Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • 11 views

    Tarih Boyunca Kent X Lewis Mumford

    Uploaded by

    İpek Ozan

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content

    You might also like

    Tarih Boyunca Kent X Lewis Mumford

    Uploaded by

    İpek Ozan
    11 views18 pages

    Original Title

    tarih-boyunca-kent-X-Lewis-Mumford

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    11 views18 pages

    Tarih Boyunca Kent X Lewis Mumford

    Uploaded by

    İpek Ozan

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    of 18
    hope meted hep ike ns basi sph mi? Rausing scl yome ma weve meahayaacee Sun aonasuee sored] ee ler sce adh pice Se Glur icel br bungee somes ip exh oma PE een ie eno ortaragble open ren CEG ote Gorton buepatene vie aA ce en weidat gu Guus te yabane tera lorys gen. adr ase aaa res Roisentno dae, hays an oe cee cena ere ees tdae Thoms Moves foure? deri abe ii ye Cor Pe et niente ould en Ke geno SSimalfta ama Sek ce sl ken rope armel aura ee a See cree teenhne, ladjiey Grumalegere ear casie sam cin Apeiieh Sota SAARI ice eu es tlan Gebninina cimt aus see A chem ene eis nine ok noite SRS iat ynyor Renin yee ane ann ee eda tate en oo eae Bee St Gan cries alana! ee aetna gums tupurstol ymin breast Tune aoa debra den krona vee ho ou. rity vee botany mis ose col ag rms eee ene par ste hye van HEE ene ini: anit acon cjanyer faye. ese stant ot eran eee Sind ene eee ee ee ere Qn eee Nicolay op emeCcmanire cane ee ee See manne rn ders bye kang 8 eae aot at anc see enter eta ee ae iy ct geist as eaeme aan oeesenrs AYRINT!-"AGIR KITAR WON 769! 5 Lewis Mumford arate) Boyunca Kent Kokenleri, Gecirdigi Donisiimler ye Gele Ungilizeeden cevitenter re eae nee! hatta buna ramen fspanya ve Latin Amerika, Filistin, Dogu Avrupa, _ s - Sovyet Rusya gibi énemli toprak er disanda ae ao Kutsal siginak, kéy ve miistahkem yer den oldu: Bu eksikliklerden dolays miteessirim; fakat galigma yonte- ‘mim kisisel deneyimlere ve gizlemlere, kitaplann yerini tutamayaca- &t bir seye dayandigt igin bu eksildikleri gidermek bir 6miir daha har- camayi gerektirirdi. Tarih Boyunca Kent'in, The Culture of Cities adli kitaburun kasa ta- rihsel bélimlerinin yerini aldigim belirtmem gerekiyor. O kitabin sz ‘konusu dért boliimiinden pargalar, éncekinin iki kati kalinhfindaki bu ‘Kitabin on sekiz boliimiine dagilmig durumda. Okur, ‘bambagka bir ya- 2, Pinin altinda korunup kalmig daha eski bir binanin Kalintisina rastlarsa ~* (Roma’da Servius duvarmin bir kalintisina rastlamak gibi) liitfen beni vyersiz bir tutuculukla suglamasin. Bu pargalar, daha iyisini yapabilecek ‘kadar yetenekli veya gelistirebilecek kadar donaimh olmadigim igin olduklan gibi kaldilar, Kanimea, bu gekilde Korunarak alinmig malze- i me kitaba, bitin alam buldozeriyle dimdiiz eden bir miiteahhit gibi bit bir yerde ikamet etmemesi gerekiyordu, Bol ve givenilir gida tedariknin ilk koguln yaklaguk on bes bin yi Gnce, mezolitik caida ortaya gukmistir. Sirekli yerlesime iligkin kesin Kanitlan arkeologlar bu gagda bulmustur. Hindistan'dan Baluk bolgesi- ne kadar yayilan bir alanda, deniz kabuklularnun ve baliklarin, muhte- ‘melen deniz yosuniannin ve ekilen yurnru kéklerin ve kuskusuz