(yk ytf Ãkqhíke) Aqxf ®f{‚ : Yt. 20.

00
ð»to Œhr{Þt™ fw÷ A Âî{trËf ykftu y™u A …wÂM‚ftytu.
÷ðts{ ð»to {txu rðfÕ… : sw÷tEÚte sw™ fu òLÞwytheÚte rzËuBƒh.
÷ðts{ : ðtŠ»tf Yt. 200/- y™u 3 ð»to {txu Yt. 500/-
ftÞ{e ËÇÞ : Yt. 5000/-
rðŒuþ {txu ðtŠ»tf Yt. 1000/-
{™eytuzoh, MÚttr™f [uf, ƒUf zÙtVx fu htufz îtht ÷ðts{ ÔÞðMÚtt…f™t Ëh™t{u {tuf÷ðw.k
[uf fu zÙtVx "rð[thð÷tuýkw …rhðth, y{ŒtðtŒ"™t ™t{òu„ MðeftÞo Au.

MÚtt…f : Ëwhuþ …he¾

ËhŒth©e™e «r‚{t …tËu, Vtu™ : (02692) 650134
ðÕ÷¼ rðãt™„h- 388 120 {tu. 98258 52702

«ftþf : Œe…f Ëtu{…wht {tu. 98254 08254

ÔÞðMÚtt…f: rðsÞ ƒhVeðt÷t {tu. 94263 76659
406, rð{qŠ‚ ftuB…÷uût, ytuõTËVzo xtðh™e Ët{u,
„whwfw¤ htuz, y{ŒtðtŒ-380 052.
E-mail : vicharvalonun@yahoo.co.in
Web : www.vicharvalonu.com
{wÿf : y™whts „útrVõË, 406, rð{qŠ‚ ftuB…÷uût, Vtu™ : 98980 38452
„whwfw¤ htuz, y{ŒtðtŒ-380 052.

Ëk…tŒf „ý
‚hwý þtn ƒe-1/9, y„úðt÷ xtðËo, Vtu™ : 94263 83008
Ëtu÷t htuz, y{ŒtðtŒ-380 061
«¿tt …xu÷ ytí{™T, 1687/1, Ëufxh-2 ze, Vtu™ : (079) 23228833
„tkÄe™„h-382002.
ztp. «er‚ þtn 6, „wks™…tfo ËtuËtÞxe, Vtu™ : 94264 12743
Út÷‚us, y{ŒtðtŒ-380 059
r™hks™ þtn ‘M{]r‚’, fÕÞtý ËtuËtÞxe, Vtu™ : (079) 26441659
{eXt¾¤e, y{ŒtðtŒ-380 006
sÞ©e {nu‚t 13, ÂM{‚t yu…t., {ehtkrƒft htuz, Vtu™ : 99251 87749
™thý…wht, y{ŒtðtŒ-380 013.
{wr™ Œðu 804, Ë„w™ …u÷uË, rþðhks™e [th hM‚t, Vtu™ : (079) 26751357
y{ŒtðtŒ-380 015
ykðhý íkMkðeh : þh˼kE ÔÞkMk - ò{Lkøkh
Ëk…tŒfeÞ

y{Lku - ©e Mkwhuþ¼kE Ãkhe¾ yLku Mkðuo MktÃkkËfkuLku - Ãkq. rð{÷kíkkELkwt rðþu»k

ykf»koý hÌkwt Au. yu{Lkwt Mk{økú ÔÞÂõíkíð y{Lku çkÄkLku MktÃkqýo MðefkÞo hÌkwt Au. yk
rð»kuLke çkkirØf [[koyku õÞkhuÞ Lk fhe nkuðk Aíkkt Mkns yuf{rík Au. økÞk rzMku.{kt
ßÞkhu rð[khð÷kuýwt ÃkrhðkhLke yku¤¾ký {kxuLkwt yuf ÃkkLkkLkwt Lkðwt ÷¾ký íkiÞkh fhðk
çkuXk íÞkhu yuðwt rð[kÞwO fu su Aeyu yuLku MðefkheLku su fhðk {ktøkeyu Aeyu yuLke ðkík
fheyu. ykÚke ÷¾kÞwt ‘ykÃkýe Sðtík MkktMf]ríkf ÃkhtÃkhk, rð¿kkLk yLku xufLkku÷kuS yLku
rðfrMkík ËuþkuLke yMkh, yk çkÄk ðå[u {u¤ çkuMkkze MðMÚk heíku SððkLke {Úkk{ý’.
÷ÏÞk ÃkAe Mk{òÞwt fu rð{÷kíkkE yk s íkku Mk{òðu Au. ykÚke s AuÕ÷k 9 ð»ko{kt
Ãknu÷e ðkh rðþu»kktf çkLkkððkLkku «Míkkð yuf Äzkfu-fkuE [[ko ðøkh ÃkkMk ÚkE økÞku.
y{khk {kLkMkLkk ½zíkh{kt Ãkq. íkkELkku ¾qçk {kuxku Vk¤ku Au. çkeòykuLke su{
y{u Ãký yu{Lkk ‘÷kzfk’ hÌkk Aeyu.
ÃkqßÞ íkkELkwt SðLk çknw ykÞk{e níkw.t yu{ýu yüktøk Þkuøk MkkÄu÷ku. çkúñ[Þo-
MktLÞkMk yu{Lku Mkns níkk. økktÄe-rðLkkuçkkLke yMkh nuX¤ yu Mkk{krsf f{oþe÷ hÌkk.
rsËTËw f]»ý{qŠíkLkk ĬkÚke yu{ýu rðï{kt ¼ú{ý fhe rðï[uíkLkkLku Wòøkh fhðk «ÞíLkku
fÞko. yu{ýu WÃkrLk»kËku yLku ¿kkLkuïhe rð»ku ykÄwrLkf Mk{ÞLkk Mkt˼uo Mk{sý ykÃke. yríkrLÿÞ
yLkw¼ðkuLku Mk{S yuLkwt ði¿kkrLkf Ãk]Úk¬hý fÞw.O yu{ýu yæÞkí{Lku hkurstËk Sðkíkk SðLk{kt
Wíkkhðk «ÞkMk fÞku.o ykÃkýe MkkÚku økwY-rþ»ÞLku çkË÷u MkÏÞLkku MktçktÄ çkktæÞku.
yk ytf{kt y{khku yk «ÞkMk Au fu rð{÷kSLkk çknw ykÞk{e SðLkLku yku¤¾eyu.
yk çkÄwt ðkt[íkk LkðkE ÷køku Au fu nsw økE 11{e {k[o MkwÄe ykðe rðh÷ ÔÞÂõík ykÃkýe
ykMkÃkkMk níke. yk rðþu»kktfLke íkiÞkhe ËhBÞkLk òýu Ãkq.íkkELkku MknðkMk {kÛÞku.
y{khk Mkðuo MktÃkkËfkuLkk ðtËLk.
1
rð{÷ M{hý Mkwhuþ Ãkhe¾

rð{÷kçkuLk MkkÚkuLkku {khku MktÃkfo Ãk[kMkuf ðhMkLkku nþu Ãký {Lku yu{Lke MkkÚku
ÚkÞu÷k yLkw¼ðku, MktçktÄku, ÷køkýeyku ðøkuhu yuf ytøkík r{÷fík suðe ÷køku Au yLku yux÷u
yuLku ytøku ònuh{kt çkku÷íkkt fu ÷¾íkkt Vkðu Lknª, øk{u Lknª.
1952Úke nwt rð.su.xe.ykE. {wtçkE{kt yuÂLsrLkÞhªøkLkku yÇÞkMk fhíkku níkku
íku Ëhr{ÞkLk rð{÷kçkuLk [qtxýeMk¼kLku MktçkkuÄðk MkkÞLk ykÔÞk yLku íku ð¾íku «Úk{ yu{Lku
YçkY Mkkt¼éÞk - òuÞk. «Úk{ yLkw¼ðu {khk {Lk{kt yu{Lkwt MÚkkLk rð[khðkLk, «k{krýf
Mðíktºk rð[khf yLku yòuz ðfíkk íkhefuLkwt MÚkÃkkÞwt.
yuÂLsrLkÞh íkhefuLke Lkkufhe Akuze Ãkqhk Mk{ÞLkk fkÞofh íkhefu ¼qËkLk «ð]r¥k{kt
1957Úke òuzkÞku. 1958{kt rðLkkuçkk ÃkËÞkºkkLkk økwshkík «ðuþ ð¾íku çku-ºký rËðMk
Þkºkk{kt hnuðkLkwt ÚkÞwt. yu s yhMkk{kt rð{÷kçkuLkLku yuf LkkLkfze {e®xøk{kt {éÞku yLku
{e®xøk ÃkAe ÃktËh-ðeMk r{rLkx ðkík ÚkE. yu{Lku {kxu {khk {Lk{kt {kLk ½ýwt Ãký MktçktÄku
yLku MktçkkuÄLku ‘r«Þ rð{÷kçkuLk’ s hÌkk. yðkhLkðkh {¤ðkLkwt çkLkíkwt Ãký {khk SðLkLkk
ºký-[kh {wÏÞ «Mktøkku - turning points - ð¾íku yu{Lke MkkÚkuLke Mknrð[khýk ¾qçk s
{ËËYÃk-{køkoËþof çkLke yLku íkuyku Ãký ÃkkuíkkLkk ¾qçk s ÔÞMík SðLk ðå[u {khe {køkýe
{wsçk f÷kfuf ytøkík {w÷kfkík fu yufkË rËðMk Ãkqhíkk yu{Lkk Mkt{÷ u Lk{kt hnuðkLke yLkwf¤
q íkk
fhe ykÃkíkk.
‘rð[khð÷kuýwt’Lkk «Úk{ ytfÚke s (11 MkÃxuBçkh, 1972) íkuyku y{khwt çkÄwt
«fkþLk MkkrníÞ òuíkk yLku yðkhLkðkh Mk{eûkk fhe {køkoËþoLk ykÃkíkk hÌkk. 2001Úke
‘rð[khð÷kuýwt’Lkku fkÞo¼kh Lkðk r{ºkkuyu Mkt¼k¤e ÷eÄku yLku {U rð{÷kçkuLkLku ÷ÏÞwt fu,
‘‘nðu {khe ÃkkMku Úkkuzkuf ðÄw {wõík Mk{Þ Au. nwt yk{ íkku Moral-Ethical Level ykøk¤
yxfe økÞu÷ Awt. ík{u suLku yæÞkí{ fnku Aku íku ytøku {khe ÃkkMku Mk{s LkÚke. íkku {khu yu
rËþk{kt sðkLke þYykík fhðe nkuÞ íkku þwt fhwt?’’ yu{ýu rðøkíku ÃkºkÚke sýkðíkkt ytík{kt
÷ÏÞwt fu, ‘‘ík{u su rËþk{kt su heíku fk{ fhku Aku yu yuf heíku Lkiríkf-ykæÞkÂí{f s Au.
Ãký nwt su yÚko{kt yæÞkí{Lke ðkík fhíke níke íku rËþk{kt íkku «¼wf]Ãkk ÚkkÞ íkku ÷k¾u
yufkË {kýMk yu çkksw «Þký fhu. yux÷u ík{u yu rËþk{kt sðkLkwt Lk hk¾ku íkku rË÷økeh
ÚkðkLke sYh LkÚke...’’ yLku ¾hu¾h {khwt yktíkrhf Mk{kÄkLk Ãkqýo heíku ÚkE økÞu÷wt.
çkeòu ¾kMk «Mktøk LkkuÄwt íkku hkSð økktÄeLkk xufLkef÷ Mk÷knfkh yLku ykÞkusLk
Ãkt[Lkk E÷uõxÙkuLkef rzðeÍLkLkk [uh{uLk©e Ãke.yuMk.ËuðÄhLke EåAk níke fu rð{÷kçkuLk
íkiÞkh ÚkkÞ íkku {khu National T.V. Broadcast {kxu yuf f÷kfLke rð{÷kçkuLk MkkÚku
2
yu{Lkk ðeMkuf r{ºkkuLke çkuXf økkuXððe yLku yu{kt hk»xÙeÞ ÃkrhÂMÚkrík rð»ku rð{÷kçkuLk
ÃktËh-ðeMk r{Lkex çkku÷u yLku ÃkAe «&™ku¥khe ÚkkÞ.
rð{÷kçkuLkLku yk¾e ðkík Mk{òðe íkku fnu fu, ‘‘-ykuVh Mkkhe Au. ËuðÄhLke
¼kðLkk Mk{sw Awt. Ãký nk÷{kt {Lku yk fkÞo¢{ økkuXðkÞ yu{kt hMk LkÚke. rðøkíku Vhe
fkuE ðkh Mk{Sþwt.’’ Mkk{kLÞ heíku ònuh SðLkLkk fkÞofhku ÃkkuíkkLke ðkíkku hk»xÙfûkkyu
hsqykík fhðkLke íkf fËk[ Mkk{uÚke ¾ku¤íkk nkuÞ - økkuXððk «ÞíLk fhu. Ãký çkuLku Mkns
heíku s Lkfkhe yu{kt s yu{Lke yktíkrhf Mk{sý-íkkfkík Ëu¾kÞ.
yuðku s çkLkkð ÞkË ykðu Au. økkuðk{kt rËLkuþ ðk½u÷kyu ºký rËðMkLkwt MLkunr{÷Lk
økkuXÔÞwt níkwt. yLku {wtçkE-ÃkwLkkÚke Ãk[eMkuf yÇÞkMke ¼kE-çknuLkku nksh níkk. r{÷Lk{kt
nwt Ãkqhku Mkn¼køke hÌkku. Mkktsu çkuXf{kt «&™kuíkhe ð¾íku {U ÃkqAÞwt, ‘‘ík{u ík{khk «ð[Lk
îkhk SðLkLke Mk{sý ykÃkíkk nþku, Ãký nwt íkku {kºk {krníke s økúný fhw Awt. fkuE
{kæÞ{, heík fu çknkhLke ÔÞÂõík {Lku yk {krníkeLkwt ¿kkLk{kt yLku yu ¿kkLkLkwt Mk{sý{kt
YÃkktíkh fhðk{kt {ËË fhe þfu?
çkuLk shk økwMMku ÚkÞk yLku fnu fu ‘‘{Lku ¾çkh Lknª fu nwt {krníke s ykÃkwt Aw’t ’. {U
rËLkuþLku fÌkwt fu, ‘‘çkuLk {khku «&™ çkhkçkh Lk Mk{ßÞk. fËk[ {khe hsqykík çkhkçkh Lknª
nkuÞ.’’ rËLkuþ hkºku çkuLkLku ËqÄ ykÃkðk økÞku íÞkhu çkuLku òíku fÌkwt fu, íkuykuyu {khe ðkík
çkhkçkh Lk Mk{síkkt sðkçk ykÃkðk{kt Mkwhþ u ¼kELku yLÞkÞ fÞkuo Au. çkesu rËðMku Mkðkhu
AuÕ÷e çkuXf ð¾íku «ð[Lk{kt çkuLku {khk ykøk÷k rËðMkLkk «&™Lkku LkðuMkhÚke sðkçk ykÃkíkk
fÌkwt fu, ‘‘W¥k{ «ð[Lk fu ÃkwMíkf fu ÷u¾ ík{Lku {kºk {krníke s ykÃke þfu. ¿kkLk fu Mk{sý
Lk ykÃke þfu. fkuE çknkhLkwt {kæÞ{ ík{Lku yu{kt {ËË Lk fhe þfu. Mkh¾k rð[khLkk r{ºkku
MkkÚkuLke [[ko Úkkuzef {ËË fhe þfu. çkkfe íkku ÔÞÂõíkyu òíku s {krníkeLku ÔÞðÂMÚkík økkuXðeLku
yuLku ¿kkLk{kt YÃkktíkrhík fhðe Ãkzþu. ÃkAeÚke ÔÞÂõíkyu ÃkkuíkkLke ykðzík yLku Lkçk¤kEykuLku
÷ûk{kt ÷E Mk{sý r¾÷ððe Ãkzþu. yk Mk{sý SðLk{kt fk{ fhþu.’’
{U Ãkt[kuíkuh ð»ko Ãkqhk fÞko íÞkhu çkuLkLkku MktËuþ ykuøkMx 2008Lkku níkku, ‘‘r{ºk
Mkwhuþ¼kE, 75{k sL{rËðMk {kxu þw¼krþ»k. ík{khwt SðLk sLkMkuðkLke yuf {tøk÷
økkÚkk Au. MktÃkfo{kt ykðLkkhkyku {kxu «uhýkLkku Mkúkuík Au. þíkkÞwþe ÚkðkLke þõÞíkk Ähkðku
Aku. EåAk nþu íkku íkÚkkMíkw fnuðk{kt y{u ÄLÞíkk yLkw¼ðeþwt - ËeËeLkk MLkun¼Þko
rð{÷ykrþ»k.’’
yk «Mktøku {U su ÃkwMíkf íkiÞkh fÞwO íku çkuLkLku yÃkoý fhíkkt ÷ÏÞw ‘‘r«Þ rð{÷kçkuLk
XfkhLku, su{Lkk ytøkík ðkíkko÷kÃk, «ð[Lkku íkÚkk ÷u¾kuyu {khe yktíkhT-çkkÌk SðLkÞkºkkLku
MkBÞf rËþkyu ÷E sðk{kt sYhe Vk¤ku ykÃÞku Au.’’
WÃkÞwoõík çku fÚkLk{kt y{khe ÃkhMÃkhLke ÷køkýeyku MÃkü Úkþu.
3
 rLkhtsLk þkn

