‫اور ا‬ ‫و‬

‫ا ا ر‬ ‫اور ا‬ ‫ا‬

‫‪:‬‬

‫س د ی‬
 ‫م‪:‬‬ ‫ا‬ ‫و‬

‫ـ اور ا ـء“‬ ‫ک”‬ ‫اور ر‬ ‫در ن ر‬ ‫ان‬ ‫ل ا‬ ‫ا‬ ‫”و “‬

‫۔‬

‫۔‬ ‫رﻻ‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫‘ ا رے اور‬ ‫اء اس‬ ‫‪ ۱‬دور‬

‫ا ـر ـ‬ ‫اور‬ ‫ل‬ ‫ل ا‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫اس در‬ ‫ص‬ ‫ا‬ ‫ا م‬ ‫‪۲‬د‬

‫ا ـ‬ ‫وـ‬ ‫اد‬ ‫ص‬ ‫اس‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫ا‬ ‫اس‬

‫۔‬

‫ـص ـ اد‬ ‫ص‬ ‫ا‬ ‫اس‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫اور‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫اا‬

‫۔‬ ‫اد‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫ا‬

‫____________________‬

‫۔‬ ‫‪ ۱‬اس‬

‫‪:‬‬ ‫ا ل‬ ‫‪ ۲‬ا ج او ” ا رے‬

‫” ﻓﺎوﺣﺖ اﻟﻴﻨﺎ و اﻻ ﻣﻞ رﺳﻠﻬﺎر و ﺷﺪﻫﺎ ﻟﺮاﺳﻴﺎت اﻟﺜﺒﺖ‬

‫‪:‬‬ ‫ذ‬ ‫اس‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا ج‬

‫ﺣﺘﯽ ﳓﺎﻫﻢ ﺟﺪ و اﻟﻨﺎﺣﯽ‬

‫ﻟﻘﺪر ﮐﺎن وﺣﺎﻩ اﻟﻮاﺣﯽ‬

‫)د ان ج‪،‬ص‪(۴۳۹‬‬

‫‪:‬‬ ‫ن‬ ‫ب‬

‫وﻓﻤﺪا ﻓﻊ اﻟﺮ ن ﻋﺮی رﲰﻬﺎ‬
‫ﺧﻠﻘﺎ ﮐﻤﺎ ﺿﻤﻦ اﻟﻮﺣﯽ ﺳﻼ ﻣﻬﺎ‬
 ‫‪:‬‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫ی‬
‫ف ِ‬
‫اﻻ ْﺳـ ٰـﻼم و‬ ‫”واذا اُﺿـﻴﻒ )اﻟــﻮﺣﯽ( اﻟـﯽ ﷲ ﺗﻌــﺎﻟﯽ ﮐــﺎن ﻓﻴﻤــﺎ ﳜ ـﺺ ﺑ ـﻪ اﻟﺮﺳــﻞ ﺧﺎﺻـﺔً دون ﻣــﻦ ﺳ ـﻮاﻫﻢ ﻋﻠــﯽ ﻋــﺮ ِ‬
‫ُْ‬ ‫ٰ‬ ‫َ‬
‫)‪(۳‬‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺔ اﻟﺒﻨﯽ“‬

‫ـص وـ‬ ‫ا ء‬ ‫ف‬ ‫اور ا م‬ ‫اد‬ ‫اس‬ ‫آ‬ ‫ٰ‬ ‫ا‬ ‫و‬

‫۔‬ ‫اد‬ ‫د‬

‫ں ن ‪:‬‬ ‫رہ‬ ‫ا ر‬
‫ﻟﻠﻮﺣﯽ ﻣﻌﻨﯽ ﻋﺎم ﻳﻄﻠﻖ ﻋﻠﯽ ﻋﺪة ﺻﻮر ﻣﻦ اﻻﻋـﻼم اﳋﻔـﯽ اﳋـﺎص اﳌﻮاﻓـﻖ ﻟﻮﺿـﻊ اﻟﻠﻐـﺔ وﻟـﻪ ﻣﻌﻨـﯽ ﺧـﺎص ﻫـﻮ اﺣـﺪ‬
‫)‪(۴‬‬
‫ﺗﻌﺎﻟﯽ اﻟﺘﺸﺮﻳﻌﯽ‬
‫اﻻﻗﺴﺎم اﻟﺜﻼﺛﺔ ﻟﻠﺘﮑﻠﻴﻢ اﻻﳍﯽ وﻏﲑﻫﺬﻩ اﻟﺜﻼﺛﺔ ﻣﻦ اﻟﻮﺣﯽ اﻟﻌﺎم ﻻﻳﻌﺪﻣﻦ ﮐﻼم ﷲ ٰ‬
‫ا ـقا ـ‬ ‫ص‬ ‫ا‬ ‫اوراس‬ ‫رں‬ ‫آہ‬ ‫ر‬ ‫ا ق‬ ‫م‬ ‫و‬