bunla- ‘ra cklenen o kadar belirli olmayan baz bask besin kaynaklannin kul- Jammina dayanan bir kilt siz Konusudur. Mezolitik gafa ait bu mez- ‘alarla birlikte ilk kez olarak arazinin tarim amach temizlenmesine ta. zk olunur; benzer sekilde hayvanlanin eblilestrilmesi,evcil hayvanla- ‘in, domuzun, tavugun, érdegin, kazn ve hepsinden dnemlisi insanin cn eski hayvan dostu képedin ortaya gikmasi yine bu déneme rastlar Meyve aaglannin kesip daldima yéntemiyle goeltimas: —hurma aGacinda, zeytin aacinda, incir agacinda, elima aacinda ve asmada ol. dogu gibi- muhtemelen mezolitik ca kultrinden kalma bir yéntem- dir. Meyve aaslariin biyiimesi icin gereken sire bile tek bagina o bil- selerde stirekli bir yerlegimin varlifina ve bu aaclara stirekli bir bakam ‘osterildigine igaret eder. Son buzul cagi gerilerde kaldiktan sonra, yiyecek kaynagandaki bu bollasma gerek zihin gerekse cinsel organlar Uzerinde canlandinci bir ctki yapmis olabili. Yiyeceklerin kolayca toplanabilirigi, artan emni- Yet, geriye bos zaman birakiyordu: bn arada cinse igtah azaleuga coke fandtr bilinen zorunlu perhizden kurtulmug olmanin getirdigi rahathik her agidan cinselige, aves ve toplayict insanlarin keyg dolu, genellik- de yan ag hayatlannda belki eksik olan erken dénem bir olgunlagma, bir strklilik ve agakeast, bir cinseliktidar katmus olabilir.Polinezyal Jann Banlilar tarafindan kesfedildikleri sxrada var olan gida rejimleri ve erotik gelenckleri mezolitik gafdaki tablo hakkunda fikir verir. Bu yerlegme, evcillestirme, dizenli beslenme sireci glintimtizden aon iki bin yil nce ikl bir agamaya gird. Bu mie mos tine ee Hola ekilmesine, kabak ve Bakegilr gibi lifer ohumla bitkile- tin sluh edikmesine ve sr, Koyun gibi sir hayvanlannin ve son ola- Faledaegek ve atin Kullanimasina baslandh. Bu hayvanlarsayesind yi- ez, eke got ve Kole are abet at, Bu yak tan Jevrininin herhangi bir evresinin siekti gen topnarda pat svigirbignde mimkin dei bun sn en anda biklern b- ne dings agen som lensing ke! hz ol sir iprtiatdanda belli bir kevrays edinmesine ve bu dofal sie site mati olarak taklit ctmesine yetecck bir sire boyunca bir bilge jinmast gerekirdi. Belki de bittin bu gelisim sirecinin sia]? ‘olay insanin kendini evcillestirmesiydi. Bu da cinsellige ve tremeye / ik artan ilginin tad. iin defildix. Hocart’a gére, tipka bedenin boyanmasinin ve saints smbolik téren kostiimlerinin soguktan korunma amach giysile1 ak bnce ortaya ikmas gibi, evillsimenin ve gibrekullansminin center de berket ve adak ayinlerine dayansyor oui: Het a kid bitin evelletnme sirelericinelife ve tremeye yonelik ig deli atin br sonueuy ve bu sree adn er slandak olin amimaa iaiyorda. Yuri, ortakyasama tslim cluyordu, Neyo ki, xadan cinseligihigbir zaman ainncalardsk bin inn yur ‘murtlama iglevini tistiine alan kralige karincada oldugu gibi aynmlas. i abartl kazanmamigt - ee aeaiaae) sim yaganmayur: Ostinlig evita, eran Slirmeye bez, way $1 gee acamasz bir dofaye stip ave erkekten ap aha past, 60" cable bah, onlrnedeniye fala hi hareket edemeyen, het 1 canlinin yavrusunu koruyup besleyen, hatta kimi zaman ad ‘mig yavra hayvanlan bile emziren, tohumlarin Diytytp 98 masa viyeoek kaynafim daha da bytme ols ent kendin gstene mmigken —belid ilk kez bir bereket