200

Επαναληπτικά θέματα

Ασκήσεις

17.1 Γράψτε τις χημικές εξισώσεις με βάση τις οποίες ερμηνεύεται κατά Brönsted
- Lowry η βασική και η όξινη συμπεριφορά αντίστοιχα της αμμωνίας και του
θειικού οξέος κατά τη διάλυσή τους στο νερό. Εξηγήστε για κάθε μία από αυτές τις
αντιδράσεις τον όξινο ή βασικό χαρακτήρα όλων των χημικών ουσιών που συμμετέχουν σ'
αυτές.

17.2 Ποιες χημικές ουσίες ονομάζονταν αμφιπρωτικές; Δώστε δύο παραδείγματα

τέτοιων χημικών ουσιών και εξηγήστε τον αμφιπρωτικό χαρακτήρα αυτών με αναγραφή
σχετικών χημικών εξισώσεων.

17.3 Να εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις είναι σωστές η λανθασμένες.

α) Όλοι οι ηλεκτρολύτες είναι ιοντικές ενώσεις.
β) Κάθε υδρογονούχα ένωση είναι οξύ, σύμφωνα με τη θεωρία Arrhenius.
γ) Όλα τα οξέα σύμφωνα με τη θεωρία Brönstend - Lowry είναι υδρογονούχες
ενώσεις.
δ) Όταν από μια χημική ένωση αποσπάται υδρογόνο, η ένωση αυτή χαρακτη-
ρίζεται κατά Brönstend - Lowry ως οξύ.
ε) Όταν μια χημική ουσία Α προσλαμβάνει πρωτόνιο, μετατρέπεται στην ουσία
Β η οποία είναι συζυγής βάση της Α.
στ) Ο όξινος ή ο βασικός χαρακτήρας μιας χημικής ουσίας εξαρτάται από την
αντίδραση στην οποία αυτή συμμετέχει.
ζ) Αμφιπρωτικές είναι οι χημικές ουσίες οι οποίες αποδίδουν ή προσλαμβάνουν
πρωτόνια, ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται.
η) Το ιόν οξωνίου δεν είναι δυνατό να συμπεριφερθεί ως βάση κατά Brönsted -
Lowry.
θ) Η συζυγής βάση οποιουδήποτε οξέος είναι ένα ανιόν.
ι) Το οξικό οξύ (CH3COOH) σε κάθε χημική αντίδραση συμπεριφέρεται ως οξύ.

17.4 Πώς ορίζεται η σταθερά ιοντισμού ασθενούς μονοπρωτικού οξέος, από ποιους
παράγοντες εξαρτάται η τιμή της και για ποιο λόγο η τιμή αυτής αποτελεί μέτρο έκφρασης
της ισχύος ενός οξέος;

17.5 Αποδείξτε τη σχέση η οποία εκφράζει τη σταθερά ιοντισμού ενός ασθενούς

μονοπρωτικού οξέος ΗΑ σε συνάρτηση με τη συγκέντρωση c του οξέος σε ένα υδατικό του
διάλυμα και τη συγκέντρωση x των ιόντων Α‾.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

201

17.6 Να συμπληρωθούν τα κενά στις παρακάτω προτάσεις.

α. Ιοντισμός ονομάζεται η διαδικασία σχηματισμού ......................... κατά τη
διάλυση ………………………… ενώσεων στο νερό.

β. Οι ..................................ενώσεις διίστανται κατά τη διάλυση τους στο νερό.

Στην κατηγορία αυτών των ενώσεων ανήκουν .....................................…….…
και ………………………………………………

γ. Στην κατηγορία των ηλεκτρολυτών ανήκουν ......................................... ,

................................ και ......................................, διότι τα υδατικά τους
διαλύματα είναι ………....................................................………………

δ. Στη χημική αντίδραση ΝΗ3 + HC1 → NH4Cl, η αμμωνία συμπεριφέρεται

ως βάση σύμφωνα με τη θεωρία ….................................................... διότι
δέχεται ............................... , ενώ δεν μπορεί να θεωρηθεί ως βάση κατά
………………………………

ε. Στην αντίδραση CH3 COOH + Η 2 Ο CH3 COO‾ + Η 3 Ο + η συζυγής βάση

του CH3COOH είναι το .............................. , ενώ το ……………….. και το
………….. αποτελούν ένα δεύτερο συζυγές σύστημα οξέος - βάσης διότι
………………………………………..…………………………………….

στ. Παρατηρούμε ότι στις αντιδράσεις (1), (2) και (3):

HCO3‾ + H2O H3O+ + (1)
+ H2O HCO3‾ + OH‾ (2)
H2CO3 + H2O HCO3‾ + H3O+ (3)
το νερό συμπεριφέρεται αντίστοιχα ως …………., ως ...................και ως
.................. . Για το λόγο αυτό το Η2Ο χαρακτηρίζεται ως ........................
Ο ίδιος χαρακτηρισμός αποδίδεται και στο .............. διότι στις αντιδράσεις
.................................... πρωτόνιο, ενώ στην αντίδραση ..............................
πρωτόνιο.

ζ. Στην αντίδραση: HC1 + Η2Ο → Η3Ο+ + C1‾, το HC1 χαρακτηρίζεται ως ισχυρό

οξύ διότι έχει μεγάλη τάση να …………………………………..
Αποτέλεσμα αυτού είναι το ιόν C1‾ να αποτελεί ……………………… ,
διότι έχει μικρή τάση να .............................................................. . Στην ίδια
αντίδραση το ιόν Η3Ο+ χαρακτηρίζεται ανάλογα ως ....................... οξύ σε
σύγκριση με το.................., το οποίο χαρακτηρίζεται ως............................

η. Αν διαλύσουμε στερεό CH3COONa σε διάλυμα CH3COOH, τότε η

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

 202

συγκέντρωση των ιόντων Η3Ο+ του διαλύματος ......................................, ο

βαθμός ιοντισμού του CH3COOH................................., η συγκέντρωση των
ιόντων CH3COO‾ ...................................., ενώ η σταθερά ιοντισμού Κa του
CH3COOH .................................................................

θ. Η διάλυση ενός ισχυρού ηλεκτρολύτη σε διάλυμα ασθενούς ηλεκτρολύτη

από τη διάσταση του οποίου προκύπτει ένα κοινό ιόν με τα ιόντα του
ασθενούς ηλεκτρολύτη χαρακτηρίζεται ως ...................................................
και έχει ως αποτέλεσμα .......................................... του βαθμού ιοντισμού
του..........................ηλεκτρολύτη.

ι. Ως σταθερά ιοντισμού του νερού ορίζεται το γινόμενο των συγκεντρώσεων

των ιόντων ........................................................................ σε οποιοδήποτε
.................................. διάλυμα και έχει τιμή ………… στους 25 °C.

ια. Η αντίδραση ιοντισμού του νερού αποδίδεται με τη χημική εξίσωση:

…………………………………………….……..

ιβ. Αν σε ένα υδατικό διάλυμα θερμοκρασίας 25o C είναι [Η3Ο+] = 10–5 Μ, τότε :

[ΟΗ‾] =..............., pΗ =................., pΟΗ =.................και το διάλυμα αυτό

χαρακτηρίζεται ως ...............................................

17.7 Για την έκφραση της ισχύος ενός ασθενούς μονοπρωτικού οξέος χρήσιμο-
ποιούνται δύο μεγέθη. Πώς ορίζονται τα μεγέθη αυτά και με ποια σχέση συνδέονται
μεταξύ τους; Να αποδείξετε τη σχέση αυτή και να εξετάσετε ποιο από τα δύο παραπάνω
μεγέθη που ορίσατε επηρεάζεται από τη συγκέντρωση του διαλύματος και με ποιον τρόπο.

17.8 Να εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις είναι σωστές η λανθασμένες.

