დედამიწის და მთავრის კავშირი

აინშტაინი ცისფერი ცის გამოცანა რატომ არის ცა ლურჯი?.. არ არსებობს ისეთი

ადამიანი, რომელსაც ცხოვრებაში ერთხელ მაინც არ უფიქრია ამაზე.შუა საუკუნეები
ცდილობდნენ აეხსნათ ცის ფერის წარმოშობა. ზეციდან დედამიწამდე ნახვისა და
გაგების სიხარული ბუნების ულამაზესი საჩუქარია.

მთვარე — კოსმოსურ სივრცეში, ჩვენი ყველაზე ახლო თანამგზავრია და ერთადერთი

ციური სხეულია, რომელზეც ადამიანს ფეხის დადგმა შუძლია. მიუხედავად იმისა , რომ
მთვარე შორიდან ძალიან უბრალოდ მოჩანს, მას უამრავი საიდუმლო აქვს!

მთვარე — დედამიწის ერთადერთი ბუნებრივი თანამგზავრი და ჩვენთან უახლოესი

ციური სხეული. მზის სისტემის ერთ-ერთი უდიდესი ბუნებრივი თანამგზავრი , და
უდიდესი თანამგზავრებს შორის ზომის შეფარდებით იმ პლანეტასთან, რომლის
გარშემოც ისინი ბრუნავენ. პლანეტის უახლოესი თანამგზავრი მზესთან, ვინაიდან
მზესთან ყველაზე ახლოს მყოფი პლანეტები, მერკური და ვენერა, არ აქვთ
თანამგზავრები. მეორე ყველაზე კაშკაშა ობიექტი დედამიწის ცაზე მზის შემდეგ .
აგრეთვე, დღეს ცნობილი თანამგზავრების სიმკვრივეებს შორის, ის ამ მაჩვენებლით
მეორეა (იუპიტერის თანამგზავრ იოს შემდეგ). მას რაიმე ფორმალური სახელი გარდა
მთვარისა არ გააჩნია.მთვარის საშუალო სიშორე დედამიწიდან 384 000 კმ-ია. ხოლო
მისი დიამეტრი 3 476 კმ-ია.

ისტორია.

ამ დასკვნამდე კაცობრიობას მრავალი წელი დასჭირდა. პირველი ვარაუდები

ამბობდნენ, რომ ეს არის ყოვლისმხედველი ღმერთის თავი.

მთვარე აღელვებდათ უძველესი მოაზროვნეების გამოჩენამდე დიდი ხნით ადრე . მის

შესახებ ლეგენდები ჩამოყალიბდა, მთხრობელები ადიდებდნენ მას. ამავდროულად ,
ღამის ვარსკვლავის ქცევის მრავალი მახასიათებელი დაფიქსირდა . მაშინაც კი ,
ადამიანებმა დაიწყეს იმის გაგება, თუ როგორ არის გამოხატული მთვარის გავლენა
დედამიწაზე. მრავალი თვალსაზრისით, უძველესი მეცნიერებისთვის, ის გამოიხატა
ადამიანებისა და ცხოველების ქცევის გარკვეული ასპექტების მართვაში , ჯადოსნურ
რიტუალებზე ზემოქმედებით. თუმცა, მთვარე და მისი გავლენა განიხილებოდა არა
მხოლოდ ასტროლოგიის თვალსაზრისით. ასე რომ, უკვე ანტიკურ პერიოდში
შეინიშნებოდა ურთიერთობა მთვარის ციკლსა და ტალღებს შორის. უკვე მოგვიანებით
შეიქმნა მთვარის კალენდარი. მაგრამ უკვე პირდაპირი შეხება მოხდა აპოლონ 11
დახმარებიტთ.

«აპოლონ 11»-ის ასტრონავტები მთვარეზე 1969 წლის ივლისში დასხდნენ და მას

შემდეგ, იქ გამგზავრების მცდელობაც კი აღარ ყოფილა. «მთვარის მისიაზე », იმ
მომენტისთვის, 110 მილიარდი დოლარი უკვე დახარჯული იყო და ამერიკელებს
ყველაფერი ჰქონდათ საიმისოდ, რომ თანამგზავრზე ფრენები გაგრძელებულიყო და
უფრო მეტიც, – მისიის ფარგლებში, მთვარეზე ბაზების შექმნაც კი იგეგმებოდა ...

მაგრამ, უცბად, ყველაფერი შეაჩერეს. უფრო სწორედ, დაფინანსება შეწყდა და

პროექტი დაიხურა. როგორც დღეს NASA – ს წარმომადგენლები აცხადებენ, იმ დროს,
ასტრონავტებს განსაკუთრებული მომზადება გავლილი არ ჰქონიათ და მათ მხოლოდ
ის ევალებოდათ, რომ მთვარეზე დამსხდარიყვნენ და უკან დაბრუნებულიყვნენ – რაც
გააკეთეს კიდეც. ხოლო, მთვარის შემდგომი ათვისებისთვის, არც მოტივაცია
არსებობდა და არც ფინანსური შესაძლებლობა.ეს «მთვარის მისიის» შეჩერების
ოფიციალური ვერსიაა, თუმცა არსებობს არაოფიციალურიც. მაგ., ის, რომ გასული
საუკუნის 60-იან წლებში, ორი ზესახელმწიფო ერთმანეთს კოსმოსის ათვისებაში
ეჯიბრებოდა: ჯერ სსრ კავშირმა გაუშვა კოსმოსში პირველი ადამიანი , ხოლო როდესაც
ამერიკელი ასტრონავტები მთვარეზე დასხდნენ, – ანგარიში გათანაბრდა. გარდა
ამისა, არის კიდევ ერთი პოპულარული ვერსია, რომლის თანახმად, ამერიკელმა
ასტრონავტებმა მთვარეზე რამე ან ვინმე ნახეს და ამის გამო, იქ გამოჩენის სურვილი ,
თუ საშუალება აღარ ჰქონდათ.

ამჟამად, როგორც NASA, ისე როსკოსმოსი, მთვარის ზედაპირზე ბაზების შექმნას

გეგმავს. მაგრამ, ეს საქმე ძალიან ნელი ტემპებით მიდის. თან დიდ ფინანსურ ხარჯებს
უკავშირდება და უამრავი კვლევაა ჩასატარებელი.

ახლა კი, იმის შესახებ, ღირს, თუ არა, მთვარეზე დაბრუნება და მისი ათვისება? პასუხი
ამ კითხვაზე, ერთმნიშვნელოვნად, – დადებითია. მაგ., კომპიუტერების, პროცესორების
და სხვა ელექტრო მოწყობილობების საწარმოებლად, გამოიყენება ლითონები ,
რომლებიც დედამიწაზე იშვიათი წიაღისეულის კატეგორიას განეკუთვნება , ხოლო
მთვარეზე, ეს ლითონები დეფიციტს არ წარმოადგენს.

ასე, რომ, თუ დავფიქრდებით, მთვარიდან ლითონის ჩამოტანა, ბევრად უფრო

მომგებიანი უნდა იყოს, ვიდრე თავის დროზე, სანელებლების გამო, მოწყობილი
საზღვაო ექსპედიციები.

ХХ საუკუნეში მთვარის კვლევა ახალ დონეზე გადავიდა – ადამიანმა პირველად

დააბიჯა ფეხი მის ზედაპირზე. აღებული იქნა გრუნტის სინჯები, ანალიზი გაუკეთდა მის
ტექტონიკურ სტრუქტურას და ატმოსფეროს ნარჩენს, გაიხსნა ახალი, აქამდე უცნობი
ფაქტები, რომელსაც დამაჯერებელი სამეცნიერო ახსნა დღემდე არ აქვს... და
წინასწარმა მონაცემებმა იმიზე მეტი კითხვა გააჩინა, ვიდრე პასუხი .

