatif.
lapangan • Penggenap
• Lakaran kecil • Tambahan
(thumbnail) • Subtraktif
32 33
REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4 MODUL 2 l ASAS REKAAN GRAFIK
Garisan
1
Standard Pembelajaran
2.1 Elemen dan Prinsip
S.P
Murid boleh:
lebih titik yang bersambung antara satu sama lain.
2.1.1 Menerangkan elemen rekaan dalam
Elemen rekaan dalam penghasilan (i) Garisan (iv) Warna Ciri-ciri garisan Jenis-jenis garisan
(ii) Rupa (v) Ruang • Mempunyai dimensi panjang. Terdapat beberapa jenis garisan seperti mendatar, menegak,
(iii) Bentuk (vi) Tekstur • Mempunyai ketebalan bersudut, beralun, putus-putus, titik-titik, berterusan atau pecah.
yang berbeza.
merujuk garis panduan asas yang menjadi prinsip rekaan: • Contoh ciri-ciri garisan:
Mendatar Menegak Bersudut Melengkung
(i) Keseimbangan (v) Penegasan
Terdapat enam elemen rekaan yang diterapkan Kasar Halus
(ii) Harmoni (vi) Kontras
(iii) Kesatuan (vii) Pergerakan
rupa, bentuk, warna, ruang dan tekstur. Rajah (iv) Kepelbagaian
2.1 menunjukkan semua elemen tersebut. 2.1.3 Menilai elemen dan prinsip rekaan karya
(i) Kandungan
(ii) Nilai estetik Beralun Berpancar Titik-titik Putus-putus
Tebal Nipis
....................
....................
1 2 3 ....................
....................
Rajah 2.2 Contoh pelbagai ciri dan jenis garisan
L
Menghasilkan rupa
P
Menimbulkan emosi, Menimbulkan bentuk

Gabungan antara dua atau lebih Gabungan beberapa garisan Gabungan beberapa permukaan
mood dan pergerakan objek
titik yang dicantumkan untuk yang disusun dan bercantum menghasilkan bentuk. Menimbulkan tekstur
menghasilkan garisan. membentuk rupa permukaan dan ruang
dan mempunyai dimensi panjang Menimbulkan kesan
dan lebar. penegasan
Mewujudkan sifat-sifat
daripada objek dan alam Menentukan nilai cerah
4 5 6
benda
Fungsi dan gelap
garisan
Menghasilkan kesan rehat Garisan bersudut yang

atau kurang pergerakan berulang-ulang menunjukkan arah
Garisan beralun
Menghasilkan kesan
menunjukkan kesan
pergerakan atau aksi
Elemen warna memberi nilai Ruang terbentuk dengan adanya Elemen tekstur memberi nilai kontur pada permukaan
kepada bentuk. elemen latar belakang, depan kepada rupa, bentuk dan ruang.
dan pertengahan.
Garisan putus-putus
menunjukkan objek terlindung
Rajah 2.1 Gambaran keseluruhan tentang elemen rekaan Rajah 2.3
34 35
Rupa Bentuk
2 Rupa ialah hasil pertemuan titik penghujung sesuatu garisan dengan titik permulaan.
Seterusnya rupa mewujudkan sifat dua dimensi. Terdapat dua jenis rupa iaitu rupa 3 Bentuk ialah objek yang mempunyai struktur jisim dan isipadu serta mempunyai
dimensi panjang, lebar dan tinggi. Bentuk boleh dihasilkan melalui teknik garisan,
geometri dan rupa organik. Antara ciri rupa adalah seperti berikut: lorekan, jalinan dan catan. Terdapat dua jenis bentuk iaitu:
1. Bentuk konkrit atau maujud 2. Bentuk ilusi atau 3D menghasilkan
merujuk objek sebenar yang bayangan imej seolah-olah wujud ruang
boleh disentuh, dirasai dan dilihat pada permukaan rata.
di setiap sudut.
Permukaan yang rata tanpa jisim serta Mempunyai dimensi panjang dan lebar yang
dilingkari oleh garisan luar. boleh ditentukan ukurannya yang dikenali
sebagai rupa geometri.
Ciri-ciri bentuk Fungsi bentuk
• Mempunyai tiga dimensi • Bentuk menambah dimensi

Olahan rupa positif dan negatif. (3D) seperti panjang, visual kepada orang yang
dan lambang. lebar dan tinggi. melihatnya.
• Bentuk boleh dilihat
dari semua arah seperti bentuk meningkatkan
atas, bawah, depan, kualiti tiga dimensi yang
belakang, kiri dan dilihat menerusi kesan
kanan. tekstur seperti kasar atau
• Bentuk boleh kelihatan halus, dan kesan warna
tidak kaku, melengkung, seperti kelihatan sejuk
bulat, bersudut atau atau panas.
tajam dan pelbagai • Digunakan untuk
jenis bentuk yang dapat menyampaikan sesuatu
Dikenali sebagai rupa organik atau rupa Permukaan sesuatu rupa turut dipengaruhi
abstrak. Boleh dikenal pasti menerusi saiz oleh nilai kecerahan atau kegelapan memberi kesan-kesan mesej secara visual.
keseluruhan sama ada besar atau kecil dan garisan yang membentuk rupa tersebut. yang lebih nyata. • Bentuk dengan pelbagai
lebih sukar untuk menentukan dimensinya. • Mempunyai struktur ukuran dan warna
rangka yang memberi memberi maksud dan
Rajah 2.4 Ciri-ciri rupa dan contoh kesan emosi yang berbeza
bentuk keseluruhan.
• Bentuk konkrit boleh dalam penghasilan karya
disentuh dan dirasa,
manakala bentuk ilusi • Penggunaan garisan,
tidak dapat disentuh warna dan tekstur juga
• Rupa negatif dapat menambah nilai
dan hanya boleh
• Rupa positif ialah ruang yang
dilihat menerusi deria kepada sesuatu bentuk
bermaksud rupa tidak digunakan
yang diletakkan penglihatan manusia. seterusnya mempengaruhi
atau ruang kosong
di atas permukaan. pada sekeliling rupa pemikiran dan pandangan
sesuatu objek. manusia.
36 37
Warna Ruang
4 tiga jenis warna iaitu warna asas, warna sekunder dan warna tertiar. 5 Ruang ialah kawasan sesuatu visual iaitu jarak antara satu bentuk dengan bentuk
yang lain bagi menimbulkan kesan estetik.
ruang nyata atau ruang sebenar seperti ruang di dalam rumah. Ruang ilusi ialah ruang
Mer
ah- yang diterapkan di atas permukaan yang dapat menimbulkan pelbagai kesan seperti
Warna asas viol
g a et ruang perspektif bangunan.
ji ng
a h-
er
M
Ruang ilusi
Biru-
Merah
a
gg
Warna sekunder
Un
Jin
viole
gu
Kun
t
Kuning Biru
ing-
jing
ga
Hijau
u
ija
Warna tertiar
-h
ru
Ku
nin
Bi
g-h
ijau
Rajah 2.5 Warna asas, sekunder dan tertiar
Ilustrasi 2.1
Mencetuskan minat.
Ruang juga mempunyai komponen latar belakang (background), pertengahan (middle ground)
dan depan (foreground). Ruang merujuk kepada jarak atau kawasan sekitar antara atau dalam
sesuatu komponen.
Komponen
Mencipta idea. latar belakang
(background)
Komponen
pertengahan
(middle ground)
Menghasilkan
emosi tertentu. Menarik perhatian
Menyatakan atau audiens.
menyampaikan mesej.
Komponen
depan
Rajah 2.6
(foreground)
pembiasan cahaya. Penggunaan kombinasi warna kontras atau bertentangan dalam roda warna
Ilustrasi 2.2 Komponen ruang
38 39
Tekstur
6 Contoh tekstur ialah rasa halus, kasar, lembut atau keras pada sesuatu objek. Rekaan
A KTIVITI 1 Kenali Benda Hidup Kemahiran ELEMEN MERENTAS
Akt EMK KURIKULUM
Abad ke-21
visual yang mencerminkan tekstur sebenar.
Tekstur juga boleh ditampilkan melalui gaya reka bentuk melalui lapisan teks, Tajuk: Kenali Benda Hidup
bentuk, dan garisan. Setiap gabungan lapisan membawa kesan tekstur pada halaman Objektif:
Bahan dan Peralatan: Objek benda hidup, kertas sebak dan komputer.
Cara Pelaksanaan:
• Langkah 1
Murid diminta untuk membuat lawatan
ke sekeliling kawasan sekolah dengan
bimbingan guru secara berkumpulan.
Ilustrasi 2.3 Tekstur seni visual halus Ilustrasi 2.4
Rupa digunakan Warna berbeza

dalam logo. pada tajuk • Langkah 2
digunakan untuk Murid dikehendaki memilih satu objek
Ruang sebagai menarik perhatian
(benda hidup) dan membuat perbincangan
komponen latar pembaca.
bersama dengan ahli kumpulan tentang
belakang.
ciri-ciri objek benda hidup yang dipilih.
Garisan mendatar,
tebal dan bersudut
digunakan untuk
menunjukkan
Bentuk sebenar kesan pergerakan.
manusia.
Warna merah
Tekstur pada
permukaan pakaian
digunakan
pada imej virus
• Langkah 3
khas petugas barisan COVID-19. Murid diminta untuk menghasilkan
hadapan. peta minda dan bentangkan hasil
ciri-ciri objek yang dipilih berdasarkan
garisan, rupa, bentuk, warna, ruang
dan tekstur yang terdapat pada objek
benda hidup yang dipilih.
Ruang yang
Rupa digunakan menunjukkan
sebagai ikon. komponen depan.
Ilustrasi 2.5
40 41
P
Akt A KTIVITI 2 Penerokaan Kemahiran
Abad ke-21
Tajuk: Objek Benda Hidup

Objektif:
yang unik dan berkesan.
Bahan dan Peralatan: Kertas lukisan A3, pensel pelbagai jenis (H, HB, B, 2B – 8B, pensel arang)
pembaris panjang dan pemadam.
Cara Pelaksanaan:
• Langkah 1 Kepentingan
prinsip rekaan
Murid menyediakan kertas lukisan A3 dan melukis garisan sempadan bersaiz 10 mm
di sisi atas, bawah dan kanan, manakala 20 mm di sisi kiri kertas mengikut reka letak berikut.
20 mm 10 mm Blok Tajuk Meningkatkan Berupaya

Mesej yang keyakinan meningkatkan
Susun atur Keseluruhan kesedaran
OBJEK 3 - BENDA HIDUP hendak audiens
kelihatan lebih pengguna
disampaikan terhadap
pensel menarik mudah difahami terhadap sesuatu
lebih jelas mesej yang
disampaikan mesej yang
disampaikan
Nama murid:
Tarikh: Rajah 2.7
Disemak oleh: (nama guru)
100 mm
meyakinkan audiens tentang keberkesanan sesuatu produk yang dijual dan seterusnya dapat
• Langkah 2 • Langkah 3 • Langkah 4 meyakinkan audiens untuk membeli produk tersebut.
Murid dikehendaki Murid melakar semula Murid dikehendaki
mengambil gambar objek objek yang dipilih di atas membentangkan
benda hidup yang dipilih, kertas yang sama dengan objek yang dilakar
mencetak dan menampal menggunakan pensel
gambar objek tersebut di pelbagai jenis tentang elemen rekaan
atas sehelai kertas A3 pada pada bahagian sebelah yang terdapat pada
bahagian sebelah kiri. kanan kertas. objek tersebut dengan
bimbingan guru.
L ATIHAN
Elemen Maksud
Garisan
Rupa
Bentuk
Warna
Ruang
Tekstur Ilustrasi 2.6 Contoh ilustrasi iklan yang menarik dan berkualiti
42 43
1 Keseimbangan
Keseimbangan ialah pembahagian yang sama antara dua bahagian visual (bahagian kiri dan kanan
atau atas dan bawah). Keseimbangan boleh dipengaruhi oleh banyak perkara termasuk warna,
saiz, bilangan dan ruang. Rule of thirds menunjukkan cara ruang dibahagi secara mendatar dan
menegak menurut sistem grid 3 ×
Harmoni
grid tersebut.
Keseimbangan terbahagi kepada tiga bahagian iaitu:
Keseimbangan Keseimbangan simetri Keseimbangan tidak simetri Keseimbangan radial

Kesatuan
1 2 3
Harmoni merujuk susunan atau
menghasilkan keseragaman.
Keseimbangan merujuk
keadaan yang berpadanan
Kesatuan merujuk gabungan
antara satu sama lain.
disatukan dalam sesuatu
Kepelbagaian
Prinsip
Penegasan
Rekaan
Kepelbagaian merujuk
pelbagai elemen yang
digunakan dalam sesuatu Penegasan merujuk elemen
karya menerusi penggunaan
warna, objek, bentuk dan ingin ditonjolkan. Ilustrasi 2.7 Contoh keseimbangan Ilustrasi 2.8 Contoh keseimbangan Ilustrasi 2.9 Contoh keseimbangan
tekstur yang berbeza.
dan ruang bangunan dan poster Batman pancaran
Kontras Pergerakan
visual di bahagian kiri dan kanan atau atas dan bawah.
Keseimbangan simetri Keseimbangan tidak simetri
Pergerakan merujuk kesan

yang mempunyai ciri yang arah atau pergerakan dalam
berbeza digunakan dalam
sesuatu karya.
Ilustrasi 2.10 Contoh imej keseimbangan simetri dan keseimbangan tidak simetri
44 45
2 Harmoni 3 Kesatuan
Kesatuan ialah gabungan beberapa elemen dan prinsip rekaan untuk menghasilkan sesuatu karya
keseragaman. Contoh prinsip harmoni dalam beberapa reka bentuk adalah seperti berikut:
nyata dan jelas. Contoh kesatuan adalah seperti berikut:
Contoh prinsip harmoni
Contoh kesatuan dalam
Contoh kesatuan dalam seni visual
Kesatuan dalam jenis tema warna Kesatuan dalam jenis garisan, warna
Harmoni dari aspek rupa yang berulangan. Harmoni dari aspek corak kain batik.
yang digunakan. dan rupa.
Ilustrasi 2.11 Contoh prinsip harmoni dari aspek rupa, corak dan warna
Kesatuan dalam kad perniagaan. Kesatuan dalam jenis warna,

objek dan rupa.
Harmoni dari aspek warna dan rupa. Harmoni dari aspek tulisan.
Ilustrasi 2.13
Ilustrasi 2.12 Contoh prinsip harmoni dari aspek warna, rupa dan tulisan
46 47
4 Kepelbagaian 5 Penegasan
Kepelbagaian ialah gabungan pelbagai gaya, nilai dan idea yang berbeza dalam sesuatu karya
penegasan adalah untuk menimbulkan tumpuan dan menarik perhatian audiens. Kebiasaannya,
Antara contoh kepelbagaian adalah seperti berikut: adalah seperti berikut:
Kepelbagaian dalam alam semula jadi

a
Kepelbagaian objek alam semula jadi Kepelbagaian jenis warna serta garisan dalam
berdasarkan tema yang dipaparkan.
Kepelbagaian dalam pembuatan manusia
Menggunakan prinsip lain seperti kontras,

pengulangan atau pergerakan.
b c
Kepelbagaian objek reka bentuk bangunan Kepelbagaian objek seperti bangunan dan
dalam hasil karya. jambatan.
Kepelbagaian dalam karya seni halus

KELUANG MAN
dia bagai seorang pahlawan
Menggunakan warna dan saiz yang Menggunakan rupa positif dan negatif untuk
berbeza pada huruf “G” dengan menonjolkan mesej utama.
Kepelbagaian warna dan bentuk geometri Kepelbagaian jenis warna, garisan dan bentuk huruf lain.
sehingga menghasilkan rupa sebenar. untuk menghasilkan pelbagai objek.
Ilustrasi 2.14 Contoh kepelbagaian Ilustrasi 2.15
48 49
6 Kontras 7 Pergerakan
Kontras ialah tahap perbezaan antara dua elemen reka bentuk. Kontras boleh dihasilkan menerusi
kabur dan kesan garisan. Antara fungsi prinsip pergerakan ialah:
skala, pergerakan, ruang dan saiz. Contoh kontras adalah seperti berikut:
Untuk mewujudkan kesan visual yang lebih
bergetar, bergoyang, bergegar, berayun,
realistik dan lebih menarik untuk dibaca dan
memancar, bersinar dan lain-lain berdasarkan
mudah difahami.
teknik tertentu.
Contoh pergerakan adalah seperti berikut:
Kesan lut sinar Kesan kabur Kesan garisan
Kontras dari segi nilai Kontras dari segi saiz objek
Menunjukkan pergerakan menerusi Menunjukkan kesan kabur Menunjukkan kesan garisan yang
kesan lut sinar terhadap beberapa yang digunakan dalam prinsip beralun. Pengulangan garisan
ekspresi wajah objek yang pergerakan seperti objek manusia beralun dan menyerupai objek
berbeza dalam beberapa lapisan sedang berlari dan kesan tersebut manusia dapat menampilkan
mempengaruhi emosi audiens. dapat menjelaskan situasi larian pergerakan melompat.
yang laju.
Ilustrasi 2.17
Kontras dari segi ruang Kontras dari segi warna Kesatuan digunakan Kontras pada warna
pada komposisi reka letak tulisan tajuk majalah
tajuk utama majalah dan untuk menarik perhatian
kapsyen. pembaca.
Pergerakan kelihatan
Penegasan bendera
pada permukaan
Malaysia sebagai objek
bendera.
utama pada kulit muka
hadapan majalah.
Harmoni dengan semua
elemen pada
kulit majalah. Kepelbagaian pada
jenis tulisan, komponen
visual (logo, bendera,
Keseimbangan tidak ikon, label harga) dan
Kontras dari segi pergerakan dalam ilustrasi Kontras dari segi garisan dan ruang simetri pada susunan warna.
komposisi reka letak.
Ilustrasi 2.16 Contoh gambar kontras

Ilustrasi 2.18
50 51
Penilaian elemen dan prinsip rekaan

Akt A KTIVITI Gallery Walk Kemahiran
Abad ke-21
Kandungan karya yang berkesan boleh dinilai menerusi
Tajuk: Kenali Benda Buatan Manusia
Objektif: Murid menghasilkan lakaran objek benda buatan manusia yang mengaplikasikan prinsip mempunyai ciri dan fungsi tertentu supaya karya yang
dihasilkan berupaya menyampaikan mesej dengan lebih jelas.
Bahan dan Peralatan: Kertas lukisan A3, pensel pelbagai jenis (H, HB, B, 2B – 8B, pensel Keadaan ini juga membolehkan pembaca memahami maklumat
arang) dan pensel warna, sticky note, pembaris panjang dan pemadam. kandungan sesuatu karya dengan mudah, pantas dan tepat.
Cara Pelaksanaan:
Langkah 1
• Murid berbincang dalam kumpulan tentang objek buatan sahih dan tepat berdasarkan idea dan tujuan karya tersebut
manusia kegemaran masing-masing.
COVID-19”.
Langkah 2
• Murid mendapatkan gambar atau objek buatan manusia Nilai estetik
sebenar. Hasilkan satu lakaran kasar tentang objek tersebut
di atas sehelai kertas A3. Lakaran dilukis semula dengan
menggunakan pensel warna. sehingga berjaya mencapai matlamat sesuatu karya.
Langkah 3 Jadual 2.1
• Murid menampal hasil kerja di dinding untuk dipamerkan. Prinsip rekaan

Ciri-ciri Fungsi
Murid lain akan menggunakan sticky note untuk mengulas
Kelihatan kukuh dan stabil
Keseimbangan
(simetri atau tidak simetri) secara visual.
20 mm 10 mm
Gabungan elemen yang serupa atau yang berkaitan
Memberi kesan yang
Harmoni seperti warna bersebelahan, bentuk serupa dan tekstur
seragam secara visual.
yang berkaitan antara satu sama lain.
Contoh hasil akhir:
Menampakkan karya lebih
Kesatuan Gabungan beberapa elemen dan prinsip reka bentuk.
realistik.
Memberi gaya, variasi,

Lakaran dilukis semula dengan lebih Kepelbagaian Gabungan pelbagai gaya, nilai dan idea yang berbeza.
Lakaran kasar terperinci menggunakan pensel warna tenaga dan daya tarikan.
OBJEK 3 - Nama Menimbulkan fokus

BENDA BUKAN HIDUP tumpuan mata manusia secara semula jadi untuk melihat, dan tumpuan, menarik
monokromatik Penegasan
menggunakan prinsip lain seperti kontras, pengulangan perhatian serta
atau pergerakan. mengelakkan kebosanan.
Perbezaan yang sengaja diwujudkan pada elemen reka

Menarik perhatian dan
Kontras bentuk seperti warna, bentuk, skala, pergerakan, ruang
L ATIHAN
minat pembaca.
dan saiz yang berbeza.
Pergerakan yang kelihatan bergetar, bergoyang, bergegar, berayun,

yang lebih realistik.
memancar dan bersinar.
yang dihasilkan? Dalam menilai kandungan dan nilai estetik sesuatu karya, senarai semak dan skala penilaian yang
4. Anda diminta untuk menghasilkan beberapa cadangan logo bagi sebuah kelab bahasa digabungkan dengan baik atau tidak. Skala penilaian boleh digunakan untuk memberi markah atau
tersebut? Bincangkan. lebih baik.
52 53
Kesatuan Kontras Akt A KTIVITI 1 Pembentangan

Kesatuan pada Kontras pada
komposisi reka letak warna tulisan Tajuk: Pemikir Kritis dan Kreatif
tajuk utama dan untuk menarik Objektif:
kapsyen. perhatian
pembaca.
Bahan dan Peralatan: Komputer dan bahan daripada media cetak atau media elektronik.
Pergerakan Cara Pelaksanaan:
Pergerakan pada Garisan
garisan beralun
sebagai latar
belakang. Penegasan
Penegasan pada
objek makanan
Langkah 1
Ruang latar • Murid mendapatkan satu contoh karya
sebagai fokus
belakang
karya.
Warna Rupa
Pergerakan
Harmoni Keseimbangan
Garisan pada latar belakang
Harmoni pada reka letak titik Keseimbangan pada susunan
gambar menghasilkan kesan
di sudut bawah kiri poster. komposisi reka letak.
pergerakan.
Langkah 2
Ilustrasi 2.19 • Murid membuat pembentangan
dengan menggunakan
menggunakan skala penilaian yang berbentuk Permainan Lampu Isyarat iaitu merah (tiada), kuning komputer atau bahan bercetak.
Bentuk
tanda ( ) di kotak yang disediakan sekiranya menepati skala dan interpretasi penilaian.
Jadual 2.2 Pengulangan

Elemen dan Prinsip Skala penilaian
Bilangan
1. Garisan
2. Rupa
Garisan
Langkah 3
3. Bentuk • Murid daripada kumpulan lain
4. Warna akan memberi ulasan tentang
5. Ruang
elemen dan prinsip rekaan karya
6. Tekstur
7. Keseimbangan
Penegasan
8. Harmoni
9. Kesatuan
10. Kepelbagaian
11. Penegasan
12. Kontras Bentuk
13. Pergerakan
Keseimbangan
Jumlah =
54 55
Akt A KTIVITI 2 Think-Pair-Share Kemahiran

Abad ke-21 2.2 Teori Warna S.P Standard Pembelajaran
Tajuk: Murid boleh:

Objektif: Teori warna merupakan sains dan seni menggunakan warna. Teori 2.2.1 Membina roda warna:
warna menerangkan cara manusia melihat warna dan kesan visual (i) Asas
Bahan dan Peralatan: Komputer dan bahan daripada media elektronik (Internet). apabila warna bercampur, warna sepadan atau warna berbeza (ii) Sekunder
Cara Pelaksanaan: antara satu sama lain. Teori warna juga melibatkan mesej yang (iii) Tertiar
Langkah 1 hendak disampaikan oleh pelbagai warna tertentu. (iv) Penggenap
2.2.2 Menerangkan sistem warna:
(i) Tambahan (additive)
(ii) Subtraktif (subtractive)
Langkah 2 2.2.3 Menghasilkan warna
• Berdasarkan kandungan dan nilai estetik yang didapati dari karya di atas, murid dikehendaki berdasarkan terminologi
) penilaian anda di kotak warna.
yang disediakan seperti di bawah. 2.2.4 Membandingkan
Skala penilaian penggunaan warna
Elemen dan prinsip harmoni dan kontras dalam
Bilangan
1. Garisan 2.2.5 Menghasilkan olahan

warna sejuk dan panas
2. Rupa untuk menimbulkan kesan
3. Bentuk mood warna.
4. Warna Ilustrasi 2.20 Warna menimbulkan emosi dan perasaan manusia 2.2.6 Menghasilkan skema warna
karya bertema berdasarkan
5. Ruang teori warna.
6. Tekstur
7. Keseimbangan
8. Harmoni
Memudahkan audiens
9. Kesatuan
membaca
10. Kepelbagaian
11. Penegasan
12. Kontras Mempengaruhi
perasaan dan persepsi Mewujudkan kontras
13. Pergerakan audiens
Jumlah =
• Murid berkongsi penilaian yang telah dibuat di hadapan kelas.
Kepentingan
Menonjolkan elemen warna dalam Mempromosikan produk
L ATIHAN
1. Bincangkan dengan rakan anda
tentang prinsip rekaan yang ada pada
imej di sebelah.
Menghidupkan elemen Memudahkan audiens
2. Berdasarkan imej di atas, bincangkan dengan rakan anda dan bina jadual analisis melihat
kekuatan dan kelemahan kedua-dua imej tersebut.
Kekuatan Kelemahan
Rajah 2.8
56 57
Warna merupakan tindak balas cahaya ke atas sesuatu permukaan. Warna dapat menimbulkan
penegasan permukaan sesuatu bentuk objek lagi. Penggunaan warna yang berbeza dapat
menimbulkan emosi dan perasaan terhadap objek yang dilihat. Contohnya, penggunaan warna yang
terang dan cerah menimbulkan perasaan riang dan gembira. Warna yang gelap dan kelam pula akan
menimbulkan perasaan suram dan sedih. Dalam teori warna, warna disusun pada roda warna dan
1. Warna asas
dikelompokkan kepada tiga kategori, iaitu:
(a) Merupakan warna utama.
(b) Terdiri daripada warna biru,
Warna asas Warna sekunder Warna tertiar merah dan kuning.
(c) Warna asas ini tidak boleh
dihasilkan dengan campuran
R warna-warna lain.
Roda warna terdiri daripada warna asas, warna sekunder dan warna tertiar.
Merah
Contoh warna
Merah Merah Biru Merah Kuning
penggenap
ungu jingga
Ungu Jingga
gu
Jin
Merah
Un
gg
a
Biru Kuning
ungu jingga 2. Warna sekunder
Merah dan hijau
Biru Kuning (a) Merupakan hasil campuran dua
warna asas.
(b) Warna sekunder terdiri daripada:
Biru Kuning
Ungu dan kuning
Hijau Biru + Kuning = Hijau
Kuning
Biru hijau
hijau Merah + Kuning = Jingga
Biru dan jingga
Hijau
Merah + Biru = Ungu

Rajah 2.9 Roda warna
SILA
IMBAS
Color Theory Basics
kod QR
58 59
Akt A KTIVITI Windows Pane

Kemahiran
Abad ke-21
3. Warna tertiar Tajuk: Memilih Warna

Objektif: Murid dapat mengaplikasikan warna asas, warna sekunder, warna tertiar atau warna
(a) Merupakan hasil campuran satu warna asas penggenap mengikut kreativiti masing-masing.
dengan satu warna sekunder.
Bahan dan Peralatan: Carta roda warna kosong, kertas lukisan, pensel warna atau cat air, pen
(b) Warna tertiar terdiri daripada: marker dan berus lukisan.
Cara Pelaksanaan:
Biru + Ungu Kuning + Jingga
= Biru ungu = Kuning jingga Langkah 1
• Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan. Setiap
kumpulan akan diberikan carta roda warna yang masih
Merah + Ungu Kuning + Hijau kosong.
= Merah ungu = Kuning hijau • Murid dikehendaki menghasilkan satu lakaran objek
mengikut kreativiti kumpulan.
Merah + Jingga Biru + Hijau

Langkah 2
= Merah jingga = Biru hijau • Setiap kumpulan akan melengkapkan roda warna
menggunakan bahan dan peralatan yang diberi
secara bergilir-gilir sehingga carta roda menjadi
Langkah 3
• Setiap kumpulan dikehendaki membentangkan hasil
karya masing-masing.
• Kumpulan lain diminta memberi ulasan tentang warna
4. Warna penggenap yang digunakan.
(a) Merupakan warna yang terletak bertentangan

antara satu sama lain dalam roda warna.
(b) Warna penggenap terdiri daripada:
L ATIHAN
Merah Hijau
1. Tuliskan maksud warna asas, warna sekunder, warna tertiar dan warna penggenap
di ruang yang disediakan.
Istilah Maksud
Ungu Kuning Warna asas
Warna sekunder
Warna tertiar
Warna penggenap
Biru Jingga
2. Huraikan kepentingan dan kegunaan warna sekunder dalam kehidupan seharian.
60 61
Sistem warna tambahan dan subtraktif Warna tambahan

1 • Merupakan warna yang berasal daripada cahaya.
Sistem warna terbahagi kepada dua, iaitu: • Merujuk semua panjang gelombang cahaya yang sampai ke mata kita.
1. Warna tambahan (additive). • Panjang gelombang cahaya yang berbeza menghasilkan kepelbagaian warna yang
2. Warna subtraktif (subtractive). dapat dilihat oleh mata.
• Berdasarkan teori, warna asas ialah merah, hijau dan biru.
• Lebih mudah difahami menerusi eksperimen cahaya.
• Apabila cahaya berwarna merah, hijau dan biru bersilang antara satu sama lain,
maka cahaya berwarna putih akan terhasil di tengah-tengah.
Warna bercampur cahaya:
warna cahaya cahaya
R Merah + Biru = Magenta
G Hijau + Merah = Kuning
B Biru + Hijau = Cyan
400 NM 460 NM 490 NM 500 NM 530 NM 600 NM 650 NM 740 NM

Warna subtraktif
• Merupakan warna yang boleh dilihat pada cat atau dakwat.
2 • Pantulan atau hasil serapan cahaya sesuatu objek yang dikenali sebagai
Rajah 2.10 Pantulan warna pada manggis
pigmentasi. Pigmentasi yang dimaksudkan ialah sifat warna yang dipantulkan
melalui cahaya dan menghasilkan warna.
Rajah 2.10 di atas menunjukkan buah manggis. Buah manggis secara nyata kelihatan berwarna
• Apabila semua warna subtraktif (cyan+magenta+kuning) bercampur antara
ungu pada mata kita. Sebenarnya, tanpa kehadiran cahaya, kita tidak dapat melihat warna manggis.
satu sama lain dan akan menghasilkan warna seakan-akan hitam, namun
Dengan kehadiran cahaya, buah manggis kelihatan berwarna ungu. Hal ini demikian kerana:
sebenarnya warna yang terhasil ialah warna perang gelap.
• Manggis memantulkan gelombang cahaya berwarna ungu dan menyerap gelombang cahaya
selebihnya. • Objek yang dilihat mata manusia berbeza kerana warna objek yang terlihat
sebenarnya terhasil daripada pantulan cahaya dan pigmentasi.
• Hasilnya, warna yang terlihat pada mata kita ialah kulit manggis berwarna ungu.
• Oleh itu, warna yang kelihatan pada mata kita merupakan hasil pantulan cahaya
atau hasil serapan cahaya pada sesuatu objek.
ELEMEN MERENTAS
EMK KURIKULUM
Ungu Hijau Jingga Spektrum warna terhasil daripada Warna campuran:

400-450 500-570 590-610 belahan cahaya putih dan
NM NM NM boleh diukur menerusi panjang
warna cahaya cahaya
Biru Kuning Merah gelombang (wavelength) cahaya C Cyan + Kuning = Hijau
450-500 570-590 610-760 dalam unit nanometer (NM).
Ultraungu NM NM NM Inframerah Contohnya, warna merah akan M Magenta + Cyan = Biru
kelihatan pada panjang gelombang
cahaya 650 NM. Y Kuning + Magenta = Merah
62 63
Jadual 2.3 Perbandingan antara warna tambahan dengan warna subtraktif
Warna tambahan Warna subtraktif

Akt A KTIVITI Mix and Match Kemahiran
Abad ke-21
Tajuk: Mix and Match

Objektif: Murid dapat membanding sistem warna tambahan dan subtraktif.
Bahan dan Peralatan: Kad sistem warna tambahan dan kad sistem warna subtraktif.
Roda
Cara Pelaksanaan:
warna
Langkah 1
• Murid dibahagikan kepada
beberapa kumpulan dan
• Warna tambahan merujuk cara • Warna subtraktif ialah hasil diberikan sekeping kad sistem
seseorang melihat warna pada cahaya sama ada secara warna tambahan dan sistem
cahaya. pantulan atau serapan oleh warna subtraktif.
• Warna tambahan ialah objek.
campuran cahaya dengan Kad sistem Kad sistem
• Warna subtraktif ialah campuran
warna yang berbeza. warna tambahan warna subtraktif
warna pada cat, dakwat atau
bahan berwarna yang lain.
Warna
Merah Cyan Langkah 2
Hijau Magenta • Setiap kumpulan dikehendaki
asas Biru Kuning bergerak dalam kumpulan dan
mencari objek atau bahan yang
sama warna seperti kad yang
telah diberikan.
• Masa diberikan sebanyak
10 minit.
Warna Cyan Merah

Magenta Hijau
kombinasi
Kuning Biru
Sistem RGB CMYK Langkah 3

• Seterusnya, murid diminta untuk
membuat perbandingan sistem
warna berdasarkan objek atau
SILA bahan yang telah diperoleh.
IMBAS
kod QR
64 65
Penghasilan warna berdasarkan terminologi warna
L ATIHAN
berkaitan dengan warna. Antara terminologi yang perlu diketahui ialah:
1. Lorekkan ruang dengan menggunakan pensel warna bagi menunjukkan warna yang terhasil
dalam roda warna.
Rona
(Hue)
Monokromatik Penepuan
(Monochromatic) (Saturation)
Warna tambahan Warna subtraktif
2. Berikan maksud bagi istilah-istilah berikut:

Terminologi
Istilah Maksud warna
Krom Ton
(Chrome) (Tone)
Warna tambahan
Warna subtraktif
Telau Seri warna

(Shade) (Tint)
Rajah 2.11 Terminologi warna
66 67
REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4
Terminologi warna Perbandingan penggunaan warna harmoni dan kontras dalam karya
Jadual 2.4 Terminologi warna
Terminologi Contoh
Rona (Hue) Warna harmoni dikenali sebagai warna analog atau warna dalam satu keluarga yang sama. Warna
harmoni merupakan set warna yang terletak bersebelahan antara satu sama lain dalam roda warna
• Warna asal yang terhasil daripada warna asas,
sekunder dan tertiar. seperti merah, jingga kemerahan dan jingga.
Penepuan (Saturation)
• Merujuk keamatan (intensity) sesuatu warna.
• Contohnya, warna merah dengan intensiti 100 HENTIKAN
PENCEMARAN
peratus kelihatan asli merahnya manakala pada
intensiti 0 peratus, warna merah kelihatan kelabu.
Ton (Tone)
• Warna yang telah ditambahkan dengan warna
hitam dan putih atau kelabu.
Seri warna (Tint)

putih.
• Contohnya, merah + putih = merah jambu.
Warna harmoni dalam poster

Telau (Shade)
hitam.
• Contohnya, merah + hitam = burgundy.
Ilustrasi 2.21
Krom (Chrome)
• Intensiti atau tahap keamatan sesuatu warna.
• Warna harmoni menimbulkan kesan selesa,

menarik dan seimbang.
• Dalam skema warna harmoni, biasanya satu
Monokromatik (Monochromatic)
warna akan mendominasi manakala dua lagi
• Warna monokromatik terdiri daripada semua
warna, berasal daripada satu rona dan dilanjutkan • Contohnya, warna harmoni biasa digunakan untuk
menggunakan ton, telau dan seri warna. ciptaan corak kain, kertas pembalut hadiah dan
kertas dinding hiasan dalaman.
Rajah 2.12
68 69
Warna kontras dikenali sebagai warna penggenap atau pelengkap atau warna komplimentari. Warna
kontras ialah warna yang terletak bertentangan antara satu sama lain dalam roda warna seperti Akt A KTIVITI Kemahiran
Abad ke-21
merah dan hijau, ungu dan kuning serta biru dan jingga.
Tajuk: Topeng Muka
Objektif: Murid dapat membandingkan penggunaan terminologi warna harmoni dengan warna
Bahan dan Peralatan: Kertas lukisan A3, pensel warna atau cat air, pembaris panjang,
pemadam dan bahan terpakai.
Cara Pelaksanaan:
Langkah 1
• Dapatkan sumber inspirasi rekaan
topeng muka.
Ilustrasi 2.22
Langkah 2
• Hasilkan lakaran topeng muka dengan mengaplikasikan warna
harmoni dan warna kontras.
• Lakarkan dan warnakan topeng dengan menggunakan pensel
warna atau cat air mengikut kreativiti masing-masing.
• Warna penggenap
menimbulkan kesan
kontras, getaran dan
pergerakan.
• Dalam skema warna
akan kelihatan lebih

menyerlah dan
membezakan imej. Langkah 3
• Contohnya, warna • Bentangkan hasil karya di hadapan
kontras kerap kelas.
digunakan dalam • Hasilkan topeng muka mengikut skala
komunikasi dan sebenar.
komersial seperti • Guru dan rakan memberi komen
poster, ilustrasi, terhadap hasil karya.
pembungkusan, iklan,
papar tanda, simbol
dan logo.
Rajah 2.13
70 71
Olahan warna sejuk dan panas
L ATIHAN Terdapat dua jenis olahan warna iaitu warna sejuk dan warna panas. Warna sejuk dapat dilihat
di sebelah kiri roda warna manakala warna panas di sebelah kanan roda warna.
1. Berikan maksud bagi terminologi warna di bawah:
Terminologi Maksud
(a) Rona
(b) Penepuan
Warna Sejuk Warna Panas
(c) Ton
(d) Seri warna
(e) Telau
(f) Krom
(g) Monokromatik
Warna sejuk Warna panas

2. Dengan menggunakan dua set warna monokromatik, lorekkan kotak di bawah dengan
pensel warna. • Warna sejuk memiliki intensiti warna • Warna panas memiliki intensiti warna
yang rendah dan bersifat lembut, damai yang tinggi dan bersifat bertenaga,
dan tenang. garang, hebat dan gembira.
Warna harmoni • Contohnya, warna ungu, biru dan hijau. • Contohnya, warna merah, kuning
dan jingga.
Warna kontras
Rajah 2.14 Perbandingan warna sejuk dengan warna panas
72 73
Skema warna karya bertema berdasarkan teori warna

Skema warna
Terdapat tujuh skema warna iaitu:
Monokromatik
1 Skema warna
monokromatik
• Terdiri daripada satu warna,

putih dan hitam dengan
pelbagai nilai dan kepekatan.
Neutral Analog • Mendapatkan hasil karya yang
kelihatan cerah kepada gelap.
Skema warna
Skema warna
2
analog
• Terdiri daripada warna-warna yang

Tetradic Komplimentari bersebelahan dalam roda warna
dengan pelbagai nilai.
• Menghasilkan karya dengan warna
Komplimentari harmoni atau kelihatan segar.
Triadic terpecah
Skema warna
3 komplimentari
Panduan pemilihan skema warna:
Langkah 1 - Kenal pasti hasil karya yang anda mahukan dengan memahami • Dikenali sebagai warna
penggenap atau pelengkap.
maksud warna.
• Terdiri daripada dua warna
Langkah 2 - Pilih satu warna utama yang melambangkan keperluan projek. yang bertentangan dalam
roda warna.
Langkah 3 - Pilih satu skema warna berasaskan pilihan warna utama.
• Menghasilkan kontras yang
Langkah 4 - Pilih warna lain yang bersesuaian berdasarkan keperluan projek dinamik.
selari dengan cita rasa individu atau audiens.
74 75
4
Skema warna
komplimentari terpecah
Akt A KTIVITI Kolaboratif
• Dikenali sebagai warna penggenap Tajuk: Skema Warna

atau pelengkap terpecah. Objektif: Murid dapat menghasilkan lukisan objek dengan mengaplikasikan olahan
• Terdiri daripada satu warna warna sejuk dan warna panas serta skema warna.
penggenap dan digunakan bersama Bahan dan Peralatan: Dua helai kertas A4, pensel, pensel warna atau cat air, oil pastel, marker
dengan dua warna analog. dan berus lukisan.
• Menghasilkan karya yang kontras Cara Pelaksanaan:
antara tiga warna yang digunakan.
Langkah 1
• Pilih satu objek.
• Hasilkan dua lukisan
objek di atas sehelai
5 Skema warna triadic kertas A4.
• Warnakan lukisan
• Terdiri daripada tiga warna menggunakan olahan
yang saling bertentangan warna sejuk dan
dalam roda warna. warna panas.
• Menghasilkan kontras yang
sangat ketara.
Langkah 2
6 Skema warna tetradic • Hasilkan tiga lukisan objek yang sama
di atas sehelai kertas A4 dengan
• Dikenali sebagai warna pelengkap mengaplikasikan olahan skema warna
dwipecah. yang telah dipelajari.
• Terdiri daripada dua pasang warna • Label skema warna yang digunakan.
komplimentari yang bertentangan
dalam roda warna.
• Menghasilkan dua warna kontras Langkah 3
yang dominan dan dua warna • Pamerkan hasil aktiviti kumpulan dan minta
yang menyokong. ulasan rakan-rakan sekelas.
7 Skema warna
neutral
• Terdiri
daripada
warna hitam,
L ATIHAN
putih, kelabu
dan perang. 1. Apakah ciri-ciri warna sejuk dan warna panas?
2. Pada pendapat anda, bagaimanakah skema warna tertentu yang digunakan oleh pereka
76 77
S.P Standard Pembelajaran Melakar reka letak

Murid boleh: •
2.3 Asas Reka Letak 2.3.1 Menjelaskan kepentingan
reka letak dalam merupakan poster terumbu karang. Terdapat beberapa komposisi yang boleh dikenal pasti iaitu
ilustrasi, teks dan kandungan.
Kepentingan reka letak dalam penghasilan 2.3.2 Melakar reka letak
berdasarkan contoh karya
• Reka letak merujuk proses susun atur semua elemen

JAGA DAN CINTAI
yang membentuk satu rekaan dan mampu menyampaikan
letak elemen seperti tajuk,
visual dan kandungan teks.
TERUMBU KARANG
mesej dengan jelas serta mempunyai nilai estetik. 2.3.4 Menggunakan fungsi grid
• Penetapan reka letak bertindak sebagai elemen terpenting dan lajur dalam reka letak
dalam komunikasi visual untuk menterjemahkan sesuatu mengikut kesesuaian.
konsep atau idea kepada audiens. 2.3.5 Menghasilkan lakaran reka
• Antara kepentingan reka letak adalah seperti di bawah: letak berdasarkan karya
KEPENTINGAN TERUMBU
KARANG
Terumbu karang berfungsi
sebagai kawasan sumber
makanan dan tempat
perlindungan pelbagai jenis
Mampu menyampaikan mesej dengan jelas harmoni atau selaras dengan hidupan laut.
dan mempunyai nilai estetik penggunaan fon, warna, latar belakang
dan elemen-elemen lain yang digunakan
“Bersama-sama
kita jaga dan cintai
terumbu karang
khazanah negara”
Kepentingan
reka letak
dalam
penghasilan
Ilustrasi 2.23 Contoh poster terumbu karang
• Komposisi reka letak poster terumbu karang boleh dilakar semula dengan menggunakan simbol
seperti di bawah:
Simbol Penerangan
Membantu pembaca untuk memahami isi Petak berpangkah mewakili ilustrasi yang dipilih dalam contoh
bagi menyampaikan maklumat secara tepat
Blok mewakili teks dan fon merujuk tajuk utama atau
Rajah 2.15
Garisan mewakili isi kandungan yang ditulis dalam contoh
78 79
• Berdasarkan poster berikut, ilustrasi utama boleh dikenal pasti dengan mudah. J
• Teks dan fon juga perlu diketahui sebagai tajuk utama dan subtajuk poster. dan kandungan teks
• Kenal pasti isi kandungan penerangan teks poster terumbu karang.
Elemen asas reka letak terbahagi kepada tiga, iaitu tajuk, visual dan kandungan teks. Rajah 2.16
menerangkan elemen asas reka letak tersebut.
Teks atau penghurufan
bagi tajuk utama dan JAGA DAN CINTAI
subtajuk TERUMBU KARANG
Kandungan
Tajuk Visual
teks
Masthead Body text
• Grid (Isi kandungan)
(Inulangan)
• Ilustrasi Caption
KEPENTINGAN TERUMBU
Subtajuk Tajuk utama (Kapsyen)
KARANG
• Ruang putih
Terumbu karang berfungsi Subhead Quotation
(Subtajuk) (Petikan)
Isi kandungan makanan dan tempat
hidupan laut.
Ilustrasi Rajah 2.16 Elemen asas reka letak
“Bersama-sama
1 Tajuk
Slogan terumbu karang
khazanah negara” Masthead
• Tajuk sesuatu
penerbitan seperti
Logo
majalah, buletin atau
surat khabar.
Tajuk utama
• Perkataan atau ayat yang
diletakkan di tempat
JAGA DAN CINTAI utama pada reka letak

agar dibaca terlebih dahulu
TERUMBU KARANG dan berupaya menarik
perhatian pembaca.
• Ayat yang digunakan
mestilah ringkas dan terus
pada maksud supaya
KEPENTINGAN TERUMBU mudah dibaca dan difahami
KARANG
Terumbu karang berfungsi oleh pembaca.
makanan dan tempat
• Merupakan paparan utama
hidupan laut. yang ingin disampaikan
dalam sesuatu reka letak.
“Bersama-sama
terumbu karang Subhead / Subtajuk
khazanah negara”
• Membantu menjelaskan tajuk
utama dengan ringkas dan
menambah maklumat bagi
menyokong tajuk utama. Rajah 2.17 Contoh muka hadapan majalah Dunia Haiwan
80 81
2 Visual 3 Kandungan teks
Body text
• Merupakan tulisan bersaiz kecil yang menyampaikan maklumat dalam
Caption
Grid
• Merupakan keterangan pada gambar, ilustrasi atau rajah.
• Boleh diletakkan di tengah-tengah atau pada bahagian sisi gambar,
Ruang putih
ilustrasi atau rajah.
• Kebiasaannya pembaca lebih cenderung membaca kapsyen daripada
Ilustrasi mana-mana bahagian sesuatu penerbitan.
Quotation
Kandungan isi
dalam majalah • Petikan yang diambil daripada body text sesuatu penulisan untuk
menonjolkan topik utama yang ingin disampaikan.
Quotation
Body text
Caption
Ilustrasi
Rajah 2.18 Elemen visual dalam reka letak visual

Pengenalan kandungan
teks
Grid Ilustrasi Ruang putih
• Ilustrasi dapat • Ruang putih

• Grid merupakan
menghasilkan titik fokus memberikan
struktur asas reka
pada halaman reka keseimbangan dan
letak sesuatu
bentuk serta menarik kontras dengan isi
muka surat dengan
minat audiens untuk kandungan yang lain
membahagikan
membaca. bagi sesuatu muka
ruang pada muka
• Berperanan sebagai surat dan mengelakkan
surat kepada unit Ilustrasi
mukadimah informasi reka letak kelihatan
bermodular.
yang diberikan. berselerak.
• Penggunaan grid • Memastikan sesuatu • Reka letak akan
dalam penerbitan mesej lebih mudah kelihatan lebih jelas
dapat mewujudkan difahami. dan mudah dibaca.
kekemasan dan • Ilustrasi yang digunakan
keseimbangan juga perlu berdasarkan SILA
susunan informasi. IMBAS
perkara yang hendak
disampaikan daripada Contoh reka letak
majalah
masthead, tajuk utama
atau subhead. kod QR
Rajah 2.19 Contoh kandungan majalah yang mengaplikasikan
elemen asas reka letak
82 83
Fungsi penggunaan grid dan lajur dalam reka letak P

• Grid ialah struktur yang terdiri daripada rangkaian garis lurus atau melengkung yang bersilang Penghasilan satu lakaran
dan digunakan untuk menyusun kandungan.
Bagi penghasikan reka letak, murid dikehendaki menghasilkan satu lakaran reka letak bagi
• Lajur ialah zon atau kawasan ruang menegak sepenuhnya dari margin atas ke bawah.
menentukan pilihan lakaran yang terbaik. Cara-cara menghasilkan lakaran reka letak adalah
seperti berikut:
Dapat memastikan halaman 1. Pemilihan imej yang bersesuaian dengan tema

reka bentuk mempunyai Sebelum sesuatu reka letak dihasilkan, murid perlu membuat kajian mengenai idea dan
keseimbangan akan lebih teratur
Fungsi
penggunaan penegasan karya.
grid dan Imej 1 Imej 2 Imej 3
Grid dapat menggalakkan lajur
penghasilan ruang putih menjadi lebih cepat
Rajah 2.20 Fungsi penggunaan grid dan lajur
Dipilih kerana mewakili spesies Tidak dipilih kerana penyu hanya Tidak dipilih kerana terdapat
haiwan liar yang berasal mewakili satu spesies hidupan liar spesies yang berasal bukan dari
dari Malaysia yang diancam di kawasan berair sahaja. Malaysia.
kepupusan.
Berdasarkan imej yang telah dipilih, lakaran kasar dihasilkan.
Rajah 2.21 Penggunaan grid dan lajur dalam reka letak majalah Ilustrasi 2.24 Lakaran kasar berdasarkan imej 1 yang dipilih
84 85
2. Lakaran komposisi reka letak 3. Pemilihan muka taip

Beberapa lakaran komposisi boleh dihasilkan untuk menjana lebih banyak idea. Yang berikut Pilih dua atau tiga gaya muka taip yang bersesuaian mengikut keperluan tajuk dan body text
merupakan tiga contoh lakaran reka letak. Lakaran kedua dipilih untuk menghasilkan reka letak penulisan majalah. Dalam contoh di bawah, pilihan satu akan diaplikasikan dalam kandungan
komposisi karya dalam majalah. teks bagi karya yang hendak dihasilkan.
Lakaran 1 Lakaran 2 Lakaran 3

Pilihan 1 Pilihan 2 Pilihan 3
Usaha semua pihak untuk Usaha semua pihak untuk Usaha semua pihak untuk
memastikan ‘Pak Belang’ dan memastikan ‘Pak Belang’ dan
‘rakan lain’ terus dibela ‘rakan lain’ terus dibela
Muka taip: Muka taip: Century gothic bold Muka taip: Copperplate
• Tiada ruang putih • Mempunyai komposisi reka letak • Tiada ruang putih
• Terlalu banyak
ilustrasi
yang lengkap:
(a) Tajuk: masthead, tajuk utama
• Kandungan terlalu ringkas 4. Susun atur penghurufan dan ilustrasi
dan subhead
• Tiada masthead
(b) Visual: grid, ilustrasi, ruang putih Kandungan teks
(c) Kandungan teks: body text,
Ilustrasi Grid
quotation dan caption
Seterusnya, aplikasi fungsi grid dan lajur dalam reka letak muka surat majalah disesuaikan
dengan lakaran kedua yang telah dipilih. Dalam contoh berikut, kertas A3 digunakan bagi lakaran
reka letak komposisi. Setiap grid dan lajur boleh diaplikasikan mengikut saiz yang dikehendaki.
Fungsi grid dan lajur 2 cm × 1.98 cm yang disesuaikan dengan lakaran reka letak bagi kertas Ruang putih
A3 adalah seperti berikut:
Lajur
Quotation
Ilustrasi
Caption
Body text Ilustrasi
Rajah 2.23 Susun atur penghurufan dan ilustrasi
Rajah 2.22 Lakaran kompisisi reka letak majalah
86 87
Rumusan komposisi reka letak majalah

Pastikan visual dan kandungan teks yang dipilih perlu memenuhi tema majalah. Visual yang
Akt A KTIVITI 1 Kemahiran
Abad ke-21
digunakan pada latar belakang majalah boleh mencapai keseimbangan komposisi keseluruhan Tajuk: Reka Letak Karya
karya. Objektif:
(a) (b) kandungan teks.
Lakaran Bahan dan Peralatan: Internet, kertas sebak, kertas manila, gam dan gunting.
diperincikan
mengikut Cara Pelaksanaan:
kesesuaian
seperti
Langkah 1 Langkah 3
Lakaran kasar
menambah • Secara berkumpulan, kumpul contoh • Bincang dengan rakan mengenai reka letak
dihasilkan.
bayang atau reka letak karya daripada Internet. sesuatu karya yang dipilih dengan membuat nota
memasukkan
warna yang
Langkah 2 ringkas di atas kertas tersebut.
bersesuaian. • Tampal contoh karya yang diperoleh di Langkah 4

atas kertas manila atau kertas sebak.
(c) (d) • Buat pembentangan secara Tree Stray, One Stay.
Susun komposisi
Bina grid
2 cm 1.98 cm.
teks, ilustrasi dan
isi kandungan. Akt A KTIVITI 2 Portfolio Kemahiran
Abad ke-21 EMK
ELEMEN MERENTAS
KURIKULUM
Tajuk: Lakaran Kulit Portfolio

Objektif: Murid dapat menghasilkan lakaran kulit portfolio dengan mengaplikasikan pengetahuan
reka letak berdasarkan tajuk, visual dan kandungan teks.
(e) Bahan dan Peralatan: Kertas lukisan A3, gam, gunting, pensel, pensel warna, pen marker,
pembaris panjang dan pemadam.
Cara Pelaksanaan:
Penilaian
visual dan isi
kandungan teks
Langkah 1 Langkah 2
berdasarkan reka
• Buat kajian tentang • Hasilkan beberapa lakaran
letak yang dipilih. reka letak kulit portfolio komposisi reka letak karya kulit
dengan mendapatkan portfolio bersaiz A3.
imej dan memilih muka
taip yang bersesuaian. Langkah 3
• Bentangkan hasil akhir kulit
portfolio di hadapan kelas.
L ATIHAN
Hasil akhir reka letak
2. Senaraikan tiga kepentingan reka letak.
menarik minat audiens membaca. Pada pandangan anda, apakah elemen-elemen yang perlu
4. Apakah fungsi grid dan jalur dalam reka letak?