‫۔‬ ‫اور‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ٰ‬

‫‪:‬‬
‫)‪(۵‬‬
‫وﻗﺪ ﻗﺮر اﻻدب اﻟﺪﻳﻨﯽ ﻓﯽ اﻻﺳﻼم ان ﻻﻳﻄﻠﻖ اﻟﻮﺣﯽ ﻏﲑ ﻣﺎﻋﻨﺪ اﻻﻧﺒﻴﺎء واﻟﺮﺳﻞ ﻣﻦ اﻟﺘﮑﻠﻴﻢ اﻻﳍﯽ‬

‫۔‬ ‫ا ق‬ ‫و‬ ‫اور‬ ‫وہ‬ ‫در ن‬ ‫ا اور ا ء‬ ‫ادب د‬ ‫ا م‬

‫‪:‬‬ ‫رے‬ ‫ا‬ ‫‪،‬و‬ ‫ءا‬ ‫ڈا‬

‫ـﺎﻟﯽ و ﻣــﻦ‬
‫”اﻗـﻮل وﻣــﻦ ﻫﻨــﺎ ﻧﻠﺤـﻆ ان ﻣﻌﻨــﯽ اﻟــﻮﺣﯽ ﻓـﯽ اﻟﺸـﺮع اﺧــﺺ ﻣﻨـﻪ ﻓـﯽ اﻟﻠﻐــﺔ ﻣــﻦ ﺟﻬـﺔ ﻣﺼـﺪرﻩ وﻫـﻮ ﷲ ﺗﻌـ ٰ‬
‫)‪(۶‬‬
‫ﺟﻬﺔ اﳌﻮﺣﯽ اﻟﻴﻪ و ﻫﻢ اﻟﺮﺳﻞ“‬
‫___________________‬

‫‪۱۲۰‬‬ ‫‪۱۴۱۳،‬‬ ‫ا‬ ‫ﻻ ةا‬ ‫ا‬ ‫اﻻ د‪،‬ا ؤ‬ ‫)‪(۵‬‬ ‫ا‬ ‫نا‬ ‫‪۳‬‬

‫ا ر‪:‬ج‪۱۱‬ص‪۱۷۹‬‬ ‫ر ‪:‬‬ ‫‪۴‬ر‬

‫ا آن‪:‬ج‪۱۲‬ص‪۳۱۲‬‬ ‫‪:‬ا ان‬ ‫‪۵‬‬

‫‪۵۲‬‬ ‫‪۱۴۰۴‬‬ ‫ر‬ ‫ڈا ‪:‬و ا ‪،‬د ة ا‬ ‫ا‬ ‫‪۶‬‬

‫وـ ـ‬ ‫ف‬ ‫ٰ اور‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ا و‬

‫۔‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫ظ‬ ‫ر ں‬

‫‪:‬‬ ‫ﻻ‬

‫ـ‬ ‫ـ در ـ‬ ‫اور‬ ‫ا‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫اب اس‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫’ ’و “ ا‬
‫)‪(۷‬‬

‫‪:‬‬ ‫ن‬ ‫را‬

‫)‪(۸‬‬
‫ﮐﺬﻟﮏ ﻳﺬﮐﺮ اﻟﻠﻐﻮﻳﻮن ﻟﮑﻠﻤﺔ اﻟﻮﺣﯽ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﮐﺜﲑة ﰒ ﻏﻠﺐ اﺳﺘﻌﻤﺎل اﻟﻮﺣﯽ ﻋﻠﯽ ﻣﺎﻳﻠﻘﯽ اﻟﯽ اﻻﻧﺒﻴﺎء ﻣﻦ ﻋﻨﺪﷲ‬