რამდენი ადამიანი იყო მთვარეზე

მთლიანობაში 12, თუ არ ჩავთვლით მათ, ვინც მთვარის ორბიტაზე იყო. ამერიკელებმა

მთვარეზე 11 პროფესიონალი ასტრონავტი და ერთი გეოლოგი - ჰარისონ შმიდტი
გადასვეს. კიდევ 13 ადამიანი მთვარეზე არ დაშვებულა, მაგრამ მის ორბიტამდე
მიაღწია, ამასთან ერთ-ერთი მთვარისკენ ორჯერ გაფრინდა და მასზე არცერთხელ
ფეხი არ დაუდგამს. ასტრონავტი ჯეიმს ლოველი თავდაპირველად ისტორიაში
პირველ საპილოტე ფრენაში მონაწილეობდა ხომალდზე „აპოლონი 8“, შემდეგ იყო
ხომალდის „აპოლონი 13“ მეთაური და მის ზედაპირზე უნდა გადასულიყო, მაგრამ
პლანეტაზე დაშვება ხომალდზე ავარიის გამო გააუქმეს, სამაგიეროდ ამ ავარიის გამო
„აპოლონი“ დედამიწიდან 400 კილომეტრის დაშორებით გაფრინდა. მაგრამ
ლოველის ეკიპაჟზე შორს დედამიწისგან, ჯერ არავინ გაფრენილა .

მითები და ისტორიები მთავრის წარმოშობაზე

მეცნიერთა მიერ შემოთავაზებული მთავარი ვერსიით, მთვარე გაჩნდა დედამიწის სხვა

პლანეტასთან შეჯახების გამო. ამ კატაკლიზმის ფრაგმენტები ჩვენი ბუნებრივი
თანამგზავრი გახდა. ამის გამო შეიცვალა მიდრეკილების ხარისხი დედამიწის ღერძი .
ამის გამო გაჩნდა სეზონების შეცვლა, რაც იმას ნიშნავს, რომ შესაძლებლობები
უკეთესი განვითარება, ცხოვრება და ევოლუციის მიმდინარეობა.

წარსულში, როდესაც მთვარე უფრო ახლოს იყო, მოქცევა უფრო მაღალი იყო, ვიდრე
დღეს არის. დაბადებისას მთვარე 10-ჯერ უფრო ახლოს იყო, ხოლო მოქცევა 1000-ჯერ
უფრო მაღალი.
მითები მთვარის წარმოშობაზე (კავკასიის რეგიონი)

საქართელო – სჯეროდათ, რომ ზოგჯერ ღამის მნათობს, გველეშაპი ყლაპავს და

სწორედ ამ დროს ხდება მთვარის დაბნელება. ეს დიდხანს არ გრძელდება . ამ
გველეშაპმა ოდესღაც ამირანი ჩაყლაპა, მაგრამ გმირმა ოქროს დანით ფერდი
გაუფატრა და გამოვიდა. სწორედ ამ პირშეუკრავი იარიდან გამოდის ხოლმე მთვარეც
სდა შეუფერხებლად განაგრძობს თავის გზას ცაზე.

მთიანეთი – ერთხელ შვილის ანცობით გაბრაზებულმა დედამ, ცომიანი ხელი ურჩ

ბავშვს სახეში სტკიცა. ასე გაჩნდა მთვარეზე ლაქები

აფხაზეთი – ამრა (მზე/ქალი),ამზა (მთვარე/კაცი). ამრა და ამზა ცოლ-ქმარნი არიან.

ამზას ყავს ბოროტი/ეშმაკი და რომელიც მოზდევს მას და ჭამს. ამ დროს ჩნდება ამრა
და იხსნის ამზას. 15 და ჭამს ამზას ხოლო შემდეგი 15 დღე ამრა აცოცხლებს მას. ახალი
მთავრისა და სავსე მთვარის ციკლი ასე მიიჩნეოდა.

ჩეჩნურ მითოლოგიაში გელა მზეს აღნიშნავს

ბონუს მითი – მშვენიერ ქალიშვილს მისდევდა მასზე შეყვარებული სახელგანთქმული

ოსტატი-მჭედელი, რომელმაც არ იცოდა, რომ ეს ქალიშვილი მისი და იყო: იგი მას
გავარვარებული ოქროს კომბლით მისდევდა მანამდე, ვიდრე ორივენი არ მოკვდნენ.
კომბლის ნაპერწკლები ვარსკვლავებად გადაიქცნენ, ჭაბუკი – მზედ, ხოლო
ქალიშვილი – მთვარედ. დღემდე ჭაბუკი (მზე) ცდილობს დაეწიოს ცაზე მის
შეყვარებულს (მთვარეს).

მითები სხვა კულტურებში

იქსელი/მაიას ტომი – მთვარის ქალღმერთი, ნაყოფიერების ქალღმერთი. აქაც მზის

ღმერთის კნიჩ აჰაუს საყვარელი და მრავალი ბლა ბლა ბლა 🙂 .

ტექსისტეკატლ/აცტეკები – მითის მიხედვით სამყაროს მეხუთე ეპოქის დასაწყისში

ტექსისტეკატლი დაეთანხმა რომ მაცხონებელ ცეცხლში ჩამხტარიყო და ახალ მზედ
გარდაქმნილიყო, მაგრამ ბოლო მომენტში შეეშინდა და მას ნანაუაცინმა (ჩათლახობის
ღმერთი) დაასწრო და გახდა მზე, ანუ ტონატიუ. შერცხვენილი ტექსისტეკატლი უკან
გაეკიდა მაგრამ ცეცხლს ძალა არ ეყო და მთვარედ ანუ მეცტალიდ იქცა.

არაბული მითოლოგიაში მთვარე სიზმრების ღმერთია.

მთვარის წარმოშობის თეორიები.

არსებობს რამდენიმე ჰიპოთეზა, რომელიც მის არსებობას ხსნის, თუმცა მათ შორის
ძირითადი, მხოლოდ სამია:

პირველი თეორიის მიხედვით — დედამიწა და მთვარე, მზის სისტემის პლანეტების

ფორმირების ადრეულ სტადიაზე, ერთიანი აირ-მტვრიანი ღრუბლისგან,
ერთდროულად შეიქმნა.

მეორე თეორიის მიხედვით, დედამიწამ მთვარე საკუთარი გრავიტაციული ველის

საშუალებით მიიტაცა, როდესაც ეს უკანასკნელი გალაქტიკაში გადაადგილდებოდა .