ayininde— tohum ekzen ve gilenen kadina teslim eden bir degisim. [Neolitie gai insansnan organik hayata ve gelisime nasil yogun bir dikkat gtsterdigini vurglamaliym, Bu insane yep, doganin ken- dixie sundaklann topeyipdenemekten art dele. O, oan ni ein segre sylamss ve goals, stele buno tle ge bir iH higbir topluluk neolitik gag insa- bigimde yapmigtr ki, tarih boyunca ea ea rs niin evel veya yeutirderine kaya defer ir nem Fi (Can bir biti ya da hayvan ekleyememigic. Beiletrme bitin yBnle- Ble iki buylk degigime igret eder: Kas ve sekliyerlesim ve bit zal kristine mara aan dal selerin Sng dent )S( lenmesi. Bu deisimlere ehiletirme, besleme ve iretip gofalima adet- eri esl eder. Burada kadinin ihtiyaglan, endigeler, biiyime siegle- rine olan yakinh,gefat ve sevgikapasies bik birzol oynamiy ol Ia Grek ata got saab ve hayann evens yuk dlgde bollagu, bunun sonucunda i zende kann metkez Ieuan tins capil “Yuva ve anne” noolitk ga taruminin her evresine kesinlikle dam- _gg_ #08 Yurmuglur. Bu evrede ortaya kan ey temelleri ve meza ble Janndan antagldit tzeze, bu ikilnin yeni k6y merkezlesi izerindeki / etksi de biyiku. Topragtbelleyip gapalayan kacinds; bahge trinler- ne bakan, ayiklama ve capraz délleme yéntemleriyle aban tirleri 1 | tulgsanen tkkaptsatanyesea inode oe reece \ . . eri ren ve . | ise te ei er en / deconun seid: Ne olusa olsun kby her seyden dace kip gocukla- rn bakamt ve beslenmesi igin kurulmus kolektf bir yavayds, Burada kadin, gocugun balldigt ve sorumluluk dstlenmeden oyun oynadgu insamin gelismesinde biykrol oynayan sireyi daha da uzetrmsh. Sa- bit kby hayat, birirlerine gevgek babar bail: seyyar kiglk grapla- ra gore daha avanajliyd, re dogurganik,beslenme ve Korunma agi sunan evan oly salyorda, Cokin alam pl ra fndan paylagimas sayesinde daha gok sajida insan refahiginde ye- sgt Ba wun rel trmsal ve evel geligim oman Ken hye. tun olanakt Klan yiyecck ve insan get fazlst ala saBlanamazd. Ne~ lik Sf cn yatin er lana gto bait ve big pln olmadan, kentn getirdifi daha karma | beleive alc unelinube = inn varli kéyiin her béliimtinde kendini hissetimekteydi; (sigs sna psikanaizi en yn gn gina gkamaya ee if 0 korunakis gevre duvarlanina bakarak, kéydeki fiziksel yapila- ._) mn a kadininvasifindan cikiledigirahatga ylenbilin Guvenlik, ° _karisindakini nama yetenei,sarmak, heslemek — tin bunlar ka. dina ait islevlerir ve bu isevler kB dé bir yaminda,evde ve ocak \ ta, aurda ve ambard, sarmcta, erzak gukurunda, tail ambarinda ya- pisal bir fade kazanur,oradan da kent intkaledip,surlarda ve hen. dekte, aynca atriumdan revaklara kadar bitin ig mekfnlarda Kendini | sésterz. By, koy ve nihayetkentin Kens genelanlamda kadinin fe. \ anid, Bu gok uouk bir psikanalitik varsayimmus gibi geliyorsa eke | feki Misurhlar ba Szdoslesmeyi teyit edebilirier, Misr hiyeroglifinde ' “ey” veya “kasaba”, bireysel ve kolektif gocuk baka: iglevieri arasin- daki benzecliini onaylarcasina “anne” simgesi yerine kullanulabilirer. ‘Buna kogut olarak, daha ilkel yapilar ~evler, odalar, mezarlar— genel-) Iikle yavarlak hatlidr, upks Yonan mitolojisinde tasvir edilen, Aphro- dite’nin memesi model alinarak yapildit sbylenen ilk Kise gibi ‘Bahge parselleri ve tarlalann ortasindaki ky, yeni tr bir yerlegim bigimi