‫ا ـء ـ‬ ‫ا ء‬ ‫ف‬ ‫ٰ‬ ‫ل ”ا‬ ‫اس ا‬ ‫ذ‬ ‫و‬ ‫حا‬ ‫اس‬

‫۔‬ ‫م‬ ‫وا‬

‫‪:‬‬ ‫رے‬ ‫ص‬ ‫یو‬

‫)‪(۹‬‬
‫م ی آن ا‬ ‫از‬ ‫ی‘ ا‬ ‫و اد ن‬ ‫در‬ ‫د‬ ‫مو‬ ‫ح‬ ‫واژہ و در زہ ا‬ ‫در‬

‫۔اـ‬ ‫ـ اـ‬ ‫ـ‬ ‫ی‬ ‫م اس‬ ‫و‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫اد ن‬ ‫م‬ ‫ر‬

‫‪:‬‬ ‫ذ‬ ‫آ دی‬ ‫ا‬ ‫اردو دا ة ا رف اور‬

‫)‪(۱۰‬‬
‫۔‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫اس‬ ‫ص‬ ‫ل اس‬ ‫ا‬ ‫و‬
‫) ‪(۱‬‬
‫۔‬ ‫ا ر‬ ‫ا‬ ‫ل ا‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫اس در‬ ‫ص‬ ‫اس‬

‫____________________‬

‫دارا م ا ‪۱۴۰۸‬ھ‪،‬ص‪۲۹‬‬ ‫‪ :‬م ا آن‪،‬‬ ‫‪۷‬‬

‫ن‪ ،‬ہ‪۱۳۹۳‬ھ‬ ‫‪:‬ا آن وا‬ ‫را‬ ‫‪۸‬‬

‫‪۱۷‬‬ ‫‪۱۳۷۵‬ھ‬ ‫ا‬ ‫“‪،‬‬ ‫و ازد ہ ا م و‬ ‫‪:‬‬ ‫ی رو‬ ‫‪۹‬‬

‫ﻻ رص‪۲۵‬‬ ‫ا ‪:‬و ا ‪،‬‬ ‫آ دی‬ ‫‪ ۱۰‬ا‬

‫رج‪۱۶‬ص‪۳۲۱‬‬ ‫‪ :‬دا ہ‬ ‫‪ ۱۱‬اردو دا ةا رف اﻻ‬

 : ‫ن‬ ‫و‬ ‫وہ‬ ‫ا‬

: ‫آن‬ ‫ر ڈ‬
The verb "awha"and the noun "wahy" have become the technical terms in moslem
(
theology-(12

- ‫ل‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ا را‬ ‫ر ”و “ ا م‬ ‫” او “ اور‬

: ‫ی واٹ‬
The verb here translated "reveal"is"awha"which in much of the Quran is a technical
(
expression for this experience of Mohammad-(31

‫ز ـ دہ آ ـ‬ “‫ی‬ ‫”و‬ ‫ص آن‬ ‫ل ا‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫” او “ ا‬ ‫اس‬

‫و‬ ‫رو‬ ‫ان‬ ‫ر‬ ‫ما‬ ‫؟ اس رے‬ ‫م‬ ‫ص او ر ا‬ ‫و‬

‫۔‬ ‫ن‬ ‫م‬

____________________

-Bell,Richard: Introduction to the Quran;p-32Edinburg 1953۱۲

-Watt,W.Montgomery: Islamic Revelation in the Modern World; p-13 Edinburg 1969۱۳

 ‫‪ ۱‬ما ‪:‬‬

‫‪:‬‬ ‫ن‬ ‫اور‬ ‫را‬ ‫ر‬ ‫ری‬

‫)‪(۱۴‬‬
‫واﻣﺎ ﲝﺴﺐ اﺻﻠﻄﺎح اﳌﺘﺸﺮﻋﺔ‪ :‬ﻓﻬﻮ ﮐﻼم ﷲ اﳌﻨﺰل ﻋﻠﯽ ﻧﺒﯽ ﻣﻦ اﻧﺒﻴﺎﺋﻪ‬

‫زل ا ۔‬ ‫ا ء‬ ‫اس‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫و ا‬ ‫ح‬ ‫ا‬