rð{÷kíkkE rð»ku ftE Ãký ÷¾ðk-fnuðkLkku {khku yrÄfkh fux÷ku yuðwt òíkLku
ÃkqAwt Awt íkku s{k ÃkkMku çknw Úkkuzwt Lkef¤u Au! «íÞûk Ãkrh[ÞLkku ÷øk¼øk y¼kð. yufkË-çku
ðkh ‘rð[khð÷kuýwt’ rLkr{¥ku yLku ð»kkuo Ãknu÷kt yufkËðkh ‘suMkeÍ’ MktMÚkkLkk WÃk¢{u y{u
Þkusu÷e ËkuZuf f÷kfLke ¾kMk økkurc «Mktøku shk LksËefÚke {¤ðkLkwt ÚkÞwt níkwt, yux÷wt s!
ykðe ÔÞÂõíkLku Ãkk{ðkLkk, çkÕfu ykðe ÔÞÂõík ÃkkMkuÚke ftEf Ãkk{ðkLkk çkeò {køkkuo-
rþrçkhku, «ð[Lkku ðøkuhu{kt Mkn¼køke Úkðwt - yu Ãký ¾kMk çkLÞwt LkÚke. yux÷u ‘¼qr{Ãkwºk’
yLku çkeò Mkk{rÞfku{kt «fkrþík ÷u¾ku yLku {nËTytþu yu{Lkkt yLku yu{Lkk rð»kuLkkt fux÷ktf
ÃkwMíkfkuLkk ðk[Lk Úkfe su Açke ykfkh Ãkk{e yuLkku s ynª Mkkûkkífkh fhkððku hÌkku.
íkkELkk ÔÞÂõíkíðLkkt su ÃkkMkkt {Lku MkkiÚke ðÄkhu yr¼¼qík fhu Au íku Au íku{Lke
Mkíkík òøk]rík, Mkíkík ®[íkLk yLku ÃkrhðíkoLkLkwt MkknMk. òík MkkÚku ðkík-òøk]ríkLkwt «Úk{
÷ûký íkku yu{Lkk{kt çkk¤ðÞu s Ëu¾kðk {ktzâwt níkwt. rfþkuhðÞu ÞkuøkMkkÄLkk, ÞwðkLkðÞu s
yufktøke MkkÄLkkLke {ÞkoËkLkwt ¼kLk. su. f]»ý{qŠík MkkÚkuLkk MktÃkfuo Lke¾híke síke SðLkLku
MktçktÄku{kt yLku Mk{økúíkk{kt òuðk-SððkLke árü yu{Lkk ÔÞÂõíkíðLku ykæÞkÂí{fíkkÚke
hMke Ëu Au. Ãkhtíkw yk çkÄk Ëhr{ÞkLk yu{Lku ytËhÚke su Mkíkík Äfu÷íke hnuíke, íku íkku níke
íku{Lke {kLkð-rLkMçkík, su yu{Lku ¼qËkLk-rðLkkuçkk-su.Ãke. MkkÚku hk»xÙeÞ {æÞ«ðkn{kt
÷E ykðu Au.
Ãký Vhe yuf ðkh, yu{Lkwt ®[íkLk yu{Lku yk çkÄkÚke Mktíkku»k Ãkk{ðk Ëuíkwt LkÚke.
yu{Lkku {ktÌk÷ku su Ít¾íkku níkku íku - ‘{kLkðLkwt yk{q÷ ÃkrhðíkoLk’-íkku Mkíkík nkÚkíkk¤e ËE
Axfe síkwt níkwt! yLku ßÞkt MkwÄe yk Lk MkÄkÞ íÞkt MkwÄe stÃkðkLkwt fuðwt! ftEf ykðe XkuMk
yæÞkí{-rLkckLku ykÄkh çkLkkðeLku yu{ýu ÃkkuíkkLkk {kxu ‘ykSðLk rþûkf’Lke ¼qr{fk
Mðefkhe, yLku ytrík{ ûkýku MkwÄe yuLku òu{Ãkqðof rLk¼kðe.
yu{Lkkt søkíkÔÞkÃke «ðkMk-«ð[Lk-rþrçkh, Mkkt«ík MÚkkrLkf íku{ s rðï«ðknku
-ÔÞÂõíkíðku MkkÚkuLkku Mkíkík MktÃkfo yLku rð{þo yLku rs¿kkMkwykuLku ÔÞÂõíkøkík {køkoËþoLk -
yk çkÄwt s {khk {Lk{kt h[kÞu÷e yu{Lke ‘søkíkrþûkf’ íkhefuLke Açke{kt yLkuhku htøk
Ãkqhu Au.
y«rík{ rðîíkk, rLkck yLku MkknMkÚke {trzík yu{Lke rðh÷, WsTsð÷ AçkeLku
ðtËLk fhíkkt ykLktË yLku ÄLÞíkk yLkw¼ðwt Awt.
4
 {wrLk Ëðu

{Lku ykæÞkÂí{f ÔÞÂõíkLke yu÷So hne Au. {Lku yæÞkí{{kt ftE Mk{òÞ Lknª.
ykÚke nwt yuðe ÔÞÂõíkÚke Ëqh s hnwt. ykæÞkÂí{f ÔÞÂõík Mkk{kLÞ heíku ‘{nkLk’ nkuÞ.
yuLkwt ¼õíkøký yrík rðþk¤ nkuÞ. ykÚke yu Mk{ÞÚke Ãkh ÚkELku Sðu. fkuE fkÞo¢{
Mk{ÞMkh þY ÚkkÞ s Lknª. yuLke ykMkÃkkMk Mkíkík ¼ez s nkuÞ. ËþoLkLke ÃkzkÃkze nkuÞ.
yu yuðe ðkíkku fhu suðe ykÃkýu yíÞkhu Sðíkk Lk nkuEyu yLku ¼rð»Þ{kt SððkLkk Lk
nkuEyu.
ftEf yk {kLkrMkfíkkLku fkhýu rð{÷kíkkE fwxwtçkesLk suðk nkuðk Aíkkt nwt yu{Lkk
«ð[Lkku-rþrçkhkuÚke Ëqh s hÌkku. 1995{kt y{khe ELzMxÙe{kt {uLkus{uLx rMkMx{ Mk{síke
ð¾íku yuðwt ÷køÞwt fu yk{ktLke ½ýe ðkíkku yuðe Au su ËeËe{k fnu Au. ykÚke Ãknu÷e ðkh
yu{Lkk Ãkkt[ rËðMkLke «ð[Lk©uýe - Spirituality in Industrial Life {kxu ykçkw økÞku.
íÞkhu ¾çkh Ãkze fu ‘ykæÞkí{Úke çkeðk suðwt fþwt LkÚke.’ ËeËe{k yufË{ rzMkLx. Mk{Þ{kt
[wMík. ykÃkýu su Sðeyu Aeyu yuLku xufku ykÃke nðu ykøk¤ õÞkt fu{ sðwt yuLke ðkík fhu
Au. ynª fkuE xku¤k LkÚke. ¼õíkku LkÚke. [hýMÃkþo LkÚke. WÃkhktík, ËeËe{k íkku n¤ðkVq÷
Au. íÞkhÚke y{khe ËkuMíke ò{e.
yu «ð[LkkuLkwt økwshkíke ¼k»kktíkh fhe rð[khð÷kuýwtLke ÃkwMíkf©uýe {kxu ÃkwMíkf
íkiÞkh fhðkLke EåAk ÔÞõík fhe íkku íkhík {tsqhe {¤e økE. WÃkhktík ÃkwMíkf íkiÞkh Úkðk
ykÔÞwt íÞkhu Yk. 30,000/- {kuf÷e ykÃÞk - yu{Lkk þçËku{kt ‘ykrþ»k’ íkhefu, ykŠÚkf
Mknfkh Lknª.
ßÞkhu ÃkwMíkfLke Lkf÷ku ÷ELku ¾kMk ykçkw økÞku Lku nkÚk{kt ÃkwMíkf {qõÞwt íkku shkf
òuE-WÚk÷kðe çkksw{kt {qfe fnu, ‘çkku÷, fuðwt [k÷u Au?’ {khe ÃkíLke ytsLkkÚke Lk hnuðkÞwt.
‘ËeËe{k, ÃkwMíkf swykuLku! fuðwt ÷køÞwt?’ íkku nMkeLku çkkuÕÞk : ‘yhu çknuLk, yu{kt òuðkLkwt þwt?
{wrLkyu fÞwO Au íku Mkkhwt s nþu. yíÞkhu íkku ík{u {khe Mkk{u Aku. ík{Lku òuô yLku ík{khe
MkkÚku ðkíkku fhwt. ÃkwMíkf ÃkAeÚke òuEþ.’
ÃkAe fnu, ‘¾kMk ÃkwMíkfku ykÃkðk ykÔÞkt? yu {kxu Ĭku ¾kÄku?’
nwt’ Þu nkUrþÞkh yLku y¤ðeíkhku. yuðwt íkku þuLkku fnwt fu ík{Lku {¤ðk, ík{khk
ËþoLk fhðk, «u{ Ãkk{ðkLkwt çknkLkwt økkuíÞwt! {U fÌkwt, ‘{k, yk Éíkw{kt ({k[o-Vkøký)
ytçkkSLke ykMkÃkkMk{kt fuMkqzku ¾qçk ¾e÷u Au. yu òuðkLke ¾qçk EåAk níke yux÷u yu
çknkLku ynª MkwÄe ykðe økÞk.’ ËeËe{k íkku «MkÒk ÚkE økÞk. f÷kfu’f ðkíkku fheLku QXíke
ð¾íku «ýk{ fÞko íkku ykrþðkoË {éÞk fu : ‘ík{khku fuMkqzk òuðkLkku þku¾ s¤ðkE hnu.’
5
 ÞwhkuÃkLkk Þkuøk rþûkfku {kxu ‘fXkuÃkrLk»kË’ Ãkh 15 rËðMkLke rþrçkh zu÷nkWMke{kt
níke. {Lku «ðuþ {¤e økÞku - yu þhík MkkÚku fu fXkuÃkrLk»kË ðkt[eLku ykððkLkwt. y{khku
Úkkuzktf ¼kE-çknuLkkuLkku Wíkkhku ËeËe{ktLkk ½hLke çkkswLkk {nu{kLkøk]n{kt. íÞkt y{khu òíku
hktÄðkLkwt-ðkMkýku MkkV fhðkLkk. ðkMký-yLkksLke ÔÞðMÚkk ËeËe{kyu fhe hk¾u÷e.
yufktíkhu «¼kçkuLk - ËeËe{kLkk {kurLkxhªøkLkk ¼køkYÃku - y{khk øk]n{kt ykðeLku
Mk{S òÞ fu y{Lku fkuE yMkwrðÄk íkku LkÚke! çkhkçkh ÔÞðÂMÚkík hktÄeyu-¾kEyu Aeyu?
MðåAíkk hk¾eyu Aeyu? Xtze MknLk ÚkkÞ Au? ËMkuÞ sýkyu fk{ çkhkçkh ðnU[u÷k Au?
ºkesu rËðMku y{khk{ktÚke fkuELku þhËe ÚkE íkku íkhík Mkktsu «¼kçkuLk zçkhku ¼heLku {uÚke-
MkqtXLkk ÷kzw ÷ELku nksh. nwt fkLkLkku fk[ku. ykÚke 24 f÷kf {V÷h çkktÄe hk¾wt. íkhík {k
yu ¾w÷kMkku ÃkqAâku ‘çkÄw çkhkçkh Au?’ ºký-[kh rËðMku {k ÃkkMku yu{ s ðkíkku fhðk
çkuMkðkLkwt. y{khk íkkuVkLkku, {òfku Mkkt¼¤eLku nMku. zu÷nkWMke{kt fE søÞk òuðk suðe
Au yuLke ðkíkku fhu yLku ykøkún hk¾u fu y{u íÞkt sE ykðeyu.
[kiË ðhMk{kt Úkkuzk rËðMkkuLkk MknðkMk{kt {kyu yk¾k ¼ðLkw ¼kÚkw çkktÄe ykÃÞwt Au.

íkhwý þkn

ðtËLkeÞ ©e rð{÷kSLkku Ãkrh[Þ YçkY{kt y{ËkðkË ¾kíku rð[khð÷kuýwtLkk

fkÞoðknfku {kxuLke yuf çkuXf{kt ÚkÞku. yu Ãkqðuo yLkkÞkMku s íku{Lkwt ÷øk¼øk ykXuf ÃkkLkkLkwt
Ãkkík¤wt Ãký ¾kMMkwt yûkhe Mkk{ÚÞo Ähkðíkwt Mk{økú÷ûke (fu ÔÞkÃkf) rþûký rð»kuLkwt ÃkwMíkf
huÕðu MxuþLkLkk MkðkuoËÞ çkwf Mxku÷ ÃkhÚke ÷eÄwt íÞkhu Ãkrh[Þ ÚkÞu÷ - yu ðkík yksÚke f{
Mku f{ Mk¥kh-yZkh ð»ko Ãknu÷ktLke. yu ÃkwÂMíkfk Ãkkt[ufðkh {U ðkt[e nþu. yu ÃkAe yu{ýu
rðËuþ{kt ykÃku÷ Ãkkt[uf «ð[LkkuLke ÃkwÂMíkfk ðkt[ðk{kt ykðu÷, yu Ãký yufzku ½qtxðkLke
su{ ðkhuðkhu ðkt[e. yu Ëhr{ÞkLk rðÃk~ÞLkkLkku ykhtr¼f Ãkrh[Þ yÇÞkMk [k÷íkk níkk,
rð{÷kSLke yu ÃkwÂMíkfkykuLkk nkËo yLku rðÃk~ÞLkkLkku «kÞkurøkf yÇÞkMk çktLku yufçkeòLku
Ãkqhf çkLke hÌkk yLku ytíkhu yuLkku ¼kðkfo Wíkhíkku hÌkku.
rð{÷kSLke WÃkÞwoõík yuf {kºk YçkY {w÷kfkíku yu{Lkk ðõíkÔÞ{ktÚke rLkíkhíke
rLkíkktík rLkËkuo»kíkk yLku þktríkLkku ynuMkkMk fhkÔÞku. yu{ýu «çkkuÄu÷ rð[khkuLke yLkkøkúníkk
rð[khð÷kuýwtLkk ð¾íkkuð¾íke MktÃkkËLk{kt íku{s hku®sËk SðLk{kt ÷u¾u ÷køke Au.
fux÷efðkh yu{u Þ ÚkÞwt Au fu íku{ýu Ãkkuíku rMkØnMík fhu÷ rLkhk{Þíkk yLku yu îkhk yu{ýu
fhu÷k MðËþoLkLkk rLkËuoþçkkuÄ MkwÄe ÃknkU[ðk{kt nsw nwt fux÷ku Qýku Awt?! yk ËwrLkÞk{ktÚke
yu{Lke rðËkÞ, nðu {khk{kt hnu÷ yu y¼kð QýÃk ÃkqŠíkLke sðkçkËkhe «íÞu {Lku ðÄw Lku
ðÄw MktfkuÞko fhu Au.
6
 sÞ©eçkuLk {nuíkk