რაც შეეხება მესამე თეორიას —დაახლოვებით 4,5-4,8 მილიარდი წლის წინ, მზის
სისტემა, ჯერ კიდევ ახალგაზრდა, საკმოდ საშიშ ადგილს წარმოადგენდა . იმ ეპიზოდში
რომელსაც ჩვენ ახლა განვიხილათ მზის სისტემის მთავარი პლანეტები, იუპიტერი ,
სატურნი, ნეპტუნი, ურანი უკვე ჩამოყალიბებულია და ისინი სტაბილური ორბიტის
მოპოვებას ცდილობენ. ხოლო მზის სისტემის შიდაა არეებში დიდი არეულობაა . ამ
მომენტისთვის ოცამდე პროტოპლანეტარული წარმონაქმნი ცდილობს გზა გაიკვალოს
და ადგილი მოიპოვოს ამ დაბნეულობაში. ხშირია პლანეტათა შეჯახბები და ორბიტათა
ცვლა. ერთ ერთი ასეთი პლანეტა პროტო დედამიწაა, რომლის ქერქი ჯერ კიდევ არ
გამყარებულა და წინარე, მრავალი შეჯახებისგან მიღებული იმპულსის ხარჯზე ძალიან
სწრაფად დაახლოვებით 8 საათში ერთხელ ამთავრებს ღერძის გარშემო მობრუნებას.
უდიდესი კოსმოსური კატასტროფის შმდეგ, ჩვენი პლანეტა სხვა ციურ სხეულს შეეჯახა
და ამის შედეგად წარმოქმნილი ნამსხვრევებისგან, მოხდა როგორც დედამიწის , ისე
მთვარის საბოლოო ფორმირება. სხვადასხვა კვლევის შედეგი მოწმობს, რომ ყველაზე
ახლოს სიმართლესთან, სწორედ კოსმოსური კატასტროფის ჰიპოთეზა არის. ყოველ
შემთხვევაში, ფაქტების უმრავლესობა სწორედ ამაზე მიუთითებს. გარდა ამისა ,
პლანეტის ტექტონიკური ფილების ანალიზის შემდეგ, გეოლოგები იმ დასკვნამდე
მივიდნენ, რომ მთვარე, შორეულ წარსულში, დედამიწის ნაწილი უნდა ყოფილიყო.

ფიზიკური მახასიათებლები

სიმძიმის ძალის აჩქარება უფრო ნაკლებია (6-ჯერ) მთვარის ზედაპირზე , ვიდრე

დედამიწაზე, მიზიდულობის ძალის სიმცირის გამო მთვარეს არ შეუძლია
ატმოსფეროსა და თავისუფალ მდგომარეობაში მყოფი წყლის შენარჩუნება . დღისით
მთვარის ზედაპირის ტემპერატურა 110°C აღწევს, ღამით კი ეცემა -120°C-მდე.
ზედაპირულ ფენას ახასიათებს ძალიან სუსტი თბოგამტარობა, რის გამოც
ტემპერატურის ასეთი მკვეთრი რყევა იგრძნობა მხოლოდ რამდენიმე დმ სიღრმემდე .
„აპოლონის“ მისიის ასტრონავტები მას აღწერდნენ „ჭუჭყიანი ქვიშის“ ფრად, „ღია
ნაცრისფრად“ ან ყავისფრად. მსგავსი ფერებია ფოტოებზეც, რომელიც წელს ჩინურმა
აპარატმა გადაიღო. ეს მთვარის ალბედოსთან თანხვედრაშია : ის მზის სინათლის
მხოლოდ 3-12%-ს ასახავს - რაც სველიდან მშრალ ასფალტამდე დიაპაზონია.
ორბიტიდან მთვარე უფრო კაშკაშა ჩანს და ადგილებში ცისფერიც დაჰკრავს . ქვებს ,
რომლებიც ასტრონავტებმა მთვარიდან ჩამოტანეს, სხვადასხვა ელფერი დაჰკრავს .

მთვარეზე გვხვდება სხვადასხვა სიდიდისა და ფორმის ბნელი ლაქები ანუ „ზღვები “ და

მრავალრიცხოვანი რგოლისებრი მთები, რომლებსაც ცირკებსა და კრატერებს
უწოდებენ. ლაქები სინამდვილეში გლუვი ზედაპირის მქონე დაცემული, ვრცელი
არეებია. ცირკები და კრატერები აღმოაჩინა გალილეო გალილეიმ. 1959 წელს
საბჭოთა კოსმოსური ხომალდ „ლუნა-3“-ის მიერ კაცობრიობის ისტორიაში პირველად
გადაღებულმა მთვარის უკანა მხარის სურათებმა გვიჩვენა , რომ უხილავი
ნახევარსფერო განსხვავდება ხილულისაგან კრატერთა სიმრავლითა და ზღვების
ნაკლებობით.მთვარის უკანა მხარის ერთ-ერთ კრატერს ეწოდა ვაშაკიძე — ქართველი
ასტროფიზიკოსის მ. ვაშაკიძის სახელი.

მთვარის ფაზები

როდესაც მთვარე დედამიწის გარშემო ბრუნავს, დედამიწიდან მთვარის მხოლოდ

მზით განათებული მხარის სხვადასხვა ნაწილები ჩანს. მთვარის ფორმა თხელი
ნამგლის ფორმიდან, დისკოს ფორმამდე იმატებს, შემდეგ კი ისევ იკლებს. ძირითადად
განირჩევა მთვარის ოთხი ფაზა: ახალი მთვარე, პირველი მეოთხედი, სავსე მთვარე და
უკანასკნელი მეოთხედი. მთელი ეს ციკლი დედამიწის 29,5 დღე-ღამეს
მოიცავს.ოდესღაც მთვარე თავისუფლად ბრუნავდა, მაგრამ დედამიწის ზემოქმედებით
სინქრონიზება მოხდა: ახლა მთვარე თავისი ღერძის გარშემო ერთი ბრუნვისთვის
დედამიწის გარშემოც ერთხელ ტრიალდება. სწორედ ამიტომ ვხედავთ მის მხოლოდ
ერთ მხარეს.
თანამგზავრის პლანეტასთან სინქრონიზება ნორმაა. იშვიათი მოვლენა სწორედ
თანამგზავრის უნარია შეინარჩუნოს ბრუნვის თავისუფლება. მზის სისტემაში მხოლოდ
ორი „თავისუფალი“ მსხვილი თანამგზავრია (100 კილომეტრზე მეტი რადიუსით) -
ჰიპერიონი და ფება სატურნის სისტემიდან.

მთვარის გავლენა დედამიწაზე

უხსოვარი დროიდან დედამიწის ეს ბუნებრივი თანამგზავრი იზიდავდა არა მხოლოდ

ხედებს, არამედ მთელს მსოფლიოში ადამიანების აზრებს. ვიღაცამ მთვარეს
ქალღმერთი უწოდა და მისტიკური ძალით დააჯილდოვა, ვიღაც კი ცდილობდა ეპოვა
მექანიკრი კავშირი ამ ასტრონომიულ სხეულსა და ჩვენს მშობლიურ პლანეტაზე
მიმდინარე პროცესებს შორის.გავლენას ახდენს დედამიწის ფორმაზე , ისევე , როგორც
ცვლის ჩვენი პლანეტის ბრუნვის ღერძს;ანელებს დედამიწის ბრუნვას;იწვევს
აკვიატებას;მონაწილეობს დედამიწის განათებაში.

ადრე ხალხისჯეროდა, რომ ჩვენი თანამგზავრს აქვს მისტიკური ძალავინ

"ხელმძღვანელობს" ყოველდღიური ცხოვრებისპირი. თუმცა, ეს დრო დიდი ხანია
დავიწყებაშია ჩაძირული და ახლა, მეცნიერების წყალობით , ადამიანი არ
ადანაშაულებს მთვარეს წარუმატებლობაში და არ აქებს მას. Მაგრამ მაინც, ამ სხეულის
გავლენა ჩვენს პლანეტაზე საკმაოდ მნიშვნელოვანია და ორივეს შეესაბამება
ფიზიკური კანონები, Ისე მექანიკის კანონები. მისი მთავარი მახასიათებელია სიჩქარე
ღერძული როტაციათითქმის იდენტურია ჩვენი პლანეტის, ასე რომ ჩვენი თვალები მის
მხოლოდ ერთ მხარეს ხედავენ.