‫‪:‬‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫را‬

‫)‪(۱۵‬‬
‫وﻳﻘﺎل ﻟﻠﮑﻠﻤﺔ اﻻﳍﻴﺔ اﻟﺘﯽ ﺗﻠﻘﯽ اﻟﯽ اﻧﺒﻴﺎﺋﻪ‬

‫۔‬ ‫فا ء‬ ‫ا ء‬ ‫اس‬ ‫وہ م ا‬ ‫ا‬ ‫ں‬ ‫و‬

‫‪:‬‬ ‫ن‬ ‫ص‬ ‫و‬ ‫ا ر‬

‫وﻟﻪ )اﻟﻮﺣﯽ( ﻣﻌﻨﯽ ﺧﺎص ﻫﻮاﺣﺪ اﻻﻗﺴﺎم اﻟﺜﻼﺛﺔ ﻟﻠﺘﮑﻠﻴﻢ اﻻﳍﯽ‬
‫)‪(۱۶‬‬
‫ﺗﻌﺎﻟﯽ اﻟﺘﺸﺮﳛﯽ‬
‫وﻏﲑ ﻫﺬﻩ اﻟﺜﻼﺛﺔ ﻣﻦ اﻟﻮﺣﯽ اﻟﻌﺎم ﻻﻳﻌﺪ ﻣﻦ ﮐﻼم ﷲ ٰ‬
‫۔‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ما‬ ‫ص‬ ‫و‬ ‫ا ں‬ ‫اس‬

‫‪:‬‬ ‫ذ‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ء‬ ‫ڈا‬

‫)‪(۱۷‬‬
‫وزﺑﺪة اﻟﻘﻮل ان اﻟﻮﺣﯽ ﺷﺮﻋﺎً اﻟﻘﺎء ﷲ ﮐﻼم اواﳌﻌﻨﯽ ﻓﯽ ﻧﻔﺲ اﻟﺮﺳﻮل ﲞﻔﺎء وﺳﺮﻋﺔ‬

‫___________________‬
‫ہ‪،‬ا اﻻول ‪:‬ص‪۱۴‬‬ ‫ت اﻻ‬ ‫ا‬ ‫‪،‬‬ ‫حا‬ ‫ا ری‬ ‫ا ری‪،‬ج‪۱‬ص‪۱۸‬‬ ‫ح‬ ‫ةا ری‬ ‫ا )م‪(۸۵۵‬‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫را‬ ‫‪۱۴‬‬

‫ا دات ا ظ ا آن“ص‪۵۱۵‬‬ ‫‪”:‬‬ ‫ا‬ ‫‪ ۱۵‬را‬

‫ا رج‪،‬ج‪۱۱،۱۷۹‬‬ ‫‪۱۶‬‬

‫‪ ۱۷‬و ا ‪،‬ص‪۵۲‬‬
 ‫ـ وـ‬ ‫ـ‬ ‫م اور‬ ‫وہ ا ء‬ ‫ما‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ڑی‬ ‫ا‬ ‫ا ں‬ ‫اس‬

‫‪:‬‬

‫‪:‬‬ ‫ں ن‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫اور ذو‬ ‫ء‬

‫”ﮐﻼم ﷲ اﳌﻨﺰل ﻋﻠﯽ ﻧﺒﯽ ﻣﻦ اﻧﺒﻴﺎﺋﻪ “‬
‫)‪(۱۸‬‬
‫زل “‬ ‫اس‬ ‫وہ م‬ ‫ٰ‬ ‫”ا‬

‫ـ‬ ‫رـ ں‬ ‫ب‬ ‫ر ا‬ ‫دت‬ ‫ما‬ ‫”و‬

‫)‪(۱۹‬‬
‫۔“‬ ‫س‬

‫‪:‬‬ ‫اور اس‬ ‫وآ‬ ‫‪۲‬‬

‫‪:‬‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ہو‬ ‫وف‬

‫)‪(۲۰‬‬
‫ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻟﻨﺒﯽ ﻣﻦ اﻧﺒﻴﺎﺋﻪ ﲝﮑﻢ ﺷﺮﻋﯽ و ﳓﻮﻩ‬
‫وﻗﺪﻋﺮ ﻓﻮﻩ ﺷﺮﻋﺎَ‘ اﻧﻪ اﻋﻼم ﷲ ٰ‬
‫” َ‬
‫ـ‬ ‫د اـم‬ ‫ح‬ ‫اور اس‬ ‫ا ء‬ ‫ا‬ ‫ٰ‬ ‫ا‬ ‫ں‬ ‫و‬ ‫ظ‬