ÃkhtÃkhkøkík Ä{o yLku yæÞkí{ - ¼Âõík yLku ík¥ð®[íkLk - ¼ÂõíkÞkuøk, f{oÞkuøk

yLku ¿kkLkÞkuøk - yufkøkúíkk, æÞkLk, òøk]rík yLku rLkðkoý - yk ík{k{ þçËku yuf fq¤Lkk
÷køku - ftEf Ãkrhr[ík ÷køku Ãký íku çkÄkLku Mk{sðk ykí{Mkkík fhðk yLku Sððk y½hk
Au. økwhwLke ¼qr{fk ÷eÄk ðøkh yk þçËkuLke Mkh¤ Mk{s ykÃkLkkh yux÷u rð{÷k íkkE.
íku{ýu SðLk¼h Ä{o, yæÞkí{, æÞkLk Ãkh ¾qçk {Úkk{ý fhe níke yLku Mkk{kLÞ
{w{wûkwLku Ãký Mk{òÞ íkuðk Mkh¤ MðYÃku Ãkqhk ík¥ð®[íkLkLku ykÃkýe Mk{ûk {qõÞwt. 1921{kt
sL{Úke 2009Lkk Mk{Þøkk¤k ËhBÞkLk íku{Lkk SðLk{kt ½ýkt ÃkrhðíkoLkku ykÔÞkt Ãký
íku{ýu ÃkkuíkkLke yktíkrhf rËþk Lk Akuze.
ÃkhtÃkhkøkík Ä{oLku çkË÷u Mðòøk]rík îkhk ík¥ð®[íkLk rðfMku íku{ {kLkLkkhkt yk
rðËw»keyu íkiÞkh rð[kh ykÃkðkLku çkË÷u rð[kh fhðkLke rËþk Ëþkoðe. Ãkq. íkkELku Lk {éÞkLkku
yVMkkuMk ½ýktLku hnuþu Ãký íku{Lkkt 150 ÃkwMíkfku MkkiLku {kxu {køkoËþof çkLke hnuþ.u
2002{kt {Lku nkxo yuxufLkk Mkqr[ík ykhk{ ÃkAe «Úk{ ðkh çknkh sðkLkwt ÚkÞwt.
rð[khð÷kuýwt ÃkrhðkhLkk r{ºkku MkkÚku Ãkq. rð{÷kíkkE MkkÚkuLke {w÷kfkík rLkr{¥ku. fux÷kf
MktðkËLku ytíku Mk{Þ yðrÄ Ãkqhe Úkíkkt ÔÞÂõíkøkík heíku Ëhufu «ýk{ fÞko. {khku ¢{ ykðíkkt
{U íku{Lku sýkÔÞwt fu yuxuf ÃkAe Ãknu÷eðkh yk ÃkkðLk «Mktøk MkktÃkzâku Au. Ãkq. íkkEyu {khe
çktLku nÚku¤eyku íku{Lkk nkÚk{kt Ãkfze íku Ëhr{ÞkLk {khk þheh{kt fkuE rðrþü «fkhLke
ÍýÍýkxe ÚkE. íku{ýu fÌkwt, ‘‘hkus ËqÄeLkku hMk Ãkeòu. ík{u íkÆLk Mkkhk ÚkE sþku.’’
W»{k¼Þko MktMÃkþoLke yu ûkýku yrðM{hýeÞ Au. íkçkeçke Mkkhðkh [k÷w hk¾e Au. ÃkwLk:
yuxuf ykÔÞku LkÚke yLku ½ýe MðMÚkíkk yLkw¼ðkÞ Au.

ykþf {ws «u{k¤

çkw÷çkw÷Lke ßÞ{ økkLk, yksu çkMk {khu økkðwt Au, Ãk]ÚðeÚke WÃkh sELku.
ðMktík ßÞkhu {eXwt {÷fu, {khu íkku yksu økkðwt Au, ßÞ{ fkuÞ÷ fku {eXwt xnqfu.
{khu økkðwt Au yksu, ÓËÞ {ws MLkunu A÷fu, «u{ íkýwt fku økeík.
SðLk Au {ws ykþf {eXku, {Äwhwt ÂM{ík huzeLku {ws{kt, Lkðe íkksøke ¼híkku.
ykþfLkwt nh {eXwt [wtçkLk, {ws{kt ¼híkwt yu LkðSðLk, SðLk, ykþf {ws «u{k¤.