α) Στο καθαρό νερό τα μισά μόρια συμπεριφέρονται ως οξέα και τα άλλα μισά
ως βάσεις.
β) To H2SO4 είναι ισχυρότερο οξύ σε σχέση με το HF, διότι το κάθε μόριο
H2SO4 μπορεί να αποδώσει δύο πρωτόνια, ενώ κάθε μόριο του HF μπορεί να αποδώσει ένα
μόνο πρωτόνιο.
γ) Με βάση το δεδομένο ότι το ΗΝΟ 2 είναι ισχυρότερο οξύ από το HCN,
προκύπτει ότι το ΝΟ2‾ είναι ισχυρότερη βάση από το CN‾.
δ) Η ισορροπία: HCO3‾ + Cl‾ CO32– + HC1 είναι μετατοπισμένη προς τα
αριστερά διότι το HC1 είναι ισχυρότερο οξύ σε σύγκριση με το HCO3‾.
ε) Η σταθερά Κ c της ισορροπίας ΗΑ + Η 2Ο Η3Ο+ + Α‾ και η σταθερά
ιοντισμού Κa του οξέος ΗΑ συνδέονται με τη σχέση Κa = Κcּ55,55.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

203

στ) Όταν σε ένα διάλυμα ασθενούς οξέος ΗΑ προστεθεί ένα ισχυρό οξύ, ο
βαθμός ιοντισμού του οξέος ΗΑ μειώνεται.
ζ) Για το υδροχλώριο δεν ορίζεται σταθερά ιοντισμού.
η) Η σταθερά ιοντισμού του οξικού οξέος έχει μία μόνο τιμή.

17.9 Εξετάστε τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες το διάλυμα ενός άλατος είναι
όξινο, βασικό ή ουδέτερο, αναφέροντας από ένα παράδειγμα για κάθε περίπτωση.

17.10 Οι σταθερές ιοντισμού του HCOOH και της ΝΗ3 είναι αντίστοιχα Κa = 10–4 και
Κb = 2ּ10–5. Εξετάστε αν ένα διάλυμα HCOONΗ4 είναι όξινο, ουδέτερο ή βασικό.

17.11 Αναμιγνύονται ίσοι όγκοι δύο διαλυμάτων HCl. Το ένα διάλυμα έχει pH = 1
και το άλλο pH = 5. Το pH του τελικού διαλύματος που παρασκευάζεται είναι:
α) μικρότερο από 1, β) μεταξύ 1 και 2,
γ) μεταξύ 2 και 3, δ) μεταξύ 4 και 5.
Δίνεται log5 = 0,7.

17.12 Γράψτε τις χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων ιοντισμού ενός οξέος και της
συζυγούς της βάσης και αποδείξτε τη σχέση η οποία συνδέει τις σταθερές ιοντισμού αυτών.

17.13 Να εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις είναι σωστές η λανθασμένες.

α) Ο ιοντισμός μιας ασθενούς βάσης Β στο νερό περιγράφεται από τη χημική
εξίσωση: Β + Η 2 Ο → BOH + Η +.
β) Όταν αραιώσουμε ένα διάλυμα ασθενούς οξέος ΗΑ μέχρι να διπλασιαστεί ο
όγκος του, η [Η3Ο+] υποδιπλασιάζεται.
γ) Αν διαλύσουμε μικρή ποσότητα NaCl σε διάλυμα HC1, η [Η3Ο+] θα ελαττωθεί.
δ) Αν διαλύσουμε μικρή ποσότητα NH4Cl σε διάλυμα ΝΗ 3, η [ΟΗ‾] θα
ελαττωθεί.
ε) Κατά τη διάλυση, έστω και μικρής ποσότητας, οξέος ή βάσεως στο νερό, η
ισορροπία: Η2Ο + H2O Η+ + ΟΗ‾ μετατοπίζεται προς τα αριστερά με αποτέλεσμα να
παρατηρείται αισθητή αύξηση της [Η2Ο].
στ) Όταν σε ένα διάλυμα ΝΗ 3 προστεθεί ΚΟΗ, ο ιοντισμός της αμμωνίας
μειώνεται, ενώ το pΗ του διαλύματος αυξάνεται.
ζ) Αν το οξύ ΗΑ είναι ισχυρότερο από το οξύ ΗΒ, τότε κάθε διάλυμα του οξέος
ΗΑ θα έχει μικρότερο pΗ από κάθε διάλυμα του οξέος ΗΒ της ίδιας θερμοκρασίας.
η) Κάθε ουδέτερο διάλυμα έχει pΗ = 7.
θ) Όταν αραιώνουμε ένα διάλυμα με προσθήκη νερού, το pΗ ελαττώνεται.
ι) Αν σε διάλυμα ΗΝΟ3 διαλύσουμε μικρή ποσότητα ΚΝΟ3 το pΗ παραμένει
αμετάβλητο.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

 204

17.14 Να εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις είναι σωστές η λανθασμένες.

α) Όταν σε ένα διάλυμα CH3COOH διαλύσουμε μικρή ποσότητα CH3COONa,
το pΗ αυξάνεται.
β) Αν χωρίσουμε ένα διάλυμα NaOH με pΗ = 12 σε τρία ίσα μέρη, το κάθε
μέρος θα έχει pΗ = 4.
γ) Το άθροισμα των συγκεντρώσεων των ιόντων Η 3Ο+ και των ιόντων ΟΗ‾ σε
κάθε διάλυμα στους 25 °C, έχει την ίδια τιμή.
δ) Διάλυμα NaOH συγκέντρωσης 10–7 Μ έχει pΗ = 7, στους 25 °C.
ε) Αν διαλυθεί 1 mol CH3COOH και 1 mol NaOH σε νερό προκύπτει ουδέτερο
διάλυμα.
στ) Με βάση το δεδομένο ότι διάλυμα NaF 0,1 Μ έχει μικρότερο pΗ από διάλυμα
NaCN 0,1 Μ προκύπτει ότι το HF είναι ασθενέστερο οξύ από το HCN.

17.15 Εξηγήστε το λόγο για τον οποίο κατά την προσθήκη μικρής ποσότητας HC1 ή
NaOH σε ένα διάλυμα CH3COOH - CH3COONa δεν παρατηρείται αισθητή μεταβολή
στο pΗ του διαλύματος, αναγράφοντας τις σχετικές χημικές εξισώσεις.

17.16 Αποδείξτε τη σχέση με βάση την οποία υπολογίζεται το pΗ ενός ρυθμιστικού

διαλύματος ασθενούς μονοπρωτικού οξέος και άλατος του οξέος αυτού με ισχυρή βάση,
όταν είναι γνωστές οι συγκεντρώσεις c1 και c2 του διαλύματος ως προς το οξύ και το άλας
αντίστοιχα και η σταθερά ιοντισμού Κ a του οξέος.

17.17 Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων.

α. Το pΗ και το pΟΗ για κάθε υδατικό διάλυμα που βρίσκεται σε συνηθισμένη
θερμοκρασία, συνδέονται με τη σχέση ………………………………….

β. Οι σταθερές ιοντισμού ενός ασθενούς οξέος και της συζυγούς βάσης του Ka
και Κb συνδέονται με τη σχέση …………………………………….

γ. Κατά τη διάλυση NaF σε νερό προκύπτει βασικό διάλυμα διότι τα ιόντα

................. τα οποία προκύπτουν από τη διάσταση του ...........................
αντιδρούν με το νερό προς παραγωγή ................................... , σύμφωνα με
τη χημική εξίσωση...................................................................................

δ. Τα κατιόντα των οποίων οι ............................. βάσεις είναι ασθενείς

συμπεριφέρονται ως .................................................... Για παράδειγμα τα
κατιόντα....................αντιδρούν με το νερό και παράγονται ιόντα...............,
σύμφωνα με τη χημική εξίσωση.............................................................

ε. Τα ρυθμιστικά διαλύματα είναι υδατικά διαλύματα τα οποία περιέχουν ένα

ασθενές οξύ και ............................... π.χ. διάλυμα .................................. ή

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

205

μία ασθενή βάση και ……………………. π.χ. διάλυμα ………...……….. .

στ. Κατά την προσθήκη μικρής ποσότητας NaOH σε υδατικό διάλυμα ΝΗ3 - NH4Cl, το
pΗ του διαλύματος πρακτικά δε μεταβάλλεται διότι τα ιόντα
........................... που προκύπτουν από τη διάσταση του ...........................
δεσμεύονται από τα ιόντα ........................ που περιέχονται στο διάλυμα με
βάση τη χημική εξίσωση..........................................................................

ζ. To pH ενός ρυθμιστικού διαλύματος CH3COOH - CH3COONa εξαρτάται

από την τιμή του λόγου λ ................................................................ Όσο
μεγαλύτερη είναι η τιμή αυτού του λόγου τόσο ................................ είναι το
pΗ του διαλύματος.

η. Οργανικές ουσίες των οποίων το χρώμα εξαρτάται από την τιμή του pΗ του
διαλύματος στο οποίο βρίσκονται ονομάζονται.............................................
και ανήκουν στην κατηγορία των................................................................ ή
των .........................................................................