olusturmiatur Ailelerin ve komgularn, kuslana ve hayvanlanin, cevlerin, erzak gukurlan ve ahurlarin olusturdugu daimi bir birliktir bu Bitin bu unsurlar ata topragana kok salmustir ve her kugak bir sonsaki ‘cugeien terkibini olusturur. Ginlik yagamin merkezinde yiyecck ile seks bulunur, yani, hayat:idame ve treme, Tarihsel dénemin baslann- da fallus ile vulva ky riteli iginde genis bir yer tutar. Fallus ile val- ‘va daha sonra anitsal boyitlarda kentlere de girerler; sadece dikilitas, ‘stun, kule ve kubbe gibi Yapilar kalinda degil, kank olmasina rag- men hala dimdik ayakta duran, Delos'taki devasa penis heykeli gibi giplak olarak da. } ‘Birgok kentsel yapi ve simge ilkel bigimlerde tam kéylerinde ‘mevcuttu: Surlann bile kéyi gevreleyen hendek ve barikatlar bigirtin- de var oldugu sbylencbilir; bunlar, gok daha sonralan yaptlan gézlem- Jerden sonug gikarmak mimkiinse vahsi hayvanlanin saldinsindan ko- sunmak igin yapilmigt. Boyle bir gevre duvaninun iginde goouklar bas- kaca bir 6nlem alinmadan, given iginde oynayabiliyor, geceler ise s riler kurlarn veya keplanlanin saldinsindan wzak, rahatga uywyabili yordu, Yine'de, V, Gordon Childe’a gore, birgok erken dénem mezra- Sinn etrafi agikt; dolayasiyla, bu tirkorunma amach yapular daha son- raki bir dénemde meydana gelmis baska veya tehlikelere igaret ediyor olabili, ira duvar, saldirgant uzak tutmak igin elinde silahla bekleyen bir nébetcinin yerini tata Erotik coskunlujun yasandigs bu hayata yeni bir diizen, yeni birin- tizam, yeni bir emniyet gird; zira yiyecek éneeki dénemlere gore gok daha boldu. Bu neolitik ga Kiltiriinde, siradis: olumlv kogullar disin- da, daha onceki higbir killdide olmadigs kadar gok goouk dinyaya gel- i ve yagama ganst buldu, Bir zamanlar neolitik gag kiltiriniin ana Icriteri olarak gérilen bilenmig ve cilalanmrs aletle, cakmaktaslarim yontmaya veya avianmaya oranla daha fazla sabur ve sistemli galisma gerektriyordu. Bitin bu yeni aligkantsklar ve iglevler, sonunda ortaya rktifinda kente de katkada bulunmustur. Kéye ait bu unsurlar olms Saya, daha genis bir nifusa sahip olan Kent toplulugu fiziksel varli ? & Me toplumsalligin: stirdirecek bir temel zeminden yoksun kalird, Bu dogrultuda bilingli bir yonelim olmasa bile, insanlarin, hayvan- Jann, bitkilerin bu yeni ortakyasamci birliji, daha sonra kentin ‘geligi- \\J | mbisin de uygundu, Baslangietaképek, bir av hayvam olmaktan cok, ‘| bit bekei ve atk yiyiciydi. Képek ve domuz dlmasaydi, bu tag tikag NY, | toptutattar kanalizasyon sister Rerektiren eylemleri dolayssiyla yok J Cima hemalde; geryeken de domuz, New York ve Manchester Bi | | bi sozde geligmig kentlerde XIX. yiizyila kadar kanalizasyon sistemi- ne yarchmes unsur olarak kullanilmaktayah, Sonra, ekinler cogaldikea Kediler “ve Misir'da evcil yilantar~ hastalik tasiyan ve ekinleritalan 6, Sten Kemirgenlerin Sniinti kesmelce kullaniimistr, Fakat, hak yeme- ~~ mekadina isin olumsuz yanini da hemen belirtmek gerekir: Fare, sigan ‘ve hamambécegi de bu yeni yerlesim birimlerinden yararlanmis ve bu- zalarla kopmaz.baglar kurmustur. Insanin bayvanlara kurdaj bu yeni ortakik, etlrinden yararlan- ‘masindan Sncesine raster. Tipka giysi ve beden sislemenin giyinmek amaciyla kullansimasindan énce dekoraif bir glevlstlenmesi