7
rð{÷SðLke -
15 yur«÷, 1921 (hk{Lkð{e) Úke 11 {k[o 2009 (Äq¤uxe)
ËeËeLkk LkkLkkLke A¥keMkøkZLke òøkeh níke. hkÞÃkwh{kt Ãkkt[
{k¤Lkku íkku yu{Lkku rðþk¤ {nu÷ níkku. yu{kt yZeMkku {kýMkku
hnuíkkt níkkt. ßÞkhu ËeËe yk¬kLkk øk¼o{kt ykÔÞkt íÞkhu LkkLkkLku
yuf ËþoLk ÚkÞwt níkwt. yk ð¾íku ík{khe ËefheLkk øk¼o{kt su Sð
ykÔÞku Au íku ík{khk ÃkrhðkhLkku LkÚke, yu íkku rðïLkku Au. LkkLkk
yk¬kLku hkÞÃkwh ÷E ykÔÞk. yk¬kLku ÃkkuíkkLkk {Äwh ftXu íkw÷Mke-
hk{kÞý Mkt¼¤kðíkk, ¿kkLkuïhe Ãký ðkt[e Mkt¼¤kðíkk, hk{Lkk{
íkku yu{Lkk ïkMkkuåATðkMk{kt Mkt¼¤kíkwt. [iºk {rnLkkLke ykX{Lke {æÞ hkrºkyu yLku
hk{Lkð{eLkk «kht¼u ËeËeLkku sL{ ÚkÞku níkku. LkkLkk ßÞkhu sÃk fhíkk íÞkhu yu{Lkk ðûk:MÚk¤
Ãkh LkkLke LkkLke ÃkkËwfkyku QÃkMke ykðíke. ËeËe fnuíkkt fu suðe heíku nwt yu{Lke ÃkkMku
íkw÷Mkehk{kÞý, ¿kkLkuïhe Mkkt¼¤ðk çkuMkíke yuðe s heíku ðûk:MÚk¤ ÃkhLke {wÿk òuðk
f÷kfku çkuMkíke.
LkkLkkLku íÞkt s ËeËeyu íkw÷MkeËkMkSLkkt ËþoLk fÞkO níkkt. MkkÄwÃkwhw»k ¾whþe{kt
çkuXk níkk yLku LkkLkk Lke[u çkuXk níkk. LkkLkkyu MkkÄw{nkhksLkk Ãkøk ÃkkuíkkLkk ¾ku¤k{kt
÷eÄk níkk. LkkLkk hkuíkk níkk yLku MkkÄw{nkhksu yu{Lkku nkÚk LkkLkkLkk {Míkf Ãkh {qõÞku níkku.
yæÞÞLkfk¤{kt ys{uh{kt çkkÃkwMkknuçk (ËeËeLkk rÃkíkkS) yLkkÚk rðãkÚkeoøk]n{kt
hneLku ¼ÛÞk. rnLËe, WËqo, MktMf]ík, ytøkúuS ¼k»kk Ãkh íku{ýu«¼wíð {u¤ÔÞwt níkwt. íÞktÚke
yÕnkçkkË økÞk. íÞkt M.A. íkÚkk L.L.B. ÚkÞk.
yu{ýu WÃkrLk»kËkuLkku yÇÞkMk fÞkuo níkku. Mðk{e hk{íkeÚkoLkk íkku yu «u{e níkk.
yu{ýu LkkøkÃkwh{kt ðfe÷kík þY fhe. Ãknu÷k s fuMk{kt, su ÃkkA¤Úke ËeËeLkk LkkLkk ÚkÞk
yu{Lke MkkÚku {wfkçk÷ku ÚkÞku yLku yu fuMk{kt çkkÃkwMkknuçk rðsÞe çkLÞk. LkkLkk hkÞÃkwhLkk
{þnqh ðfe÷ku{ktÚke yuf níkk. yu nkhe økÞk. ykðk íkusMðe ðfe÷Lkk nkÚk{kt ÃkkuíkkLke
ËefheLkku nkÚk MkkUÃkðkLkwt yu{ýu Lk¬e fÞwO. ‘‘{khe ËefheLkwt ÷øLk {khu {fkLk fu MktÃkr¥k
MkkÚku LkÚke fhðwt, {Lkw»Þ MkkÚku fhðwt Au.’’ çkkÃkwMkknuçk {kLke økÞk.
Ãknu÷u s rËðMku yk¬kyu çkkÃkwMkknuçkLku fÌkwt : ‘‘ík{u VkusËkhe fuMk ÷uþku Lkrn.
rMkrð÷ «uÂõxMk fhòu.’’ yk¬kyu fÌkwt : ‘‘ykuAk {¤u íkku ykuAk{kt [÷kðeþwt. Ãkhtíkw
sqXkýk Ãkh ykÄkrhík ÃkkÃkLkwt ÄLk ½h{kt ykðþu yLku fk÷u QXeLku çkk¤fku Úkþu íkku nwt {khkt
çkk¤fkuLku Mkk[wt çkku÷ðkLkwt fuðe heíku rþ¾ðkzeþ? {khu ðÄkhu ÃkiMkk LkÚke òuEíkk. Ãkhtíkw nwt
{kÚkwt Ÿ[wt fheLku økðoÚke yu fne þfwt fu yÄ{oLkku ÃkiMkku y{khk ½h{kt LkÚke.’’
8
 ËeËeyu fux÷eyu ðkh fÌkwt nþu fu MkíÞrLkck, ©{rLkck yLku yknkhLkku MktÞ{ íkku
nwt ½h{kt s þe¾e. yk níkwt ËeËeLkwt Ähkík÷.
ËeËe íÞkhu íkku Ãkkt[ ð»koLkkt s níkkt. çkÄkt ¼økðkLkLke ðkíkku fhíkkt íkku ËeËeLku
òýðkLke íkeðú EåAk ÚkE fu yk ¼økðkLk Au õÞkt? fuðk Au? ðkhu ðkhu çkÄkLku yk «&™
ÃkqAíkkt níkkt. yux÷u ftxk¤eLku fkuEyu fÌkwt, ‘‘fqðk{kt Au.’’ ËeËe íkku Mkku Vqx Ÿzk fqðk{kt
fqËe Ãkzâkt. {ktz{ktz yu{Lku çknkh fkZâkt. fkuEfu fÌkwt, ‘‘støk÷{kt Au.’’ íkku ¼økðkLkLke
þkuÄ{kt yuf Y{k÷{kt [ýk{{hk çkktÄeLku støk÷{kt sðk Lkef¤e Ãkzâkt.
ËeËe ßÞkhu Mkkík ð»koLkkt níkkt íÞkhu yu{Lkk LkkLkk MkkÚku y{hftxfLkk Mðk{e
Mkeíkkhk{ËkMkS {nkhks ÃkkMku økÞkt níkkt. {nkhksLku ¾u[he {wÿk rMkØ níke. ÞkuøkkMkLk,
«kýkÞk{ ËeËe Mðk{eSLke ÃkkMku s þeÏÞkt níkkt. yu ð¾íku Mðk{eS yufMkku Ãkå[eMk
ð»koLkk nþu. 1969{kt 162 ð»koLke ô{hu yu{ýu Ëun Akuzâku. yu{Lke ÃkkMkuÚke s ËeËeLku
Þkuøkþk†Lkku Ãkrh[Þ ÚkÞku.
LkkLkkLku ÃkkuíkkLkk {]íÞwLke ríkrÚk-ðkhLke ¾çkh Ãkze økE níke. yu{ýu çkkÃkwMkknuçkLku
fÌkwt Ãký níkwt : ‘‘hk{Lkð{eLku rËðMku y{u «Þký fheþwt. ¿kkLkuïhe, sÃkLke {k¤k íkÚkk
[ktËeLkku ø÷kMk ÷E ykÔÞku Awt. yk çkÄwt rð{÷Lku ykÃkòu.’’ hk{Lkð{eLku rËðMku ¼økðkLkLku
¼kuøk ÄhkÔÞku níkku yu{ktÚke LkkLkkyu økúkMk ÷eÄku. ykMkLk ÷økkÔÞwt yLku LkkLkk Mkk[u s
Ãkh{ÃktÚku [k÷e LkeféÞk.
ËeËe çkk¤ÃkýÚke s ¼ýðk{kt íkusMðe níkkt. {hkXe [kuÚke ÃkkMk fhe yLku {rnLku
[kh YrÃkÞkLke Mfku÷hrþÃk {¤e. ykX{eLke çkkuzoLke Ãkheûkk{kt Ãknu÷kt ykÔÞkt. íkku ËMk
YrÃkÞk Mfku÷hrþÃk {¤e. {urxÙf{kt Ãk[kMk YrÃkÞkLke Mfku÷hrþÃk {¤e Ãkhtíkw yu
Mfku÷hrþÃkLkku rLkÞ{ níkku fu LkkøkÃkwh rð{uLMk fku÷us{kt ¼ýu íkku s yu {¤u, yk{ ËeËe
LkkøkÃkwh økÞkt - íÞkt ELxh ÃkkMk fheLku ÃkkAk ykfku÷k ykÔÞkt. Mkðkh-Mkkts xâwþLk fÞkO.
fku÷us ºký {kE÷ Ëqh níke yux÷u MkkEf÷ Ãkh síkkt. ykfku÷k{kt s B.A. Lke ÃkËðe
÷eÄe. nðu M.A. íkku ykfk÷ku{kt ÚkE þfu yu{ Lknkuíkwt yux÷u LkkøkÃkwh ykÔÞkt. yk{
Akºkk÷Þ{kt hnuðkLkwt ÚkÞwt. ÃkkuíkkLku nkÚku hMkkuE çkLkkðíkkt. MkkEf÷ ÷ELku xâwþLk fhðk
síkkt, íÞktÚke {kuheMk fkuu÷us síkkt. ¼ýeLku ånk ÃkeLku ÷kÞçkúuhe{kt sELku LkkuxTMk fhíkkt.
ð¤e ÃkkAwt çkeswt xâwþLk Mkktsu fhíkkt yLku ÚkkõÞkt ÃkkõÞkt ½uh ykðíkkt. MkðkhLke fhu÷e
hMkkuE Mkktsu s{íkkt.
ÃkiMkk ¼uøkk fheLku ð¤e ÃkkAkt {kuheMk fku÷s u {kt ykÔÞkt yLku rV÷kuMkkuVe MkkÚku M.A.
fÞw.O nkEMfq÷ íkÚkk fku÷ò u {u kt sux÷e [[koyku Úkíke yu{kt ËeËe ¼køk ÷uíkkt. çkÄk{kt yu xÙkVu eyku
Síkíkkt. ELxh ÞwrLkðŠMkxe, ELxh fku÷ru sÞux rzçkux{kt ¼køk ÷uíkkt. yku÷ EÂLzÞk MíkhLkkt
ELkk{ku yu{Lku {¤íkkt. yk çkÄe s xÙkVu eyku ¼ýðk {kxu yu{ýu ðu[e ËeÄe níke.
9
 LkkrMkf{kt økuhe÷k r{r÷xhe xÙu®Lkøk fkuMko fhkðkíkku níkku. íÞkt
ËeËe ½kuzuMkðkhe, çktËqf, nuLz økúuLkuz [÷kððkLkwt þe¾e økÞkt. ½kuzkLkk
ÃkqtAzk íkhV BnkU hk¾eLku Ëktík{kt ÷økk{ ÃkfzeLku Q¼k Q¼k ½kuzku
ËkuzððkLkwt íÞkt þeÏÞkt.
Mfq÷ fku÷s
u Lkkt Lkkxfku{kt, h{íkøk{íkku{kt ËeËe ¼køk ÷uíkkt níkkt.
¼ýðk{kt s íkusMðe níkkt yuðtw Lknkuíkw.t h{íkøk{ík{kt Ãký ½ýkt ELkk{ku
yu{ýu SíÞkt níkkt. ðõík]íð-MÃkÄko{kt Ãký síkkt yLku rðsÞe çkLkeLku ½uh ykðíkkt.
¼kEyku {kLku fnuíkk : ‘‘çknuLkLkkt yk ÷ûkýku Mkkhkt LkÚke.’’ {kLku ®[íkk Úkðe
Mðk¼krðf níke. AkufheykuLku ½huýkt fu fÃkzktLkku þku¾ nkuÞ, ykLku íkku yuðku fkuE «fkhLkku
þku¾ s LkÚke. {kyu zkpfxhLku çkíkkÔÞwt. zkpfxhu fÌkwt : ‘‘rçk÷fw÷ Lkku{o÷ Au. fkuE
abnormality LkÚke.’’
yu{Lke LkkLke íkÚkk {kMke ÷øLkLkk Mkt˼uo økwMMkk{kt fktE çkku÷e økÞkt nþu yux÷u
ËeËeLku ÚkÞwt fu ykðwt SððkLkw þwt fk{Lkwt? yk ÷kufku {Lku ykðe heíku Mkíkkðþu íkku çkkÃkwMkknuçk
Ãký Ëw:¾e Úkþu. {khu ÷øLk fhðk LkÚke, ½h øk]nMÚke {ktzðe LkÚke, Lkkufhe fhðe LkÚke, íkku
SððkLkwt þwt «ÞkusLk? hkºku çkÄkt MkqE òÞ íÞkhu LkËe{kt fqËe s Ãkzwt. økh{eLkk rËðMkku níkk
yux÷u çkÄkt s yøkkMke{kt MkqE síkkt. {kíkk-rÃkíkkLku Lkk{u r[êe ÷¾eLku íkrfÞk Lke[u {qfe
ËeÄe. çkÄkt MkqE økÞkt yux÷u ËeËe Ãk÷tøk{ktÚke QXeLku çkuXkt. ËeËeLku ÷køÞwt fu yu{Lkk Ãk÷tøkLke
[khuçkksw fkuE [k¾zeyku ÃknuheLku Vhe hÌkwt Au. ËeËeyu ykt¾ ¾ku÷eLku òuÞwt íkku fkuE Ëu¾kÞwt
Lkrn. ykt¾ çktÄ fhu yLku yðks Mkt¼¤kÞ. ËkuX f÷kf MkwÄe yk{ [kÕÞwt. òýu fu ËeËeLku
fkuE hkufðk {køkíkwt níkwt. yk{ [k¾zeykuLkk yðksu ËeËeLku ykí{½kík fhíkkt hkuõÞkt.
yk¬k fnuíkkt : ‘‘Ãkrhðkh{kt Sððk {kxu Úkkuze çkktÄAkuz fhðe Ãkzu Au, fux÷wtf
yÃkLkkððwt Ãkzu Au, fux÷wtf Akuzðwt Ãkzu Au.’’ ËeËeLku yu{ýu fÌkwt níkwt : ‘‘íkkhkt {qÕÞku {kxu íkwt
rn{k÷Þ suðe yzøk hnusu, Ãkhtíkw çkÄe ðkíkku{kt {qÕÞLku ÃkfzeLku yze sðkÞ Lkrn. çkkfeLke
ðkíkku{kt ÃkkuíkkLke ðkíkku Akuzðe Ãkzu Au yLku çkeòLke ðkíkku {kLkðe yu þe¾ðwt Ãkzu Au.’’
ËeËeLku ðÕzo yuMkuBçk÷e ykuV ÞwÚk íkhVÚke y{urhfk sðkLkwt yk{tºký {éÞwt níkwt.
çkkÃkwMkknuçk nk fnuðkLkk níkk yu íkku Lk¬e s níkwt. Ãkhtíkw yk¬k fËk[ Lkk fnu yuðwt ËeËeLku
÷køkíkwt níkwt. yk¬kyu íkku Mkk{uÚke fÌkwt : ‘‘íkwt ÃkqAðk fu{ ykðe? íkkhu sðwt s òuEyu.’’
ËeËeyu fÌkwt : ‘‘ykx÷u Ëqh yLku nwt yuf÷e?’’ yk¬kyu fÌkwt : ‘‘çkMk yk s íkkhe ¼Âõík
Au? íkwt yu{ Mk{su Au fu íkkhk Ãkh{kí{k ¼khík{kt s Au yLku y{urhfk{kt LkÚke? y{urhfk{kt
íkwt yuf÷e õÞkt Awt?’’ yk¬kyu fÌkwt : ‘‘{khe yuf ðkík Mkkt¼¤íke ò. ßÞkt MkwÄe ykÃkýwt
ÓËÞ þwØ Au yLku Ãkh{kí{k{kt ©Øk Au íÞkt MkwÄe ík{khe íkhV çkqhe LkshÚke òuLkkh fkuE
sL{þu Lkrn.’’ yuf íkhVÚke ykí{©ØkLkku ËeÃk çkkÃkwMkknuçku «økxkÔÞku íkku çkeS íkhVÚke
yk¬kyu «¼w-©ØkLke Ëeûkk ykÃke.
10
 ËeËe ykLktË{Þe {k ÃkkMku çkLkkhMk økÞkt. MktLÞkMk ÷uðkLke ËeËeLke Wífx EåAk
níke. Ãkwhw»k ÃkkMku íkku MktLÞkMkLke Ëeûkk ÷uðe Lknkuíke yux÷u ykLktË{Þe {k ÃkkMku økÞkt. {kyu
ËeËeLku fÌkwt : ‘‘yku hu íkkhu MktLÞkMk ÷uðku Au fu?’’ ÃkkuíkkLkkt fÃkzkt çkíkkðíkkt fÌkwt : ‘‘MktLÞkMk
fÃkzk{kt nkuÞ Au hu? yu íkku ytËh nkuÞ Au. ½uh ÃkkAkt Vhku, ¼ýku, MktLÞkMk ytËhÚke Qøkþu.’
M.A. ÚkÞk ÃkAe ËeËeLku yufktík{kt {tºk-òÃk fheLku òuðwt níkwt fu yuLkwt þheh Ãkh þwt
Ãkrhýk{ ÚkkÞ Au. yux÷u yu{ýu rn{k÷Þ{kt hk{íkeÚkoSLke økwVk{kt çkuMkeLku yu «Þkuøk
fhðkLkwt Lk¬e fÞwO. rxnheÚke [kiË {kE÷ Ãkh LkËeLkk rfLkkhu yu økwVk níke. økwVk{kt
¼k¾kurzÞk¼h ÚkELku sðkíkwt níkwt. íÞkhu ËeËe ÃkkMku EþkuÃkrLk»kËT yLku ©e{ËT ¼økðËT
økeíkk-yu çku ÃkwMíkfku níkkt. çku Äkçk¤k íkÚkk çku òuz fÃkzkt níkkt. ¾kðkÃkeðkLkku fkuE Mkk{kLk
MkkÚku Lknkuíkku. ËeðkMk¤eLke Ãkuxe, yøkhçk¥ke yLku {eýçk¥ke níkkt. íÞkt «ýðLkku yLku
nrhH íkíkT MkíkT Lkku yu{ çku sÃk ËeËe fhíkkt. H õÞkhuf ði¾heÚke íkku õÞkhuf WÃkktþwÚke