θ. Ο προσδιορισμός της συγκέντρωσης ενός διαλύματος ………………….. . .

με μέτρηση του όγκου ενός .............................. διαλύματος ........................
που απαιτείται για την εξουδετέρωση του ονομάζεται αλκαλιμετρία.

17.18 Γράψτε την εξίσωση Henderson - Hasselbalch και επεξηγήστε τους σχετικούς
συμβολισμούς. Για ποια διαλύματα και με ποιες προϋποθέσεις ισχύει η παραπάνω εξίσωση;

17.19 Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση σε καθεμία από τις επόμενες ερωτήσεις.

i) Ιοντισμός μιας μοριακής ένωσης ονομάζεται:
α. η πρόσληψη ή η αποβολή ηλεκτρονίων από αυτή
β. η μετατροπή της σε ιόντα, όταν αυτή βρεθεί σε ηλεκτρικό πεδίο
γ. η διαδικασία μετατροπής των μορίων της σε ηλεκτρικά δίπολα
δ. ο σχηματισμός ιόντων κατά τη διάλυσή της στο νερό
ii) Όταν μια ετεροπολική (ιοντική) ένωση διαλύεται στο νερό:
α. ιοντίζεται
β. διίσταται
γ. δημιουργούνται ιόντα
δ. προκύπτει διάλυμα με ηλεκτρικό φορτίο
iii) Ηλεκτρολύτες ονομάζονται:
α. όσες χημικές ενώσεις είναι ηλεκτρικά αγώγιμες
β. οι χημικές ενώσεις που διίστανται κατά τη διάλυση τους στο νερό
γ. οι ετεροπολικές ενώσεις
δ. οι ενώσεις των οποίων τα υδατικά διαλύματα είναι ηλεκτρικά αγώγιμα

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

 206

iv) To HC1 είναι οξύ σύμφωνα με τη θεωρία Brönsted - Lowry, διότι:

α. είναι ηλεκτρολύτης
β. όταν διαλύεται στο νερό ελευθερώνει ιόντα Η+
γ. αντιδρά με βάσεις
δ. μπορεί να παρέχει πρωτόνια σε άλλες ενώσεις
v) Σύμφωνα με τη θεωρία Brönsted - Lowry, όταν αντιδρά ένα οξύ με μία βάση
παράγονται:
α. αλάτι και νερό β. κατιόντα Η+ και ανιόντα ΟΗ‾
γ. βάση και οξύ δ. τίποτε από τα παραπάνω
vi) Σε μια χημική αντίδραση, σύμφωνα με τους Brönsted - Lowry, μία χημική
ένωση συμπεριφέρεται ως βάση όταν:
α. παρέχει πρωτόνια β. δέχεται πρωτόνια
γ. αποβάλει ηλεκτρόνια δ. ελευθερώνει ανιόντα ΟΗ‾
vii) Στην αντίδραση: ΝΗ3 + Η2Ο ΝΗ4+ + ΟΗ‾, το Η2Ο σύμφωνα με τη θεωρία
Brönsted - Lowry, συμπεριφέρεται ως:
α. οξύ β. αμφιπρωτική ουσία
γ. βάση δ. δέκτης πρωτονίων
viii) Από τη μελέτη των χημικών αντιδράσεων HSO3‾ + Η2Ο SO32– + Η3Ο+,
H2SO3 + Η2Ο Η3Ο+ + HSO3‾, προκύπτει ότι το ανιόν HSO3‾ χαρακτηρίζεται ως:
α. οξύ β. πρωτονιοδότης
γ. βάση δ. αμφιπρωτική ουσία
ix) To H2SO4 είναι ισχυρότερο οξύ σε σχέση με το HC1O, διότι:
α. έχει μεγαλύτερη τάση να αποδίδει πρωτόνια
β. περιέχει περισσότερα άτομα Η ανά μόριο
γ. είναι περισσότερο ευδιάλυτο στο νερό
δ. αντιδρά με μεγαλύτερο αριθμό βάσεων

17.20 Δίνονται οι ισορροπίες:

HCN + Η 2 Ο Η 3 Ο + + CN‾ (Ι)
Η3Ο+ + NH3 NH4+ + ΟΗ‾ (ΙΙ)
και ότι η σχετική ισχύς των οξέων Η3Ο , ΝΗ4 και HCN ελαττώνεται από το πρώτο προς
+ +

το τελευταίο.
α) Γράψτε τα συζυγή ζεύγη οξέος - βάσης που μετέχουν στις ισορροπίες (Ι) και
(ΙΙ).
β) Εξηγήστε προς ποια κατεύθυνση είναι μετατοπισμένη κάθε μία από τις
παραπάνω ισορροπίες.
γ) Εξηγήστε αν είναι σωστή ή λανθασμένη η πρόταση: το Η 3Ο+ έχει την ίδια ισχύ
στις δύο αντιδράσεις.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

207

17.21 Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση σε καθεμία από τις επόμενες ερωτήσεις.

i) Στην αντίδραση Η3Ο+ + ΝΗ3 ΝΗ4+ + Η2Ο τα ιόντα Η3Ο+ και ΝΗ4+:
α. συμπεριφέρονται ως οξέα
β. αποτελούν συζυγές σύστημα οξέος - βάσης
γ. είναι δέκτες πρωτονίων
δ. αποτελούν συζυγές σύστημα βάσης - οξέος
ii) Η τιμή της σταθεράς ιοντισμού του οξικού οξέος σε υδατικό διάλυμα εξαρτάται:
α. από τη φύση του οξέος
β. από τη θερμοκρασία
γ. από το είδος του διαλύτη
δ. από όλους τους παραπάνω παράγοντες
iii) Ο λόγος της τιμής της σταθεράς ισορροπίας προς την τιμή της σταθεράς
ιοντισμού της αμμωνίας, σε υδατικά διαλύματα είναι ίσος με:

α. 55,5 β. γ. 1 δ. 18

iv) Κατά την αραίωση υδατικού διαλύματος ΝΗ3, υπό σταθερή θερμοκρασία
Ι. ο βαθμός ιοντισμού αυτής:
α. μειώνεται
β. αυξάνεται
γ. δε μεταβάλλεται
ΙΙ. η σταθερά ιοντισμού αυτής:
α. αυξάνεται
β. δε μεταβάλλεται
γ. μεταβάλλεται μέχρι μιας ορισμένης τιμής
δ. μειώνεται
v) Για ένα ισχυρό οξύ, το οποίο ιοντίζεται πλήρως σύμφωνα με τη χημική
εξίσωση ΗΑ + Η2Ο → Η3Ο+ + Α‾ ,
Ι. ο βαθμός ιοντισμού:
α. ισούται με τη μονάδα
β. δεν ορίζεται
γ. είναι μεγαλύτερος του 1
δ. αυξάνεται με την αραίωση του διαλύματος
ΙΙ. η σταθερά ιοντισμού:
α. ισούται με τη μονάδα
β. εξαρτάται από τη θερμοκρασία
γ. δεν ορίζεται
δ. είναι ίση με το μηδέν
vi) Αν διαλύσουμε HC1 σε υδατικό διάλυμα CH3COOH (ασθενές οξύ) τότε:

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

 208

α. η [Η3Ο+] αυξάνεται, ενώ η [CH3COO‾] μειώνεται

β. η [Η3Ο+] μειώνεται, ενώ η [CH3COO‾] αυξάνεται
γ. οι συγκεντρώσεις των ιόντων Η3Ο+ και CH3COO‾ αυξάνονται
δ. η [Η3Ο+] αυξάνεται, ενώ η [CH3COO‾] δε μεταβάλλεται
vii) Κατά τη διάλυση στερεού NaCl σε διάλυμα HC1, η [Η3Ο+] του διαλύματος:
α. αυξάνεται
β. δεν μεταβάλλεται
γ. μειώνεται συνεχώς
δ. μειώνεται μέχρι μιας σταθερής τιμής
viii) Κατά την προσθήκη διαλύματος ΚΝΟ3 σε διάλυμα ΗΝΟ3, η συγκέντρωση
των ΝΟ3‾ του διαλύματος:
α. μειώνεται
β. αυξάνεται
γ. δε μεταβάλλεται
δ. δεν είναι δυνατό να γνωρίζουμε πώς θα μεταβληθεί διότι δεν επαρκούν τα
δεδομένα
ix) Το γινόμενο των συγκεντρώσεων των ιόντων Η3Ο+ και ΟΗ‾ στους 25 °C, έχει
την τιμή 10–14:
α. σε κάθε διάλυμα β. μόνο στο καθαρό νερό
γ. σε κάθε υδατικό διάλυμα δ. μόνο σε διαλύματα οξέων ή βάσεων

17.22 Στη στήλη (Ι) δίνονται μερικά οξέα με ελαττούμενη ισχύ.