ჩვენი თანამგზავრის მასა იმდენად დიდია, რომ გრავიტაციული ძალები იწვევს

ცვალებადობას და ნაკადს და ასევე ოდნავ შეცვალეთ ჩვენი პლანეტის ფორმა .
სინამდვილეში, ეს არის ერთადერთი სატელიტური გავლენა, რომელსაც მეცნიერება
ადასტურებს.პოპულარული რწმენის საწინააღმდეგოდ, დედამიწაზე მოქცევა
გამოწვეულია არა იმდენად მთვარის გრავიტაციით, არამედ ცვლილებებიმთვარის
გრავიტაციაში.მთვარე წარმოქმნის დინებასყველამ იცის, საიდან გაჩნდა ეს ორი
ფენომენი. მთვარიდან. მთვარე იზიდავს წყალს, რითაც ქმნის მოქცევის ტალღას.
მაგრამ ამას გარდა, დედამიწისა და მთვარის ურთიერთმიზიდულობიდან გამოდის ე.წ
ცენტრიდანული ძალაპლანეტის მოპირდაპირე ბოლოდან წყლის ამაღლება . ეს
იმიტომ ხდება, რომ მთვარე და დედამიწა ბრუნავს გარშემო საერთო
ცენტრიგრავიტაცია.მთვარის გრავიტაცია ყველაზე ძლიერად მოქმედებს მის
პირდაპირ ოკეანეზე, ნაკლებად ძლიერად დედამიწის ცენტრზე და ყველაზე ნაკლებად
მის უკან ოკეანეზე...ამგვარად, ოკეანეები ადიდება ორი მიმართულებით: ერთის მხრივ ,
იმიტომ, რომ წყალი მოშორებულია დედამიწიდან; მეორეს მხრივ, რადგან დედამიწა
წყლიდან მოძრაობს.როდესაც დედამიწა ბრუნავს თავის ღერძზე ყოველ 24 საათში ,
ორი მოქცევა მოძრაობს ოკეანეებში, რაც ქმნის დღეში ორ მოქცევას თითოეულ
წერტილში.ფაქტობრივად, მთვარის გრავიტაცია უბიძგებს მოქცევის გამონაყარებს . ეს
მოქმედება „ანელებს“ დედამიწის ბრუნვას. მთვარე რეაგირებს დედამიწიდან უკან
დახევით.დიდი ადრონული კოლაიდერი ჟენევის მახლობლად აფიქსირებს გაჭიმვასა
და შეკუმშვას დღეში ორჯერ, როდესაც მთვარე იჭიმება და შეკუმშავს 27 კილომეტრიან
„ატომის ამაჩქარებლის“ რგოლს.მთვარე ქმნის „მოქცევებს“ მთებში ისევე, როგორც
წყალში, თუმცა უფრო მცირე ზომის მთების სიმკაცრის გამო. ასეთმა მოქცევამ
შეიძლება ხელი შეუწყოს მიწისძვრებს.

როგორც ხედავთ, მთვარე აკონტროლებს ბევრ პროცესს დედამიწაზე და მისი გავლენა

უდაოა.ეს საკითხი ყოვლისმომცველად უნდა განიხილებოდეს, რადგან მთვარე
ნამდვილად აქვს ფართო არჩევანიგავლენა ჩვენს პლანეტაზე. პირველი და ყველაზე
აშკარა - გრავიტაციული ურთიერთქმედება , რომლის შესახებაც უმეტესობა ირიბად
სწავლობს სკოლის სკამიროგორც აკვა და ნაკადების შესწავლის ნაწილი. როგორც
უმეტესობადედამიწა დაფარული წყლის მასები , ზუსტად ოკეანეები გრძნობენ ამ
ძალასყველაზე. რაც უფრო ახლოს არის ორი ციური სხეული ერთმანეთთან
კონკრეტულ მომენტში, მით უფრო ძლიერი გრავიტაცია მოქმედებს პლანეტაზე
დედამიწაზე, რაც დადასტურდა კიდეც.

რა არის გრავიტაცია?

რატომ ეშვებით მიწაზე, როცა კოსმოსში ცურვის ნაცვლად ხტებით? რატომ ცვივა
ნივთები მათი ჩამოგდებისას? პასუხი არის მიზიდულობის უხილავი ძალა, რომელიც
უბიძგებს ობიექტებს ერთმანეთისკენ. დედამიწის გრავიტაცია არის ის , რაც გიჭერს
ადგილზე და აქცევს ნივთებს.

ყველაფერს, რასაც მასა აქვს, აქვს გრავიტაცია. მიზიდულობის ძალა დამოკიდებულია

ორ ფაქტორზე: ობიექტების მასაზე და მათ შორის მანძილზე. თუ ქვას და ბუმბულს
აიღებ, ერთი სიმაღლიდან გაუშვი, ორივე საგანი მიწაზე დაეცემა. მძიმე ქვა უფრო
სწრაფად დაეცემა, ვიდრე ბუმბული. ბუმბული მაინც დაკიდება ჰაერში , რადგან უფრო
მსუბუქია. უფრო მეტი მასის მქონე ობიექტებს აქვთ მიზიდულობის უფრო დიდი ძალა ,
რომელიც სუსტდება მანძილის მატებასთან ერთად: რაც უფრო ახლოს არიან
ობიექტები ერთმანეთთან, მით უფრო ძლიერია მათი გრავიტაციული მიზიდულობა .

ისააკ ნიუტონი ამ საკითხით ჯერ კიდევ 1686 წელს დაინტერესდა და მივიდა

დასკვნამდე, რომ გრავიტაცია არის მიმზიდველი ძალა, რომელიც არსებობს ყველა
ობიექტს შორის. მან გააცნობიერა, რომ იგივე ძალა, რომელიც იწვევს ვაშლის მიწაზე
დაცემას, არის მის ორბიტაზე. სინამდვილეში, დედამიწის მიზიდულობის ძალა იწვევს
მთვარე მისი სწორი გზიდან ყოველ წამში დაახლოებით ერთი მილიმეტრით
გადახვევას დედამიწის გარშემო ბრუნვისას (სურათი 1). ნიუტონის გრავიტაციის
უნივერსალური კანონი არის ყველა დროის ერთ-ერთი უდიდესი მეცნიერული
აღმოჩენა.

ისააკ ნიუტონმა გამოაქვეყნა თავისი აღმოჩენები გრავიტაციისა და ციური სხეულების

მოძრაობის შესახებ 1687 წელს, თავის ცნობილ ნაშრომში " მათემატიკური დასაწყისი".
ზოგიერთმა მკითხველმა სწრაფად დაასკვნა, რომ ნიუტონის სამყარო ღმერთს
ადგილი არ დაუტოვებია, რადგან ახლა ყველაფრის ახსნა შესაძლებელია
განტოლებებით. მაგრამ ნიუტონი საერთოდ არ ფიქრობდა ასე, როგორც მან თქვა ამ
ცნობილი ნაწარმოების მეორე გამოცემაში:

"ჩვენი ულამაზესი მზის სისტემა, პლანეტები და კომეტები შეიძლება იყოს მხოლოდ

ჭკვიანი და ძლიერი არსების გეგმისა და ბატონობის შედეგი ."