sÃkíkkt. yu ÃkAe Úkkuzku Mk{Þ ykhk{ fhíkkt. nrh H íkíkT MkíkT Lkku sÃk fÞko ÃkAe Ãký Úkkuzku
Mk{Þ ykhk{. yk{ ðkhkVhíke sÃk fhíkkt níkkt.
øktøkkSLkwt s¤ Ãkeíkkt níkkt. økkéÞk ðøkhLkwt çkkhef huíkeðk¤w Ãkkýe ÃkeÄwt. yk
s¤ íkÚkk fk[wtÃkkfwt ¾kðkÚke ½ýku {kuxku yLkÚko ÚkÞku. yði¿kkrLkf ZtøkÚke yk çkÄwt ÚkÞwt. yuLktw
Ãkrhýk{ þheh Ãkh ÚkÞk ðøkh hÌkwt Lkrn. þheh ÃkhLkk yk yLÞkÞLku fkhýu ËMík ÚkE
økÞk. ËMíkÚke þheh ûkeý çkLke økÞwt, ykt¾ku Ÿze Qíkhe økE. ËMk Mkókn {kiLk yLku sÃk
çkhkçkh [kÕÞkt. LkkË Mkt¼¤kðkLkk þY ÚkÞk. ðtþeðkË, ½txLkkË, þt¾LkkË, {]ËtøkLkkË
y÷øk y÷øk «fkhLkk LkkË Mkt¼¤kíkk níkk. ykt¾{kt yLku økwVk{kt «fkþ Q¼hkE síkku
níkku. õÞkhuf Lke÷k htøkLkku, íkku õÞkhuf MkkuLkuhe htøkLkku. økwVk{kt H fkhLkku æðrLk økwtS hÌkku
Au yuðwt ÷køku.
þheh yþõík ÚkE økÞwt níkwt. MLkkLk fhðk økÞkt. Ãkøk ÷Mkhe Ãkzâku. sux÷wt íkhe
þfkÞ íkux÷wt íkku íkÞkO. þheh{kt íkkfkík Lk nkuðkLku fkhýu çkunkuþ ÚkE økÞkt. þheh íkýkíkwt
níkwt íÞkhu çku MktLÞkMkeykuyu ËeËeLku òuÞkt. ðktMkLke ÷kfzeÚke Íku¤e suðwt çkLkkðeLku ËeËeLku
rþðkLktË MkhMðíkeLkk yk©{{kt ÷E økÞk. íÞktÚke ËkËk Ä{korÄfkheLku ½uh ÃknkU[kzâk.
ËkËk ËeËeLku ykfku÷k ÷E økÞk. E÷ks íkku ½ýk fÞko Ãkhtíkw ËeËeLku Xef Lk ÚkÞwt. yux÷u
ËeËeyu fÌkwt : ‘‘nðu yk þhehLku hk¾ðkLkwt þwt «ÞkusLk Au? nwt íkku fkuE nuíkwÚke þheh hk¾ðk
{ktøkíke níke. nðu yk hk¾ðk ÷kÞf hÌkwt LkÚke. yux÷u nwt þheh Akuze Ëuðk {ktøkwt Awt.’’ ËkËk
fnuðk ÷køÞk : ‘‘rðLkkuçkkSLke Mkt{rík {¤þu íkku nwt Lkk Lkrn fnwt.’’ ËkËk ËeËeLku ÃkðLkkh
÷E økÞk.
rðLkkuçkkSyu ËeËeLke Mkuðk fhe yLku fhkðe. ºký ºký f÷kfu {nkËuðeíkkE ÃkkMku
Ënª çkLkkðzkðíkk níkk yLku ËeËeLku ykÃkíkk níkk. rðLkkuçkkSyu fÌkwt fu ‘‘Mkkík rËðMk{kt
ËeËeLkwt þheh «ríkMkkË Lkrn ykÃku íkku ËeËeLku {hðkLkku yrÄfkh Au.’’ þheh «ríkMkkË
11
ykÃkðk ÷køÞwt. rðLkkuçkkSyu ËeËeLku fÌkwt : ‘‘nðu íkU {hðkLkku yrÄfkh ¾kuE ËeÄku.’’
yux÷u {wtçkE ÷E ykÔÞk. MkuLznMxo hkuz Ãkh zkp. ðkuhkLkk Âõ÷rLkf{kt hkÏÞkt. íÞkt MkkLku
økwhwSyu ËeËeLke {k suðe [kfhe fhe. {kÚkwt yku¤íkk, MÃkts fhíkk. MkkLku økwhwS xÙk{Lkk
çku[kh ykLkk çk[kðeLku ÿkûk ÷kðíkk yLku ËeËeLku ¾ðzkðíkk. ËeËe íÞkhu {ktz yuf [{[e
Ëkz{Lkku hMk ÷E þfíkkt. MkkLku økwhwS ËeËeLke {erxøk [k÷íke nkuÞ yLku ÃkkA¤ çkuMkeLku
ËeËeLke Mkkze MkktÄíkk nkuÞ.
yuÃkuLzeõMkLkk ykuÃkhuþLk {kxu ËeËeLku {wtçkEÚke LkkøkÃkwh ÷E økÞk. íÞkhu ÃkkuíkkLkk
nkÚk{kt WÃkkzeLku s ËeËeLku yu{ýu VMxoõ÷kMkLke çkÚko WÃkh Mkwðkzâkt. Mkwðkzíke ð¾íku yu{
fneLku þheh Lke[u {qõÞwt fu, nu «¼w {khwt su fktE SðLk þu»k Au íku ykLku ykÃkòu. yLku yu
s sqLk {rnLkk{kt MkkLku økwhwSyu þheh Akuzâwt.
LkkøkÃkwh{kt ËkËk ËeËeLke MkkÚku níkk. ykuÃkhuþLk ð¾íku ËkËk íkku ytËh òÞ yLku
çknkh ykðu. ËkËkLku õÞktÞ [uLk Lknkuíkwt. ËkËk ßÞkhu Ze÷k Ãkze síkk íÞkhu yu{Lku Íkzk ÚkE
síkk. zkufxhkuLku yu fnuíkk níkk : ‘‘òu yk AkufheLku ftE Úkþu íkku {khe s LkLkk{e Ãknu÷e
Lkef¤þu.’’ yk¬k ËkËkLku fnuðk ÷køÞkt: ‘‘ ËkËk, yk AkufheLku Lkð {rnLkk {U Ãkux{kt
hk¾e Au fu ík{u yuLke {Lku íkku þtfk ÚkkÞ Au.
1959{kt ËeËe LkuÃkk¤Lkk «ðkMku økÞkt níkkt. LkuÃkk¤Lkku «ðkMk Ãkqhku fÞko ÃkAe
ËeËe çke.Ãke.fkuEhk÷kLke MkkÚku SÃk{kt hfMkku÷ ykððk LkeféÞkt. y[kLkf SÃkLke ÷kEx
çktÄ ÚkE økE. økkze Mkhfe økE. zÙkEðhLke ÃkkMku fkuEhk÷k yLku yu{Lke çkksw{kt ËeËe çkuXkt
níkkt. ËeËe SÃk{ktÚke çknkh ºkeMk Vqx Ÿze ¾kE{kt Äfu÷kE økÞkt. ðå[u yuf ð]ûkLke zk¤e
ËeËeLkk nkÚk{kt ykðe økE íku Ãkfze ÷eÄe. Ãkhtíkw ËeËeLkwt {kÚkwt òuhÚke xfhkÞwt. yu xfhkðkLkku
yðks Mkkt¼¤e ytÄkhk{kt yuf økwh¾ku Lke[u QíkheLku ykÔÞku yLku ËeËeLku ¾¼k Ãkh Lkk¾eLku
÷E økÞku. Mkkhðkh {kxu ÃkAe íkku ËeËeLku çkLkkhMk, ÷¾Lkki, f÷f¥kk õÞkt õÞkt ÷E økÞk.
fkLkLke ytËhLkk yLku {Míkf ðå[uLkkt su nkzfkt íkqxe økÞkt níkkt íku fkZâkt. nkÚk{ktÚke íð[k
fkZeLku ytËh ÷økkðe. íkku Ãký ½k hwÍkÞku Lkrn.
íÞkhu Ãktrzík yku{fkhLkkÚk Xkfwh ËeËeLku ÃkkuíkkLke ykí{ò {kLkíkk níkk. íku{Lkku
ËeËe Ãkh yÃkkh MLkun níkku. yu{ýu ËkËkLku fÌkwt fu nwt yuLku ykÕ{kuzk ÷E sô Awt. Mkqfe
nðk{kt hk¾eþ íkku íkrçkÞík MkwÄhþu.
ykÕ{kuzkÚke ËeËeLku ÷ELku ÃktrzíkS òøkuïh økÞk níkk. íÞkt yu{ýu {nkhwÿ Þ¿k
fÞkuo níkku. yLku «¼wLku ykSS fhe níke fu {khwt sux÷wt ykÞw»Þ Au yu yk ËefheLku ykÃkku.
yuLkk nkÚku ½ýkt fkÞkuo ÚkðkLkkt Au.
ËeËe Ãkh MkkÄw[rhík ÷kufku yLkhkÄkh ðhMÞk. ËeËe fnuíkk fu ‘‘yk þheh íkku
MktíkkuLke y{kLkík Au.’’
12
 yuf ðkh ËeËe íkÚkk sÞ«fkþS ðå[u y{]íkMkh{kt íke¾ku ͽzku ÚkÞku. Mkðo Mkuðk
Mkt½Lke «çktÄ Mkr{ríkLke {e®xøk níke. rðLkkuçkkSyu fne hkÏÞwt níkwt fu rð{÷Lku fkÞ{Lke
yk{trºkík íkhefu çkku÷kðòu. yux÷u ËeËe {e®xøk{kt síkkt níkkt. ËeËe Mkðo Mkuðk Mkt½Lkkt
MkËMÞ Lknkuíkkt. sÞ«fkþSLkku ÔÞðnkh fktEf yuðku ÚkÞku fu suÚke ËeËeyu fÌkwt :
‘‘sÞ«fkþS, ík{u MkðkuoËÞ Mk{ksLkk sðknh÷k÷ LkÚke.’’ su.Ãke.Lkku [nuhku íkku hkíkku[ku¤
ÚkE økÞku. «¼kðíkeSyu ËeËeLku Eþkhku fhe çknkh çkku÷kðeLku fÌkwt : ‘‘yu{Lkku r{òs íkwt
òýíke LkÚke?’’ ËeËeLke ¾w{khe Ãký õÞkt ykuAe níke? ËeËeyu fÌkwt, ‘‘yu{Lku ¾çkh Ãkzðk
Ëku fu y{khku Ãký r{òs Au.’’
1961{kt fkLkLkk E÷ks {kxu ËeËeLku ÷tzLk sðkLke Mk÷kn ykÃkðk{kt ykðe.
su.Ãke.yu. fÌkwt ‘‘nwt ÔÞðMÚkk fhe Ëô Awt.’’ íÞkhu ËeËeyu fÌkwt : ‘‘sÞ«fkþS, ík{u
hksLkerík{kt hÌkk Aku yLku fËk[ ík{u hksLkerík{kt sþku. ÃkAe ík{u {Lku çkku÷kðþku íkku nwt
ík{Lku fuðe heíku Lkk fneþ? ‘‘yuf {rnLkk ÃkAe «¼kðíkeS yuf çkuøk ÷ELku ykÔÞkt. yu
rËðMkku{kt ËeËeLkwt íkÚkk «¼kðíkeSLkwt fÃkzkLkwt íkÚkk [tÃk÷Lkwt {kÃk Mkh¾wt s níkwt. 1958{kt
su.Ãke.ÞwhkuÃk økÞk níkk yu çkuøk íkÚkk ÃkkuíkkLkkt økh{ fÃkzkt ÷ELku ykÔÞkt. ËeËeLku fÌkwt :
‘‘{khkt ½huýkt ÷k÷çkkçkwLku íÞkt Ãkzâkt níkkt yu ðu[e {kÞko Au yLku yu{ktÚke ík{khe rxrfx
¾heËe Au. nðu íkku ík{Lku sðk{kt ðktÄku LkÚke Lku?’’ sÞ«fkþSyu fÌkwt : ‘‘nðu íkku ík{khku
zh Ëqh ÚkE økÞku Lku? fhku íkiÞkhe.’’
÷kufMk¼k{kt yLku hksMk¼k{kt sðkLkku Mkðk÷ rð{÷kSLkk SðLk{kt ºký ðkh
QXâku. 1952{kt sðknh÷k÷SLku su sðkçk ykÃÞku yu Zuçkh¼kELku 1956{kt
rð{÷kSyu ykÃÞku, ‘yk {khwt {kæÞ{ LkÚke.’ 1957{kt {kuhkhS¼kE {wÏÞ{tºke níkk.
íku{ýu rð{÷kSLku fÌkwt : ‘íkwt yk rðLkkuçkkSLkku ÃktÚk Akuze Ëu.’ rð{÷kSyu fÌkwt :
‘rðLkkuçkkSLke ðkík Lk {kLke. f]»ýSLke ðkík Lk {kLke. íkku nðu {kuhkhSLke ðkík {kLkeþ?
ík{u {khk ðze÷ Aku. rð[kh sYh fheþ. {khk SðLk{kt fkuE Ãký ÔÞÂõíkLkwt «{kÛÞ
LkÚke.’
1962{kt ËeËeyu ËkËkLku fÌkwt : ‘‘nðu yktËku÷LkLkk fk{{ktÚke Vkhuøk Úkkô Awt.
{khk þhehLke {ÞkoËkLku fkhýu nðu nwt Vhe þfeþ Lkrn.’’
ËeËeLku íkku rn{k÷Þ{kt þktríkÚke sELku çkuMkðkLkku rð[kh níkku. økkufw¤¼kE ¼èu
fÌkwt : ‘‘çkesu fkuE Ãký Xufkýu þk {kxu òÞ, nwt ykçkw{kt ÔÞðMÚkk fhwt Awt.’’
rðLkkuçkkSLku ¾çkh Ãkze. yux÷u rðLkkuçkkSyu íkkh fheLku ËeËeLku çkku÷kÔÞkt. ËeËe
íÞkhu ykMkk{ níkkt. yktËku÷Lk AkuzðkLke ðkík ÚkE. rðLkkuçkkSyu fÌkwt : ‘‘çkk¤rðßÞ,
hkÄkf]»ýLku çkku÷kð.’’ hkÄkf]»ý ykÔÞk. çkkçkkyu yu{Lku fÌkwt : ‘‘{khk su Ãkkt[ nòh
YrÃkÞk Au su rÃkíkkSyu y{Lku ºkýuÞ ¼kEykuyu Mkh¾u ¼køku ykÃku÷k yu rð{÷Lku ykÃkku.
ykçkw hnuðk sðkLke Au íkku ykçkw yu Mkk{kLk fuðe heíku ÷E sþu?’’
13
 rðLkkuçkkSyu fÌkwt : ‘‘íkkhe MkkÄLkkLke íkÚkk yufktíkLke EåAk Au Lku? Ãký ÞkË
hk¾su fu íkLku ®sËøke yufktík{kt Lkrn hnuðk Ëu. ‘yçk íkku çkkík Vu÷ økE òLkík Mkçk fkuE‘‘
f]»ý{qŠíkyu Ãký yu s fÌkwt níkwt : ‘‘SðLku íkLku su ykÃÞwt Au yu SðLk çkhkçkh ðMkq÷
fhþu.’’ ËeËeyu f]»ý{qŠíkLku íkku fktE fÌkwt Lkrn. Ãkhtíkw çkkçkkyu ßÞkhu fÌkwt : ‘rLkÞrík íkLku
çkku[eÚke ÃkfzeLku çknkh fkZþu yLku fk{ fhkðe ÷uþu. {khu Ãký yufktík{kt çkuMkðwt níkwt Ãkhtíkw
rLkÞríkyu {Lku õÞkt Akuzâku!’’ íÞkhu ËeËeyu fÌkwt : ‘‘çkkçkk ykþeðkoË Lk ykÃkðk nkuÞ íkku
Lk ykÃkþku. Ãkhtíkw ©kÃk þk {kxu ykÃkku Aku?’’ çkkçkkyu fÌkwt : ‘yk ©kÃk Au? {khe MkkÚku yk
s ÚkÞwt níkwt Lku? {khu fhðwt Ãkzâwt íku íkkhu Ãký fhðwt s Ãkzþu.’’
sÞ«fkþ «¼kðíkeSLku ykçkwLke ÔÞðMÚkk òuðk {kuf÷u Au. yu{ýu ykðeLku òuÞwt
fu, Ãkkýe MkkurVÞk þk¤k{ktÚke ÷kððwt Ãkzu Au. yux÷u su.Ãke. yu yu s MkÃíkkn{kt ËkuZ çku
nòh YrÃkÞk {kuf÷kðe fÌkwt : ‘Ãknu÷kt ÃkkýeLkk Lk¤Lke yhS fhku, ÃkAe ðes¤eLkwt òuzký
÷E ÷ku.’
Úkkuzk Mk{Þ{kt hk{f]»ý çkòs ykÔÞk. íku{ýu yLku yLkMkqÞkçknuLku {rnLku Mkku
YrÃkÞk {kuf÷ðkLkk þY fÞkO.
ykçkw{kt hk{f]»ý yk©{{kt Mðk{e sÃkkLktËS hnuíkk níkk. yu{Lku rð{÷kS
Ãkh yÃkkh «u{. ÃkkðoíkeçknuLk fu ELËwçknuLk Lk nkuÞ íkku Mðk{eS {fkELkku hkux÷ku çkúkWLk
ÃkuÃkhLke Úku÷e{kt {qfeLku ÃkkuMx{uLk MkkÚku {kuf÷kðíkk!
ykçkw yuf ð»ko hÌkk ÃkAeLke ðkík Au. íÞkhu ÷køÞwt fu rLkðkon {kxu Lkkufhe fhðe
Ãkzþu. LkkøkÃkwh{kt ËeËeLkk su ytøkúuSLkkt «kuVuMkh ©eËuðe LkkÞzw níkkt yu niËhkçkkË{kt
MºkeykuLke fku÷usLkk r«ÂLMkÃkk÷ çkLÞkt níkkt. ËeËeyu yu{Lku Ãkºk ÷ÏÞku. yu{Lkku Ãkºk ykÔÞku
fu ík{u ykðku, «kuVuMkhrþÃk íkku ík{Lku yu{ s {¤e sþu. ËkËkLku ðkík fhe. ËkËkyu
rðLkkuçkkSLku ðkík fhe. çkkçkkyu ËeËeLku çkku÷kÔÞkt, fÌkwt : ‘Lkkufhe fhðkLkku rð[kh Au?’’