5. Anda dikehendaki mereka bentuk satu poster majlis persaraan guru. Terangkan langkah-langkah
yang perlu diambil bagi menghasilkan reka letak poster tersebut.
88 89
2.4
Lakaran kecil
S.P
2.
Murid boleh:
Proses pengolahan idea
2.4.1 Menjelaskan proses • Lakaran kecil merupakan lakaran bebas yang
Perancangan yang strategik dan rapi perlu dibuat sebelum proses pengolahan idea melalui dihasilkan oleh seseorang pereka untuk
kajian lapangan, lakaran menggambarkan idea reka letak sesuatu rekaan
yang baik akan menghasilkan reka bentuk yang lebih menarik. kecil (thumbnail), yang akan dihasilkan.
lakaran kasar, lakaran • Lakaran idea yang ringkas dan bebas, membolehkan
Oleh itu, proses pengolahan idea ini dapat membantu pereka
komprehensif.
mencipta sesuatu yang baharu. Proses pengolahan idea yang dua atau lebih idea dibandingkan secara visual.
terlibat adalah seperti berikut: 2.4.2 Menghasilkan lakaran • Beberapa lakaran bebas perlu dihasilkan.
pengolahan idea. • Elemen teks diwakili garis-garis atau blok sahaja.
Kajian Lakaran Lakaran Lakaran

lapangan kecil kasar komprehensif pemilihan idea berdasarkan
Ilustrasi 2.27 Contoh lakaran kecil
lakaran pengolahan idea.
2.4.4 Menghasilkan reka bentuk
proses pengolahan idea. 3. Lakaran kasar

Rajah 2.24 Proses pengolahan idea
• Menyalin idea daripada bentuk lakaran kecil
kepada bentuk lakaran kasar yang lebih jelas
dan terperinci.
• Dihasilkan dalam bentuk susun atur, penjajaran
dan saiz sebenar yang akan dicetak atau
dipersembahkan.
1. Kajian lapangan • Menyediakan maklumat jidar atau margin,
warna dan jenis kertas, warna, saiz dan teks.
• Kajian lapangan akan bermula Ilustrasi 2.28 Contoh lakaran kasar
apabila kumpulan sasaran, format,
peruntukan dan garis masa
(timeline) dikenal pasti. 4. Lakaran komprehensif
• Selepas perbincangan, murid Info
• Dihasilkan menggunakan saiz sebenar, gambar
akan memulakan projek bagi
serta warna sebenar yang akan digunakan
INFO Menarik
menangani masalah tersebut
dalam reka bentuk. Reka letak semi komprehensif
dengan mengemukakan cadangan mengambil ciri yang sama
penyelesaian. • Sebagai pelan utama yang akan dijadikan seperti reka letak komprehensif,
Ilustrasi 2.25 Murid melakukan perbincangan dan • Cadangan penyelesaian akan rujukan dan asas pemeteraian perjanjian antara menggunakan perlambangan dan
membentangkan kajian lapangan di hadapan kelas disediakan dalam bentuk bertulis pereka dengan pelanggan. perwakilan bagi mewakili elemen
bagi menerangkan masalah atau subjek sebenar.
berdasarkan tujuan komunikasi
dan kajian lapangan.
• Peringkat penting dalam kajian ini ELEMEN MERENTAS
ialah perkongsian maklumat bagi EMK KURIKULUM
mendapatkan konsep dan idea.
Anda diminta untuk membuat
lakaran dan catatan pada setiap
mengaplikasikan pemikiran
komputasional.
Ilustrasi 2.26 Contoh hasil kajian

lapangan yang dikumpulkan oleh murid Ilustrasi 2.29 Contoh lakaran komprehensif
90 91
P 3 Lakaran kasar
terbaik. Yang berikut ialah contoh proses pengolahan idea bagi penghasilan poster. Lakaran kedua menjadi pilihan dalam penghasilan poster “Kita Sayang Bumi”. Hasil daripada
bersaiz sebenar bagi poster yang telah siap. Semua elemen seperti saiz, gambar dan stail
1 Kajian lapangan dimasukkan dengan jelas dan tepat.
Dalam penghasilan poster ini, masalah yang dikenal pasti ialah tahap kesedaran rakyat
Malaysia terhadap penjagaan alam sekitar iaitu aktiviti pembakaran hutan secara bebas
masih berleluasa. Kesannya, banyak habitat hutan semakin pupus. Masalah ini mesti dicegah
kerana kelestarian alam sekitar perlu dijaga supaya dapat dinikmati oleh generasi akan
datang. Selain itu, habitat hutan ini juga merupakan daya tarikan pelancong asing untuk
bercuti di Malaysia. Oleh itu, tujuan penghasilan poster ini adalah seperti di bawah:
Memupuk kesedaran rakyat

a Objektif untuk menjaga habitat alam
sekitar
Tujuan
penghasilan b Semua peringkat umur
Sasaran terutama murid-murid
poster
sekolah menengah
c
Saiz A3
2 Lakaran kecil Ilustrasi 2.31 Contoh lakaran kasar
4 Lakaran komprehensif
perkembangan idea yang telah dikenal pasti. Lakaran kecil bertujuan untuk mendapatkan idea
yang terbaik secara visual bagi menterjemahkan maklumat mengenai penjagaan alam sekitar. Lakaran komprehensif dihasilkan berdasarkan lakaran kasar tetapi lebih teliti dan hampir
Tajuk poster, “Kita Sayang Bumi” ditulis mengikut kesesuaian konsep dan idea yang mahu menyerupai reka letak yang telah siap. Pada fasa ini, lakaran dilengkapi dengan warna, efek
ditampilkan. Lakaran bumi serta semua tema yang berkaitan dilakar mengikut idea dan konsep
yang berbeza antara satu lakaran dengan lakaran yang lain.
Ilustrasi 2.30 Proses lakaran kecil Ilustrasi 2.32 Contoh lakaran komprehensif
92 93
• Stail huruf yang ringkas lebih mudah dibaca oleh audiens dan menonjolkan kesan harmoni secara
visual pada lakaran yang dipilih.
• Bilangan gaya huruf tidak melebihi tiga gaya akan kelihatan lebih kemas.
• Penggunaan huruf besar dan huruf kecil perlu mengikut kesesuaian. Lakaran yang dipilih
Pemilihan Idea menggunakan huruf besar sahaja bagi menonjolkan tema poster yang ingin disampaikan.
• Warna huruf boleh disesuaikan mengikut keperluan tema dan konsep.
• Saiz huruf disesuaikan mengikut jarak mata audiens dengan kedudukan poster. Saiz huruf yang
besar memudahkan audiens melihat seterusnya membaca poster tersebut.
Elemen asas dan • Jarak antara huruf dengan jarak baris yang sesuai.
Ilustrasi prinsip
Lakaran idea kedua dipilih kerana memenuhi ketiga-tiga komponen yang diambil kira dalam
Elemen asas rekaan Prinsip rekaan diaplikasikan

dengan baik pada lakaran kedua
Garisan pada lingkaran separa

bulat yang mewakili bentuk bumi Bentuk bumi digunakan sebagai
Idea penghasilan poster: penegasan dalam lakaran poster
• Manusia sebagai makhluk untuk menimbulkan fokus audiens
yang tinggal di bumi.
• Alam sekitar sebagai
habitat pelbagai haiwan Rupa dan bentuk bangunan
dan tumbuhan. sebagai komponen poster yang
Harmoni dapat dicapai menerusi
menggambarkan aktiviti dan
• Bangunan sebagai gabungan bentuk bangunan
tempat tinggal manusia
keperluan asas untuk pelbagai saiz dan skema warna yang
aktiviti dan tempat tinggal bersesuaian pada lakaran poster
manusia.
Tekstur pada ilustrasi bumi
menunjukkan sinergi antara alam
semula jadi iaitu haiwan dan Keseimbangan tidak simetri
tumbuhan yang saling memerlukan pada kedudukan komposisi
antara satu sama lain lakaran
• Lakaran kedua yang dipilih mempunyai elemen ilustrasi realistik atau sebenar yang menggambarkan Ruang bagi komponen latar
kehidupan manusia memerlukan bumi dan tempat perlindungan iaitu bangunan. belakang Kesatuan diaplikasikan pada
• Lakaran lain hanya mengambil kira ilustrasi bumi dan manusia tanpa mengambil kira keperluan susunan teks dan komposisi reka
letak ilustrasi yang digunakan
asas manusia iaitu tempat tinggal yang diwakili oleh bangunan.
• Lingkaran separa bulat dalam lakaran kedua secara analoginya boleh difahami kerana mewakili
sebahagian bentuk bulat bumi yang sebenar. Warna sejuk yang dominan
• Lakaran kedua yang dipilih boleh diperincikan lagi dengan menambah corak pada bentuk bumi digunakan untuk menimbulkan
yang menunjukkan komponen bumi terdiri daripada tanah dan diliputi air serta tumbuh-tumbuhan. emosi sayang akan bumi
94 95
P
Lakaran kasar
langkah-langkah yang sama iaitu kajian lapangan, lakaran kecil, lakaran kasar dan lakaran
• Lakaran kecil yang dipilih kerana memenuhi elemen
memenuhi kehendak audiens dapat dihasilkan. Yang berikut ialah contoh penghasilan reka bentuk
• Saiz sebenar poster, ilustrasi, jenis huruf dan jarak huruf

perlu diperhalusi.
Kajian lapangan
• Tema alam sekitar dipilih sebagai kesinambungan penghasilan poster “Kita Sayang Bumi”. Ilustrasi 2.34 Contoh lakaran kasar
dengan saiz poster sebenar
• Tujuan penghasilan poster:
(a) Objektif - meningkatkan kesedaran rakyat untuk terus memelihara keharmonian
dan alam sekitar. Lakaran komprehensif
(b) Sasaran – murid sekolah menengah.
(c) Saiz – A3.
• Menjadi rujukan utama pereka dan pelanggan
tentang karya poster.
Lakaran kecil • Gambar objek sebenar akan menggantikan
lakaran sedia ada dengan mengambil kira
• Boleh dihasilkan seberapa banyak yang dikehendaki dalam proses pengolahan idea. pendapat pelanggan.
• Dihasilkan untuk mengenal pasti idea dan konsep yang bersesuaian dengan tema poster
“Selamatkan Bumi Kita”. ilustrasi sebenar akan dihasilkan berdasarkan
• Beberapa lakaran kecil yang dihasilkan adalah seperti berikut: persetujuan pelanggan.
Ilustrasi 2.35 Lakaran komprehensif
boleh dihasilkan
menggunakan
perisian komputer.
SILA
IMBAS Penghasilan
reka bentuk
Ilustrasi 2.33 Lakaran kecil
grafik akhir
menerusi proses
pengolahan idea
kod QR
• Lakaran kecil yang terbaik boleh dipilih untuk langkah seterusnya iaitu penghasilan lakaran kasar.
Ilustrasi 2.36 Karya akhir poster “Selamatkan Bumi Kita”
96 97
Akt A KTIVITI Peer Interview

Kemahiran
Abad ke-21
EMK
ELEMEN MERENTAS
KURIKULUM
L ATIHAN
Tajuk: Poster Promosi Diri
Objektif: Murid dapat menghasilkan lakaran yang kemas dengan mengaplikasikan 1. Berikan maksud istilah berikut:
pengetahuan pengolahan idea yang sistematik dan kreatif.
Bahan dan Peralatan: Kertas lukisan A3, pensel, pensel warna, pen marker, pembaris, Istilah Maksud
pemadam, gam, gunting dan template gaya rekaan.
Cara Pelaksanaan:
Langkah 1 (a) Kajian lapangan

• Murid dikehendaki membuat perbincangan
berkumpulan proses pengolahan idea tentang gaya
rekaan seperti doodle
kontemporari, retro atau gaya-gaya lain yang
bersesuaian bagi menghasilkan sebuah poster
promosi diri.
(b) Lakaran kecil
Langkah 2
• Murid menjalankan kajian lapangan tentang enam
gaya rekaan yang dibincangkan.
• Hasilkan beberapa lakaran kecil daripada satu gaya
rekaan yang dipilih.
Langkah 3 (c) Lakaran kasar

• Murid menghasilkan lakaran kasar berdasarkan
lakaran kecil yang dipilih.
• Hasilkan lakaran komprehensif yang lebih terperinci
ilustrasi sebenar bagi poster promosi diri.
Langkah 4 (d)
Lakaran
komprehensif
• Secara berpasangan, seorang murid menjadi
penemu duga dan seorang lagi akan menjadi calon
temu duga.
• Tanya soalan berkaitan dengan poster promosi diri
yang dihasilkan.
• Pasangan akan bertukar peranan apabila sesi soal
jawab selesai.
___________________________________________________________________________
SILA ___________________________________________________________________________
CUSTOM
IMBAS
VINTAGE
BICYCLE BICYCLE
EST 1991
SHOP RE
PA I R S H O P
Jenis gaya rekaan 3. Apakah sumber untuk mendapatkan idea semasa menghasilkan lakaran?
CU
STO
M MA
D
CUSTOM
___________________________________________________________________________
E
kod QR BICYCLE
___________________________________________________________________________
EST 1994
EST 1991
SHOP
BY
C I C L ES
98 99
R umusan
ASAS
REKAAN
GRAFIK
Elemen dan Prinsip

Teori Warna Asas Reka Letak
Elemen rekaan dalam Maksud Terminologi warna

Kepentingan reka letak
Teori warna merupakan • Skema warna monokromatik
terdiri daripada: sains dan seni dalam Elemen terpenting dalam komunikasi
• Skema warna analog Proses pengolahan idea Pemilihan Idea
penggunaan warna. visual untuk menterjemah sesuatu
1. Garisan 4. Warna • Skema warna komplimentari
konsep atau idea kepada audiens.
2. Rupa 5. Ruang • Skema warna komplimentari terpecah
Dalam teori warna, warna • Skema warna triadic
3. Bentuk 6. Tekstur
disusun pada roda warna • Skema warna tetradic
dan dikelompokkan kepada • Skema warna neutral Kajian lapangan: Ilustrasi
empat kategori, iaitu: Mengenal pasti kumpulan sasaran,
1. Warna asas format, peruntukan dan tempoh masa
merupakan panduan dan amalan Melakar reka letak
2. Warna sekunder (timeline).
3. Warna tertiar Pemilihan imej, lakaran komposisi
sesuatu rekaan. Terdapat tujuh • Dikenali sebagai warna analog atau
4. Warna penggenap reka letak, pemilihan muka taip, Lakaran kecil:
warna dalam satu keluarga yang susun atur fon, susun atur fon dan
1. Keseimbangan 5. Penegasan sama. Lakaran bebas yang dihasilkan oleh
imej, membina komposisi reka letak pereka untuk menggambarkan idea
2. Harmoni 6. Kontras Sistem warna terbahagi • Merupakan set warna yang terletak mengikut lakaran.
bersebelahan antara satu sama lain sesuatu reka letak.
3. Kesatuan 7. Pergerakan kepada dua iaitu: Elemen asas
1. Tambahan (Additive) dalam roda warna seperti merah, Lakaran kasar: dan prinsip
4. Kepelbagaian jingga kemerahan dan jingga.
2. Subtraktif (Substractive) Menyalin idea semula dari bentuk
Elemen asas reka letak lakaran kecil ke bentuk lakaran kasar
• • Dikenali sebagai warna penggenap • Tajuk yang lebih jelas dan mendalam.
berkesan boleh dinilai menerusi Kepentingan warna atau pelengkap atau warna
penggunaan elemen asas dan • Visual Lakaran komprehensif:
• Memudahkan audiens komplimentari.
membaca • Warna yang terletak bertentangan • Kandungan teks
Pelan utama yang menjadi penetapan
• Penilaian elemen dan prinsip • Mewujudkan kontras antara satu sama lain dalam roda sebenar, saiz sebenar, gambar dan
• Mempromosikan produk warna seperti merah dan hijau, ungu warna sebenar yang akan digunakan
berdasarkan: dan kuning serta biru dan jingga. dalam reka bentuk.
1. Kandungan • Memudahkan audiens
melihat
2. Nilai estetik
• Menghidupkan elemen Skema warna
• Monokromatik
• Menonjolkan elemen • Analog
• Komplimentari
• Mempengaruhi • Komplimentari terpecah
perasaan dan persepsi • Triadic
audiens • Tetradic
• Neutral
100 101
Ref.
Ref leks i P e ngukuhan
L .P
Jawab semua soalan.
Selepas mempelajari modul ini, saya dapat:
FAHAM TIDAK FAHAM
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
2.2 Teori Warna FAHAM TIDAK FAHAM ………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………
Membina roda warna.
3. Berdasarkan gambar burung di bawah, terangkan langkah-langkah yang perlu diambil untuk
Menerangkan sistem warna tambahan dan subtraktif. menghasilkan kesan pergerakan yang lebih realistik.
Menghasilkan warna berdasarkan terminologi warna.

………………………………………………………………………………
Membanding penggunaan warna harmoni dan kontras dalam
………………………………………………………………………………
Menghasilkan olahan warna sejuk dan panas untuk
menimbulkan kesan mood warna. ………………………………………………………………………………
Menghasilkan skema warna karya bertema berdasarkan teori ………………………………………………………………………………
warna.
………………………………………………………………………………
2.3 Asas Reka Letak FAHAM TIDAK FAHAM
Menjelaskan kepentingan reka letak dalam penghasilan karya
fungsinya.
Fungsi
kandungan teks.
Menggunakan fungsi grid dan lajur dalam reka letak
mengikut kesesuaian.
yang dicadangkan.
FAHAM TIDAK FAHAM
Menjelaskan proses pengolahan idea.
idea.
pengolahan idea.
pengolahan idea.
102 103
9. Lengkapkan jadual di bawah.
……………………………………………………………………………………………………………………………………… Terminologi warna Maksud
………………………………………………………………………………………………………………………………………
Penepuan
6. Lengkapkan kombinasi warna-warna berikut:

Dipanggil sebagai intensiti atau keamatan sesuatu warna.
+ = Perkataan lain bagi warna atau lebih dikenali sebagai hue.
Monokromatik
Warna ________________ + =
Telau
+ =
Intensiti atau tahap keamatan sesuatu warna.
Warna yang telah ditambah dengan warna hitam dan putih.

+ =
Seri warna
Warna tertiar + =
warna harmoni dan warna kontras, serta skema warna yang telah anda pelajari.
+ =
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
7. Berdasarkan imej di bawah, bagaimana warna sejuk dan warna panas boleh menimbulkan ………………………………………………………………………………………………………………………………………
kesan mood warna terhadap sesuatu karya?
11. Lengkapkan rajah di bawah.
__________________ __________________ Kandungan teks
Masthead Grid __________________
__________________ __________________ __________________
8. Terangkan perbezaan antara warna tambahan dengan warna subtraktif berdasarkan imej __________________ __________________ Quotation
di bawah.
104 105
12. Kenal pasti skema warna berdasarkan imej berikut.
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
14. Bagaimanakah elemen tekstur memberi kesan terhadap persepsi visual manusia? Lakarkan
dua contoh tekstur yang bersesuaian yang menunjukkan kesan-kesan tertentu.
15. Namakan tujuh skema warna yang anda sudah pelajari berdasarkan rajah di bawah.
__________________________ __________________________
Skema _____________
Skema _____________ Skema _____________
Skema warna
Skema _____________ Skema _____________
__________________________ __________________________ Skema _____________ Skema _____________
106 107
MODUL 3 dan penyusunan muka taip. Pengetahuan yang diperoleh boleh diaplikasikan oleh murid untuk
TIPOGRAFI •
Kata Kunci
• Serif
• Muka taip • Sans serif
(Typeface) • Script
STANDARD KANDUNGAN • Huruf •
Objektif
• Menjelaskan perbezaan muka taip seperti

Serif, Sans Serif, Script dan dekoratif.
muka taip dan fon serta penyusunan teks

berdasarkan elemen dan prinsip rekaan
• Menilai penyusunan muka taip dari aspek
Hasil pembelajaran
• Menjelaskan muka taip dan fon
berdasarkan contoh.
• Melakar fon baharu berdasarkan jenis
muka taip yang dipilih melalui proses
pengolahan idea.
menekankan aspek kandungan dan

nilai estetik secara beretika, sistematik,
108 109
REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4 MODUL 3 l TIPOGRAFI

3.1 Murid boleh:
3.1.1 Menjelaskan maksud
M ialah muka taip (typeface), fon (font) dan teks.
3.1.2 Membezakan jenis muka
typos taip (typeface): Jadual 3.1 Maksud muka taip (typeface), fon (font) dan teks
(rupa) dan graphein (i) Serif (iii) Script
(ii) Sans Serif (iv) Dekoratif
yang baik bergantung pada pemilihan jenis muka taip, saiz, • Jenis rupa dan reka bentuk sesuatu huruf yang mempunyai ciri-ciri yang sama
3.1.3 Menghasilkan fon baharu Muka taip dan unik.
berat, ruang, warna dan reka letaknya yang akan disusun untuk (typeface)
berdasarkan jenis muka taip. • Contoh: Garamond
menyampaikan sesuatu mesej dan dipaparkan sama ada dalam
halaman buku, pembungkusan produk, papan tanda ataupun penggunaan muka taip
laman web.
3.1.5 Mencadangkan penetapan
dan penyusunan muka taip
•
mengikut kesesuaian bagi memudahkan informasi yang hendak dalam menghasilkan karya Fon (font)
• Contoh: Garamond Regular, Garamond Italic, Garamond Bold, Garamond Bold Italic
disampaikan lebih jelas dan ringkas.
(i) Saiz
(ii) Jarak
(iii) Format
mengikut tema yang dipilih. • Bahan bertulis yang menggunakan muka taip dan fon tertentu.
Teks • Contoh: Teks novel dan karangan ilmiah biasanya menggunakan muka taip
Goudy Old Style.
Info
INFO Menarik
Abjad Latin pada mulanya terdiri
daripada 21 huruf iaitu A, B, C,
D, E, F, G, H, I, K, L, M, N, O, P,
Muka taip Fon Teks
Q, R, S, T, V, dan X. Huruf Y dan
Z pula ditambah dalam abjad
Latin kerana huruf tersebut juga
berasal dari Yunani. Pada abad
Ilustrasi 3.1 Contoh penggunaan Ilustrasi 3.2 Contoh penggunaan
pertengahan, tiga huruf iaitu J,
U, dan W ditambahkan dalam Garamond Garamond ialah
abjad Latin justeru kesemuanya contoh muka taip
berjumlah 26 huruf. yang mempunyai
Anatomi Rupa Huruf
garisan nipis yang
Huruf ialah rangkaian unsur tanda visual dalam keadaan turutan melengkung pada
tetap dan mewakili bunyi yang diucapkan. Setiap huruf mempunyai bahagian hujung kaki
SILA
nama asas seperti A sehingga Z ataupun 1 sehingga 9. IMBAS atau lengan sesuatu
Huruf merupakan struktur asas setiap karakter rupa huruf. A visual guide to the Roman Bold Italic huruf (ekor).
Terdapat tiga bahagian penting dalam rupa huruf, iaitu ascender anatomy of typography
(infographic)
atau tiang atas huruf, badan huruf dan descender atau tiang bawah
huruf seperti rajah berikut: kod QR
Garamond Garamond Garamond
ascender
badan huruf
Rajah 3.2 Perbezaan muka taip (typeface), fon (font) dan teks
descender
Rajah 3.1 Bahagian penting dalam rupa huruf
110 111
Jenis muka taip Muka taip script

c JEMPUTAN KAHWIN
• Muka taip script ialah berasaskan tulisan tangan dan

Muka taip serif
a • Dikenali sebagai muka taip klasik kerana bentuknya yang lebar. Najwa
mirip dengan gaya seni Mesir kuno. • Huruf muka taip ini bersambung dan paksi huruf
Fakhrul
DAN
• Mempunyai garisan nipis yang melengkung pada bahagian adalah condong atau menyerong.
hujung kaki sesuatu huruf yang juga disebut ekor. • Kebanyakannya digunakan dalam kad ucapan dan AUG
• Muka taip yang boleh menimbulkan kesan, gaya klasik dan kad jemputan dengan hiasan bunga yang bergaya. SATURDAY 31 4 PM
anggun. • Muka taip script biasanya sukar dibaca. 2022
• Gaya muka taip ini sesuai digunakan untuk teks dalam buku, • Antara contoh muka taip script ialah: Atur cara majlis
majalah dan risalah. (i)
12:00 Kehadiran tetamu
12:15 Bacaan al-Qur’an
• Contoh muka taip jenis serif ialah Times New Roman, Rockwell dan (ii)
Akad nikah
Upacara batal air wuduk
Century Schoolbook. 2:00 Jamuan makan
(iii)
2:30 Sesi bergambar
• Yang berikut merupakan contoh muka taip jenis serif:

Ilustrasi 3.5 Contoh penggunaan
muka taip jenis script dalam kad
Muka taip dekoratif jemputan
SILA d • Muka taip jenis dekoratif mempunyai hiasan dan

IMBAS tidak sesuai untuk teks bacaan.
Gaya muka taip Serif
• Biasanya digunakan untuk paparan dan tujuan Info
peragaan terutama dalam bidang pengiklanan.
• Antara contoh muka taip dekoratif ialah:
INFO Menarik
kod QR
(i)
(ii) aspek penting dalam reka bentuk
pertama diperkenalkan
Ilustrasi 3.3 Contoh penggunaan muka taip jenis serif pada di Eropah ialah Gothic. Muka taip
masthead majalah ini dimodelkan mengikut gaya
penulisan jenis hiasan kerana
Muka taip Sans Serif pengaturan setiap hurufnya
b disusun dengan sempit.
• Gaya muka taip yang pertama muncul pada bahan
bercetak, iaitu dalam sebuah buku spesimen Inggeris
pada tahun 1816.
• Mulai popular pada awal abad ke-20.
• Ciri khas gaya muka taip jenis ini adalah tidak
Ilustrasi 3.6 Contoh penggunaan muka taip jenis
mempunyai (ekor) pada penghujung huruf. dekoratif dalam pengiklanan
• Kebanyakan huruf jenis muka taip ini menampakkan Tip memilih muka taip
rupa geometri. yang betul
• Digunakan untuk menimbulkan kesan kukuh, kuat
1. Pastikan muka taip yang
dan stabil.
dipilih dapat difahami atau
• Sesuai digunakan untuk poster dan papan tanda iklan dibaca dengan mudah.
kerana mudah dan jelas dibaca dari jarak jauh.
2. Pilih satu atau dua jenis
• Contoh muka taip Sans Serif ialah: muka taip sahaja bagi
(i) Ilustrasi 3.7 Contoh penggunaan mengelakkan pembaca
(ii) Arial muka taip jenis dekoratif dalam hilang fokus.
(iii) Franklin Gothic rekaan poster 3. Penggunaan muka taip perlu
(iv) Tahoma sesuai dengan komposisi
yang baik. Peletakan muka
SILA taip yang terhalang oleh
IMBAS gambar atau warna yang
hampir sama dengan latar
Gaya muka taip Sans Serif Ilustrasi 3.4 Contoh penggunaan akan menyebabkan pembaca
muka taip jenis Sans Serif dalam poster sukar untuk membaca.
kod QR
112 113
Teknik pembentukan dan pengubahan muka taip

Penghasilan fon baharu berdasarkan jenis muka taip
Proses penghasilan muka taip dengan grid 3 × 5 sebagai asas boleh dilakukan dengan mudah
Komponen utama pembinaan bentuk muka taip
dxp
Capline
suai sesuatu muka taip kepada yang lain melalui proses pengolahan idea bagi menambah jenis
huruf dalam jenis keluarga sedia ada. Perubahan boleh dilakukan dengan cara mengubah muka taip
Meanline mengikut saiz, pembalikan warna, kadar banding (proportion) dan rupa seperti berikut:
X-height
1. Saiz
Baseline (a) Menukarkan lebar dan ketinggian huruf, dengan AVANT GARDE
itu sebilangan besar huruf akan berubah
Beard line
daripada sangat ringan kepada sangat berat. AVANT GARDE
Capline • Garisan yang terdapat di bahagian atas huruf besar dan ascender huruf kecil.
mengandungi empat ukuran iaitu nipis, biasa,
AVANT GARDE
Meanline • Garisan yang menentukan ketinggian badan huruf kecil.
• Jarak antara garis dasar ke garis pertengahan badan huruf. Biasanya, bahagian ini adalah
tebal, dan sangat tebal. AVANT GARDE
X-height (c) Contohnya, muka taip Avant Garde.
ketinggian huruf kecil dan paling mudah diukur pada huruf kecil.
Baseline • Garisan asas setiap huruf.
Beard line • Garisan dasar. 2. Pembalikan warna
(a) Perubahan bentuk huruf akan berlaku sekiranya
Perkadaran bentuk muka taip warna dan ruang huruf berubah dengan cara
memilih warna yang sesuai dengan mencapai
kontras antara jenis dan latar belakang huruf.
Proses penghasilan rupa muka taip asas secara manual dan mudah
(b) Untuk memudahkan bacaan, muka taip perlu
Rupa muka taip boleh dihasilkan dalam pelbagai gaya bersesuaian dengan tujuan penggunaannya. dicetak putih di atas latar belakang hitam.
Namun, bagi menghasilkan sesuatu muka taip, kita perlu memahami konsep cara rupa muka taip itu (c) Muka taip boleh diubah dengan penggunaan
dibentuk atau dihasilkan. Muka taip boleh dihasilkan mengikut kreativiti seseorang. warna yang pelbagai dengan kesan yang
Yang berikut merupakan langkah asas yang boleh dilakukan secara manual bagi mereka bentuk berlainan.
rupa muka taip menggunakan grid 3 × 5 dan 5 × 5.
3. Kadar banding (Proportion)
(a) Mengubah gaya dan rupa muka taip dengan
membuat bentuk huruf lebih lebar atau sempit
merupakan kaedah lain bagi menambah jenis huruf
CHELTENHAM
dalam jenis sesuatu muka taip sedia ada.
CHELTENHAM
(b) Kadar banding digunakan untuk menyatakan
perubahan secara meninggi, melebar atau CHELTENHAM
menyerong.
Sediakan grid yang Lukis huruf A pada Warnakan huruf A
mempunyai ruang 3 × 5. ruang 3 × 5. pada ruang 3 × 5. (c) Contohnya, muka taip Cheltenham.
1 2 3
4. Rupa
(a) Imej digunakan bagi menggantikan satu huruf dalam
satu susunan perkataan seperti contoh yang diberikan.
(b) Penggunaan teknik ini bergantung pada pemilihan
yang sesuai untuk memahami maksud rekaan yang
hendak disampaikan.
F rtaleza (c) Rupa yang digunakan juga perlu sama saiz, selaras
dengan skala muka taip lain yang ada dalam
Sediakan grid yang Lukis huruf W pada Warnakan huruf W perkataan itu.
1 mempunyai ruang 5 × 5. 2 ruang 5 × 5. 3 pada ruang 5 × 5.
114 115
Penghasilan fon baharu berdasarkan jenis muka taip Gabungkan dua aksara yang berbeza dengan menindihnya antara satu sama lain dengan saiz
yang berbeza seperti contoh berikut.
Fon baharu boleh dihasilkan dalam pelbagai gaya dengan mudah berdasarkan grid 3 x 5 atau 5 x 5 6
sebagai asas sama ada secara manual atau menggunakan perisian komputer. Kerja membentuk atau
merubah sesuatu rupa muka taip boleh dilakukan dengan cara mengubah saiz, pembalikan warna,
kadar banding (proportion) dan rupa. Penghasilan fon baharu adalah seperti berikut:
Langkah-langkah
Pilih mana-mana fon daripada kumpulan muka taip yang tersedia seperti contoh muka taip Kemudian cuba gabungkan lebih daripada tiga aksara dan masukkan warna yang kontras.
Times New Roman atau muka taip Arial.
7
1 ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ
abcdefghijklmnopqrstuvwxyz
0123456789
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ
abcdefghijklmnopqrstuvwxyz
Berdasarkan fon daripada muka taip sedia ada yang dipilih, buatkan grid 5 x 5 agar
0123456789
penghasilan fon baharu akan mudah dilakukan.
2
k l mn
a b acbdc dee ff gghhi ji kjl mn Lakukan perubahan pada kesemua fon asal dan buat kemasan. Satu fon baharu
o poqp qrrss tt uuv wv xwy xz y z

E F
telah terhasil.
8
3
EF
Mulakan membuat pengubahan saiz seperti menipiskan atau menebalkan fon yang sedia ada.
Pastikan mengikut grid agar saiz nampak sempurna seperti contoh berikut:
Serongkan fon ke kanan mengikut kadar darjah yang bersesuaian.
Tinggikan fon melepasi garisan pertama pada grid.
116 117
Akt A KTIVITI 1 Kendiri L ATIHAN

Tajuk: Contoh Muka Taip dan Penggunaan
Objektif: Menyenaraikan perbezaan ciri kumpulan fon bagi setiap muka taip.
________________________________________________________________________
Bahan dan Peralatan: Majalah terpakai, surat khabar, gunting, gam dan kertas A3.
________________________________________________________________________
Cara Pelaksanaan:
2. Berikan tiga jenis muka taip berserta lakaran muka taip, nama muka taip dan kategori
Langkah 1 muka taip tersebut.
• Secara individu, kumpulkan jenis muka taip dan contoh (a) ______________________ (b) ______________________ (c) ______________________
Langkah 2
• Tampalkan contoh muka taip yang diperoleh di atas
kertas A3 mengikut jenis muka taip.
Langkah 3
• Buat pembentangan di hadapan kelas dengan
menerangkan perbezaan ciri muka taip mengikut rupa,
bentuk dan penggunaannya.
Akt A KTIVITI 2 Konstruktif

3. Pilih dan tandakan ( ) kumpulan muka taip Sans Serif.
Tajuk: Penghasilan Fon Baharu

Objektif: Mencipta fon baharu untuk aksara a-z dan 0-9 secara manual menerusi proses Times New Roman
pengolahan idea.
Bahan dan Peralatan: Pensel dan kertas.
Cara Pelaksanaan: abcdefghijklmnopqr
Langkah 1 stuvwxyz
• Secara individu, pilih mana-mana fon tersedia TIMES NEW ROMAN
daripada kumpulan muka taip yang telah dipelajari.
Langkah 2 Brush Script

• Hasilkan satu fon baharu untuk aksara a-z dan
0-9 dengan berpandukan fon yang dipilih dengan
menggunakan grid 3 × 5 atau 5 × 5. Lakukan
mengikut proses pengolahan idea yang telah
dipelajari.
Old school
Langkah 3
• Serahkan kepada guru dan minta pandangan guru
tentang fon baharu yang dihasilkan.
118 119
M P
Tiga aspek utama perlu diambil kira semasa proses penyusunan dan penetapan muka taip pada
untuk membantu menyampaikan mesej dengan lebih mudah melalui karya rekaan. Kebiasaannya sesuatu karya. Aspek tersebut termasuklah mengikut penetapan dan pemilihan saiz muka taip,
audiens akan mudah tertarik dengan reka bentuk yang menarik dan mudah difahami. Pengetahuan penyusunan jarak dan format persembahan.
sangat penting agar mesej yang hendak disampaikan lebih mudah difahami oleh audiens. Yang berikut 1 Saiz
1. Muka taip dalam logo huruf

Penentuan saiz muka taip merupakan sesuatu yang
subjektif. Hal ini demikian kerana muka taip yang berlainan
Times New Roman
Pemilihan fon tertentu yang disunting dari segi warna, bentuk dan rupa
akan dapat membentuk sesuatu logo huruf yang boleh memperkenalkan
akan dipaparkan dalam saiz yang agak berbeza walaupun
menggunakan ukuran yang sama. Contohnya, muka taip
Edwardian Scripts
imej sesebuah badan korporat, institusi, organisasi ataupun jenama. Logo
huruf juga boleh digunakan dengan berkesan bagi membina pengiktirafan.
yang menggunakan fon Times New Roman dengan saiz
20 poin tidak sama ukurannya dengan fon Verdana yang
Verdana
Sebagai contoh, Felda yang menggunakan huruf jenis Sans Serif dan Script menggunakan saiz yang serupa. Penggunaan muka taip
Rajah 3.3 Muka taip berbeza tetapi
sebagai simbol mudah untuk pengguna mengingati dan mengenali mereka. yang berbeza saiz mewujudkan perbezaan suasana dan saiz sama (20 poin)
ekspresi bacaan audiens.
2. Muka taip dalam poster Namun, saiz muka taip perlu ditentukan bagi membezakan susunan keutamaan. Saiz fon untuk
Muka taip boleh menarik perhatian audiens terhadap mesej tajuk utama sesuatu poster memerlukan saiz fon yang lebih besar berbanding dengan saiz fon untuk
penting yang hendak disampaikan, membantu dalam subhead dan body text seperti berikut:
mewujudkan suasana dan nada dalam sesuatu karya rekaan
daripada jenis Sans Serif yang ringan dan moden dapat

membantu menyampaikan nilai emosi seperti tenang dan
harmoni. Penggunaan muka taip jenis Serif pula dapat
mewujudkan penegasan pada rekaan poster. Tajuk utama
80 poin
3. Muka taip dalam pembungkusan Subhead

48 poin
Pembungkusan amat penting bagi pengguna membeli produk
jenama yang diinginkan mereka. Oleh itu, penggunaan muka taip
yang unik dan kreatif boleh membantu dalam penciptaan jenama
Body text
sesuatu produk terutamanya dari segi pembungkusan. Sesetengah 32 poin
pengguna lebih tertarik untuk mengingati rupa muka taip daripada
nama sesuatu produk. Penggunaan muka taip yang ringkas selalunya
menjadi pilihan dalam pembungkusan.
SILA
IMBAS
Penggunaan muka taip
kod QR
Tip memilih dan memadan muka taip
Memilih dan memadankan muka taip merupakan kemahiran penting dalam mereka bentuk sesuatu
karya. Terdapat dua cara memilih dan memadankan muka taip iaitu:
1. Pilih muka taip yang sesuai dengan tema, nada mesej dan mudah dibaca.
2. Padankan dua muka taip yang sama atau berbeza dalam jenis keluarga yang sama. Contohnya
pemilihan muka taip daripada keluarga Serif dengan saiz huruf besar dan tebal untuk tajuk. Kemudian,
gunakan saiz yang biasa untuk body text atau boleh pilih dua jenis muka taip yang berbeza antara
satu sama lain. Contohnya, Serif untuk tajuk dan Sans Serif untuk body text.
Rajah 3.4 Perbezaan saiz muka taip mengikut susunan keutamaan
120 121
2 Jarak
3 Format
abc
a Leading (Jarak antara baris)
Terdapat empat jenis komposisi muka taip:
Merujuk jarak antara baris teks yang
memudahkan pembacaan terutamanya pada
abc
bahan bercetak seperti majalah, surat khabar, Leading
buku dan poster. Penggunaan leading yang baik Penjajaran kiri (Left align) Contoh:
dapat mewujudkan ruang antara baris sesuatu • Pilihan margin paling banyak diguna pakai
teks seterusnya membuatkan mata pembaca Lorem ipsum dolor
dalam rekaan.
selesa melihat teks tersebut. sit amet, consectetur
Rajah 3.5 Jarak antara baris teks • Turutan teksnya bergerigi di sebelah kanan
adipiscing elit, sed
tetapi rapi di sebelah kiri.
do eiusmod tempor
Jarak seimbang Terlalu jarak Terlalu longgar • Sama seperti susunan mesin taip.
incididunt ut labore et
Lorem ipsum dolor sit amet, Lorem ipsum dolor sit amet, Lorem ipsum dolor sit amet, dolore magna aliqua.
consectetur adipiscing elit,
consectetur adipiscing elit, consectetur adipiscing elit, sed
sed do eiusmod tempor
incididunt ut labore et dolore sed do eiusmod tempor
do eiusmod tempor incididunt
magna aliqua. Ut enim ad incididunt ut labore et dolore
minim veniam, quis nostrud Penjajaran kanan (Right align) Contoh:
ut labore et dolore magna
magna aliqua. Ut enim ad
exercitation ullamco laboris • Turutan teksnya bergerigi di sebelah kiri dan rapi
nisi ut aliquip ex ea commod. minim veniam, quis nostrud aliqua. Ut enim ad minim di sebelah kanan.
Lorem ipsum dolor
exercitation ullamco laboris. sit amet, consectetur
veniam, quis nostrud. • Sesuai untuk maklumat pendek seperti teks
iklan, sistem perniagaan dan tajuk utama
(headline) dengan spacing yang teratur. do eiusmod tempor
Rajah 3.6 Contoh leading
dolore magna aliqua.
b Spacing (Jarak antara perkataan)
Lorem ipsum dolor sit amet
Spacing ialah jarak antara perkataan dalam jarak huruf= -4 px
susunan teks. Jarak yang lebih besar perlu
Lorem ipsum dolor sit amet Justify Contoh:
digunakan jika teks agak panjang kerana
mata manusia biasanya tidak fokus dan jarak huruf= 10 px • Banyak diguna pakai dalam buku dan majalah. Lorem sed ipsum dolor sit
sukar membaca jika spacing terlalu rapat. • Tidak sesuai untuk susunan teks yang do et amet, consectetur do
Lorem ipsum dolor sit amet
Pengaturan spacing yang betul boleh pendek kerana ada ruang yang besar antara adipiscing et elit, sed do
membantu audiens membaca dengan selesa. jarak huruf= 0 px perkataan (river). eiusmod tempor incididunt
• Susunan margin kiri dan kanan yang sangat ut labore et dolore magna
Rajah 3.7 Contoh spacing kemas. aliqua eiusmod et tempor
incididunt ut labore.
c Kerning (Jarak antara huruf)
Kerning ialah jarak antara huruf supaya tidak bercantum antara satu sama lain. Jarak huruf yang
terlalu longgar (loose) atau terlalu rapat akan memberikan kesan kepada proses pembacaan
ayat atau perenggan teks. Muka taip jenis Serif lebih cenderung menghadapi masalah ini jika Tengah (Center) Contoh:
saiz kerning terlalu kecil. Antara huruf yang dikenal pasti bermasalah ialah W, V, Y, T, L dan F.
• Menggunakan margin kiri dan kanan yang
bergerigi dan kurang kemas.
Lorem ipsum dolor
sit amet, consectetur
Seimbang Tidak seimbang • Jarak antara perkataan baik.
AWAM SAYA
• Selalu digunakan untuk teks pendek seperti do eiusmod tempor
pada kad perniagaan.
dolore magna aliqua.
Rajah 3.8 Contoh kerning
122 123
P Karya Poster Buku menu makanan

Tema Minimalis Halloween
sebagai elemen utama yang dapat menimbulkan kesan tertentu. SILA Muka Taip Serif Dekoratif
Karya boleh dihasilkan dalam pelbagai media dan teknik selagi karya IMBAS
Penghasilan karya
Terdapat dua teknik yang boleh diaplikasikan dalam penghasilan tema
kod QR
menggunakan bahan dan alatan secara manual manakala teknik moden
menggunakan perisian digital ataupun gabungan kedua-dua teknik.
Contoh
karya
Contoh Contoh
teknik teknik Karya Muka depan majalah Muka depan novel Muka depan
konvensional moden Tema Islamik Seram Pendidikan
Muka Taip Serif Serif Sans Serif
Contoh
mudah mengembangkan idea hingga menjadi sesuatu karya yang jelas. Tema ialah subjek yang karya
menjadi dasar atau idea sesuatu rekaan karya. Tema juga dapat membantu seseorang pereka
menyusun perpaduan warna mahupun komposisi karya dengan lebih tepat.
Terdapat pelbagai jenis tema yang boleh dijadikan asas bagi menghasilkan sesuatu karya seperti
boleh dihasilkan mengikut tema-tema tertentu.
Karya Sijil Kad ucapan

Karya Kad perniagaan Poskad
Tema Formal Kasual Tema Klasik Moden
Muka Taip Script Sans Serif
Muka Taip Sans Serif Script
SENAH IDRIS
Contoh Lot 1003, Tingkat 4, Jalan Bandar, Negeri Sembilan
012-345678901 011-987654321
karya
Contoh 012-345678901 011-987654321
karya
Cik Senah Kerepek
SENAH IDRIS
Lot 1003, Tingkat 4, Jalan Bandar, Negeri Sembilan
124 125
banyak tema yang boleh dipilih seperti gembira, klasik ataupun minimalis, jika pereka ingin menghasilkan
sekeping kad ucapan hari jadi ataupun kad ucapan hari raya. Kemudian pereka juga perlu memadankan
tema yang dipilih dengan teknik penghasilan agar karya akhir akan jelas dan tampak menarik.
Contoh 4. Pilih Window > Type > Character

untuk mengubah dan memilih
fon yang sesuai berdasarkan
lakaran kasar yang telah dipilih.
1. Buat lakaran kecil dan lakaran
kasar berdasarkan tema yang
diberi dengan memilih muka taip
yang sesuai. Kemudian, pilih satu
rekaan daripada lakaran kasar
untuk dihasilkan menggunakan
perisian komputer.
2. Buka Perisian Adobe Illustrator

dalam komputer. Kemudian,
pilih File > New. Tentukan saiz
kad ucapan hari jadi yang ingin
dihasilkan. Kemudian, pilih
Create.
U H Selamat
ari
lang TAhu
5. Buat pilihan saiz dan warna yang
bersesuaian dengan jenis fon
yang dipilih. Buat perubahan
mengikut kreativiti dan
kesesuaian.
3. Pilih Type Tool (T) dan taip

“Selamat Hari Ulang TAHUN”
di halaman kerja.
6. Buat kemasan kerja akhir rekaan
karya kad ucapan hari jadi.
U H lang TAhu
Selamat
ari
126 127
A KTIVITI 1 L ATIHAN
Akt Inkuiri Kemahiran
Abad ke-21
Tajuk:
Objektif: agar mesej yang hendak disampaikan lebih mudah difahami oleh audiens.
secara beretika, sistematik, bermakna dan kreatif. _________________________________________________________________________
Bahan dan Peralatan: Majalah, surat khabar, kertas A3, pensel, gam dan gunting.
_________________________________________________________________________
Cara Pelaksanaan:
Langkah 1 _________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
lakaran kasar berdasarkan tema yang dipilih dengan
mengaplikasikan proses pengolahan idea yang dipelajari.
2. Senaraikan tiga aspek utama yang perlu diambil kira semasa proses penyusunan dan
Langkah 2 penetapan muka taip sesuatu karya.
• Berpandukan huruf yang ada dalam majalah terpakai atau (a) ____________________________________
surat khabar, pilih huruf yang bersesuaian dengan lakaran (b) ____________________________________
(c) ____________________________________
Langkah 3
• Susun dan tampal huruf-huruf tersebut di atas kertas A3. 3. Jelaskan perbezaan tiga penetapan jarak muka taip di bawah:
Buat kemasan mengikut kreativiti.
Langkah 4 Leading Spacing Kerning
komen guru.
Akt A KTIVITI 2 Penerokaan
Tajuk: Poskad Hari Sukan Negara

Objektif: Menghasilkan satu poskad dengan mengaplikasikan proses penetapan dan penyusunan
muka taip dari aspek saiz, jarak dan format.
Bahan dan Peralatan: Komputer, perisian penyuntingan dan pencetak. 4. Namakan format komposisi teks berikut:
Cara Pelaksanaan:
Langkah 1
• Guru memberi satu tema kepada murid bagi Lorem ipsum dolor sit amet, Lorem ipsum dolor sit amet,
consectetur adipiscing elit, sed consectetur adipiscing elit, sed
penyusunan saiz, jarak dan format. do eiusmod tempor incididunt ut do eiusmod tempor incididunt ut
labore et dolore magna aliqua. labore et dolore magna aliqua.
Langkah 2
• Secara individu, murid perlu menggunakan perisian
komputer dan memilih muka taip yang bersesuaian.
Langkah 3 Komposisi: ________________ Komposisi: ________________
• Buat penetapan saiz, jarak dan format ketika
menyusun muka taip yang dipilih.
Langkah 4
• Buat kemasan pada hasil kerja akhir dan cetak.
Serahkan kepada guru untuk dinilai dan dikomen.
128 129
Rumusan Ref.
Refleksi
Perbezaan jenis muka taip
1. Serif - dikenali sebagai muka taip klasik.
FAHAM TIDAK FAHAM
2. Sans Serif - muka taip yang menampakkan
rupa geometri.
3. Script - bersambung dan paksi huruf ialah
condong atau menyerong.
4. Dekoratif – mempunyai hiasan dan tidak Membezakan jenis muka taip (typeface):
sesuai untuk teks bacaan. (i) Serif
(ii) Sans Serif
Penghasilan fon baharu berdasarkan jenis (iii) Script
muka taip (iv) Dekoratif
1. Komponen utama pembinaan bentuk – Capline,
Meanline, X-height, Baseline, Beard Line.
TIPOGRAFI Menghasilkan fon baharu berdasarkan jenis muka taip.
2. Proses penghasilan rupa muka taip secara manual
mengikut proses pengolahan idea.
sebagai huruf ialah 3. Teknik pembentukan dan perubahan rupa muka taip
ilmu seni mengenai secara digital mengikut proses pengolahan idea.
bentuk muka taip (i) Saiz
yang merangkumi (ii) Pembalikan warna Mencadangkan penetapan dan penyusunan muka taip dalam
pemilihan jenis (iii) Kadar banding (proportion)
muka taip, saiz, (iv) Rupa
(i) Saiz
berat, ruang, warna (ii) Jarak
dan reka letak bagi bertema:
menyampaikan mesej (i) Logo huruf (iii) Format
atau maklumat. (ii) Poster
(iii) Pembungkusan
Penetapan dan penyusunan muka taip

1. Saiz
Muka taip yang berlainan akan nampak berbeza
saiz walaupun menggunakan ukuran yang sama.
2. Jarak
(i) Leading: jarak antara baris
(ii) Spacing: jarak antara perkataan
(iii) Kerning: jarak antara huruf
3. Format
(i) Penjajaran kiri (ii) Penjajaran kanan
(iii) Justify (iv) Tengah
1. Teknik
Konvensional dan moden
2. Tema
Formal, Kasual, Minimalis, Halloween, Islamik,
Seram, Pendidikan, Klasik dan Moden
130 131
5. Namakan komponen utama pembinaan bentuk muka taip.
L .P
P engukuh a n Capline Garisan yang terdapat di bahagian atas huruf besar dan kenaikan huruf kecil.
Jawab semua soalan.
1. Tanda ( Garisan yang menentukan ketinggian badan huruf kecil.
Seni dekorasi huruf.