ისააკ ნიუტონი არ იყო მხოლოდ მეცნიერი. მეცნიერების გარდა, მან თითქმის მთელი
ცხოვრება მიუძღვნა ბიბლიის შესწავლას. მისი საყვარელი ბიბლიური წიგნები იყო
დანიელი და გამოცხადება, რომლებიც აღწერს ღვთის გეგმებს მომავლის შესახებ .
სინამდვილეში, ნიუტონმა დაწერა უფრო მეტი თეოლოგიური ნაშრომი, ვიდრე
სამეცნიერო.

გრავიტაცია არის „სიმები“, რომელიც აკავებს ობიექტებს ორბიტაზე .

მთვარის ორბიტის ილუსტრაცია არ არის შედგენილი მასშტაბით. ყოველ წამში მთვარე

მოძრაობს დაახლოებით 1 კმ-ით. ამ მანძილზე, ის გადაიხრება სწორი გზიდან
დაახლოებით 1 მმ-ით - ეს გამოწვეულია დედამიწის გრავიტაციული მიზიდულობით
(დატეხილი ხაზი). როგორც ჩანს, მთვარე მუდმივად ჩამორჩება (ან ირგვლივ)
დედამიწას, ისევე როგორც მზის გარშემო პლანეტები ეცემა.

გრავიტაცია არის ბუნების ოთხი ფუნდამენტური ძალიდან ერთ-ერთი :გრავიტაციული ,

ელექტრომაგნიტური, სუსტი ბირთვული დაძლიერი ბირთვულ. .გაითვალისწინეთ, რომ
ოთხი ძალიდან ეს ძალა ყველაზე სუსტია და მაინც დომინანტია დიდ კოსმოსურ
ობიექტებთან შედარებით. როგორც ნიუტონმა აჩვენა,მიზიდულობის ძალა ნებისმიერ
ორ მასას შორის უფრო და უფრო მცირდება, რადგან მათ შორის მანძილი უფრო და
უფრო დიდი ხდება, მაგრამ ის ბოლომდე არასოდეს აღწევს ნულს ;

ამიტომ, მთელ სამყაროში ყველა ნაწილაკი რეალურად იზიდავს ყველა სხვა

ნაწილაკს. სუსტი და ძლიერი ბირთვული ძალებისგან განსხვავებით, მიზიდულობის
ძალა შორ მანძილზეა (ცხრილი 1). მაგნიტური ძალა და ელექტრული
ურთიერთქმედების ძალა ასევე არის შორ მანძილზე მოქმედი ძალები, მაგრამ
გრავიტაცია უნიკალურია იმით, რომ ის არის როგორც შორ მანძილზე , ასევე
ყოველთვის მიმზიდველი, რაც ნიშნავს, რომ ის ვერასოდეს ამოიწურება
(ელექტრომაგნეტიზმისგან განსხვავებით, რომელშიც ძალებს შეუძლიათ მიიზიდონ ან
მოგერიება).

1849 წელს დიდი კრეაციონისტი მეცნიერის მაიკლ ფარადეიდან დაწყებული ,

ფიზიკოსები გამუდმებით ეძებდნენ ფარულ კავშირს მიზიდულობის ძალასა და
ელექტრომაგნიტური ძალის ძალას შორის. ამჟამად მეცნიერები ცდილობენ
გააერთიანონ ოთხივე ფუნდამენტური ძალა ერთ განტოლებაში ან ეგრეთ წოდებულ
„ყველაფრის თეორიაში“, მაგრამ, უშედეგოდ! გრავიტაცია რჩება ყველაზე იდუმალ და
ნაკლებად გაგებულ ძალად.

გრავიტაცია ვერანაირად ვერ დაიფარება. როგორიც არ უნდა იყოს ბარიერის

შემადგენლობა, ის არ ახდენს გავლენას ორ განცალკევებულ ობიექტს შორის
მიზიდულობაზე. ეს ნიშნავს, რომ ლაბორატორიაში შეუძლებელია სიმძიმის
საწინააღმდეგო კამერის შექმნა. მიზიდულობის ძალა არ არის დამოკიდებული
ობიექტების ქიმიურ შემადგენლობაზე, არამედ დამოკიდებულია მათ მასაზე , რომელიც
ჩვენთვის ცნობილია როგორც წონა (ობიექტზე მიზიდულობის ძალა უდრის ამ საგნის
წონას - რაც უფრო დიდია მასა, მით მეტია ძალა ან წონა.) შუშის, ტყვიის, ყინულის ან
თუნდაც სტიროქაფის ბლოკები, რომლებსაც აქვთ იგივე მასა, განიცდიან (და
ახორციელებენ) იმავე გრავიტაციულ ძალას. ეს მონაცემები ექსპერიმენტების დროს
იქნა მიღებული და მეცნიერებმა ჯერ კიდევ არ იციან, როგორ შეიძლება მათი
თეორიული ახსნა.

მსოფლიო მიზიდულობის კანონი აღწერს გრავიტაციულ ურთიერთქმედებას სხეულებს

შორის. ამ კანონის ავტორი ისააკ ნიუტონია. იგი უდიდესი გერმანელი ასტრონომისა
და მათემატიკოსის იოჰან კეპლერის კანონებს ეყრდნობოდა.

ნიუტონის გრავიტაცია

1687 წელს ნიუტონმა საფუძველი ჩაუყარა ციურ მექანიკას, რომელიც სწავლობს

სხეულების მოძრაობას ცარიელ სივრცეში. მან გამოთვალა დედამიწაზე მთვარის
გრავიტაციული ძალა. ფორმულის მიხედვით, ეს ძალა პირდაპირ დამოკიდებულია მათ
მასაზე და ობიექტებს შორის მანძილზე.

F = (G m1 m2)/r2

გრავიტაციული მუდმივი G=6,67*10-11

ეს განტოლება გვიჩვენებს, რომ გრავიტაცია მცირდება, როდესაც მანძილი , r, ორ

ობიექტს შორის იზრდება, მაგრამ ბოლომდე არასოდეს აღწევს ნულს. განტოლება არ
არის მთლად აქტუალური, როდესაც ანალიზდება ძლიერი გრავიტაციული ველი ან
ორზე მეტი ობიექტის მიზიდულობა.

კეპლერის კანონები ~

კეპლერის კანონები არ აღმოჩენილა ცარიელ ნიადაგზე. კეპლერს ხელთ ჰქონდა

გამოჩენილი დანიელი ასტრონომის, თავისი მასწავლებლის ტიხო ბრაჰეს (1546-1601)
მრავალწლიანი დაკვირვებების შედეგები, ბრაჰეს დაკვირვებები შეეხებოდა
პლანეტების მოძრაობას მზის ირგვლივ, ეს იყო მზა მასალა და კეპლერს შეძლო ამ
მონაცემების დამუშავება სისტემაში მოყვანა და აღმოაჩინა კიდეც კანონები ,
რომლებიც აღწერს პლანეტების მოძრაობას მზის ირგვლივ ეს კანონები კეპლერის
კანონების სახელითაა ცნობილი:

1. ყოველი პლანეტა მიმოიქცევა მზის ირგვლივ ელიფსურ ორბიტაზე რომლის ერთ-

ერთ ფოკუსში მზე იმყოფება;

2. მზისა და პლანეტის შემაერთებელი მონაკვეთი დროის ტოლ შუალედებში ტოლი

ფართობის ფიგურებს შემოწერს;

3. სხვადასხვა პლანეტის ორბიტაზე შემოვლის პერიოდების კვადრატების შეფარდება

მზემდე საშუალო მანძილების კუბებთან მუდმივი სიდიდეა

გრავიტაციის თეორიები

დღეს მეცნიერებმა იციან გრავიტაციის ათზე მეტი განსხვავებული თეორია. ისინი

იყოფა კლასიკურ და ალტერნატიულ თეორიებად. პირველის ყველაზე ცნობილი
წარმომადგენელია ისააკ ნიუტონის გრავიტაციის კლასიკური თეორია , რომელიც
გამოიგონა ცნობილმა ბრიტანელმა ფიზიკოსმა ჯერ კიდევ 1666 წელს. მისი არსი
მდგომარეობს იმაში, რომ მექანიკაში მასიური სხეული წარმოქმნის გრავიტაციულ
ველს თავის გარშემო, რომელიც იზიდავს თავისკენ უფრო მცირე ობიექტებს. თავის
მხრივ, ამ უკანასკნელებს ასევე აქვთ გრავიტაციული ველი, ისევე როგორც სამყაროს
ნებისმიერ სხვა მატერიალურ ობიექტს.