α) Γράψτε στη στήλη (ΙΙ) τους χημικούς τύπους των συζυγών βάσεων αυτών
των οξέων.
(Ι) (ΙΙ)
HΙ ……..……..
H2SO4 ……………..
Η3Ο +
……..……….
Η3ΡΟ4 …….…..……
H2CO3 …….…….….
HCN ……………....
HCO3‾ ……………......
β) Γράψτε τη χημική εξίσωση της αντίδρασης που περιγράφει τον ιοντισμό του Η 3ΡΟ4 και
του H2SO4. Εξηγήστε προς ποια κατεύθυνση είναι μετατοπισμένη κάθε μία από τις
αντιδράσεις αυτές.
γ) Ποιες από τις βάσεις της στήλης (ΙΙ) μπορούν να δράσουν και ως οξέα σε κατάλληλο
περιβάλλον; Γράψτε τη χημική εξίσωση μιας αντίδρασης για κάθε μία απ' αυτές τις
βάσεις που εξηγεί αυτή τη συμπεριφορά. Πώς χαρακτηρίζονται οι χημικές αυτές ουσίες
λόγω αυτής τους της συμπεριφοράς;

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

209

17.23 Εξετάστε αν θα προκύψει ρυθμιστικό διάλυμα σε κάθε μία από τις παρακάτω
περιπτώσεις:
α) Κατά την ανάμιξη 100 mL διαλύματος CH3COOH 1 M με 100 mL διαλύματος
NaOH 2 M.
β) Κατά την ανάμιξη 100 mL διαλύματος HC1 1 Μ με 200 mL διαλύματος KC1 1 Μ.

17.24 Χρησιμοποιείστε την εξίσωση Henderson - Hasselbalch για να αποδείξετε

ότι κατά την αραίωση ενός ρυθμιστικού διαλύματος δε μεταβάλλεται το pΗ αυτού. Εξετάστε
αν ισχύει η παραπάνω πρόταση όταν το ρυθμιστικό διάλυμα αραιώνεται απεριόριστα.

17.25 Τι είναι οι πρωτολυτικοί δείκτες και πού χρησιμοποιούνται; Να αναφέρετε

ένα πρωτολυτικό δείκτη και να ερμηνεύσετε την εξάρτηση του χρώματος αυτού από το
περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται. (Δεν απαιτείται μαθηματική επεξεργασία για την απάντηση
της ερώτησης).

17.26 Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση σε καθεμία από τις επόμενες ερωτήσεις.

i) Κατά τη διάλυση ενός οξέος σε νερό, υπό σταθερή θερμοκρασία, η τιμή του
γινομένου [Η3Ο+][ΟΗ‾] :
α. αυξάνεται β. αυξάνεται μόνο αν το οξύ είναι ισχυρό
γ. μειώνεται δ. παραμένει αμετάβλητη
ii) Ένα υδατικό διάλυμα θερμοκρασίας 25 °C είναι ουδέτερο όταν:
α . [Η3Ο+] = [ΟΗ‾] β. – log[OH‾] = 7
γ. pΗ = 7 δ. ισχύει οποιαδήποτε από τις παραπάνω σχέσεις
iii) Μεταξύ δύο υδατικών διαλυμάτων της ίδιας θερμοκρασίας, περισσότερο
όξινο είναι αυτό που έχει:
α. μεγαλύτερη τιμή του pΗ β. μικρότερη τιμή του pΗ
γ. μικρότερη τιμή του pΟΗ δ. περισσότερα διαλυμένα mol οξέος
iv) Υδατικό διάλυμα ΚΟΗ συγκέντρωσης 0,001 Μ έχει στους 25 °C pΗ ίσο με:
α. 3 β. μεγαλύτερο από 3 και μικρότερο από 7
γ. 11 δ. μικρότερο από 11 και μεγαλύτερο από 7
v) Υδατικό διάλυμα NaOH έχει στους 25 °C pΗ = 12. Κατά τη συνεχή αραίωση
του διαλύματος το pΗ αυτού:
α. αυξάνεται συνεχώς
β. αυξάνεται μέχρι την τιμή 14
γ. μειώνεται, αλλά παραμένει πάντα μεγαλύτερο του 7
δ. μειώνεται μέχρι την τιμή μηδέν
vi) Το pΗ ενός υδατικού διαλύματος ασθενούς μονοπρωτικού οξέος συγκέντρω-
σης 0,01 Μ στους 25 °C είναι πιθανό να έχει τιμή:
α. 4 β. 7 γ. 2 δ. 12

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

 210

vii) Μεταξύ των σταθερών ιοντισμού Κa και Κb του οξέος ΗΑ και της βάσης Α‾ στους
25 °C ισχύει η σχέση:
α. Κa + Κb = 14 β. Κa / Κb = 10–14
γ. pK a + pKb = 14 δ. pKaּpKb = 14
viii) Το pΗ διαλύματος NH4C1 10–3 M είναι δυνατό να έχει στους 25 °C την τιμή:
α. 6 β. 7 γ. 1 δ. 3 ε. 9
ix) Διάλυμα NH4CN ορισμένης συγκέντρωσης έχει στους 25 °C pΗ = 8,5. Από
το δεδομένο αυτό συμπεραίνουμε ότι για τις σταθερές ιοντισμού Κ a, Κb, Κa΄, Κb΄ των ΝΗ4+,
CN‾ , HCN και ΝΗ3 αντίστοιχα, ισχύουν οι σχέσεις:
α. Κa > Κb και Κa΄ < Κb΄ β. Κa < Κb < Κa΄< Κb΄
γ. Κa < Κb και Κa΄ < Κb΄ δ. Κa > Κb και Κa΄> Κb΄

17.27 Διαλύσαμε σε νερό μια ποσότητα ΝΗ 3 και παρασκευάσαμε διάλυμα Δ

συγκέντρωσης c (0,1 < c < 1 Μ). Δίνεται ότι για τη σταθερά ιοντισμού Κ b της ΝΗ3 ισχύει: 10–5
< Κb < 10–4.
i) Γράψτε τις χημικές εξισώσεις που περιγράφουν τις ισορροπίες που
πραγματοποιούνται στο διάλυμα Δ, καθώς και τα συζυγή ζεύγη οξέος - βάσης που μετέχουν
σ' αυτές.
ii) Βρείτε τη σχέση που συνδέει τη συγκέντρωση x των ιόντων ΝΗ4+ με την τιμή της
συγκέντρωσης c και τη σταθερά ιοντισμού Κb.
iii) Εξηγήστε γιατί η συγκέντρωση των ιόντων ΟΗ‾ στο διάλυμα Δ καθορίζεται μόνο
από τη διάσταση της ΝΗ3.
iv) Χαρακτηρίστε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ):
α) αν διαλύσουμε στο διάλυμα Δ μικρή ποσότητα NH4Cl η συγκέντρωση
των ιόντων ΝΗ4+ θα αυξηθεί (.......)
β) αν αραιώσουμε το διάλυμα Δ με διπλάσιο όγκο νερού η συγκέντρωση
των ιόντων ΟΗ‾ θα διπλασιαστεί (.......)
γ) αν διαλύσουμε στο διάλυμα Δ μικρή ποσότητα NaOH η συγκέντρωση
των ιόντων Η3Ο+ ελαττώνεται (.......)
δ) αν διαλύσουμε στο διάλυμα Δ μια επιπλέον ποσότητα ΝΗ 3 η
συγκέντρωση των ιόντων ΝΗ4+ θα ελαττωθεί (.......)
Αιτιολογήστε την επιλογή σας μόνο για τις σωστές προτάσεις.