gibi, Fa- kat insanla hayvanin yakin iligkisi tara iizerinde istikrar kazandiriey bir etki yaratmms olmal; ¢tinkti bu durum kéy havalisinde ister istemez bir gibre yigim olustirur. Gtnumizde ingiizcede fertilizaion’ terim iki anlamda kullantir ve bu iki anlam araSindaki baglants gok eskilere dayantyor olabilir zira bu ilk tarmmeular fer seyden nce gézlemciydi- Jer. Hurma aacinda oldugu gibi, capraz déllenmenin 0 zor anlasihr sti recini kavrayabilmislerse, gibrelemenin de bitkinin geligimini arturch. int haydi haydi anlamuslardut fkel insan, kik gocuklar gibi, hede. nin bitin atiklanna ilgiylc, hatta huguyla yaklagur. Onu sadece denetim ss olugan aybast kanamalan korkutur ve buna karg nlem almaya ga. Uist Canlinin kendisinden kaynaklanan bu trtinleri, hem insanda hem hhayvanda bulunan bir gesit dolaysiz yaraticdgin kanitlan olarak taki der, Canhi sayisinin goklugu sayesinde koyde tezek lath gekilmiyor. du; gamurla kansuntan tezek, Mezopotamya kulibelerinin saz-hasir unfukla gegen zainan kéylerin meddi yapssi: cobs gevein inde eit dai, erie salece some paral ve vera see k- rfl tpl yap salam ve Kale bir igo vss Kor, clink oplumsel yap yasardan genslr hig deigmeden ahanlan ye Sok iy koranan alk kl, tase epi sin nlatlan i Fayeler, kahramanik destanlan,ablaki Ogle dizerine ig diss, Rasil gierek bagan Kazan neoit ga tan BODE | snk daa ait vertu bir Hale gle eli gsr Bu ne in sonunda,yonlebilir bikilerin besin defer olmayan veya zeit \_ Billerden ayrimasins, k6klendimenin, tobumamanin,gapraiama- nine sognsye dys sain ploemleiin exes isan ye Sine fl ele vc ayanlann einen seen mass See es faker ve eb bo rot teu nai gl Neat ckonnisnin smzanna lamas NU hese bine yi lm; fk Hen sina Bi sa daha fia gelgmeye yn se is zl, Bu agama hs ntlogun formal, iyi olan sikicakavra ve daha falas vg y yoda tapumaciifs hen tam olarak geligmeden tae hy end inde i nya slike smal gevelenis oS ada, uyusuk bir Kend ign smh ve kein beens ir yim igindey Hk kowallar pnd dah mbaferakshk ala mula del ndne yt asa am de sila {slams di, Bieri ir yee gap omdan br lt pte veya bis kuz “kagudigi” mutlaka oluyordu. Yine de Keyl: 1, gok sonralar: Laozi'nin tasvir ct gibiydi: “Lezzetl bir astan zevk: almak, giizel giysilerle gururlanmak, huzurlu bir evle yetinmek, tére- Jerden mutiuluk duymak.” Bunlanin ardindan da, “gozle giriinecck ve horozlanyla képekleri duyulacak kadar yalandaki bir komgu kéyiin varigina ragmen o kéyi ziyaret ctmeden yaslanup élmek.” Bu koyler, hayat tarzlarim deBigtirmeye yéinelik herhangi bir itkiden uzak bilyl- ‘mekte ve cojjalmaktayds; hayatin ana amaci beslenme ve iireme, mide- nin ve cinsel organlann tatmin edilmesi oldugu stirece, neolitik gag ky Kiiltirt her talebi yerine getiebilmekteydi. Elbette ki bu genel tablonun dogrulanmasi ve kanstlariun ortaya gi- 4j2_ Karilmast gerekiyor. Bugiintin bakisiyla neolitik ga kéyiintin duragan ~* niteliklerini fazla éne gikanyor ve daha akijkan niteliklerini gireme- ‘yp binlerce yilhik birikimin sonucu olan istikrary, tekrarlan, kemikles- ‘meleri gecmige yansttiyor olabiliriz. Binlerce yil boyunca bazi taze bi- rikimler ve maceraci atiimlar gergeklesmig olmals. Neoliik ga kéyi- niin dis bigiminde Mezopotamya'daki Lagash gibi kigik kentlerin ‘zellikleri meveuttu; gergekten