Jarak antara garis dasar ke garis pertengahan badan huruf.
Seni hiasan abjad dan nombor.
Garisan asas setiap huruf.
Beard line Garisan dasar.

Seni menyusun atur atau mereka letak menggunakan huruf.
6. Berikan dua contoh fon yang dipaparkan dalam saiz yang agak berbeza walaupun
2. Tanda ( ) jenis muka taip di bawah: menggunakan ukuran yang sama.
(a) __________________________________________________________________
Sans Serif (b) __________________________________________________________________
7. Lakarkan contoh komposisi teks berikut.

Serif
Justify Penjajaran kanan Penjajaran kiri
Dekoratif
Script
3. Tanda ( ) kumpulan muka taip dekoratif.
Courier, Lucida
, Arial
Franklin Gothic, Optima

Curiz MT
4. Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul.

(a) Muka taip ________________ ialah berasaskan tulisan tangan dan biasanya kepada pembaca?
_____________________________________________________________________________
(b) Muka taip ________________ popular pada awal abad ke-20 dengan rupa huruf _____________________________________________________________________________
tanpa ekor (Serif).
132 133
MODUL 4 secara digital dalam sesuatu karya reka bentuk serta kepentingan ilustrasi imej digital dengan lebih
REKA BENTUK Kata Kunci
GRAFIK DIGITAL •
•
•
•
Fitur
Resolusi
Format
•
•
•
•
Transformasi
Kreatif
Komersial
STANDARD KANDUNGAN • Komposisi • Manipulasi
• Saiz • Warna
4.1 • Kecerahan •
4.2 • Exposure • Aperture
4.3
Objektif
• Membuat analisis kesesuaian penggunaan exposure triangle (ISO, shutter speed,

rule of thirds
photomerge,
photocollage dan superimpose.
• Menerangkan proses teknik surihan (tracing) dalam lakaran imej.
Hasil pembelajaran
• Menerangkan exposure triangle (ISO, shutter speed, aperture), pencahayaan dan
exposure triangle
dengan menekankan aspek kandungan dan nilai estetik secara beretika, sistematik,
estetik secara beretika, sistematik, bermakna dan kreatif.

• Membuat analisis kesesuaian susun atur objek dalam ilustrasi imej.
kandungan dan nilai estetik secara beretika, sistematik, bermakna dan kreatif.
134 135
REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4 MODUL 4 l REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL
4.1 Fitur dan fungsi kamera digital

Kamera merupakan alat optik yang digunakan oleh manusia untuk menyimpan gambar dan video
K Murid boleh: yang menarik. Prinsip kerja kamera konvensional mirip dengan kerja mata manusia. Yang berikut
4.1.1 Menjelaskan keperluan merupakan persamaan bahagian kamera dengan mata manusia.
proses atau pekerjaan seperti mengambil atau menghasilkan imej.
lensa
otot siliari retina
fungsi kamera digital.
sebagai satu hobi yang mampu menjana pendapatan seseorang. 4.1.3 Menetapkan resolusi dan shutter kornea
luas. Hasilnya boleh dilihat pada surat khabar, majalah, buku,

dengan menetapkan:
(i) Exposure triangle pupil
menyampaikan maklumat dan mempromosikan produk. Imej yang (ISO, Shutter Speed,
baik bukan sahaja dapat meningkatkan kualiti sesuatu hasil reka Aperture)
(ii) Pencahayaan objek aperture iris
perhatian audiens. (iii) Medan fokus bayangan
lensa saraf optik
Peranan dan fungsi imej foto dalam karya 4.1.5 Penggunaan komposisi
rule of thirds dalam imej Rajah 4.1 Persamaan bahagian kamera dengan mata manusia
4.1.6 Keperluan penyuntingan

Selain kamera konvensional, terdapat kamera yang lebih mudah penggunaannya iaitu kamera
digital. Kamera digital merupakan jenis kamera yang banyak digunakan kini untuk mengambil gambar
(i) Saiz imej objek yang diinginkan dengan lebih mudah. Kamera ini dapat menghasilkan gambar yang jauh lebih
Menyokong (ii) Kecerahan baik dibandingkan dengan kamera konvensional biasa.
Menarik
Pernyataan idea melalui Membangkitkan (iii) Warna Terdapat empat jenis kamera digital yang biasa digunakan kini iaitu kamera digital bersaiz poket
perhatian dan
cerita dan isi hubungan teks emosi sesuatu (compact), kamera (DSLR), kamera digital telefon pintar (smartphone)
merangsang
kandungan dengan kreativiti karya (i) Editorial dan kamera digital perantaraan (bridge camera).
minat pembaca
manusia (ii) Kreatif
(iii) Komersial Jenis Fitur
Memberikan gambaran tentang Kamera Kamera yang praktikal, mudah disimpan dan dibawa
karya yang hendak disampaikan digital poket kerana saiznya yang kecil dan mempunyai pelbagai
(Compact fungsi. Selain itu, lensa kamera jenis ini tetap dengan
camera) jarak zoom yang terbatas dan kurang pencari imej.
Memberikan bayangan
tentang langkah kerja yang
dilakukan oleh jurufoto Info
Menghubungkan teks karya
INFO Menarik Kamera jauh lebih terperinci jika dibandingkan dengan kamera
digital SLR digital lain. Lensa pada jenis kamera digital ini dapat
dengan kreativiti dan individual
ditukar dengan lensa lain yang memiliki kedudukan lensa
manusia (Single Lens
sama. Kepelbagaian fungsi butang kawalan manual pada
Fungsi kamera ini dapat menghasilkan imej foto yang lebih
Menerangkan konsep karya bervariasi dan semakin baik.
khusus imej
Kamera Kamera serba boleh yang mempunyai lensa yang tetap

Mencipta suasana dalam perantaraan dan lebih ringan daripada kamera SLR serta mempunyai
berkarya (Bridge kawalan manual untuk ISO dan aperture.
camera)
diambil dengan menggunakan
Merangsang minat pembaca kamera oleh Joseph Nicephero
terhadap keseluruhan pesanan Niepce di Perancis pada
Kamera Kamera digital yang berukuran kecil dan biasanya
tersebut memperlihatkan atap digital telefon terdapat pada telefon pintar.
bangunan sebuah rumah di pintar
Menarik perhatian pembaca bawah sinaran matahari. (Smartphone)
136 137
Penyimpanan memori atau imej

• Kad ini berbeza mengikut kad slot pada kamera yang
Dial mod (Mode dial) digunakan. Lebih besar saiz kad penyimpanan, lebih
• Tempat berkumpulnya pelbagai mod merakam foto. Bagi banyak rakaman boleh dilakukan tetapi bergantung pada
sesetengah kamera, butang ini terletak di bahagian kiri. tetapan saiz imej dalam kamera.
Automatik (AUTO)
• Mempunyai pelbagai pilihan kawalan seperti: • Jenis kad memori terdiri daripada:
- Automatik (AUTO): Berfungsi untuk mendapatkan imej Shutter priority (S) - Compact Flash (CF)
yang terbaik dan memberikan jumlah cahaya persekitaran. Program - Secure Digital (SD)
- Manual (M): Jurufoto membuat tetapan yang dimahukan mod (P) - Secure Digital High Capacity (SDHC)
pada kamera. Manual (M) - Secure Digital Extended Capacity (SDXC)
- Program mod (P): Dedahan secara automatik tetapi - Micro Secure Digital (MicroSD)
ISO, white balance dan mod warna boleh ditetapkan - Extreme Digital Picture Card (xD)
secara manual.
- Shutter priority (S): Menetapkan kelajuan buka tutup Automatik (AUTO)
shutter (shutter speed).
- Aperture priority (A): Menetapkan bukaan aperture Scene mod
pada lensa.
- Scene mod: Terdapat pelbagai scene mod yang boleh Denyar (Flash)
dipilih dengan menentukan jenis subject matter. • Memberikan
pencahayaan • Membantu fokus pada
tambahan yang sasaran.
diperlukan
mengikut
persekitaran
rakaman.
Butang Perakam
(Shutter Button)
• Berfungsi untuk
merakam foto. Jika
butang itu ditekan
separuh, kamera Butang pembuka
mengunci fokus dan lensa (Lens
mengukur tahap release button)
pencahayaan foto. • Membuka lensa
dari badan
kamera.
Skrin paparan imej

Pemutar fokus lensa
(Monitor)
(Lens focus)
Lensa (Lens) • Memaparkan foto, live
• Memfokuskan
• Menentukan ketajaman preview (sekiranya ada)
kawasan yang
dan kedalaman foto. dan menu kamera.
kelihatan jelas
Lensa ialah mata bagi apabila lensa
sebuah kamera DSLR, difokuskan kepada
dan boleh ditukar ganti Lensa normal Lensa sudut luas Lensa foto jauh
(Normal lens) (Wide angle lens) (Telephoto lens)
sesuatu objek.
mengikut keperluan.
SILA IMBAS
138 139
P Kualiti imej
megapiksel yang diguna pakai oleh kamera digital sewaktu merakam gambar. Resolusi biasanya
diukur dengan bilangan piksel dalam 1 inci persegi (Pixel Per Inch/PPI). Namun, setiap kamera digital
berkemungkinan akan menyediakan resolusi atau jumlah megapiksel yang berbeza pilihan.
Jadual 4.2 Panduan ringkas memilih format fail dan kualiti imej foto
Asasnya bagi memahami resolusi imej yang hendak dihasilkan, kita perlu faham dahulu tentang
beberapa perkara penting yang berkaitan resolusi iaitu Pixel Per Inch (PPI) Pilihan Jenis fail Penjelasan
dan Dots Per Inch (DPI).
RAW NEF/RAW Merakam gambar tanpa proses tambahan.
Piksel merujuk bilangan titik kecil yang tersusun dalam sesuatu
imej foto digital. Titik kecil ini akan membentuk satu pola warna. JPEG Format yang baik untuk gambar biasa yang bersaiz
Setiap titik akan menentukan kualiti warna, kepadatan warna dan JPEG normal kecil dan umumnya diterima oleh perisian komputer,
keterangan warna yang ditampilkan pada sesuatu imej foto digital. pencetak serta pelayar web. Foto yang dirakam
JPEG dengan menggunakan format ini mempunyai tiga
Dalam komputer, titik ini berbentuk kotak-kotak kecil
JPEG basic peringkat kualiti. Ukuran fail akan menyebabkan
berwarnanya mengikut imej yang dirakam. Semakin banyak perubahan kualiti. Ukuran fail akan menyebabkan
Rajah 4.2 Contoh piksel
jumlah piksel yang wujud pada sesuatu imej, maka imej tersebut perubahan kualiti daripada , normal dan basic.
yang disusun dengan jumlah
akan kelihatan lebih jelas kerana piksel dalam imej tersusun rapat.
yang berbeza Format yang digunakan oleh syarikat pencetak dan
penerbitan. Bersaiz besar, mempunyai kualiti gambar
TIFF TIFF
Megapiksel pula merupakan himpunan jutaan piksel yang yang baik dan diterima oleh banyak syarikat serta
bersatu di antara kepadatan warna dan keterangan warna mesin pencetak.
dalam sesuatu imej foto digital. Dikenali sebagai megapiksel
kerana merujuk jumlah satu juta piksel yang terhimpun dalam
sesuatu imej foto digital. BMP BMP menyimpan imej berwarna dan monokrom. Format ini
tidak boleh dimampatkan.
Himpunan piksel yang digunakan untuk menentukan resolusi
Rajah 4.3 Contoh foto digital yang
imej biasanya diukur pada jumlah Pixel Per Inch (PPI) atau Dots mempunyai jumlah bilangan piksel
Per Inch (DPI). yang berbeza
Pixel Per Inch (PPI) ialah jumlah piksel pada Piksel Imej Media
Kebiasaannya imej foto mempunyai resolusi tinggi yang sesuai digunakan dalam kerja mereka
imej foto digital yang akan dipaparkan pada skrin
komputer. Himpunan piksel akan menentukan Imej foto yang mempunyai resolusi rendah hanya sesuai digunakan dalam reka bentuk laman web
kejelasan imej pada layar skrin. Semakin kecil PPI
atau untuk tujuan dalam talian. Jelasnya, resolusi dan format imej foto perlu ditetapkan sebelum
ukuran piksel (angka PPI besar), maka semakin
besarlah resolusi imej. Dots Per Inch (DPI) pula untuk menentukan jumlah resolusi yang diperlukan untuk mencetak imej foto bersaiz standard pada
ialah jumlah titik dakwat sebenar yang akan dicetak pencetak atau paparan dalam talian adalah seperti berikut:
di atas kertas bagi sekeping imej foto digital DPI
berdasarkan bilangan piksel yang terhimpun. Ukuran
DPI merujuk kemampuan sesebuah pencetak untuk Jadual 4.3 Resolusi yang diperlukan untuk mencetak imej foto
mencetak gambar dengan resolusi yang berbeza. Rajah 4.4 Contoh perbezaan antara PPI Tujuan penggunaan imej
dengan DPI Resolusi dicadangkan
foto
Cetakan 300 hingga 4800 DPI

Resolusi imej foto digital diukur dengan formula lebar dan tinggi yang menentukan jumlah keseluruhan
piksel. Semakin besar saiz sesuatu imej foto digital, semakin tinggi resolusi imej tersebut. Contoh
resolusi dan saiz ukuran imej foto digital adalah seperti berikut: Paparan di skrin 72 hingga 300 DPI
Jadual 4.1 Contoh resolusi dan saiz ukuran imej digital
Saiz Inci Piksel Saiz Inci Piksel
3R 3.5 × 5 1051 × 1500 (1.5 MP) 8R 8 × 10 2398 × 3000 (7.1 MP)
4R 4×6 1205 × 1795 (2.1 MP) 10 R 10 × 12 3000 × 3602 (11 MP)
5R 5×7 1500 × 2102 (3.1 MP) 12 R 12 × 15 3600 × 4500 (16 MP)
140 141
Setelah mengetahui fungsi penggunaan aperture, shutter speed, ISO, kita dapat memahami
P bahawa dedahan cahaya yang masuk ke dalam kamera akan membantu menghasilkan gambar yang
Penghasilan imej yang baik dan menarik memerlukan kefahaman konsep hubungan antara exposure baik. Kesemua aspek ini sangat penting dan saling berkesinambungan antara satu sama lain. Jika
triangle aperture rendah digunakan, automatik cahaya yang masuk berkurang sehingga perlu menambah
waktu shutter speed agar cahaya yang dihasilkan lebih banyak. Sementara, ISO memiliki fungsi untuk
menambahkan atau mengurangkan cahaya ketika shutter speed dan aperture sudah tidak boleh
1 Exposure Triangle lagi memberikan cahaya yang cukup. Jarak medan fokus dan jarak fokus membantu memberi kesan
ketajaman pada objek yang hendak dirakam.
ƒ 32 ƒ 22 ƒ 16 ƒ 11 ƒ8
Aperture (bukaan cahaya)
• Aperture atau ukuran bukaan lensa kamera untuk menerima cahaya 1/1000s 1/500s 1/250s
masuk yang diukur dengan ƒ- stop number bermula dari ƒ 1. ƒ 1.4 ƒ 2.0 ƒ 2.8
• Semakin kecil ƒ - stop number semakin besar bukaannya. Misalnya ISO 100 ISO 100 ISO 100
ƒ 1.8 lebih besar dari ƒ 2.8.
• Semakin besar bukaan lensa akan mempengaruhi dua hal berikut:
1. Foto yang dihasilkan akan semakin terang kerana jumlah
cahaya yang masuk semakin banyak.
1/125s 1/60s 1/30s
2. atau ruang tajam semakin sempit sehingga latar ƒ 4.0 ƒ 5.6 ƒ 8.0
belakang foto yang dihasilkan lebih samar (blur), atau sebaliknya. ƒ 5.6 ƒ4 ƒ 2.8 ƒ2 ƒ 1.4
ISO 100 ISO 100 ISO 100
Rajah 4.5 Aperture
Shutter speed
• Shutter speed merupakan ukuran masa Rajah 4.7 Contoh pengaruh aperture, shutter speed, ISO dan focal length (jarak fokus) terhadap gambar yang dihasilkan
bukaan cahaya masuk ke dalam lensa.
Semakin pendek waktu lensa terbuka. 1 1/2 1/4 1/8 1/15 1/30 1/60 1/125 1/250 1/500 1/1000 Tip mengaplikasi exposure triangle dengan kreatif adalah seperti berikut:
semakin sedikit gerakan yang dapat Harus kreatif dalam mengatur tiga
dirakam. Shutter speed dengan kelajuan elemen asas exposure triangle iaitu Jika mana-mana elemen ini diubah,
1/1 sama dengan bukaan 1 saat. ISO, aperture dan shutter speed foto yang dihasilkan tidak akan
untuk mendapatkan imej foto yang Tip kelihatan sama.
Exposure (ISO) berkualiti. mengaplikasi
exposure
• ISO ialah ukuran sensitiviti sensor kamera triangle Menyeimbangkan exposure triangle
terhadap cahaya. Semakin tinggi setting ISO, dengan kreatif dengan menyelaraskan semua elemen
Mengubah mana-mana tiga
maka semakin sensitif sensor kamera terhadap dedahan yang bersesuaian sehingga
elemen exposure triangle akan
cahaya. Exposure diukur dalam angka 100, mempengaruhi kualiti foto.
mendapat hasil foto yang diingini.
200, 400, 800, 1600 dan sebagainya. ISO 100 ISO 200 ISO 400 ISO 800 ISO 1600
Rajah 4.8 Tip mengaplikasi exposure triangle dengan kreatif

6
ƒ1
Jadual 4.4 Resolusi yang diperlukan untuk saiz cetakan yang berbeza
Kesan dan teknik
1
2 Sumber cahaya
ƒ1
pencahayaan
Sh
Semula jadi Cahaya buatan

e
ƒ8
r
ut
tu
Pencahayaan yang baik boleh Di studio dan di kawasan luar

ter
er
.6
Kawasan luar yang terbuka

mempengaruhi kualiti imej
ƒ5
yang kurang cahaya

Ap
S
h
foto dan dapat menimbulkan

pe
ƒ4
Matahari Lampu studio dan

ra
Ce
mood. Pencahayaan
ed
Ce
ra
.8
ƒ2
diperoleh secara semula jadi

h
daripada sumber cahaya

ƒ2
Cerah matahari ataupun dengan

.4
ƒ1
menggunakan cahaya
buatan. Sumber cahaya
terbahagi kepada dua iaitu
ISO cahaya semula jadi dan
Rajah 4.6 Exposure Triangle cahaya buatan.
142 143
Sebelum mengambil gambar, cari dahulu posisi yang tepat untuk mengambil gambar. Antara caranya 3
adalah dengan memperhatikan arah datangnya sumber cahaya. Setiap arah cahaya akan memberikan Dipengaruhi oleh tiga faktor, iaitu aperture, focal length dan jarak subjek. Medan fokus
kesan yang berbeza terhadap hasil gambar anda. Beberapa teknik pencahayaan yang boleh dicuba bergantung pada subject matter yang ingin dirakam bagi mendapatkan kualiti gambar yang
bagi menimbulkan suasana pada gambar adalah seperti jadual berikut: optimum.
Jadual 4.5 Teknik pencahayaan yang boleh dicuba bagi menimbulkan suasana pada gambar ƒ 1.4 ƒ 22
Semula jadi Cahaya buatan
Aperture
Semakin kecil bukaan
Rim Lighting Side Lighting aperture (nombor ƒ tinggi)
Pencahayaan ketika Sumber cahaya berada semakin luas medan fokus.
latar foto gelap tetapi di sisi objek dan
tetap kelihatan cahaya akan menghasilkan
yang timbul bayangan.
di sekitar objek.
Bukaan aperture yang besar, Bukaan aperture yang kecil,
gambar akan kelihatan cerah. gambar akan kelihatan gelap.
Back lighting
Cahaya berada di Focal length
belakang objek. Oval Lighting
Merujuk keupayaan lensa membesarkan atau mengecilkan imej subjek dalam paparan
Teknik ini merupakan Menempatkan cahaya
skrin . Semakin banyak subjek dibesarkan semakin luas focal length dan
pencahayaan yang pada posisi ¾ dari
medan fokus. Lensa normal atau wide angle mempunyai medan fokus yang lebih luas
paling susah. Kesan objek dan akan tercipta
manakala lensa telefoto dan makro, medan fokus adalah sempit.
pencahayaan dari sedikit bayangan pada
belakang sangat berbeza belakang objek. Teknik
mengikut waktu dan pencahayaan ini biasanya
cuaca. Kesan ini akan digunakan untuk foto
menjadikan objek yang portrait diri di studio.
terakam kelihatan gelap.
Top Light Down Light

Pencahayaan yang Cahaya yang berada
mengutamakan di bawah objek dan
arah cahaya yang sering digunakan bagi Foto normal angle Foto wide angle
datang dari bahagian menimbulkan suasana
atas objek dirakam yang menyeramkan. Jarak subjek
sehingga menghasilkan
Jarak antara kamera dengan subjek turut menentukan keluasan medan fokus.
satu kesan kilauan
Contohnya, subjek yang jauh mempunyai medan fokus yang luas daripada subjek yang
cahaya pada objek.
dekat. Ruang kejelasan fokus (region of sharp focus) bagi gambar makro adalah sempit
Front Lighting dan memerlukan ketelitian. Ruang kejelasan bagi gambar dengan jarak jauh adalah
Ray of Light
lebih luas dan mudah difokus.
Memanfaatkan
cahaya semula yang menempatkan
jadi yang objek tepat di depan
muncul melalui kamera sehingga
sinaran awan cahaya terus ke
atau benda lain. arah objek dan
Untuk melihat bayangan jatuh
pencahayaan tepat di belakangnya
ini, kondisi dan memberi kesan
lingkungan atau tempat jatuhnya sinar harus terperinci pada gambar.
berada pada latar belakang yang gelap. Teknik ini Teknik ini boleh dicipta
mudah diperoleh pada waktu pagi yang berkabus dengan sumber
atau berasap. cahaya semula jadi
atau cahaya buatan di
dalam studio. Contoh gambar makro Contoh gambar jarak jauh
144 145
Akt A KTIVITI 1 Inkuiri – Learning By Doing Kemahiran

Abad ke-21
2. Nyatakan fungsi tiga jenis lensa berikut:
Jenis Fungsi
Tajuk:
Objektif: Menghasilkan imej foto dengan mengaplikasikan konsep exposure triangle dan teknik
pencahayaan.
Bahan dan Peralatan: Kamera DSLR dan helaian rajah exposure triangle.
Cara Pelaksanaan:
Langkah 1
• Dalam kumpulan kecil, murid perlu berbincang
tentang konsep exposure triangle dan teknik
pencahayaan dengan bantuan kamera DSLR dan
helaian rajah exposure triangle yang dibekalkan.
Langkah 2
• Murid menghasilkan beberapa imej foto yang
berbeza mengikut konsep exposure triangle dan
teknik pencahayaan. 3. Lengkapkan jadual format dan kualiti imej berikut:
Langkah 3 Pilihan Format fail Penjelasan
• Kongsi hasil imej foto dengan guru dan rakan

kumpulan yang lain. Dapatkan komen dan cadangan. BMP
JPEG
L ATIHAN
TIFF
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
5. Sejauh manakah peralatan kamera digital yang canggih akan dapat menghasilkan
imej foto yang menarik? Bincangkan.
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
146 147
Penggunaan komposisi rule of thirds K

Komposisi rule of thirds
melibatkan proses pengubahan imej yang telah dirakam. Penyuntingan boleh
Prinsip rule of thirds ialah proses membahagikan bidang
dilakukan sama ada secara terus dalam kamera digital ataupun menggunakan
paparan di kamera menjadi tiga bahagian sama besar. Selain
perisian tertentu seperti Adobe Photoshop, Adobe Lightroom, dan perisian
itu, kita akan melihat sembilan kotak pada paparan skrin
sumber terbuka yang lain.
kamera dan terdapat empat titik yang bertemu di tengah
bidang. Empat titik pertemuan tersebut merupakan kawasan Biasanya imej foto yang diambil dengan menggunakan kamera biasa
yang paling menarik bagi mata ketika melihat sesuatu agak kelam, pudar atau ada bahagian yang tidak diperlukan. Oleh itu, kerja Rajah 4.10 Contoh
penyuntingan imej amat perlu dibuat untuk memberikan suasana baru kepada perisian penyuntingan
gambar. Dengan meletakkan kawasan menarik pada salah
satu titik tersebut, komposisi gambar yang dihasilkan akan
terlihat lebih menarik dan seimbang. Prinsip rule of thirds imej malah boleh mengubah suasana sesuatu imej. Kerja suntingan boleh
merupakan pengetahuan dasar dalam memahami komposisi dibuat melalui perubahan pada saiz, warna dan kecerahan.
Rajah 4.9 Komposisi rule of thirds
Untuk lebih mudah memahami penggunaan rule of thirds dalam merakam imej, berikut merupakan 1 Saiz
Pengubahsuaian saiz perlu dilakukan untuk memastikan saiz gambar yang diperlukan untuk
sesuatu karya bersesuaian mengikut keperluan media yang berbeza. Contohnya, imej yang
papan iklan dan sebaliknya.

Penggunaan rule of thirds menyebabkan imej
seolah-olah terbelah dua sejajar dengan 1/3
bahagian atas gambar. Keadaan ini dapat Contoh suntingan imej dari segi saiz
membuatkan gambar kelihatan terisi 2/3 pada
bingkainya sehingga perhatian setiap orang akan
tertumpu pada gambar.
Peletakan subjek di bingkai akan membuatkan foto

menjadi lebih indah dipandang. Penempatan subjek
di garis vertikal pada sisi kanan, akan menjadikan
gambar lebih mudah dipandang.
Saiz asal – 120 piksel/inci
Peletakan subjek selari dengan garis vertikal pada

foto akan memberikan lebih titik fokus. Tindakan
Telah disunting
ini dapat menghasilkan kesan yang lebih menarik. – 72 piksel/inci
Komposisi foto akan menjadi lebih baik apabila
subjek ditempatkan di sisi kiri garis pertemuan. Rajah 4.11 Contoh suntingan imej dari segi saiz dengan mengubah resolusi imej
148 149
P
2 Kecerahan
Sesetengah imej yang dirakam mungkin agak gelap atau terlalu cerah dan keadaan ini memerlukan persekitaran dan kedudukan anda. Kemudian, kenal pasti matlamat atau objektif, penghasilan karya
kerja suntingan. Namun penyuntingan kecerahan merupakan suntingan asas yang biasa diguna
pakai untuk mengawal kecerahan dan kontras sesuatu imej. Penyuntingan yang paling baik untuk
Subjek
imej tidak mempunyai sebarang masalah dari segi kecerahan, maka kerja penyuntingan tidak 1 Semua gambar yang baik bermula dengan subjek.
perlu dilakukan. Sebelum mengambil gambar, keputusan tentang
subjek utama atau titik fokus yang hendak
Foto asal Foto suntingan dirakam perlu dilakukan.
3 Warna
Persekitaran
Suntingan warna pada imej adalah untuk memberikan kesan yang berbeza pada imej. Suntingan
imej dari segi warna harus dilakukan dengan berhati-hati kerana jika imbangan warna agak 2 Keadaan kawasan persekitaran yang bakal
menjadi perkara utama yang mempengaruhi
keterlaluan, imej akan kelihatan tidak normal. Contohnya, tetapan warna subjek orkid berubah
hasil gambar perlu diambil kira iaitu sama ada
apabila suntingan dilakukan.
kawasan itu terbuka atau tertutup.
Foto asal Foto suntingan
150 151
Kedudukan
3 Komposisi gambar boleh dibaiki dengan hanya mengambil beberapa langkah sama ada ke
hadapan, ke belakang, ke sisi atau dengan bergerak ke atas atau ke bawah. Pertimbangkan
sudut yang berbeza dalam setiap proses rakaman gambar anda. Kedudukan subjek juga boleh
diubah dengan menghasilkan kesan yang lebih menarik. Cara dan kedudukan seorang jurufoto terkini majalah yang melibatkan gaya dan teknik
dalam menetapkan posisi kamera ketika melakukan rakaman biasanya disebut sebagai sudut
pengambilan gambar. Terdapat tiga sudut pengambilan gambar yang perlu diketahui: memaparkan sesuatu fesyen dengan lebih unik dan
dinamik.
imej foto yang menarik ketika aktiviti sukan

dilakukan. Jurufoto biasanya menggunakan
kamera lensa tele untuk merakam subjek dengan
lebih dekat.
b Kreatif
(a) Sudut mata burung (b) Sudut selari mata (c) Sudut mata cacing nilai estetik yang tinggi. Biasanya banyak teknik inovasi dan elemen tambahan diaplikasikan
Posisi kamera berada Posisi kamera sejajar Posisi kamera berada untuk penghasilan gambar gaya kreatif. Tafsiran foto berbeza mengikut persepsi audiens.
di atas objek. dengan objek. di bawah objek.
a Editorial yang dapat menghasilkan kesan hitam putih. Semasa

pengambilan gambar berwarna, kesan hitam putih sering
surat khabar. Biasanya foto editorial bertujuan untuk menggambarkan cerita atau idea yang ingin digunakan untuk memberi kesan vintage.
disampaikan sebagai nilai tambah untuk menjadikan penerbitan lebih menarik.
suasana atau subjek secara spontan. Jurufoto perlu

cekap dan teliti ketika mengambil gambar.
manusia. Umumnya, mata menjadi objek yang

menghadap ke arah kamera sehingga dapat
memberikan kesan komunikasi antara objek
dengan jurufoto. Fokus pengambilan gambar
ialah ekspresi wajah yang menggambarkan
perasaan seseorang. dari jarak dekat dengan subjek kecil. Jurufoto akan
merakam subjek tersebut menggunakan lensa
makro dengan hasil yang lebih tajam. Teknik ini
menyebabkan subjek kecil seperti serangga, bunga
dan daun menjadi lebih terperinci.
152 153
c Komersial Akt A KTIVITI Kendiri Kemahiran

Abad ke-21
Gambar yang dihasilkan untuk tujuan komersial seperti pengiklanan sesuatu produk, fesyen
dan perkhidmatan dalam media cetak atau digital. Tajuk:
Objektif:
komersial dengan menekankan aspek kandungan dan nilai estetik secara beretika, sistematik,
Bahan dan Peralatan: Kamera digital, komputer, pencetak, LCD dan Internet.
yang dikombinasikan dengan manusia, Cara Pelaksanaan:
haiwan, dan sebagainya. Namun, yang Langkah 1
menjadi fokus utamanya ialah keindahan • Secara individu, murid diminta menghasilkan portfolio
alam seperti gambar kota, gambar
pemandangan, pergunungan dan gambar mengaplikasikan pengetahuan rules of thirds mengikut
pemandangan laut. kategori gaya berbeza:
i. Editorial – potret, fesyen dan sukan.
ii. Kreatif – hitam putih, jalanan dan makro.
iii. Komersial – landskap, makanan, produk dan aerial.
untuk mempromosikan bidang

kulinari, majalah dan buku resepi.
Rakaman fokus pada makanan Langkah 2
dan jurufoto boleh memasukkan
kesan cahaya dan latar belakang portfolio konvensional atau e-portfolio.
juga dapat menonjolkan alam

benda secara semula jadi.
Langkah 3
• Murid membuat pembentangan hasil portfolio
konvensional atau e-portfolio masing-masing.
menonjolkan kelebihan produk

kepada pengguna secara
terperinci. Pengiklanannya boleh
menarik minat pengguna untuk
L ATIHAN
membeli dan menggunakannya.
1. Nyatakan maksud teknik komposisi rule of thirds atau aturan sepertiga.

aerial
(i) ___________________________________
aerial menampakkan sesuatu objek
(ii) ___________________________________
seolah-olah dilihat dari sisi atas. Gambar ini
dihasilkan menggunakan komposisi sudut (iii) ___________________________________
mata burung. Untuk melakukannya, jurufoto
memerlukan alat bantu khusus seperti drone. Jelaskan.
Cara lain adalah dengan menaiki kenderaan 4. Pada pendapat anda, mengapakah sesuatu foto perlu menjalani proses penyuntingan?
seperti helikopter atau kren.
154 155
S.P Standard Pembelajaran Saiz imej

4.2 Manipulasi Imej Digital
Murid boleh: Kualiti imej bergantung pada dimensi saiz
4.2.1 Menjelaskan keperluan imej. Kebiasaannya lebih tinggi dimensi saiz
K dan pengubahsuaian mod imej bermakna lebih banyak jumlah piksel
resolusi imej warna, saiz dan resolusi imej yang wujud dan menyebabkan saiz imej
akan menjadi besar. Saiz imej perlu selari
Manipulasi imej ialah proses perubahan yang dilakukan oleh artis 4.2.2 Menerangkan fungsi alat dan dengan tujuan imej yang akan digunakan
digital sama ada membuang, menambah atau merubah imej dalam setiap karya rekaan. Contohnya, saiz
tersebut dengan menggunakan perisian penyuntingan gambar. imej bagi tujuan paparan skrin komputer
Manipulasi imej turut dikenali sebagai gubahan imej (compose) 4.2.3 Menyunting imej dengan yang menggunakan mod warna RGB adalah
atau suntingan imej. menggunakan alat dan lebih kecil berbanding dengan saiz imej
Teknik manipulasi imej digunakan oleh kebanyakan pereka bagi tujuan percetakan. Imej yang dirakam
pilihan (selection) mengikut
dengan menggunakan kamera digital
dan berkualiti. Untuk melakukan kerja penyuntingan, pereka perlu kesesuaian.
biasanya mempunyai saiz yang besar dan
mempunyai pengetahuan asas memanipulasi imej, kemahiran 4.2.4 Membuat salinan imej
pereka boleh membuat salinan gambar yang
menyunting dan pemilihan perisian suntingan yang bertepatan. dengan menggunakan alat
bersaiz lebih kecil mengikut tujuan tertentu.
4.2.5 Membandingkan hasil
Keperluan pereka
transformasi ke atas imej.
dalam melakukan kerja
manipulasi imej 4.2.6 Menyisip dan menyunting
teks mengikut kesesuaian.
4.2.7 Menyunting warna imej dan
teks dengan menggunakan
variasi warna yang sesuai.

Pengetahuan asas Kemahiran Perisian
4.2.8 Mencadangkan kesan khas
menyunting imej menyunting menyunting imej
imej dan teks dengan
Filter Ilustrasi 4.1 Contoh kain rentang Ilustrasi 4.2 Contoh cetakan gegantung yang
Rajah 4.12 Keperluan pereka dalam melakukan kerja manipulasi imej paparan skrin mod warna RGB menggunakan mod warna CMYK
dan Blending.
4.2.9 Menghasilkan karya
Mod Warna Resolusi imej
manipulasi imej:
Pengetahuan mengenai mod warna merupakan elemen yang (i) Photomerge Resolusi imej ialah bilangan piksel yang terdapat dalam imej. Contohnya, resolusi 72 DPI sesuai
penting dalam proses manipulasi imej digital. Contoh mod warna (ii) Photocollage digunakan pada paparan skrin monitor. Resolusi 300 DPI pula sesuai digunakan bagi kerja percetakan
untuk hasil akhir karya adalah seperti berikut: (iii) Superimpose seperti gegantung, kain rentang, tirai latar dan poster kerana saiz karyanya yang besar.
Jadual 4.6 Mod warna dan kegunaannya untuk hasil akhir karya
Resolusi tinggi - 300 DPI Resolusi rendah - 72 DPI
Mod warna Kegunaan
Tetapan bagi paparan skrin.

Red, Green, Blue (RGB)
Tetapan bagi cetakan.

Cyan, Magenta, Yellow, Key/Black (CMYK)
Paparan skrin dan cetakan

Skala kelabu (Grayscale) hitam dan putih.
Rajah 4.13 Perbandingan imej yang sama tetapi berbeza kualiti dan resolusi
156 157
F
Abad ke-21
Jadual 4.7
Tajuk: Manipulasi Imej
Objektif: Mengumpul contoh karya manipulasi imej dan menerangkan keperluan penyuntingan Perkakasan/perisian Kegunaan
imej dari segi mod warna, saiz dan resolusi.
Kamera digital Peranti yang merakam gambar dan boleh disimpan dalam komputer.
Bahan dan Peralatan: Internet, komputer, bahan bercetak seperti majalah lama, buku catatan,
pen, kertas A3 dan peralatan lain yang bersesuaian. Jadual
Peranti 4.4
input Modboleh
yang warna dan kegunaannya
menukar teks dan gambar kepada bentuk imej
Pengimbas (scanner) digital.
Cara Pelaksanaan:
Perisian penyunting imej Menghasil, melukis dan menyunting imej.
Mencetak imej.
Langkah 1 Pencetak
Murid mengumpul contoh karya manipulasi imej

daripada Internet atau bahan bercetak. Murid perlu mengetahui beberapa alat dan
Langkah 2 supaya lebih mudah untuk mempelajari dan

Senaraikan kepentingan manipulasi imej dari mengawal setiap fungsi. Selain itu, murid juga
segi mod warna, saiz imej dan resolusi imej. perlu mengetahui antara muka (interface) dalam
perisian penyuntingan imej.
Langkah 3
Murid dikehendaki membentangkan hasil kerja
di hadapan kelas.
Rajah 4.14
dan tetingkap Palettes. Komponen ini mempunyai fungsi yang berbeza dan akan digunakan semasa
menggunakan perisian.
Tool Bar Menu Utama Tetingkap Palettes
L ATIHAN
1. Berikan maksud manipulasi imej.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
2. Jelaskan kepentingan manipulasi imej.

_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
3. Apakah kesan manipulasi imej kepada masyarakat?

_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
158 159
Menu Utama Tool Fitur asas Tool Fitur asas

Painting Tools Retouching Tools
Terletak di bahagian atas paparan skrin yang terdiri daripada File, Edit, Image, Layer, Type, Select,
Filter, 3D, View, Window dan Help. Memperkemas
imej.
Mengambil dan
mengisi warna Memadam
dalam sesuatu kesalahan.
Tool Bar kawasan.
Mengikut default setting, Tool Bar terdapat di sebelah kiri tetingkap Photoshop. Tools bar merupakan Memberi kesan
pintasan pelbagai tool kepada sesuatu
objek atau kawasan.
Tool Fitur asas Drawing and Type Tools

Selection Mewarna dengan
tools Selection Tools kesan berus
lukisan. Melukis dan
Object menghasilkan
selection tools garis lurus dan
Menggerakkan
lengkungan yang
objek.
Crop and sempurna.
slice tools
Object Selection Tools Mewarna.

Menghasilkan teks.
Painting
tools
Rajah 4.15
Retouching
tools
Pemilihan sesuatu
objek atau Tetingkap Palettes
kawasan.
Drawing Bahagian palettes
and type mempunyai anak
tools
tetingkap yang penting
iaitu Layers, Swatches
(warna), Character
(teks), Adjustments
dan sebagainya.
Crop and Slice Tools Palettes terletak di
sebelah kanan perisian.
Alat untuk crop

sesuatu imej.
Konsep asas Layers
Konsep ini merupakan konsep berlapis-lapis dalam

Adobe Photoshop. Setiap layer adalah lut sinar dan berlapis.
160 161
P 2 Fitur Pilihan
Right click pada Lasso Tool. Pilih Magnetic Lasso. Letakkan kursor pada imej
yang ingin dipilih. Tekan Shift dan gerakkan kursor mengikut bentuk imej
dan pilihan (selection) mengikut kesesuaian (Selection Tool) sehingga selesai.
Kerja penyuntingan imej boleh dilakukan secara cropping (memangkas) dan selection (memilih) imej.
Crop digunakan untuk memangkas imej dengan menghilangkan bahagian yang tidak diperlukan
Right click Lasso Tool
manakala selection digunakan untuk memilih imej yang ingin disunting.
Pilih Magnetic Lasso
Proses memangkas imej berpandukan komputer
Klik File > Open. Sebuah tetingkap muncul. Pilih satu imej daripada koleksi
1 Fitur pangkas
(Crop Tool) Seret kursor ke kawasan yang ingin dipangkas. Kemudian, klik Enter.
Klik File Tekan Shift dan gerakkan

Klik Open kursor mengikut bentuk imej
yang ingin dipilih
Pilih imej
Selain itu, murid juga boleh membuat pilihan dengan menggunakan Object Selection Tool. Right click
pada Object Selection Tool. Seret kursor ke kawasan yang ingin dipilih. Lepaskan kursor. Imej akan dipilih
secara automatik. Sekiranya ada imej yang tidak dikehendaki turut dipilih, kemaskan dengan klik Alt dan
seret kursor di kawasan yang tidak dikehendaki.
Right click Object Selection Tool

Klik Open Pilih Object Selection Tool
Klik Crop Tool
Seret kursor di kawasan Imej akan dipilih secara automatik

yang ingin dipilih
Seret kursor ke kawasan yang

ingin dipangkas
Tool lain juga boleh digunakan untuk membuat pilihan terhadap imej. Penggunaan Pen Tool akan
menjadikan hasil pilihan lebih bermutu terutamanya bagi imej yang lebih rumit.
162 163
P Proses membuat salinan imej di laman kerja berbeza

sesuai
• Klik File > New. Sebuah tetingkap akan muncul. Buat tetapan seperti
Salinan Imej nama dan saiz fail serta mod warna. Kemudian, klik Create.
Murid boleh membuat salinan imej setiap objek pada sesuatu foto. Salinan imej boleh dibuat 1
(Copy dan Paste) • Aktifkan fail “Teratai”. Klik Edit > Copy. Aktifkan fail “Teratai (Salinan
seberapa banyak yang disukai mengikut kesesuaian dan tujuan. Fungsi menyalin imej adalah
Imej)”. Klik Edit > Paste.
untuk menggandakan objek atau imej tersebut dalam satu dokumen atau laman kerja dan untuk
memindahkan sesuatu objek atau imej ke dalam dokumen lain ataupun laman kerja yang lain. Klik File
Proses membuat salinan imej di dalam satu laman kerja yang sama Klik New
• Imej yang telah dipilih boleh disalin dengan klik Edit > Copy. Kemudian, klik
1 Salinan Imej Edit > Paste. Imej yang terhasil biasanya disalin di kedudukan yang sama.
(Copy and Paste) • Klik Move Tool dan alihkan imej yang telah disalin ke kawasan lain.
Klik Edit Klik Edit Penetapan nama fail,

saiz halaman, resolusi
dan mod warna
Klik Copy
Klik Paste
Klik Create
Klik Edit
Klik Copy
Klik Edit
Klik Move Tool

Klik Paste
Salinan imej yang terhasil

digerakkan ke kanan
Potongan imej yang dibuat sebelumnya

akan berada di laman kerja fail "Teratai
(Salinan Imej)”
164 165
Akt A KTIVITI Learning by Doing Kemahiran

Abad ke-21
L ATIHAN
Tajuk:
Objektif: 1. Namakan tiga komponen utama yang ada pada antara muka perisian Adobe Photoshop.
mengaplikasikan teknik suntingan yang telah dipelajari. (a) ………………………………………………
Bahan dan Peralatan: (b) ………………………………………………
Cara Pelaksanaan: (c) ………………………………………………
2. Nyatakan tool
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Fungsi
Move
Langkah 1 Langkah 2
Murid memilih dua fail imej Murid menggunakan Crop Tool dan
dalam komputer masing-masing. Selection Tool pada imej objek untuk Crop
mengasingkan objek dengan latar
belakang.
Eyedropper
Eraser
4. Berikan dua cara membuat salinan imej dalam perisian Adobe Photoshop.
(a) ………………………………………………
Langkah 3 Langkah 4 (b) ………………………………………………
Murid menghasilkan salinan imej, satu Murid menyimpan hasil kerja.
(crop) dan satu lagi menggunakan

pilihan (selection).
166 167
P Skew
3 Alat yang digunakan untuk
Klik Edit > Transform > Skew. Satu segi empat akan muncul
Menggunakan ciri transformasi yang pelbagai di sekeliling imej. Klik Handle dan seret kursor ke kanan, ke kiri,
mengiringkan imej daripada ke atas atau ke bawah untuk mengiringkan imej. Tekan Enter
Transformasi berfungsi untuk mengubah saiz, memutar dan melengkungkan sesuatu imej kepada rupa asal. apabila selesai.
Klik Edit
perspective dan warp.
Scale
1 Alat ini digunakan untuk Klik Edit > Transform > Scale. Satu segi empat akan muncul
mengubah saiz imej sama ada di sekeliling imej. Klik Handle, tekan Shift dan seret kursor untuk
mengubah saiz imej. Tekan Enter apabila selesai.
lebih besar atau lebih kecil. Klik Handle dan seret kursor
Klik Edit
Klik Transform
Pilih Skew
Klik Handle, tekan Shift dan

seret kursor
Klik Transform
Pilih Scale
Distort
4 Alat yang digunakan untuk
Klik Edit > Transform > Distort. Satu segi empat akan muncul
mengherot imej daripada di sekeliling imej. Klik Handle dan seret kursor ke pelbagai arah
rupa asal tetapi lebih untuk mengherotkan imej. Tekan Enter apabila selesai.
bebas.
Rotate Klik Edit

2 Alat yang digunakan untuk mengubah darjah kedudukan gambar sama ada mengikut putaran
jam atau sebaliknya. Darjah kedudukan boleh diubah mengikut kesesuaian dan kehendak rekaan.
Klik Edit
Klik Handle dan seret kursor

ke pelbagai arah
Klik Handle dan Klik Transform

putar-putarkan imej
Pilih Distort
Klik Transform
Pilih Rotate
Klik Edit > Transform > Rotate. Satu segi empat akan muncul
di sekeliling imej. Klik Handle dan putarkan imej untuk mengubah
sudut putaran. Tekan Enter apabila selesai.
168 169
Perspective Penyisipan dan penyuntingan teks mengikut kesesuaian

5 Alat yang digunakan untuk mengubah sudut secara menegak (vertical) atau mendatar
(horizontal). Proses menyisip dan menyunting teks
Klik Edit
Memasukkan teks
1 Klik Type Tool > Horizontal Type Tool. Seret kursor pada ruang kerja untuk membina text box.
Klik Edit > Transform > Perspective. Satu segi empat akan muncul di sekeliling Taipkan teks yang dikehendaki di dalam text box.
imej. Klik Handle dan seret kursor ke atas atau ke bawah untuk mengubah
sudut imej secara menegak. Seretan kursor ke kanan atau ke kiri adalah untuk
mengubah sudut imej secara mendatar. Tekan Enter apabila selesai.
Taip teks di dalam
text box
Klik Transform
Right click Type Tool
Pilih Perspective
Pilih Horizontal
Type Tool
Klik Handle dan

Bucu bertentangan akan
seret kursor
bergerak secara automatik
Warp
6 Alat yang digunakan untuk mengubah bentuk imej kepada bentuk melengkung, serta
memutar dan mengherotkan imej mengikut keperluan rekaan.
Klik Edit > Transform > Warp. Option Bar akan berubah untuk mengaktifkan
fungsi Warp. Klik Custom dan pilih jenis Warp yang diingini. Imej akan berubah Apabila teks dimasukkan, satu layer baharu akan terbina. Klik Window > Layers untuk
bentuk mengikut jenis Warp yang dipilih. Murid boleh memasukkan peratusan melihat senarai layer. Layer yang berlainan membolehkan murid membuat sebarang suntingan
lengkungan secara manual untuk menghasilkan kesan imej yang berbeza. terhadap imej atau teks pada sesuatu layer tanpa menjejaskan imej atau teks pada layer
yang lain.
Klik Window
Klik Edit Penetapan peratusan lengkungan untuk
menghasilkan kesan imej yang berbeza
Klik Custom
Pilih Arc
Pilih Layers
Apabila layer teks diaktifkan,
Klik Transform sebarang perubahan adalah pada
layer tersebut sahaja
Pilih Warp
170 171
Penyuntingan warna imej dan teks

2 Menyunting teks
Teks yang telah ditaip boleh diubah menjadi lebih menarik dengan membuat beberapa suntingan.
Suntingan teks boleh dilakukan dengan mengubah jenis, saiz dan warna pada teks. Dwiklik pada
Type.
teks untuk highlight. Kemudian, klik Window > Character. Murid boleh mengubah jenis dan saiz
muka taip teks seperti yang dikehendaki.
Dwiklik pada teks Klik Window

untuk Highlight
Tukar jenis, saiz dan ketebalan muka
taip yang sesuai
Pilih Character
Klik Rasterize Type
1 Fitur Brightness/Contrast digunakan untuk mencerahkan atau menggelapkan imej serta teks.
3 Mengubah Warna Teks Aktifkan layer yang mengandungi imej. Klik Image > Adjustments > Brightness/Contrast.
Teks yang telah diubah saiz dan ketebalan boleh ditukar warna pelbagai pilihan. Klik Window Masukkan nilai Brightness dan Contrast yang dikehendaki. Kemudian, klik OK. Ulang langkah
> Swatches. Pilih warna mengikut kesesuaian. untuk menyunting warna teks.
Klik Window Klik Image

Pilih Brightness/Contrast
Teks BUNGA telah berubah Klik Adjustments
warna
Klik OK
Masukkan nilai Brightness dan

Contrast yang dikehendaki
Aktifkan layer
yang ingin
Pilih Swatches disunting sahaja
Pilih warna mengikut
kesesuaian
172 173
2 Fitur Hue/Saturation digunakan untuk mengubah nilai hue, saturation dan lightness pada nilai 4 Fitur Shadows/Highlights digunakan untuk memperbaik warna imej atau teks yang terlalu
warna tertentu. Fitur Hue/Saturation juga boleh mengubah warna imej atau teks. Aktifkan cerah. Aktifkan layer yang mengandungi imej. Klik Image > Adjustments > Shadows/
layer yang mengandungi imej. Klik Image > Adjustments > Hue/Saturation. Masukkan nilai Highlights. Masukkan nilai warna seperti yang dikehendaki. Kemudian, klik OK.
Hue, Saturation dan Lightness seperti yang dikehendaki. Kemudian, klik OK. Ulang semula
langkah untuk menyunting warna teks.
Klik Image
Klik Image
Klik Adjustments
Klik Adjustments
Klik OK
Klik OK
Pilih Hue/Saturation
Masukkan nilai Shadows dan

Masukkan nilai Hue, Saturation dan Highlights yang dikehendaki
Lightness yang dikehendaki Pilih Shadows/Highlights
Aktifkan layer
Aktifkan layer yang ingin
yang ingin disunting sahaja
disunting sahaja
Ulang langkah di atas untuk menyunting warna teks.