17.28 Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση σε καθεμία από τις επόμενες ερωτήσεις.

i) Ένα διάλυμα Δ1 του μονοπρωτικού οξέος ΗΑ συγκέντρωσης 0,01 Μ έχει pΗ = 2.
I. Από τα δεδομένα αυτά προκύπτει ότι:
α. το ΗΑ είναι ισχυρό οξύ
β. το Α‾ είναι ισχυρή βάση
γ. το Α‾ είναι ασθενής βάση

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

211

δ. το ΗΑ είναι ασθενές οξύ

II. Διάλυμα άλατος NaA συγκέντρωσης 0,01 Μ έχει pΗ:
α. 2 β. 12 γ. 7 δ. μεγαλύτερο από 2 και μικρότερο από 7
III. Διάλυμα άλατος ΝΗ4Α είναι:
α. όξινο
β. βασικό
γ. ουδέτερο
δ. όξινο, βασικό ή ουδέτερο, ανάλογα με τη συγκέντρωση του
ii) Κατά την προσθήκη μικρής ποσότητας HC1 σε ρυθμιστικό διάλυμα CH3COOH -
CH3COONa το pΗ του διαλύματος δε μεταβάλλεται πρακτικά διότι:
α. η ποσότητα του HC1 που προστίθεται είναι μικρή
β. μειώνεται η σταθερά ιοντισμού του CH3COOH
γ. τα ιόντα Η3Ο+ που προκύπτουν από τον ιοντισμό του HC1 δεσμεύονται
από τα CH3COO‾ του διαλύματος
δ. το HC1 δεν ιοντίζεται σ' αυτό το διάλυμα
iii) Κατά την αραίωση ενός ρυθμιστικού διαλύματος με ίσο όγκο νερού, το pΗ
του διαλύματος:
α. αυξάνεται
β. ελαττώνεται
γ. μεταβάλλεται, ανάλογα με το είδος των διαλυμένων ουσιών
δ. δε μεταβάλλεται αισθητά
iv) Ένας πρωτολυτικός δείκτης εμφανίζει κίτρινο και μπλε χρώμα σε δύο διαλύματα
που έχουν pΗ = 4 και pΗ = 10 αντίστοιχα. Σε διάλυμα με pΗ = 6 ο δείκτης αυτός:
α. αποκτά χρώμα μπλε
β. αποκτά χρώμα κίτρινο
γ. αποκτά ενδιάμεσο χρώμα (πράσινο)
δ. δε γνωρίζουμε τι χρώμα θα αποκτήσει με βάση αυτά τα δεδομένα
v) Οι πρωτολυτικοί δείκτες είναι:
α. τα οξέα και οι βάσεις
β. τα ασθενή οργανικά οξέα και οι ασθενείς οργανικές βάσεις
γ. οργανικά οξέα ή οργανικές βάσεις
δ. οι έγχρωμες οργανικές ενώσεις
vi) Ένας πρωτολυτικός δείκτης αλλάζει χρώμα:
α. όταν μεταβληθεί το pΗ του διαλύματος
β. όταν μετατραπεί το διάλυμα από όξινο σε αλκαλικό
γ. όταν μεταβληθεί το pΗ του διαλύματος κατά δύο τουλάχιστον μονάδες
δ. σε ορισμένη περιοχή τιμών του pΗ, η οποία εξαρτάται από το δείκτη

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

 212

17.29 Δίνονται τα διαλύματα στους 25 °C:

Διάλυμα A: HC1 0,1 Μ Διάλυμα Δ: CH3COOH 0,1 Μ
Διάλυμα Β: ΝΗ3 0,1 Μ Διάλυμα Ε: NaOH 0,1 Μ
Διάλυμα Γ: NH4Cl 0,1 Μ Διάλυμα Ζ: CH3COONa 0,1 Μ
i) Από τα παραπάνω διαλύματα:
όξινα είναι τα.................................
βασικά είναι τα.............................
ii) Διατάξτε τα διαλύματα αυτά κατά αυξανόμενη τιμή pΗ.
iii) Θέλουμε να παρασκευάσουμε ένα διάλυμα με pΗ = 4 αραιώνοντας κάποιο
από τα παραπάνω διαλύματα. Εξετάστε ποια από τα διαλύματα μπορούμε να
χρησιμοποιήσουμε για το σκοπό αυτό.
iv) Χαρακτηρίστε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ):
α) Αν αναμίξουμε ίσους όγκους από τα διαλύματα Α και Β θα προκύψει
όξινο διάλυμα. (.....)
β) Αν αναμίξουμε ίσους όγκους από τα διαλύματα Α και Γ θα προκύψει
διάλυμα με pΗ μεγαλύτερο από το pΗ του διαλύματος Γ. (….)
γ) Αν αναμίξουμε ίσους όγκους από τα διαλύματα Β και Δ θα προκύψει
ουδέτερο διάλυμα. (….)
δ) Αν αναμίξουμε ίσους όγκους από τα διαλύματα Δ και Ε θα προκύψει
ουδέτερο διάλυμα. (......)
Να λάβετε υπόψη ότι οι σταθερές ιοντισμού του CH3COOH και της ΝΗ3
είναι της τάξεως του 10–5. Δεν είναι απαραίτητοι οι μαθηματικοί υπολογισμοί.

Προβλήματα

17.30 Πόσα mL διαλύματος HCl 0,01 Μ πρέπει να προσθέσουμε σε 15 mL

διαλύματος CH3COONa 0,15 M για να προκύψει διάλυμα με pH = 5;
Δίνεται: Ka = 1,8ּ10–5, θ = 25 oC. (απ.: 80 mL διαλύματος HCl)

17.31 Υδατικό διάλυμα οξέος ΗΑ (Δ1) και υδατικό διάλυμα οξέος ΗΒ (Δ 2) έχουν
την ίδια συγκέντρωση. Το διάλυμα Δ1 έχει pH = 3, ενώ το διάλυμα Δ2 έχει pH = 3,5.
α) Να συγκρίνετε την ισχύ των οξέων ΗΑ και ΗΒ.
β) Υδατικό διάλυμα άλατος NaA (Δ3) και υδατικό διάλυμα άλατος NaB (Δ4) έχουν
την ίδια συγκέντρωση c = 1 M. Να υπολογίσετε το pH των διαλυμάτων Δ3 και Δ4.
γ) Ποιο από τα διαλύματα Δ3 ή Δ4 πρέπει να αραιωθεί, ώστε τα δύο διαλύματα να
αποκτήσουν ίδια τιμή pH; Όλα τα διαλύματα έχουν θερμοκρασία 25 oC.
Δίνονται: για το ΗΑ: Ka = 10–5, για το Η2Ο: Kw = 10–14.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

213

[απ.: (β) Δ3: pH = 9,5, Δ4: pH = 10, (γ) το Δ4]

17.32 Να υπολογίσετε τις συγκεντρώσεις ιόντων και μορίων, τον βαθμό ιοντισμού
και το pH σε υδατικό διάλυμα ΝΗ3 0,1 Μ. Αν σε 1 L του παραπάνω διαλύματος προ-
στεθούν 0,1 mol NH4Cl(s), να υπολογίσετε τον βαθμό ιοντισμού και το pH του νέου
διαλύματος. Η μεταβολή του όγκου με την προσθήκη της στερεάς ουσίας είναι αμελητέα.
Δίνονται: Kb = 1,75ּ10–5, log7,6 = 0,88, log1,75 = 0,24.
[απ.: pH = 10,12, pH΄= 9,24]

17.33 Υδατικό διάλυμα Δ1 περιέχει το ασθενές οξύ ΗΑ με συγκέντρωση 0,1 Μ και

HCl με συγκέντρωση c. Για την πλήρη εξουδετέρωση 50 mL του διαλύματος Δ1 κατά-
ναλώθηκαν 50 mL υδατικού διαλύματος NaOH 0,2 M, οπότε σχηματίστηκαν 100 mL
διαλύματος Δ2. Να υπολογιστούν:
α) η συγκέντρωση c του HCl στο διάλυμα Δ1,
β) το pΗ του διαλύματος Δ1 και ο βαθμός ιοντισμού του ΗΑ στο διάλυμα αυτό,
γ) το pH του διαλύματος Δ2.
Όλα τα διαλύματα έχουν θερμοκρασία 25 oC.
Για το HA: Ka = 5ּ10–5. (απ.: pH = 8,5)

17.34 Υδατικό διάλυμα ασθενούς οξέος ΗΑ (Δ 1) έχει συγκέντρωση 0,25 Μ και

όγκο 2 L.
α) Ποιο είναι το pH του διαλύματος;
β) Στο διάλυμα Δ1 προστίθεται ορισμένος όγκος υδατικού διαλύματος NaOH 0,8
Μ, οπότε εξουδετερώνεται το 80% της ποσότητας του ΗΑ. Να υπολογίσετε το pH του
διαλύματος Δ2 που προκύπτει και τον βαθμό ιοντισμού του οξέος ΗΑ στο διάλυμα Δ 2.
γ) Ποια μεταβολή θα παρουσιάσει το pH του διαλύματος Δ2, αν αραιωθεί στο
διπλάσιο όγκο;
Δίνονται: για το ΗΑ: Ka = 4ּ10–6, για το Η2Ο: Kw = 10–14.
[απ.: (α) pH = 3, (β) pH = 6, α = 2,5∙10–5]