გრავიტაციის შემდეგი პოპულარული თეორია გამოიგონა მსოფლიოში ცნობილმა

გერმანელმა მეცნიერმა ალბერტ აინშტაინმა მე-20 საუკუნის დასაწყისში . აინშტაინმა
მოახერხა უფრო ზუსტად აღეწერა გრავიტაცია, როგორც ფენომენი და ასევე აეხსნა
მისი მოქმედება არა მხოლოდ კლასიკურ მექანიკაში, არამედ კვანტურ სამყაროშიც .
სხვადასხვა ექსპერიმენტების დროს მეცნიერები მივიდნენ დასკვნამდე , რომ ნიუტონის
ფორმულაში არის გარკვეული შეცდომები. ციური მექანიკის საფუძველი არის შორი
მანძილის ძალა, რომელიც მყისიერად მუშაობს მანძილის მიუხედავად , რაც არ
შეესაბამება ფარდობითობის თეორიას. მე-20 საუკუნის დასაწყისში შემუშავებული
ა.აინშტაინის თეორიის მიხედვით, ინფორმაცია არ ვრცელდება სინათლის სიჩქარეზე
უფრო სწრაფად ვაკუუმში, ამიტომ გრავიტაციული ეფექტები წარმოიქმნება სივრცე -
დროის დეფორმაციის შედეგად. რაც უფრო დიდია ობიექტის მასა , მით უფრო დიდია
მრუდი, რომელშიც მოძრაობენ მსუბუქი საგნები. კვანტური გრავიტაცია ძალიან
საკამათო და არასრულად ჩამოყალიბებული თეორია, რომელიც ხსნის სხეულების
ურთიერთქმედებას, როგორც სპეციალური ნაწილაკების - გრავიტონების გაცვლას.
აინშტაინის ფარდობითობის ზოგადი თეორია აღწერს ისეთი ძალის უნარს,
როგორიცაა გრავიტაცია, გავლენა მოახდინოს სივრცე-დროის კონტინუუმზე , ისევე
როგორც ელემენტარული ნაწილაკების ტრაექტორიაზე სივრცეში .

გრავიტაციის ალტერნატიულ თეორიებს შორის, ალბათ, ყველაზე დიდ ყურადღებას

იმსახურებს რელატივისტური თეორია, რომელიც გამოიგონა ჩვენმა თანამემამულემ ,
ცნობილმა ფიზიკოსმა ა.ა. ლოგუნოვი. აინშტაინისგან განსხვავებით , ლოგუნოვი
ამტკიცებდა, რომ გრავიტაცია არ არის გეომეტრიული, არამედ რეალური, საკმაოდ
ძლიერი ფიზიკური ძალის ველი. გრავიტაციის ალტერნატიულ თეორიებს შორის
ცნობილია აგრეთვე სკალარული, ბიმეტრიული, კვაზიწრფივი და სხვა.

ზოგიერთი მეცნიერი ცდილობდა აეხსნა გრავიტაცია უხილავი ნაწილაკებით,

გრავიტონებით, რომლებიც მოძრაობენ ობიექტებს შორის. სხვები საუბრობდნენ
კოსმოსურ სიმებსა და გრავიტაციულ ტალღებზე. ახლახან მეცნიერებმა სპეციალურად
შექმნილი ლაბორატორიის LIGO-ს (ინგლისური ლაზერული ინტერფერომეტრის
გრავიტაციულ-ტალღური ობსერვატორია) დახმარებით მხოლოდ გრავიტაციული
ტალღების ეფექტის დანახვა შეძლეს. მაგრამ ამ ტალღების ბუნება, როგორ
ფიზიკურად ურთიერთქმედებენ ობიექტები ერთმანეთთან დიდ დისტანციებზე , ცვლის
მათ ფორმას, კვლავ რჩება ყველასთვის დიდ კითხვად. ჩვენ უბრალოდ არ ვიცით
მიზიდულობის ძალის წარმოშობის ბუნება და როგორ ინარჩუნებს ის მთელ სამყაროს
სტაბილურად.

გრავიტაცია და წმინდა წერილი

ბიბლიიდან ორი მონაკვეთი დაგვეხმარება გავიგოთ გრავიტაციის ბუნება და ზოგადად

ფიზიკური მეცნიერება. პირველი ნაწილი, კოლოსელები 1:17, განმარტავს, რომ ქრისტე
"პირველ რიგში არის და მისთვის ყველაფერი ღირს". ბერძნული ზმნა დგას (συνισταω
სუნისტაო) ნიშნავს: მიჭერას, შენახვას ან დაჭერას. ამ სიტყვის ბერძნული გამოყენება
ბიბლიის გარეთ ნიშნავს წყლის შემცველი ჭურჭელი. კოლოსელების წიგნში
გამოყენებული სიტყვა სრულყოფილ დროშია, რაც ჩვეულებრივ მიუთითებს აწმყო
მიმდინარე მდგომარეობაზე, რომელიც წარმოიშვა დასრულებული წარსული
მოქმედებისგან. ერთ-ერთი ფიზიკური მექანიზმი , რომელიც განსახილველად
გამოიყენება, აშკარად არის მიზიდულობის ძალა, რომელიც დადგენილია შემოქმედის
მიერ და უდავოდ შენარჩუნებულია დღეს. უბრალოდ წარმოიდგინეთ: თუ
მიზიდულობის ძალა შეწყვეტს მოქმედებას ერთი წუთით, ქაოსი უდავოდ დადგება .
ყველა ციური სხეული, მათ შორის დედამიწა, მთვარე და ვარსკვლავები , აღარ
იქნებიან ერთად. მთელი ის საათი დაყოფილი იქნებოდა ცალკეულ, პატარა
ნაწილებად.