ËeËeyu fÌkwt : ‘‘nkS.’’ ‘‘ík{Lku ykx÷ku sÕËe ykuzoh Ãký {¤e økÞku?’’ ËeËeyu ½ýkt
hkS ÚkELku ËkuzeLku ykuzoh ÷E ykÔÞkt. çkkçkkyu Ãkºk ÷eÄku. ÃkºkLkk xwfzu xwfzu fhe LkktÏÞk.
‘‘íkkhku sL{ Lkkufhe fhðk {kxu LkÚke. ßÞkt MkwÄe yk rðLkkuçkk Srðík Au íÞkt MkwÄe ßÞkhu
sux÷e hf{ òuEyu íkux÷e {¤e hnuþu. ÃkkuMxfkzo ÷¾e ËuðkLkwt. yux÷wt Ãkqhíkwt Au.’’
yk©{ku rð»ku ðkík Lkef¤e. ËeËeyu fÌkwt : ‘çkLkkhMk{kt f]»ý{qŠík VkWLzuþLk
íkhVÚke MktMÚkk yLku Mfq÷ [k÷íkkt níkkt. f]»ýSyu ËeËeLku fÌkwt fu, ‘íkwt yk Mkt¼k¤u íkku nwt
rLkrùík çkLke sEþ.’ íÞkhu {U ‘Lkk’ s fne níke. yu ð¾íku çkÄktLku yuðwt ÷køÞwt Ãký níkwt fu,
f]»ýSLku Lkk fnu Au. øksçkLke ®n{ík Aì yLku øksçkLke rLkMÃk]níkk Au. rðLkkuçkkSyu
çkúñrðãk {trËhLke yrÄckºke çkLkðkLkwt fÌkwt. A yk©{kuLke MÚkkÃkLkk fhe níke yuLkku Ëkuh
Mkt¼k¤ðkLkwt fÌkwt íÞkhu Ãký ËeËeyu MÃkü þçËku{kt Lkk fne níke. íkwfzkuS {nkhks ßÞkhu
14
ykçkw ykÔÞk íÞkhu yu{ýu ËeËeLku fÌkwt, ‘‘rð{÷, íkU yk©{ Lkk MÚkkÃkeLku ½ýwt ËqhtËuþe¼ÞwO
fk{ fÞwO Au. yk©{Lke ÍtÍx MktMkkh fhíkkt Ãký ¼khu Au.’’ ÃkhËuþ{kt Ãký ÷kufkuyu ËeËeLku
yk©{ MÚkkÃkðk {kxu s{eLk ykÃkðkLke íkiÞkhe çkíkkðe níke. Ãkhtíkw ËeËeyu yk©{kuLkku
MktMkkh òuELku yu{kt Lkk ÃkzðkLkwt Ãknu÷uÚke s Lk¬e fÞwO níkwt. økktÄeSyu Mkkçkh{íke yk©{Lke
MÚkkÃkLkk fhe. ykÍkËe {éÞk ÃkAe yu{ýu yuLku hk»xÙeÞ þk¤k{kt Vuhðe Lkk¾ðkLkwt Mkq[Lk
fÞwO níkwt. Ãkhtíkw yksu Ãký ‘økktÄeS ynª fktíkíkk níkk. yk yu{Lkku MkqðkLkku íkÚkk çkuMkðkLkku
f{hku níkku. yk heíku «íÞuf yk©{ sLkkhkLke M{hýøkkÚkk økkLkkhwt M{khf çkLke òÞ Au.
M{hýøkkÚkk økkLkkh M{khf çkLku yuLkk fhíkkt Sðíkk òøkíkk Ëuð yu{kt hnu yu þwt ¾kuxwt Au?’
yíkªrÿÞ yLkw¼ðku
íkwfzkuS {nkhks ÃkkMku ½ýe rMkrØyku níke. ËeËeyu yu{Lku fÌkwt : ‘‘ík{u íkku yk
çkÄe rMkrØykuLku ÷ELku çkuXk Aku. y{khe ÃkkMku íkku fktE LkÚke.’’ {nkhksu fÌkwt : ‘‘ík{u íkku
yðÄqík V¬z çkkçkk Aku. rMkrØyku íkku ík{khk [hý{kt yk¤kuxu Au. rMkrØykuÚke ÃkhuLke
ík{khe ¼qr{fk Au.’’
1963 Úke ’68Lkku yu ËeËeLke Wòøkh ËþkLkku fk¤ hÌkku. þheh{ktÚke MkwøktÄ
Lkef¤íke níke. yu{Lkk fÃkzkt ÄkuÞkt nkuÞ, MkqfÔÞkt nkuÞ íkku yu{ktÚke Ãký MkwøktÄ ykðíke
níke. MLkkLk fheLku LkeféÞkt nkuÞ íkku yu Ãkkýe{ktÚke, yLku Ãkkýe MkwfkE økÞwt nkuÞ íÞktÚke
Ãký MkwøktÄ ykðíke níke. yLkuf «fkhLkk «fkþÚke f{hku ¼hkE síkku. hkºku yLkuf
{nkÃkwhw»kkuLkwt ykððkLkwt Úkíkwt. yk rËðMkku þÂõík òøkhýLkk níkk.
yu rËðMku ðiþk¾e ÃkqŠý{k níke. ËeËe íkku {eXe LkªËh{kt níkkt. yux÷k{kt yu{Lkk
çkøke[kLkku Ãkqðo çkkswLkku çktÄ Ëhðkòu ¾qÕÞku. hk{f]»ýËuð [k÷íkk ytËh ykÔÞk. Ëeðk÷Lke
ÃkkMkuLkk ÃkwMíkfkuLkkt LkkLkkt LkkLkkt fçkkxku níkkt. yuLke ÃkkMku ykÔÞk. ÃkkuíkkLke fkuýe yuLkk Ãkh
xufðe. ËeËe íkku ÃkÚkkhe{ktÚke fqËeLku {åAhËkLke{ktÚke çknkh LkeféÞkt. Mkk{kLÞ {Lkw»ÞLkwt
þheh nkuÞ yuðwt s yu{Lkwt þheh níkwt. ËeËeyu [hýku{kt {Míkf {qõÞwt. yu{ýu {Míkf Ãkh
nkÚk {qõÞku. økúkBÞ çktøkk¤e ¼k»kk{kt fÌkwt : ‘‘çkes{tºkLkku sÃk õÞkhuÞ Lk fhðku. íkkhu {kxu
yu ykð~Þf LkÚke. Lkk íkku íkkhu WÃkðkMkLke sYh Au, Lkk yk {tºksÃkLke sYh Au. su [k÷e
hÌkwt Au yu Xef Au.’’ [kh-Ãkkt[ ðkõÞku çkkuÕÞk Lk çkkuÕÞk íÞkt ËeËeLku ÚkÞwt fu yk þheh íkku
¼M{e¼qík ÚkÞwt níkwt Lku? yu õÞktÚke ykÔÞwt? ßÞkt {Lk{kt yk ykÔÞwt yLku nkÚk nxe økÞku.
ÃkAe òuÞwt íkku fkuE Lknkuíkwt. yu ð¾íku çkhkçkh 3-30 ÚkÞk níkk. ËeËeLku ÚkÞwt fu ykx÷ku
Srðík MÃkþo ¼ú{ Lk nkuE þfu. y[uíkLkLkwt «ûkuÃký Ãký Lk nkuE þfu. íkku yk níkwt þwt?
ËeËeyu ÃkkuíkkLkk {Lk{kt s fÌkwt fu íÞkhu s nwt yk ðkík Mkk[e {kLkeþ, ßÞkhu fkuE {Lku yuf
sÃkkfwMkw{Lkwt (òMkqË) Vq÷ yLku MktËþ u ykÃkþu. ËeËe íkku ykt¾ku {ª[eLku çkuXkt. Mkktsu hõíkðýoLkkt
¼økðkt fÃkzkt Ãknuhu÷k yuf MktLÞkMke WÃkh ykÔÞk. ËeËe Mkk{u Q¼k hÌkkt. ftE çkkuÕÞkt
15
Lkrn. Íku¤e{ktÚke sÃkkfwMkw{Lkwt Ãkw»Ãk fkZâwt. ËeËeLkk nkÚk{kt ykÃÞwt. ÃkAe çkúkWLkÃkuÃkhLke
LkkLke fkuÚk¤e fkZe. yufË{ íkkòt çkLkkðu÷kt MktËuþ níkkt. yLku fÌkwt : ‘‘Xkfwhu fnkÔÞwt Au fu
ík{Lku ¾kuxwt Ëu¾kzðkLkwt yu þk {kxu fhu? ík{Lku ¾çkh Au Lku fu {kLke òrík WÃkðkMk fhu yu
yu{Lku ÃkMktË Lknkuíkwt.’’
ËeËeyu «ýk{ fÞko yLku yu MkzMkzkx Lke[u Wíkhe økÞk. ËeËeLku hzðwt ykðe økÞwt.
sÃkkLktËS ÃkkMku sELku ËeËeyu Mðk{eSLkk nkÚk{kt sÃkkfwMkw{Lkwt Vq÷ yLku MktËuþLke Úku÷e
{qõÞkt. Mðk{eSyu fÌkwt : ‘‘XkfwhLke Ãký fMkkuxe fhku Aku fu?’’ ËeËeyu fÌkwt : ‘‘Lkk, Lkk
XkfwhLke fMkkuxe íkku fkuý fhu? {khu íkku òuðwt níkwt fu yk ¼ú{ýk íkku LkÚke Lku?’’
ykçkw{kt Ãkkt[ ð»ko{kt ykðe yuf Lkrn yLkuf ½xLkkyku ½xe. yuf rËðMk {kuxk
çkkhýk{ktÚke Ãký ytËh Lk sE þfu yuðk ÃkzAtËfkÞ {nkÃkwhw»k fhkt[eLkk rMkØ f÷tËh þkn
ËeËe ÃkkMku ykÔÞk níkk. yu rËðMkku{kt fux÷ef WËqoLke h[Lkkyku ÚkE níke. yu ÃkkuíkkLke {uu¤u
s Qíkhíke níke.
1962{kt Lkkuðuo{kt ËeËeLku food poisioning ÚkÞwt níkwt. çku f÷kf{kt s yk¾k
þheh{kt íkÚkk {kÚkk{kt VkuÕ÷k QXâk níkk. nkuÂMÃkx÷{kt ÷E økÞk. hkík Ãkze økE níke.
fktEf rLkÿk fktEf íkLÿk suðwt níkwt. yuf rðþk¤fkÞ Ér»k ËeËeLkk {kÚkk ÃkkMku ykðeLku
Q¼k hÌkk. {kÚkk Ãkh nkÚk {qfeLku fnuðk ÷køÞk : ‘‘n{ýkt sðkLkku Mk{Þ LkÚke.’’ nkÚkLkku
MÃkþo ÚkÞku fu ËeËeyu çkhkçkh ykt¾ku ¾ku÷eLku òuÞwt íkku çktøkk¤e þheh sýkÞwt. ykt¾ku
yufË{ {kuxe níke. fnuðk ÷køÞk : ‘‘Xef ÚkE sþu.’’ íÞkt ËeËe yuf {rnLkku hÌkkt ÃkAe
¼khík ÃkkAkt ykÔÞkt.
ËeËe MkeÄk çkLkkhMk økÞkt. íÞkt «u{÷íkkçknuLk yu{Lke ÃkkMku ykÔÞkt. fÌkwt fu
økkuÃkeLkkÚk frðhksu ík{Lku çkku÷kÔÞkt Au. frðhksu ËeËeLku ÃkkMku çkku÷kÔÞkt. Úkk¤e{kt ftfw,
yûkík, Ãkw»Ãk níkkt. rík÷f fÞwO, nkÚk{kt Vq÷ ykÃÞkt, ÃkkMku çkuMkkzâkt. ÃktËh r{rLkx ÃkAe
yuf ¼kE íÞkt ykÔÞk. íku{Lku fÌkwt, ‘‘{U su{ fÌkwt íku{ yk{Lku íÞkt ÷E òð.’’ yuf LkkLkfzwt
{fkLk níkwt. Ãknu÷k {k¤u sðkLkwt níkwt. [ZeLku WÃkh økÞkt íkku íÞkt Ãkkx Ãkh yuf ykË{fË
íkMðeh níke. ËeËe íkku òuELku íkwhík s çkku÷e QXâkt fu yk íkku yu s Au su{Lku {U ykuM÷kuLke
nkuÂMÃkx÷{kt òuÞk níkk. íÞkt f{tz¤ yLku Ãkkðzeyku hk¾e níke. yu ¼kEyu fÌkwt : ‘‘yk{Lkwt
Lkk{ ÷krnhe {nkþÞ Au yLku nwt yu{Lkku «Ãkkiºk Awt. ynª çkLkkhMk ÞwrLkðŠMkxe{kt fu{uMxÙe
rzÃkkxo{uLx{kt ¼ýkðwt Awt.’’ ÃkAe ÃkkAkt çkkçkwS ÃkkMku økÞkt. çkkçkwSyu fÌkwt : ‘‘ykuM÷ku{kt
su{Lku òuÞk níkk íku {¤e økÞk Lku?’’ íÞkhu ËeËeyu "Autobiography of Yogi" ðkt[÷ u tw Lknª.
yuufðkh ¼økðkLk ðkMkwËuð ykÔÞk níkk. çkkuh suðkt {kuíkeykuLke {k¤k ftX{kt
Íq÷íke níke. MkVuË fk¤k ðktfrzÞk ðk¤ níkk. Ãk[kMkÚke MkkX ð»koLke ô{h nþu. fuð¤
16
Ãkeíkktçkh ÃknuÞwO níkwt. W¥kheÞ ¾¼k Ãkh Ãkzâwt níkwt. MktMf]ík{kt ðkík ÚkE. Míkkuºk Ãký QíkÞwO
níkwt Ãkhtíkw M{]rík{kt yu Mkt½hkÞwt LkÚke.
íkwfzkuS {nkhks ykçkw ykÔÞk íÞkhu ËeËeyu fÌkwt : ‘‘çkkçkk yk þwt Au? Ãkt[
{nk¼qíkkuLkwt þheh ¼M{e¼qík ÚkE økÞwt níkwt yu fuðe heíku ÃkkAwt ykÔÞwt?’’ {nkhksu fÌkwt :
‘‘íkwt þwt Mk{su Au? þwt Ãk]Úðe yLku s¤ík¥ð ÷ELku yk çkÄkt ykÔÞkt níkkt? yu{Lku {kxu
yÂøLk, ðkÞw yLku ykfkþ ík¥ð Ãkqhíkkt Au. yu{Lku ykðwt ÃkkŠÚkð þheh ÷ELku ykððkLke
þe sYh níke?’’ {nkhksu fÌkwt : ‘‘ykLku [{ífkh Lk fneþ. su{ su{ Ÿzký{kt Qíkhíke
sEþ íku{ íku{ ½xLkkyku ½xíke sþu.’’
1994{kt ©e çkk÷f]»ý ðiãLku ËeËeyu ÷ÏÞwt fu :
‘nwt rn{k÷ÞLkku Sð Awt. yufíkkLkku Sð Awt. {kiLk Lku æÞkLk {khwt þe÷ Au. AíkktÞ
Mk{ksrð{w¾íkk LkÚke. {kLkðeÞ Mk{MÞkykuLkk yæÞÞLk, rLkheûký yLku {LkLkLku ytíku su
÷køku íku ÷¾ðk{kt Mk{Þ yÃkwO Awt. þhehÚke çknkh [uíkLkkLkwt ykðkøk{Lk yLkkÞkMk Úkíkwt
ykÔÞwt Au. íkuLke òý {Lku 14 ð»kuo ÚkÞu÷e. Mktík íkwfzkuS {nkhks, Mðk{e Mkeíkkhk{
{nkhks (Þkuøke), ËkËk Ä{korÄfkhe íkuðe ½xLkkykuLkk Mkkûke hÌkk Au.
rLkÿkðMÚkk «{kýu òøk]íkyðMÚkk{kt Ãký íkuðk «Mktøkku çkLÞk Au. Premonition
Lke ½xLkk swËe yLku Astral Travelling swËwt. Ãknu÷k{kt Mkqû{ Ëun þheh çknkh Lkef¤íkku
LkÚke. fux÷kfLku íkuðe þÂõík (Premonition) sL{økík nkuÞ Au íku Ãký rð{÷{kt hne Au.
Ãký [uíkLkkLkku þhehçkkÌk rðnkh íku LkÚke Mð¡Lkku rð»kÞ fu LkÚke rMkrØ.
‘‘ynt ¼kð’’ rLk:þu»k ÚkÞk ÃkAe yÚkðk íkuLkk y¼kðu [uíkLkkLkwt rðï¼ú{ý
yÚkðk ðirïf [uíkLkkLkwt ÔÞÂõík[uíkLkk{kt yrÄMkhý ÷e÷kYÃku ÚkÞk fhu Au. ykÃkLke ÃkkMku
íkuLkku Efhkh fhðk{kt yk íkçk¬u ðktÄku sýkíkku LkÚke.
Mð. ©e hðw¼k sL{kü{eLku rËðMku Mkðkhu 3.30 ðkøÞu ykÔÞk níkk. f÷kfuf
ðkík fhe økÞk. yu ½xLkk Mkk[e. {u {rnLkk{kt 29{eLke Mkðkhu çku ðkøÞu Mð. íkkðzeÞk
{¤ðk ykÔÞk níkk. íku ½xLkk Ãký Mkk[e. yk ½xLkkLkwt rð¿kkLk nwt òýíke LkÚke. Ãký MkËunu
ykðeLku yu ÷kufku {¤e økÞk yu{kt MktËun LkÚke. ykðe heíku {¤ðkLke ½xLkkyku ©ehk{f]»ý
Ãkh{ntMk, f]»ý{qŠík, ©e ¿kkLkuïh, fhkt[eLkk rMkØ f÷tËhLkkÚk, ©e økkuh¾LkkÚk ykrË
{nkLkw¼kðku Ãkhíðu Ãký ÚkE Au. ©e LkkhkÞý Mðk{e Ãký ¾hk. ©e rfþLk®Mkn [kðzk,
©e fÕÞký¼kE, ©e «u{÷íkk þ{ko, «¼k, fiMkh suðk ytíkuðkMkeyku fux÷ef ½xLkkykuLkk
Mkkûke Ãký ¾hk. yíkerLÿÞ søkík{kt ½xLkkyku ÚkkÞ íÞkhu ÷kufku [{ífkh {kLku. [{ífkh
LkÚke. ði¿kkrLkf íkÚÞ Au. íkuLku ykæÞkÂí{f {n¥ð ykÃkðkLke sYhík LkÚke. íku ykrļkiríkf,
ykrÄËirðf yLku ykæÞkÂí{f rðïku Au.’
(‘rð{÷ MktM{hý’{ktÚke, 1995, «¼kçkuLk {[oLx)