3 Fitur Color Balance digunakan untuk memperbaik warna imej atau teks. Aktifkan layer yang
mengandungi imej. Klik Image > Adjustments > Color Balance. Masukkan nilai warna seperti yang
dikehendaki. Kemudian, klik OK. Ulang langkah untuk menyunting warna teks.
Klik Image
Klik Adjustments
Klik OK
Pilih Color Balance
Masukkan nilai warna yang

dikehendaki
Aktifkan layer
yang ingin
disunting sahaja
174 175
C Filter dan Blending bagi kesan khas imej

2 Stylize
dan teks
Filter Find Edges mengenal pasti sisi-sisi yang perlu ditonjolkan pada sesuatu imej dengan
Konsep asas penggunaan garisan yang gelap. Bahagian lain pada imej akan diwarnakan dengan warna putih. Klik Filter
> Stylize > Find Edges.
Klik Filter
perisian Adobe Photoshop. Filter menghasilkan kesan khas yang pelbagai seperti Render, Stylize,
Jadual 4.8 Contoh kesan khas Filter yang sering diguna pakai
Filter Penerangan
Memberi kesan khas terhadap imej seperti penambahan bingkai gambar, efek tekstur
Render dan efek cahaya. Klik Stylize Pilih Find Edges
Stylize Menawarkan beberapa kesan seni yang luar biasa seperti kesan neon yang menarik.
Distort Mengherotkan dan membenyotkan imej.
Blur Mengubah kadar kejelasan sesuatu imej.
Blending Mengadun dan mengawal warna dalam imej menggunakan alat penyuntingan.
1 Render
3 Distort
Filter Lens Flare memberi efek cahaya lensa terhadap imej. Klik Filter > Render > Lens Flare.
Satu tetingkap akan muncul. Masukkan nilai kecerahan dan pilih jenis lensa yang bersesuaian. Filter Pinch memberi efek seperti mencubit di bahagian tengah imej. Klik Filter > Distort >
Kemudian, klik OK. Pinch. Kemudian, klik OK.
Klik Filter Klik Filter
Pilih Pinch
Klik Distort
Klik Render
Pilih Lens Flare
Klik OK
Klik OK
Masukkan nilai
kecerahan cahaya
Pilih jenis lensa

Masukkan peratusan efek
176 177
4 Blur
Akt A KTIVITI Konstruktif Kemahiran
Abad ke-21
Filter Motion Blur digunakan untuk memasukkan kesan pergerakan pada sesuatu imej. Klik
Tajuk: Poster Pesta Flora
Filter > Blur > Motion Blur. Masukkan nilai Angle dan Distance. Kemudian, klik OK.
Objektif: Menghasilkan poster dengan mengaplikasikan teknik pengubahsuaian imej dan teks.
Klik Filter Bahan dan Peralatan: Komputer dan perisian suntingan.
Cara Pelaksanaan:
Klik Blur
Pilih Motion Blur
Klik OK
Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3

Masukkan nilai Angle Murid membuat lakaran Secara individu, murid menggunakan Murid mencetak hasil karya
dan Distance kecil dan membuat carian dan mendapatkan komen
imej yang bersesuaian guru dan rakan-rakan.
dalam talian.
5 Blending
Blending digunakan untuk menggabungkan dua piksel imej untuk mendapatkan pelbagai kesan
khas seperti mencerahkan imej, menambah strok dan bayang pada sesuatu imej atau teks.
Di tetingkap Layer, pilih layer yang mengandungi teks. Right click pada layer. Kemudian, pilih
Blending Options. Satu tetingkap muncul. Klik Drop Shadow. Buat tetapan pada Blend Mode,
Opacity, Angle, Distance dan Size. Kemudian, klik OK.
L ATIHAN
transform.
(a) …………………………………………
Klik Bending Options (b) …………………………………………
(c) …………………………………………
Klik OK
2. Alat Skew adalah untuk ……………………… imej.
memusingkan
mengiringkan
Masukkan nilai tetapan seperti Opacity, membesarkan
Distance dan Size memangkas
Klik Drop Shadow Brightness dan Contrast bagi kerja-kerja penyuntingan warna imej?
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
178 179
P manipulasi imej Photocollage

Photocollage membolehkan beberapa imej dikumpulkan kemudian disatukan dengan menggunakan
Teknik manipulasi imej
kaedah memotong dan menampal sehingga menghasilkan satu gubahan imej baharu yang menarik.
Kebiasaannya teknik ini hanya melibatkan proses potong dan tampal sahaja. Namun dengan bantuan
Penghasilan imej yang kreatif dan komersial, memerlukan kemahiran penyuntingan yang baik disebut
komputer, teknik ini telah boleh dipelbagaikan termasuklah menggabungkan imej pelbagai saiz.
sebagai manipulasi imej. Manipulasi imej ialah satu proses sama ada menambah baik atau mengubah
suai imej asal. Proses manipulasi boleh dilakukan dengan menggunakan perisian komputer. Bagi
melakukan kerja manipulasi, tiga teknik manipulasi imej boleh digunakan iaitu:
(i) (ii) (iii) 2

Photomerge Photocollage Superimpose
Photomerge
Teknik photomerge membolehkan beberapa imej digabungkan menjadi satu imej baharu. Teknik
photomerge ini boleh dilakukan dalam keadaan melintang atau menegak dan boleh digunakan
beberapa imej.
Rajah 4.17 Teknik photocollage pada hasil karya
Superimpose
Teknik superimpose membolehkan sesuatu imej lain ditambah ke atas imej yang sudah ada bagi
menimbulkan kesan baharu pada imej asal. Teknik superimpose membolehkan sesuatu objek yang
ada, ditiadakan dan sesuatu objek yang tiada, diadakan dalam imej.
Rajah 4.16 Imej foto panorama yang menggunakan teknik photomerge Rajah 4.18 Teknik superimpose pada imej
180 181
A KTIVITI
S.P
Akt Konstruktif Kemahiran 4.3 Ilustrasi Imej Digital Murid boleh:

Abad ke-21
4.3.1 Menyatakan kepentingan
Tajuk: K ilustrasi dalam karya
Objektif: Ilustrasi merupakan antara elemen penting dalam sesuatu hasil 4.3.2 Mengenal pasti fungsi alat
estetik secara beretika, sistematik, bermakna dan kreatif.
Bahan dan Peralatan: Komputer, perisian suntingan dan Internet. dan pemikiran seseorang agar dapat difahami dengan mudah oleh dalam perisian ilustrasi
Cara Pelaksanaan: orang lain. Pada era 80-an sebelum wujudnya komputer, ilustrasi
4.3.3 Menerangkan langkah
banyak dihasilkan secara manual. Namun, dengan adanya pelbagai menyisip imej ke dalam
Langkah 1 perisian komputer masa ini, kebanyakan ilustrasi telah dihasilkan
dengan lebih kreatif berbantukan teknologi perisian penyuntingan.
Pilih sekurang-kurangnya satu daripada tiga teknik manipulasi 4.3.4 Melakar imej
menggunakan teknik
yang telah dipelajari. Maksud Ilustrasi surihan (tracing) dalam
Langkah 2 Ilustrasi pada asasnya ialah sesuatu visual yang dihasilkan bagi
tujuan tertentu seperti komunikasi atau dekorasi. Ilustrasi tidak
4.3.5 Membina objek dan teks
Cari satu atau lebih imej yang ingin dibuat manipulasi dalam menggunakan alat dan
hanya tertumpu kepada imej akhir yang terhasil, tetapi ilustrasi
Internet.
turut merangkumi visual lakaran yang dibuat semasa proses 4.3.6 Menyunting objek
Langkah 3 penjanaan idea dilakukan.
gabungan
Ubah suai imej yang dipilih menggunakan teknik manipulasi 4.3.7 Mewarna objek
imej dengan menggunakan perisian penyuntingan. menggunakan alat dan
Langkah 4 4.3.8 Menjana kesan khas

Minta pandangan guru dan rakan sekelas. objek mengikut
kesesuaian
4.3.9 Mencadangkan susun
atur objek menggunakan
(alignment)
L ATIHAN
dan penyusunan
(arragement)
1. Nyatakan tiga teknik manipulasi imej.

Info
____________________________________________________________________________ INFO Menarik
____________________________________________________________________________ Datuk Mohammad Nor Khalid
Ilustrasi 4.3 Contoh ilustrasi
____________________________________________________________________________ atau lebih dikenali sebagai
Kepentingan Ilustrasi kartunis Lat, mengilustrasikan
2. Kerja menggabungkan beberapa imej menjadi satu imej baharu yang sempurna sama ada kisah kehidupan beliau dan
Ilustrasi mempunyai fungsi yang tersendiri mengikut tujuan yang keluarganya melalui komik
dalam keadaan melintang atau menegak merupakan antara teknik manipulasi imej. Apakah hendak disampaikan kerana: Kampung Boy dan Mat Som.
teknik tersebut?
• Ilustrasi merupakan elemen penting dalam komunikasi visual Lebih daripada 20 edisi komik
A. Teknik photomerge.
yang sering dikaitkan dengan nilai komersial. beliau telah diterbitkan. Hasil
B. Teknik photocollage. ilustrasi beliau juga telah
C. Teknik superimpose. dibukukan dan dipasarkan
• Ilustrasi dapat membuatkan sesuatu yang fantasi menjadi realiti. ke seluruh dunia.
3. Kerja manipulasi imej boleh dilakukan dengan mengaplikasikan teknik photocollage. Jelaskan
teknik yang digunakan dalam photocollage. • Ilustrasi dapat menceriakan persembahan rekaan yang hambar
____________________________________________________________________________ kepada sesebuah karya yang indah.
____________________________________________________________________________ • Penghasilan ilustrasi memerlukan daya imaginasi dan kreativiti
____________________________________________________________________________ pereka dalam memastikan ilustrasi yang dihasilkan dapat
difahami oleh audiens.
182 183
Jenis-jenis ilustrasi
Ilustrasi khayalan Contoh ilustrasi

Ilustrasi semula jadi atau nyata khayalan atau
• Gambar yang dihasilkan secara
• Gambar yang dihasilkan sama seperti imaginasi atau khayalan. imaginasi
yang asal tanpa ada pengurangan atau berdasarkan
• Umumnya terdapat pada ilustrasi kreativiti seorang
penambahan dari segi bentuk dan warna. buku cerita, komik atau novel. ilustrator
• Selalu digunakan dalam penghasilan ilustrasi
untuk setem.
Contoh ilustrasi alam semula jadi

pada setem Ilustrasi industri dan teknikal
• Lukisan mekanikal yang diolah
dalam bentuk dua dimensi (2D)
atau tiga dimensi (3D).
• Digunakan sebagai idea
penghasilan ciptaan produk industri.
Ilustrasi dekoratif
• Gambar yang dihasilkan untuk Contoh ilustrasi industri untuk
menghiasi karya pada olahan menggambarkan rekaan sebuah kereta
gaya tertentu.
Ilustrasi maklumat
Contoh ilustrasi dekoratif
yang digunakan pada kad • Ilustrasi yang bermaklumat dan tersusun
jemputan kemas dipaparkan dalam bentuk rajah,
jadual, carta, pelan dan peta.
• Digunakan untuk pembentangan.
Contoh ilustrasi maklumat bagi

sesuatu pembentangan data
Ilustrasi karikatur Ilustrasi animasi

• Gambar yang mempunyai bentuk lucu • Ilustrasi yang dikaitkan dengan
atau memiliki ciri khas yang tertentu. penceritaan dan karakter watak
• Biasanya digunakan dalam surat khabar dalam sesuatu cerita animasi.
atau majalah. • Kebiasaannya dihasilkan secara
berturutan (sequential) melebihi
satu keping.
Contoh ilustrasi karikatur
Contoh ilustrasi animasi berdasarkan watak
184 185
F P
Langkah memasukkan sesuatu imej ke dalam ruang lembaran kerja disebut sebagai menyisip imej.
seperti berikut:
Photshop dan Adobe Illustrator. Beza antara kedua-duanya ialah Adobe Illustrator merupakan perisian
bagi aplikasi berasaskan vektor manakala Adobe Photoshop berasaskan raster. Buka perisian Adobe Illustrator. Pada Menu Utama klik File > New. Kemudian, tetapkan nama
Kedua-dua perisian ini diperlukan kerana Adobe Illustrator biasanya digunakan untuk menghasilkan dan saiz fail. Klik Create.
gambar-gambar lakaran awal untuk memberikan kesan efek visual yang lebih menarik, rekaan tersebut
boleh dieksport ke Adobe Photoshop. Buka perisian Adobe
Illustrator
Tools
Senarai nama jenis alat berserta contoh simbol dan fungsi yang ada dalam perisian Adobe Illustrator
(vektor) adalah seperti berikut:
Jadual 4.9 Jenis tool berserta contoh simbol dan fungsinya
Tool Fungsi asas tool
Digunakan untuk memilih objek tunggal atau sebahagian

Selection
objek dalam imej.
Klik Create New dan
Direction tetapkan nama fail sebagai
Digunakan untuk menggerakkan imej.
selection “Trace”
Digunakan untuk membina garis lurus dan melengkung

Pen
serta untuk melukis objek.
Klik Create
Type Digunakan untuk susun atur teks.

Pilih File > Place. Pilih fail imej yang mahu disisipkan ke dalam fail yang sudah dinamakan tadi. Klik
Place. Imej yang mahu disisipkan sudah berada dalam fail lembaran kerja.
Digunakan untuk meletakkan warna pada objek yang

Painting
telah dilukis.
Pilih File > Place

Digunakan untuk memadam apa-apa yang tidak
Eraser
dikehendaki.
Digunakan untuk mengambil sampel warna untuk

menentukan latar depan atau warna latar baharu. Anda
Eyedropper
boleh mengambil sampel daripada gambar aktif atau dari
tempat lain dalam skrin dengan menggunakan tool ini.
Digunakan untuk menggerakkan paparan atau lembaran

Hand
kerja pada tetingkap ilustrasi.
Digunakan untuk membesarkan dan mengecilkan

Zoom
paparan.
Pilih imej pilihan > Place
186 187
Akt A KTIVITI Inkuiri Kemahiran

Abad ke-21
3. Namakan jenis ilustrasi di bawah.
Tajuk: Kepentingan Ilustrasi

Objektif: Menyatakan kepentingan ilustrasi.
Bahan dan Peralatan: Komputer, Internet, majalah dan surat khabar.
Cara Pelaksanaan:
Langkah 1
Secara berkumpulan, cari imej digital dalam
laman web atau sumber bahan bercetak
mengikut jenis ilustrasi.
Langkah 2
Buat salinan imej dan muat turun imej ke
dalam komputer (jika daripada sumber ____________________ ____________________ ____________________
Internet). Gunting imej dan kumpulkan (jika
daripada bahan bercetak).
4. Lengkapkan jadual berikut dengan menyatakan nama dan fungsi alat.

Langkah 3
Bincangkan kepentingan ilustrasi dan Nama tool Simbol Fungsi tool
jenis-jenis ilustrasi.
Selection
Langkah 4
Bentangkan hasil perbincangan kumpulan
dan dapatkan pandangan kumpulan lain.
Pen
Type
L ATIHAN Eyedropper
1. Terangkan maksud ilustrasi.

_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
188 189
Proses melakar imej menggunakan teknik surihan (tracing) dalam P

sesuai
Teknik surihan (tracing) merupakan proses menekap imej dengan menggunakan alat surihan yang
Alat membina objek asas
sesuai iaitu pen tool.
Terdapat alat tertentu yang boleh digunakan untuk membina objek asas bagi tujuan tersebut. Alat
yang biasa digunakan bagi membina objek asas adalah seperti berikut:
Membuat surihan menggunakan alat pen asas (Pen Tool)
Pilih Pen Tool di Tool Box. Mulakan kerja surihan mengikut keseluruhan imej sehingga selesai. Surihan
yang telah dibuat boleh dikemaskan dengan mengubah Anchor Point. Contohnya, untuk melengkungkan
garisan, klik dimana-mana Anchor Point dan gerakkan point tersebut mengikut kesesuaian lengkungan
yang ingin diubah. Klik Object > Clipping Mask > Make dan lihat hasil.
Rectangle Ellipse Polygon Star
Rajah 4.19
Langkah-langkah membina objek asas
Pilih Pen Tool
Rectangle
Pastikan tiada warna Pilih Rectangle Tool

di sini
Bina bentuk segi empat pada lembaran
kerja. Ukuran bentuk objek segi empat
Mulakan kerja surihan
boleh diubah secara manual dengan
mengikut keseluruhan imej
dwiklik pada Rectangle Tool
sehingga selesai
Surihan boleh dikemaskan dengan

mengubah Anchor Point
Ellipse
Pilih Ellipse Tool Bina bentuk bulatan dengan mengheret

tetikus sama ada ke kanan atau ke kiri.
Dwiklik pada Ellipse Tool untuk menukar
ukuran bentuk bulatan
Klik Object >

Clipping Mask > Make
Hasil
190 191
Polygon Alat membina teks

Alat yang biasa digunakan untuk membina teks dalam Adobe Illustrator ialah Type Tool. Namun,
Dwiklik pada lembaran kerja. Anda boleh Vertical Type.

menukar radius dan bilangan sisi bentuk
Jadual 4.10 Alat teks dan kegunaan
Pilih Polygon Tool di Panel menu Polygon Tool. Jumlah sisi
yang dipilih akan membentuk Polygon
Alat Kegunaan
Alat ini digunakan untuk menaip tulisan secara
Type mendatar sahaja.
Alat ini digunakan untuk menaip tulisan mengikut
Type On A Path garis lengkungan yang dibina.
Alat ini boleh digunakan untuk menaip dengan
Vertical Type arah tulisan menegak ke bawah.
Langkah-langkah membuat tulisan mendatar
Pilih Type Tool
Taip teks
Jika anda ingin membina bentuk segi
tiga, tukar jumlah sisi kepada tiga dan
lihat hasilnya
Star
Langkah membuat tulisan melingkar atau melengkung

Bentuk bucu setiap sisi objek bintang
boleh diubah mengikut kehendak yang
Pilih Star Tool diperlukan
Pilih Ellipse Tool
Buat bentuk
192 193
• Klik dan seret Type Tool (ikon T pada Tool Bar sebelah kiri) seterusnya muncul menu tambahan. Cari
dan pilih Type on Path Tool. Menyunting objek menggunakan
• Taip teks yang dikehendaki, kemudian tetapkan saiz fon.
• Pada Menu Utama, pilih Type > Size. Murid boleh mengatur posisi lengkungan dengan mengubah jenis
fon dan jarak huruf pada panel Type yang sedang aktif.
• Teks melengkung akan terhasil. Murid bebas mengubahnya dengan membuat pilihan pada panel text
Kerja-kerja penyuntingan objek boleh
yang ada iaitu sama ada menukar jenis fon, saiz fon, Spacing atau Leading.
Adobe Illustrator. Sistem ini berfungsi untuk
menganalisis garis bagi menghasilkan
Klik Type > Size. Tetapkan ukuran fon bentuk tertentu.
membuka Menu Utama > Window.
Pilih Type on Path Tool

Taip teks
Unite: Minus Front: Intersect:

Menggabungkan dua objek atau Memotong objek paling bawah Memotong objek dengan
lebih menjadi satu kesatuan Path. dengan objek lain di atasnya. meninggalkan kawasan yang
saling bertindih (overlapping
path) antara dua objek.
Hasil
Langkah membuat tulisan secara menegak ke bawah

• Buka fail New.
• Pada Tool Bar, klik dan seret alat Type dan tetingkap menu selanjutnya akan keluar. Pilih Vertical Type
Tool. Dengan Vertical Type Tool, mulakan menaip teks pada lembaran kerja.
Pilih Vertical Type Tool Divide: Crop: Expand:

Membahagikan objek yang Memotong dua objek atau lebih Menghasilkan Compound Object
bertindih antara satu sama lain. sama seperti di Intersect pada dengan klik Expand pada dua
Perlu Ungroup semua menjadi Shape Modes. Beza cara ini boleh objek yang akan membentuk satu
objek yang lain. dilakukan pada lebih daripada objek baharu. Objek asal yang
satu objek, (objek paling atas sudah bertukar menjadi objek
menjadi pemeran utama). baharu tidak boleh diedit semula.
Taip teks
194 195
• Buka File > New dan namakan fail. •

• Gunakan Rectangles Tool dan bina dua imej segi empat sama dan tindihkannya.
•
•
Pilih Minus front

Pilih Rectangle Tool
Bina dua imej segi empat sama dan

tindihkannya
Pilih Unite pada panel
• Gunakan alat Rectangles dan bina dua imej segi empat sama.
• Gunakan alat Ellipse dan bina satu imej bulat.
• Tindihkan imej segi empat sama dan imej bulat di atas satu imej segi empat.
• Aktifkan ketiga-tiga imej. Kemudian klik Minus front.
Pilih Minus front
Bandingkan hasilnya.
196 197
Proses mewarna objek menggunakan alat dan Cara mewarna objek dan garisan menggunakan I n f o Me narik
INFO
Fill Stroke Swatches
Tetapan warna boleh diubah sama ada
• Buka fail New, gunakan Rectangle Tool untuk membina Grayscale, CMYK dan RGB pada menu
Pewarnaan objek dalam Adobe Illustrator menggunakan panel palet imej segi empat sama. Aktifkan pallet warna Swatches
warna dan alat pewarnaan yang ada pada Tool Bar. Untuk mewarna, Color Mode. Pilihan dibuat mengikut
di Window > Swatches. tujuan kegunaan karya, sama ada untuk
pilih objek yang ingin diwarnakan dengan menggunakan Selection • Pilih objek yang hendak diwarnakan dengan Selection Tool. paparan skrin atau cetakan. Contohnya,
Tool dengan memilih warna pada panel palet warna atau Tool Color. • Tukar warna di Fill untuk mengubah warna objek. jika memilih untuk cetakan, Color Mode
Dua alat pewarnaan yang penting di Tool Bar ialah Fill dan Stroke. • Tukar warna di Stroke untuk mengubah warna pada yang sesuai adalah CMYK.
garisan luar objek.
Sebelum mewarnakan sesuatu objek, Fill atau Stroke perlu diaktifkan
terlebih dahulu dengan cara klik pada Fill atau Stroke. Apabila Fill
berada di atas Stroke bermaksud Fill sedang aktif manakala apabila
Stroke berada di atas Fill bermakna Stroke sedang aktif.
Color Gradient None
Rajah 4.20 Alat pewarnaan

pada Tool Bar dalam Adobe
Illustrator
Fill
Stroke
Color Panel
Color Panel merupakan panel
yang berisi palet warna yang
pelbagai. Bagi mewarna objek
dengan menggunakan Color Panel,
pilih objek yang ingin diwarnakan
dengan Selection Tool dan warna
yang ingin digunakan. Pilih Windows > Swatches
Cara mewarna objek menggunakan Paint Tool
Rajah 4.21 Color Panel
Bina objek pilihan
Warna pada Color Panel

boleh diubah iaitu daripada
RGB ke CMYK atau sebaliknya.
Caranya dengan klik pada
hujung atas sebelah kanan
panel, kemudian pilih format
warna yang diinginkan. Klik Live Paint Bucket pada Tool Bar
Pilih warna yang dikehendaki di Swatches dan klik

Rajah 4.22 Cara mengubah format warna pada Color Panel pada objek yang ingin diwarnakan
198 199
Cara menambah Gradient ke dalam objek menggunakan Gradient Tool dan Cara mewarna menggunakan Eyedropper Tool
• Aktifkan Selection Tool.

• Pilih Window > Appearance pada Menu Utama. Panel Appearance akan terpapar.
Pilih Window > Appearance
Pastikan palet warna aktif.

Gerakkan Eyedropper Tool
ke palet warna
Fungsi Appearance Pilih Eyedropper Tool

• Add New Fill: Menambahkan Fill baru
• Add New Stroke: Menambahkan Stroke baru
• Duplicate Item: Membuat salinan daripada item Klik dan seret mana-mana
sedia ada slider untuk mengubah
• Remove Item: Menghapus item yang sudah ada warna
• Clear Appearance: Menghapuskan paparan
• Bagi menambah Gradient warna pada objek, pilih Window > Gradient di Menu Utama.
• Pada Panel Gradient mempunyai beberapa pilihan seperti Linear, Radial atau Freedom. Warna boleh • Klik pilihan warna pada palet warna dan secara automatik objek yang hendak diwarnakan sudah
diubah pada panel ini. Seret Slider mengikut kesesuaian. Setiap perubahan yang dilakukan boleh berubah warna.
terus dilihat pada objek yang telah dipilih.
Warna boleh diubah di panel

Linear, Radial atau Freedom
Pilih Window > Gradient
Klik warna pilihan

di palet warna
Slider yang boleh diseret mengikut Objek secara automatik akan

kesesuaian berubah warna
200 201
Penjanaan kesan khas objek mengikut kesesuaian Kesan Artistic Klik Effect > Effect Gallery > Artistik > Cut Out.
Imej boleh disunting dengan menggunakan alat dan pilihan
Magic Wand Tool Y

yang mampu memberikan pelbagai kesan kepada imej.
• Menggunakan imej yang telah disurih sebelum ini, pergi ke Menu Utama dan pilih Effect > Effect Gallery.
Kesan Brush Strokes Klik Effect > Effect Gallery > Brush Strokes > Ink Outlines.
Effect > Effect Gallery
• Terdapat pelbagai pilihan dalam Effect Gallery seperti Artistic,

Brush Strokes, Distort, Sketch, Stylize dan Texture.
Kesan Distort Klik Effect > Effect Gallery > Distort > Ocean Ripple.
202 203
Kesan Sketch Klik Effect > Effect Gallery > Sketch > Graphic Pen.
M
penjajaran (Alignment) dan penyusunan (Arrangement)
elemen seperti imej dan teks dalam satu halaman kerja. Bagi memudahkan kerja penghasilan karya
boleh diurus dengan pelbagai cara dan akan memudahkan proses mereka bentuk sesuatu rekaan.
Panel Layer
Panel Layer ialah satu panel yang terdapat beberapa item untuk mengatur Layers. Berfungsi seperti
beberapa helaian kertas di atas skrin komputer. Pada panel layer, pelbagai olahan untuk kerja reka
bentuk seperti menambah bilangan Layers, mengatur hierarki lapisan Layers, mengubah suai Layers
dan menyusun pelbagai elemen reka bentuk yang sedang digunakan boleh dibuat.
Menamakan Layer
Setiap lapisan layer boleh 1
Kesan Stylize Klik Effect > Effect Gallery > Stylize > Glowing Edges.
dinamakan mengikut
kehendak. Klik pada lapisan
layer dan namakan layer
2
Menambahkan bilangan Layer
Kesan Texture Klik Effect > Effect Gallery > Texture > Stained Glass. Lapisan layer boleh ditambah seberapa
banyak yang dikehendaki. Klik pada
sebelah kanan atas panel layer dan pilih
New Layer
3
Mengatur hieraki lapisan Layers
Lapisan layer yang banyak boleh disusun
mengikut hieraki. Aktifkan dua lapisan layer
kemudian klik pada sebelah kanan atas
panel layer dan pilih Reverse Order
204 205
Jika terdapat banyak teks dan imej yang digunakan dalam lembaran kerja serta tidak berada pada
dalam kedudukan yang sama maka penjajaran boleh dilakukan dengan cara berikut:
• Klik Window > Align. Panel Align sudah aktif.

Hari Flora dan Fauna
1. Penjajaran Teks dan Imej
• Di Panel Layer, klik layer yang hendak dijajarkan.
Pilih Window > Align

Pilih layer yang
hendak dijajarkan
Sedunia
(a) Horizontal Align Left

• Horizontal Align Left
• Teks dan imej boleh
dijajarkan selari ke

sebelah kiri dengan
kemas.
Sedunia
Sedunia

(b) Horizontal Align
Center
Sedunia
• Teks dan imej

dijajarkan ke
bahagian tengah
Sedunia
kerja. Sedunia
Sedunia Hari Flora dan Fauna
(c) Horizontal Align

(a) Vertical Align Top
• Teks dan imej
(b) Vertical Align
Center
(c) Vertical Align Down
• Teks dan imej
Right
dijajarkan selari ke • Teks dan imej dijajarkan ke
• Teks dan imej sebelah atas dengan dijajarkan ke bahagian bawah
dijajarkan ke kemas. bahagian tengah halaman kerja.
bahagian kanan halaman kerja.
Sedunia halaman kerja.
206 207
2. Penyusun imej dan teks P

Imej dan teks disusun dengan baik menggunakan menu Distribute Objects di panel Align. Menu
1 Editorial
Distribute Objects memberikan banyak pilihan susunan seperti berikut:
Hari Flora dan Fauna Hari Flora dan Fauna Hari Flora dan Fauna tertentu bagi menyampaikan mesej dan informasi dengan jelas kepada audiens. Kebanyakan
penyampaian informasi melalui ilustrasi yang nyata supaya maklumat atau informasi dapat
disalurkan dengan baik.
Sedunia Sedunia Sedunia

(a) Vertical (b) Vertical (c) Vertical
Distribute Top Distribute Center Distribute Bottom
Teks dan imej disusun Teks dan imej disusun Teks dan imej disusun
selari ke sebelah atas ke bahagian tengah ke bahagian bawah
dengan kemas. halaman kerja. halaman kerja.
Kebiasaannya menggunakan ilustrasi berbentuk Setiap rekaan karya muka depan buku
karikatur atau kartun ringkas dengan mengangkat atau majalah mesti ada tajuk, informasi
sesuatu isu semasa yang serius tetapi digambarkan ringkas berkaitan kandungan, nama
dengan cara lebih santai dan menghiburkan. penerbit, keluaran dan nama penulis.
Muka depan majalah

Komik
atau buku
Sedunia Editorial
Poster Surat khabar
Rekaan yang mempunyai informasi Penggunaan ilustrasi penting untuk membantu

yang tersusun dan mudah untuk menyampaikan berita menjadi lebih jelas dan
Hari Flora dan Fauna Hari Flora dan Fauna Hari Flora dan Fauna difahami oleh audiens. menarik.
Sedunia Sedunia Sedunia
(a) Horizontal (b) Horizontal (c) Horizontal

Distribute Left Distribute Center Distribute Right
Teks dan imej disusun Teks dan imej disusun Teks dan imej disusun
selari ke sebelah kiri selari ke bahagian selari ke sebelah
dengan kemas. tengah dengan kemas. kanan dengan kemas.
208 209
2 Imaginatif
• Buka fail imej yang telah disurih sebelum ini.

jenis iaitu konseptual dan artistik. Namun, karya jenis ini divisualkan dalam gabungan komposisi • Klik Menu Utama > File > Open.
imej yang sangat kreatif dan menarik. • Pilih fail imej > Open.
Klik File
Konseptual Klik Open

Dibentuk daripada hasil gabungan idea kreatif pereka yang menggabungkan
beberapa imej dan disusun atur mengikut kreativiti dan khayalan pereka
Pilih fail imej
berdasarkan sesuatu isu. Mesej yang tersirat perlu diterjemahkan oleh
audiens melalui penghayatan imaginasi. Boleh dihasilkan secara manual
ataupun dengan menggunakan perisian komputer.
Klik Open
• Pilih satu imej sebagai latar belakang.

• Klik Menu Utama > File > Place.
• Pilih imej Background.png dan klik Place.
Klik File
Artistik
Karya yang berkonsepkan sesuatu isu, namun kerja penghasilan akan
melibatkan manipulasi imej yang memerlukan kreativiti seseorang
pereka terhadap penggunaan teknik yang pelbagai bagi mewujudkan Klik Place
nilai estetik sesuatu karya.
Pilih imej Background.png
Hasil
Klik Place
210 211
• Untuk arahan Send To Back bagi subjek bunga, klik pada imej background dan pergi ke Menu Utama.
Pilih Object > Arrange > Send To Back. • Pilih Type Tool dan bina teks. Pilih jenis fon dan warna yang bersesuaian untuk digunakan. Pastikan warna
• Untuk memasukkan efek artistik, klik pada subjek bunga dan pada Menu Utama, pilih Effect > Effect teks yang dipilih kontras dengan imej dan latar halaman kerja agar lebih jelas untuk dibaca.
Gallery > Artistic > Cutout. •
Klik Object Klik Effect yang telah dipelajari mengikut kesesuaian dan kreativiti sendiri.
• Pilih Effect > Stylize > Drop Shadow untuk membuat kesan kepada teks yang dibina.
Klik Arrange
Klik Send To Back
Type Tool >

bina teks
Pilih Effect Gallery > Pilih Effect > Stylize > Drop Shadow
Artistik > Cutout
Klik subjek
• Pilih Pen Tool dan bina Path dengan melakar pada bahagian dalam subjek bunga.
• Fill warna pada Path yang sudah siap dibina.
• Buat kemasan pada rekaan dan klik File > Save As. Klik Save untuk menyimpan fail akhir.
Klik File
Pilih Pen Tool

Klik Save As
Gunakan Pen Tool

dan bina Path
Fill warna pada Path
Klik Save
Hasil
212 213
Akt A KTIVITI 1 Kreatif Kemahiran

Abad ke-21
Rumusan
Tajuk: Penghasilan Ilustrasi Imaginatif
Objektif:
Bahan dan Peralatan: Komputer dan perisian suntingan.
Cara Pelaksanaan:
Langkah 1
Secara individu, hasilkan satu rekaan ilustrasi imaginatif • Digunakan dalam surat khabar, majalah, buku, papan
mengikut kreativiti. iklan dan televisyen.
• Membantu menyampaikan maklumat dan
Langkah 2 mempromosikan produk.
Murid perlu menggunakan perisian penyuntingan dengan •
mengaplikasikan Pen Tool yang telah dipelajari. menjadi lebih menarik.
Langkah 3 2. Fitur dan fungsi kamera digital

Cetak hasil karya dan serahkan kepada guru. • Jenis- jenis kamera digital
•
• Resolusi: Megapiksel (MP), Pixel Per Inch (PPI) dan

Dot Per Inch (DPI)
L ATIHAN • Perbezaan ukuran saiz imej: 3R, 4R, 5R, 6R, 8R, 10R,
12R
•
1. Nyatakan maksud teknik surihan.
2. Apakah tool dalam perisian Adobe Illustrator yang boleh digunakan bagi membina objek asas? • Exposure triangle (ISO, Shutter Speed, Aperture)
Tool Objek asas Tool Objek asas • Kesan dan teknik pencahayaan
Digital
• Medan fokus (Depth of Field)
5. Menilai penggunaan komposisi rule of thirds

•
3. Gaya teks boleh dipelbagaikan dengan menggunakan alat Type. Berapakah jumlah gaya teks •
yang boleh dibina? •
A 2 C 4
B 3 D 5
. • Saiz
___________________________________________________________________________ • Kecerahan
• Warna
5 Filter dalam galeri Effect.
(a) ___________________ (b) ___________________ (c) ___________________
• Editorial
6. Penyampaian informasi melalui ilustrasi boleh mempengaruhi emosi seseorang. Berikan • Kreatif
pendapat anda.
• Komersial
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
214 215
dan resolusi imej Ref.
Refleksi
• Mod warna: Elemen penting dalam proses • Selection Tool
manipulasi imej digital. Terdiri daripada RGB, • Crop dan Slice Tool Tandakan ( ) pada tahap penguasaan anda.
CMYK dan grayscale. • Measuring Tool
• Saiz imej: Dipengaruhi oleh jumlah piksel pada • Retouching Tool Selepas mempelajari modul ini, saya dapat:
sesuatu imej. • Painting Tool TIDAK
FAHAM
• Resolusi imej: Bilangan piksel dalam imej. • Drawing dan Type Tool FAHAM
8. Teknik manipulasi imej: 3. Menyunting imej

• Photomerge, photocollage •
dan superimpose. •
• Lasso
exposure triangle (ISO, Shutter speed,
7. Menyunting warna imej dan teks Manipulasi
• Fitur kecerahan atau kontras Imej Digital
• Fitur variasi warna 4. Membuat salinan imej Menilai penggunaan komposisi rule of thirds
• Fitur Kesan khas - Filter dan • Fitur Copy and Paste
Blending
6. Menyisip dan menyunting teks ke atas imej TIDAK

• Memasukkan teks mengunakan Type Tool. • Warp Tool 4.2 Manipulasi Imej Digital FAHAM
• Skew Tool FAHAM
• Menyunting teks dari segi jenis, ketebalan • Scale Tool • Distort Tool Menjelaskan keperluan pengubahsuaian mod warna, saiz dan resolusi imej asal dalam
dan ukuran huruf, serta warna pilihan. • Rotate Tool • Perspective Tool
2. Fungsi alat dan 3. Melakar imej 4. Membina objek

1. Kepentingan (Selection) mengikut kesesuaian.
menggunakan asas menggunakan
ilustrasi
dalam perisian teknik surihan
• Maksud
(tracing) dengan ilustrasi yang
ilustrasi
• Mengenali alat alat berbeza dalam sesuai
• Kepentingan
• Rectangle Tool Menyisip dan menyunting teks mengikut kesesuaian.
ilustrasi
ilustrasi dalam vektor • Ellipse Tool
• Jenis-jenis
perisian ilustrasi • Pen Tool • Polygon Tool warna yang sesuai.
ilustrasi
• Star Tool
Photomerge, photocollage,
dan superimpose.
10. Menghasilkan 5. Membina teks
TIDAK
menggunakan alat 4.3 Ilustrasi Imej Digital FAHAM
FAHAM
ilustrasi:
• Editorial Ilustrasi Imej Digital yang sesuai
• Imaginatif • Type
• Type On A Path
• Vertical Type
9. Susun atur objek 8. Menjana kesan 7. Mewarna objek 6. Menyunting objek

khas objek menggunakan
• Menguruskan imej menggunakan alat gabungan (Subtract), Pembahagian (Divide), Pencantuman (Union/Unite) dan Pemotongan (Crop).
dan teks dengan warna yang • Unite
yang sesuai sesuai • Minus Front
Layer. • Effect Gallery – Menjana kesan khas objek mengikut kesesuaian dengan menggunakan alat
• Swatches • Intersect
• Menyusun imej Artistic, Brush • Paint Tool • Expand
dan teks. Strokes, Distort, • Gradient Tool • Crop Layer, penjajaran (alignment) dan
• Menjajarkan imej Sketch, Stylize, • Eyedropper • Divide penyusunan (arrangement).
dan teks. Texture Tool
216 217
8.
Pengukuha n
Teknik komposisi yang membahagikan kawasan foto menjadi
tiga bahagian sama ada secara menegak atau mendatar
L .P
Pernyataan di atas merujuk prinsip komposisi ________________________________ dalam
1. Pilih penyataan yang menepati maksud ilustrasi teknikal.
A. Mementingkan prinsip ruang.
B. Banyak digunakan dalam industri fesyen.
C. Digubah dalam objek geometri dua dan tiga dimensi.
dirakam. Berikan tiga jenis penyuntingan yang biasa dilakukan.
D. Proses penghasilan menggunakan perisian komputer.
(a) ________________________________
(b) ________________________________
_____________________________________________________________________________ (c) ________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
4. Lengkapkan jadual di bawah.

Jenis Fitur
Kamera digital poket

(Compact camera)
Kamera digital SLR
Kamera perantaraan
(Bridge camera)
Kamera telefon pintar

(Smartphone camera)
5. Jelaskan perkaitan antara resolusi dengan hasil cetakan. 12. Kerja penyuntingan boleh dilakukan secara memangkas (cropping) dan memilih (selection)
_____________________________________________________________________________ imej. Namakan alat yang boleh digunakan untuk memangkas imej dan memilih imej.
_____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________
6. Berapakah jumlah resolusi yang sesuai digunakan bagi bahan bercetak seperti banner dan poster?
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
7. Nyatakan dua teknik pencahayaan yang boleh memberikan kesan yang berbeza terhadap hasil
gambar anda.
(a) ________________________________
(b) ________________________________
(a) ______________________ (b) ______________________ (c) ______________________
218 219
14. Teks boleh disunting agar lebih menarik dengan membuat beberapa perubahan iaitu
REKA BENTUK
(a) ________________________________.
(b) ________________________________.
(c) ________________________________.
15. Apakah perbezaan antara photomerge, photocollage dengan superimpose?

_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
GRAFIK DIGITAL
16. Teknik superimpose menambah sesuatu imej lain ke atas imej yang sudah ada bagi menimbulkan
kesan baharu pada imej asal secara keseluruhannya. Namun adakalanya teknik ini diguna pakai
bagi mengelirukan pandangan mata. Pada pandangan anda, mengapakah teknik superimpose
TINGKATAN 5
imej foto boleh disalah guna?
_____________________________________________________________________________ MODUL 5
_____________________________________________________________________________
PENGHASILAN KARYA
GRAFIK DIGITAL
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________ MODUL 6
REKA BENTUK
18. Namakan kegunaan jenis ilustrasi di bawah. PENERBITAN MEJA
Jenis Ilustrasi Kegunaan (DESKTOP PUBLISHING)
Illustrasi dekoratif
MODUL 7
Ilustrasi karikatur KEUSAHAWANAN
Ilustrasi industri dan teknikal
_____________________________________________________________________________.
20. Tandakan ( ) pada simbol Tool Type yang digunakan untuk menaip tulisan secara mendatar.
.
(i) Unite ___________________________________________
(ii) Minus Front ___________________________________________
(iii) Intersect ___________________________________________
(iv) Divide ___________________________________________
(v) Crop ___________________________________________
(vi) Expand ___________________________________________
220 221
MODUL 5 Dalam modul ini, murid akan diperkenalkan dengan identiti korporat, pengiklanan dan pembungkusan.
Identiti korporat merupakan satu daripada elemen penting yang perlu dihasilkan dengan menekankan
aspek kandungan, nilai estetik dan bermakna. Penghasilan identiti korporat yang menarik dan berkesan
akan menjadikan sesuatu rekaan itu mudah diingati. Promosi bagi tujuan pengiklanan yang dihasilkan
PENGHASILAN KARYA juga akan lebih menarik perhatian audiens. Selain itu, murid juga turut didedahkan dengan lakaran
yang baik serta menampilkan ciri rekaan yang unik akan menyebabkan audiens lebih tertarik.
GRAFIK DIGITAL
STANDARD KANDUNGAN
5.2 Pengiklanan
5.3 Pembungkusan
Objektif
kepentingan identiti korporat. Kata Kunci

• Menganalisis lakaran logo identiti korporat iaitu •
pictorialmarks, wordmarks dan combination. • Logo
• Membolehkan murid-murid menghasilkan rekaan Kopi • Pengiklanan
identiti korporat, bahan promosi dan rekaan Londa Menu Kopi Londa
pembungkusan yang kreatif. •
HOT ICE BLENDED •
• Menjelaskan maksud, kepentingan dan Americano RM7 BAHARU!
keperluan pengiklanan. Cappucino RM7 Pop Corn • Bahan promosi
Hazelnut RM7 Caramel Latte RM12 • Pembungkusan
• Menghasilkan bahan promosi untuk pengiklanan. Cappucino RM10
Mocha RM7
• Menjelaskan maksud, kepentingan dan maklumat Caramel Latte RM7 Hazelnut RM10 • Label
rekaan label pembungkusan. Butterscotch RM7 Caramel Latte RM10 • Reka bentuk
Butterscotch RM10
• Mengenal pasti jenis lakaran dan ciri rekaan label •
pembungkusan yang baik.
Hasil pembelajaran
• Murid boleh menghasilkan dan membuat lakaran
idea rekaan logo berdasarkan identiti korporat.
• Murid boleh mengaplikasikan penggunaan logo
berdasarkan identiti korporat.
• Murid boleh menghuraikan, membanding beza
dan menyesuaikan maksud, kepentingan jenis
media dan bahan promosi pengiklanan.
• Menyediakan dan menghasilkan lakaran rekaan
label pembungkusan.
• Murid boleh menganalisis dan membuat
pembungkusan yang baik.
222 223
REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 5 MODUL 5 l PENGHASILAN KARYA GRAFIK DIGITAL
5.1 Identiti Korporat Maksud logo

S.P
Logo ialah lambang khas sesuatu pertubuhan yang tersirat dengan maksud tertentu. Dalam identiti
D Murid boleh: korporat, logo ialah tanda pengenalan identiti syarikat, kelab dan persatuan atau organisasi yang
direka bentuk agar mudah dikenali oleh audiens.
Identiti korporat ialah: korporat.
5.1.2 Menerangkan kepentingan • Rekaan logo menunjukkan matlamat, konsep dan tema yang disasarkan oleh
logo dalam identiti korporat. syarikat.
• Elemen visual yang dipilih bagi mewakili sesebuah 5.1.3 Melakar logo:
syarikat secara menyeluruh. (i) Pictorialmarks
• Rekaan logo diperlukan untuk membezakan keunikan syarikat agar mudah
• Tanda pengenalan jenama produk dan (ii) Wordmarks
dikenali oleh audiens.
perkhidmatan syarikat. (iii) Combination
• Boleh dikenali melalui logo, slogan syarikat atau 5.1.4 Menghasilkan reka bentuk
rekaan label pembungkusan produk. logo yang bersesuaian • Rekaan logo syarikat amat penting dalam mengekalkan identiti korporat di mata
dengan identiti korporat audiens menerusi elemen berikut:
dengan menggunakan
5.1.5 Menghasilkan rekaan identiti

korporat menggunakan logo
yang telah dipilih. Nama
Logo Warna syarikat
Penggunaan warna Nama yang sesuai,
seperti di bawah: yang mewakili yang menarik ringkas dan senang
produk. perhatian audiens. diingati membentuk
Cawan Buku Cenderahati identiti korporat
syarikat.
Pen
Bangunan
Sampul surat
Kepala surat Kenderaan
Kad perniagaan Kemeja-T
224 225
Kepentingan logo dalam identiti korporat Lakaran logo

Antara kepentingan logo dalam identiti korporat ialah: Terdapat tiga jenis logo:
Jenis logo
1 Menarik perhatian
Logo digunakan untuk menarik perhatian audiens.
2 Tanggapan awal
Pictorialmarks Wordmarks Combination
Logo dapat memberi kesan yang positif atau tanggapan awal yang baik terhadap produk
ketika audiens melihat logo kali pertama.
Rajah 5.1 Jenis logo

3 Asas kepada identiti jenama syarikat
Logo sebagai asas kepada identiti dan jenama syarikat. Pictorialmarks
• Logo yang menggunakan ikon atau gambar sebagai

lambang atau tanda pengenalan syarikat.
4 Mudah diingati • Ciri ikon atau gambar yang ringkas berfungsi untuk
membolehkan logo syarikat mudah dikenal pasti
Logo sebagai asas identiti visual yang ringkas dan mudah diingati oleh audiens.
sejurus dilihat.
Persekutuan Jabatan Penerangan
Pengakap Malaysia Malaysia
5 Menonjolkan keunikan syarikat atau produk barangan

Logo menonjolkan keunikan syarikat berbanding dengan syarikat pesaing agar produk Wordmarks
mudah dikenali oleh audiens.
• Logo yang menggunakan fon sebagai lambang atau
tanda pengenalan syarikat.
6 Meyakinkan audiens •
berfungsi untuk membina jenama dan mudah
dan identiti barangan atau perkhidmatan yang ditawarkan. diingati.
7 Menjamin kesetiaan pengguna

Logo dapat meningkatkan dan menjamin tahap kesetiaan pengguna terhadap sesuatu
barangan yang dibeli. Combination
• Logo yang menggabungkan penggunaan ikon atau

gambar dan fon atau penggunaan gabungan antara
8 Jangkaan audiens tanda abstrak dan maskot sebagai lambang atau
tanda pengenalan syarikat.
Logo merupakan perkara pertama yang dicari oleh audiens untuk mengenali jenama.
• Gabungan antara ikon dan gambar atau tanda
abstrak dan maskot berfungsi membentuk imej
yang lebih menyeluruh dan ringkas.
226 227
Contoh lakaran logo adalah seperti berikut:
Sumber ilham: Pictorialmarks Sumber ilham: Wordmarks

Pokok sansevieria atau Kerusi
lidah mentua
Combination
Sumber ilham: Pictorialmarks

Rumah kotak
Sumber ilham: Combination

Buku
Wordmarks
228 229
Penghasilan reka bentuk logo yang bersesuaian dengan identiti korporat Langkah 2: Lakaran kecil
Dalam lakaran kecil, beberapa proses terlibat iaitu:
Terdapat tiga fasa dalam menghasilkan reka bentuk logo, iaitu: Proses menghasilkan
Contoh lakaran kecil mengikut jenis logo
lakaran kecil
Fasa 1 Fasa 2 Fasa 3
(a) Pelbagaikan lakaran Pictorialmarks
mengikut jenis-jenis logo.
Proses pengolahan idea Proses melukis logo Proses mencetak logo
menggunakan perisian
Rajah 5.2 Fasa penghasilan reka bentuk logo
Sebelum fasa 1 ini dijalankan oleh murid, tema yang bersesuaian dengan identiti korporat diperlukan. Wordmarks
Contoh tema yang dipilih ialah biskut, iaitu gabungan antara perniagaan Internet dengan aneka biskut.
Fasa 1
Proses pengolahan idea untuk menghasilkan reka bentuk logo melibatkan empat langkah seperti
berikut:
Combination
Langkah 1: Kajian lapangan
Dalam kajian lapangan, beberapa proses terlibat iaitu:
Proses menjalankan Keterangan dan contoh gambar sumber inspirasi untuk

kajian menjana idea
(a) Tentukan matlamat logo • Ringkas (b) Mengenal pasti lakaran
yang ingin dicapai. • Mudah diingati jenis logo yang paling
• Menonjolkan identiti perniagaan sesuai dan bertepatan
(b) Dapatkan contoh-contoh dengan identiti korporat
Coklat S
logo sedia ada atau t yang diingini.
u
ed
gambar yang sesuai

Sek
ap
sebagai sumber inspirasi

untuk menjana idea.
Na
k Makan Lagi ChocoCookies
Langkah 3: Lakaran kasar
Dalam lakaran kasar, beberapa proses terlibat iaitu:
Proses menghasilkan
Contoh lakaran kasar mengikut jenis logo
lakaran kasar
(a) Berdasarkan lakaran kecil
yang telah dipilih iaitu
logo jenis combination,
murid perlu melakar logo
semula dengan saiz yang
lebih besar.
ChocoChips (b) Murid perlu

memperincikan lakaran
menerusi:
(c) Kenal pasti idea yang (i) Menggunakan
Coklat S
diperlukan berdasarkan t
ketebalan garisan
u
ed
sumber inspirasi untuk

Sek
ap
yang pelbagai.
lakaran kecil.
(ii) Menggunakan elemen
bayang pada logo.
Na
k Makan Lagi ChocoCookies
230 231
Langkah 4: Lakaran komprehensif Langkah 2

Dalam lakaran komprehensif, beberapa proses terlibat iaitu:
• Tentukan sama ada ingin menggunakan perisian berlesen atau perisian sumber terbuka.
Proses menghasilkan
Contoh lakaran komprehensif mengikut jenis logo
lakaran komprehensif Langkah 3 Membuat tetapan saiz logo
(a) Pastikan pemilihan warna
tidak melebihi tiga warna. • Tetapkan saiz tinggi dan lebar reka bentuk logo yang telah diimbas.
(b) Murid boleh •
mengaplikasikan
penggunaan warna
primer, sekunder atau
tertiar.
(c) Pastikan warna sesuai
dengan identiti korporat
yang diingini.
Penetapan saiz logo

Klik Create New
Fasa 2
Langkah 1 Mengimbas lakaran komprehensif

Klik Create
• Berdasarkan lakaran komprehensif yang telah dihasilkan, murid perlu menggunakan pengimbas
untuk mendapatkan gambar digital reka bentuk logo yang telah dihasilkan.
• Gambar yang telah diimbas akan dimasukkan ke dalam dokumen.
Paparan kerja
terhasil
232 233
Langkah 4
• Membuat tetapan jenis tulisan, saiz dan warna fon yang diingini.
• Menyunting tulisan logo menggunakan bentuk yang diingini.
• Memasukkan saiz dan warna fon yang bersesuaian.
Penetapan jenis fon
Langkah 5 Menyimpan hasil karya
• Menyimpan hasil karya dalam format fail yang bersesuaian.

