CHEMIA

Obliczanie masy poszczególnych

składników roztworu (2 jednostki lekcyjne)
Znając stężenie procentowego roztworu oraz jego masę można obliczyć masę
substancji rozpuszczonej. Podobnie na podstawie informacji o stężeniu
procentowym roztworu i masie zawartej w nim substancji rozpuszczonej
potrafimy określić masę roztworu. Przy obliczeniach można korzystać zarówno
z odpowiedniej proporcji, jak i z odpowiednio przekształconego wzoru na
stężenie procentowe, które odpowiednio przekształcamy.

Wzory:
cp = ms/mr ⋅ 100%
ms = (cp ⋅ mr)/100%
%
mr= (ms/cp) ⋅ 100%
cp– stężenie procentowe
ms – masa substancji
mr– masa roztworu

Polecenie 1
Oblicz, ile siarczanu(VI) miedzi(II) znajduje się w 250 g wodnego roztworu tej
substancji o stężeniu 2%.

Rozwiązanie:
Wiemy, że:
cp= 2%
mr = 250 g

Zadanie to można rozwiązać na dwa sposoby – korzystając z wzoru na stężenie

procentowe (po jego przekształceniu) lub z proporcji.

Sposób I
Korzystamy z przekształconego wzoru na stężenie
procentowe, do którego wstawiamy odpowiednie
wartości liczbowe:
Sposób I
ms =( cp ⋅ mr)/100% = (2% ⋅ 250 g)/100% = 5 g

Sposób II
Układamy proporcję:
100 g—2 g
250 g— X g
Obliczamy niewiadomą (masę miedzi):
X = 250 g ⋅ 2g100 g= 5 g

Odpowiedź:
Masa siarczanu(VI) miedzi(II) w 250 g roztworu o stężeniu 2% wynosi 5 g.

Polecenie 2
Oblicz masę wodnego roztworu chlorku potasu o stężeniu 1%, w którym
znajduje się 1,5 g tej substancji. Podaj masę wody, która znajduje się w tym
roztworze.

Rozwiązanie
Wiemy, że:
cp= 1%
ms = 1,5 g

Zadanie to można rozwiązać, korzystając z przekształconego wzoru na stężenie

procentowe lub z proporcji.

Sposób I
Korzystamy z wzoru na stężenie procentowe, który odpowiednio
przekształcamy do postaci:
mr= (ms/cp) ⋅ 100%

Po wstawieniu odpowiednich liczb otrzymujemy wynik:

mr= (ms/cp) ⋅ 100% = (1,5 g/1% )⋅ 100% = 150 g

Sposób II
Układamy proporcję:
Sposób I
100 g — 1 g
X g — 1,5 g

Obliczamy niewiadomą (masę roztworu):

X = 1,5 g ⋅ 100g/1 g = 150 g
Znając masę roztworu i rozpuszczonej w niej substancji, łatwo policzymy masę
wody (rozpuszczalnika).

Korzystamy ze wzoru:
mr = mrozp. + ms

ms – masa substancji
mr – masa roztworu
mrozp.-masa wody

Po jego przekształceniu wstawiamy do równania dane liczbowe:

mrozp. = mr – ms = 150 g – 1,5 g = 148,5 g

Odpowiedź:
Roztwór chlorku potasu o stężeniu 1%, w którym znajduje się 1,5 g tej
substancji, ma masę 150 g, a zawarta w nim woda waży 148,5 g.

Przykład 3
Podaj masę wody zawartą w 1 % roztworze wiedząc, że rozpuszczono w nim 5
g NaOH.

Rozwiązanie:
Dane:
Cp= 1 %;
ms = 5 g.
Szukane:
mw = ?.

Obliczenia:

Sposób I
Obliczamy masę wody (mw).

1 g(s) -------------- 99 g(w) ⇒ z def. Cp wiemy, że w 100g 1% roztworu

znajduje się 1g substancji i 99g rozpuszczalnika (wody).

5 g(s) -------------- mw
----------------------------
5g • 99g = mw/1g
mw = 495 g

Sposób II

Obliczamy stężenie procentowe (Cp).

Cp = (ms/(ms+mw)) • 100% ⇒mw = ((ms • 100%)/Cp) - ms

mw = ((5• 100)/1) - 5 = 495

mw = ([g] • [%])/[%]) - [g]

mw = 495 g

Odpowiedź:
Masa wody zawarta w tym roztworze wynosi 495 g.

Słowniczek
stężenie procentowe roztworu - liczba gramów substancji rozpuszczonej
w 100 g roztworu (wyrażona w procentach)

Polecenie 1

Oblicz stężenie procentowe roztworu, którego 250 g zawiera 5 g chlorku sodu.

Wskaż prawidłową odpowiedź.

2,4%
 

50%

0,2%

2,0%

2,5%

Polecenie 2

Oblicz stężenie procentowe roztworu otrzymanego w wyniku rozpuszczenia 40

g cukru w 100 g wody. Wskaż prawidłową odpowiedź (wartość stężenia podano
z dokładnością do jednego miejsca po przecinku).

28,6%

3,5%

0,3%

60,0%

40,0%