17
{khe rð{÷ ykí{ò
rð{÷ ytøkuLke {khe ¼qr{fk fuð¤ yuf MkkÄkhý
ð]ûk suðe hne Au. yuLke Ãkkh{kŠÚkf MkkÄLkk{kt yuf yuðe yðrÄ
ykðe ßÞkhu yuLku Úkkuzk ½ýk yk©ÞLke sYh Q¼e ÚkE. yk©Þ
yux÷u fu yuf AkÃkhwt {kºk! Úkkuzkf AktÞzkLke sYh! AktÞzku
suðe heíku fkuEf ðxu{køkwo ðhMkkË fu íkzfkÚke çk[ðk {kxu
Úkkuzeðkh Ãkqhíkku fkuE ÍkzLkku ykþhku þkuÄe ÷u Au. çkMk, ykÚke
rðþu»k {khe fkuE ¼qr{fk hne LkÚke.
XuX LkkLkÃkýÚke s yuLkk SðLkLke yËBÞ «uhýk
Eïh-þkuÄLke hne Au. òýu yu þkuÄLkku Lkþku s yuLku [Zâku Lk nkuÞ! yk{ íkku MkkÄkhý
AkufheykuLke su{ yuýu rþûký {u¤ÔÞwt, Ãkhtíkw yuLku Ãku÷e [uíkLkk [uLk Ãkzðk Ëuíke Lknkuíke.
ÂMÃkLkkuÍk {kxu Mkt¼¤kÞ Au fu yuLkk Ãkh EïhLkku Lkþku AðkÞu÷ku hnuíkku níkku. íku God -
intoxicated níkku. rð{÷Lke ÂMÚkrík Ãký fktEf ykðe s hne.
Ãký {khk {kxu íkku yk çkÄwt yufË{ yòÛÞwt yLku yðLkðwt níkw.t nwt Úkkuzku rð{kMký{kt
Ãkze økÞku. Úkkuzkuf {qtÍkE-øk¼hkE Ãký økÞku. rð{÷ {tz÷kLkk «rMkØ Þkuøke ©e Mkeíkkhk{
{nkhks ÃkkMku Lk{oËk fktXu hne [qfe níke. íÞkt yuýu ÞkuøkkÇÞkMk fÞkuo. hk»xÙMktík íkwfzkuS
{nkhks MkkÚku hneLku Mkk{wËkrÞf ¼sLkkuLkku y÷¾ yu søkkðe [qfe níke. {khk ÃkkuíkkLkk
SðLk{kt íkku fkuE Ãký «fkhLke MkkÄLkk fËe hne LkÚke. yux÷u {Lku íkku ¼khu Mktfku[ ÚkÞku.
MkkÄLkk ËhBÞkLk yuLke ÂMÚkrík{kt su VuhVkhku Úkíkk níkk íku {khe Mk{s çknkhLkk níkk. nwt
íkku ¼khu y[tçkk{kt Ãkze sE MíkçÄ ÚkE síkku níkku Ãkhtíkw yuLkk ÔÞðnkh{kt su Mðk¼krðf
rLkËku»o kíkk, rð©çÄíkk yLku «kts÷íkk níke yuLku fkhýu {khk ¼Þ íkÚkk Mktfku[ Aq ÚkE økÞk. yuLke
yðMÚkk nwt Mk{S þfíkku Lk níkku Ãkhtíkw yuLkku ÔÞðnkh {khk {kxu {Äwh yLku rþûký«Ë níkku.
su ÔÞÂõík ÃkkuíkkLkwt yþw¼Úke Ãkrhºkký fhu Au íkuLku ‘Ãkwºk’ fnu Au. {khe ykí{ò
çkLkeLku rð{÷u {khk {kxu fktEf ykðwt s fÞwO. {khk SðLk{kt yu {khe íkeÚkoYÃk {k yLku
søkËtçkkLkk ðhËkLkYÃku ykðe. Ãktrzík søkÒkkÚk {kxu øktøkkS yufuf ÃkøkrÚkÞwt WÃkh [Ze
Ãkhtíkw {khk SðLk{kt íkku òýu øktøkkSLke ÃkkðLkÄkhk Mkkð yýÄkhe heíku Qíkhe ykðe.
{U {khkt ËkËe{k, {k, {kMke, fkfe, VkuE íkÚkk çknuLkkuLkkt su SðLk òuÞkt níkkt
yuLku fkhýu {khk r[¥k{kt †eyku {kxu yòýíkkt s yuf ÃkûkÃkkík ÃkuËk ÚkE økÞku níkku. yuLku
{kxu nt{uþk yuf «fkhLkku fku{¤ ¼kð {khk ÓËÞ{kt hnuíkku níkku. Ãkhtíkw õÞkhuf fkuEf
¾qýu¾kt[hu Ãký †e {kxuLkku rð»kÞ¼kð fu rðfkh AwÃkkÞu÷ku hnuíkku níkku. íku rð{÷Lku fkhýu
¾qçk Lkçk¤ku Ãkze økÞku.
18
 {khk yuf r{ºk r[ºkÃkx ÔÞðMkkÞ{kt «rMkØ rLk{koíkk Au. ¼khu [krhºÞðkLk
íkÚkk rLkÔÞoMkLke Au. yu{Lkwt Lkk{ Au ¼k÷S ÃkUZkhfh. íkuyku {khk ½rLkc r{ºk Au. yuf
ð¾íku yu {Lku fnu, ‘‘nwt íkku Auðxu hÌkku rMkLku{kðk¤ku. {khk SðLk{kt ¼kík-¼kíkLke
†eyku ykðe Ãkhtíkw rð{÷kíkkE suðe Ãkrðºk †e yk Ãknu÷kt fËe òuE Lknkuíke. yu{Lku òýu
rðfkhLkku MÃkþo s ÚkÞku LkÚke. su †eLku fk{ðkMkLkkLkku MÃkþo s Lkk ÚkÞku nkuÞ yLku AíkktÞ yu
MðMÚk nkuÞ yuðe †e {U ®sËøke{kt Ãknu÷ðnu÷e ðkh rð{÷Lkk YÃku òuE.’’
{U rð{÷Lku ÃkqAÞwt, ‘‘þwt íkU çkúñ[ÞoLkku MktfÕÃk ÷eÄku Au?’’ íkku yuýu fÌkwt, ‘‘MktfÕÃk?
þkLkk {kxu? þwt çkúñ[Þo {kxu ð¤e MktfÕÃkLke sYh nkuÞ Au? {khk{kt íkku çkúñ[ÞoLke Ãký
fkuE ykfktûkk ÃkuËk LkÚke ÚkE.’’ çkúñ[Þo fkuE ðúík nkuÞ Au yu yuýu Mkkt¼éÞwt níkwt sYh Ãkhtíkw
yuLkk r[¥k{kt yuLkku çkkuÄ Lknkuíkku. ykx÷e çkk¤Mkw÷¼ rLkhkøkMkíkk {U yuLkk{kt òuE. ßÞkhu
yu {khe ÃkkMku ykðe íÞkhu nwt ÷øk¼øk Ãk[kMk ð»koLkku níkku yLku rð{÷ {khe ËefheLke
ô{hLke níke. {khe Ëefhe W»kk {khwt «Úk{ MktíkkLk Au. yu íkÁýkE{kt Ãký yuLkwt r[¥k fk{-
rðfkhÚke MkðoÚkk {wõík níkwt.
rð{÷Lke ðkík íkku fktEf ykuh s Au. ÷k¾ku ÷kufkuLke Mk¼k{kt
yu ykí{rð¼kuh ÚkELku ¼sLk økkíke níke. yuf rËðMk {U yuLku
ÃkqAÞwt, ‘‘íkwt «kÚkoLkk fhu Au?’’ íkku yu çkku÷e, ‘‘ËkËk, «kÚkoLkk fhkÞ
fu ÚkkÞ! «kÚkoLkk Ãký ð¤e fhe þfkÞ ¾he fu? fkuE «Mktøk rLkr{¥ku
Mk¼kyku{kt ¼sLk økkðkLke fu «kÚkoLkk fhðkLke yuf rðrÄ nkuÞ Au
¾he, çkkfe «kÚkoLkk íkku nt{uþk Úkíke s hnu Au.’’ {khk {kxu yk
çkÄe ðMíkwyku yÃkqðo níke. su Míkhu yu Sðu Au íÞkt {khe íkku fkuE
ÃknkU[ LkÚke. {khk {kxu íkku yuLkku «u{ rLkÁÃkkrÄf yLku rLkhÃkuûk Au. {khku Ãký yuLkk {kxu
«u{ yf]rºk{ yLku rLkÔÞkos Au. rLkhÃkuûk Au fu Lknª íku íkku ¼økðkLk òýu! ßÞkt MkwÄe {Lku
¾çkh Ãkzu Au íÞkt MkwÄe íkku yuLku {kxu fkuEÃký òíkLke yÃkuûkk LkÚke. yk MktçktÄ ykx÷ku
½rLkc yLku Ãkrðºk hÌkku Au.
rð{÷ Mðk{e Mkeíkkhk{, Mktík íkwfzkuS {nkhks íkÚkk çkeò Mktíkku íkÚkk {Lke»keyku
MkkÚku hne. Ãkhtíkw ÃkkuíkkLkk SðLk{kt õÞktf yuLku yÃkqýoíkkLkku yLkw¼ð Úkíkku hnuíkku nþu.
ykÃkýe ÃkhtÃkhk{kt ykæÞkÂí{f MkkÄfku {kuxu ¼køku ykMkÂõíkLke çkefu «u{ÃkhkÊ{w¾ ÚkE
òÞ Au yLku ðihkøÞLkk ykðuþ{kt SðLkrð{w¾ ÚkE òÞ Au. yk [es rð{÷Lku ¾xfíke
hne.
yk ËhBÞkLk rðLkkuçkkLkwt ¼qËkLkÞ¿k yktËku÷Lk ykÔÞwt. økwshkík{kt {khe MkkÚku íkxMÚk
rLkheûkfYÃku yu Vhíke hne. yuf rËðMku LktËhçkkhLke Mk¼k{kt ÃkkuíkkLkk sqLkk MkkÚkeykuLkk
ykøkúnLku fkhýu yuLku çkku÷ðwt Ãkzâwt. MknMkk yu çkku÷e QXe, ‘‘¼qËkLkLkk fkÞoLku ík{u EïhLkwt
19
fkÞo Mk{òu, Lknªíkh nwt yk{kt õÞkt òuzkík? yk {khe MkkÄLkk{kt Ãkqhf Úkþu.’’ yk heíku
yuLkk SðLk{kt rðLkkuçkkLkku Ãký «ðuþ ÚkÞku. yk s heíku «¼kðíkeS yLku sÞ«fkþ suðk
fux÷kÞ ÃkwÛÞÃkwÁ»k yLku rð¼qríkykuLkk Mk{køk{{kt yu ykðe, Ãkhtíkw yuLkku MknrLkðkMk íkku
{khe MkkÚku níkku. yuLkku ykí{k Ãkh{kí{k MkkÚku MkkÞwßÞ MkkÄðk ík÷Mke hÌkku níkku. {khe
íkkfkíkLke çknkhLke [es níke yu. Ãkhtíkw ßÞkt Wífxíkk nkuÞ Au íÞkt yuLke ÃkqŠíkLkku MkwÞkuøk
Ãký ykðe s {¤u Au.
f]»ý{qŠík MkkÚku rð{÷Lke ½rLkcíkk ÚkE. yuLkk ÓËÞ íkÚkk SðLk{kt yuf Lkðku
Wòþ ÃkÚkhkÞku. SðLk s ©uc Ãkkh{kŠÚkf {qÕÞ Au, SðLk s Ãkh{kí{k Au, Ãkhçkúñ Au -
ykðe yuf Lkðe «íkerík yuLku ÚkE. yLku íÞkhÚke ¼khík, ÞwhkuÃk yLku y{urhfkLkk Ãkwhkýk
ËkþorLkfkuLkkt ËþoLkku Ãkh òýu yuýu f]»ý{qŠíkLkku f¤þ [ZkÔÞku. WÃkrLk»kË, çkúñMkqºk, økeíkkLke
«MÚkkLkºkÞe íkÚkk çkeò «k[eLk økútÚkkuLkwt yæÞÞLk íkku yuýu fÞwO s níkwt. ÞwhkuÃk, y{urhfkLkk
ík¥ð¿kkLkeykuLke h[Lkkyku Ãký yuýu ðkt[e níke. f]»ý{qŠík MkkÚkuLkk Ãkrh[Þ ÃkAe yuLke
ÃkkuíkkLke «rík¼k yLku MðÞt«¿kk «økx Úkðk ÷køke. f]»ý{qŠíkyu yuLku ÃkqAÞwt níkwt. "Why
don't you explode" - íkkhku rðMVkux fu{ LkÚke Úkíkku’’ íkku íku ÚkÞku. ‘‘¿kkLkuïhe’’ ÃkhLkkt
yuLkkt «ð[Lkku yËT¼wík ÚkkÞ Au. çkkiØ, siLk ðøkuhu ËþoLkkuLkwt Ãký yuýu ¼ÂõíkÃkqðof yæÞÞLk
fÞwO Au. ©e{ËT hks[Lÿ yuLku ¾qçk r«Þ Au. íkËwÃkhktík fkþeLkk ËrûkýÃktÚke íktºkþk†¿k
økkuÃkeLkkÚk frðhks suðk {Lke»ke MkkÚku Ãký yuLkku rLkfx MktÃkfo ÚkÞku. ©e íkwfzkuS {nkhks,
rðLkkuçkkS, MkkLku økwÁS yLku su.Ãke. suðk ÷kufrLkc {nkLkw¼kðkuLkk MkíMktøkLku fkhýu
rð{÷Lkk r[¥k Ãkh ÷kufrLkckLkk Ÿzk MktMfkhku Ãkzâk.
çkeS ykí{òykuLke {kVf {U rð{÷Lku rðïLke {kík]þÂõíkLke «ríkrLkrÄ {kLke
Au. yk yÚko{kt {khk {kxu yu ©ØuÞ yLku «ýBÞ Au. {khkt ©ØuÞ ykí{s yLku ykí{òyku
{khk Lk{MfkhLkk yrÄfkhe Au. yu{Lkkt M{hýÚke {khwt r[¥k ÃkrhþwØ ÚkkÞ Au. yu{Lkk
rÃkíkk fnuðzkððk{kt nwt {Lku ÃkkuíkkLku {nk{rn{kÂLðík {kLkwt Awt.