• Menilai hasil akhir logo.
• Menyunting karya akhir jika perlu.
• Menyimpan hasil karya akhir dalam pelbagai format mengikut kesesuaian.
Klik File
Penetapan warna kotak
Klik Save
234 235
Fasa 3 Menghasilkan rekaan identiti korporat menggunakan logo yang telah dipilih
• Proses mencetak logo yang telah dihasilkan dan siap direka.
Berdasarkan rekaan logo yang telah dihasilkan, identiti korporat syarikat akan lebih mudah dikenali
• Logo dicetak mengikut keperluan seperti cetakan berwarna, cetakan skala hitam putih, cetakan oleh audiens menerusi jenama identiti produk atau perkhidmatan seperti kad perniagaan, kepala
skala kelabu (grayscale) atau cetakan monokromatik. surat, sampul surat dan pembungkusan produk yang akan dipasarkan.
• Cetakan boleh dibuat mengikut tetapan pada saiz skala 100%, 50% atau 25% bergantung
pada kesesuaian.
OLATE COO OLATE COO

C C
CHO
CHO
KI
KI
ES
ES
eat me . bite me eat me . bite me
Cetakan berwarna Cetakan skala kelabu Cetakan monokromatik
Kad perniagaan
LATE CO OLATE COO

O O C
C CHO
KI
Pembungkusan produk
ES
CHO
KI
eat me . bite me
ES
Cetakan skala 50%
LATE COO
CO
eat me . bite me
CHO
KI
ES
eat me . bite me
Cetakan skala 100% Cetakan skala 25%
Info
INFO M enar i k
ELEMEN MERENTAS
Layari laman web EMK KURIKULUM SILA Sampul surat
IMBAS
Contoh rekaan
untuk mendapatkan ikon yang Amalan murni pereka logo menggunakan
Kepala surat
bersesuaian bagi menghasilkan perisian Adobe
logo yang menarik. rekaan logo. Illustrator
kod QR
236 237
Akt A KTIVITI 1 Perbincangan

L ATIHAN
Tajuk: Logo Identiti Korporat
Objektif: Menjelaskan kepentingan logo identiti korporat.
1. Apakah yang dimaksudkan dengan identiti korporat?
Bahan dan peralatan: Kertas A4, buku catatan, pen, media cetak, komputer, mesin pencetak,
bahan dan peralatan lain yang bersesuaian. 2. Mengapakah logo perlu ada dalam sesebuah perniagaan?
Cara pelaksanaan:
3. Bagaimanakah logo boleh membantu usahawan meningkatkan hasil jualan produk atau
Langkah 1 perkhidmatan mereka?
• Secara berkumpulan, cari dan kumpulkan beberapa
gambar contoh logo korporat daripada pelbagai 4. Kenal pasti jenis logo dan lengkapkan jadual di bawah:
sumber seperti surat khabar, majalah, katalog dan
Internet.
Langkah 2
• Bincangkan jenis dan kepentingan logo identiti
korporat yang dipilih.
Langkah 3
• Bentangkan hasil perbincangan di hadapan kelas.
(a) ……………………………………………………………… (b) ………………………………………………………………
Akt A KTIVITI 2 Reka Logo
Tajuk: Logo Syarikat Perniagaan

Objektif: Menghasilkan rekaan logo dan identiti korporat bagi syarikat perniagaan yang dipilih.
Bahan dan peralatan: Kertas A4, kertas warna, pen, pensel, komputer, mesin pencetak,
kamera, bahan dan peralatan lain yang sesuai.
Cara pelaksanaan:
(c) ……………………………………………………………… (d) ………………………………………………………………
Langkah 1 Langkah 3
• Murid dikehendaki memilih satu jenis • Berdasarkan logo yang telah direka, anda
perniagaan yang ingin dijalankan di sekolah dikehendaki menghasilkan:
bersempena dengan sambutan Hari (i) Kad perniagaan
Keusahawanan Sekolah.
(ii) Sampul surat syarikat
• Satu syarikat perlu ditubuhkan bagi
(iii) Kemeja-T atau
mempromosikan produk yang ingin dijual
uniform kakitangan
pada hari tersebut.
syarikat
Langkah 2
• Reka satu logo yang menarik mengikut (e) ……………………………………………………………… (f) ………………………………………………………………
kreativiti anda berdasarkan proses
pengolahan idea.
238 239
5.2 Pengiklanan Kepentingan reka bentuk pengiklanan

Antara kepentingan reka bentuk pengiklanan ialah:
Maksud pengiklanan Murid boleh:
5.2.1 Menyatakan maksud
pengiklanan. 1 Penggunaan teks yang tidak terlalu padat dapat menyampaikan penerangan maklumat
Pengiklanan ialah satu kaedah komunikasi untuk 5.2.2 Menjelaskan kepentingan dengan lebih jelas dan mudah untuk difahami oleh audiens.
menyampaikan mesej pengiklan kepada audiens reka bentuk pengiklanan.
melalui media pengiklanan, iaitu media cetak atau 5.2.3 Membanding beza kaedah
media elektronik. pengiklanan menerusi
media: Memberi gambaran terperinci tentang produk atau perkhidmatan kepada
(i) Cetak 2 audiens yang disasarkan
(ii) Elektronik Keseragaman dan kepelbagaian kreativiti dalam penghasilan sesuatu iklan dapat
Terdapat dua bentuk media pengiklanan iaitu:
5.2.4 Menyesuaikan keperluan menarik minat audiens untuk mendalami maklumat yang disampaikan oleh pemilik
bahan promosi dalam produk atau perkhidmatan. Pemilik produk sanggup melaburkan modal yang besar
pengiklanan seperti: untuk mendapatkan kualiti iklan yang baik.
(i) Gegantung
Media cetak Media elektronik (ii) Kain rentang
seperti risalah, seperti radio, (iii) Risalah
majalah dan surat televisyen dan (iv) Poster
Audiens dapat membuat perbandingan antara satu produk dengan produk
khabar gajet (v) Iklan interaktif 3
yang lain
5.2.5 Menghasilkan reka bentuk
Susun atur reka bentuk dalam sesuatu iklan boleh memberi peluang kepada audiens
bahan promosi dengan
untuk membuat perbandingan tentang maklumat serta kualiti produk.
mengaplikasikan ciri
pengiklanan yang baik
Ciri-ciri pengiklanan yang baik adalah seperti berikut: dengan menggunakan
• Pengiklanan haruslah bersifat terbuka, tidak bersifat peribadi 5.2.6 Menghasilkan bahan promosi
dan penyampaiannya ringkas serta kreatif. untuk tujuan pengiklanan. Mempengaruhi dan menimbulkan keyakinan dalam kalangan audiens
4
terhadap sesuatu produk
• Penggunaan tema dan warna yang tepat dalam sesuatu iklan dapat menimbulkan mood
atau dewasa, lelaki atau wanita. yang positif dan audiens akan lebih yakin dengan kualiti sesuatu produk.
Fungsi pengiklanan ialah:

• Pengiklanan dapat membantu menguar-uarkan pengenalan
dan informasi yang diperlukan untuk sesuatu produk sama Maklumat yang tidak kompleks dan mudah untuk diingat
ada produk yang lama atau yang baharu. 5
• Tujuannya bukan sahaja untuk melariskan dan mempromosikan sesuai terhadap sesuatu produk atau perkhidmatan agar audiens mudah mengingati
sesuatu produk atau perkhidmatan, tetapi juga untuk maklumat yang disampaikan dengan lebih efektif.
menyampaikan idea daripada penaja produk tersebut.
Kepelbagaian media atau platform boleh digunakan dalam reka bentuk iklan
6 yang sama
Reka bentuk iklan yang boleh diubah cara penggunaan dalam pelbagai media atau
platform memudahkan audiens untuk mengakses maklumat tersebut berulang kali dan
di mana-mana sahaja.
Ilustrasi 5.2 Contoh

Ilustrasi 5.1 Contoh pengiklanan elektronik pengiklanan dalam media cetak
240 241
Perbandingan antara kaedah pengiklanan menerusi media Menyesuaikan keperluan bahan promosi dalam pengiklanan
Setiap pengeluar atau pengiklan perlu menggunakan kaedah pengiklanan yang sesuai untuk Terdapat pelbagai bahan promosi yang boleh digunakan untuk mengiklankan sesuatu produk. Bahan
memasarkan produk atau perkhidmatan mereka. Terdapat dua kaedah pengiklanan, iaitu menerusi promosi yang kerap digunakan adalah seperti berikut:
media cetak dan media elektronik.
Iklan
Gegantung
interaktif
Kaedah
pengiklanan
5 1
Bahan
promosi
Media Media
Poster
4 2 Kain
cetak elektronik rentang
3
Risalah
• Bahan iklan yang • Bahan iklan yang

disampaikan secara disampaikan menggunakan Rajah 5.4 Jenis-jenis bahan promosi
bercetak seperti surat peralatan elektronik seperti
khabar, majalah, katalog, radio, televisyen, Internet,
(i) Gegantung (bunting)
risalah, poster dan kad papan iklan digital dan gajet
perniagaan • Jaluran kain dalam posisi menegak yang digantung dan
diletakkan di kawasan kumpulan sasaran.
• Bersifat statik dengan • Bersifat dinamik dan
menggunakan tulisan dan lebih interaktif dengan • Berfungsi untuk menghebahkan sesuatu kegiatan, produk,
gambar sahaja menggunakan suara, hebahan dan lain-lain untuk tujuan pengiklanan.
gambar dan pelbagai warna • Ukuran dinyatakan berdasarkan tinggi × lebar mengikut
• Iklan bersifat visual permintaan pelanggan. Saiz yang biasa digunakan ialah
• Iklan bersifat audio visual 3 kaki × 2 kaki dan 5 kaki × 2 kaki.
• Iklan yang disampaikan • Bahan yang digunakan ialah tarpaulin, sintetik, poliester dan
kekal dan sukar untuk • Iklan yang disampaikan vinil.
dikemas kini mudah dikemas kini • Contoh penggunaan adalah seperti sambutan perayaan,
sambutan hari keputeraan atau jualan mega syarikat.
• Maklumat yang terhad • Maklumat yang lebih banyak
dan meluas
Info
Rajah 5.3 Perbandingan kaedah pengiklanan INFO Menarik
Kertas Tarpaulin
• Bahan paling popular untuk mencetak kain rentang dan
gegantung kerana harganya yang murah.
• Biasanya dicetak menggunakan 600 DPI dan 720 DPI.
• Kuat, tahan lasak dan kalis air.
• Kos yang murah.
242 243
(ii) Kain rentang (banner) (iv) Poster
• Jaluran kain yang panjang dan • Notis atau gambar yang ditampal pada dinding atau
direntang secara melintang. papan kenyataan, terutamanya untuk mengiklankan
sesuatu.
• Berfungsi untuk menyampaikan
maklumat berkenaan perniagaan, • Berfungsi untuk menyampaikan mesej dan maklumat
kegiatan, informasi dan berkenaan jenama, produk, karya, peristiwa dan
sebagainya. lain-lain.
• Saiz standard bagi poster ialah 297 mm × 210 mm,
• Ukuran kain rentang ialah:
420 mm × 297 mm, 594 mm × 420 mm,
(i) Pelbagai saiz boleh disesuaikan, iaitu tinggi × lebar seperti 4 kaki × 10 kaki. Saiz 841 mm × 594 mm, 1189 mm × 841 mm,
standard kain rentang ialah 2 kaki × 6 kaki. 1682 mm × 1189 mm dan 2378 mm × 1682 mm.
(ii) Saiz kebiasaannya lebih besar berbanding dengan saiz gegantung. Boleh direka bentuk secara bercetak atau elektronik.
(iii) Saiz juga boleh disesuaikan mengikut permintaan pelanggan. • Bahan yang digunakan ialah kertas jenis glossy art
• Bahan yang digunakan ialah tarpaulin, sintetik, poliester dan vinil. paper, photo dan semi glossy paper.
• Antara contoh penggunaannya adalah untuk iklan makluman majlis, peristiwa • Contoh poster ialah poster jualan mega, pameran
atau program yang melibatkan sasaran pengguna tertentu seperti persidangan, seni, karnival dan program kesihatan.
pertandingan atau program di pelbagai lokasi.
(v) Iklan interaktif

• Penggunaan media interaktif dalam talian atau luar talian untuk berkomunikasi
(iii) dengan pengguna secara unik, kreatif dan mudah difahami bagi mempromosikan
produk jenama, perkhidmatan dan pengumuman.
• Helaian bercetak yang mengandungi • Berfungsi untuk memudahkan pengguna memahami iklan, maklumat dan promosi.
maklumat atau iklan untuk diberikan • Menggunakan pelbagai platform seperti laman web, blog dan media sosial.
kepada orang ramai.
• Contoh iklan interaktif ialah:
• Berfungsi untuk menyampaikan mesej dan
maklumat kepada masyarakat setempat, (i) Media sosial
pengguna serta meningkatkan kesedaran Syarikat pengeluar barangan sukan boleh menyasarkan
tentang sesuatu peristiwa. kumpulan peminat sukan dalam talian dengan
• Saiz yang selalu digunakan ialah memasarkan produk dalam laman web dan komuniti
A4 (297 mm × 210 mm) atau lebih kecil yang dikhaskan untuk peminat sukan.
seperti A5 (210 mm × 148 mm), (ii) Video
A6 (148 mm × 105 mm) dan Iklan video biasanya dimuat naik secara automatik
A7 (105 mm × 74 mm). ketika pengguna mengunjungi laman web baharu.
• Bahan yang digunakan ialah kertas jenis Iklan video berfungsi untuk menghantar mesej
simili, glossy art paper, pulp paper dan daripada pengeluar jenama kepada pengguna.
brown craft paper. Pengguna mempunyai pilihan untuk menonton video,
• Contoh penggunaan risalah adalah menjedakannya atau menghentikannya.
untuk promosi seperti menu makanan, (iii) Tingkap paparan interaktif
penjualan perabot, barangan elektronik Antara iklan interaktif yang menarik kerana pengguna
atau perkhidmatan yang disediakan oleh bebas untuk menyentuh dan berinteraksi dengan
penjual. paparan skrin interaktif untuk memilih maklumat yang
diperlukan.
SILA
IMBAS
Saiz risalah yang
biasa digunakan
kod QR
244 245
Penghasilan reka bentuk bahan promosi dengan mengaplikasikan ciri • Setelah membuat kajian lapangan, murid dikehendaki melakar idea sebelum rekaan tersebut
Iklan merupakan taktik pemasaran yang melibatkan ruang untuk mempromosikan produk, ii. Lakaran kecil
perkhidmatan atau sesuatu tujuan. Iklan yang hebat akan meningkatkan hasil perniagaan.
Pengiklanan yang baik juga akan berjaya memenuhi objektif pemasaran. Oleh itu, kejayaan iklan
sangat bergantung pada reka bentuk bahan promosi sebelum sesuatu iklan itu dikeluarkan. •
Matlamat utama pengiklanan adalah untuk menarik pelanggan dan menimbulkan keinginan • Elemen yang terdapat dalam keempat-empat lakaran kecil ini dipelbagaikan mengikut hasil
pelanggan untuk memiliki barangan tersebut. Sekiranya sesuatu iklan tidak memenuhi objektif kajian lapangan.
tersebut, iklan yang mahal tidak akan berguna. Oleh itu, reka bentuk bahan promosi harus direka
dengan sangat teliti serta mengaplikasikan ciri pengiklanan yang baik.
Ciri-ciri pengiklanan yang baik adalah seperti berikut:
Logo
Logo
Fokus
Mengikut kepada Maklumat
(a) kepada (b) Mesej yang
(c) tema (d) produk
audiens yang jelas rekaan yang Maklumat
jenama menarik produk
disasarkan
Untuk menghasilkan bahan promosi yang baik, proses pengolahan idea perlu diaplikasikan dengan: Harga Gambar
(i) Kajian lapangan
(ii) Lakaran kecil
(iii) Lakaran kasar Gambar
(iv) Lakaran komprehensif
Maklumat Logo halal
syarikat Maklumat syarikat
Proses pengolahan idea
• Dalam proses pengolahan idea, murid dikehendaki membuat kajian lapangan terlebih dahulu
Logo Logo
i. Kajian lapangan
•
untuk mereka bentuk bahan promosi pengiklanan yang baik.
Gambar Gambar
•
pemerhatian, temu bual, soal selidik atau rujukan.
• Tentukan objektif sebelum kajian lapangan dilaksanakan. Harga
Maklumat
• Setelah memperoleh maklumat melalui pelbagai kaedah yang dipilih, analisis data dan maklumat produk
yang perlu ada dalam bahan promosi tersebut. Maklumat
• Maklumat bahan promosi tersebut haruslah merangkumi beberapa elemen seperti tajuk yang produk Logo Logo halal
menarik, subtajuk utama yang berkesan, imej dan pembungkusan yang merangsang audiens
untuk bertindak (call-to-action). Maklumat halal
syarikat Maklumat syarikat
Rajah 5.5 Lakaran kecil
246 247
iii. Lakaran kasar

Yang berikut merupakan langkah penghasilan reka bentuk bahan promosi:
•
membuat keputusan dan memilih satu atau beberapa
gabungan lakaran terbaik daripada kesemua lakaran
Langkah 1 •
kecil dan diterjemahkan kembali dengan lebih teliti.
• Tetapkan saiz tinggi dan lebar bagi reka bentuk gegantung produk yang
Langkah 2 dipilih.
Langkah 3 • Masukkan ukuran yang bersesuaian untuk bentuk gegantung.
Klik Create New Penetapan saiz

gegantung
Klik Create
Langkah 4 • Import logo yang telah direka bentuk atau gambar yang bersesuaian.
Rajah 5.6 Lakaran kasar
iv. Lakaran komprehensif

SILA
IMBAS
• Satu lakaran komprehensif dihasilkan untuk menentukan
gambar, warna dan saiz yang ingin digunakan. Hasil rekaan logo
kod QR
Rajah 5.7 Lakaran komprehensif
248 249
Langkah 5 • Masukkan teks yang sesuai untuk nama produk, maklumat penjual dan
maklumat-maklumat lain yang perlu.
Langkah 7 • Sunting karya seperti menambah kesan khas pada teks dan gambar.
Penambahan kesan
drop shadow pada teks
Langkah 8 • Simpan hasil karya dalam format fail yang bersesuaian.
•
Langkah 6 • Masukkan logo halal, tanda harga atau teks tambahan bagi
Klik File
mempromosikan produk.
Klik Save
Pemilihan format fail. Biasanya

fail disimpan dalam format PDF
Klik Save
250 251
Penghasilan bahan promosi untuk tujuan pengiklanan

Langkah 9 • Cetak hasil akhir karya gegantung.
Bahan promosi diperlukan untuk tujuan pengiklanan. Antara matlamat promosi ialah:
LATE COO
• Memperkenalkan syarikat, maka kad perniagaan ialah CO
CHO
KI
bahan promosi yang sesuai diberikan kepada pelanggan.
ES
OLATE COO • Memperkenalkan barangan atau perkhidmatan baharu,
eat me . bite me
Logo C maka brosur atau poster lebih sesuai digunakan sebagai

www.chocolatecookies.com
CHO
KI
bahan promosi.
ES
• Meningkatkan jualan secara bersasar atau dalam tempoh
eat me . bite me singkat, maka penggunaan bahan promosi seperti kupon
diskaun, sampel barangan dan tawaran hadiah yang 603 8989 6969
mempunyai identiti korporat syarikat sesuai digunakan. info@chocolatecookies.com
Yummy
No. 47, Jalan Kemboja 2,
Taman Seri Kemboja,
Chocolate
43000 Kajang, Selangor
Informasi
produk Ilustrasi 5.3 Contoh kad perniagaan
Cookies
Label harga RM15.00
/BALANG
Imej utama
Ilustrasi 5.4 Contoh baucar hadiah
Tagline
More chips...
... More fun Ilustrasi 5.5 Contoh promosi produk baharu
Bahan promosi diperlukan untuk tujuan pengiklanan kerana:

Logo halal
Chocolate Cookies
03 – 8989 6969 • Dapat menarik perhatian pelanggan baharu.
Maklumat www.chocolatecookies.com
No. 47, Jalan Kemboja 2, Taman Seri Kemboja,
penjual 43000 Kajang, Selangor
@chocolatecookies
• Dapat meningkatkan jualan.
• Dapat meningkatkan kadar pembelian semula.

SILA
IMBAS
Contoh rekaan
gegantung • Sebagai teknik memujuk atau mempengaruhi
Adobe Illustrator pelanggan membeli produk yang dipromosikan.
kod QR Ilustrasi 5.6 Contoh bahan promosi
untuk pengiklanan
252 253
Bahan promosi terkini yang sering digunakan ialah pengiklanan interaktif. Ciri-ciri pengiklanan Bahan promosi yang kreatif boleh dihasilkan seperti langkah berikut:
interaktif adalah seperti berikut:
Informatif Langkah • Menentukan bahan promosi yang paling

sesuai untuk digunakan bagi tujuan
Menyampaikan mesej, idea dan penerangan yang terperinci
tentang produk yang dipromosikan. 1 pengiklanan seperti gegantung, kain
rentang, risalah, poster atau iklan interaktif.
Kreatif
Reka bentuk yang unik seperti penggunaan skema warna Info
• Kumpulkan contoh-contoh gambar atau
INFO Menarik
Langkah
bahan promosi sebenar yang menjadi
Media yang tepat
Pemilihan media untuk mempromosikan produk hendaklah
2 sumber inspirasi. Lebih banyak contoh
dapat mencetuskan idea baharu.
https://www.
pinterest.com
bersesuaian agar iklan dapat disampaikan dengan lebih (a) Kad perniagaan Pinterest merupakan satu
berkesan. (b) Brosur daripada rujukan untuk
mendapatkan contoh-
(c) Risalah atau contoh bahan promosi yang
(d) Gegantung boleh menjadi ilham bagi
Ringkas dan padat (e) Kain rentang atau banner atau web menghasilkan bahan promosi
Ilustrasi 5.7 Contoh iklan interaktif
produk sendiri.
Mengutamakan mesej produk dalam bentuk yang lebih dalam Internet banner
ringkas serta menepati tujuan mesej tersebut.
Kepelbagaian platform
Menggunakan platform jualan secara dalam talian yang • Cipta logo.
Langkah
boleh dilayari dalam gajet atau platform luar talian seperti
3
• Kenal pasti dan tentukan perisian yang
skrin interaktif yang kerap ditemui di pasar raya besar. diperlukan untuk mereka bentuk logo.
• Rekaan logo yang baharu dan
menonjolkan imej korporat syarikat.
Mudah untuk diingati • Logo yang unik. Ilustrasi 5.9 Penjenamaan logo
Mempunyai elemen yang boleh memberi keterujaan kepada syarikat kereta Proton
audiens terhadap jenama, produk dan perkhidmatan agar
lebih mudah dikenali dan diingati oleh pelanggan.
Idris Khusyairi bin Ali

• Kumpulkan semua informasi penting
Langkah Media TV
Pengurus Seni
Teknologi yang berkualiti tentang:
Teknologi tertentu dan suntingan imej visual tentang
produk atau perkhidmatan, berpotensi mendapat perhatian
4 (a) Nama perniagaan
(b) Rekaan logo baharu
(019) 333 4444
idris.khusyari@mediatv.com
atau keuntungan berganda berbanding dengan pengiklanan (c) Nombor telefon untuk dihubungi
secara konvensional.
(d) Alamat e-mel perniagaan
(e) Alamat URL atau laman web
perniagaan (boleh juga menggunakan Media TV
Susun atur yang kemas laman web peribadi) www.mediatv.com
Reka bentuk iklan yang padat menyebabkan audiens Ilustrasi 5.8 Contoh pengiklanan (f) Alamat perniagaan (jika ada)
Wisma Media TV,
43000 Kajang, Selangor
tidak tertarik dan tidak mengendahkan iklan yang ingin interaktif yang memaparkan maklumat
disampaikan. yang informatif, kreatif, ringkas dan
padat serta mempunyai susun atur
yang kemas Ilustrasi 5.10 Contoh kad nama
254 255
Langkah • Kenal pasti sasaran pelanggan anda: Akt A KTIVITI Gallery Walk Kemahiran
Abad ke-21
5 (a) Kumpulan sasaran ialah bergantung pada jenis produk yang dijual.
(b) Kumpulan sasaran ialah murid sekolah atau pelajar universiti, pekerja
sektor kerajaan atau swasta, lelaki atau perempuan, kumpulan atau
Tajuk: Kebaikan dan Kelemahan Media Cetak
Objektif: Menghasilkan poster tentang kebaikan dan kelemahan iklan dalam media cetak secara
golongan pekerja yang berpotensi membeli produk, barang atau berkumpulan.
perkhidmatan yang ingin dipromosikan. Bahan dan peralatan:
warna dan bahan serta alatan yang sesuai.
Cara pelaksanaan:
Langkah 1
• Murid dikehendaki mencari iklan daripada pelbagai sumber
• Hasilkan reka bentuk bahan promosi yang kreatif, bermanfaat dan mudah media cetak.
Langkah
diingati oleh kumpulan sasaran.
6 •
Langkah 2
difahami oleh pelanggan. • Kemudian, pilih dua iklan yang berbeza dan kaji keberkesanan
iklan dari segi kejelasan mesej yang disampaikan.
Langkah 3
• Buat perbincangan dalam kumpulan tentang kebaikan
dan kelemahan iklan dalam media cetak.
• Hasilkan reka
Langkah
bentuk bahan Langkah 4
7 promosi yang
berkualiti dan penambahbaikan iklan yang telah dikaji di atas.
menarik perhatian
pelanggan. Langkah 5
• Bahan promosi • Cetak hasil rekaan tersebut dan tampal hasil rekaan agar mudah dilihat di ruang pameran.
anda akan dicetak
• Setiap kumpulan akan bergerak untuk melihat hasil rekaan kumpulan lain.
dengan kualiti
yang tinggi.
L ATIHAN
Ilustrasi 5.11 Contoh bahan Ilustrasi 5.12 Contoh bahan
promosi yang jelas dan menarik promosi yang kurang jelas dan
kurang menarik 1. Apakah yang dimaksudkan dengan pengiklanan?
2. Berikan tiga kelebihan dan tiga kelemahan media cetak dan media elektronik.
• Edarkan bahan promosi anda
Langkah
dalam media yang tepat 3. Berikan tiga contoh iklan interaktif.
8 seperti Facebook, Instagram
atau media sosial lain. 4. Senaraikan langkah yang perlu diambil dalam penghasilan bahan promosi bagi tujuan
pengiklanan.
5. Mengapakah sesuatu produk atau perkhidmatan memerlukan reka bentuk pengiklanan?
Jelaskan jawapan anda.
6. Jiran anda merupakan seorang tukang jahit dan bercadang untuk memulakan
perniagaan. Cadangkan cara promosi yang sesuai untuk membantu jiran anda
mengiklankan perkhidmatannya.
256 257
Kepentingan reka bentuk pembungkusan

5.3 Pembungkusan S.P
Antara kepentingan reka bentuk pembungkusan adalah seperti berikut:
Murid boleh:
Maksud pembungkusan 5.3.1 Menyatakan maksud
pembungkusan.
5.3.2 Menjelaskan kepentingan
Pembungkusan merupakan satu kaedah penyimpanan reka bentuk pembungkusan.
untuk melindungi sesuatu barangan daripada rosak 5.3.3 Mengenal pasti maklumat
dan tercemar serta mudah dikenali. label reka bentuk
pembungkusan.
5.3.4 Menyesuaikan bahan
Pembungkusan digunakan secara meluas dalam pelbagai produk pembungkusan berdasarkan
seperti barangan lembut atau serbuk, barangan keras, barangan jenis barangan.
cecair dan barangan berbentuk krim atau pelekat. 5.3.5 Melakar reka bentuk label
Pembungkusan direka bentuk dengan memastikan kesesuaian pembungkusan.
barangan di dalamnya dapat dilindungi dengan baik. 5.3.6 Menentukan ciri reka bentuk Mengekalkan
label pembungkusan yang kesegaran
baik. sesuatu produk
kepada dua jenis, iaitu: seperti barangan
5.3.7 Menghasilkan reka bentuk Melindungi
makanan produk daripada
label pembungkusan yang
Memudahkan
baik dengan menggunakan faktor yang boleh
penyimpanan
mempengaruhi kualiti
dan penggunaan
5.3.8 Menyediakan label pada barangan seperti
produk
pembungkusan. masa, rasa
Ciri-ciri dan bau
reka bentuk
pembungkusan
Pembungkusan hasil makanan Pembungkusan bukan makanan
Pembungkusan hasil makanan perlu Pembungkusan bukan makanan perlu Kepentingan
mempunyai keterangan berikut iaitu: mempunyai keterangan berikut iaitu: Dapat menarik
reka bentuk
(a) Ramuan (a) Senarai bahan pembungkusan perhatian pembeli
Meningkatkan
(b) Jenama (b) Keterangan cara penggunaan dan dengan menggunakan
kualiti produk
pemeliharaannya kelebihan dari segi
(c) Gambar hasil supaya kelihatan
reka bentuk
(d) Berat bersih kandungan (c) Berat bersih kandungan menarik
dan pemilihan
(e) Tarikh luput makanan (d) Tarikh buatan dan tarikh luput warna
(f) Logo (e) Jenama dan ilustrasi
(g) Alamat syarikat atau pembuat hasil (f) Amaran jika bahan mengandungi racun
(g) Nama syarikat dan alamat pembuat barangan Memudahkan
(h) Harga barangan
sesuatu produk Satu daripada cara
dibawa ke mana-mana memasarkan produk
Rajah 5.8 Ciri-ciri reka bentuk pembungkusan dan untuk proses secara tidak langsung
Contoh pembungkusan ialah kotak pembungkus, botol, plastik, tin dan sebagainya. pengangkutan
BOTANI
skincare
BOTANI
skincare
BOTA N I
skincare
Pencuci
Muka
BOTANI BOTANI
skincare skincare
Serum
Krim Mata Krim Malam BOTANI
skincare
Pelembap
Ilustrasi 5.13 Contoh pembungkusan produk makanan Ilustrasi 5.14 Contoh pembungkusan produk bukan makanan Rajah 5.9 Kepentingan reka letak pembungkusan
SILA IMBAS
258 259
Maklumat label reka bentuk pembungkusan

harus sesuai dengan sifat barangan. Oleh itu, label pada pembungkusan mestilah ringkas, menarik,
Untuk Tempahan
menyerlah dan menjimatkan kos. Label ialah kepingan kecil kertas atau kad dan lain-lain yang 012 3700374
Reka bentuk pembungkusan yang baik dan berkesan dapat melindungi produk dan mengekalkan diletakkan atau ditampalkan pada pembungkusan seperti
kualitinya. Pembungkusan yang baik juga meningkatkan tahap reputasi, memastikan kesetiaan botol, beg, kotak, plastik, tin dan fabrik untuk memberi
pelanggan terhadap jenama dan mendorong penjualan. penerangan dan maklumat mengenai produk tersebut.
Label yang ada pada sesuatu pembungkusan akan
Mudah memudahkan pengguna untuk memilih dan membeli produk
yang diingini. Susunan reka letak label bergantung pada: Freshly Baked wit
h Love
Pembungkusan yang baik mestilah senang dibawa dan
Umie Sye
mudah dipindahkan dari satu lokasi ke lokasi lain. H o m e m a d e C i kh
Ukuran dan bentuk bungkusan harus sesuai mengikut o o ki es
produk yang dijual serta memudahkan Ilustrasi 5.15 Contoh label
penyimpanan produk.
Daya tarikan Jenama Imej Sasaran
Pembungkusan yang menarik mendorong minat

pelanggan terhadap produk dan meyakinkan
pelanggan bahawa mereka mahukan
produk tersebut.
Jenama ialah nama yang Imej ialah reka bentuk Sasaran ialah kumpulan
diberikan kepada barang barang dan perkhidmatan pengguna tertentu yang
atau perkhidmatan berkaitan dengan bentuk, mungkin menginginkan
Ekonomi supaya mudah dikenali struktur, bahan, warna, produk atau perkhidmatan
oleh pelanggan. Jenama yang ditawarkan. Oleh
Satu lagi ciri pembungkusan yang baik adalah dari boleh dikenali dengan maklumat kawal selia itu, sasaran tersebut
segi ekonomi. Pembungkusan tidak semestinya mahal. tanda atau simbol dengan unsur-unsur berpotensi membeli
Sekiranya pembungkusan itu mahal, harga produk akan perniagaan dan logo yang reka bentuk sampingan barang atau perkhidmatan
meningkat dan lebih sukar untuk dijual. menentukan jenis barang untuk membuat produk yang dipasarkan.
atau perkhidmatan. yang sesuai bagi tujuan Pengguna sasaran
Pemilik jenama haruslah pemasaran. Imej bagi mungkin ditentukan oleh
sentiasa memastikan sesuatu label bukan usia, jantina, pendapatan,
Perlindungan jenama barangan sahaja menunjukkan lokasi, minat atau
relevan dengan sasaran kualiti produk tetapi juga pelbagai faktor lain seperti
Tujuan pembungkusan adalah untuk melindungi produk daripada pengguna. menunjukkan identiti yang golongan remaja, dewasa
pelbagai risiko. Produk mungkin rosak atau reput semasa proses jelas sama ada unik, asli atau yang tinggal
pengangkutan atau penyimpanan. Oleh itu, pembungkusan yang dan menarik. di bandar.
baik mesti dibuat sedemikian rupa sehingga produk
dilindungi semua pengaruh persekitaran.
Penjenamaan
Pembungkusan juga mesti berjenama dan memberi maklumat

lain mengenai kualiti produk kepada pelanggan bagi
mendorong permintaan. Pembungkusan yang baik bertindak
sebagai iklan yang berkesan secara tidak langsung.
sembangkopi
sembang sampai malam
260 261
Maklumat label reka bentuk pembungkusan bergantung pada jenis produk yang dikeluarkan.
Antara maklumat yang dinyatakan pada pembungkusan ialah:
1. Senarai bahan 5. Logo, nama syarikat dan alamat
1. Ramuan 5. Tarikh luput makanan 2. Berat bersih kandungan 6. Keterangan tentang cara
Produk
Produk 2. Jenama 6. Logo 3. Jenama dan ilustrasi penggunaan dan pemeliharaannya
bukan
makanan 3. Gambar hasil 7. Alamat syarikat atau pembuat hasil makanan 4. Amaran jika bahan mengandungi 7. Tarikh pengeluaran dan tarikh luput
4. Berat bersih kandungan 8. Harga barangan racun 8. Aspek-aspek lain yang berkaitan
2 6 1
8 3 5 6 1
RAMUAN
BAHAN
Pepejal susu tanpa lemak, sukrosa, lemak susu, Rambut
mineral dan vitamin (A, D3, B2). Mengandungi Sutera
bahan perasa, pewarna (INS 129), penstabil FUNGSI CARA PENGGUNAAN
Fakta Nutrisi makanan (INS 460, INS 407, INS 466) dan
Saiz Sajian: 250 ml Menanggalkan minyak, peluh, kotaran dan kelemumur Apply, lather, rinse.
pengemulsi (INS 471). Menguatkan akar rambut
Jumlah Sajian: 2
Melembutkan rambut
Purata Setiap Setiap BAHAN
SYAMPU
Komposisi 100 ml Sajian
CARA PENGGUNAAN Water (Aqua), Sodium Cocoyl Isethionate, Cocamidopropyl
Betaine, Fragrance (Parfum), Berry Extract, Hydrolyzed Wheat
Tenaga 56 kcal 140 kcal
Protein 2.8 g 7.0 g Protein, Yucca Schidigera Steam Extract, Silybum Marianum
Goncang sebelum minum. Susudah buka, simpan Extract, Simmondsia Chinensis (Jojoba) Seed Extract, Arthemisia
Lemak 1.3 g 3.3 g di dalam peti sejuk dan habiskan dalam tempoh Tridentata Extract, Glycerin, Guar Hydroxypropyltrimonium
Lemak Tepu
Lemak Trans
0.8 g
0g
2.0 g
0g
tiga hari. EKSTRAK BUAH BERI Chloride, Silicone Quanternium-16, Undeceth-11, Butyloctanol,
Undeceth-5, Glycol Distearate Laureth-4, PEG-150 Distearate
Kolestrol 3.2 mg 8.0 mg Citric Acid, Triethanolamine, Phenpxyethanol, Ethyhexylglycerin
Karbohidrat 8.2 g 20.5 g
Sukrosa
Laktosa
3.6 g
4.6 g
9.0 g
11.5 g Lembut Bak Sutera
Serabut Diet 0g 0g
TIADA UNTUK KEGUNAAN LUAR SAHAJA.
100%
Natrium 43 mg 108 mg BUATAN ELAKKAN DARIPADA TERDEDAH
Kalsium
Iodin
130 mg
12 µg
325 mg
30 µg GULA ASLI
MALAYSIA KEPADA KANAK-KANAK.
TAMBAHAN
Vitamin A 90 µg 224 µg
100%
Vitamin D3 1.5 µg 3.6 µg
Vitamin B2 0.13 mg 0.33 mg
Vitamin B12 0.20 µg 0.50 µg
ASLI RM3.40
RAMBUT SUTERA
56, Jalan Emas 1,
SUSU KULTUR Taman Permata Emas,
UNTUK INFO
60, Jalan Emas 1,
Taman Permata Emas, 240 ml 43000 Kajang, Selangor
Phone: 03 – 8989 8989
IMBAS
43000 Kajang, Selangor MFG 12 11 2021 MFG 23 06 2021
www.rambutsutera.com
Phone: 03 – 8989 6767
www.susukultur.com EXP 12 11 2023 EXP 23 06 2023
500 ml
7 3 4 5 8
8 8 7 3 2 5 4
Rajah 5.10 Contoh label pada pembungkusan produk makanan Rajah 5.11 Contoh label pada pembungkusan produk bukan makanan
262 263
Menyesuaikan bahan pembungkusan berdasarkan jenis barangan Jenis barangan Bahan pembungkusan
Bahan pembungkusan seperti kertas keras atau kertas tebal sangat penting untuk melindungi
barangan daripada sebarang kerosakan. Bahan pembungkusan yang berkualiti dapat memudahkan Barangan serbuk
kerja menyimpan, menghantar dan mempamerkan barangan. • Logam (aluminium)
• Contohnya, kosmetik, talkum, serbuk
Terdapat pelbagai jenis barangan yang ada dalam pasaran. Setiap barang mempunyai reka bentuk pencuci, tepung dan bijirin • Plastik
pembungkusan yang berbeza dan bahan pembungkusan boleh disesuaikan mengikut jenis barangan.
Contoh jenis barangan dan bahan pembungkusan yang digunakan:
Jenis barangan Bahan pembungkusan
Barangan keras
• Contohnya, peralatan elektrik, mesin, • Kertas dan kadbod
dan alat pertukangan • Polistirena
• Logam (aluminium dan tin)
Barangan cecair
• Contohnya, minuman, minyak, cecair • Plastik (tiub)
pencuci dan ubat-ubatan • Logam (aluminium dan tin)
• Kertas dan kadbod
• Kaca
Barangan makanan
• Contohnya, biskut, aiskrim, • Kertas dan kadbod
buah-buahan dan coklat • Polistirena
• Logam (aluminium dan tin)
Barangan fabrik
• Contohnya, baju dan kasut • Kertas dan kadbod
• Plastik
COKLAT
ALITI
PRODUK KU
PREMIUM
264 265
Melakar reka bentuk label pembungkusan

Akt A KTIVITI Cari Maklumat Kemahiran
Abad ke-21 Reka bentuk label pembungkusan penting untuk tujuan promosi dan pemasaran sesuatu barangan.
Untuk menghasilkan rekaan label pembungkusan yang baik, terdapat empat proses pengolahan idea
Tajuk: Maklumat Label Pembungkusan diperlukan iaitu:
Objektif: Mengenal pasti maklumat yang terdapat pada label pembungkusan makanan dan
bukan makanan.
Bahan dan peralatan: Pelbagai contoh label pembungkusan.
Cara pelaksanaan: Kajian Lakaran Lakaran
Lakaran kecil
lapangan kasar komprehensif
Langkah 1
• Setiap kumpulan dikehendaki mendapatkan sekurang-kurangnya tiga
contoh label bungkusan yang berbeza seperti plastik pembungkus
roti, kotak pembungkus mainan dan tin biskut.
Langkah 2 (a) Kajian lapangan

• Kenal pasti maklumat yang terdapat pada setiap pembungkus
tersebut (maklumat syarikat, tarikh luput, fakta produk dan lain-lain). • Kajian lapangan haruslah dijalankan di kawasan audiens yang disasarkan untuk tujuan mereka
bentuk bahan promosi pengiklanan yang baik.
Langkah 3 • Tentukan kaedah kajian lapangan yang ingin dilakukan sama ada pemerhatian, temu bual,
• Buat laporan berdasarkan maklumat yang terdapat pada label soal selidik atau rujukan.
bungkusan. • Tentukan objektif sebelum kajian lapangan dilaksanakan.
• Bentangkan laporan di hadapan kelas. • Terdapat tiga soalan yang perlu dijawab sebelum mula merancang pembungkusan untuk
produk iaitu:
L ATIHAN Apakah produk itu?