‫۔‬ ‫و‬ ‫آہ‬

‫____________________‬
‫‪ ۱۸‬م ا آن‪،‬ص‪۲۹‬‬

‫رص‪۱۳‬‬ ‫ﻻ ‪:‬ا ء ا م اور و ‪،‬ا ل ا‬ ‫‪ ۱۹‬ہ ذو‬

‫‪،۱۳۸۵ ،‬ص‪۱۱۱‬‬ ‫‪:‬ر ةا‬ ‫ہ‬ ‫‪۲۰‬‬

 ‫۔‬ ‫و‬ ‫زر‬ ‫م آن‬

‫ـ‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ہ وں‬ ‫ٰا‬ ‫ا‬ ‫آ‬ ‫و ا‬

‫)‪(۲۱‬‬
‫۔‬ ‫ذر‬ ‫رق ا دت اور‬

‫۔‬ ‫وہ‬ ‫“‬ ‫ص‬ ‫”ا ء‬ ‫و‬ ‫ا ر‬

‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ا ء‬ ‫اور‬ ‫شو‬ ‫ص‬ ‫ا ء‬ ‫و ا‬ ‫ا ء‬

‫)‪(۲۲‬‬
‫۔‬ ‫د‬ ‫اور چ و ر‬ ‫ا ء‬ ‫اس‬

‫‪:‬‬ ‫ن‬ ‫را‬ ‫ا‬ ‫ی دا ر را‬ ‫اور‬ ‫ا‬

‫)‪(۲۳‬‬
‫ﻣﻠﮏ ﻓﯽ ﻣﻨﺎم او اﳍﺎم“‬ ‫ﻋﻠﯽ اﻻﺻﻄﻼح اﻟﺸﺮﻋﯽ اﻋﻼم ﷲ ﺗﻌﺎﻟﯽ اﻧﺒﻴﺎﺋﻪ اﻣﺎ ﺑﮑﺘﺎب اوﺑﺮ ِ‬
‫ﺳﺎﻟﺔ ٍ‬ ‫ٰ‬
‫ـ دل‬ ‫اب‬ ‫ذر‬ ‫‘‬ ‫ب‬ ‫ذرا‬ ‫اس‬ ‫و‬ ‫آہ‬ ‫ا ء‬ ‫ا‬ ‫ٰ‬ ‫”ا‬

‫“‬ ‫ت ڈا‬

‫‪:‬‬ ‫مد‬ ‫ما‬ ‫و‬ ‫ا ری‬ ‫ا‬

‫)‪(۲۴‬‬
‫ا ء‬ ‫دل‬ ‫ءا ٰ‬ ‫م‬ ‫و ان م ا‬ ‫ح ع‬ ‫ا‬

‫____________________‬
‫‪ ،‬وت‪،‬ص‪۵۶‬‬ ‫ا م ا آن‪،‬دارا ء ا اث ا‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫‪:‬‬ ‫‪ ۲۱‬زر‬

‫ا ر‪ ،‬ج‪۱‬ص‪۲۳۰‬‬ ‫‪۲۲‬‬

‫ہ‪۱۳۹۳‬ھ‬ ‫ن‪ ،‬ص‬ ‫‪ ۲۳‬ا آن وا‬

‫‪،‬ﻻ ر ص‪۱۲‬‬ ‫‪ :‬ر ا آن ‪،‬آواز ا‬ ‫ری ا‬ ‫ا‬ ‫‪۲۴‬‬

 ‫‪:‬‬ ‫‪:‬وہ‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫لو‬ ‫و‬ ‫ما‬

‫وـ‬ ‫رو‬ ‫ح‬ ‫آ ا‬ ‫د‬ ‫ف‬ ‫ا‬ ‫اہ را‬ ‫ہ د‬ ‫اا‬ ‫وہ‬ ‫ا‬ ‫”و‬
‫)‪(۲۵‬‬
‫“‬ ‫واﻻ‬ ‫اہ را‬ ‫ف‬ ‫” ا‬

‫ـ اہ را ـ‬ ‫ف‬ ‫ٰ‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫ان‬ ‫د‬ ‫ود‬ ‫ا‬ ‫ا ں‬

‫ـ‬ ‫ف ت‬ ‫آراء‬ ‫رج‬ ‫ز ے‬ ‫و‬ ‫وا آ‬ ‫ذر‬ ‫اس‬ ‫د‬

‫۔‬ ‫مد‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫‘‬ ‫ن‬ ‫‪۵۱‬‬ ‫آ‬ ‫رہ ریٰ‬ ‫ں ذرا‬ ‫و‬ ‫ا‬

‫‪:‬‬ ‫وہ‬ ‫مد‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫اور دا ر‬ ‫ا‬

