“Bakit Filipinas sa halip na Pilipinas?

”
ni Abner S. Hermoso

Kung matagal ka na rito sa IS, marahil ay iyong napapansin na “Filipinas” ang pangalan
ng bansa na ginagamit naming mga guro ninyo sa mga aralin, pagsusulit, at ngayo’y sa mga
modyul natin sa Filipino. Marahil ay nabalitaan mo na rin na isinusulong ng ilang opisyal ng
gobyerno at mamamahayag ang paggamit nito. Sa katunayan, dahil nag-trending dati, noong 2014
ay isa ito sa mga pinagpilian ng Filipinas Institute of Translation bilang salita ng taon o word of
the year (“selfie” ang itinanghal noong taong iyon at nitong 2020 ay hindi kataka-takang
“pandemya” naman). [b][c]
Sa katunayan noong 2014 din, habang ang inyong lingkod ay isa pa lamang gurong
nagsasanay o practice teacher dito sa Paaralang Integrado, may nabasa siyang editoryal o opinyon
(?) tungkol sa naturang salita sa edisyong panghayskul ng The Lathe, ang opisyal na pahayagan ng
ating pamantasan. Ayon sa may-akda nito na dating mag-aaral ng ating paaralan, tutol siya sa
paggamit ng Filipinas sapagkat hindi naman ito magbubunsod ng pagbabago sa bansa. “May
mababago ba sa ganito, sa ganyan...?”—ang naaalala kong sabi niya sa kanyang isinulat. Para sa
mga tulad kong nagsusulong sa paggamit nito, nauunawaan ko kung bakit ganoon ang kanyang
panig.
Kung isa ka rin sa mga tumututol sa paggamit nito, nauunawaan din kita. Sa mga hindi
nakaaalam ng mga dahilan sa paggamit ng Filipinas sa halip na Pilipinas, sadyang ganyan ang
karaniwang nagiging reaksiyon kapag una itong nabalitaan, nabasa, o narinig. Ang inyong lingkod
ay mayroon pa ngang nabasang mga komento sa Yahoo! News na ito raw ay walang kuwenta at
isang katarantaduhan. Talagang mahirap itong ipaunawa sa mga taong hindi nakababatid sa
kasaysayan nito. Kaya naman narito kaming mga guro ninyo sa Filipino upang ipaliwanag kung
bakit namin ito ginagamit, at higit sa lahat ay kung bakit makatwiran at nararapat ang paggamit ng
Filipinas.
Hindi aspektong pang-ekonomiya at pangkaunlaran ang dahilan ng paggamit ng Filipinas
kundi pangkultura at pangkasaysayan. Noong 1543, sa kasagsagan ng kanyang ekspedisyon ay
pinangalanan ni Ruy Lopez de Villalobos ang mga pulo ng Samar at Leyte na “Felipinas” bilang
parangal kay Felipe II na kalauna’y naging hari ng Espanya. Nang lumaon, ang Felipinas ay naging
“Filipinas” at ito na ang pangalang itinawag sa buong bansa. Maging si Rizal at ang iba pa niyang
mga kapanahon na nagsulong ng mga reporma o nakipaglaban para sa kalayaan ng bansa ay
Filipinas ang ngalang ginamit. Nakilala lamang ang “Pilipinas” noong Panahon ng mga Amerikano
nang ipinalaganap sa bansa ang paggamit ng Abakada ni Lope K. Santos, na alam naman nating
walang letrang f. Muling napabilang ang f at iba pang mga hiram ng letra sa ating alpabeto nang
pinalitan ng makabagong alpabetong Filipino ang Abakada noong 1987. Ang pagpapalit ng
alpabeto ay bunsod ng hindi lubusang pagtanggap ng taumbayan sa Abakada at bilang pagtalima
na rin sa noo’y kapapatupad pa lamang na Konstitusyon ng 1987 na nagsasaad na Filipino ang
ating wikang pambansa. [a][e]
Ngayong may f na muli sa ating alpabeto, marapat nang ibalik ang Filipinas. Ayon kay
Virgilio S. Almario na isa sa mga nagsusulong sa paggamit nito, “kakatwa na ang wika natin ay [f
na] ‘Filipino’ samantalang ang bansa ay [p na] ‘Pilipinas.’” Sa bisa naman ng Resolusyon Blg. 13-
19 Serye ng 2013 na ipinalabas ng Komisyon sa Wikang Filipino o KWF, patuloy na hinihimok
ang lahat na unti-unting gamitin ang Filipinas sa mga kasulatan at palitan nito ang Pilipinas sa
pangalan ng mga samahang gumagamit nito. Isa pa, ang Pambansang Pamantasan ng Batangas ay
isa ng Sentro ng Wika at Kultura ayon sa memorandum ng unawaan na nilagdaan ng ating
unibersidad at ng KWF noong 23 Marso 2018. Ngayon, sino pa ba ang mangunguna sa paggamit
ng Filipinas dito sa ating paaralan kundi kami ring mga guro ninyo sa Filipino? [a][d][e]
Ngunit hindi namin kayo pinipilit na bigkasin palagi nang tama ang f sa Filipinas sapagkat
hindi tulad ng mga Chavacano, Ibaloi, Ibanag, Ivatan, Tausug, Tboli, Tiruray, at ilan pang pangkat
etniko sa bansa, hindi naman katutubo o natural ang ponemang f sa dila nating mga Tagalog,
Cebuano, Ilocano, Bikolano, Hiligaynon, Waray, Mëranaw, at iba pa. Ito ang dahilan kung bakit
sa halip na bigkasin natin nang tama ang f sa Fatima at sa electric fan ay nabibigkas natin ang mga
ito ng Patima at electric pan. Ang mahalaga ay maisulat natin ito ng f na Filipinas. [f]
Ngayon, uunlad ba ang bansa sa muling paggamit ng Filipinas? Ang sagot, hindi. Dahil
higit pa sa paggamit ng Filipinas ang kailangang gawin upang umunlad ang bansa. Hindi na kataka-
taka ang pagtutol ng nakararami sa ganitong simulain kaya nga ayon sa resolusyon ng KWF ay
magiging unti-unti ang paggamit nito. Sa isang bansang mahirap tulad ng Filipinas, mas pipiliin
ng taumbayan na magpokus ang mga pinuno natin sa mga bagay na direktang makatutulong sa
kanila gaya ng pagbibigay ng trabaho, lupa, pabahay, pagkain, pagsugpo sa krimen at korapsyon,
pagpapabuti ng imprastraktura at serbisyong pampubliko, pagtulong sa mga nasalanta ng mga
sakuna, at marami pang iba. Ngunit hindi lamang ang mga ito ang kailangan upang makamtan ang
inaasam na pag-unlad. Kailangan din natin ng mga mamamayang disiplinado, produktibo,
responsable, at edukado sa sariling wika, kasaysayan, at kultura. Matagal pa bago lubusang
matanggap ng taumbayan ang muling pagbabalik ng Filipinas. Gayumpaman, labis naming
ikagagalak kung isa ka sa mga mangunguna at makikiisa sa amin sa paggamit nito sa loob at labas
ng ating pamantasan.

