Bab 3: Pentadbiran

Negeri-negeri Melayu
Bersekutu
3.1 Kekayaan Hasil Bumi di Perak, Selangor,
Negeri Sembilan dan Pahang
Pengenalan
Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang kaya dengan hasil bumi.
Hasil bumi ini diurus dengan baik sehingga menjadikan negeri tersebut
makmur.

Ini menyebabkan kuasa luar seperti Acheh, Belanda dan British untuk
menguasai negeri tersebut.

Contoh hasil bumi: bijih timah dan emas

Kekayaan Bijih Timah
Abad ke-15
Kaedah
perlombongan ini telah mula diusahakan di lembah sungai
tradisional
bijih timah dilombong bagi kegunaan tempatan dan
melombong,
perdagangan
iaitu
perlombongan dijalankan di bawah pengawasan pembesar
melampan
Melayu

Pembesar Melayu
memperoleh kawasan melalui surat tauliah daripada sultan
punca pendapatan utama mereka ialah perdagangan bijih
timah
sultan menerima bahagiannya daripada hasil perdagangan
tersebut
Abad ke-16 dan ke-17
Perak
terkenal dengan hasil bijih timah sejak zaman Kesultanan Perak
tertumpu di Sungai Perak dan anak sungai sekitar Kuala Kangsar dan
Kelian Intan
tahun 1616 - bijih timah mula dilombong

di Manjung dan Beruas
perlabuhan utama dalam penghasilan bijih timah dan sering dikunjungi
pedagang terutamanya Portugis
kekayaan dan kemakmuran menyebabkan Perak menjadi negeri
naungan Acheh
timah dijadikan bahan bernilai untuk mendapatkan perlindungan
Portugis bagi membebaskan Perak dari Acheh
Abad ke-18
Perak
pertengahan abad ke-18 - timah dikeluarkan oleh pelombong kecil
Melayu di kawasan Kerian, Kurau, Larut, Terong dan Beruas
Sultan Perak, Paduka Seri Sultan Muzaffar Shah memeterai perjanjian
penjualan timah dengan Belanda
akhir abad ke-18, kegiatan pengeluaran timah merosot akibat aktiviti
penyeledupan timah kepada pedagang British di Pulau Pinang melalui
Sungai Kurau
Selangor
Kekayaan bijih timah di Kuala Sungai Selangor menarik perhatian
pedagang ke Kuala Selangor
1790 - Sultan Ibrahim dan Belanda menandatangani perjanjian
penjualan hasil timah
Abad ke-19
Larut
perlombongan timah di Perak mencapai tahap penting pada 1840-an
Long Jaafar dan Ngah Ibrahim memajukan perlombongan timah di Klian
Pauh dan Klian Baru dengan membawa pelombong Cina
Ngah Ibrahim menjadikan Kuala Sepetang sebagai perlabuhan untuk
mengangkut timah ke Pulau Pinang
Lembah Kinta
akhir abad ke-19 - menjadi pengeluar utama timah dunia
perkembangan kegiatan perlombongan menyebabkan kemunculan
Gopeng, Ipoh, batu Gajah dan Kampar
1870-an - Sultan Ismail mengusaha dan memajukan kawasan
perlombongan baharu di Lembah Kinta dan menyebabkan kemunculan
Papan dan Pangkalan Peguh
Jugra
Sultan Abdul Samad (1857-1898) menjadikan Jugra sebagai pusat
pentadbiran Kesultanan Selangor
memainkan peranan penting sebelum pusat pentadiran berpindah
ke Klang
menjadi pusat pengutipan cukai bijih timah yang dibawa keluar melalui
Sungai Langat untuk dibawa ke perlabuhan Melaka

Kuala Lumpur
1860 - menjadi pusat pengeluaran timah yang penting
timah berjaya dilombong di Ampang. Kuala sungai pertemuan di antara
Sungai Klang dan Sungai Lumpur dijadikan pangkalan mengangkut
timah
Kejayaan tersebut mendorong ramai Melayu dan Cina mendirikan
pertempatan
Lukut

merupakan wilayah Kesultanan Selangor. Perlombongan timah mula

diusahakan oleh Raja Busu

1830-an - selepas kemangkatan Raja Busu, Raja Jumaat berjaya

menjadikan Lukut sebagai pusat perdagangan terkenal

1880 - Lukut diserahkan kepada daerah Sungai Ujong, Negeri

Sembilan melalui rundingan. Kajang, Semenyih dan Beranang yang
sebelumnya kawasan Sungai Ujong menjadi sebahagian Kesultanan
Selangor
Kekayaan Hasil Emas
perlombongan hasil emas di negeri-negeri
Melayu bertumpu pada jalur emas yang
sebahagian besarnya terdiri daripada Pahang

mengikut:
rekod negara China - emas menjadi
eksport utama Pahang sejak abad ke-13
catatan Portugis - pada abad ke-16,
emas yang dihasilkan di Pahang
diperdagangkan di Melaka. Ianya juga
digunakan sebagai hadiah kepada negeri
lain
 Kegiatan Perlombongan Emas di Pahang
Abad ke-16 dan Abad ke-17
Dijalankan oleh orang Melayu, Asli dan Lokasi perlombongan emas
Minangkabau di Pahang
Menggunakan kaedah mendulang dan Hulu Pahang, sekitar
melampan
Sungai Tembeling,
Abad ke-18
Sungai Jelai dan Sungai
kekayaan emas menarik kehadiran orang Cina
Semantan

dari Kelantan, Perak dan Negeri Sembilan

Raub
menggunakan kaedah melampan
Abad ke-19 Tui
Sultan Ahmad memberikan konsesi kepada Tersang
orang eropah untuk memajukan kegiatan Selinsing
perlombongan di Pahang Penjom
Pelombong eropah menggunakan kaedah Kechau
lombong dedah dan lombong bawah tanah Hulu Dong