‫ـ‬ ‫و ا ـ ﻻل‬ ‫اور‬ ‫و‬ ‫رو‬ ‫ذر‬ ‫م‬ ‫ص اس ذر‬ ‫و‬ ‫ح‬ ‫ا‬ ‫ا م‬ ‫”‬

‫۔“‬
‫)‪(۲۶‬‬
‫ص‬ ‫و‬ ‫اس‬ ‫ف‬ ‫ٰ‬ ‫صا‬

‫‪:‬‬ ‫ڈا‬ ‫ا ان‬

‫ـ د ـ“‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫ت و روش آ‬ ‫ر از‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ںا‬ ‫ا و از را ی‬

‫)‪(۲۷‬‬

‫____________________‬
‫ر‪۱۹۹۶‬ءص‪۲۴‬‬ ‫عا م‬ ‫ا‬ ‫ت اور‬ ‫ما ‪:‬‬ ‫‪ ۲۵‬و‬

‫‪،‬ص‪۲۵‬‬ ‫‪ ۲۶‬و ا‬

‫‪۲۵۲‬‬ ‫ان‪۱۳۶۹،‬ھ‪،‬‬ ‫دا ہ‬ ‫د دا‬ ‫م آ ‪،‬ا رات‬ ‫ر ڈا ‪:‬درآ ی‬ ‫‪،‬‬ ‫‪۲۷‬‬

 ‫ـ‬ ‫ذرا‬ ‫د ا‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫ذر‬ ‫ٰ‬ ‫ا‬ ‫ل و وہ‬ ‫ان‬

‫۔‬

‫‪:‬‬ ‫ن‬ ‫ی رو‬ ‫اور‬ ‫ا‬ ‫ا ان‬

‫‪:‬‬ ‫م رت ا‬ ‫و در‬ ‫یا‬ ‫ا‬ ‫”‬

‫دم‘ از راہ ـی د ـ ی ـ از‬ ‫ان ای ا‬ ‫ہ‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫ف او‬ ‫رف از‬ ‫و‬ ‫از‬

‫دم‬ ‫رف ر‬ ‫‘آن‬ ‫از در‬ ‫آ‬ ‫‘ ا‬ ‫د‬ ‫و سو‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫ہ‬ ‫ة‬ ‫و‬ ‫را ی‬
‫)‪(۲۸‬‬
‫“‬ ‫ا غ‬

‫ـ‬ ‫ـم‬ ‫ـ‬ ‫اور م‬ ‫ا‬ ‫ں‬ ‫ا ء‬ ‫ا‬ ‫ٰ‬ ‫ا‬ ‫ان‬

‫ـ ـ‬ ‫وراء ذر‬ ‫ات‪(،‬‬ ‫‪ ،‬ن‪،‬‬ ‫‪،‬‬ ‫‪،‬‬ ‫اس‬ ‫)‬ ‫ذرا‬ ‫ا‬ ‫اور‬

‫۔‬ ‫د‬ ‫ں‬ ‫اور رف‬ ‫اور ان‬

‫‪:‬‬ ‫ذ‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ن‬

‫)‪(۳۰‬‬
‫“‬ ‫اﻻ م‬ ‫و ا ء‬ ‫“‬
‫)‪(۲۹‬‬
‫مو‬ ‫ا م‬ ‫ف‬ ‫ع‘‬ ‫اﻻ م‬ ‫”و‬

‫____________________‬
‫‪،‬ص‪۱۷۱۸‬‬ ‫و ازد ہ ا م و‬ ‫‪۲۸‬‬

‫ﻻ ر‪،‬ص‪،۹۶‬ص‪۹۸‬‬ ‫ا‬ ‫‪ ،‬م ا آن‬ ‫ا‬ ‫‪ ۳۰-۲۹‬ا‬

 : ‫ی واٹ‬ ‫ق‬ ‫ی‬
Most commentators and translators treat most of instances of the words in the
Quran as technical

‫۔‬ ‫م اد‬ ‫ا‬ ‫ﻻت‬ ‫ا‬ ‫اس‬ ‫آن‬ ‫اور‬ .(31)

: ‫رے وہ‬ ‫م‬ ‫ا‬

The verb here translated "reveal" is "awha" which in mhich of the Quran in a
(
technical expressin for this experience of Muhammad(32

‫ـ آن‬ ‫ـ‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫ا ر‬ (‫) ت‬ ‫وآ و‬ ‫ا‬ ‫ں‬ ‫ا‬ ‫و‬

‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫وـ‬ ‫ا م‬ ‫ما ء‬ ‫آ‬ ‫و‬ ‫وآ و‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ز دہ‬
(۳۳)
‫ل‬ ‫ا‬

____________________
Watt,W.Montgomery: Islamic Revelation in the Modern World-p13&14-Edinburg1969 ۳۲-۳۱

۷،۲۵‫ا ـء‬۴۳ ‫ ـ‬:۱۰۹ ‫ ـ‬:۵۲،۶۳‫ اء‬:۲۷‫ن‬ ،۷۷ٰ :۲،۸۷ ۱۱۷،۱۶۰‫ا اف‬:۱۶۳‫ء‬ ‫آ‬ ‫و‬ ‫د ا ء‬ ‫آت‬ ‫ر ذ‬ ۳۳

۶۵ ‫ز‬۳۷،۳۶‫ د‬:۳،۵۱ٰ‫ری‬
 ‫ما ‪:‬‬ ‫‪۳‬‬

‫‪:‬‬ ‫م ںذ‬ ‫و‬ ‫ح‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ڈا‬

‫ـ ا ـ ـ‬ ‫ں‬ ‫م اس‬ ‫م‬ ‫سا‬ ‫ہ ے‬ ‫ا‬ ‫”ا‬

‫ـا‬ ‫ـ‬ ‫اور ا ن‬ ‫ﻻ‬ ‫ما‬ ‫وہ‬ ‫‘‬ ‫ن‬ ‫اس‬ ‫آواز اہ را‬
‫)‪(۳۴‬‬
‫“‬ ‫ً”و “‬ ‫ا‬ ‫اس‬ ‫مﻻ‬

‫ـ‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫وا‬ ‫ذر‬ ‫ں‬ ‫ف‬ ‫اور‬ ‫د‬ ‫ود‬ ‫اور‬ ‫م‬ ‫ص‬ ‫و‬ ‫ا ں‬

‫۔‬ ‫ص‬ ‫و‬ ‫ا ء‬ ‫اہ را‬ ‫ﻻ‬

‫ـ ٰ‬ ‫ا‬ ‫ان‬ ‫وا‬ ‫وں‬ ‫ا ظ اور‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫ا‬

‫۔‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫)‪(۳۵‬‬

‫۔‬ ‫م ار د‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫م‬
‫)‪(۳۶‬‬
‫و‬ ‫ح‬ ‫ا‬ ‫ا ء‬ ‫ا‬ ‫ٰ‬ ‫ا‬

‫۔‬ ‫ظ‬ ‫ری‬ ‫و‬

‫)‪(۳۷‬‬
‫۔‬ ‫مد‬ ‫و‬ ‫رف‬ ‫اور‬ ‫ا‬
‫)‪(۳۸‬‬
‫۔‬ ‫و‬ ‫اور رف‬ ‫د‬ ‫د‬

‫____________________‬
‫ا م آ د ‪۱۹۸۸‬ء‪،‬ص‪۱۹۱‬‬ ‫تا‬ ‫ت و ر‪،‬ادارہ‬ ‫ڈا ‪:‬‬ ‫ا‬ ‫‪ ۳۴‬۔‬

‫ص‪ ۵۲‬ـ م‬ ‫و ‪۵۱۵‬و ا‬ ‫ا دات ﻻ ظ ا آن‪،‬دارا‬ ‫ا‬ ‫ا ری‪ ،‬ج‪،۱‬ص‪۱۸‬را‬ ‫ا ‪ :‬ة ا ری ح‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫را‬ ‫‪۳۵‬‬

‫ا آن ص‪۲۹‬ا ء ا م اور و ص‪۱۳‬‬

‫ا ر‪:‬ج‪۱۱‬ص‪۱۷۹‬‬ ‫‪۳۶‬‬

‫ص‪۲۵‬‬ ‫‪،‬ص‪ ۲۴‬و ا‬ ‫ا‬ ‫ت اور‬ ‫ا ر‪،‬ج‪۱‬ص‪ ۱۲‬ر ا آن‪،‬ص‪۱۲‬‬ ‫‪۳۷‬‬

‫ص‪۱۷،۱۸‬۔‬ ‫ہا مو‬ ‫و ازد‬ ‫م آ ‪،‬ص‪،۲۵۲‬‬ ‫ن‪ ،‬درآ ی‬ ‫ا م ا آن‪،‬ص‪ ،۵۶‬ا آن وا‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫‪،‬ص‪،۱۱۱‬‬ ‫‪ ۳۸‬ر ة ا‬
‫ـن ـ ـ ۔‬ ‫دو ں‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫اور‬ ‫و‬ ‫ری‬ ‫اور‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫وت‬ ‫اور‬
‫)‪(۳۹‬‬