• Apakah jenis
Siapakah yang membeli
produk?
Bagaimanakah orang
membeli produk
barangan yang • Adakah produk tersebut?
dijual? tersebut untuk • Adakah mereka
1. Apakah yang dimaksudkan dengan pembungkusan? • Berapa besar lelaki, wanita atau membelinya di pasar
saiznya? kedua-duanya? raya, butik kecil atau
2. Nyatakan empat kepentingan reka bentuk pembungkusan. • Apakah bahan yang • Adakah produk dalam talian?
digunakan? tersebut untuk
3. Setiap pembungkusan produk mempunyai label. Apakah yang anda faham tentang label? kanak-kanak atau Reka bentuk
Soalan ini penting orang dewasa? pembungkusan produk
4. Maklumat pembungkusan yang terdapat pada produk adalah berbeza mengikut kategori untuk menentukan perlu bersesuaian
produk. Nyatakan senarai maklumat yang diperlukan dalam kategori produk di bawah. sama ada terdapat Pembungkusan produk dengan cara pemasaran
(i) Produk makanan keperluan logistik haruslah menarik sesuatu produk.
(ii) Produk bukan makanan untuk pembungkusan perhatian pengguna.
produk tersebut. Maka penting untuk
5. Setiap pembungkusan produk perlu disesuaikan dengan jenis barang. Nyatakan bahan Contohnya, produk mengetahui kategori
pembungkusan berserta contoh barangan yang sesuai bagi kategori di bawah. yang halus memerlukan pengguna tersebut
pembungkusan sebelum memulakan
(i) Barangan cecair
yang lebih selamat proses reka bentuk.
(ii) Barangan keras dan saiz produk Produk untuk warga
besar memerlukan emas mungkin
6. Pada pendapat anda, jika anda ingin membeli barangan seperti ubat-ubatan, pembungkusan khusus. memerlukan teks yang
mengapakah maklumat pada label pembungkusan penting kepada pengguna? lebih besar.
266 267
(b) Lakaran kecil (c) Lakaran kasar

• Lakaran kecil bagi reka bentuk label • Dalam lakaran kasar, idea reka bentuk
pembungkusan merupakan lakaran bebas label pembungkusan dilakar semula
yang dihasilkan oleh seseorang pereka kepada bentuk reka letak kasar yang
untuk menggambarkan idea reka letak lebih jelas dan bermakna.
sesuatu reka bentuk yang akan dihasilkan. • Lakaran dihasilkan dalam bentuk susun
• Lakaran idea yang ringkas dan bebas atur, penjajaran dan mengikut skala saiz
membolehkan dua atau lebih idea label pembungkusan yang akan dicetak.
dibandingkan secara visual. • Merancang maklumat seperti penggunaan
• Elemen teks diwakili garis-garis atau blok warna dan jenis kertas, warna dan
sahaja. jenis fon serta saiz dan teks yang ingin
• Beberapa lakaran kecil disediakan seperti dimasukkan.
Rajah 5.12 Contoh lakaran kecil rekaan pembungkusan berikut: • Lakaran kasar mengandungi sekurang-
secara keseluruhan kurangnya satu lakaran yang lebih
menyeluruh.
• Lakaran kasar yang dipilih berdasarkan
lakaran kecil adalah seperti di sebelah:
Tarikh
luput Maklumat Rajah 5.14 Contoh lakaran dan perancangan tentang warna,
bahan fon, saiz teks dan maklumat yang ingin dimasukkan dalam
label pembungkusan
Logo Logo
Gambar
Gambar Tarikh
luput (d) Lakaran komprehensif
Maklumat • Lakaran komprehensif bagi label
produk pembungkusan merujuk lakaran kasar
yang hampir menyerupai reka bentuk
Maklumat syarikat label pembungkusan sebenar.
Nama produk • Semua komponen lakaran mempunyai
Maklumat bahan
• Antara maklumat yang perlu dimasukkan
Logo dalam lakaran komprehensif ialah logo
Logo syarikat, maklumat produk dan elemen
yang boleh menarik minat pelanggan.
Gambar
Gambar
Rajah 5.15 Contoh lakaran komprehensif
Maklumat
bahan
Maklumat Tarikh luput Maklumat syarikat

syarikat
Rajah 5.13 Contoh lakaran kecil rekaan label pembungkusan
268 269
Ciri-ciri reka bentuk label pembungkusan yang baik Menghasilkan reka bentuk label pembungkusan yang baik dengan
Selain melindungi barangan, pembungkusan amat penting dalam pemasaran bagi membantu dalam
promosi penjualan. Oleh itu, pembungkusan memerlukan reka bentuk label pembungkusan yang
sesuai seperti berikut: sama ada perisian berlesen ataupun perisian sumber terbuka.
1 Mengandungi semua maklumat penting dan Langkah 1 • Kenal pasti perisian yang ingin digunakan.
lengkap
• Logo, nama produk, alamat syarikat dan maklumat yang
berkaitan. Langkah 2 • Tetapkan saiz, mod dan resolusi bagi reka bentuk label pembungkusan.
• Senarai bahan, berat bersih, cara penggunaan dan tarikh luput.
Mempunyai warna yang menarik

• Mempunyai warna tema utama.
2
• Warna yang sesuai mengikut sasaran pengguna.
• Penggunaan skema warna yang betul mengikut jenis
barangan. Klik Create New Penetapan saiz
label
3 Menggunakan jenis dan saiz huruf yang sesuai

• Mudah dibaca.
• Senang dilihat.
Mempunyai bentuk label pembungkusan 4 Klik Create

yang sesuai
• Bentuk label bersesuaian dengan rekaan pembungkusan.
5 Penggunaan ruang putih Langkah 3 • Import logo yang telah dihasilkan.
• Mempunyai ruang yang dikenali sebagai ruang putih

agar label pembungkusan kelihatan seimbang dan
tidak terlalu padat.
Mengaplikasikan prinsip reka bentuk dan reka 6

letak yang sesuai Klik Place
• Supaya rekaan label pembungkusan yang dihasilkan lebih

berkesan (seimbang, harmoni, kesatuan, kepelbagaian,
penegasan, kontra dan pergerakan).
• Mempunyai reka letak yang bersesuaian.
Menggunakan bahan yang sesuai

7
• Menonjolkan elemen kelestarian seperti kertas label dan kotak
pembungkus menggunakan kertas atau bahan yang digunakan
semula.
• Menjimatkan kos tanpa menjejaskan kualiti cetakan pada
permukaan bahan label pembungkusan.
270 271
Langkah 4 • Sisipkan imej yang bersesuaian dengan produk. Langkah 6 • Buat tetapan pada imej dan teks bersesuaian dengan fungsi teks tersebut.
• Berikan kesan khas yang bersesuaian pada teks dan imej. Copy teks. Klik
Langkah 5 • Masukkan teks yang sesuai untuk nama produk, maklumat penjual dan Langkah 7 pilihan warna.
maklumat lain yang berkaitan.
Penetapan warna teks untuk

membuat kesan khas
272 273
Langkah 8 • Simpan hasil karya dalam format fail yang bersesuaian. Menyediakan label pada pembungkusan
Klik File
cetakan, saiz cetakan dan penampilan akhir label pada pembungkusan supaya hasil rekaan label
Klik Save
(a) Jenis cetakan
Dari segi cetakan, terdapat tiga jenis skala cetakan yang boleh dihasilkan seperti cetakan monokromatik,
skala kelabu (grayscale) dan berwarna.
Nyummy Nyummy
ChocCookies
ChocCookies ChocCookies
ChocCookies
More chips..... More chips.....
.......More fun .......More fun
Ingredients: Ingredients:
sugar . butter . egg . flour . sugar . butter . egg . flour .
Pemilihan format fail. Biasanya

baking soda . milk . baking soda . milk .
dark chocolate chunk dark chocolate chunk
fail disimpan dalam format PDF

Cheryl’s | Cookies and Gift | +6013-384 3948 | cherylscookies@gmail.com Cheryl’s | Cookies and Gift | +6013-384 3948 | cherylscookies@gmail.com
24-7 Jalan Lexury, 85420 Kuala Lumpur, Malaysia 24-7 Jalan Lexury, 85420 Kuala Lumpur, Malaysia
Klik Save
Cetakan monokromatik Cetakan skala kelabu (grayscale) Cetakan berwarna
(b) Saiz cetakan
Langkah 9 • Semak semula hasil karya dan buat penyuntingan jika perlu.
menetapkan saiz yang betul mengikut ukuran pembungkusan yang akan digunakan supaya tiada
masalah semasa proses menampal label pada pembungkusan produk.
Nyummy
ChocCookies
ChocCookies
Nyummy
More chips.....
ChocCookies
ChocCookies
.......More fun Nyummy
More chips..... ChocCookies
Ingredients:
sugar . butter . egg . flour . .......More fun
ChocCookies
baking soda . milk .
dark chocolate chunk Ingredients:
sugar . butter . egg . flour . More chips.....
dark chocolate chunk .......More fun
Ingredients:
sugar . butter . egg . flour .
dark chocolate chunk
Cheryl’s | Cookies and Gift | +6013-384 3948 | cherylscookies@gmail.com

Cheryl’s | Cookies and Gift | +6013-384 3948 | cherylscookies@gmail.com
24-7 Jalan Lexury, 85420 Kuala Lumpur, Malaysia 24-7 Jalan Lexury, 85420 Kuala Lumpur, Malaysia Cheryl’s | Cookies and Gift | +6013-384 3948 | cherylscookies@gmail.com
24-7 Jalan Lexury, 85420 Kuala Lumpur, Malaysia
Cetakan saiz 100% Cetakan saiz 75% Cetakan saiz 50%
(c) Penampilan akhir label pada pembungkusan

Label yang telah dicetak perlu diuji pada pembungkusan yang akan digunakan. Langkah ini penting
bagi melihat penampilan akhir pembungkusan produk.
SILA
IMBAS
Contoh rekaan label
pembungkusan
Adobe Illustrator
kod QR
Ilustrasi 5.16 Contoh label yang telah ditampal pada pembungkusan
274 275
Akt A KTIVITI Melakar dan Mereka Bentuk Label Bungkusan Kemahiran

Abad ke-21
Rumusan
Tajuk: Melakar dan Mereka Bentuk Label Bungkusan PENGHASILAN KARYA
Objektif: Mengenal pasti maklumat produk dan membuat lakaran bentuk label pembungkusan GRAFIK DIGITAL
berdasarkan dapatan maklumat.
Bahan dan peralatan:
bahan dan peralatan lain yang sesuai. Identiti Korporat Pengiklanan Pembungkusan
Cara pelaksanaan:
Langkah 1 Elemen visual yang dipilih bagi
Maksud pengiklanan
Satu kaedah komunikasi untuk
Maksud pembungkusan
Pembungkusan merupakan
• Murid dikehendaki mendapatkan satu contoh label bungkusan. mewakili sesebuah syarikat menyampaikan mesej pengiklan satu kaedah penyimpanan
secara menyeluruh. kepada audiens melalui media untuk melindungi sesuatu
Langkah 2 pengiklanan, iaitu media cetak atau barangan daripada rosak
• Kenal pasti maklumat yang terdapat pada setiap label media elektronik. dan tercemar serta mudah
Kepentingan logo dalam dikenali.
pembungkusan tersebut. identiti korporat Kepentingan pengiklanan
Langkah 3 • Menarik perhatian
• Tanggapan awal
• Penyampaian maklumat yang
jelas, ringkas dan mudah
Kepentingan reka bentuk
• Berdasarkan contoh yang diperoleh, hasilkan lakaran kecil, lakaran pembungkusan
• Asas kepada identiti jenama difahami.
kasar dan lakaran komprehensif bagi label produk pembungkusan • Memudahkan sesuatu produk
syarikat • Memberi gambaran terperinci
yang ingin dipasarkan. dibawa ke mana-mana dan
• Mudah diingati tentang produk atau perkhidmatan
• Murid perlu memilih dan menentukan jenis produk sama ada untuk proses pengangkutan.
• Menonjolkan keunikan kepada audiens yang disasarkan.
makanan, ubatan atau lain-lain. • Meningkatkan kualiti produk
syarikat atau produk • Audiens dapat membuat
supaya kelihatan menarik.
perbandingan antara satu produk
Langkah 4 barangan
• Meyakinkan audiens dengan produk yang lain. • Memudahkan penyimpanan
dan penggunaan produk.
• Menjamin kesetiaan • Mempengaruhi dan menimbulkan
keyakinan dalam kalangan audiens • Mengekalkan kesegaran
pembungkusan bagi produk tersebut. pengguna
terhadap sesuatu produk. sesuatu produk seperti
• Jangkaan audiens barangan makanan.
• Maklumat yang tidak kompleks
dan mudah untuk diingati. • Melindungi produk
daripada faktor yang boleh
Melakar logo • Kepelbagaian media atau
L ATIHAN • Pictorialmarks
• Wordmarks
platform boleh digunakan dalam
reka bentuk iklan yang sama.
mempengaruhi kualiti
barangan seperti masa, rasa
dan bau.
• Combination • Dapat menarik perhatian
1. Apakah yang dimaksudkan dengan pembungkusan? Kaedah pengiklanan pembeli dengan
• Media cetak: Bahan iklan yang menggunakan kelebihan
Penghasilan reka bentuk disampaikan secara bercetak dari segi reka bentuk dan
2. Apakah kepentingan reka bentuk pembungkusan? logo yang bersesuaian seperti surat khabar, majalah, pemilihan warna.
dengan identiti korporat katalog, risalah, poster dan kad • Satu daripada cara
3. Nyatakan empat ciri pembungkusan yang baik. dengan menggunakan perniagaan. memasarkan produk secara
• Media elektronik: Bahan iklan tidak langsung.
4. Pada pendapat anda, apakah kriteria label pembungkusan yang menarik perhatian • Proses pengolahan idea yang disampaikan menggunakan
pengguna. Huraikan jawapan anda. • Proses melukis logo peralatan elektronik seperti radio,
menggunakan perisian televisyen, Internet, papan iklan Maklumat bentuk
pembungkusan
5. Berdasarkan pengalaman anda, perisian manakah yang mudah digunakan untuk digital dan telefon.
membuat label pembungkusan dan huraikan alasan anda. • Proses mencetak logo • Jenama
Bahan promosi dalam • Imej
6. Ibu anda bercadang untuk berniaga kek cawan di sekitar kawasan tempat tinggal pengiklanan • Sasaran
anda. Cadangkan jenis bahan pembungkusan yang sesuai untuk produk tersebut. • Gegantung • Poster
Kemudian, jelaskan ciri-ciri pembungkusan dan label yang baik untuk produk itu. • Kain rentang • Iklan interaktif
• Risalah
276 277
Ref.
Refleks i L .P
P e ngukuhan
Tandakan ( ) pada tahap penguasaan anda. Jawab semua soalan.
Selepas mempelajari modul ini, saya dapat: 1. Identiti korporat ialah __________________________.
A. imej atau ciri-ciri yang terdapat pada bahan promosi
5.1 Identiti Korporat FAHAM TIDAK FAHAM B. alat yang digunakan untuk membungkus sesuatu produk
C. sebuah organisasi, perbadanan, pertubuhan atau syarikat perniagaan yang sah di sisi
undang-undang
D. imej atau ciri-ciri yang ada dalam sesebuah organisasi, perbadanan, pertubuhan atau
Menerangkan kepentingan logo dalam identiti korporat.
syarikat perniagaan yang sah di sisi undang-undang
Melakar logo pictorialmarks, wordmarks dan combination.
2. Berikut ialah kepentingan logo dalam identiti korporat kecuali ______________________.
Menghasilkan reka bentuk logo yang bersesuaian dengan A. menjamin kesetiaan pengguna
identiti korporat.
B. asas kepada identiti jenama syarikat
Menghasilkan rekaan identiti korporat menggunakan logo C. memberi pengetahuan tentang produk
yang telah dipilih. D. menonjolkan keunikan syarikat atau produk
5.2 Pengiklanan FAHAM TIDAK FAHAM 3.
Menyatakan maksud pengiklanan.
Menjelaskan kepentingan reka bentuk pengiklanan.

Membanding beza kaedah pengiklanan menerusi media cetak
dan elektronik.
Menyesuaikan keperluan bahan promosi dalam pengiklanan
seperti gegantung, kain rentang, risalah, poster dan iklan
interaktif.
Menghasilkan reka bentuk bahan promosi dengan
mengaplikasikan ciri pengiklanan yang baik dengan
Menghasilkan bahan promosi untuk tujuan pengiklanan. Gambar di atas adalah antara contoh ____________________.
A. pemasaran
5.3 Pembungkusan FAHAM TIDAK FAHAM B. pengiklanan
C. pembungkusan
Menyatakan maksud pembungkusan. D. identiti korporat
Menjelaskan kepentingan reka bentuk pembungkusan.
4. Kaedah pengiklanan terbahagi kepada dua iaitu ___________________________.
Mengenal pasti maklumat label reka bentuk pembungkusan. (I) media cetak
(II) media sosial
Menyesuaikan bahan pembungkusan berdasarkan jenis (III) media semasa
barangan.
(IV) media elektronik
Melakar reka bentuk label pembungkusan.
A. I dan II
Menentukan ciri reka bentuk label pembungkusan yang baik. B. I dan IV
Menghasilkan reka bentuk label pembungkusan yang baik C. I, II dan III
D. II, III dan IV
Menyediakan label pada pembungkusan.
278 279
5. 10. Pada pendapat anda, apakah yang akan berlaku sekiranya sesuatu perusahaan tidak
Reka bentuk hendaklah mementingkan kesesuaian benda yang dilindungi mempunyai identiti korporat? Huraikan jawapan anda.
dan memastikan benda di dalamnya dapat dilindungi dengan baik.
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
Pernyataan di atas merujuk maksud ________________________________. ………………………………………………………………………………………………………………………………………
A. pemasaran ………………………………………………………………………………………………………………………………………
B. pengiklanan
C. perkhidmatan 11. Jelaskan kelebihan sesuatu logo dalam identiti korporat.
D. pembungkusan
………………………………………………………………………………………………………………………………………
6. Yang berikut ialah kepentingan reka bentuk pembungkusan iaitu _________________________. ………………………………………………………………………………………………………………………………………
(I) memudahkan penyimpanan dan penggunaan produk ………………………………………………………………………………………………………………………………………
(II) mengekalkan kesegaran sesuatu produk seperti produk makanan
………………………………………………………………………………………………………………………………………
(III) melindungi produk daripada faktor yang boleh mempengaruhi kualiti produk seperti masa,
rasa dan bau
(IV) medium bagi menyampaikan mesej yang lebih panjang dan kompleks dengan cara yang 12. Nyatakan perbezaan antara jenis logo berikut:
lebih menarik dan kreatif
Pictorialmarks Wordmarks Combination
A. I dan II
B. I, II dan III
C. I, III dan IV
D. II, III dan IV
7. Yang berikut adalah antara ciri reka bentuk label pembungkusan yang baik iaitu
______________.
13. Antara iklan media cetak dan media elektronik, yang manakah menjadi pilihan anda sekiranya
A. logo, warna dan nama syarikat
B. nama perniagaan, rekaan logo baharu dan nombor telefon untuk dihubungi
C. mendaftar perniagaan di Google My Business dan memuat naik video promosi dalam TikTok ………………………………………………………………………………………………………………………………………
D. nama produk pada label produk, tanda harga pada barangan dan tarikh luput pada ………………………………………………………………………………………………………………………………………
barangan
………………………………………………………………………………………………………………………………………
8. _______________________ ialah gabungan logo antara wordmarks dan pictorialmarks. ………………………………………………………………………………………………………………………………………
A. Wordmarks
B. Combination 14. Apakah ciri-ciri bahan promosi yang menarik? Jelaskan jawapan anda berserta contoh.
C. Pictorialmarks ………………………………………………………………………………………………………………………………………
D. Wordmarks dan combination
………………………………………………………………………………………………………………………………………
9. Yang manakah antara berikut maksud label? ………………………………………………………………………………………………………………………………………
A. Jaluran kain yang panjang dan direntang di tepi jalan.
15. Sebuah syarikat yang menjalankan perkhidmatan hiasan dalaman telah melantik anda
B. Reka letaknya secara menegak iaitu tulisan ditulis secara menegak dari atas ke bawah.
C. Kaedah penyimpanan untuk melindungi sesuatu barangan daripada rosak dan tercemar.
yang perlu anda ambil?
D. Kepingan kecil kertas atau kad dan lain-lain yang diletakkan atau ditampalkan pada
pembungkusan sesuatu produk. ………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
280 281
16. Isikan maklumat label reka bentuk pembungkusan pada gambar di bawah. 19.
EPAL KAYU MANIS

COKLAT PROTEIN
184 13 g 9g 15 g 5g
kalori karbohidrat protein lemak
Diperbuat daripada 6 × 45 g
bahan-bahan organik
(a) Berdasarkan gambar label pembungkusan produk di atas, senaraikan kelemahan yang
terdapat pada label pembungkusan. Cadangkan penambahbaikan yang boleh dilakukan
17. Anda telah dilantik sebagai seorang pereka bagi mereka bentuk pembungkus produk pada label pembungkusan tersebut.
makanan yang berkonsepkan kelestarian alam sekitar. Hasilkan lakaran anda itu di atas
kertas A4 dan nyatakan perisian yang akan anda gunakan untuk menghasilkan …………………………………………………………………………………………………………………………………
reka bentuk pembungkusan. …………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………… (b) Lakarkan penambahbaikan yang boleh dilakukan pada label pembungkusan di atas
……………………………………………………………………………………………………………………………………… mengikut kreativiti anda pada ruangan di bawah.
18. Buat perbandingan antara bahan promosi berikut:
Jenis bahan
Fungsi Ukuran Bahan Penggunaan
promosi
Gegantung
Risalah
Poster
Kain rentang
Iklan interaktif
282 283
MODUL 6
Dalam modul ini, murid akan didedahkan dengan asas penerbitan meja, pengolahan idea karya
penerbitan meja dan penghasilan karya penerbitan meja. Objektif utama pembelajaran dalam modul
ini adalah untuk memberikan pengetahuan tentang asas penerbitan meja dan pengolahan idea
melibatkan proses pemikiran kreatif untuk menghasilkan konsep yang unik dalam penyampaian
maklumat secara visual. Seterusnya, murid boleh mengaplikasikan pengetahuan tersebut dalam
REKA BENTUK
proses menghasilkan karya kepada bentuk visual seperti surat khabar, risalah, iklan dan poster dalam
bentuk fail digital. Murid juga turut belajar tentang penyediaan proses pre-press, jenis penjilidan dan
cetakan serta kemasan hasil karya akhir penerbitan.
PENERBITAN MEJA
(DESKTOP PUBLISHING)
STANDARD KANDUNGAN
6.1 Asas Penerbitan Meja
6.3 Penghasilan Karya Penerbitan Meja
Objektif
• Memperkenalkan murid dengan asas
penerbitan meja.
• Mendedahkan murid dengan pengolahan
idea karya penerbitan meja.
• Membimbing murid untuk menghasilkan
karya penerbitan meja.
• Menilai jenis penjilidan yang sesuai untuk
proses kemasan hasil karya akhir penerbitan
meja. Kata Kunci
• Penerbitan meja
kemasan yang dipilih untuk hasil akhir karya •
penerbitan. •
• Mekap contoh (mock-up)
Hasil pembelajaran • Fitur
• Murid boleh menerangkan dan memahami •
asas penerbitan meja dan contoh karya
penerbitan meja.
•
• Membolehkan murid menghasilkan mekap
contoh karya penerbitan meja.
• Pull-quote
• Murid boleh menghasilkan karya penerbitan
•
mencetak hasil karya akhir penerbitan. • Penjajaran (alignment)
• Menghuraikan proses kemasan hasil karya • Wrapping
akhir penerbitan. • Hyphenation
• Melaksanakan proses kemasan bagi karya • Drop cap
penerbitan meja secara beretika dan kreatif. • Proses kemasan
284 285
REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 5 MODUL 6 l REKA BENTUK PENERBITAN MEJA (DESKTOP PUBLISHING)
6.1 Asas Penerbitan Meja Contoh karya penerbitan meja

Terdapat beberapa jenis karya penerbitan meja yang telah dihasilkan. Contoh karya penerbitan meja
D Murid boleh: adalah seperti berikut:
penerbitan meja.
penyuntingan bahan bacaan seperti poster, risalah, buku dan lain- 6.1.2 Memberi contoh karya
lain lagi dengan menggunakan perkakasan dan perisian komputer. penerbitan meja.
Proses penerbitan meja dilakukan dengan menaip teks 6.1.3 Menerangkan keperluan
secara terus atau mengimport teks daripada perisian pemprosesan perkakasan dan perisian
perkataan. Seterusnya, imej yang hendak dimasukkan boleh penerbitan meja.
6.1.4 Membanding beza
diambil daripada clip art library. penerbitan meja:
(i) Media cetak
(ii) Media elektronik
Katalog
Kalendar
Perisian
Komputer Paparan visual

Rajah 6.1 Penerbitan meja
Fail penerbitan meja boleh diedarkan melalui dua kaedah, iaitu secara cetakan atau elektronik.
Contoh fail penerbitan meja bagi kaedah cetakan ialah surat khabar, majalah, buku dan katalog manakala
Majalah Risalah (Flyer)
fail bagi kaedah elektronik adalah seperti PDF, e-mel, e-buku dan laman web.
Edaran Cetakan Edaran Elektronik
• Surat khabar • PDF

• Majalah Jenis edaran fail • E-mel
• Buku penerbitan meja • E-buku
• Katalog • Laman web
Buku Kad nama

Rajah 6.2 Fail penerbitan meja
286 287
Keperluan perkakasan dan perisian penerbitan meja

Peralatan yang diperlukan dalam menghasilkan penerbitan meja terdiri daripada penggunaan
gabungan perisian dan perkakasan. Perisian penerbitan meja merupakan alat untuk menjalankan
menghasilkan pengiklanan sama ada secara bercetak atau elektronik.
a Perkakasan dalam penerbitan meja
Perkakasan yang diperlukan dalam penerbitan meja adalah seperti berikut:
Kad ucapan Kepala surat
Surat khabar Komputer

Kamera Digital
dan suntingan. Alat untuk merakam dan
Poster
dalam bentuk foto.
Pengimbas
Alat untuk mengimbas bahan bercetak
dan menukarkan bahan tersebut dalam
bentuk digital. Pencetak
Kad menu Sijil
Alat untuk mencetak hasil kerja akhir dari
komputer ke dalam bentuk cetakan.
KBAT KBAT
Adakah karya penerbitan meja terhad kepada Nyatakan dan namakan perkakasan
bahan bercetak sahaja? Bincangkan. penerbitan meja selain contoh di atas.
288 289
b Perisian dalam penerbitan meja
Perisian penerbitan yang digunakan adalah seperti berikut:
Microsoft Adobe
Google Docs GIMP
Word Photoshop
Perisian pemprosesan perkataan Perisian penyuntingan imej
• Perisian komputer yang digunakan untuk menaip,
memformat serta mencetak dokumen. iaitu sebarang data media sama ada dalam bentuk
Perisian teks atau imej. Perisian
Perisian • Boleh melakukan kerja susun atur ringkas perkataan, Perisian
sumber • Boleh mengedit imej mengikut kesesuaian sesuatu sumber
berlesen tetapi kurang sesuai untuk susun atur halaman. berlesen
terbuka rekaan penerbitan meja. terbuka
• Tidak sesuai digunakan untuk mencetak karya secara
komersial. • Antara format fail yang boleh dihasilkan ialah .jpg,
.pict, .bmp, .tiff dan .png.
Google Microsoft Krita

Microsoft
Spreadsheets Paint
Excel
Perisian penerbitan meja
Adobe Adobe
InDesign Canva Illustrator Inkscape
Perisian reka letak Perisian penghasilan ilustrasi

• Berfungsi untuk menghasilkan bahan atau karya
penerbitan meja. Perisian • Biasanya berfungsi untuk membuat rekaan seperti Perisian
Perisian Perisian
• Digunakan untuk mereka letak karya penerbitan meja sumber sumber
berlesen berlesen
yang menggabungkan teks dengan gambar. terbuka digital lain. terbuka
• Sesuai digunakan untuk penerbitan meja bercetak • Antara format fail yang selalu digunakan ialah .ai, .cdr,
atau digital. .wmf, .fh dan .eps.
Microsoft Scribus Macromedia

Publisher Freehand Draw
290 291
Membanding beza penerbitan meja

Penerbitan meja boleh dihasilkan dalam dua bentuk, iaitu media cetak dan media elektronik. Jadual 6.1
Akt A KTIVITI Fan-N-Pick Kemahiran
Abad ke-21
menunjukkan perbezaan media cetak dengan media elektronik.
Tajuk: Karya Penerbitan Meja
Jadual 6.1 Perbezaan antara media cetak dengan media elektronik Objektif: Membincangkan dan menerangkan asas penerbitan meja.
Bahan dan peralatan: Kad soalan, kad peranan, skema jawapan dan peralatan lain yang
bersesuaian.
Media Cetak Media Elektronik Cara pelaksanaan:
Langkah 1 Soalan
• Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan.
• Permainan dimainkan dalam kumpulan masing-masing.
1 Soalan
• Kad soalan dan kad jawapan disediakan oleh guru. Berikan tiga
contoh karya 3
penerbitanApa
Alat atau saluran
komunikasi yang berupa
Alat atau saluran
komunikasi yang
Langkah 2 meja. kah
• Murid pertama akan memegang kad soalan yang disusun penerbitan
bahan cetakan atau menggunakan alatan
seperti bentuk kipas dan memberikan arahan untuk memilih Soalan
meja?
elektronik.
kad soalan.
• Murid kedua akan memilih kad dan membacakan soalan
4
Nyatakan
dengan kuat. perbezaanalan
• Murid ketiga akan menjawab soalan yang dibacakan. ceo
media S tak
• Murid keempat akan memberikan respons sama ada pujian
dan media
elektronik 2
atau komen berdasarkan skema jawapan. kan
Pendekatan
Penyampaian maklumat Namaontoh
penyampaian maklumat • Murid akan bertukar peranan. c
dua isian
melalui media elektronik. per etak
melalui media cetak.
reka l
Langkah 3
• Masa diberikan selama seminit untuk menjawab soalan.
Fail disimpan dalam Fail disimpan dalam

L ATIHAN
bentuk salinan keras bentuk salinan lembut
(hardcopy). (softcopy). 1. Berdasarkan pemahaman anda, apakah yang dimaksudkan dengan penerbitan meja?
2. Nyatakan empat jenis karya penerbitan meja yang boleh dihasilkan.
3. Senaraikan dua perbezaan media cetak dengan media elektronik.
Media cetak Media elektronik

Boleh dikemas kini bila-
Perlu dicetak semula
bila masa tanpa berlaku
apabila fail dikemas kini.
pembaziran.
4. Namakan dua perisian pemprosesan perkataan.
5. Senaraikan perkakasan yang perlu digunakan untuk penyuntingan penerbitan meja.
6. Apakah format fail yang sesuai digunakan dalam perisian penyuntingan ilustrasi?
292 293
Contoh hasil maklumat kajian lapangan adalah seperti berikut:

6.2 Pengolahan Idea Karya Penerbitan Meja
S.P Standard Pembelajaran Maklumat kajian lapangan
Pelaksanaan kajian lapangan berdasarkan Murid boleh: Jenis karya Media penerbitan
keperluan penerbitan meja 6.2.1 Melaksanakan kajian
lapangan berdasarkan Kad ucapan yang berbentuk lipatan Media cetak
Sebelum membangunkan karya penerbitan meja, kajian lapangan keperluan penerbitan meja.
perlu dijalankan terlebih dahulu bagi mengenal pasti keperluan 6.2.2 Mencadangkan reka letak
penerbitan meja yang diperlukan sepanjang proses penghasilan teks dan imej menerusi Perkakasan dan perisian Jenis bahan
lakaran.
karya. Komputer, Microsoft Publisher dan
6.2.3 Menghasilkan mekap contoh Kertas glossy
Antara keperluan kajian lapangan bagi penerbitan meja adalah mesin pencetak
(mock-up) karya penerbitan
seperti berikut: meja.
Tema Proses kemasan
i. Jenis karya Hari Ibu Pemotongan
perlu mengenal pasti terlebih dahulu jenis karya yang ingin dihasilkan sama ada jenis brosur,
majalah, buku atau lain-lain.
ii. Media penerbitan meja
media cetak atau media elektronik. Pemilihan ini bergantung pada kesesuaian audiens yang
disasarkan.
iii. Perkakasan dan perisian penerbitan meja Untuk semua Ibu terbaik di dunia
Perkakasan dan perisian yang lengkap memainkan peranan penting dalam penghasilan karya.
Selamat H ar i Ibu
iv. Jenis bahan

S E L A M AT
bahan yang sesuai akan menghasilkan kualiti cetakan yang baik. Hari Ibu SELAMAT HARI
v. Tema Selamat
Setiap karya yang dihasilkan mempunyai tujuan dan objektif yang tersendiri. Oleh itu, pemilihan
tema penting agar objektif dan tujuan karya yang dihasilkan dapat dicapai.
Hari Ibu
vi. Proses kemasan

Bagi menghasilkan karya yang kemas, proses kemasan perlu dilakukan mengikut kesesuaian
Khas buat semua yang bergelar Ibu
karya.
Rajah 6.3 Contoh kad dengan tema Hari Ibu
294 295
Cadangan reka letak teks dan imej menerusi lakaran Menghasilkan Bahagian hadapan Bahagian belakang
lakaran kasar 1
Bagi menghasilkan reka letak teks dan imej, terdapat tiga kaedah reka letak yang digunakan oleh
• Lakaran kasar
akhir bergantung pada reka letak imej dan teks tersebut. Kebiasaannya, pereka akan menghasilkan memberikan
lebih daripada satu lakaran untuk menghasilkan reka letak yang baik dengan menggunakan ketiga- gambaran tentang
tiga kaedah lakaran ini. Proses melakar reka letak melibatkan beberapa langkah seperti di bawah: lakaran akhir
• Pilih lakaran terbaik

daripada kesemua
Menghasilkan Bahagian hadapan Bahagian belakang
lakaran kecil dan
lakaran kecil 1 diterjemahkan
• Lakaran ini dilukis kembali dengan
dengan cepat dan lebih teliti.
tidak memerlukan
perincian dan 2
ukuran untuk
lakaran.
• Objektif utama
lakaran adalah
untuk melihat
gambaran imej
dan teks apabila
siap dicetak dan
perkadaran umum 2
diperlukan semasa
proses ini. Teks
selalunya tidak
dapat dibaca kerana
3
pereka hanya
mereka letak garisan
melalui gambaran
idea lakaran.
• Berdasarkan tema
Hari Ibu, pereka
menghasilkan
beberapa lakaran 3
kecil secara
ringkas dengan
menggunakan Rajah 6.5 Lakaran kasar bahagian hadapan dan belakang kad ucapan
pensel. berbentuk lipatan
• Elemen yang
terdapat dalam Info
beberapa INFO Menarik
lakaran kecil ini
dipelbagaikan e-Kad
mengikut hasil Elektronik kad adalah sama seperti kad ucapan seperti kad hari lahir dan kad sambutan
kajian lapangan. perayaan tetapi dibuat menggunakan media digital dan bukan kertas atau bahan yang lain.
E-kad boleh didapati dalam pelbagai laman web dan boleh dihantar kepada penerima sama ada
Rajah 6.4 Lakaran kecil bahagian hadapan dan belakang kad ucapan melalui e-mel, mesej atau aplikasi-aplikasi lain. Antara jenis e-kad ialah poskad, kad ucapan,
berbentuk lipatan dan e-kad video. Penggunakan e-kad dapat menjimatkan kos dan cepat
dihantar kepada penerima.
296 297
Bahagian hadapan Penghasilan mekap contoh (mock-up) karya penerbitan meja

Menghasilkan × × ×
lakaran Mekap contoh merupakan model olokan yang dibuat sebelum menghasilkan model yang sebenar.
komprehensif
Dibina untuk memberikan gambaran awal karya atau model
• Lakaran 1 dari segi keseimbangan rupa, bentuk dan warna.
komprehensif
ialah lakaran yang
kelihatan seperti Fungsi
karya akhir. Oleh
itu, perincian yang
mekap 2 Boleh dibina mengikut saiz sebenar atau bukan saiz sebenar.
contoh
tepat seperti teks,
warna dan ilustrasi
Kebiasaannya, dihasilkan setelah lakaran idea mendapat
diperlukan.
• Lakaran 3
3 persetujuan pelanggan.
dipilih untuk
menghasilkan
satu lakaran Langkah-langkah menghasilkan mekap contoh
komprehensif
dengan 1 3 5 7
menentukan
Menyediakan
gambar, warna dan Membuat
bahan untuk karya
saiz fon yang ingin perancangan dengan
Menentukan dan mekap contoh Mencetak mekap
digunakan. menentukan tema,
menetapkan reka mengikut saiz contoh karya
saiz kad ucapan dan
• Lakaran letak yang diingini. sebenar seperti imej penerbitan meja.
konsep keseluruhan
komprehensif berkaitan dengan
yang diingini.
ini dihasilkan Lebar kad = 3 × tema karya.
dengan pemilihan Bahagian belakang
warna merah
jambu sebagai Menetapkan
warna tema yang perkakasan dan Memilih jenis dan Menghasilkan
mendominasi perisian seperti saiz fon yang diingini karya mekap contoh
warna keseluruhan komputer dan serta warna yang mengikut tema
kad ucapan. bersesuaian dengan yang diingini.
bersesuaian. tema mekap
• Tentukan contoh.
kedudukan garisan
lipatan pada kad 2 4 6
ucapan ini.
Rajah 6.6 Lakaran komprehensif bahagian hadapan dan belakang kad

ucapan berbentuk lipatan Rajah 6.7 Mekap contoh
298 299
Akt A KTIVITI Bahan Promosi Kreatif Kemahiran

6.3 Penghasilan Karya Penerbitan Meja
Abad ke-21
F Murid boleh:
Tajuk: Risalah meja 6.3.1 Menjelaskan fungsi alat
Objektif: Menghasilkan mekap contoh risalah berdasarkan situasi
Terdapat banyak perisian penyuntingan yang boleh digunakan penerbitan meja.
dengan menggunakan proses pengolahan idea.
dalam penerbitan meja. Setiap perisian mempunyai fungsi yang 6.3.2 Membuat penetapan
Bahan dan peralatan: Kertas A4, pen, komputer, mesin dokumen:
pencetak, kertas warna dan perisian yang bersesuaian. tersendiri.
(i) Saiz halaman dan
Yang berikut adalah antara bahagian penting dalam perisian
margin
penyuntingan reka letak seperti Page, Tools Panel, Control Panel,
Encik Ahmad merupakan seorang peniaga komputer. Rulers, Panels dan Workspaces. (ii) Grid dan lajur
Beliau bercadang untuk mengadakan "Jualan Hujung (iii) Halaman utama
Tahun" pada hujung tahun ini. Bagi mempromosikan Workspaces (master page)
jualan, Encik Ahmad hendaklah menyediakan satu (iv) Palet warna
bahan promosi supaya orang ramai dapat mengetahui (v) Stail perenggan
maklumat jualan yang akan diadakan. Sebagai pereka Control Panel
Tools Panel 6.3.3 Menyisip dan menyusun
teks dan imej dengan
tersebut mengikut langkah-langkah penerbitan meja
yang telah dipelajari. yang sesuai.
Langkah 1 penerbitan meja dengan
• Berdasarkan situasi di atas, murid dikehendaki menjalankan kajian lapangan sebelum menghasilkan (i)Pengepala dan Pengaki
Panels (Header and Footer)
(ii) Tajuk Silang dan Tajuk
• Langkah 2 • Langkah 4 Rulers Page Samping (Crosshead
Setiap kumpulan dikehendaki membuat reka Hasilkan mekap contoh bagi bahan promosi and Sidehead)
Rajah 6.8 Bahagian penting dalam perisian penyuntingan reka letak
letak bahan promosi yang dipilih. tersebut. (iii) Pull-quote
(iv) Pengengsotan
• Langkah 3 • Langkah 5 Jadual 6.2 Fungsi bahagian penting dalam perisian penyuntingan reka letak
(Indentation)
Hasilkan beberapa lakaran kecil. Kemudian, Bentangkan hasil akhir bahan promosi (v) Penjajaran (Alignment)
buat lakaran kasar berdasarkan lakaran masing-masing di hadapan kelas diikuti sesi Item Fungsi (vi) Wrapping
kecil. Seterusnya, buat lakaran komprehensif soal jawab dengan rakan sekelas. Page artwork.
(vii) Hyphenation
bagi reka letak bahan promosi tersebut. (viii) Drop cap
Tools Panel Alat yang digunakan untuk menyunting dokumen. 6.3.5 Menyediakan fail untuk
Control Panel Fungsi dan pilihan untuk Tool dan objek terpilih. proses pre-press.
6.3.6 Mencadangkan jenis
Penetapan garisan di bahagian kiri atau atas
Rulers penjilidan yang bersesuaian
Workspaces sebagai panduan.
L ATIHAN Panels
menu.
dengan hasil karya
penerbitan meja.
6.3.7 Mencetak dan melaksanakan
Workspaces Mengawal reka letak Panels.
1. Apakah yang anda faham berkenaan dengan kajian lapangan dalam penerbitan meja? hasil karya akhir penerbitan.
2. Nyatakan empat keperluan yang perlu dikenal pasti dalam kajian lapangan sebelum
menghasilkan karya. SILA
IMBAS
3. Apakah tujuan menghasilkan mekap contoh? Adobe InDesign
Basics
4. Senaraikan langkah yang perlu diambil untuk menghasilkan mekap contoh.
kod QR
300 301
Penetapan dokumen
b Klik Layout Margins and Columns. Apabila tetingkap Margins
and Columns muncul, masukkan bilangan lajur yang dikehendaki
a Klik Create New. Sebuah tetingkap New Document akan muncul.
Grid dan lajur di ruangan Numbers. Pereka juga boleh menetapkan jarak antara
Saiz halaman Masukkan saiz halaman dan margin yang dikehendaki. Pereka juga lajur. Kemudian, klik OK.
dan margin boleh memilih untuk menggunakan saiz halaman atau margin yang
telah disediakan. Kemudian, klik Create. Klik Layout
Klik Margins and Columns
Klik OK
Klik Create New

Penetapan Penetapan
bilangan jarak antara
lajur lajur
Penetapan saiz halaman
Penetapan margin
Klik Create
302 303
c d
Klik Swatches. Satu siri warna akan muncul. Pereka boleh memilih
Halaman utama Klik Pages. Kemudian, klik pada A-Master untuk membuat sebarang warna yang disukai. Sekiranya pereka ingin menambah warna
(master page) penetapan reka letak untuk semua halaman. Palet warna baharu, klik ikon di sebelah atas kanan. Kemudian, klik New
Color Swatches untuk melaraskan nilai warna yang dikehendaki.
Kemudian, klik OK.
Klik Pages
Klik
Swatches
Klik A-Master
Klik New Color

Swatches
Klik OK
Laras nilai warna

untuk mendapat
warna yang
dikehendaki
304 305
M
e yang sesuai
Klik Paragraph Styles. Kemudian, klik ikon di bahagian bawah
tetingkap untuk membuat stail perenggan yang baharu. Klik
Stail perenggan Menyisip dan menyusun teks
Paragraph Style 1 untuk menetapkan stail perenggan seperti yang a
dikehendaki. Apabila selesai membuat tetapan, klik OK.
• Klik Type Tool dan bina text box pada halaman fail.
• Masukkan teks ke dalam text box.
• Sekiranya ingin mengubah jenis dan saiz muka taip, select text, klik Character dan pilih muka
taip daripada senarai. Sekiranya ingin mengubah kedudukan teks, tarik text box tersebut.
Klik Type Tool
Klik
Bina text box dan masukkan
Paragraph
teks yang dikehendaki
Styles
Klik ikon
Klik mana-mana
stail yang ingin
ditetapkan Teks selepas pemilihan jenis
Klik Paragraph font dan saiz Jenis
Style 1
muka taip
Klik
Saiz Character
Kedudukan text box selepas muka taip
ditarik ke bawah
Klik OK
306 307
b Menyisip dan menyusun imej P

• Klik File Place. a Pengepala dan pengaki (Header and Footer)
• Satu tetingkap akan dipaparkan. Pilih imej yang ingin dimasukkan. Kemudian, klik Open.
• Imej yang dipilih akan dipaparkan. Kedudukan imej boleh diubah dengan menarik imej Pereka boleh membuat Header dan Footer di halaman utama dengan menggunakan perisian reka
tersebut ke kedudukan yang dikehendaki. letak. Header dan Footer boleh merangkumi nombor halaman automatik, paparan tarikh dan waktu
semasa, objek sebaris dan teks yang dikehendaki.
Klik File • Klik Pages. Kemudian, klik A-Master untuk membuat tetapan reka letak semua halaman.
Klik Place
Klik Pages
Klik A-Master
Pilih imej yang

dikehendaki
Klik Open
• Pada bahagian atas halaman, masukkan imej sebagai header.
Imej yang dipilih untuk

dijadikan sebagai Header
Imej yang dipilih dipaparkan

di halaman
308 309
• Pada bahagian bawah halaman, masukkan nombor muka surat automatik. Untuk memasukkan • Klik Pages. Kemudian, klik pada halaman 1 untuk kembali ke halaman.
nombor muka surat automatik, bina text box. Kemudian klik Type Insert Special Character
Markers Current Page Number.
Klik Type
Paparan imej berada di Klik Pages
bahagian atas halaman
sebagai Header
Klik halaman 1
Klik Current
Page Number
Paparan nombor
muka surat automatik
menjadi 1 di halaman
Text box untuk nombor
sebagai Footer
b Tajuk silang dan tajuk samping (Crosshead and Sidehead)
• Paparan di halaman utama adalah seperti berikut: Crosshead ialah subtajuk yang terdapat dalam teks. Biasanya Crosshead ditulis dengan saiz muka taip
yang lebih besar daripada teks untuk meningkatkan kebolehbacaan.
• Untuk membuat Crosshead, klik Type Tool dan bina text box pada halaman fail. Kemudian, masukkan
teks Crosshead ke dalam text box.
• Klik Character untuk mengubah fon kepada tebal dan menetapkan saiz muka taip kepada saiz yang
lebih besar berbanding dengan saiz muka taip teks.
Crosshead
Klik
Jenis fon Character
tebal
Paparan nombor
di halaman utama
310 311
Sidehead ialah satu perkataan yang diserlahkan dalam sesuatu perenggan. Biasanya sidehead ditulis
dengan fon yang lebih tebal daripada teks dan terdapat pada permulaan perenggan. d Pengengsotan (Indentation)
• Untuk membuat sidehead, klik Type Tool dan bina text box pada halaman fail. Kemudian, masukkan
teks sidehead ke dalam text box. Indentation ialah ruang kosong pada baris pertama cetakan atau tulisan.
• Klik Character untuk mengubah perkataan kepada fon yang lebih tebal. Perkataan lain dalam • Untuk membuat indentation, pilih semua teks yang dikehendaki, klik Paragraph dan masukkan nilai
perenggan dikekalkan dengan fon biasa. jarak yang dikehendaki.
Klik
Character
Sidehead Klik
Paragraph
Jenis fon
tebal
c Pull-Quote
Pull-Quote ialah perkataan penting yang dikeluarkan daripada sesuatu perenggan untuk menyerlahkan
perkataan tersebut. Biasanya, pull-quote ditulis dengan jajaran tengah, saiz muka taip yang lebih
besar dan mempunyai tanda pembuka dan penutup kata.
Baris pertama
setiap perenggan
mempunyai
ruang kosong
Masukkan nilai Klik
jarak Indentation Paragraph
Pull-Quote
312 313
e Penjajaran (Alignment) f Wrapping
Wrapping digunakan pada imej untuk mengelakkan teks terlindung oleh imej.
pendek atau pull-quote, align left lebih sesuai digunakan untuk mengelakkan jarak antara perkataan
terlalu besar.
•
last line aligned left.
• Untuk membuat align center, pilih semua teks yang dikehendaki, klik Paragraph dan pilih Align
center.
Sebahagian
teks terlindung
oleh imej
Klik Justify Klik

with last line Paragraph
aligned left
• Lukis mengikut bentuk di sekitar imej. Klik bentuk yang dilukis. Kemudian, klik Text Wrap
Wrap around object shape.
Klik Wrap
around object Klik Text
shape Wrap
Klik Align Klik

center Paragraph
SILA
• Sekiranya teks terlindung oleh imej, perisian penyuntingan IMBAS
reka letak akan memberi amaran bahawa terdapat kesilapan. Tanda amaran
Pereka boleh mengubah kedudukan text box supaya teks tidak sekiranya terdapat
terlindung oleh imej. kesilapan
kod QR
314 315
g Hyphenation h Drop Cap
Hyphenation ialah tanda sempang yang digunakan untuk menyambungkan satu perkataan yang Drop cap ialah satu cara untuk menjadikan beberapa huruf pertama pada perenggan pertama agar
terpisah kepada dua baris. Hyphenation tidak digalakkan dalam sesuatu perenggan kerana mengganggu kelihatan lebih besar berbanding dengan huruf-huruf yang lain.
keterbacaan. • Klik perenggan pertama. Kemudian, klik Paragraph. Masukkan bilangan baris yang dikehendaki.
Sebahagian teks Huruf pertama

mempunyai hyphen dijadikan drop
cap sebanyak
dua baris Klik
Klik
Paragraph
Paragraph
Masukkan
bilangan baris
Tanda rait ( )
pada Hyphenate
• Huruf yang dijadikan drop cap boleh ditukarkan kepada fon dekoratif.
• Untuk mengelakkan hyphenation, klik pada text box. Kemudian, klik Paragraph dan pastikan tidak
menanda rait pada Hyphenate.
Fon untuk
drop cap
ditukar Klik
kepada fon Pilih fon
Character
dekoratif dekoratif
Teks tidak
mempunyai hyphen
Klik
Paragraph
Tiada tanda rait ( )

pada Hyphenate
SILA
IMBAS Contoh penghasilan karya
penerbitan meja dengan
perisian penyuntingan
reka letak yang lain
kod QR
316 317
Penyediaan fail untuk proses pre-press

Akt A KTIVITI Resume
Kemahiran
Abad ke-21
Tajuk: Resume
Objektif: Menghasilkan resume menggunakan perisian yang sesuai.
Bahan dan peralatan: Komputer, perisian yang bersesuaian, SORAYA IDRUS
Pre-Press Press Post-Press
mesin pencetak dan peralatan lain yang sesuai. Maklumat Peribadi Proses Proses Proses kemasan
memindahkan percetakan akhir bahan
Akamat: C-309, Block C, Taman Tenaga,
Cara pelaksanaan: Jalan Tenaga 21, 43000 Kajang, Selangor.

No. Tel.: 019-2413530
fail digital ke plat dijalankan cetakan

E-mel: @gmail.com
1
Latar Belakang Pendidikan
Langkah Kemahiran
2013 – 2018
SK Taman Tenaga
2019 – kini
SMK Taman Tenaga

percetakan
UPSR PT3
4A 1B 6A 2B
• Murid menghasilkan resume secara kreatif dan menarik

90% 90%
Pencapaian Kurikulum
Indesign Naib Johan Pertandingan Reka Bentuk Risalah 2021
dengan menggunakan perisian yang sesuai.

Peringkat Negeri Selangor
75% Johan Pertandingan Melukis Poster (sekolah rendah) 2018

90%
Peringkat Negeri Selangor
Illustrator Photoshop Penolong Ketua Pustakawan 2018
2
SK Taman Tenaga
Pengalaman Kerja
Langkah
Sumber Rujukan
Reka Bentuk 2020 – kini
Poster Media
Encik Abu Johan bin Hashim Puan Irdiyana binti Soleh
Sosial
Guru mata pelajaran Guru mata pelajaran
SMK Taman Tenaga
• Antara perkara yang perlu dimasukkan dalam resume ialah SMK Taman Tenaga
Tel: 03 – 8989 7878
E-mel: abujohan@smktt.edu.my
SMK Taman Tenaga
Tel: 03 – 8989 7878
E-mel: irdiyana@smktt.edu.my
nama, e-mel, nombor telefon, alamat, pendidikan, pencapaian 1
kurikulum, pengalaman kerja dan sumber rujukan. SILA

IMBAS
Langkah 3
Resume
• Cetak resume yang telah dihasilkan dan bentangkan
di hadapan kelas.
kod QR
Rajah 6.9
Penyediaan fail untuk proses pre-press merujuk percetakan digital. Percetakan digital ialah kaedah
percetakan daripada fail imej digital kepada pelbagai jenis media. Fail imej digital seperti PDF atau
L ATIHAN fail dengan format yang sama bagi karya penerbitan meja boleh dihantar untuk dicetak pada media
seperti kertas, kertas foto, kanvas, fabrik kain dan kertas kad.
Percetakan digital menjimatkan masa dan wang kerana tidak menggunakan plat. Kaedah
1. Senaraikan tiga bahagian penting dalam perisian reka letak. percetakan digital menggunakan jet laser atau dakwat laser.
2.
c
a
b d
Berdasarkan rajah di atas, nyatakan nama dan fungsi tool tersebut.
(a) ……………………………………………………………………………………………………………………………
(b) ……………………………………………………………………………………………………………………………
(c) ……………………………………………………………………………………………………………………………
(d) ……………………………………………………………………………………………………………………………
Ilustrasi 6.1 Proses semakan fail untuk proses pre-press Ilustrasi 6.2 Proses percetakan digital
3. Berikan fungsi bahagian Workspaces.
4. Apakah tujuan penggunaan halaman utama (Master Page)?
5. Mengapakah hyphenation perlu dielakkan dalam bahan penerbitan meja?
318 319
Proses pre-press
Cadangan jenis penjilidan yang bersesuaian
dengan hasil karya penerbitan meja
Penjilidan merupakan proses menyusun, menjahit dan melekatkan Info
Pre-press biasanya digunakan dalam industri percetakan untuk merujuk semua Menarik
helaian kertas sehingga helaian menjadi banyak dan membentuk INFO
kegiatan pencetakan setelah pesanan daripada pelanggan diterima.
sebuah buku. Panduan pemilihan jenis
Seterusnya, buku yang telah dihasilkan memerlukan bahan penjilidan
Pre-press ialah proses penyediaan fail digital sebelum proses cetakan. yang sesuai untuk membuat muka depan dan belakang. Bahan Penjilidan memainkan peranan
yang diperlukan dalam proses menjahit atau mengikat buku penting dalam penampilan dan
ialah kertas dan kain. Bahan ini digunakan untuk meningkatkan prestasi buku yang ingin dicetak.
daya tarikan atau daya tahan buku tersebut. Proses memilih jenis penjilidan
Proses yang berlaku semasa pre-press terbaik untuk cetakan buku
Kepentingan penjilidan adalah untuk menjadikan buku
menghantar fail digital untuk dicetak. bergantung pada beberapa faktor,
sebuah naskhah yang kelihatan baik, tahan lama dan kemas. iaitu:
Kebiasaannya, syarikat percetakan mempunyai jabatan pre-press yang mengkaji • Fungsi buku.
fail digital pelanggan semula dan membuat penyesuaian dengan mesin percetakan • Jumlah halaman.
mereka. • Kualiti persembahan yang
diinginkan.
• Anggaran percetakan.
Proses ini dijalankan untuk memastikan hasil cetakan yang dihasilkan adalah
sama dengan fail digital yang diberikan oleh pelanggan. Jenis penjilidan
Perfect Binding
Crop mark atau trim mark merupakan garisan rujukan di penjuru kertas supaya
mesin pencetak boleh mengenal pasti kawasan kertas yang perlu dipotong atau • Perfect binding ialah penjilidan popular dengan menggunakan pelekat
dipangkas. untuk menggabungkan helaian kertas menjadi buku.
• Pelekat yang kuat digunakan pada tulang belakang untuk mengikat
kulit buku dengan halaman.
Crop mark membantu hasil cetakan menjadi lebih kemas dan seragam.
• Kebiasaannya digunakan untuk laporan korporat, buku katalog, brosur
produk, manual dan majalah.
Rajah 6.10 Penerangan proses pre-press • Menggunakan kualiti kulit muka depan dan belakang yang lembut.
• Kelebihan penjilidan ini ialah:
- Persembahan yang berkualiti tinggi.
Aktiviti asas semasa proses pre-press
- Tulang belakang yang sangat kuat dan tahan lama.
Periksa fail digital dengan teliti untuk membetulkan sebarang masalah yang boleh - Boleh dicetak pada tulang belakang.
1 - Sesuai untuk jangka masa pendek.
menghalang dokumen daripada dicetak.
2 Membuat semakan teks sama ada terdapat kesalahan ataupun tidak sebelum dicetak.
Case Binding
3
• Case binding ialah pilihan penjilidan buku premium. Setiap elemen
buku ini direka untuk ketahanan dan kualiti.
4 Membuat cetakan pertama bagi melihat ton warna yang dihasilkan selepas cetakan. • Biasanya digunakan untuk buku mewah (coffee table book) dengan
jumlah halaman antara 30 – 400 halaman.
• Kertas dilekatkan pada tulang belakang dengan menggunakan gam.
SILA • Menggunakan kualiti kulit muka depan dan belakang yang keras.
IMBAS
Fasa-fasa yang berlaku
dalam proses pre-press - Persembahan yang berkualiti tinggi.
- Kualiti penjilidan lebih kuat dan tahan lama.
kod QR
320 321
Saddle Stitching Mencetak dan melaksanakan proses kemasan

• Saddle stitching ialah satu kaedah pengikatan yang paling
biasa dan murah serta digunakan untuk buku yang nipis. Jenis bahan cetakan seperti kertas merupakan satu daripada
• Proses penyediaannya adalah dengan melipat kepingan perkara yang perlu diambil perhatian apabila fail dihantar kepada
kertas bersama-sama dan memasukkannya melalui garis pencetak untuk kerja mencetak dan melaksanakan proses
lipatan buku.
ingin dihasilkan bersesuaian dengan hasil karya.
• Minimum halaman yang diperlukan ialah empat dan maksimum
ialah 64 halaman. Contohnya, buku mewah (coffee table book) perlu dicetak
di atas art paper yang mempunyai permukaan licin. Hal ini untuk
• Oleh sebab saddle stitching memerlukan halaman dilipat, menimbulkan kesan mewah dan membuatkan pembaca tertarik
maka jumlah halaman untuk buku mestilah dalam gandaan untuk terus membelek buku tersebut. Ilustrasi 6.3 Contoh buku mewah
empat.
• Penggunaan jenis penjilidan saddle stitching ini sesuai untuk SILA
IMBAS
buku program, surat khabar, majalah, komik dan risalah.
Jenis kertas
Proses press
kod QR
Spiral Binding Selepas pre-press, proses seterusnya dalam percetakan

ialah press. Percetakan akan diteruskan apabila fail digital
• Spiral binding ialah satu pilihan penjilidan yang popular. melepasi tahap pre-press dan pembuatan plat percetakan.
• Menawarkan pelbagai jenis aplikasi cetak dan sangat digemari Tugas yang dijalankan semasa proses press ini merangkumi:
kerana reka bentuk dan kemampuannya yang sederhana tetapi
nampak bergaya untuk buku yang mempunyai halaman sedikit.
• Spiral binding berfungsi dengan baik untuk pelbagai saiz buku.
Menyediakan bahan yang ingin digunakan bagi
• Kebiasaannya penjilidan ini digunakan untuk buku arahan, buku
masakan, direktori dan lain-lain lagi. 1 hasil percetakan seperti kertas, kad, fabrik,
kanvas dan lain-lain.
• Kelebihan penjilidan ini ialah: Ilustrasi 6.4 Proses memasukkan kertas
- Boleh dibuka 360 darjah dan dilipat rata. ke dalam mesin pencetak
- Pilihan ekonomi untuk penggunaan jangka pendek.