Sanggunian:
[a]
Almario, Virgilio S. (2009). Filipino ng mga Filipino. Lungsod Pasig, Filipinas: Anvil
Publishing, Inc.
[b]
Arsua, Koji (2014). What is the Philippines’ Word of the Year? Hinango sa http://www.whe
ninnmanila.com/what-is-the-philippines-word-of-the-year/
[c]
Gotinga, JC (2020). ‘Pandemya’ is Sawikaan Word of the Year 2020. Hinango sa http://ww
w.rappler.com/nation/pandemya-sawikaan-salita-taon-word-year-2020
[d]
BatStateU Public Relations Office (2018). Kauna-unahang Sentro ng Wika at Kultura sa
Rehiyon Itatayo sa BatStateU. Hinango sa http://beta.batstate-u.edu.ph/2018/04/02
/kauna-unahang-sentro-ng-wika-at-kultura-sa-rehiyon-itatayo-sa-batstateu/
[e]
Macairan, Evelyn (2013). Changing Pilipinas to Filipinas won’t violate law – KWF. The
Philippine Star. Hinango sa http://www.philstar.com/headlines/2013/07/11/
964098/changing-pilipinas-filipinas-wont-violate-law-kwf
[f]
Ortograpiyang Pambansa (2014). Maynila, Filipinas: Komisyon sa Wikang Filipino.