‫اور‬ ‫و رف“ ن‬ ‫م ” م ا “ اور”‬ ‫ا‬ ‫اس‬ ‫ا ں‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ء‬ ‫اس‬

‫ـ م ـ دو ـ ں‬ ‫ا ـ‬ ‫د “‬ ‫“اور ”‬ ‫م” م‬ ‫اس‬ ‫ا ں‬ ‫ری‬ ‫اس‬

‫۔‬ ‫ظر‬ ‫ں‬

‫ا ـظ ـ‬ ‫د آن‬ ‫ا ں‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫ں‬ ‫و‬ ‫ا ف‬ ‫وں‬

‫ر ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫وا‬ ‫دو وں‬ ‫)‪(۴۰‬‬

‫۔‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫‪۵۱‬‬ ‫آ‬ ‫رہ ریٰ‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫ا‬

‫ا ـ‬ ‫ـ دـ ـ‬ ‫ا ـ‬ ‫م‬ ‫ہ وں‬ ‫ا‬ ‫ٰ‬ ‫ا‬ ‫ل‬ ‫ا ظا‬ ‫اور‬ ‫‪،‬‬

‫ـ‬ ‫ـم ـ‬ ‫اـ ف‬ ‫ـ‬ ‫ی را‬ ‫اس‬ ‫آداب ز‬ ‫ا‬ ‫آہ‬ ‫ں‬ ‫ت‬

‫۔‬ ‫ز دہ زوں‬ ‫د‬ ‫اور‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫دو ں‬ ‫ا ف‬ ‫ی اور ا‬

‫‪:‬‬ ‫ح‬ ‫ا‬ ‫اس م‬

‫ـم ذرا ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫اور ق ا دت را‬ ‫ص‪،‬‬ ‫در ن وہ‬ ‫ا ء‬ ‫ٰ اور اس‬ ‫”و ا‬

‫ـ ـ م و ـرف اور‬ ‫اور ار ء‬ ‫ا‬ ‫ا ں‬ ‫ا ء‬ ‫ٰا‬ ‫ا‬ ‫ذر‬ ‫اس‬ ‫وراء‬ ‫(‬ ‫‪ ،‬اس‪،‬‬ ‫)‬

‫۔“‬ ‫د‬ ‫ا مو ا‬

‫۔‬ ‫ع‬ ‫ری‬ ‫م اور و‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫اس‬

‫____________________‬
‫ا ة ج‪ ۶۹۳‬ن ا ب ج‪،۱۵‬ص‪۳۷۹‬‬ ‫‪ ،‬وت‬ ‫رج‪،۶‬ص‪،۲۵۱۹‬دارا‬ ‫ا ر‬ ‫ا‬ ‫ة‪،‬‬ ‫‪ ۳۹‬ا ح ج ا ة و ح ا‬

‫‪) ۴۰‬وٰﻣﺎ ٰﮐﺎ َن ﻟِﺒ َﺸ ٍﺮ ان ﻳ َﮑﻠﱠﻤﻪُ ا ّٰ اِّٰﻻ و ْﺣﻴﺎً اَوِﻣﻦ وٰراء ِﺣ ٰﺠ ٍ‬

‫ﺎب اَْوﻳـُْﺮِﺳ ْﻞ َر ُﺳ ًﻮﻻ ﻓَـﻴُﻮﺣﯽ ِِ ْذﻧِِﻪ ٰﻣﺎﻳَﺸﺎٰءُ اَﻧﱠﻪ َﻋ ٰﻠﯽ َﺣ ِﮑﻴ ٍﻢ(‬ ‫َ َ َْ‬ ‫ُ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫م‪3..................................................................................................................... :‬‬ ‫ا‬ ‫و‬

‫‪ ۱‬م ا ‪7................................................................................................................................ :‬‬

‫‪8........................................................................................................... :‬‬ ‫اور اس‬ ‫وآ‬ ‫‪۲‬‬

‫م ا ‪13 ............................................................................................ ................................ :‬‬ ‫‪۳‬‬

‫‪15 ..................................................................................................................................‬‬