de biiyik kéyle Ktigik kentin fiziksel Kalinulant ayirt edilemeyecek derecede birbirlerine benzer. Elimizde daha fazle gértinir iz olsaydh, beIki de Meitzen’in Orta Avrupa’nin gok daha geg bir dénemi igin buldugu gibi gok gesitli yerlesim planlan bu- labilecektik Biitin bunlarla birlikte, Kentin ilksel yapist k6yiin iginde meveuttu. Ey, kutsal yer, sarmig, kamu yollan, —heniz pazaryeri olma ézelligini ‘kazanmamig olan- agora gibi 8felerin hepsi ilk olarak kéy iginde ge- killenmisti; hepsi kentin daha karmagik yapisinda gelistirilmeyi bekle- Yen, Kéye at buluslar ve organik farklilagmalards. Bu, kéyiin gene! ye- pis igin oldugu gibi kurumlan icin de gegerliyai. Orgutld ahlak, yone- tim, yasa ve adaletin ilk betirtleri kéyiin ihtiyar heyetinde meveutta, Thorkild Jacobsen, bu temsili toplulugun, gelene¥in muhafvlarinin, ahlak bekgilerinin, dogruyla yanlist ayirt eden bu yargiglarin Mezopa- tamya’da MO IV. binyilda ortaya cxkmi oldugunu, elde somut bir ka- ‘it bulunmamasina ramen bu tir heyetlerin daha da eski tarihlere da- Yyandinilabilecegini gdstermigtir. Bu ilkel yénetim birimi biltin dénem- lerde ky toplulukdanm karakterize ediyor gibi gértintiyor. Bu kurum Sylesine Gnemliydi ki, Mezopotamya Kent devietinin hem dinsel mit- Jerine, hem de fli igleyisine damgasim vurdu; ria ilkel kéylerden bin- Jerce yil sonra bile Babil'deki tanrilar heyeti hala arkaik kby modelini izlemekteydi Kendiliginden ortaya gulap rf ve aidetlerle bigimlenen bu tir mec- lisler, yénetmek ve yeni Kararlar almaktan cok, kabul edilmig kuralla- rave hatrlanmayacek kadar eski zamanlarda verilmis kararlara gtincel bir islerlik kazandirmak konusunda insanlaninfikr birlinin br ifade- siyéi. Sori bir kiltirde blinmesi gereken her seyi Ozimseyecek ka- dar yasamis olanlar sadece yashlardh. Afrika, Asya ve Giiney Afti- xa'daki kéy topluluklannda yashilar hal nifuzlu bir konuma sahiptir; torensel bigimde olmasa da Amerika’nun baza kéylerinde de giintimti- ze kadar beli belirsiz etkindile. Yasha, toplulugun bilgelik birikimi- fin cisimlesmig haliydi: Yanlig anlamalar veya gatismalar sonucunda toplulugun birigitelikeye dugtifinde yashlanin hepsi bir araya geli,. crtak bir zeminde bulugur ve bitlifi yeniden saflards. Eski Yunanlar, ti) fanlarin kaprisleri karsisinda gelenek ve Kcurallara saygr gdstermenin end klkslerinin berzersz bir Urn oldugunu dagintren. Oyse 57 by ilk kez Mezopotamya'da kargumiza cikan eski ky demokrasisinin tuzantusindan baska bir gey de¥ildi. Boyun edirilmis bir ntfus tizerin- \ de, onlara yabanci kendi geleneklerini veya ayni derecede yabanct i) sinif yeniliklerini dayatan egemen bir azinligin gergeklestirdigi bitin sofistike denctim faaliyetlerinden gok énce var oldugu anlasilan bi ymdu bu. SS ar ‘gekilde din de, bildik ve insani bir dizeyde isherlik gosteri- Yyordu. Her kéyiin tim komgularigin ortak olan bir kutsal yeri ve Kil- ‘0 olabilirdi, ama totem ve ata tapneina dayali daha yaygin bir dinsel <éuyarliik séz konusuydu: Her evin, gergek ve devrolunamaz, milk olarak kendi tannilan vardh. Evin reisi, bugtin ortodoks Yahudi ailele- ‘inde, Fisth bayraminda evin seisinin yaptih gibi, kurban ve dualarda rahip islevini gériyordu. Genel olarak, k6y, gticl ve sorumluluklart

    You might also like