17.35 Κατά τη διάλυση ενός ηλεκτρολύτη στο νερό σχηματίστηκε διάλυμα Δ, στο
οποίο βρέθηκαν οι εξής συγκεντρώσεις:
[Na+] = 0,02 M, [OH‾] = 10–4 M, [ClO‾] = x M.
ενώ ανιχνεύθηκε και ποσότητα HClO.
α) Ποιος ηλεκτρολύτης διαλύθηκε στο νερό; Να γράψετε τις χημικές εξισώσεις
όλων των αντιδράσεων που πραγματοποιούνται στο διάλυμα.
β) Να υπολογίσετε τη συγκέντρωση x του ClO‾ και το pH του διαλύματος Δ.
γ) Να υπολογίσετε τον βαθμό ιοντισμού του HClO σε ένα υδατικό διάλυμα
συγκέντρωσης 0,5 Μ, και το pH του διαλύματος αυτού.
Όλα τα διαλύματα έχουν θερμοκρασία 25 oC. Δίνεται για το Η2Ο: Kw = 10–14.
[απ.: (β) pH = 10, (γ) pH΄= 4]

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

 214

17.36 Πόσα mL διαλύματος HCl 1 Μ πρέπει να προστεθούν σε 1 L διαλύματος

ΝΗ3 0,1 Μ, για να προκύψει ρυθμιστικό διάλυμα με pH = 9;
Δίνεται: Kb = 1,75ּ 10–5. (απ.: 64 mL)

17.37 Υδατικό διάλυμα CH3COOH (Δ1) έχει περιεκτικότητα 2,4% w/v.

α) Ποιος είναι ο βαθμός ιοντισμού του CH3COOH στο διάλυμα Δ1;
β) Πόσα mL από το διάλυμα Δ1 πρέπει να αραιωθούν με προσθήκη νερού, ώστε να
προκύψουν 2 L διαλύματος Δ2 με pH = 3;
γ) Στο διάλυμα Δ2 προσθέτουμε 2,4 g Mg, οπότε ελευθερώνεται αέριο και
προκύπτει διάλυμα Δ3 όγκου 2 L. Να υπολογιστούν:
i) ο όγκος του αερίου, μετρημένος σε STP,
ii) το pH του διαλύματος Δ3.
Δίνονται: για το CH3COOH: Ka = 10–5, για το Η2Ο: Kw = 10–14,
Ar(C) = 12, Ar(H) = 1, Ar(O) = 16, Ar(Mg) = 24. (απ.: pH = 9)

17.38 Υδατικό διάλυμα οξέος ΗΑ έχει pH = 2 (Δ1). Για την πλήρη εξουδετέρωση
25 mL του διαλύματος Δ1 απαιτούνται 50 mL διαλύματος NaOH με pH = 13.
α) Να υπολογίσετε τη συγκέντρωση c του ΗΑ στο διάλυμα Δ1 και τον βαθμό
ιοντισμού του ΗΑ.
β) Πόσα mL νερού πρέπει να προσθέσουμε σε 3 L του διαλύματος Δ1, ώστε να
μεταβληθεί το pH του διαλύματος κατά μια μονάδα;
γ) Υδατικό διάλυμα του άλατος NaA και υδατικό διάλυμα CH3COONa έχουν την
ίδια συγκέντρωση. Να συγκρίνετε το pH των δύο διαλυμάτων.
Δίνεται για το CH3COOH: Ka = 10–5.
[απ.: (α) α = 5·10–2, (β) VH2O = 297 L]

17.39 Υδατικό διάλυμα οξέος ΗΑ (Δ1) και υδατικό διάλυμα οξέος ΗΒ (Δ 2) έχουν
τον ίδιο όγκο V = 1 L και την ίδια τιμή pH = 3. Αραιώνουμε το καθένα διάλυμα σε τελικό
όγκο 10 L, οπότε το αραιωμένο διάλυμα Δ1 αποκτά pH = 4, ενώ το αραιωμένο διάλυμα Δ2
αποκτά pH = 3,5. Να συγκρίνετε:
α) την ισχύ των οξέων ΗΑ και ΗΒ,
β) τον αριθμό moles NaOH που απαιτείται για την πλήρη εξουδετέρωση των
διαλυμάτων Δ1 και Δ2,
γ) το pH δύο υδατικών διαλυμάτων των αλάτων NaA και NaB που έχουν την ίδια
συγκέντρωση.
Όλα τα διαλύματα έχουν την ίδια θερμοκρασία.
[απ.: (β) περισ. το Δ2, (γ) pHNaB > pHNaA]

17.40 Σε 100 mL υδατικού διαλύματος ΝΗ3 0,4 Μ (Δ1) προστίθεται νερό, οπότε
προκύπτει διάλυμα Δ2 με pH = 11.
α) Να υπολογίσετε τον όγκο του νερού που προστέθηκε και τον λόγο των βαθμών
ιοντισμού της ΝΗ3 στα διαλύματα Δ1 και Δ2.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

215

β) Στο διάλυμα Δ2 προστίθεται ορισμένος όγκος υδατικού διαλύματος HCl με pH =

1, οπότε εξουδετερώνεται το 25% της ποσότητας της ΝΗ 3 και προκύπτει διάλυμα Δ 3. Να
υπολογίσετε το pH του διαλύματος Δ3 και τον βαθμό ιοντισμού της ΝΗ3 στο διάλυμα αυτό.
Όλα τα διαλύματα έχουν θερμοκρασία 25 oC.
Δίνονται: για την ΝΗ3: Kb = 10–5, για το Η2Ο: Kw = 10–14, log3 = 0,48.
[απ.: (α) 300 mL H2O, (β) pH = 9,48]

17.41 Υδατικό διάλυμα ΝΗ3 (Δ1) και υδατικό διάλυμα NH4Cl (Δ2) έχουν την ίδια
συγκέντρωση. Το διάλυμα Δ1 έχει pH = 11.
α) Ποιο είναι το pH του διαλύματος Δ2;
β) Με ποια αναλογία όγκων πρέπει να αναμίξουμε τα διαλύματα Δ 1 και Δ2, ώστε να
προκύψει διάλυμα Δ3 με pH = 9;
γ) Σε 5 L του διαλύματος Δ3 προσθέτουμε 0,3 mol NaOH, χωρίς να μεταβληθεί ο
όγκος του διαλύματος. Να υπολογιστεί το pH του διαλύματος που προκύπτει.
Όλα τα διαλύματα έχουν θερμοκρασία 25 oC.
Δίνονται: για την ΝΗ3: Kb = 10–5, για το Η2Ο: Kw = 10–14.
[απ.: (β) V1 = V2, (γ) pH = 12]

17.42 Υδατικό διάλυμα ασθενούς οξέος ΗΑ (Δ1) έχει pH = 3.

α) Να υπολογίσετε τον βαθμό ιοντισμού του οξέος ΗΑ στο διάλυμα Δ 1.
β) Σε 2 L του διαλύματος Δ1 προσθέτουμε ποσότητα άλατος NaA, οπότε προκύπτει
διάλυμα Δ2 όγκου 2 L. Αν το pH των διαλυμάτων Δ2 και Δ1 διαφέρει κατά δύο μονάδες, να
υπολογίσετε:
i) τον αριθμό moles του NaA,
ii) τον βαθμό ιοντισμού του οξέος ΗΑ στο διάλυμα Δ2.
γ) Στο διάλυμα Δ2 προσθέτουμε 2 L υδατικού διαλύματος NaOH με pH = 13. Να
υπολογίσετε το pH του διαλύματος Δ3 που προκύπτει.
Όλα τα διαλύματα έχουν θερμοκρασία 25 oC.
Δίνονται: για το ΗΑ: Ka = 10–5, για το Η2Ο: Kw = 10–14.
[απ.: (β) α΄=10–4, (γ) pH = 9]

17.43 Υδατικό διάλυμα HCl (Δ1) και υδατικό διάλυμα ασθενούς οξέος ΗΑ (Δ 2)
έχουν τη ίδια τιμή pH. Για την πλήρη εξουδετέρωση 20 mL του διαλύματος Δ1
καταναλώθηκαν 10 mL υδατικού διαλύματος NaOH 0,02 M.
α) Να υπολογίσετε το pH του διαλύματος Δ1.
β) Ορισμένος όγκος από καθένα από τα διαλύματα Δ 1 και Δ2 αραιώνεται με
προσθήκη νερού σε τετραπλάσιο όγκο. Ποια μεταβολή παρουσιάζει ο βαθμός ιοντισμού
του HCl και ποια του ΗΑ;
γ) 100 mL από το διάλυμα Δ2 εξουδετερώνονται πλήρως με υδατικό διάλυμα ΚΟΗ
1/15 Μ. Να υπολογίσετε το pH του διαλύματος Δ3 που προκύπτει μετά την πλήρη
εξουδετέρωση.
Όλα τα διαλύματα έχουν θερμοκρασία 25 oC.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

 216

Δίνονται: για το ΗΑ: Ka = 5ּ10–4, για το Η2Ο: Kw = 10–14.