Meletakkan plat pencetak dan mengambil
-
-
Gegelung plastik atau dawai yang tahan lama.
Boleh memuatkan pembahagi indeks.
2 cetakan percubaan untuk memastikan semuanya
diletakkan dengan betul.
Wire-O Memeriksa kuantiti dakwat pada mesin pencetak
• Penjilidan wire-o sama seperti spiral binding tetapi penampilannya

3 dan memastikan warna dihasilkan dengan betul
Ilustrasi 6.5 Proses penambahan dakwat
lebih kemas dan cantik.
• Dapat memuatkan halaman dan sisipan dengan ketebalan yang
berbeza-beza, termasuk pembahagi atau tab indeks.
• Digunakan untuk karya penerbitan yang formal, teratur dan
profesional.
4 Menjaga kualiti percetakan yang dihasilkan
semasa menjalankan percetakan.
- Tidak mempunyai halaman yang minimum.
- Boleh dibuka 360 darjah.
Mencari masalah yang mungkin berlaku seperti
-
-
Boleh memuatkan pembahagi indeks
Sangat sesuai untuk buku bawah 200 halaman.
5 kertas tersekat untuk mengelakkan pembaziran
masa.
Ilustrasi 6.6 Proses memeriksa kualiti cetakan
322 323
Proses post-press
Dalam percetakan digital, plat percetakan
6 tidak perlu ditukar seperti kaedah percetakan

konvensional. Oleh itu, masa percetakan lebih
Selepas proses press, hasil karya yang sudah dicetak secara digital akan melalui proses post-press.
Proses post-press sangat penting dalam membantu menentukan rupa, bentuk dan tekstur akhir karya
pendek dan kos percetakan digital lebih murah. yang dicetak.
Dalam percetakan digital, proses post-press terdiri daripada beberapa subproses yang akan
dilakukan bergantung pada jenis tugasan yang diterima. Beberapa proses dalam post-press percetakan
Menjalankan penyelenggaraan dan pembersihan digital adalah seperti berikut:
7 plat pencetak secara berkala supaya proses press
berjalan dengan lancar dan kualiti percetakan ing)
Ilustrasi 6.7 Proses penyelenggaraan gan (cutt
digital terjamin. plat pencetak Pemoton
Satu daripada proses post-press yang biasa digunakan untuk
semua jenis percetakan. Bagi proses pemotongan, mesin yang
Tugas yang dijalankan semasa proses press bagi cetakan digital tidak jauh berbeza dengan proses digunakan dikenali sebagai mesin pemotong kertas (guillotine).
press Mesin ini ialah mesin khas yang digunakan untuk memotong
kuantiti yang sedikit dan masa yang lebih cepat. Langkah yang terlibat dalam proses press bagi cetakan untuk kuantiti yang banyak. Mesin ini berbeza dari segi
cetakan digital adalah seperti berikut: saiz, ciri, kemampuan, kapasiti dan susunan.
Proses pemotongan menggunakan kaedah die cut merujuk
an
g ka
h • Setelah pemeriksaan mesin, dakwat proses memotong kertas kepada pelbagai bentuk. Proses die
cut menggunakan gabungan penggelek dan plat pemotong bagi Ilustrasi 6.10 Proses pemotongan kertas
L
1 dan kertas dilakukan, proses

mencetak karya secara digital akan
memberi tekanan kepada pisau pemotong untuk membuat bentuk
dengan menggunakan garis yang kemas di atas kertas atau kad.
dimulakan.
• Fail karya perlu dipastikan
folding)
menggunakan format yang betul Lipatan (
untuk memastikan hasil cetakan
g ka
karya yang berkualiti. an h Proses ini dilakukan selepas proses cetakan dan pemotongan.
L
Sebelum proses lipatan, scoring atau creasing akan dilakukan

• Kertas yang akan dicetak akan
2 untuk mengelakkan kertas daripada renyuk atau tidak rata.
diletakkan dalam kedudukan yang Scoring atau creasing akan membantu proses lipatan menjadi
rata di papan mesin pencetak tanpa mudah mengikut jenis lipatan yang dikehendaki dengan menekan
Ilustrasi 6.11 Proses lipatan kertas
sebarang lipatan. Sekiranya terdapat Ilustrasi 6.8 Mesin plotter
kertas untuk memberikan jalur dan garisan lipatan. Antara jenis
lipatan, hasil cetakan akan menjadi lipatan yang biasa digunakan ialah lipatan jenis half fold, tri-fold,
gk Z-fold, gate fold, double gate fold, accordion fold, parallel fold
a n ah herot.
dan map fold.
3
L
• Apabila fail dihantar kepada mesin,

mesin pencetak akan memulakan (binding)
proses cetakan. Kertas yang siap Penjilidan
dicetak akan dikeluarkan dari plat Sebelum proses penjilidan dilakukan, proses laminasi (laminate)
dengan berhati-hati. g ka
akan dilakukan pada kertas supaya karya penerbitan kelihatan
an h kemas, tahan lama dan warna tidak pudar. Proses laminasi
L
4 nipis untuk membalut kertas atau kad yang telah dicetak. Antara
Ilustrasi 6.12 Proses penjilidan kaedah
• Langkah terakhir ialah pemeriksaan perfect binding
jenis laminasi ialah matt, gloss, silk, hot, cold dan stamping.
kualiti cetakan. Kualiti akan dilihat
dari aspek warna, dakwat dan Proses penjilidan melibatkan tiga langkah utama iaitu
cetakan sama dengan fail yang mengumpulkan, menyusun dan memasukkan.
dihantar atau tidak. • Helaian karya yang telah dicetak dikumpulkan antara tiga
hingga lapan inci.
• Helaian karya tersebut digabungkan dan disusun mengikut
susunan yang betul.
Ilustrasi 6.9 Mesin pencetak digital
• Karya yang sudah siap digabungkan akan dijilidkan
menggunakan beberapa kaedah seperti perfect binding, saddle Ilustrasi 6.13 Contoh buku yang
SILA IMBAS dihasilkan dengan percetakan digital
stitching atau spiral binding.
324 325
Akt A KTIVITI Inkuiri Kemahiran

Abad ke-21
Rumusan
Tajuk: Lawatan ke Kilang Percetakan
REKA BENTUK PENERBITAN MEJA
Objektif: Menjelaskan proses percetakan. (DESKTOP PUBLISHING)
Bahan dan peralatan: Kamera, buku catatan, pen dan peralatan lain yang bersesuaian.
Cara pelaksanaan:
Pengolahan Idea Karya Penghasilan Karya
Asas Penerbitan Meja
Penerbitan Meja Penerbitan Meja
Langkah 1
• Buat satu lawatan ke kilang cetak berhampiran dengan Kajian lapangan berdasarkan
sekolah anda. Penerbitan meja ialah proses keperluan penerbitan meja perisian penerbitan meja
• Jenis karya Terdapat beberapa bahagian
Langkah 2 dan penyuntingan bagi tujuan • Media penerbitan meja penting dalam perisian
• Di kilang cetak, dapatkan maklumat mengenai semua penerbitan bahan bacaan penyuntingan seperti Page,
• Perkakasan dan perisian
proses yang terlibat semasa pre-press, press dan seperti poster, risalah dan buku. Tools Panel, Control Panel,
penerbitan meja
Rulers, Panels dan Workspaces.
post-press. • Jenis bahan
• Kumpulkan juga foto bagi setiap proses. Contoh karya penerbitan • Tema
meja Penetapan dokumen
Langkah 3 • Katalog • Kad ucapan
• Proses kemasan
• Saiz halaman dan margin
• Buat laporan hasil lawatan dalam bentuk buku bersaiz • Kalendar • Kepala surat • Grid dan lajur
Melakar reka letak teks dan
A5 sebanyak 16 muka surat dengan menggunakan • Majalah • Surat khabar imej • Halaman utama (master page)
perisian komputer yang bersesuaian. • Risalah • Poster • Lakaran kecil • Palet warna
• Buku
Langkah 4 • Kad menu
• Kad nama • Sijil
• Lakaran kasar
• Lakaran komprehensif
• Stail perenggan
• Penilaian akan dilakukan oleh guru berdasarkan

Penyediaan fail untuk
maklumat yang lengkap dan reka letak yang menarik. proses pre-press
• Buku laporan yang terbaik dan kreatif akan dikira Keperluan perkakasan dan Penghasilan mekap contoh
perisian penerbitan meja • Pre-press
sebagai pemenang. karya penerbitan meja
• Komputer • Press
• Dibina untuk memberikan
• Pengimbas gambaran awal karya atau model • Post-press
• Kamera digital dari segi keseimbangan rupa,
bentuk dan warna.
• Pencetak Cadangan jenis penjilidan
• Boleh dibina mengikut saiz
sebenar atau bukan saiz sebenar. yang bersesuaian dengan
hasil karya penerbitan
L ATIHAN Perbandingan penerbitan
• Kebiasaannya, dihasilkan
setelah lakaran idea mendapat
meja
• Perfect binding
meja persetujuan pelanggan.
• Case binding
• Saddle stitching
Media cetak Media elektronik • Spiral binding
2. Nyatakan proses yang terlibat semasa pre-press. • Wire-O
• Alat atau saluran komunikasi • Alat atau saluran komunikasi
3. Terangkan perbezaan penjilidan perfect binding dengan wire-o. yang berupa bahan cetakan yang menggunakan alatan
elektronik.
Mencetak dan
4. Berikan dua contoh tugas yang terlibat semasa proses press. • Pendekatan penyampaian • Penyampaian maklumat melaksanakan proses
maklumat melalui media melalui media elektronik. kemasan hasil karya akhir
5. Sebuah agensi kerajaan telah melantik anda sebagai pereka letak bagi menyediakan cetak. • Fail disimpan dalam bentuk penerbitan
laporan tahunan. Cadangkan jenis penjilidan dan jenis kertas yang sesuai untuk laporan • Fail disimpan dalam bentuk salinan lembut (softcopy). • Pemotongan (cutting)
tahunan agensi kerajaan tersebut. salinan keras (hardcopy). • Boleh dikemas kini bila- • Lipatan (folding)
• Perlu dicetak semula apabila bila masa tanpa berlaku
• Penjilidan (binding)
fail dikemas kini. pembaziran.
326 327
Ref.
Ref leks i P e ngukuhan
L .P
Tandakan ( ) pada tahap penguasaan anda. Jawab semua soalan.
Selepas mempelajari modul ini, saya dapat: 1. Penerbitan meja merujuk _________________________.
A. percetakan bahan-bahan maklumat
6.1 Asas Penerbitan Meja FAHAM TIDAK FAHAM B. penggunaan perisian untuk menghasilkan bahan promosi
C. penggunaan komputer untuk menghasilkan bahan media cetak
D.
bacaan seperti poster, risalah dan buku
Memberi contoh karya penerbitan meja.
2. Fail penerbitan meja boleh diedarkan melalui dua kaedah, iaitu secara edaran
___________________.
Menerangkan keperluan perkakasan dan perisian penerbitan
A. risalah dan cetakan
meja.
B. elektonik atau massa
Membanding beza penerbitan meja media cetak dan media C. cetakan atau elektronik
elektronik. D. media sosial dan elektronik
6.2 Pengolahan Idea Karya Penerbitan Meja FAHAM TIDAK FAHAM 3. Perisian pemprosesan perkataan digunakan untuk ________________________________.
A. menaip, mengedit dan memeriksa ejaan atau tatabahasa teks
Melaksanakan kajian lapangan berdasarkan keperluan B. menaip, memformat serta mencetak dokumen
penerbitan meja. C. percetakan komersial atau pengedaran elektronik, termasuk PDF, slaid, surat, e-mel, e-buku
dan laman web
Mencadangkan reka letak teks dan imej menerusi lakaran. D. percetakan profesional atau kegunaan penerbitan meja serta penerbitan elektronik dalam
talian atau pada skrin
Menghasilkan mekap contoh (mock-up) karya penerbitan
meja. 4. _____________________________ ialah proses menyalin idea kembali daripada lakaran kecil
dengan lebih jelas dan mendalam.
6.3 Penghasilan Karya Penerbitan Meja FAHAM TIDAK FAHAM A. Lakaran asli
B. Lakaran kecil
C. Lakaran kasar
meja. D. Lakaran komprehensif
Membuat penetapan dokumen, iaitu saiz halaman dan
margin, grid dan lajur, halaman utama (master page), palet 5. Pre-press ialah proses __________________.
warna dan stail perenggan. A. pemasangan dakwat dan laminasi
Menyisip dan menyusun teks dan imej dengan menggunakan
B. pemasangan kertas dan plat cetak
C. memindahkan fail digital ke plat percetakan
D. menentukan rupa dan bentuk produk dicetak
Menghasilkan karya penerbitan meja dengan
and footer), tajuk silang dan tajuk samping (crosshead

and sidehead), pull-quote, pengengsotan (indentation),
A. pre-press, press, post-press
penjajaran (alignment), wrapping, hyphenation dan drop cap. B. pre-press, press, post-press
C. make ready process, cutting, creasing
Menyediakan fail untuk proses pre-press. D.
Mencadangkan jenis penjilidan yang bersesuaian dengan 7. Dalam proses penerbitan meja, terdapat banyak perisian yang boleh digunakan mengikut fungsi
hasil karya penerbitan meja. tersendiri. Senaraikan tiga contoh perisian yang digunakan untuk penyuntingan imej.
………………………………………………………………………………………………………………………………………
karya akhir penerbitan. ………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
328 329
8. Penerbitan meja boleh diedarkan melalui dua kaedah, iaitu media cetak atau media 14. Terangkan langkah-langkah untuk menghasilkan karya penerbitan meja dengan mengaplikasikan
elektronik. Terangkan perbezaan dan situasi persekitaran penggunaan kedua-dua bentuk header dan footer.
media tersebut.
………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………
9. Pada pendapat anda, apakah kebaikan media cetak dan media elektronik? Huraikan dan
nyatakan alasan anda. 15. Isikan tempat kosong dengan jawapan yang betul.
……………………………………………………………………………………………………………………………………… Wrapping
Crosshead Sidehead Indentation
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
(a) ……………………………… ialah subtajuk yang terdapat dalam teks.
………………………………………………………………………………………………………………………………………
(b) ……………………………… ruang kosong pada baris pertama cetakan atau tulisan.
10. Setiap penghasilan karya memerlukan perancangan dan penelitian yang betul mengikut
langkah-langkah yang telah ditetapkan. Pada pandangan anda, apakah kesan dan
kelemahan sekiranya pereka karya tidak mengikuti langkah-langkah tersebut? (c) Untuk mengelakkan teks terlindung oleh imej, teknik ……………………………… digunakan.
………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………… 16. Lengkapkan jenis penjilidan yang bersesuaian dengan hasil karya penerbitan meja.
……………………………………………………………………………………………………………………………………… Jenis penjilidan
………………………………………………………………………………………………………………………………………
menyusun reka letak teks dan imej. Jelaskan ciri-ciri lakaran kecil.
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
12. Pada pendapat anda, mengapakah proses kajian lapangan penting sebelum menghasilkan
karya penerbitan meja?
17. Mengapakah pemilihan teknik-teknik penjilidan sesebuah penerbitan meja sangat penting?
……………………………………………………………………………………………………………………………………… Jelaskan implikasi yang bakal berlaku sekiranya pemilihan teknik penjilidan kurang tepat.
……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………
13. Lengkapkan fungsi bahagian penting dalam perisian penyuntingan reka letak:
18. Terangkan tiga subproses yang terlibat semasa proses post-press.
Item Fungsi
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
Page
………………………………………………………………………………………………………………………………………
Tools Panel ………………………………………………………………………………………………………………………………………
Rulers ………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
Workspaces
330 331
MODUL 7 Objektif dan hasil pembelajaran
(arahan tekal no.12) Modul ini akan memperkenalkan murid-murid tentang asas dan ilmu keusahawanan yang melibatkan
KEUSAHAWANAN
diperkenalkan dengan projek pameran kreatif yang boleh digunakan dan pelaksanaan projek pameran
Kata Kunci
• • Jenayah siber
• • Netika
STANDARD KANDUNGAN • •
• Hak cipta • Harga (Price)
• Paten (patent) • Promosi (Promotion)
• • Saluran agihan (Place)
7.3 Projek Pameran Kreatif •
Objektif
• Membincangkan isu dan trend masa
hadapan yang berkaitan dengan bidang
• Menjelaskan asas keusahawanan dalam
• Memperkenalkan dan menerangkan strategi

pemasaran untuk mempromosikan karya
menerusi projek pameran kreatif.
Hasil pembelajaran
• Menganalisis dan mengeskplorasi trend
masa hadapan yang boleh diaplikasikan
• Mengaplikasikan isu etika dan perundangan
• Menerangkan dan menentukan asas

keusahawanan yang berkaitan dengan
• Menyediakan kertas cadangan projek

pameran kreatif serta bahan promosi
bagi projek pameran kreatif untuk
mempromosikan diri sebagai usahawan
berkumpulan.
332 333
REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 5 MODUL 7 l KEUSAHAWANAN
7.1 Isu dan Trend Masa Hadapan Undang-undang ialah susunan peraturan dan ketentuan yang digubal oleh badan pemerintah
Isu etika dan perundangan yang berkaitan Murid boleh:

7.1.1 Menjelaskan isu etika dan
perundangan yang berkaitan
7.1.2 Membincangkan trend masa Perlindungan

etika yang sering berlaku ialah isu menciplak dan mencuri rekaan hadapan yang berkaitan harta intelek:
• Hak cipta (Copyright)
tujuan pemasaran tanpa izin pemilik asal. 7.1.3 Mengaitkan perkembangan
• Paten (Patent) Jenayah siber
Netika
peluang kerjaya sebagai • Cap dagang atau komputer
dan peranan yang dimainkan oleh kerajaan dalam mengawal (Trademark)
• Reka bentuk
(Design)
menggalakkan individu dan perniagaan mencipta idea baharu
dengan melindungi hak milik mereka atas idea tersebut.
Rajah 7.1
Etika bermaksud prinsip, keperibadian, falsafah moral atau kod akhlak yang diamalkan oleh
seseorang atau sekumpulan orang. Perlindungan harta intelek
1
Jadual 7.1 Hak harta intelek yang dimiliki oleh individu

atau organisasi perlu dilindungi daripada ditiru,
Etika Huraian Contoh dicetak rompak, digunakan atau diniagakan
tanpa izin oleh mana-mana pihak bagi tujuan
Etika terhadap • • Bersedia menerima teguran dan meraih keuntungan. Harta intelek ialah
pelanggan terbaik kepada pelanggan. pendapat pelanggan tentang istilah untuk beberapa hak atau sekumpulan
• Menjaga kualiti rekaan dan rekaan yang dihasilkan. hak yang diberi oleh undang-undang untuk
perkhidmatan serta tidak • Menyiapkan tempahan mengikut melindungi usaha kreatif atau lebih khusus Ilustrasi 7.1 Logo MyIPO
menipu pelanggan dalam tempoh yang ditetapkan. untuk melindungi pelaburan ekonomi dalam
urusan jual dan beli. usaha kreatif tersebut. Info
Untuk mendapatkan perlindungan harta INFO Menarik
intelek, seseorang individu boleh mendaftar
Etika terhadap • • Menggunakan strategi promosi Sempena Pelancaran Hari Harta Intelek
melalui Perbadanan Harta Intelek Malaysia Malaysia Negara yang pertama pada 3
pesaing asli dengan tidak meniru karya yang berbeza dengan pesaing. (MyIPO). Harta intelek yang dilindungi ialah Mac 2005, Perbadanan Harta Intelek
• Tidak berkongsi maklumat hak cipta (copyright), paten (patent), cap dagang Malaysia telah melakukan penjenamaan
• Menyimpan maklumat perniagaan dengan pesaing. (trademark) dan reka bentuk (design). semula apabila singkatan PHIM ditukar
berkenaan karya dan kepada MyIPO.
perniagaan daripada pesaing.
Logo lama MyIPO

Etika terhadap • Memastikan kegiatan • Mengurangkan pembungkusan
kelestarian alam penghasilan karya tidak menggunakan plastik.
sekitar mencemarkan alam sekitar. • Menggunakan dan
Info
• Mengamalkan konsep 5R. menggalakkan program kitar INFO Menarik SILA
semula dalam penghasilan Tahukah anda, penggunaan imej mahupun produk terutamanya imej IMBAS
atau produk yang telah dipatenkan (patent), mempunyai lesen pemilikan, Laman web
memiliki hak cipta terpelihara (copyright reserved) dan cap dagang MyIpo
(trademark) merupakan satu kesalahan. Individu yang didapati bersalah
melanggar hak harta intelek boleh dikenakan hukuman dan denda mengikut kod QR
akta-akta yang telah ditetapkan.
334 335
(a) Hak cipta (Copyright) © (c) Cap dagang (Trademark)

™
Hak cipta ialah hak eksklusif yang diberikan oleh undang-undang untuk tempoh tertentu Cap dagang bermaksud apa-apa tanda yang boleh
Info
layak mendapat perlindungan harta intelek. Isu pelanggaran hak cipta yang sering berlaku atau perkhidmatan suatu perusahaan daripada perusahaan- INFO Menarik
perusahaan yang lain. Tanda cap dagang termasuklah Cap Dagangan Berdaftar ®
apa-apa huruf, perkataan, nama, tandatangan, angka,
Sehingga 31 Disember
logo, jenama, tajuk, label, tiket, bentuk barang-barang atau 2018, terdapat 154,146 Cap
(i) bungkusannya, warna, bunyi, bau, hologram, kedudukan, Dagangan yang didaftarkan
urutan gerakan atau apa-apa gabungannya. di Malaysia.
(ii) Mengeluarkan mana-mana karya berhak cipta semula dalam apa-apa bentuk
bahan melalui tayangan, pertunjukan permainan atau pengedaran kepada sendiri hendaklah mendaftarkan cap dagang supaya
orang awam. haknya dapat dilindungi daripada ditiru atau disalah guna
(iii) Pengimportan salinan langgaran karya-karya berhak cipta ke negara Malaysia oleh pihak lain.
untuk selain kegunaan persendirian yang dibenarkan. Perlindungan cap dagang diperuntukkan di bawah Akta
(iv) Membuat salinan langgaran karya-karya berhak cipta untuk tujuan jualan atau Cap Dagangan 2019. Akta ini bertujuan untuk memberi
sewaan kepada awam. kuasa kepada pemilik berdaftar untuk mengambil tindakan
(v) Membuat pameran salinan langgaran karya-karya berhak cipta untuk tujuan undang-undang terhadap pihak yang menggunakan cap
perdagangan kepada orang awam. dagang tanpa kebenaran.
SILA
IMBAS
Perlindungan hak cipta di Malaysia berasaskan Akta Hak Cipta 1987. Akta ini ditubuhkan
bertujuan untuk melindungi karya tersebut dan pendapatan yang bakal diperoleh oleh Cara Memohon Cap Dagang
pencipta dan penerbit sesuatu karya.
kod QR
Ilustrasi 7.3 Contoh logo dengan tanda cap dagang
(b) Paten (Patent) ® (d) Reka bentuk (Design)
Paten ialah satu hak eksklusif yang dianugerahkan untuk sesuatu reka cipta, sama ada satu Reka bentuk merujuk corak atau bentuk sesuatu yang direka. Rekaan yang dihasilkan
produk atau satu proses untuk melakukan sesuatu yang baharu atau penyelesaian teknikal haruslah sesuatu yang baharu. Terdapat dua reka bentuk yang dilindungi di Malaysia iaitu:
atas sesuatu masalah. Antara reka cipta yang boleh dipatenkan adalah seperti berikut:
(i) Reka cipta baharu, iaitu reka cipta itu masih belum dizahirkan kepada orang (i) Reka bentuk perindustrian.
awam. (ii) Reka bentuk susun atur litar
(ii) Melibatkan langkah mereka cipta yang reka cipta itu tidak ketara kepada bersepadu.
seseorang yang mempunyai pengetahuan dan kemahiran dalam bidang
teknologi tersebut.
Setiap reka bentuk yang dihasilkan
(iii) Dapat digunakan dalam mana-mana industri. harus didaftarkan supaya pemilik reka
bentuk berdaftar mempunyai hak eksklusif
untuk membuat, mengimport, menjual,
Perlindungan paten bertujuan untuk memberikan menyewa atau menggunakannya bagi Ilustrasi 7.4 Contoh reka bentuk yang boleh
perlindungan terhadap produk atau proses sesuatu mendapat perlindungan reka bentuk
tujuan perdagangan atau perniagaan.
keluaran di bawah Akta Paten 1983. Dengan adanya akta SILA
Perlindungan reka bentuk diperuntukkan
IMBAS
di bawah Akta Reka Bentuk Perindustrian
produk dan proses baharu. Pada masa yang sama pemilik
1996 (Akta 552) dan Akta Reka Bentuk Akta Perlindungan Harta
paten akan bersedia untuk berkongsi dengan masyarakat Intelek
Ilustrasi 7.2 Contoh logo dengan Susun Atur Litar Bersepadu 2000.
tentang produk atau proses yang dihasilkan kerana telah
tanda paten
mendapat perlindungan undang-undang. kod QR
336 337
Jenayah siber atau komputer

Membincangkan trend masa hadapan yang berkaitan dengan
2
Trend bermaksud haluan terkini yang lebih cenderung diikuti oleh majoriti orang. Tidak disangkal
Jenayah siber merujuk jenayah yang melibatkan penting dan kuat pada masa hadapan.
Fungsi dan kepentingan mengikuti trend adalah bagi memastikan keputusan yang dipilih
melakukan jenayah siber dengan mengubah suai foto
bersesuaian dengan kehendak dan permintaan terkini dan majoriti.
seseorang melalui teknik bertindih (superimpose).
Kebiasaannya jenayah tersebut dilakukan dengan niat
dan trend gaya pendekatan.
antara individu melalui media sosial, panggilan palsu,
belian dalam talian dan meletakkan kapsyen yang
bukan diucapkan oleh individu tersebut. Ilustrasi 7.5 Poster jenayah siber oleh
Jenayah komputer ialah penyalahgunaan peralatan Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Trend Trend
Malaysia (MCMC)
Trend gaya
pemilihan aplikasi dan
komputer bagi merosakkan, mencuri atau mengubah pendekatan
konsep metodologi
data dalam komputer bagi tujuan tertentu. Contohnya,
iaitu menghantar iklan yang tidak dikehendaki secara SILA

IMBAS
berlebihan ke dalam akaun e-mel mangsa.
Seseorang yang melakukan kesalahan tersebut Akta Jenayah Komputer
Pemilihan aplikasi metodologi Trend gaya pendekatan 3D
1997 Pemilihan konsep minimalis
apabila disabitkan boleh didenda tidak melebihi RM50, GIF (Graphics Interchange akan terus berkembang dan
akan menjadi tumpuan pada
000 atau dipenjarakan selama tempoh tidak melebihi Format) menjadi trend digunakan dalam rekaan
kod QR masa akan datang kerana
lima tahun atau kedua-duanya mengikut peraturan kerana membolehkan pereka kerana persembahannya yang
lebih mengutamakan konsep
yang telah diperuntukkan dalam Akta Jenayah memaparkan perincian dan mengikuti kemajuan teknologi.
kesederhanaan, kebergunaan
gerakan yang tidak dapat Kemunculan augmented reality
Komputer 1997. dan keanggunan dalam
dilakukan oleh foto statik. (AR) dan virtual reality (VR)
rekaan.
menjadikannya rekaan inspirasi.
festival
1
Netika kebangsaan 9:00 pagi
3
mai 10 April
n Da
SMK Tama
Menggunakan
bahasa yang
sopan
Netika ialah gabungan antara network (jaringan) dan
ettiquette (etika). Netika merujuk etika dan peraturan
semasa berinteraksi dalam talian. Rajah 7.2 adalah
Asas
antara asas netika iaitu: 3 2
netika
Hormati Sebarkan
privasi maklumat yang
orang lain betul
Rajah 7.3 Contoh trend pemilihan Rajah 7.4 Contoh trend aplikasi GIF Rajah 7.5 Contoh trend gaya
konsep retro futurisme dalam pendekatan ilusi optik
Rajah 7.2 Asas netika
rekaan poster
Antara contoh isu netika yang sering berlaku pada masa ini ialah isu memberi dan menghantar komen
SILA SILA
IMBAS IMBAS
tujuan Akta Komunikasi dan Multimedia 1998 ditubuhkan adalah untuk menjadikan Malaysia sebagai
pusat dan tumpuan utama dunia bagi perkhidmatan komunikasi serta perkhidmatan maklumat Contoh trend Animated Gif
aplikasi GIF Maker
kandungan multimedia. Selain itu, bagi menjamin keselamatan maklumat dan kebolehpercayaan
serta keutuhan rangkaian. kod QR kod QR
338 339
M
digital dengan peluang kerjaya sebagai
diri dalam industri keusahawan dengan menjadi usahawan pereka
Info
INFO Menarik trend terkini.
dengan konvensional. terkenal di Malaysia:

idea dan menterjemahkan idea daripada klien kepada produk atau
Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi 1. Bel Koo
perkhidmatan untuk dikomersialkan.
(MEDAC) telah membangunkan Platform Digital Perusahaan Kecil 2. Kraphics Studio
dan Sederhana (PKS) Kebangsaan bagi membantu usahawan 3. Gary Chew
menghadapi Revolusi Industri 4.0. 4. C27 dalam pelbagai bidang. Reka bentuk portfolio, identiti korporat,
MEDAC sentiasa menyokong PKS untuk mengambil cabaran 5. Froggy Planet penerbitan meja, laman web, animasi dan juga bidang percetakan
dan memanfaatkan peluang yang ada melalui revolusi Sumber: https://www.rtist. telah berkembang sejak awal kemunculan revolusi digital. Revolusi
perindustrian berkenaan dan sentiasa bersedia menyokong com.my/Blog/5-phenomenal- digital dalam reka bentuk telah berkembang bermula pada tahun
malaysian-graphic-designers-and- 1980-an hingga kini. Seiring perkembangan komputer digital, Ilustrasi 7.8 Contoh kerjaya sebagai
perniagaan yang diusahakan. their-portfolios.html
penggunaan teknologi peranti elektronik dan mekanikal analog
digital berbanding dengan konvensional kerana kehebatannya digital.

seperti memudahkan pemahaman dan komunikasi, lebih
Info
mudah selain mampu membantu meningkatkan keupayaan
INFO M e n a r ik dalam komputer riba dan telefon bimbit melalui pelbagai aplikasi, pereka lebih mudah untuk bekerja di
mana-mana lokasi.
paparan skrin, trend ini sangat menjimatkan kos. Syarikat-syarikat besar sanggup
membayar harga yang tinggi Untuk menjadi seorang usahawan, pereka tersebut hendaklah mengetahui apa-apa yang harus
Sebagai contoh, bagi pembuatan logo, brosur atau risalah, dilakukan, cara pelaksanaan, lokasi dan rangkaian serta sumber yang diperlukan. Contohnya, trend masa
Penghasilan logo amat penting hadapan lebih kepada penggunaan Augmented Reality (AR) dan Virtual Reality (VR) maka usahawan
mengulangi proses mengedit adalah lebih mudah dan pantas
bagi penjenamaan syarikat.
dilakukan secara digital. merasai pengalaman 3D di dunia nyata. Kaedah ini menimbulkan ilusi seolah-olah objek maya wujud
Hampir semua perniagaan menggunakan dan memerlukan
SILA
IMBAS
World's most
expensive logo
design
kod QR Peluang kerjaya sebagai
Penghasilan karya
Perkhidmatan
rekaan
Pengurus iklan Pengarah kreatif Pereka pakej Pereka penerbitan
Pengarah seni Pereka User

Pereka laman web Interface (UI) dan
User Experience (UX)
Ilustrasi 7.6 Ilustrasi 7.7 Pembangun kandungan

menghadapi Revolusi Industri 4.0
Rajah 7.6
340 341
A KTIVITI 1 Gallery Walk Kemahiran
L ATIHAN
Akt ELEMEN MERENTAS
Abad ke-21 EMK KURIKULUM
Tajuk:
Objektif:
Bahan dan peralatan: Komputer, mesin pencetak, kertas A4, kertas sebak, kertas warna, pita
pelekat dan bahan lain yang bersesuaian.
Cara pelaksanaan: 2. Mengapakah Akta Komunikasi dan Multimedia 1998 ditubuhkan?
Langkah 1
gambar di bawah.
• Tampalkan kertas sebak di dinding untuk mewakili tiga trend, iaitu konsep,
aplikasi dan gaya pendekatan. Tampalkan maklumat tersebut di hadapan kelas.
Langkah 2
Trend Minimalis
berbeza untuk setiap trend.
Langkah 3
• Pastikan setiap kumpulan tidak menulis trend yang sama.
Langkah 4
• Setiap kumpulan akan bergerak ke kumpulan berdekatan
mengikut arah putaran jam.
(a) ……………………………………… (b) ………………………………………
Langkah 5
• Murid akan berbincang bersama-sama dengan guru tentang
hasil Gallery Walk.
boleh diceburi dan nyatakan potensi pelanggan.
Akt
A KTIVITI 2 Peta Pemikiran Kreatif Kemahiran
Abad ke-21 Jenis keusahawanan Potensi pelanggan
Tajuk: Peta Pemikiran Kreatif

Objektif: Memberi pendedahan kepada murid-murid berkenaan jenis keusahawanan dalam
Bahan dan peralatan: Kertas A4, kertas sebak, pen, pen marker, kertas warna serta bahan dan
peralatan lain yang bersesuaian.
Cara pelaksanaan:
Langkah 1 Fotografi
Pengurus
• Murid diminta membuat perbincangan dalam kumpulan iklan
Langkah 2 Pereka laman

Pereka UI web
dan UX
yang dapat diceburi oleh murid.
• Buat pembentangan di hadapan kelas.
342 343
7.2 Asas Keusahawanan

S.P Standard Pembelajaran Usahawan
K Murid boleh:
7.2.1 Menerangkan konsep
• Imaginatif • Mengorganisasikan
Perkara asas yang perlu dipelajari dalam bidang keusahawanan keusahawanan dalam
ialah strategi untuk menjadi imaginatif, kreatif dan inovatif.
• Kreatif • Menguruskan
Konsep keusahawanan ialah proses menggabungkan sumber 7.2.2 Mengenal pasti ciri-ciri
keusahawanan seperti manusia, modal, bahan mentah dan usahawan dalam bidang
• Inovatif • Mengambil risiko
teknologi dan maklumat oleh usahawan untuk menghasilkan perniagaan
barang atau perkhidmatan bagi memenuhi keperluan dan 7.2.3 Menjelaskan sumber
kehendak manusia. keusahawanan dalam
Seorang usahawan ialah seseorang yang menubuhkan,

(i) Manusia
menguruskan, berani mengambil risiko perniagaan dan berusaha
(ii) Modal
secara berterusan meneroka perniagaan baharu. Usahawan
yang berkualiti merupakan seorang yang imaginatif, kreatif dan (iii) Bahan mentah
(iv) Teknologi
memberikan nilai tambahan terhadap produk atau perkhidmatan 7.2.4 Mengira kos projek bagi
bagi menarik perhatian audiens.
digital. Rajah 7.7
perubahan, revolusi, perpindahan dan pengenalan pendekatan

yang mempengaruhi kadar
bayaran penghasilan karya
seperti berikut: C
7.2.6 Menyediakan kad harga
(rate card) penghasilan
idea-idea tersebut untuk dipasarkan dengan membuat dan melaksanakan program penjenamaan
1. Membuat keputusan dan tindakan yang berterusan
dan tindakan yang bermula daripada memulakan sehingga mengurus sesuatu perniagaan. Berdaya saing dan maju
Minat yang tinggi
ke hadapan
2. Penciptaan nilai
Mencipta rekaan yang baharu, memberikan perkhidmatan, transaksi, pendekatan, sumber-

sumber teknologi dan pasaran dengan tujuan untuk memberi sumbangan nilai kepada Ciri-ciri
Sentiasa berusaha
usahawan dalam Kreatif dan inovatif
masyarakat. meningkatkan kemahiran
3.
meningkatkan kemajuan syarikat pada masa hadapan. Berani menanggung risiko
4. Mementingkan keuntungan untuk jangka masa panjang

Fokus pada pelanggan
berkualiti dan bermutu tinggi untuk mendapatkan keuntungan dan dikenali oleh pelanggan
serta pesaing. Rajah 7.8
344 345
S
Minat yang tinggi
1.
Keghairahan ini biasanya berpunca daripada kepercayaan usahawan bahawa perniagaan

akan mempengaruhi kehidupan orang ramai secara positif.
Bahan
1 Manusia
mentah 3
Sumber
2. Kreatif dan inovatif keusahawanan
dalam bidang
hasil rekaan perlulah lebih inovatif dan terkini, segar dan tidak ketinggalan zaman ataupun
berulang. 2 Modal Teknologi 4
Rajah 7.9
3.
tumpuan terhadap trend yang lebih terkini seperti konsep reka bentuk yang lebih menyerlah
mengikuti perkembangan semasa. Jika terlalu berkira terhadap masa dan bayaran maka
1 Manusia
• Sumber manusia ialah modal insan iaitu terdiri

Fokus pada pelanggan daripada usahawan dan pekerja.
4. • Sumber manusia dapat menyumbang idea, tenaga
biasanya berpunca daripada hakikat bahawa kebanyakan usahawan berniaga dari hati dan ikhlas pemikiran, bakat, kreativiti dan motivasi.
membantu pelanggan mendapatkan hasil yang diimpikan oleh mereka tanpa memfokuskan
keuntungan semata-mata. Oleh itu hasil yang diberikan lebih berkualiti dan perkhidmatan
akan berterusan, iaitu pelanggan akan kekal berurusan dengannya.
2 Modal
5. Berani menanggung risiko • Sumber modal ialah modal berbentuk wang ringgit mahupun peralatan yang menyokong
Usahawan perlu berani menanggung risiko kegagalan, jika reka bentuk tidak mencapai • Sumber modal diperlukan bagi membeli peralatan yang dapat membantu proses penghasilan
kehendak pelanggan.
•
diperlukan oleh perusahaan lain. Pada permulaan perniagaan, modal utama yang diperlukan
6. Sentiasa berusaha meningkatkan kemahiran masih membuat rekaan melalui kaedah konvensional. Modal tambahan pula diperlukan bagi
membeli komputer, kamera dan mesin pencetak.
•
aplikasi terkini, konsep terkini serta mampu meramal trend masa hadapan. terlebih dahulu sebelum memulakan rekaan. Tindakan ini dapat meringankan bebanan
kewangan kerja awal rekaan.
• Jika usahawan melakukan perniagaan dalam talian maka ruang kerja tidak memerlukan
modal yang banyak namun jika bercadang untuk memiliki premis yang lebih elok maka modal
lebih besar diperlukan untuk menyewa kedai yang dapat dikunjungi oleh klien mahupun
7. Berdaya saing dan maju ke hadapan
tenang bagi mendapatkan idea rekaan yang menarik.
bergerak maju ke hadapan sekiranya ingin kekal bersaing dalam bidang keusahawanan.
346 347
P
3 Bahan mentah
• Sumber bahan mentah ialah bahan-bahan habis guna dan kos pelaksanaan.
yang digunakan dalam proses penghasilan reka bentuk
• Sumber bahan mentah yang diperlukan terbahagi kepada

Kos projek
dua bahagian:
(i)
tulis, warna dan peralatan reka bentuk yang lain.
(ii)
dakwat pencetak. Kos rekaan Kos pelaksanaan
Kos rekaan terdiri daripada kos karya yang Kos pelaksanaan terdiri daripada kos jualan dan
belanja operasi. Kos operasi terdiri daripada
termasuklah, konsep, persembahan dan dua jenis, iaitu kos tetap dan kos berubah.
konsultasi.
Kos tetap Kos berubah

• Konsultasi • Kuantiti cetakan
• Reka bentuk karya • Saiz cetakan
• Hasil karya secara • Jenis bahan
visual atau salinan • Tempahan singkat
lembut (softcopy) (rush hour order)
• Kos operasi contohnya
4 Teknologi utiliti
• Sumber teknologi ialah peralatan teknologi alaf Rajah 7.10

baharu yang menyokong proses penghasilan
• Sumber teknologi yang diperlukan bagi usahawan SITUASI 1

tablet, telefon bimbit, kamera digital, talian Jika klien atau pelanggan hanya menempah rekaan
Internet, aplikasi perisian yang sesuai, medium
lembut (softcopy), maka kosnya hanya pada Contoh kos projek:
pemasaran dalam talian dan pencetak.
kreativiti seni dan masa yang digunakan. Kos rekaan Kos Rekaan:
adalah subjektif kerana melibatkan idea rekaan dan RM100 (meningkat mengikut saiz,
kuantiti. kerumitan dan kuantiti)
Kiraan kos juga perlu mengambil kira tempoh Upah Kerja (Kos masa dan tenaga):
dan jenis rekaan yang perlu dihasilkan. Caj ini RM50 sejam (RM10 – RM80 sejam)
dipanggil caj rekaan, iaitu kos karya + upah kerja
atau kos masa dan tenaga.
348 349
SITUASI 2 J
Contoh kos projek:
Jika tempahan berbentuk barangan siap yang
melibatkan kos bahan mentah seperti kertas, Kos Rekaan (Kos karya):
percetakan, beg, payung, item pembungkusan, RM100 (meningkat mengikut saiz,
kemeja-T, koleh (mug) dan papan tanda (signage), kerumitan dan kuantiti) mempengaruhi kadar bayaran. Beberapa faktor-faktor penting perlu diambil kira dalam menentukan
maka usahawan tersebut perlu mengira kos bagi Upah Kerja (Kos masa dan tenaga): kadar bayaran iaitu:
bahan-bahan tersebut berserta kuantiti dan harga RM50 sejam (RM10 – RM80 sejam)
tokokan (mark up) secara berpatutan. Kos tambahan
Bahan Mentah (Kos item tempahan):
1.
akan dikenakan bagi kos rekaan, iaitu kos karya dan
upah kerja. RM15 sehelai kemeja-T
Belanja Operasi (Kos percetakan):
muda tanpa pengalaman.
RM5 sekeping cetakan
untuk meletakkan harga yang lebih tinggi kerana popularitinya dan dikenali oleh masyarakat.
Reka Letak Buku

Tajuk: KEMBAR TRISOMI 21 2. Kadar semasa RM
Saiz: 128 mm × 204 mm
Halaman: 256 muka surat
pasaran (market price) perlu dikaji untuk mengetahui kadar semasa agar harga yang ditetapkan berpatutan
Kos Rekaan atau bersesuaian mengikut kadar semasa tindakan. Tindakan ini untuk mengelakkan kita kehilangan bakal
pelanggan kerana meletakkan harga yang tidak munasabah (overcharged).
Bil. Perkara Harga Seunit Kuantiti Jumlah
1 Halaman judul RM5.00 1 RM5.00 3. Jenis karya
2 Halaman hak cipta RM5.00 1 RM5.00 Kadar bayaran jenis karya yang dihasilkan berbeza bergantung pada faktor kerumitan, ketelitian dan
3 Halaman kandungan RM5.00 2 RM10.00 menyebabkan kadar bayaran yang dikenakan agak tinggi.
4 Halaman rangsangan RM10.00 10 RM100.00

4. Tempoh
5 Halaman teks RM3.00 226 RM678.00
Tempahan singkat (last minute atau rush hour order) juga akan menjadikan kadar bayaran lebih mahal
6 Halaman teks bergambar RM6.00 16 RM96.00 daripada biasa kerana penghasilannya memerlukan masa yang lebih (overtime). Bayaran tambahan juga
akan dikenakan kerana tempoh yang terlalu singkat untuk mengejar tarikh akhir.
Jumlah: RM894.00
Upah Kerja
5. Bahan dan saiz
Perkara Jumlah
karya yang diminta, lebih banyak bahan dan kos yang terlibat. Idea untuk menghasilkannya juga lebih rumit.
Bilangan pekerja × Masa × Kadar Upah RM25.00
1 orang × 5 jam × RM5.00
6. Peruntukan dari pelanggan
Jumlah: RM25.00
Belanja Operasi (cetakan naskhah semakan) namun perlu disesuaikan dengan bebanan tugas dan tempoh yang diberikan. Jika didapati berpatutan dan
Perkara Jumlah munasabah, maka kadar bayaran akan dipersetujui.
Bilangan muka surat × Kos cetakan satu muka surat × Jumlah cetakan RM38.40
256 muka surat × RM0.05 × 3 kali cetakan 7.
Jumlah: RM38.40 Modal dan kos overhed perlu dikira agar tidak mengalami kerugian. Contoh modal ialah pembelian peralatan
seperti komputer, komputer riba, tablet, telefon bimbit, kamera digital, aplikasi perisian, alatan pencetak,
kertas dan alat tulis.
Juml ah ke se l uruhan: RM 957 .4 0
Kos overhed seperti bayaran bil elektrik, bil Internet, bil telefon, upah pekerja termasuk pekerja tetap
mahupun sambilan, bayaran sewaan medium pemasaran dalam talian dan caj promosi juga perlu diambil
kira kerana kos-kos ini meningkatkan kos overhed.
Rajah 7.11 Contoh pengiraan kos projek
350 351
Penyediaan kad harga penghasilan karya

Info
Kad harga merupakan kad yang memaparkan senarai harga tetapi INFO M e n a r ik akeefa
tidak semestinya sebut harga tetap. Namun begitu terdapat kad
graphic
Istilah rate card atau kad harga design

services
harga yang hanya meletakkan harga mengikut kadar minimum berasal daripada kad zaman
dan maksimum sesuatu barang atau perkhidmatan. Kad harga lampau (old-fashioned cards)
menyenaraikan item ataupun perkhidmatan, harga dan butiran. yang diserahkan oleh penerbit KAD HARGA PERKHIDMATAN REKAAN GRAFIK
Kad harga juga boleh menyenaraikan pakej istimewa yang ingin akhbar atau surat khabar
kepada bakal pengiklan yang
ditawarkan. Servis Minimum (RM) Maksimum (RM) Butiran
menyenaraikan inventori iklan
Fungsi kad harga yang tersedia dan harga yang Kain rentang (banner) 50 70
berkaitan. Istilah ini kemudiannya
Gegantung (bunting) 50 60
1 Memudahkan urusan jual diterima pakai oleh pengiklan
beli dilakukan. televisyen dan radio, dan kekal
50 80 A5 – A4
digunakan untuk pengiklanan
dalam talian.
2 Menjadikan perniagaan lebih sistematik Brosur 120 150 A4
dan profesional. *Katalog 150 200 A3 (2 sisi)
3 Memudahkan klien untuk membuat banding beza Poster 100 300 +A3
dengan pereka lain. **Kad perniagaan (Business 20 50
card)
4 Membantu klien memahami
perkhidmatan yang ditawarkan. **Kepala surat (Letterhead) 50 70
**Sampul surat 70 100
5 Sebagai bahan promosi untuk memudahkan
klien membuat tawaran harga. Kulit CD 60 100
Kulit buku 150 300
Ciri-ciri kad harga ***Susun atur dan reka 5 20

letak buku
Kad harga perlu mengandungi maklumat yang berikut:
***Susun atur dan reka 8 25
letak majalah
Nombor Perkhidmatan Kulit majalah 200 300
Nama Laman Alamat telefon
Logo yang
web e-mel perniagaan Iklan 100 300 satu bingkai
ditawarkan
Logo 150 300
15 50
Kad harga ialah dokumen asas yang menunjukkan maklumat dan harga berkenaan rekaan yang Nota:
* 4 muka surat A4 (RM30 untuk setiap tambahan muka surat)
** RM150-RM200 untuk set rasmi (Kad perniagaan, sampul surat, kepala surat)
hanya jadual yang tidak lebih daripada beberapa baris dan beberapa lajur.
Tetapkan maklumat yang ingin dimasukkan ke dalam kad

harga. Untuk maklumat lanjut, sila hubungi kami:
Tetapkan kadar harga perkhidmatan rekaan yang akeefaGDS@gmail.com

