‫به نام خدا‬

‫دبیر‪:‬آقای مطلق نژاد‬ ‫پایه‪ :‬یازدهم تجربی‬ ‫تهیه کننده ‪ :‬محمد امین خالداری‬

‫آزمایش ‪ 9‬کاوشگری‪ ،‬کتاب آزمایشگاه علوم تجربی(‪، )2‬پایه یازدهم‪ ،‬چگونه در مقیاس کوچک فلز استخراج کنیم؟‬

‫آزمایش را مطابق دستور کتاب انجام دهید ‪.‬‬

‫*می توانید زغال کبابی را پودر کرده و به عنوان پودر زغال از آن استفاده کنید ‪.‬‬

‫*الزم است برای انجام آزمایش از چراغ گاز با شعله ی آبی و با حداکثر حرارت )شعله ی تیز( استفاده کنید ‪.‬‬

‫*ابتدا اطراف و ته لوله را مطابق تصویر ‪1‬به آرامی حرارت داده و سپس به طور مستقیم لوله آزمایش را درست‬
‫در قسمت داغ شعله )فلش سرخ رنگ( قرار دهید تا مطابق تصویر ‪ 2‬مخلوط به یکباره سرخ رنگ شده و فلز‬
‫مس تشکیل شود ‪.‬‬

‫تصویر ‪ 1‬حرارت مالیم ابتدای آزمایش‪ ،‬تصویر ‪ 2‬حرارت مستقیم محتویات لوله آزمایش‬

‫تصویر ‪ 1‬حرارت مالیم ابتدای آزمایش‪ ،‬تصویر ‪ 2‬حرارت مستقیم محتویات لوله آزمایش‬

‫پس از سرد شدن محتویات لوله آزمایش‪ ،‬فلز سرخ رنگ مس تشکیل و در لوله آزمایش قابل مشاهده میشود‪.‬‬
 ‫تشکیل فلز مس در لوله آزمایش‬

‫در ادامه محتویات لوله آزمایش را پس از سرد شدن با آب و محلول رقیق هیدروکلریک اسید شستشو دهید تا‬

‫مس (‪ )II‬اکسیدِ واکنش نداده مطابق واکنش زیر‪ ،‬با هیدروکلریک اسید واکنش داده و حل شود و کربنهای‬
‫اضافی نیز سرریز شده و از مسِ تشکیل شده جدا شوند‪.‬‬

‫)‪CuO(s) + 2HCl (aq‬‬ ‫)‪CuCl2 (aq) + H2O (l‬‬

‫فلز مس تشکیل شده پس از شستن و خشک کردن‬

 ‫بنابراین وقتی واکنشدهنده ها با هم مخلوط میشوند به دلیل افزایش سطح تماس‪ ،‬برخوردهای موثر‬
‫(برخوردهایی که منجر به تولید فراورده میشود) بین آنها افزایش یافته و در نتیجه بازده واکنش افزایش مییابد‪.‬‬

‫نتیجه گیری‪ :‬از آنجا که کربن از مس فعالتر است میتواند اکسیژن را از مس‪ II‬اکسید دریافت‬
‫کرده و مس را آزاد کند‪ .‬از طرف دیگر وقتی واکنش دهندهها به خوبی با هم مخلوط شوند بازده‬
‫واکنش افزایش مییابد‪.‬‬
‫توسعه و کاربرد‬

‫‪. 1‬با توجه به نتایج آزمایش میتوان دریافت واکنشپذیری اتم کربن از اتم مس بیشتر است‪.‬‬

‫‪. 2‬فلزاتی که فعالیت شیمیایی آنها از کربن کمتر است نظیر آهن‪ ،‬سرب‪ ،‬روی و قلع‬

‫را میتوان با همین روش در آزمایشگاه استخراج کرد‪ .‬البته در بعضی موارد الزم است از‬

‫کمک ذوب استفاده شود‪.‬‬