Тоон систем

J-K флип-флоп
Лабораторийн ажил №10
Б.Нандинбилэг
МУИС-ХШУИС-Сүлжээний технологи
Улаанбаатар, Монгол
Email: bnandia2000@gmail.com
SiSi ID:18B1NUM2868

I. Онол
D флип-флоп нь гаралтыг зөвхөн клокын
идэвхитэй фронтын үед өөрчлөхийг
зөвшөөрдөг, фронтоор триггер хийдэг.
төхөөрөмж гэж үзсэн. D флип-флоп нь зарим
хэрэглээний хувьд хязгаардагдмал бөгөөд
зөвхөн set эсвэл reset хийж болдог.
Цаашилбал клокын импульсыг зайлуулахгүй
л бол лач хийдэггүй нь энэ төхөөрөмжийн
хэрэглээг хязгаарах нөхцөл нь юм. J-k флип-
флоп нь лач хийгдэж болох боловч
зөвшөөрөгдөөгүй оролтын төлөвтэй (R=1,
S=1) байдаг. Эдгээр асуудлын шийд нь J-k
флип-флоп юм. Энэ нь үндсэндээ S-R-ын
зөвшөөрөгдөөгүй гаралтын төлвийг нь toggle
гэж нэрлэх шинэ горимоор сольсон нэмэлт
логиктой клокжуулсан S-R флип-флопюм.
Toggle нь флип-флопыг
одоогийнхоо төлвийг түүний эсрэг төлвөөр
солиход хүргэдэг. Энэ нь гаражийн хаалга
автоматоор онгойлгогчийн ажиллагаатай
төстэй. Хэрэв хаалга онгорхой үед
товчлуурыг дарахад хаалга хаагдах болно.
Бусад үед энэ нь нээх болно.
J-k флип-флоп нь гурван үндсэн флип-
флопын хамгийн олон талын зориулалттай нь
юм. Флип флопын бүх хэрэглээнүүдийг D
эсвэл J-K флип-флопоор гүйцэлдүүлж болно.
Клокжуулсан S-R флип-флопыг ховор
хэрэглэдэг. Бөгөөд ихэвчлэн интеграл
схемийн доторх компонент болгон
хэрэглэдэг. Гурван флип-флопын үнэний
хүснэгтийг зураг 10.1-д харьцуулсан байна.
Логик гейтийн оролт гаралтанд
нөлөөлөхийн тулд тодорхой хугацааг
шаарддаг. Түгээлтийн хоцрох хугацаа гэж
нэрлэх энэ хугацаа нь тухайн логик бүлээс
хамаарна.
Фронтоор триггер хийх (төлвөө солих) нь
хэдийгээр илүүд үзэх арга боловч синхрон
шилжилтийг баталгаажуулах ганц арга биш
ю. Өөр нэг арга нь импульсээр триггер хийх
буюу Master-Slave флип-флопууд юм. Ийм
флип- флопуудад өгөгдөл нь клокийн урд
фронтоор slave руу орно. Энэ нь клок
импульс HIGH байх хугацааны туршид
оролтын өгөгдөл өөрчлөгдөхгүй байх нь маш
чухал бөгөөд эс тэгвээс master дахь өгөгдөл
өөрчлөгдөж болно. Зарчмын хувьд, ямар ч
флип-флоп импульсээр триггер хийхийг
хэрэглэж болно. Гэсэн ч практикт D флип-
флопууд зөвхөн фронтоор триггер хийхээр
хийгдсэн байдаг. флип-флопууд фронтоор
эсвэл импульсээр триггер хийгддэгийн аль
алинаар нь байдаг.
II. Гүйцэтгэх ажил
1. Импульсээр триггер хийдэг(төлвөө
сольдог) J-K флип-флоп.
Зураг 10.2а-д үзүүлсэн хэлхээг угсар. Гэрлэн
диодууд нь логик хянагчид ба гаралт LOW
үед асна. PRE1 ба CLR1 оролтуудын хувьд
идэвхигүй төлөв
(HIGH)–ийг сонго. J Оролтонд логик 1-ийг, K
оролтонд логик 0-ийг холбож ‘set’ горимыг
сонго. Клок LOW (идэвхигүй) байх үед PRE1
ба CLR1 оролтонд логик 0-ийг ээлжлэн өгч
тэдгээрийн үзүүлэх нөлөөг шалга. PRE1 ба
CLR1 оролтууд синхрон байна уу?, асинхрон
байна уу? Хэрэв PRE1 ба CLR1 нэгэн зэрэг
логик 0өгвөл яах вэ энэ шатанд хийсэн
ажиглалтаа дүгнэ.
 ажигла. “Toggle” горим дахь гаралтын бүтэн
үе
нь клокийн бүтэн үетэй адил биш байгааг бас
анхаар. Энэ нь 50%-ийн үетэй импульс
гаргах сайн арга байна.
- Клокийн өсөх фронтоор өгөгдлийг
дамжуулна.

CLR1 оролтонд 0-ийг өгөхөд

J-K флип-флоп CLK-д 1гц импульс өгсөн
үе

3. Зураг 2.5-д үзүүлсэн хэлхээг ажигла.

Үнэний хүснэгтийн мэдлэгээ
ашиглаад уг хэлхээ ямар үйлдэл хийхийг
урьдчилан хэл. Дараа нь хэлхээг угсарч
өөрийн таамагаа зөв эсэхийг шалга.