მეორე წმინდა წერილი, ებრაელთა 1:3, აცხადებს, რომ ქრისტე „ყველაფერს იცავს
თავისი ძალის სიტყვით“.სიტყვა ინახავს (φερω ფერო) კვლავ აღწერს ყველაფრის
შენარჩუნებას ან შენარჩუნებას, გრავიტაციის ჩათვლით. სიტყვა ინახავსამ ლექსში
გამოყენებული ბევრად მეტს ნიშნავს, ვიდრე უბრალოდ წონის დაჭერა. ის მოიცავს
კონტროლს სამყაროში მიმდინარე ყველა მოძრაობასა და ცვლილებაზე . ეს
გაუთავებელი დავალება ხორციელდება უფლის ყოვლისშემძლე სიტყვის მეშვეობით ,
რომლის მეშვეობითაც წარმოიშვა თავად სამყარო. გრავიტაცია, „იდუმალი ძალა “,
რომელიც ჯერ კიდევ ოთხასი წლის კვლევის შემდეგაც არ არის გასაგები, არის
სამყაროსადმი ამ საოცარი ღვთაებრივი ზრუნვის ერთ-ერთი გამოვლინება .
დედამიწის გრავიტაციული ველი

გრავიტაციული ველი არის მანძილი, რომლის ფარგლებშიც ხდება სამყაროს

ობიექტებს შორის გრავიტაციული ურთიერთქმედება. რაც უფრო დიდია ობიექტის მასა ,
მით უფრო ძლიერია მისი გრავიტაციული ველი - მით უფრო შესამჩნევია მისი გავლენა
სხვა ფიზიკურ სხეულებზე გარკვეულ სივრცეში. ობიექტის გრავიტაციული ველი
პოტენციურად არის. წინა განცხადების არსი იმაში მდგომარეობს , რომ თუ
შემოვიყვანთ მიზიდულობის პოტენციურ ენერგიას ორ სხეულს შორის, მაშინ ის არ
შეიცვლება დახურულ კონტურის გასწვრივ ამ უკანასკნელის გადაადგილების შემდეგ .
აქედან ჩნდება დახურულ წრეში პოტენციალისა და კინეტიკური ენერგიის ჯამის
შენარჩუნების კიდევ ერთი ცნობილი კანონი.

მატერიალურ სამყაროში გრავიტაციულ ველს დიდი მნიშვნელობა აქვს. მას ფლობს

სამყაროს ყველა მატერიალური ობიექტი, რომელსაც აქვს მასა. გრავიტაციულ ველს
შეუძლია გავლენა მოახდინოს არა მხოლოდ მატერიაზე, არამედ ენერგიაზეც. სწორედ
ისეთი დიდი კოსმოსური ობიექტების გრავიტაციული ველების გავლენის გამო ,
როგორიცაა შავი ხვრელები, კვაზარები და სუპერმასიური ვარსკვლავები , იქმნება მზის
სისტემები, გალაქტიკები და სხვა ასტრონომიული გროვები, რომლებიც ხასიათდება
ლოგიკური სტრუქტურით.

უახლესი სამეცნიერო მონაცემები აჩვენებს, რომ სამყაროს გაფართოების ცნობილი

ეფექტი ასევე ეფუძნება გრავიტაციული ურთიერთქმედების კანონებს . კერძოდ ,
სამყაროს გაფართოებას ხელს უწყობს ძლიერი გრავიტაციული ველები, როგორც
მცირე, ასევე მისი უდიდესი ობიექტები.

სამყარო გრავიტაციის გარეშე

ფანტასტიკური რომანები ხშირად აღწერს სხვადასხვა გრავიტაციულ დამახინჯებას ,

გრავიტაციის საწინააღმდეგო კამერებს და კოსმოსურ ხომალდებს ხელოვნური
გრავიტაციული ველით. მკითხველი ზოგჯერ არც კი ფიქრობს იმაზე, თუ რამდენად
არარეალურია წიგნების სიუჟეტები და რა მოხდება, თუ გრავიტაცია შემცირდება /
გაიზრდება ან მთლიანად გაქრება.

ადამიანი ადაპტირებულია დედამიწის გრავიტაციასთან, ამიტომ სხვა პირობებში მას

მოუწევს მკვეთრად შეცვლა. უწონადობა იწვევს კუნთების ატროფიას, სისხლის
წითელი უჯრედების რაოდენობის შემცირებას და სხეულის ყველა სასიცოცხლო
სისტემის მუშაობის დარღვევას, ხოლო გრავიტაციული ველის გაზრდით, ადამიანები
უბრალოდ ვერ მოძრაობენ.

ჰაერი და წყალი, მცენარეები და ცხოველები, სახლები და მანქანები კოსმოსში

გაფრინდებიან. მაშინაც კი, თუ ადამიანები მოახერხებენ დარჩენას , ისინი სწრაფად
მოკვდებიან ჟანგბადის და საკვების გარეშე. მთვარეზე დაბალი გრავიტაცია არის
მასზე ატმოსფეროს არარსებობის და, შესაბამისად, სიცოცხლის მთავარი მიზეზი .

ჩვენი პლანეტა დაიშლება, რადგან დედამიწის ცენტრში წნევა გაქრება , ყველა

არსებული ვულკანი ამოიფრქვევა და ტექტონიკური ფირფიტები იწყებს განსხვავებებს .

ვარსკვლავები აფეთქებენ ბირთვში ნაწილაკების ინტენსიური წნევისა და ქაოტური

შეჯახების გამო.

სამყარო გადაიქცევა ატომებისა და მოლეკულების უფორმო ჭურჭლად , რომლებიც

ვერ გაერთიანდებიან რაღაცის შესაქმნელად.
კაცობრიობის საბედნიეროდ, გრავიტაციის გათიშვა და საშინელი მოვლენები ,
რომლებიც მოჰყვება, არასოდეს მოხდება. ბნელი სცენარი უბრალოდ აჩვენებს, თუ
რამდენად მნიშვნელოვანია გრავიტაცია. ის ბევრად სუსტია ვიდრე
ელექტრომაგნიტიზმი, ძლიერი თუ სუსტი ურთიერთქმედება, მაგრამ რეალურად მის
გარეშე ჩვენი სამყარო არსებობას შეწყვეტს.

გრავიტაცია (ანუ გრავიტაცია) მყარად გვიცავს მიწაზე და საშუალებას აძლევს

დედამიწას ბრუნოს მზის გარშემო. ამ უხილავი ძალის წყალობით წვიმა ეცემა მიწაზე ,
ოკეანეში წყლის დონე კი ყოველდღე მატულობს და ეცემა. გრავიტაცია ინარჩუნებს
დედამიწას სფერულ ფორმაში და ასევე იცავს ჩვენს ატმოსფეროს კოსმოსში
გაქცევისგან. როგორც ჩანს, ეს მიზიდულობის ძალა, რომელიც ყოველდღიურად
შეინიშნება, კარგად უნდა იყოს შესწავლილი მეცნიერების მიერ . Მაგრამ არა! მრავალი
თვალსაზრისით, გრავიტაცია მეცნიერებისთვის ყველაზე ღრმა საიდუმლოდ რჩება. ეს
იდუმალი ძალა შესანიშნავი მაგალითია იმისა, თუ რამდენად შეზღუდულია
თანამედროვე სამეცნიერო ცოდნა.

კაცობრიობის "დამცველი".

მეცნიერებმა აღმოაჩინეს რომ თანამგზავრი მნიშვნელოვან როლს ასრულებს

პლანეტაზე სიცოცხლის შენარჩუნებაში, იცავს მას კოსმოსური "დაბომბვისგან".
მართლაც, მთვარეიღებს ათასობით ასტეროიდის და მეტეორიტის ზემოქმედებას . მის
ზედაპირზე აღმოჩენილია მრავალი კრატერი, რაც იმაზე მსხვილ კოსმოსურ
სხეულებთან შეჯახებაზე მიუთითებს 350 კილომეტრი. და რა მოხდებოდა , თუ ასეთი
"კენჭი" დაეცემა დედამიწას? შედარებისთვის მაგალითს მოვიყვან. კოსმოსური
სხეული, რომელმაც დინოზავრების სიკვდილი გამოიწვია, მეცნიერები მხოლოდ 5-8
კილომეტრზე აფასებენ და ეს ორი ბირთვული ბომბის ტოლფასი,დაეცა იაპონიას.
მეცნიერებმა გამოთვალეს, რომ ჩვენი პლანეტის ზემოაღნიშნულზე 10-ჯერ პატარა
კოსმოსურ სხეულთან შეჯახების შემთხვევაში, დაახლოებით 2 მილიარდი ადამიანი .
ამრიგად, თანამგზავრი შეიძლება ეწოდოს "სიმძიმის ფარი"პლანეტები .