[απ.: (γ) pH = 8]

17.44 α) Υδατικό διάλυμα οξέος ΗΑ (Δ1) έχει pH = 1. Σε 200 mL του διαλύματος

Δ1 προσθέτουμε νερό, οπότε προκύπτει διάλυμα όγκου 2 L, το οποίο έχει pH = 2. Να
εξηγήσετε αν το οξύ ΗΑ είναι ισχυρό ή ασθενές.
β) Υδατικό διάλυμα ΝΗ3 (Δ2) έχει περιεκτικότητα 0,17% w/v. Να υπολογίσετε το
pH του διαλύματος Δ2 και τον βαθμό ιοντισμού της ΝΗ3 στο διάλυμα Δ2.
γ) Με ποια αναλογία όγκων πρέπει να αναμίξουμε τα διαλύματα Δ 1 και Δ2, ώστε να
προκύψει διάλυμα Δ3 με pH = 9;
Δίνονται: για την ΝΗ3: Kb = 10–5, για το Η2Ο: Kw = 10–14, Ar(N) = 14, Ar(H) = 1.
(απ.: V1/V2 = 1/2)

17.45 Υδατικό διάλυμα Δ1 περιέχει ΗΑ 0,2 Μ και NaA 0,2 M. Στο διάλυμα αυτό
βρέθηκε ότι [ΟΗ‾] = 100 [Η3Ο+].
α) Ποιο είναι το pH του διαλύματος Δ1;
β) Το οξύ ΗΑ είναι ισχυρό ή ασθενές;
γ) 500 mL του διαλύματος Δ1 αραιώνονται σε τελικό όγκο 2 L. Να υπολογιστεί το
pH του διαλύματος Δ2 που προκύπτει.
δ) Στο διάλυμα Δ2 προσθέτουμε 0,3 mol NaOH, οπότε προκύπτει διάλυμα Δ3 όγκου
2 L. Να υπολογιστούν το pH του διαλύματος Δ3 και οι συγκεντρώσεις όλων των
σωματιδίων στο διάλυμα αυτό.
Όλα τα διαλύματα έχουν θερμοκρασία 25 oC.
Δίνεται για το Η2Ο: Kw = 10–14. [απ.: (α) pH = 6, (δ) pH = 13]

17.46 Υδατικό διάλυμα ασθενούς οξέος ΗΑ (Δ1) έχει pH = 3 και όγκο 4 L.

α) Πόσα mL αέριου HCl, μετρημένα σε STP, πρέπει να προσθέσουμε στο διάλυμα
Δ1, ώστε ο βαθμός ιοντισμού του ΗΑ να υποδεκαπλασιαστεί; Ποιο είναι το pH του
διαλύματος Δ2 που προκύπτει;
β) Το διάλυμα Δ2 εξουδετερώνεται πλήρως με την απαιτούμενη ποσότητα NaOH
οπότε προκύπτει διάλυμα Δ3. Να υπολογίσετε το pH και τις συγκεντρώσεις όλων των
σωματιδίων στο διάλυμα Δ3.
Με την προσθήκη HCl και NaOH δε μεταβάλλεται ο όγκος του διαλύματος. Όλα
τα διαλύματα έχουν θερμοκρασία 25 oC.
Δίνονται: για το ΗΑ: Ka = 10–5, για το Η2Ο: Kw = 10–14.
[απ.: (α) VHCl = 896 mL, (β) pH = 9]

17.47 Ο βαθμός ιοντισμού του ασθενούς οξέος ΗΑ σε ένα υδατικό διάλυμα Δ 1

είναι 5ּ10–3.
α) Ποια είναι η συγκέντρωση του διαλύματος Δ1;

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

217

β) Σε 200 mL του διαλύματος Δ1 προσθέτουμε 200 mL υδατικού διαλύματος οξέος

ΗΒ (Δ2) συγκέντρωσης 0,4 Μ. Το διάλυμα Δ3 που προκύπτει έχει pH = 3. Να υπολογίσετε
τον βαθμό ιοντισμού των δύο οξέων στο διάλυμα Δ3.
γ) Ποιο από τα δύο οξέα είναι ισχυρότερο;
Όλα τα διαλύματα έχουν θερμοκρασία 25 oC.
Δίνεται για το ΗΑ: Ka = 5ּ10–6. –3
(απ.: α = 5∙10 , α = 2,5∙10 )
ΗΑ ΗΒ
–3

17.48 Το στοιχείο Μ ανήκει στην τρίτη περίοδο του Π.Π. και έχει τη μικρότερη
ενέργεια πρώτου ιοντισμού από όλα τα στοιχεία της περιόδου.
α) Ποιος είναι ο ατομικός αριθμός του στοιχείου Μ;
β) 0,1 mol από το οξείδιο Μ2Ο διαλύονται στο νερό, οπότε προκύπτει διάλυμα Δ 1
όγκου 2 L. Να υπολογιστεί το pH του διαλύματος Δ1.
γ) Στο διάλυμα Δ1 προσθέτουμε 500 mL διαλύματος οξέος ΗΑ 1,2 Μ, οπότε
προκύπτει διάλυμα Δ2 με pH = 5. Να υπολογιστεί η σταθερά ιοντισμού του οξέος ΗΑ.
Δίνεται για το Η2Ο: Kw = 10–14. (απ.: K = 5∙10 )
a
–6

17.49 Υδατικό διάλυμα οξέος ΗΑ (Δ1) έχει pH = 3. Για την πλήρη εξουδετέρωση
10 mL του διαλύματος Δ1 απαιτούνται 50 mL υδατικού διαλύματος ισχυρής βάσης που
έχει pH = 13.
α) Να υπολογιστούν η συγκέντρωση του διαλύματος Δ 1 και η σταθερά ιοντισμού
του οξέος ΗΑ.
β) Πόσα L νερού πρέπει να προσθέσουμε σε 500 mL του διαλύματος Δ1, ώστε να
μεταβληθεί το pH του διαλύματος κατά μια μονάδα;
γ) Πόσα mol NaOH πρέπει να προσθέσουμε σε 4 L του διαλύματος Δ1, ώστε να
προκύψει διάλυμα Δ2 όγκου 4 L στο οποίο να ισχύει [Η3Ο+] = 104 [ΟΗ‾];
Όλα τα διαλύματα έχουν θερμοκρασία 25 oC.
Δίνεται για το Η2Ο: Kw = 10–14. (απ.: προσθήκη 49,5 L, n = 1/3 mol)
NaOH

17.50 Υδατικό διάλυμα Δ1 έχει όγκο 200 mL και περιέχει 7,4 g κορεσμένου
μονοκαρβοξυλικού οξέος Α. Στο διάλυμα Δ 1 προσθέτουμε 50 mL υδατικού διαλύματος
NaOH 1 M, οπότε προκύπτει ρυθμιστικό διάλυμα Δ2 με pH = 5.
α) Ποιος είναι ο συντακτικός τύπος του οξέος Α;
β) Να υπολογίσετε τον βαθμό ιοντισμού του οξέος Α στο διάλυμα Δ 2.
γ) Στο διάλυμα Δ2 προσθέτουμε 4 g NaOH και αραιώνουμε σε τελικό όγκο 500
mL. Να υπολογίσετε το pH του διαλύματος Δ3 που προκύπτει.
Όλα τα διαλύματα έχουν θερμοκρασία 25 oC.
Δίνονται: για το οξύ Α: Ka = 10–5, για το Η2Ο: Kw = 10–14,
Ar(C) = 12, Ar(H) = 1, Ar(O) = 16, Ar(Na) = 23.
(απ.: Mr(A) = 74, pH = 13)

17.51 Υδατικό διάλυμα ΝΗ3 έχει συγκέντρωση 0,1 Μ (Δ).