PRE1 болон CLR1 оролтонд нэгэн зэрэг 0-ийг

өгөхөд
-PRE’ CLR’ нь асинхрон оролтууд ба Логик 0
хоёуланд нь өгсөн үед гаралт 1 0 гэж
ээлжлэнэ.
2. PRE1 ба CLR1 оролтуудад логик 1 өг.
Клокын оролтонд 1Гц-ийн TTL түвшний
дохиог холбо. Клокын импульс болон
гаралтуудыг зэрэг харахын тулд Зураг10.2б-д Импульсээр тригер хийсэн байдал
үзүүлсэнээр генераторт гэрлэн диод нэмж
холбо. J ба K оролтуудын бүх дөрвөн
4. Импульсээр триггер хийдэг төлвөө
хувилбарыг шалгаж үз. Клокын импульс
сольдог флип-флопуудын дутагдалтай
болон гаралтуудыг зэрэг харахын тулд Зураг
тал нь клокийн импульсийн туршид
2.4 үзүүлсэнээр генераторт гэрлэн диод нэмж
өгөгдөл тогтмол хэвээр байх
холбо. J ба K оролтуудын бүх дөрвөн
шаардлага юм. Клок импульсийн явцад гарч
хувилбарыг шалгаж үз. Клокын аль фронтоор
ирсэн ямар нэгэн саад буюу шуугианы хаялга
өгөгдөл гаралт руу дамжуулагдаж байна вэ.
(spike) нь флип- флоп буруу гаралт гаргахад
“Toggle” горим дахь клокын давтамж нь
хүргэдэг. Үүнийг дараахь ажлаар туршиж
гаралтын давтамжтай ижил биш байгааг
үзүүл.
 a) Клокийн давтамжийг 0.1Гц хүртэл
маш удаан болго. J оролтонд HIGH, K
оролтонд LOW–г өг. Анхны клок
импульсийн дараа гаралт SET төлөвт хэвээр
байгаа.
- J=1 K=0 үед гаралт 1 ба иневерс нь 0
байна.
b) Клокийн индикатор асах үед K
оролтыг HIGH болгоод буцаагаад LOW
болго.
Энэ нь клок импульс HIGH үед тохиолдох
шуугианы хаялгыг дууриаж үүсгэж байгаа
явдал юм. Клок буцаж LOW болсон үед
гаралтын утгыг ажигла. Та K оролтон дээр
баригдсан шуугианыг харуулсан гаралтын
toggle- ийг харах ёстой. Энэ нь импульсээр
триггерхийдэг флип флопуудын
дутагдалтай талыг харуулж байна.
- Клокийн 1 үед К=1-0 гаралт 0-1 болж
green диод асна.
5. “toggle” горимын хэрэглээ нь зарим
тоолуурт тохиолддог. Каскадлан (залгуулан)
холбосон флип-флопууд нь ripple (асинхрон)
тоолуур гэж нэрлэгдэх хэлхээнд давтамжийн
хуваалт хийхэд ашиглагддаг. Зураг 2.6-д
7476-ийн доторх хоёр J- K флип-флоп
ашиглан хийсэн асинхрон тоолуурыг
харуулав хэлхээг угсарч Qа, Qв гаралтуудын
хувьд хугацааны диаграмм байгуул.
Хоёр J-K флип-флоп ашиглаж хийсэн
асинхрон тоолуур
III. Шалгах асуулт
1. а) Асинхрон ба синхрон оролтуудын
хоорондох ялгаа юу вэ?
- Асинхрон оролт нь хугацааны
хоцрогдол үзүүлдэг. Синхрон нь бүгд
зэрэг ажилдаг.
б) Фронтоор триггер хийгдэх, импульсээр
триггер хийгдэх хоёрын ялгаа юу вэ?
- Дамтамж нь өөрчлөгддөг ба
импульсээр триггер хийгдэх үед
клокийн импульс тогтмол байх
шаардлагатай болдог.
2. J-K флип-флопыг хэрхэн асинхроноор set
төлөвт оруулах вэ?
- Эхний флип-флопын Q гаралтыг
дараагийн флип-флопын J оролт
болон клокод, Q’-ийг K оролтонд
холбох.
3. Хэрэв J-K флип-флопын J болон K
оролтууд LOW бөгөөд PRE’ CLR нь HIGH
бол клок гаралтанд ямар нөлөө үзүүлэх вэ?
- J=K=0 бол лач хийгдэж өмнөх
төлөвөө хадгална.
4. Хэрэв шуугиан байгаа үед импульсээр
триггер хийгддэг JK флип-флоп хэрхэн буруу
гаралтын утга гаргахыг тайлбарла.
- Шуугиантай үед каскадалж J =1, K= 0
холбогдсон байхад шуугиан орж
ирснээр клок дохионы өсөх фронтод
өөрчлөлт орж өгөгдөл дамжуулалт
шуугианаас болж алдаатай болно
гэсэн үг юм.
5. Зураг 2.4-д үзүүлсэн хэлхээний улаан
гэрлэн диод асаж, ногоон гэрлэн диод
унтраастай,шар гэрлэн диод анивчиж байсан
гэе. Тэгвэл хэлхээний боломжит 3 алдааг ол.
- Оролт J г буруу газраас авсан
тохиолдол
- клокийн импульс шуугиантай үед
- PRE’, CLR’ уудад логик 1, 0 ийг
холбосон үед
6. Зураг 2.5-д үзүүлсэн хэлхээний ногоон
гэрлэн диод унтраастай, улаан гэрлэн диод
анивчиж байг. Хоёр дахь флип-флопын CLK
оролт дээр шалгахад клок импульсууд
байгааг зааж байсан. Тэгвэл энэ хэлхээнд
байж болох алдаа юу вэ?
- PRE’=0 CLR’=1 өгсөн үед алдаа гарч
болно.