მთვარის სამხრეთ პოლუსზე, რომელიც ინფრა წითელ სურათში ლურჯადაა მოცემული

გვაქვს დიდი პლატო, რომელიც უკავშირდება გიგანტური ასტეროიდსი მაღალ
სიჩქარეზე დაჯახებას.რამაც თავის მხრივ გამოიწვა დარტყმითი ტალღების
გავრცელება მთვარის მთელს ქერქზე, ხოლო დარტყმითი ტალღების შეკრების
წერტილას, ანუ ჩრდილოეთ ფერდობზე მოყვა ქერქის დაბზარვა. სხეულის შემდგომ
პერიოდში სხვა მეტეორიტებისა და ასტეროიდებისგან დაბომბვამ გამოიწვია ქერქის
ჩავარდნა და ბაზალტის ამოფრქვევა. დღეს კი ჩვენ მთვარეზე ამ ბაზალტის ტბებს
ვხედავთ როგორც შავ ლაქებს.

მთვარის გადაადგილება

მთვარე დედამიწის გარშემო როდი მოძრაობს წრიულად, იგი გადაადგილდება

ელიფსურ (ექსცენტრისიტეტი 0,0549) ორბიტაზე (დიდი ნახევარღერძი 384 748 კმ) 1,02
კმ/წმ სიჩქარით. ელიფსური ორბიტა იწვევს მთვარისა და დედამიწას შორის მანძილის
შესამჩნევ ცვლილებას, რაც თავის მხრივ ცვლის დედამიწიდან დანახული მთვარის
ბადროს ზომას.

მთვარე რომ გაქრეს

ცოტა ხნის წინ მეცნიერთა ჯგუფმა ჩაატარა საინტერესო კვლევა, რომლის მიზანი იყო
გამოთვალოთ რა მოხდებოდა, თუ მოულოდნელად ჩვენი თანამგზავრი ოდნავ
„დაიფიქრებს“. დახურეთ მანძილი პლანეტასთან. გამოთვლებმა აჩვენა, რომ შემდეგი
ცვლილებები გარდაუვალი იქნება:

იქნება დედამიწის ბრუნვის სიჩქარის ვარდნა;

იქნება უპრეცედენტო ცუნამი;

გაიზრდება უზარმაზარი ქარიშხალი;

შეიცვლება გრავიტაციული ბალანსი;

ყველა იღებს ხელოვნური თანამგზავრები;

მიწიჩვენი ბრუნვის ორბიტა სახლის პლანეტამზის გარშემო მყისიერად შეიცვლება ,

იგივე ბედი ელის დედამიწის ბრუნვის ღერძს თავის გარშემო. ორბიტის ცვლილება
აღელვებს სეისმური აქტივობამთელს მსოფლიოში. კაცობრიობა ელოდება სტიქიური
უბედურებებიყველა გემოვნებისთვის: მიწისძვრები, ვულკანური ამოფრქვევები ,
ქარიშხლები და ცუნამი. ჰოლივუდში გადაღებები სპეციალური ეფექტების გარეშე
დაიწყება.სძვრები მოხდება.

მთვარის მიზიდულობის ნაკლებობის გამო, დედამიწის ბირთვმა შეიძლება განიცადოს

გარკვეული დისკომფორტი, რაც ჩვენთვის გამოიწვევს ისეთ უსიამოვნო მოვლენას ,
როგორიცაა ვულკანური ამოფრქვევები და მიწისძვრები, რაც ნაკლებად სავარაუდოა ,
რომ კარგ გავლენას მოახდენს პლანეტაზე ცხოვრებაზე.

მთვარე დედამიწას თანდათან შორდება

გახანგრძლივებულ დღეს დედამიწაზე, თურმე მთვარეს უნდა ვუმადლოდეთ .

მეცნიერებმი ამტკიცებენ, რომ მთვარე დედამიწას წელიწადში საშუალოდ 3.82
სანტიმეტრით სცილდება, რაც ჩვენს პლანეტაზე დღის ხანგრძლივობის გაგრძელებას
იწვევს.მთვარის მიერ გამოწვეული მოქცევის ტალღები წარმოქმნის ძალას, დედამიწის
ბრუნვის საპირისპირო ძალამისი ღერძის გარშემო. გამოდის , რომ ყოველწლიურად
პლანეტა ქმნის სრული შემობრუნებაოდნავ ნელა, რაც ნიშნავს დღეები უფრო
გრძელია.

რა თქმა უნდა, ეს ცვლილებები ძალიან მცირეა, მაგრამ ასობით და ათასობით წლის

განმავლობაში ისინი მნიშვნელოვნად დაგროვდება - და ჩვენი შვილთაშვილებისთვის,
დღე გაგრძელდება არა 24 საათი, არამედ 25 ან კიდევ უფრო მეტს.რა თქმა უნდა, რომ
ასეთი „დაახლოება“ კაცობრიობისთვის კარგს არაფერს ნიშნავს, ამიტომ, იმედი მაქვს,
რომ ეს არასდროს მოხდება.

როდესმე ადამიანები მთვარეზე ცხოვრებას შეძლებენ?

ოდესმე შესაძლებელია მთვარის მთელ ზედაპირზე ცხოვრება შესაძლებელი გახდეს ,

მაგრამ სავარაუდოდ, ეს საჭირო არ არის. ბევრად იოლია მასზე ადამიანებისთვის
ბაზების შექმნა.

მთვარის საცხოვრებლად ვარგის პლანეტად გადაქცევის მომხრეთა ძირითადი გეგმა

გულისხმობს თანამგაზვრის კომეტებით ან ერთი გიგანტური კომეტით დაბომბვას ,
რომლის ბირთვიც თავად მთვარის მსგავსია. თეორიულად ეს მთვარეზე ატმოსფეროს
შექმნას შეუწყობდა ხელს. მაგრამ მზის სისტემაში კომეტების ტრანსპორტირების
ტექნოლოგია არ არსებობს და მისი შექმნა არც განიხილება, რაც იმას ნიშნავს რომ
ტერაფორმირებაზე ფიქრი ჯერჯერობით არ ღირს და აზრიც არ აქვს.
კოსმოსური სახელმწიფოები სერიოზულად მხოლოდ ბაზების შექმნას განიხილავენ.
არსებობს თანამგზავრის პატარა მონაკვეთის შეცვლის დეტალური გეგმაც . ეს
მონაკვეთია კრატერი შეკლტონი სამხრეთ პოლუსთან. NASA იქ რობოტების კოლონიის
შექმნას გეგმავს, ევროპული კოსმოსური სააგენტო კი - „მთვარის სოფლის“ აშენებას.

სუ ბოლოს შემიძლია გითხრათ რომ,გრავიტაცია არის ყველაზე იდუმალი ძალა

სამყაროში. მეცნიერებმა არ იციან მისი ბუნებია ბოლომდე. სწორედ ის ინახავს მზის
სისტემის პლანეტებს ორბიტაზე. ეს არის ძალა, რომელიც ჩნდება ორ ობიექტს შორის
და დამოკიდებულია მასაზე და მანძილზე.

გმადობთ ყურადღებისთვის

მერი ხოხაშვილი.