α) Ποιο είναι το pH του διαλύματος Δ;

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

 218

β) Πόσα mol αέριου HCl πρέπει να προσθέσουμε σε 200 mL του διαλύματος Δ,

ώστε να μεταβληθεί το pH κατά δύο μονάδες; Με την προσθήκη HCl δεν μεταβάλλεται ο
όγκος του διαλύματος.
Δίνονται: για την ΝΗ3: Kb = 10–5, για το Η2Ο: Kw = 10–14.
[απ.: (α) pH = 11, (β) 0,01 mol]

17.52 Για να υπολογίσουμε τη σταθερά ιοντισμού ασθενούς μονοπρωτικού οξέος

ΗΑ, κάνουμε τα εξής:
α) Παίρνουμε 15 mL διαλύματός του (άγνωστης περιεκτικότητας) και τα
εξουδετερώνουμε με διάλυμα NaOH (επίσης άγνωστης συγκέντρωσης). Με τη βοήθεια
κατάλληλου δείκτη βρίσκουμε ότι για την εξουδετέρωση απαιτούνται 20 mL του δεύτερου
διαλύματος.
β) Παίρνουμε στη συνέχεια άλλα 15 mL από το διάλυμα του οξέος και
προσθέτουμε σε αυτά 10 mL από το διάλυμα της βάσης. Μετράμε το pH του διαλύματος
που προκύπτει και το βρίσκουμε 4.
Ποια είναι η σταθερά ιοντισμού του ΗΑ; (απ.: K = 10 )
a
–4

17.53 Για τα οξέα ΗΑ, ΗΒ και ΗΓ υπάρχουν τα εξής δεδομένα:

I. 20 mL υδατικού διαλύματος οξέος ΗΑ (Δ 1) απαιτούν για πλήρη
εξουδετέρωση 40 mL υδατικού διαλύματος NaOH 0,05 M. Το διάλυμα
που προκύπτει μετά την εξουδετέρωση έχει pH = 7.
II. 20 mL υδατικού διαλύματος οξέος ΗΒ (Δ2) απαιτούν για πλήρη
εξουδετέρωση 20 mL υδατικού διαλύματος NaOH 0,1 M. To διάλυμα
που προκύπτει μετά την εξουδετέρωση έχει pH = 9.
III. Υδατικό διάλυμα Δ3 που περιέχει ΗΓ 0,1 Μ και NaΓ 0,1 M έχει pH = 8.
α) Να υπολογίσετε το pH του διαλύματος Δ1.
β) Να συγκρίνετε την ισχύ των οξέων ΗA, ΗΒ και ΗΓ.
γ) Σε 200 mL του διαλύματος Δ3 προσθέτουμε 200 mL υδατικού διαλύματος NaOH
που έχει pH = 13. Να υπολογίσετε το pH του διαλύματος Δ4 που προκύπτει.
Όλα τα διαλύματα έχουν θερμοκρασία 25 oC.
Δίνεται για το Η2Ο: Kw = 10–14. (απ.: pH = 10,5)
Δ4

17.54 Υδατικό διάλυμα Δ1 έχει όγκο 500 mL και περιέχει τα ασθενή οξέα ΗΑ και
ΗΒ με συγκεντρώσεις 0,1 Μ και 0,5 Μ αντίστοιχα. Στο διάλυμα Δ 1 προσθέτουμε 0,1 mol
από το άλας NaA, οπότε προκύπτει διάλυμα Δ2 όγκου 500 mL, στο οποίο βρέθηκε [B‾] =
5ּ10–5 M.
α) Να υπολογιστούν το pH του διαλύματος Δ2 και ο βαθμός ιοντισμού του ΗΑ στο
διάλυμα αυτό.
β) Ποιο από τα οξέα ΗΑ και ΗΒ είναι ισχυρότερο;
Δίνεται για το ΗΑ: Ka = 2ּ10–4. (απ.: α = 5∙10 )
ΗΑ
–4

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

219

17.55 α) Σε 20 mL υδατικού διαλύματος ΝΗ3 0,1 Μ προστίθεται νερό, οπότε το

pH του διαλύματος μεταβάλλεται κατά μια μονάδα. Να υπολογίσετε τον όγκο του νερού
που προστέθηκε.
β) Μέρος του αρχικού διαλύματος της ΝΗ3 αναμιγνύεται με υδατικό διάλυμα HCl
0,1 Μ, οπότε προκύπτει διάλυμα το pΗ του οποίου διαφέρει κατά δύο μονάδες από το pH
του αρχικού διαλύματος της NH3. Nα υπολογίσετε την αναλογία όγκων με την οποία
αναμίχθηκαν τα δύο διαλύματα.
Δίνεται για την ΝΗ3: Kb = 10–5. (απ.: V = 2V )NH3 HCl

17.56 Σε υδατικό διάλυμα οξέος ΗΑ (Δ) με pH = x εκτελέστηκαν δύο πειράματα:

I. Για την πλήρη εξουδετέρωση ορισμένου όγκου του διαλύματος Δ
καταναλώθηκε πενταπλάσιος όγκος υδατικού διαλύματος ΚΟΗ 0,002
Μ.
II. Όταν προστέθηκε στο διάλυμα Δ ποσότητα στερεού άλατος NaA,
χωρίς να μεταβληθεί ο όγκος του διαλύματος, το pH έμεινε αμετά-
βλητο.
α) Ποια είναι η συγκέντρωση του οξέος ΗΑ στο διάλυμα Δ και ποια η τιμή του x;
β) Πόσα mL νερού πρέπει να προσθέσουμε σε 20 mL του διαλύματος Δ, ώστε να
μεταβληθεί το pH του κατά δύο μονάδες;
γ) Σε 2 L του διαλύματος Δ διαβιβάζουμε 448 mL αέριας ΝΗ3, μετρημένα σε STP,
χωρίς να μεταβληθεί ο όγκος του διαλύματος. Να υπολογιστεί το pH του διαλύματος που
προκύπτει.
Δίνονται: για την ΝΗ3: Kb = 10–5, για το Η2Ο: Kw = 10–14.
(απ.: 1980 mL H2O, pH = 5,5)

17.57 α) Υδατικό διάλυμα οξέος ΗΑ (Δ1) έχει pH = 1. Σε 200 mL του διαλύματος

Δ1 προσθέτουμε νερό, οπότε προκύπτει διάλυμα όγκου 2 L, το οποίο έχει pH = 2. Να
εξηγήσετε αν το οξύ ΗΑ είναι ισχυρό ή ασθενές.
β) Υδατικό διάλυμα ΝΗ3 (Δ2) έχει περιεκτικότητα 0,17% w/v. Να υπολογίσετε το
pH του διαλύματος Δ2 και τον βαθμό ιοντισμού της ΝΗ3 στο διάλυμα Δ2.
γ) Με ποια αναλογία όγκων πρέπει να αναμίξουμε τα διαλύματα Δ 1 και Δ2, ώστε να
προκύψει διάλυμα Δ3 με pH = 9;
Δίνονται: για την ΝΗ3: Kb = 10–5, για το Η2Ο: Kw = 10–14.
[απ.: (α) ισχυρό, (β) pH = 11, (γ) V1/V2 = 1/2]

17.58 1 mol NaOH αντιδρά πλήρως με 1 L υδατικού διαλύματος που περιέχει 1

mol του οξέος ΗΑ και 1 mol ενός άλλου οξέος HB, οπότε εξουδετερώνεται το 25% της
ποσότητας του οξέος ΗΑ και το 75% της ποσότητα του οξέος ΗΒ.
Να υπολογιστούν:
α) Η συγκέντρωση των ιόντων Η3Ο+ στο διάλυμα που προκύπτει.
β) Η σταθερά ιοντισμού του οξέος ΗΒ.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

 220

Με την προσθήκη NaOH δε μεταβάλλεται ο όγκος του διαλύματος. Όλα τα

διαλύματα έχουν θερμοκρασία 25 oC.
Δίνεται για το ΗΑ: Ka = 10–5. –5
(απ.: K ΄= 9∙10 )
a

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