ចលនាត្រង់

ថ្នា ក់ទី១០
ជំពូក១
មេរៀនទី១
វត្ថបុ ំណង
- សិស្សយល់នយិ មន័យបានច្បាស់លាស់។
- សិស្សយល់ និង ចេះប្រើប្រាស់រូបមន្តបានច្បាស់លាស់។
- សិស្សចេះបកស្រាយរូបមន្តបានច្បាស់លាស់។
- សិស្សចេះយករូបមន្តគណិតវិទ្យាមកអនុវត្តក្នុងរូបវិទ្យាបានច្បាស់លាស់។

មេកានិច(Mechanics): ជាវិទ្យាសាស្ត្រដែលសិក្សាអំពីកម្លា ំង និងអំពើរបស់វា។

គេចែកមេកានិចជាបីផ្នែកគឺ : ស៊ីនេម៉ា ទិច (Kinematics) ឌីណាមិច (Dynamics) និង ស្តា ទិច (Statics)។
- ស៊ីនេម៉ា ទិច គឺជាការសិក្សាតែចលនារបស់វត្ថុចល័ត ដោយមិនគិតពី បុព្វហេតុដែលធ្វើឲ្យវាមានចលនានោះឡើយ។
- ឌីណាមិច គឺជាការសិក្សាអំពីចលនាក្រោមអំពើនៃកម្លា ំង។
- ស្តា ទិច គឺជាការសិក្សាអំពីលំនឹង និងអំពើនៃកម្លា ំងលើវត្ថុ ដែលគ្មា នចលនា។

1. បំលាស់ទី (displacement) : ចល័តមួយផ្លា ស់ទីតាមអ័ក្ស ចេញពីទីតាំងដើម ទៅដល់ទីតាំងស្រេច ។

បំលាស់ទី (គិតម៉ូឌុលនិងទិសដៅ)

ចម្ងា យចរ : (គិតម៉ូឌុល តែមិនគិតទិសដៅ)

2. វ៉ិចទ័រល្បឿនមធ្យម : (average Velocity) ដែល

3. ល្បឿនមធ្យម :(average speed) នៃចល័តមួយ គឺជាផល ចែករវាងចំងាយចរសរុប នឹងរយៈពេលសរុប។

ដែល គិតជា ; គិតជា ; គិតជា

4. វ៉ិចទ័រល្បឿនខណៈ (instantaneous velocity) នៃវត្ថុចល័ត មួយគឺជា លីមីតនែផលចែក នៅពេល ខិតទៅរក ០។

5. ល្បឿនខណៈ គឺជាតម្លៃដាច់ខាតនៃវ៉ិចទ័រល្បឿនខណៈ ។
6. សំទុះមធ្យម (average acceleration)

ដែល
7. សំទុះខណៈ (instantaneous acceleration)

ឬ
8. សមីការស៊ីនេម៉ា ទិច ក្នុងចលនាអង្គធាតុតាមមួយវិមាត្រ
ចលនានៃអង្គធាតុមួយមានសំទុះថេរ ជាចលនាត្រង់ប្រែប្រួលស្មើ។
ក្នុងករណីនេះ សំទុះខណៈ និងសំទុះមធ្យម មានតម្លៃស្មើគ្នា ។

គេកំនត់ ។ ទីតាំងដើម និង

ល្បឿនដើម ហើយគេកំនត់ និង

- ល្បឿនមធ្យម :

នាំឲ្យ :

- សំទុះ (មានតម្លៃថេរ) :

នាំឲ្យ :
- ដោយសំទុះថេរ នោះល្បឿនប្រែប្រួលស្មើគេបាន

ល្បឿនមធ្យម :

នាំឲ្យ :

ដូចនេះ

- ទំនាកទំនងគ្មា នពេល : យើងមាន :

ជំនួស និង ⃗F
A

នាំឲ្យ :

ដូចនេះ
- សមីការសង្ខេបក្នុងចលនាត្រង់ប្រែប្រួលស្មើ

9. ទន្លា ក់សេរី :
ក. ករណីអង្គធាតុធ្លា ក់ចុះក្រោម :
  អាប់សស៊ី ពេល

 ល្បឿន

 សំទុះ

 ទំនាក់ទំនងគ្មា នពេល

បើ ;

 អាប់សស៊ី ពេល

 ល្បឿន

 ទំនាក់ទំនងគ្មា នពេល
ខ. ករណីវត្ថចោ
ុ លឡើងលើ :

 អាប់សស៊ី ពេល

 ល្បឿន

 ទំនាក់ទំនងគ្មា នពេល

លហាត់អនុវត្ត

1. ចំនុចវត្ថុមួយផ្លា ស់ទលើ
ី អ័ក្ស x’x ពីទីតាំង A មានអាប់ស៊ីស ដល់ទីតាំង B មានអាប់សស៊ី ។ គណនាបំលាស់ទី ។

2. ចំនុចវត្ថុមួយផ្លា ស់ទលើ
ី អ័ក្ស x’x ពីទីតាំង A ដល់ទីតាំង B មាន ចម្ងា យ និងត្រឡប់ក្រោយវិញពី B ដល់ C បាន ចម្ងា យ ។ គណនា

ចម្ងា យចរ d និងបំលាស់ទី

3. ចំនុចវត្ថុមួយផ្លា ស់ទលើ
ី អ័ក្ស x’x ពីទីតាំង A មានអាប់ស៊ីស ដល់ទីតាំង B មានអាប់សស៊ី គណនាបំលាស់ទី

4. ចំនុចវត្ថុមួយផ្លា ស់ទលើ
ី អ័ក្ស x’x ពីទីតាំង A ដល់ទីតាំង B មាន ចម្ងា យ និងត្រឡប់ក្រោយវិញពី B ដល់ C បានចម្ងា យ

។ គណនាចម្ងា យចរ d និង បំលាស់ទី រវាងទីតាំងដើមនិងទីតាំងស្រេច។

5. ចំនុចវត្ថុមួយផ្លា ស់ទលើ
ី អ័ក្ស x’x នៅខណៈ ចេញពីទីតាំង A មានអាប់ស៊ីស នៅខណៈ

ដល់ទីតាំង B មានអាប់ស៊ីស ។ គណនាវ៉ិចទ័រល្បឿនមធ្យមរបស់ចំនុចវត្ថុ ។

6. រថយន្តមួយបើកបរលើផ្លូវត្រង់មួយមានល្បឿន និងក្រោយរយៈពេល 10s មកវាឈប់ស្ងៀម។ គណនាសំទុះមធ្យម?

7. រថយន្តមួយចេញដំណើរពីល្បឿនសូន្យតាមផ្លូវត្រង់មួយ។ ក្រោយរយៈពេល 2s មករថយន្តមានល្បឿន 20m/s ។ គណនាសំទុះមធ្យមរបស់រថយន្ត?

8. ចំណុចវត្ថុមួយផ្លា ស់ទីដោយចលនាត្រង់លើអ័ក្ស មាន សមីការ ដែល គិតជ m និង គិតជា s។

ក. កំណត់ប្រភេទនៃចលនា និងគណនាសំទុះ?

ខ. គណនាល្បឿនខណៈ នៅខណៈ និង ។

គ. តើចល័តនៅត្រង់ទីតាំងណា ពេលល្បឿនវាស្មើសូន្យ។