No. 7, Jalan Damai Indah,
ditawarkan. Taman Desa Indah,
(603) 1512 3456
SILA 43000 Kajang, Selangor.
Potongan diskaun dan promosi yang ingin diberikan
kepada klien. IMBAS www.facebook.com/akeefaGDS
Contoh kad harga
Pilih tema dan persembahan kad harga yang menarik
serta kreatif. Rajah 7.12 Contoh kad harga
kod QR
352 353
7.3 Projek Pameran Kreatif

Akt A KTIVITI Gallery Walk Kemahiran
Abad ke-21 EMK
ELEMEN MERENTAS
KURIKULUM
Projek pameran kreatif merupakan satu daripada aktiviti untuk Murid boleh:
Tajuk: Kad Harga Kreatif mempamerkan hasil karya pereka kreatif termasuklah rekaan 7.3.1 Menjelaskan strategi
Objektif:
dipilih. usahawan untuk memperkenalkan dan mempamerkan karya dan iaitu:
seterusnya memasarkannya. (i) Produk (Product)
Bahan dan peralatan: Kertas A4, kadbod, pen, komputer, mesin pencetak dan bahan-bahan
lain serta peralatan yang bersesuaian. Sesuatu projek pameran kreatif harus berbentuk visual dan (ii) Harga (Price)
kebiasaannya dipamerkan di galeri pameran. (iii) Promosi (Promotion)
Cara pelaksanaan:
Tujuan pameran kreatif adalah untuk mempromosikan hasil (iv) Saluran agihan (Place)
Langkah 1 karya secara visual. Namun begitu, kini projek pameran kreatif
banyak dilaksanakan secara maya, iaitu secara virtual exhibition.
7.3.2 Membuat analisis strategi
• Murid diminta memilih perkhidmatan dalam Pakej Sosial Media pemasaran untuk
C HO O S E YO U RBISNES
ASAS PLAN EMAS menerusi pameran.
S
2
RM500 RM1,000 RM2,000
Langkah
BULANAN BULANAN BULANAN
keperluan projek pameran

• Hasilkan kad harga kreatif berdasarkan
Reka letak poster
Poster animasi
Terhad 5 sehari
Terhad 1 sehari
Terhad 10 sehari
Terhad 3 sehari
Tidak terhad
Tidak terhad
Pemasaran merupakan satu aktiviti penting dalam bidang kreatif.
perkhidmatan yang telah dipilih dalam masa Hastags Terhad Tidak terhad Tidak terhad
7.3.4 Menyediakan kertas
15 minit. Mock-up
seperti berikut: cadangan projek pameran
FB Ads
kreatif secara berkumpulan.
3
Target E-mel
Langkah (i) Produk (Product) 7.3.5 Menghasilkan bahan

• Tampalkan rekaan kad harga yang telah siap promosi projek pameran
Produk dan perkhidmatan yang dipasarkan hendaklah kreatif secara individu dan
di sudut yang ditetapkan. menarik perhatian bakal klien supaya mereka menyedari berkumpulan.
• Setiap kumpulan bergerak untuk melihat hasil kewujudannya dalam pasaran. Beberapa langkah boleh 7.3.6 Melaksanakan projek
kerja kumpulan lain. dilakukan untuk menjadikan produk atau perkhidmatan anda pameran kreatif secara
berbeza daripada pesaing anda seperti memberikan rekaan berkumpulan dan
mempromosikan diri sebagai
perlulah menepati tema dan kehendak klien. Antara elemen
produk adalah seperti berikut:
L ATIHAN
Reka bentuk
meningkatkan kemahiran. Pada pendapat anda, apakah kesan sekiranya seorang Teknologi
Elemen-elemen
Kegunaan atau fungsi
produk
5. Bincangkan faktor yang perlu diambil kira dalam penentuan kad harga. Keselesaan
6. Pada pendapat anda, apakah ciri-ciri terbaik kad harga yang mampu menarik perhatian klien
untuk menggunakan perkhidmatan anda? Nilai
Rajah 7.13 Elemen-elemen produk
354 355
(ii) Harga (Price) (iv) Saluran agihan (Place)
Harga merupakan nilai yang dibayar oleh pembeli sebagai pertukaran untuk mendapatkan produk
atau perkhidmatan yang dijual dalam urus niaga pasaran. Harga yang ditawarkan tidaklah terlalu maklumat dapat sampai kepada pelanggan atau klien yang berpotensi membuat tempahan
rendah sehingga menyebabkan klien atau pelanggan berasa ragu dengan kredibiliti usahawan.
Namun begitu tidak terlalu tinggi sehinggakan klien atau pelanggan tidak mampu untuk membuat beberapa jenis saluran pengedaran seperti ejen, pengedar, pemborong dan peruncit. Kaedah
tempahan. Harga perlulah berpatutan dengan nilai karya dan jika perlu, tawarkan diskaun pada alternatif seperti pasaran dalam talian juga boleh digunakan untuk menjual produk karya
tempahan berikutnya. Tindakan ini akan menggalakkan klien tertarik untuk membuat tempahan atau perkhidmatan secara terus kepada klien atau pelanggan. Saluran agihan yang betul akan
seterusnya. Harga juga haruslah kompetitif, berpatutan, memberikan keuntungan yang wajar membolehkan usahawan menembusi pasaran yang lebih besar, meningkatkan jualan dan
dan tidak mempunyai unsur-unsur penindasan. Strategi peletakan harga adalah seperti berikut: tempahan serta memaksimumkan keuntungan.
Jadual 7.2 Perbezaan antara saluran agihan langsung dengan tidak langsung
Merujuk harga yang ditentukan atas
Harga produk baharu
karya baharu yang dihasilkan Langsung Tidak Langsung
Produk atau perkhidmatan dijual kepada Menggunakan saluran pertengahan atau

Peletakan harga yang bertujuan untuk
Harga psikologi pelanggan secara langsung melalui perantaraan seperti peruncit, pemborong
mempengaruhi emosi pengguna
kaedah bersemuka, surat atau dalam atau ejen untuk mengedarkan produk
Strategi talian. atau perkhidmatan dengan harga
peletakan harga Harga standard yang ditetapkan oleh ditetapkan secara tokokan daripada pihak
pengantara. Kaedah ini sangat berkesan
Harga profesional
dan mempunyai kemahiran untuk untuk meneroka pasaran pengguna yang
perkhidmatan tertentu lebih luas.
Harga diskaun Harga tawaran yang lebih rendah

daripada harga asal
Rajah 7.14 Strategi harga
(iii) Promosi (Promotion)
kepada orang ramai dengan tujuan untuk memujuk dan mempengaruhi orang ramai supaya
membeli produk atau perkhidmatan yang ditawarkan. Promosi merupakan satu daripada
aktiviti untuk meningkatkan kesedaran bakal klien mahupun pelanggan terhadap hasil karya,
membina kesetiaan pelanggan terhadap sesuatu jenama.
Ilustrasi 7.10
secara langsung
Ilustrasi 7.9 Contoh
promosi melalui pameran
356 kreatif di sekolah 357
A Jadual 7.3 Analisis
Situasi Analisis Strategi
perlu diutarakan bagi memastikan strategi pemasaran dapat dijalankan dengan jayanya. Antara
persoalan yang perlu diutarakan adalah seperti berikut: • Merombak pelan pemasaran sedia ada
Perlu melihat pelan
pemasaran untuk dengan pelan yang lebih efektif, mudah
Bagaimanakah hendak memperkenalkan dikenali dan didekati
1
Adakah hasil karya rekaan memberitahu klien tentang harga dikenali dan memasarkan • Contohnya, menggunakan teknologi
produk atau perkhidmatan anda? nama serta karya pameran secara maya yang mesra
yang anda tawarkan menarik
rekaan pengguna
perhatian pelanggan? (Harga)
(Produk)
Apakah saluran agihan •

yang membezakan produk • Mengadakan sumbang saran bagi
atau perkhidmatan anda Perlu melihat hasil mempelajari dan mengikuti trend terkini
dikenali namun rekaan yang digemari
dengan pesaing? karya rekaan dan
2 tidak menarik
membandingkannya • Contohnya, melihat idea rekaan daripada
Strategi (Saluran agihan) perhatian bakal
dengan pesaing pesaing yang lebih maju termasuklah
pemasaran klien
rekaan dari luar negara yang lebih segar
Apakah yang perlu anda lakukan dan kompetitif
untuk menjadikan produk atau
perkhidmatan anda mendapat
pasaran yang lebih meluas? Perlu melihat
• Mengadakan promosi, diskaun harga
persaingan dari
(Promosi) kepada bakal klien baharu
sudut harga kerana
berkemungkinan • Memberi kad keahlian seperti
dikenali tetapi tidak pengumpulan mata dan peratusan
3 harga yang
ditempah atau diskaun kepada klien supaya menempah
diletakkan terlalu
tidak dibeli rekaan
mahal berbanding
dengan pesaing-
pesaing lain
• Meminta maklum balas klien tentang

Rajah 7.15 Strategi pemasaran
Perlu mencari kualiti rekaan dan layanan khidmat
ditempah namun kesilapan terdahulu pelanggan supaya dapat ditambah baik
4
tidak diulang dalam melakukan • Strategi pemasaran diteruskan juga
tempah proses urus niaga
Info terhadap klien yang lama
INFO
Menarik
Pelbagai platform pasaran maya yang lebih meluas dan global boleh
digunakan seperti Amazon, eBay, Walmart, Facebook Walmart,
Shopee, Lazada serta platform pasaran maya yang khusus untuk • Memilih target klien dari luar lingkungan
Perlu melihat lokaliti tempatan dan memilih kaedah
Designhill, Design Cuts, Zazzle, Redbubble, Fiverr, Graphic River dan kaedah pemasaran pasaran global secara maya yang lebih
ditempah oleh klien
banyak lagi yang mampu memasarkan hasil rekaan dan produk ke 5 yang lebih meluas meluas yang mampu memasarkan karya
dalam lingkungan
seluruh pelosok dunia. Pereka juga boleh membuka saluran YouTube seperti pameran
lokaliti tempatan
untuk lebih dikenali dan untuk memasarkan karya rekaan dengan maya berstatus
sahaja • Memanfaatkan media sosial untuk tujuan
meletakkan pautan laman web pada saluran YouTube pereka. global
promosi dan pemasaran
358 359
M J
Pameran kreatif bertujuan mempromosikan hasil-hasil karya dengan lebih dekat kepada masyarakat Pameran kreatif merupakan antara peluang untuk mempromosi, menjual dan memasarkan karya
termasuklah kepada bakal pelanggan. Skop pameran terbahagi kepada dua iaitu secara berhadapan
(face to face) dan juga secara maya, iaitu virtual exhibition.
kreatif adalah seperti berikut:
• Pameran boleh diadakan sama ada secara solo atau berkumpulan.

Tujuan komersial Tujuan sosial
• Karya rekaan lebih menjadi perhatian audiens kerana tiada persaingan
daripada pereka lain.
Pameran • Pereka bebas untuk menentukan tema rekaan.
Pameran ini bertujuan untuk aktiviti kembara • Peluang untuk mempromosikan diri lebih besar kerana tiada persaingan
kemasyarakatan dengan menjual daripada pereka lain.
Pameran ini bertujuan untuk
karya kepada pelanggan bagi
mendapatkan keuntungan dan • Pereka bebas memilih lokasi pameran.
mengumpul dana atau sebagai
mempamerkan karya terbaharu
bentuk apresiasi atas sesuatu • Kos pameran ditentukan oleh pereka.
yang dihasilkan.
peristiwa yang berlaku.
• Pameran boleh diadakan secara solo atau berkumpulan.

• Menjimatkan kos.
Rajah 7.16 Tujuan pameran • Boleh melibatkan ramai audiens kerana pameran boleh diakses
Pameran secara global.
maya • Memberikan pendedahan yang lebih meluas kepada peserta pameran.
• Mewujudkan komunikasi tanpa had antara pereka dengan audiens.
lebih baik pada masa akan datang seterusnya dapat menonjolkan bakat yang terpendam pereka •
seperti berikut:
• Pameran melibatkan pereka profesional dan terkenal.

Pameran • Pameran diadakan untuk jangka masa yang lama.
Pameran maya (Virtual Pameran • Diadakan di muzium dan di galeri seni.
kembara exhibition) tetap
(Travelling • Terbuka kepada umum.
exhibition) • Melibatkan kos yang besar.
Jenis-jenis
pameran • Pameran boleh diadakan secara solo atau berkumpulan.
kreatif • Melibatkan jangka masa yang singkat.
Pameran tetap Pameran
• Lokasi pameran boleh diadakan di pelbagai tempat.
(Permanent sementara
exhibition)
• Kumpulan yang disasarkan adalah terhad.
Pameran • Tidak melibatkan kos yang besar.
sementara
(Temporary
exhibition) SILA
KBAT IMBAS
Pada pendapat anda, apakah kesan pameran kreatif Contoh pameran
maya
Rajah 7.17 Jenis-jenis pameran kreatif hasilkan jawapan dalam bentuk peta minda yang kreatif.
kod QR
360 361
Penyediaan kertas cadangan projek pameran kreatif secara berkumpulan Kumpulan sasaran
Bagi melaksanakan projek pameran kreatif, kertas kerja iaitu kertas cadangan projek pameran kreatif • Kumpulan sasaran bermaksud individu atau kumpulan (keluarga, pasukan, organisasi)
perlulah dihasilkan. Murid perlulah menyediakannya secara kerja berkumpulan. Projek pameran tertentu yang ingin disasarkan sebagai pembeli sesuatu barangan atau perkhidmatan.
kreatif ini bertujuan untuk menunjukkan bakat kreatif melalui hasil-hasil karya yang bermutu dan
•
individu atau berkumpulan.

kepercayaan.
Butiran dalam kertas cadangan projek pameran kreatif yang akan dihasilkan adalah seperti berikut:
• Contoh bagi kumpulan sasaran untuk projek pameran kreatif ialah murid-murid dan pelajar
Tajuk
• Tajuk bermaksud nama kertas cadangan. Dalam tajuk perlu ada tema dan masukkan sekali
nama sekolah. Jadual masa
• Ciri-ciri tajuk yang dipilih seharusnya ringkas dan jelas.
• Contoh tajuk: • Jadual masa bermaksud ketetapan tempoh dan tarikh yang diperlukan untuk projek
pameran ini diadakan.
Kertas Cadangan Projek Pameran Kreatif SMK Seri Mega sempena Hari Usahawan Muda
• Ciri-ciri jadual masa bergantung pada peruntukan kewangan sesuatu projek pameran.
Semakin tinggi kos kewangan yang disediakan dan digunakan, semakin lama tempoh
Pernyataan masalah sesuatu pameran diadakan.
• Contoh jadual masa projek pameran:
• Pernyataan masalah merupakan isu terkini yang timbul dan perlu dikaji agar dapat diatasi.
Tarikh: 1 hingga 5 November
•
Masa pameran: 8:00 pagi hingga 2:00 petang
Measurable, Attainable, Relevant dan Timely) boleh digunakan semasa proses kajian.
• Contoh Pernyataan Masalah ialah:
Anggaran kos
Hasil karya tidak dapat dilihat dan tidak sampai kepada bakal klien. Bakal klien tidak dapat
mengetahui harga atau kad harga hasil karya yang dipamerkan. Tiada informasi berkaitan • Anggaran kos bermaksud perancangan kewangan yang akan digunakan untuk melaksanakan
saiz dan ukuran produk yang dipamerkan. Pameran hasil karya tidak mengikut kategori dan sesuatu projek pameran. Anggaran kos penting dalam penyediaan kertas kerja kerana akan
dipamerkan secara bercampur aduk. menunjukkan kemampuan sesebuah organisasi menguruskan pameran.
• Ciri-ciri kos yang perlu ada ialah menyediakan anggaran kos, menetapkan pilihan kos
Objektif serta langkah-langkah kawalan untuk pelaksanaan projek tersebut dalam bajet yang
diperuntukkan.
• Objektif bermaksud perangkaan yang dirancang untuk dilaksanakan bagi mencapai • Contoh anggaran kos adalah seperti berikut:
matlamat yang dapat menyelesaikan pernyataan masalah yang telah dinyatakan di atas.
Harga Seunit
• Ciri-ciri objektif haruslah boleh diukur serta dilaksanakan. Objektif perlulah dirangka agar Bil. Perkara Kuantiti Jumlah (RM)
(RM)
dapat mengatasi pernyataan masalah yang dinyatakan.
• Contoh objektif ialah: 1. Kertas A4 200 helai 0.05 10.00
(i) Membawa hasil karya lebih dekat kepada pelanggan 2. Kertas A3 250 helai 0.07 17.50
(ii) 3. Art paper 150 helai 0.70 105.00
(iii) Memberikan informasi tepat tentang produk seperti saiz, ukuran dan harga 4. Papan lapis formika putih 30 keping 30.00 900.00
(iv)
5. Mounting board 40 keping 2.00 80.00
6. Masking tape 20 unit 4.50 90.00
Tema
7. Stapler gun 5 unit 18.00 90.00
• Tema bermaksud idea atau subjek yang menjadi asas perancangan. 8. Bingkai kayu 20 set 6.00 120.00
• Ciri-ciri tema ialah jelas, menarik dan asli supaya dapat difahami dan bermanfaat kepada
Jumlah
pengguna.
• Contoh tema bagi pameran kreatif ialah pameran bertemakan warna, kehidupan, alam
sekitar, pelancongan dan makanan.
362 363
Senarai tugas ahli pasukan Penghasilan bahan promosi projek pameran kreatif
• Senarai tugas ahli pasukan bermaksud tanggungjawab utama bagi setiap jawatan yang Bahan promosi merupakan kaedah atau cara yang digunakan oleh pereka untuk memberitahu dan
perlu dilaksanakan untuk menjayakan dan menggerakkan projek pameran. mengumumkan karya baharu kepada orang ramai dengan tujuan untuk memujuk dan mempengaruhi
orang ramai membeli karya yang ditawarkan. Sebelum menghasilkan sesuatu bahan promosi, seorang
• Ciri-ciri ahli pasukan yang perlu dilantik haruslah aktif, kreatif dan bersedia menghadapi
pereka perlu menjawab dua soalan berikut iaitu:
sebarang risiko. Tugasan yang diberikan haruslah bersesuaian dengan kemampuan ahli
pasukan.
• Contoh senarai tugas ahli pasukan yang perlu disediakan dalam kertas projek pameran
kreatif adalah seperti berikut:
Apakah
Bil. Jawatan Tugas maklumat yang
perlu disampaikan Bagaimanakah
1. Pengerusi • Mengurus hal ehwal pameran. kepada klien supaya cara untuk
• Membuat keputusan dalam sesuatu permasalahan. membeli karya yang melaksanakannya?
• Memastikan setiap tugasan yang diarahkan dipatuhi oleh ditawarkan?
kumpulan.
• Menyelesaikan permasalahan sebelum, semasa dan selepas
pameran berlangsung.
2. Setiausaha • Mencatat segala minit mesyuarat dan keperluan jawatankuasa

sepanjang pameran berlangsung.
• Menyediakan laporan untuk tujuan rujukan oleh ahli kumpulan.
• Mencatat segala perkara yang berlaku sebelum, Kaedah promosi bagi pameran kreatif
semasa dan selepas pameran berlangsung.
atau berkumpulan adalah seperti berikut:
3. Bendahari • Mengawal selia duit masuk dan keluar sebelum, semasa dan
selepas pameran berlangsung.
• Membuat penyata kewangan harian.
• Memastikan duit dalam keadaan selamat dan
1 Pengiklanan Promosi peribadi 3
mencukupi sepanjang pameran diadakan.
• Alat promosi bertujuan untuk memaklumkan • Usaha promosi secara peribadi untuk
4. Ahli • Memastikan tugasan yang telah diberikan dilaksanakan. audiens tentang sesuatu karya. mempengaruhi klien yang berpotensi
jawatankuasa • Membantu ahli kumpulan yang lain sekiranya terdapat • Contohnya, menggunakan majalah, risalah, untuk membeli barang.
permasalahan. poster dan surat khabar. • Contohnya, jualan langsung di kompleks
• Memastikan pameran berjalan dengan lancar. beli-belah.
Kaedah
promosi bagi
pameran
Kesimpulan • Penawaran insentif jangka pendek kreatif • Menjalinkan hubungan yang baik dengan
untuk menarik minat klien terhadap masyarakat bagi membina imej korporat
• Kesimpulan bermaksud ringkasan keseluruhan perkara yang dinyatakan dan dibincangkan. sesuatu karya. dan mendapat publisiti yang baik.
Kesimpulan juga boleh mengandungi pendapat, keputusan, harapan dan kesudahan • Contohnya, kupon, sampel dan tawaran • Contohnya, Syarikat XXX menaja
sesuatu perkara. istimewa. pameran kreatif solo.
• Ciri-ciri kesimpulan yang baik perlu mengandungi topik, penerangan untuk perkara utama
dan kata penutup.
• Contoh kesimpulan:
2 Promosi jualan Perhubungan awam 4
Rajah 7.18 Kaedah promosi bagi pameran kreatif
rekaan dapat diperkenalkan kepada umum. Pameran kreatif bertemakan pancawarna ini
muda di Malaysia.
SILA
IMBAS
Contoh kertas kerja
pameran kreatif
364 kod QR 365

Penghasilan bahan promosi

Pelaksanaan projek pameran kreatif secara berkumpulan dan
Berdasarkan kaedah promosi, pereka hendaklah memilih promosi yang akan digunakan untuk projek
pameran kreatif secara individu dan berkumpulan. Penghasilan bahan promosi secara individu dan
kumpulan adalah seperti berikut: yang dihasilkan
Tujuan utama projek pameran kreatif ini adalah untuk mempromosikan diri sebagai usahawan pereka
semasa dan selepas projek pameran kreatif adalah seperti berikut:

Penghasilan bahan promosi secara individu
Cara pelaksanaan: a Sebelum pameran kreatif

1. Secara individu, hasilkan poster bagi projek pameran kreatif solo yang mengandungi objektif
SEBELUM
berikut: 1. Menyediakan kertas cadangan projek pameran.
(i) Menyampaikan maklumat 2. Menghasilkan bahan promosi.
(ii) Meningkatkan jualan karya 3. Membuat pemasaran, publisiti dan promosi tentang projek pameran kreatif.
(iii) Menstabilkan jualan 4. Menyusun dan memilih karya yang akan dipamerkan.
(iv) Membina imej 5. Menyediakan susun atur karya, meja kerusi dan peralatan lain.
6. Membuat lawatan ke ruang pameran. Sesetengah ruang untuk pameran berkenaan
2. Buat lakaran kecil, kasar dan komprehensif untuk poster tersebut. ditentukan oleh pihak pempamer bergantung pada jenis pameran.
3. Hasilkan poster tersebut dengan menggunakan perisian yang bersesuaian seperti Adobe 7.
Photoshop, Adobe InDesign dan Canva.
4. Langkah untuk menghasilkan poster boleh rujuk Modul 5.
5. Cetak poster dan sebar luaskan poster tersebut kepada kumpulan sasaran sebelum projek
pameran dimulakan. b
Semasa pameran kreatif
6. Poster juga boleh dimuat naik dalam media sosial, blog dan laman web pameran kreatif.
SEMASA
1. Hadir awal di tempat pameran.
2. Merekodkan maklumat dan jumlah pengunjung yang hadir.
3. Ahli jawatankuasa yang bertugas hendaklah bersedia di ruang pameran sehingga
pameran selesai.
Penghasilan bahan promosi secara berkumpulan 4. Ahli jawatankuasa yang bertugas hendaklah bersedia dengan maklumat berkaitan
dengan setiap karya yang dipamerkan.
Cara pelaksanaan: 5. Menjaga karya dan peralatan pameran semasa pameran dijalankan.
1. Sebelum menghasilkan iklan interaktif, bincangkan tugasan berikut bersama dengan ahli 6. Memastikan pameran berjalan dengan lancar mengikut perancangan dan tempoh
yang ditetapkan.
kumpulan:
7. Mengamalkan adab dan tatasusila yang baik semasa berhadapan dengan pengunjung
(i) Pemilihan iklan interaktif sama ada statik, video, audio, GIF, Augmented Reality (AR) pameran.
atau lain-lain
(ii) Kandungan kreatif iklan interaktif
(iii) Perisian yang digunakan c Selepas pameran kreatif
(iv) Kumpulan sasaran
(v) Platform persembahan iklan interaktif 1. Menyimpan karya dan peralatan yang digunakan dengan berhati-hati.
SELEPAS
(vi) Penaja (jika berkaitan) 2. Membuat laporan keseluruhan selepas projek dilaksanakan dengan mengambil kira
2. Hasilkan iklan interaktif tersebut dengan menggunakan perisian yang bersesuaian. keuntungan, jumlah karya terjual dan lain-lain.
3. Mengemas kini maklumat rekod kehadiran.
3. Muat naik iklan interaktif tersebut dalam media sosial, laman sesawang, papan iklan dan
platform-platform lain yang bersesuaian. 4. Membuat pascanilai (post-mortem) antara ahli kumpulan selepas pameran dilaksanakan.
366 367
dikenali dan untuk membina jaringan dengan pereka lain. Antara kaedah untuk mempromosikan diri Akt A KTIVITI Projek Pameran Kreatif Kemahiran
Abad ke-21
Tajuk: Portfolio Projek Pameran Kreatif

hana humairah
binti hassim
kad harga
rekaan grafik Objektif: Menyediakan portfolio hasil karya untuk tujuan projek pameran kreatif.
H A N A HUMA I RA H
B INTI HASSIM
PEREKA GRAFIK
bil.
1. Logo
servis harga minimum (rm)
100
harga maksimum (rm)
250
Bahan dan peralatan: Fail lut sinar, kertas A4, kertas warna, pen, pen warna, pensel, komputer,
No. 32-2b, Jalan SP 3/11, Saujana Puchong,
47110 Puchong, Selangor.
011-33557799
Jantina: Perempuan
Tarikh Lahir: 10 April 1989
Agama: Islam
2.
3.
Kepala surat (letterhead)
Kad perniagaan (business card)

80
80
100
100
perisian, mesin pencetak dan bahan serta peralatan lain yang bersesuaian.
hanahumairah@gmail.com
Cara pelaksanaan:
Bangsa: Melayu 4. Sepanduk (banner) 100 200
Hana Humairah Hassim
Status Perkahwinan: Berkahwin
5. Gegantung (bunting) 100 200
L ATA R B E L A K A N G P E N D I D I K A N 6. Poster 100 180
2011
UiTM Shah Alam
7. Iklan 100 180
1
2008
Sek Men Keb Wakaf Baru
8. Risalah (flyer) 100 300
STPM
2006
Sek Men Keb Wakaf Baru
9. Reka letak buku (per halaman) 8 10
Langkah
SPM (11A, 1B)
10. Reka letak majalah (per halaman) 20 30
PENGALAMAN KERJA P E N G L I B ATA N DA L A M B I DA N G S E N I 11. Reka letak katalog (per halaman) 45 100
2019 - SEKARANG • M enyer tai per tandingan merek a logo anjuran
• Sediakan portfolio hasil karya yang terbaik

M a j li s S u k a n Uni ve rs i ti M a lays i a . PAKEJ
USAHAWAN GRAFIK
• M enyer tai bengkel rek a letak sebagai pengajar PAKEJ IDENTITI KORPORAT 300
2015 - 2018 di UIAM.

(logo, kepala surat, sampul surat, kad perniagaan)
untuk dipamerkan dalam pameran kreatif.

PEREKA GRAFIK DI PENERBITAN PAKEJ SOSIAL MEDIA 500
SINARAN • M enyer tai pameran buk u antarabangsa di (10 template sosial media, poster iklan)
PW TC.
2012 - 2014
PEREKA GRAFIK DI STUDIO KATA • M ewak ili M ajalah Ujang dalam pameran buk u
PAKEJ REKA LETAK BUKU
(96 halaman, kulit buku, mekap contoh buku)
150 800
antarabangsa di Brunei pada 2015.
2010 - 2012
2
PAKEJ REKA LETAK BUKU 900 2050
• M enyer tai bengkel rek aan logo pada 2012. (112 – 256 halaman, kulit buku, mekap contoh buku)
PEREKA GRAFIK BEBAS
Langkah
PAKEJ REKA LETAK MAJALAH 350 2000
(96 halaman, kulit majalah, mekap contoh majalah)
PERISIAN KEMAHIRAN
• M embuat rek a letak buk u dengan menggunak an Harga masih boleh dirunding.
p e r i s i a n Ad o b e I n d e s i gn . Terbuka untuk konsultusi bagi sebarang projek
• Hasilkan reka letak pameran mengikut

• M embuat luk isan tek nik al.
Untuk maklumat lanjut, sila hubungi:
hanahumairah hanahumairahhassim twt_siperekagrafik 011 – 33557799
kreativiti.
Langkah 3
1 3 5 • Lakukan simulasi di hadapan kelas.
Portfolio hasil karya

Resume Kad harga
L ATIHAN
Platform media
sosial seperti
Facebook, Instagram,
Kad perniagaan Blog dan laman web
bagi hasil karya
2 4
3. Apakah maksud kertas cadangan projek?
4. Pada pendapat anda, apakah kepentingan penyediaan kertas cadangan projek pameran?
5. Pada pendapat anda, kaedah promosi yang manakah lebih efektif pada masa ini untuk
menjalankan pameran kreatif? Jelaskan sebabnya.
6. Senaraikan lima langkah pelaksanaan yang perlu diambil sebelum mengadakan pameran
kreatif.
011 – 33557799
HANA
HUMAIRAH
hanahumairah@gmail.com
7. Apakah kepentingan membuat pascanilai (post-mortem) antara ahli kumpulan selepas
SILA pameran dilaksanakan?
IMBAS
Contoh kaedah
mempromosikan diri
sebagai usahawan
kod QR
368 369
Rumusan Ref.
Re fleksi
KEUSAHAWANAN
7.1 Isu Dan Trend Masa Hadapan FAHAM TIDAK FAHAM

Isu dan Trend Masa Asas Keusahawanan Projek Pameran Kreatif Menjelaskan isu etika dan perundangan yang berkaitan
Hadapan
Membincangkan trend masa hadapan yang berkaitan dengan

Isu etika dan perundangan Konsep keusahawanan
yang berkaitan dengan • Produk (Product)
• Membuat keputusan dan • Harga (Price)
• Perlindungan harta intelek tindakan yang berterusan
• Promosi (Promotion)
• Jenayah siber atau • Penciptaan nilai
• Saluran agihan (Place)
komputer • 7.2 Asas Keusahawanan FAHAM TIDAK FAHAM
• Netika • Mementingkan keuntungan
untuk jangka masa panjang Strategi pemasaran untuk
Trend masa hadapan •

Ciri-ciri usahawan dalam
• Trend pemilihan konsep •
• Trend aplikasi dan tidak menarik perhatian bakal klien
• Minat yang tinggi
metodologi •
• Kreatif dan inovatif iaitu manusia, modal, bahan mentah dan teknologi.
• Trend gaya pendekatan ditempah atau tidak dibeli
•
•
• Fokus pada pelanggan tidak diulang tempah
• Berani menanggung risiko •
Peluang kerjaya sebagai
• Sentiasa berusaha klien dalam lingkungan lokaliti
meningkatkan kemahiran tempatan sahaja
• Perkhidmatan
• Berdaya saing dan maju ke
- Pengurus iklan hadapan
- Pengarah kreatif Keperluan projek pameran kreatif digital.
- Pengarah seni • Tujuan komersial
Sumber keusahawanan • Tujuan sosial 7.3 Projek Pameran Kreatif FAHAM TIDAK FAHAM
• Penghasilan karya rekaan • Manusia
- Pereka pakej Penyediaan kertas cadangan (product), harga (price), promosi (promotion) dan saluran
• Modal
- Pereka penerbitan projek pameran kreatif secara agihan (place).
• Bahan mentah
- Pereka User Interface (UI) berkumpulan Membuat analisis strategi pemasaran untuk mempromosikan
• Teknologi • Jadual masa
dan User Experience (UX) • Tajuk
- Pereka laman web • Pernyataan masalah • Anggaran kos
• Objektif • Senarai tugas
- Pembangun kandungan Faktor yang mempengaruhi
ahli pasukan
kadar bayaran penghasilan • Tema
• Kesimpulan Menyediakan kertas cadangan projek pameran kreatif secara
• Kumpulan sasaran
• Pengalaman berkumpulan.
• Kadar semasa
Menghasilkan bahan promosi projek pameran kreatif secara
• Jenis karya Jenis-jenis pameran individu dan berkumpulan.
• Tempoh • Pameran kembara • Pameran tetap
Melaksanakan projek pameran kreatif secara berkumpulan
• Bahan dan saiz • Pameran maya • Pameran
• Peruntukan pelanggan sementara
• Modal dan kos overhed
370 371
7. Saluran agihan terbahagi kepada dua iaitu __________________________________.
L .P
Pengukuh a n A.
B. promosi dan proses
C. langsung dan tertutup
Jawab semua soalan. D. langsung dan tidak langsung
8.
bentuk yang diuruskan oleh agensi _____________________________.
A. Perbadanan Harta Intelek Malaysia selama 10 tahun. Dia bercadang untuk menaikkan harga lebih tinggi berbanding
B. Kementerian Komunikasi dan Multimedia
C. Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia memenangi anugerah juga menaikkan reputasinya untuk meletakkan harga yang tinggi
D. Kementerian Perusahaaan Perladangan dan Komoditi tambahan pula jika popularitinya sangat hebat dan dikenali ramai.
A. menggunakan nilai tambah Pernyataan di atas merujuk faktor yang mempengaruhi kadar bayaran penghasilan karya
B. memenuhi keperluan manusia
C. terlibat dalam proses jual dan beli sahaja A. tempoh
D. mementingkan keuntungan untuk jangka masa panjang B. pengalaman
C. kadar semasa
3. D. bajet pelanggan
9. Pada pendapat anda, apakah kelebihan dan kelemahan kad harga (rate card)? Nyatakan.
Pernyataan tersebut merujuk sumber ______________________. Kelebihan Kelemahan

A. modal
B. manusia
C. teknologi
D. bahan mentah
4. Yang manakah antara berikut menerangkan saluran agihan?

A.
B. Suatu strategi promosi, kaedah komunikasi satu hala.
C. Terdapat dua kategori iaitu secara langsung dan tidak langsung.
D. Nilai yang dibayar oleh pembeli sebagai pertukaran untuk mendapatkan produk atau
perkhidmatan. pameran kreatif akibat pandemik COVID-19 yang sedang melanda. Anda berhasrat untuk
menjual karya-karya anda melalui pameran secara dalam talian. Nyatakan strategi pemasaran
5. Bagi mewujudkan strategi pemasaran yang berkesan untuk mempromosikan projek pameran anda itu agar mendapat sambutan.
_____________________________.
Produk
A. produk, harga, pengedaran dan promosi
B. jenis karya, kadar semasa, bahan dan saiz
C. kekuatan, kelemahan, ancaman dan peluang
D. manusia, teknologi, bahan mentah dan modal
Harga
A. proses pengurusan produk untuk mendapat keuntungan

B. proses pengurusan karya yang dijalankan oleh sesebuah perniagaan
C. proses pengurusan produk untuk mendapatkan keuntungan dan mengambil peluang yang Promosi
terbaik dengan tujuan untuk meningkatkan jualan dan mengekalkan kelebihan
untuk bersaing
D. proses pengurusan produk yang dijalankan oleh sesebuah perniagaan dengan
Saluran agihan
menggunakan sumber perniagaan yang terhad dan mengambil peluang yang terbaik
dengan tujuan untuk meningkatkan jualan dan mengekalkan kelebihan untuk bersaing
372 373
Glo sari
bahan promosi segala usaha dan kegiatan untuk menggalakkan atau mempertingkatkan pengiklanan hal yang berkaitan dengan usaha atau cara mengiklankan.
jualan barang. bahagian sistem komputer yang berfungsi menjalankan sistem, dan terdiri
burgundy ungu kemerahan. daripada cara, rutin, subrutin dan suruhan yang ditulis dalam bahasa pengaturcaraan.
portfolio
dimensi ukuran saiz sesuatu seperti tinggi, panjang lebar atau garis pusat.
menunjukkan kemampuan dan kemahiran yang menjadi media pemasaran utama kepada
drop cap huruf besar yang digunakan sebagai elemen hiasan pada awal perenggan atau pelanggan.
bahagian.
pull-quote petikan ringkas dan menarik yang diambil daripada teks utama artikel dan digunakan
etika prinsip moral (atau akhlak) atau nilai-nilai akhlak yang menjadi pegangan seseorang
individu atau sesuatu kumpulan.
reka bentuk rancangan (corak, bentuk) yang menunjukkan susunan, struktur atau aspek-
ciri (bentuk, sifat) yang tertentu. aspek sesuatu (binaan dan sebagainya).
fon spacing jarak antara baris atau perkataan pada susunan teks.
seni, proses atau pekerjaan mengambil atau menghasilkan fotograf. superimpose meletakkan dan menyatukan imej dengan imej lain bagi menimbulkan kesan
maklumat atau paparan yang terdiri daripada lukisan, gambar rajah, simbol dan lain-lain
untuk menyatakan atau menyampaikan idea dan sebagainya. tagline slogan iklan yang menarik untuk menerangkan konsep sesuatu jenama, produk dan
grid permukaan yang dirintangi silangan garis mendatar dan mengufuk yang sekata. sebagainya.
hak cipta hak eksklusif yang diberikan oleh undang-undang kepada pencipta karya untuk tanda (gambar, nama, dan lain-lain) yang digunakan dalam perdagangan (pada
mengawal penggunaan karya mereka dalam tempoh tertentu. barang-barang dan lain-lain).
huruf elemen dan simbol paling asas yang banyak digunakan dalam komunikasi dan merupakan trend haluan terkini yang lebih cenderung diikuti oleh majoriti.
medium paling efektif untuk menyampaikan maklumat. wrapping teknik yang digunakan pada imej untuk mengelakkan teks terlindung oleh imej
apabila menggunakan perisian reka letak.
identiti korporat imej atau ciri-ciri yang ada dalam sesebuah organisasi, perbadanan,
pertubuhan atau syarikat perniagaan yang sah di sisi undang-undang.
ilustrasi digital
dan pen stylus.
kerning jarak antara huruf supaya tidak bercantum antara satu sama lain.
keusahawanan semua perkara yang berkaitan dengan usahawan atau kegiatan dan kemahiran
usahawan.
korporat perihal yang berkaitan dengan syarikat.
label kepingan kecil kertas (kad dan lain-lain) yang diletakkan atau ditampalkan pada sesuatu
(seperti botol, beg dan lain-lain) untuk memberikan sedikit keterangan.
lakaran gambaran kasar, rajah atau rangka yang dilukis oleh pelukis untuk memberi gambaran
awal kepada pembaca mengenai sesuatu topik yang ingin disampaikan.
mekap contoh (mock-up) model atau replika mesin atau struktur yang digunakan untuk
tujuan pengajaran atau eksperimen.
muka taip (typeface) reka bentuk satu set aksara (characters) yang lengkap dan mempunyai
ciri-ciri yang sama serta unik.
netika etika yang mengawal komunikasi dalam Internet.
paten (patent) hak eksklusif yang dianugerahkan untuk suatu reka cipta, sama ada satu
produk atau satu proses untuk melakukan sesuatu yang baharu atau penyelesaian teknikal
atas sesuatu masalah.
penerbitan meja pengeluaran bahan cetak melalui pencetak yang dihubungkan ke komputer
desktop, dengan perisian khas.
374 375
Ru j u ka n
Ambrose, G. & Harris, P. (2011). The Fundamentals of Typography (2nd ed.). AVA Publishing.
Bahagian Perkembangan Kurikulum, Kementerian Pelajaran Malaysia. (2017). Buku Panduan LAMAN WEB
PdP Reka Bentuk dan Teknologi Tingkatan 1.
Aziemah Comepar. (2021, Mei 24). .
Barnbaun, B. (2017). The Art of Photography: A Personal Approach to Artistic Expression (2nd https://www.academia.edu/9457324/ASAS_REKALETAK_DALAM_REKABENTUK_GRAFIK_
ed.). Rocky Nook Press. Gomez-Palacio, B. & Vit, A. (2011). Graphic Design, Referenced: BERKOMPUTER.
A Visual Guide to the Language, Applications, and History of Graphic Design. Rockport
Publishers. Bigman, A. (2021, Jun 21). This is What Graphic Design Will Look Like in 2033.
https://99designs.com/blog/design-history-movements/what-graphic-design-will-look-like-
Bringhurst, R. (2013).The Elements of Typographic Style (4th ed.). Hartley and Marks in-2033/.
Publishers.
Decker, K. (2021, Julai 21). The Fundamentals of Understanding Colour Theory.
Fallan, K. (2010). Design History: Understanding Theory and Method. London Bloomsbury https://99designs.com/blog/tips/the-7-step-guide-to-understanding-color-theory/.
Publishing.
Graphic Design Degree Hub. (2021, Jun 13) How Does a Graphic Designer Keep Up With
Hembree, R. (2011). The Complete Graphic Designer: A Guide to Understanding Graphics and
Design Trends? https://www.graphicdesigndegreehub.com/faq/how-does-a-graphic-
Visual Communication. Rockport Publishers.
designer-keep-up-with-design-trends/.
Hughes, K. A. (2019). Graphic Design: Learn It, Do It. CRC Press.
Hagen, K. (2021, Jun 19). . https://www.slideshare.
John, H. S. (2012). Air, Kertas dan Warna: Meneroka Kreativiti dengan Cat Air dan Media
Campuran. Diterjemah oleh Noor Junaidah Masjuni, Noraidah Nordin & Nordiana Hamidon.
Institut Terjemahan & Buku Malaysia. Karya pelajar Kolej SEGi Dipamer di Pameran Multimedia dan Reka Bentuk. (2021, Jun 26).
https://www.theborneopost.com/2012/12/20/karya-pelajar-kolej-segi-dipamer-di-pameran-
Kamus Dewan Perdana. (2020). Dewan Bahasa dan Pustaka. multimedia-dan-reka-bentuk/.
Kelby, S.. (2020).The Digital Photography Book: The Step-by-step Secrets for How to Make Krantz, J. H. & Schwartz, B. L. (2021, Mei 20). Colour Perception. https://isle.hanover.edu/.
your Photos Look Like the Pros’!. Rocky Nook Press.
Lundgren, A. (2021, Mei 31). Creating Compositions That Communicate. https://alvalyn.com/
Kumar, B. (2017). Basic of Designing: Desktop Publishing. V & S Publishers. creating-compositions-communicate/.
London, B., Stone, J. & Uptown, J. (2016). Photography (12th ed.). Pearson. May, T. (2021, Jul 2). 20 Top Graphic Design Trends for 2020. https://www.creativebloq.com/
features/graphic-design-trends-2020.
Lupton, E. (2010).Thinking with Type: A Critical Guide for Designers, Writers, Editors, &
Students (2nd ed.). Princeton Architectural Press. Miller, E. (2021, Mei 9).
Norasmah Othman & Mohd Hasril Amiruddin (2016). Pengajaran Asas Keusahawanan. Dewan
Bahasa dan Pustaka. Program Pengajian. (2021, Mei 4). http://www.pis.edu.my/index.php/ms/program-pengajian/
drg/180-aka/program-pengajian.
Poulin, R. (2018). The Language of Graphic Design Revised and Updated: An Illustrated
Handbook for Understanding Fundamental Design Principles. Rockport Publishers.
Singh, A. (2021, Sept 20). 19 Best Graphic Design Softwares for Designers in 2021. https://
Poulin, R. (2012). Graphic Design and Architecture, A 20 Century History: A Guide to Type,
th www.pixpa.com/blog/graphic-design-software.
Image, Symbol, and Visual Storytelling in the Modern World. Rockport Publishers.
SME Info One Stop SME Resources. (2021, Jul 17). https://www.smeinfo.com.my.
Twemlow, A. (2011). What is Graphic Design For (2nd ed.). YEM Publishing House Istanbul.
Tenh. (2021, Jun 2). Thumbnail, Semi Komprehensif, Komprehensif. https://bigdot82.
wordpress.com/2015/03/10/74/.
www.myipo.gov.my.
376 377
Ind eks
B lightness 24, 174
bahan promosi 243, 246, 249, 253, 254, 255, 352, logo 6, 13, 18, 36, 120, 225, 226, 227, 230, 255,
365, 366 258, 261, 270, 291, 340, 352
bentuk 34, 37, 39, 44, 48, 53
M
C margin 84, 91, 123, 302, 303
cap dagang (trademark) 335, 337 mekap contoh (mock-up) 299
muka taip (typeface) 87, 110
D
dimensi 21, 34, 35, 36, 185 N
drop cap 317 netika 335, 338
E P
estetik 7, 39, 53, 54, 78, 153, 223 pameran kreatif 355, 360, 361, 362, 363, 364, 367
etika paten (patent) 335, 336
pembungkusan 5, 6, 15, 120, 224, 237, 258, 259,
F
260, 261, 262, 263, 264, 267, 350
penerbitan meja 5, 15, 286, 287, 289, 290, 292
186, 191, 195, 198, 200, 202, 205, 301, 309
pengaki (footer) 309
fon 78, 79, 80, 111, 114, 116, 194, 213, 217, 234,
pengengsotan (indentation) 313
269, 298, 299, 311, 312, 317, 341
pengepala (header) 309
format 15, 18, 24, 25, 26, 123, 140, 141, 235,
pengiklanan 5, 9, 113, 153, 240, 241, 242, 243,
251, 274, 291, 292, 319, 320, 324
246, 253, 254, 255, 365
penjajaran (alignment) 123, 205, 206, 314
152, 153, 154, 180, 341
peranti 14, 159, 341
G
garisan 18, 19, 34, 35, 36, 37, 40, 51, 54, 95, 114, 271, 286
199, 301, 325 perundangan 334, 335
photocollage 180, 181
photomerge 180
portfolio 10, 341, 368
grid 45, 81, 82, 84, 86, 114, 303 produk (product) 355
promosi (promotion) 356
H
pull-quote 312, 314
hak cipta 335, 336
harga (price) 356 R
hue 24, 67, 68, 174 reka bentuk 4, 5, 6, 7, 9, 337, 340, 341
huruf 4, 49, 87, 95, 110, 114, 115, 122, 270, 310 resolusi 13, 21, 140, 141, 149, 157
hyphenation 316 rupa 19, 34, 35, 36, 40, 46, 47, 54, 95, 110, 114,
115, 116, 299, 325
I
identiti korporat 5, 6, 224, 225, 226, 230, 237, 253 S
ilustrasi digital 186 saluran agihan (place) 357
saturation 24, 67, 68, 174
ISO 137, 138, 142, 143 spacing 122, 123, 194
J
superimpose 180, 181, 338
jenayah siber 335, 338
T
K
tagline 252
kerjaya 9, 10, 341
tajuk samping (sidehead) 311, 312
kerning 122
tajuk silang (crosshead) 311
kesatuan 44, 47, 51, 53, 54, 95, 195, 270
tekstur 34, 35, 37, 40, 44, 53, 95, 325
keusahawanan 344, 346, 347, 355
komposisi 36, 51, 54, 86, 88, 95, 123, 124, 148
trend 334, 339, 340, 341, 346, 359
W
L
warna CMYK 22, 23, 157
label 51, 224, 252, 261, 262, 263, 267, 270, 271, 275
warna RGB 22, 157
lakaran 12, 14, 79, 85, 92, 94, 126, 227, 228, 340
warna skala kelabu (grayscale) 24
lakaran komprehensif 91, 93, 97, 232, 248, 269, 298
wrapping 315
leading 122, 194
378

Reka Bentuk Grafik Digital Ting 4 & 5 (Full Version)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Reka Bentuk Grafik Digital Ting 4 & 5 (Full Version)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KANDUNGAN

No Siri Buku : 0075 PENGHARGAAN Penerangan Ikon vi

KPM2021 eISBN 978-967-2998-29-7 Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama

3.1 TIPOGRAFI DAN GRAFIK 110

MODUL 4 REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL 134

4.2 MANIPULASI IMEJ DIGITAL 156

4.3 ILUSTRASI IMEJ DIGITAL 183

tujuh modul yang menekankan tiga domain pembelajaran,

Muat turun Aktifkan aplikasi

ASAS GRAFIK DIGITAL

penggunaan dan sumbangan dalam bidang

dan penggunaan mod warna RGB, CMYK

penghasilan karya tersebut.

S.P Standard Pembelajaran J

1.1.2 Menjelaskan contoh karya menyampaikan maklumat secara

yang baik • Mempromosi jualan.

Identiti • Meyakinkan pengguna akan

5 • Membantu menjelaskan sesuatu

Peluang dan peranan kerjaya dalam bidang

_________________________________________________________________________ Tenaga pengajar

Penghasilan portfolio kerjaya dalam bidang reka

Portfolio konvensional (bercetak)

di dalam satu beg folio atau folder. Tajuk: Portfolio Kerjaya

3. Jelaskan kelemahan portfolio konvensional (bercetak).

Komputer meja (desktop) RAM 8 GB atau lebih.

1 Merakam imej atau visual yang dikehendaki

yang berkapasiti tinggi dan monitor resolusi tinggi agar

Jadual 1.3 2. Kamera digital

Boleh mencetak di atas pelbagai bahan cetakan,

PhotoScape Krita Scribus InkScape

Akt A KTIVITI Penerokaan Kemahiran

Tajuk: K digital Murid boleh:

Komputer Kamera digital Pengimbas

perlu bijak memilih jenis

Jadual 1.7 mengikut kegunaan dan

Gambar kurang jelas jika Gambar tetap jelas walaupun

Terbentuk oleh titik piksel. Terbentuk oleh garisan.

Saiz fail besar. Saiz fail kecil.

Jenis reka bentuk: Paparan Jenis reka bentuk: Logo

format .jpeg, .gif, .tiff, .png dan .bmp.

penyuntingan dan memerlukan lebih banyak ruang

Rajah 1.4 Rajah 1.5

Perbezaan kualiti imej berdasarkan resolusi warna

Akt A KTIVITI Penerokaan Kemahiran

Langkah 2 Resolusi Dimensi Kedalaman bit

kelas dan dapatkan maklum balas daripada Imej berwarna

Imej hitam putih

Mod warna RGB terdiri daripada R = Red (Merah),

Rajah 1.7 Mod warna RGB

Ilustrasi 1.4 Contoh imej mod warna RGB

Mod warna skala kelabu (grayscale)

4 Encapsulated Post Script (EPS) Akt A KTIVITI 1 Bina Pengetahuan Kemahiran

Tajuk: Mod Warna

5 Photoshop Document (PSD)

• Format asli (native format) yang

pandangan atau komen guru.

Tandakan ( ) pada tahap penguasaan anda.

• Pengiklanan • Penerbitan meja

ASAS • Sumber bahan untuk penghasilan sesuatu reka bentuk

Perkakasan • Komputer, kamera digital, pengimbas, pencetak

Melindungi barangan daripada Menyampaikan maklumat

Menjamin peningkatan Mengiklankan dan ………………………………………………………………………………………………………………………………………

2.2 Teori Warna