1-4-1981 ËkËk Ä{korÄfkhe

„Þu {rn™u ‚{™u {¤u÷ …wÂM‚ft : ¼eíkhLkwt Mkk{ÚÞo (Strength Within)

÷ur¾fk : çkkçkohk ntMkLk, ¼kðkLkwðkË : MkkuLk÷ Ãkhe¾ ®f{‚ Yt. 35/-.
ytð‚u {rn™u ‚{™u {¤þu : ykÃkýkt ykuMkhíkkt {qÕÞku (Our Endangered
Values) {q¤ ÷u¾f : rsB{e fkxoh ¼kðkLkwðkË - hu¾k {nuíkk

20
Mðrþûký MkkÄLkk
{kLkð{kt su heíku Ãkþwíkk Au íku heíku {Lkw»Þíkk Ãký Au. {kýMk Ãkþw sYh Au, Ãký
yu LkÞkuo Ãkþw LkÚke. Ãkþw{ktÚke {kLkðYÃk Äkhý fheLku {kLkðkf]rík{kt yu ykÔÞku Au. ÃkþwLke
íkÚkk {kLkðeLke ykf]ríkLku çkhkçkh swyku. Ãkþwíkk{kt Ãkøk Au íkku ¼økðËTMk¥kk{kt rðnkh
fhLkkhwt {Míkf Au yLku yu çktLkuLke ðå[u Au yk þheh!
fktEf òuÞwt yLku MktðuËLk òøÞwt. íkËLkwMkkh «íÞk½kík QXâku. yk íkku ÚkE Ãkþwíkk.
Ãký ykÃkýu íkku {Lkw»Þ Aeyu. {LkLkþÂõíkLku ÷eÄu {Lkw»Þ {Lkw»Þ Au. òuÞwt íkku þwt òuÞwt yuLku
Mk{S ÷eÄwt, suLku òuÞwt íkuLkku {khe MkkÚku þku MktçktÄ Au íkuLku [fkMke ÷eÄku yLku {khkÚke su ftE
ÔÞðnkh Úkþu íkuLke {khk Ãkh yLku Mk{ks Ãkh þe yMkhku Úkþu - yk çkÄwt {LkLk {Lkw»Þ fhe
þfu. {kLkðkf]rík{kt su yLkuf þÂõíkyku Ãkzu÷e Au íku{kt «ÄkLk þÂõík Au òýðkLke, MkkÚkkuMkkÚk
Mk{sðkLke þÂõík.
MðYÃk Mk{òÞwt Lknª yu y¿kkLk, yu s Ëw:¾ Au yLku MðYÃk Mk{òE økÞwt íku s
{wÂõík Au. MðYÃk íkku níkwt s MðÞt¼q, Mkns! Ãký yuLku Mk{sðkLke sYh níke.
{kLkðLktw MðYÃk òuÞtw íkku Mk{òÞwt fu {kLkðLku su ykf]rík {¤e Au íku{kt ytËh fktEf
«ð]r¥k Ãký Au. òuðkLke ErLÿÞøkík þÂõíkLke MkkÚkkuMkkÚk yuLkk{kt Mk{sðkLke Ãký yuf yÔÞõík
þÂõík Ãkzu÷e Au. yk Mk{sðkLke þÂõík{kt s {kLkðíkkLkwt hnMÞ Mk{kÞu÷tw Au. {kýMk Sðþu,
Ãký íku Mk{SLku Sðþu, Mk{sÃkqðfo Sðþu. {Lkw»ÞLku {¤u÷e yk çkwrØLke fuxfux÷e þÂõík Au!
yuLkk{kt {u½k Au, «¿kk Au, Ä]rík Au, M{]rík Au .. ©eÞwõík SðLk Au ykÃkýw!t
yuLkku yÚko yu ÚkÞku fu {Lkw»Þíkk yu{kt Au fu yu su ftE fhu íku Mk{SçkqSLku fhu. su
ðøkh Mk{ßÞu ftEf çkku÷e Ëu, fhe Lkkt¾u íku {Lkw»Þ Lkk fnuðkÞ. Mk{sý {kýMkLku
çku¼kLkkðMÚkk{ktÚke Mk¼kLkíkk{kt ÷kðu Au, yLkðÄkLk{ktÚke {kýMkLku yu MkkðÄkLk fhu Au. nwt
þwt çkku÷tw Aw,t þwt fhwt Aw,t þk {kxu fhwt Aw,t yk çkÄwt Mk{sðkLkku «ÞíLk fhðkÚke SðLk{kt sðkçkËkhe
ykðu Au. {kýMk sðkçkËkh «kýe Au. ÃkkuíkkLkkt f{kuLo kkt Ãkrhýk{kuLkku yu ytËks çkktÄe þfu Au.
f{kuLo kk nuíkwLku yu Ãkkh¾e þfu Au. Mk{sýLke MkkÚku su MktðkË MkkÄu Au íku {Lkw»Þ!
æÞkLkkÚkeo ÃkkuíkkLke ÃkqðoíkiÞkhe{kt ‘nwt {Lkw»Þ Awt yLku {Lkw»Þ nkuðkLku Lkkíku {khk Ãkh
su ftE sðkçkËkhe ykðu Au, íkuLku Mkt¼k¤íkkt nwt Sðeþ’ yu ¼qr{fk{kt ykðe òÞ. yk
¼qr{fk çkktæÞk rMkðkÞ çku þwt, Ëþ Ëþ f÷kf æÞkLk{kt çkuXk hnuþku íkkuÞ fþwt Lknª ð¤u.
¾kðkt çkuXkt Lku S¼ Ãkh MktÞ{ Lknª, íkku Ëþ-ÃktËh r{rLkxLkku yu yMktÞ{ ík{khk [kh
f÷kfLkk æÞkLk, sÃk, {kiLk Ãkh Ãkkýe Vuhðe Ëuþu. yMktÞ{ ¼eíkhLkk Mktíkw÷LkLku zøk{økkðe
Ëu Au, ßÞkhu Þkuøk Au r[¥kLke Mk{íkk! æÞkLkkðMÚkk{kt ÞkuøkkðMÚkk Au. æÞkLkkðMÚkk yux÷u s
ytíkçkkoÌk Mktíkwr÷ík yðMÚkk.
21
 yk{ ¾kðk{kt, Ãkeðk{kt, Mkqðk{kt, fMkhík fhðk{kt, Ãknuhðk{kt, ykuZðk{kt,
Lknkðk-Äkuðk{kt, QXðk-çkuMkðk{kt, SðLkLke ík{k{uík{k{ r¢Þkyku sðkçkËkheÃkqðof
fhðkLke sðkçkËkhe {kýMk Ãkh ykðu Au. yk{ Úkþu íkku Mk{sðkLke þÂõík Mkíkus hnuþu.
çkÄe þÂõík íkíÃkh yLku [Ãk¤ çkLkþu. ðkýeLke þÂõíkLku MknÞkuøke çkLkkððkLkwt {kýMkLku
y½hwt ÷køku Au. yu{kt MkkiÚke ðÄkhu yrððuf ykðe òÞ Au. ÔÞr¼[kh fhðk{kt íkku Mk{ksLke
®LkËk, ÃkkÃkLkku zh, Ä{oLkku ¼Þ, ð¤e Ãkrhýk{Lkku Mkk{Lkku fhðk ytøkuLke fkÞhíkk-yk çkÄwt
Lkzu Au. yux÷u íÞkt MkwÄe íkku yu þhehLku ðne sðk Ëuíkku LkÚke. Ãkhtíkw yuLke ðkýe{kt su
WåAÙt¾÷íkk Au, ðkýeLkku su ÔÞr¼[kh Au yu{kt íkku ykÃkýu Mkki, Mkku{ktÚke LkÔðkýw sý
Mkk{u÷ ÚkE sE þfeyu íku{ Aeyu. su ytËh LkÚke íkuLkku çknkhÚke Ëu¾kzku fhwt Awt. yk çkÄku
Ët¼, Ãkk¾tz, yMkíÞ yu ðkýeLkku ÔÞr¼[kh Au.
suðe heíku rð»k{ yknkh fhðkÚke hkMkkÞrýf yMktíkw÷Lk LkeÃksu Au íkuðe heíku
ðkýeLkk ËwÔÞoðnkhLkwt Lkkzeíktºk Ãkh rðÃkheík Ãkrhýk{ QÃksu Au.
¼eíkh Qøku÷e Mk{s yu s økwÁ Au. òýðwt yu swËe [es Au yLku Mk{sðwt íku swËe
[es Au. þçËkuLke {ËËÚke fu çkwrØLke MknkÞu su òýe þfkÞ Au íku íkku çkkirØf økwý Au. Ãkhtíkw
þçË{ktÚke yÚko økúný fhe, ¿kkLkLku çkkuÄ{kt Ãk÷xkððkLke su þÂõík Au íku Mk{s Au, ykf÷Lk
Au. SðLk Sðíkkt Sðíkkt yk Mk{s ykðu Au.
MkíÞLkku, «u{Lkku, «kts÷íkkLkku sux÷ku yÚko Mk{òÞku íku SððkLkku þY fhe ËeÄku.
yk yuLkwt MðkÞ¥k f{o Au. yíÞkh MkwÄe [e÷k[k÷w ÃkwhkÞ¥k r¢Þkyku yu fÞko fhíkku níkku.
yíÞkh MkwÄeLkwt Ãkhðþ SðLk níkwt. nðu ¢ktrík ÚkE. yu Ãkkuíku nðu Mððþ, MðkÄeLk ÚkÞku
yLku yuLkwt f{o ÚkÞwt MðkÞ¥k. su Ãk¤u MðkÞ¥k f{o þY ÚkÞwt íku Ãk¤u yu {kýMk sðkçkËkh çkLke
òÞ Au. yuLke ytËh SððkLke þÂõík ðnuðkLkwt þY fhu Au.
yíÞkh MkwÄe Mk{ksu [ªæÞwt Lku {U fÞwO, {ík÷çk fu sðkçkËkhe Mk{ks Ãkh, {k-
çkkÃk Ãkh fu MktçktrÄík ÔÞÂõík Ãkh Lkk¾e Ëuðk{kt ykðíke. ÃkkuíkkLkk WÃkh yu sðkçkËkhe
÷uíkku s Lknª.
ykðwt MðkÞ¥k f{o{kt LkÚke Úkíkwt. {khe Mk{s {wsçk nwt Sðwt Awt. yk heíku SÔÞk
rMkðkÞ {khku Aqxfku s LkÚke yux÷u nwt yk «{kýu Sðwt Awt. yk{ Mk{sý çkLku Au økwÁ yLku
Ãku÷e {wÂõíkLke EåAk-{w{wûkk çkLku Au rþ»Þk. yk Mk{sý MktíkLke nkuÞ fu yuf rð¿kkLkeLkk
SðLk{kt Qøku÷e Mk{s nkuÞ, Mk{s {kºk Ãkrðºk Au. yu rËÔÞ yÂøLkrþ¾k Au. ÃkAe yu
{khk-ík{khk suðkLke nkuÞ fu ÃkAe fkuE {nkLk ÞkuøkeLke nkuÞ.
yksu ykÃkýk SðLk{kt yMktíkw÷Lk yLku yÃkqýoíkk Au fkhý fu þçËLke MkkÚku
MktçktÄ Au, {kiLkLke MkkÚku LkÚke. økrík{wõík yuðe ykÃkýe {q¤ Mk¥kk MkkÚku MktçktÄ LkÚke.
(‘yðÄqík «MkkËe’{ktÚke, 1981, yLkwðkË - {ehk ¼è)
22
rºkøkwýe «f]rík
{Lku ÷køku Au fu {Lkw»ÞSðLk{kt su MkLkkíkLk fxkufxe «ðíkuo Au íku rºkrðÄ Ëw:¾Lke
fxkufxe Au. yuf Ëw:¾, su {kLkMkþk†eÞ Míkhu nkuE Ëhuf {Lkw»ÞLke ytËh hnu÷wt Au. çkeswt
Ëw:¾ {kLkðMktçktÄkuLke yMkhku{ktÚke Q¼wt ÚkÞu÷wt Au yLku ºkeswt Ëw:¾ {Lkw»Þ Ãkkuíku yLku íkuLke
ykswçkkswLke su «f]ríkÚke íku ðªx¤kÞu÷ku Au íku çktLku ðå[uLkk MktçktÄku{ktÚke Q¼k Úkíkk íkLkkðLku
fkhýu WíÃkÒk ÚkÞu÷wt nkuÞ Au.
yk{ yk ºkýu «fkhLkkt Ëw:¾kuLke MkLkkíkLk fxkufxe çkLke hne Au. {kLkðòrík yk
Ëw:¾kuLkku ytík ÷kððk {kxu Mkt½»ko fhe hne Au. Mkt½»koLkku ytík yu MðíktºkíkkLkwt nkËo Au. yuLku
{wÂõík fnku, {kuûk fnku fu su Lkk{ ykÃkðwt nkuÞ íku ykÃkku, Ãkhtíkw ßÞkt MkwÄe [uíkLkk{kt Ëw:¾Lkku
íkLkkð Au íÞkt MkwÄe Mðíktºkíkk LkÚke, íÞkt MkwÄe þktrík LkÚke, íÞkt MkwÄe {kLkðLkk ðíkoLk{kt
yLku {kLkðeÞ MktçktÄku{kt MðMÚkíkk yLku MktðkrËíkk LkÚke.
ÞkuøkLkk rð¿kkLkLku ykÃkýwt {køkoËþof çkLkkðeLku þkuÄ fhðkLkwt MktÞwõík MkknMk ykÃkýu
WXkðe hÌkk Aeyu.
¥ƒ ²¢ïx¢ (Îà¢üÝ) ¥Ýéࢢ„Ý}¢ì (1:1) yk heíku Ãkíktsr÷ ßÞkhu ÞkuøkMkqºk ÷¾ðk
çkuMku Au íÞkhu yk MkqºkÚke ykht¼ fhu Au. ‘Îà¢üÝ}¢ì’ þçË çknw hMk«Ë Au. ÞkuøkLkk rð¿kkLk
{kxuLkku yu Mkktfuríkf þçË Au. ÿük yux÷u òuLkkh, á~Þ yux÷u su òuðkÞwt íku yLku ËþoLk
yux÷u ¾hu¾h òuðkLkwt f{o. yk{ ËþoLkLke rºkÃkwxe çkLku Au. ÿük yLku á~Þ ðå[uLke
yktíkhr¢Þk{ktÚke Ãkrhý{íkwt ËþoLk. yk heíku ÞkuøkLkwt rð¿kkLk ÿük, á~Þ yLku òuðkLkwt Ãkrhýk{
yux÷u fu ËþoLkLke MkkÚku MktçktÄ Ähkðu Au yLku yk ºkýuÞ ðå[uLkku MktçktÄ «økx fhu Au.
ykí{Mk¼kLkíkk {Lkw»ÞòríkLku rðfkMk¢{Lke «r¢Þk ËhBÞkLk «f]rík íkhVÚke {¤u÷e
þÂõík Au. yu rðrþü ¼ux Au. {Lk s çktÄLkLkwt fkhý Au yLku {Lk s {wÂõíkLkku Ëhðkòu Au.
yk ði¿kkrLkf ðkík Au.
ík{u yLku nwt - ykÃkýu Mkki þwØ ÿükþÂõík Ähkðeyu Aeyu yLku r[¥kLke þÂõík -
yn{T[uíkLkk fu su{kt ¿kkLk, yLkw¼ð yLku ¼qíkfk¤Lkku òrík ðkhMkku Au, íku Ãký Ähkðeyu
Aeyu. íkuLke þÂõík Ãký Au yLku r[¥k, su nwtÃkýkLkwt fuLÿ, yntfuLÿe yntfkhLkwt fuLÿ Au, íku
ErLÿÞku yLku ErLÿÞkuLkk økku÷fkuLke {ËËÚke f]rºk{ ÿük çkLku Au. yu {kLke ÷u Au fu Ãkkuíku swyu
Au, Ãkkuíku ÿük Au yLku yuðe heíku fíkkoÃkýwt ÃkkuíkkLkk WÃkh ykuZe ÷u Au. yk Mkk[ku ÿük LkÚke.
íku íkku Võík ¼qíkfk¤Lkkt ¿kkLk yLku yLkw¼ðkuLkku Mktøkún Au. ÿükþÂõík íkÆLk Mðíktºk Au.
ykÃkýk{kt yu ÿükþÂõík Au, ErLÿÞku Au, ErLÿÞkuLkk økku÷fku Au, ðtþeÞ ¿kkLk yLku yLkw¼ð
Au. yuLku ÷eÄu ßÞkhu f]rºk{ ÿük - yn{T[uíkLkk ÃkkuíkkLku Mkk[ku ÿük {kLke ÷u Au yLku yu
«{kýu SðLkLkwt yÚko½xLk fhu Au, SðLkLku «ríkr¢Þk ykÃku Au. yuLku Ãkrhýk{u Ëw:¾ þY
23
ÚkkÞ Au. Ãkhtíkw ßÞkhu íku r[¥k økrík fhíkwt LkÚke, ¼qíkfk¤Lke M{]ríkLkkt {kuòt QXíkkt LkÚke,
EåAkyku yLku ðkMkLkkykuLkkt {kuòt QXíkk LkÚke íÞkhu ynt[uíkLkk (r[¥k) þktík hnu Au,
rLkr»¢Þ yðMÚkk{kt hnu Au yLku Mkk[ku ÿük «MÚkkrÃkík ÚkkÞ Au.
ßÞkt MkwÄe ð]r¥kLkkt {kuò,t M{]ríkLkkt {kuòt þktík Úkíkkt LkÚke, økrík fhíkkt s hnu Au íÞkt
MkwÄe íku yz[ý Q¼e fhíkkt hnu Au, Mk{íkw÷kLkku ¼tøk fhu Au, íÞkt MkwÄe ð]r¥kyku MkkÚkuLkwt
íkkËkíBÞ Q¼wt ÚkkÞ Au. ¼qíkfk¤Lke M{]rík MkkÚkuLktw yk íkkËkíBÞ yÚkðk ¼rð»ÞLkku ¼Þ ík{Lku
n[{[kðe {qfu Au, ík{Lku yMðMÚk fhe {qfu Au yLku ð]r¥kyku MkkÚkuLkwt íkkËkíBÞ rðãkLku çkË÷u
yrðãk Q¼e fhu Au. su Ëu¾kÞ Au íkuLkk ÞÚkkÚko ¿kkLkLku çkË÷u y¿kkLk s Q¼wt ÚkkÞ Au.
ykÃkýe ykswçkkswLkk SðLkLkk ðíko{kLk f{oLkk MktçktÄ{kt ¼qíkfk¤Lkwt «¼wíð yLku
ykf»koý fk{ fhu Au. ykfktûkk Mðíktºkíkk {kxuLke Au Ãký Sðeyu Aeyu çktÄLk{kt! fiðÕÞ
{kxuLke, Mk{íð {kxuLke, MðMÚkíkk {kxuLke ykfktûkk Au Ãký Sðeyu Aeyu Mkíkík
yMk{íkw÷k{kt! yk MkLkkíkLk fxkufxe Au.
{Lkw»ÞòríkLkku yMkkÄkhý økwý çkku÷eykuLku yLku ¼k»kkykuLku YÃk ykÃkðkLke þÂõík
Au. ykÃkýu ¼k»kk MkkÚku sL{u÷kt «kýe Aeyu. LkkË{ktÚke þçËku çkLkkÔÞk. þçËkuLku ÔÞðÂMÚkík
fheLku MktfÕÃkLkkyku Q¼e fhe. MktfÕÃkLkkykuLku ÔÞðÂMÚkík fheLku ykÃkýu rð[khÄkhkyku
h[e yLku rMkØktíkku çkLkkÔÞk. ¼k»kk{ktÚke sL{u÷e [uíkLkk îkhk yk yËT¼wík MkÇÞíkk
rðfMkkðe. nwt Awt yux÷u nwt rð[khwt Awt. nwt nwt Awt. nwt çkeòu LkÚke. yuÚke ykÃkýu {kxu yku¤¾
ykÃkðkLkwt þõÞ çkLÞwt. yk yku¤¾ Q¼e fhðkLke þÂõík yu «f]ríkLke rðrþü ¼ux Au.
yk yn{T[uíkLkkLkku WÃkÞkuøk fheLku {Lkw»Þòríkyu MktfÕÃkLkkí{f søkík Q¼wt fÞwO.
yn{T[uíkLkkLkwt yk ðhËkLk suLkk îkhk ykÃkýu yk MkÇÞíkk, rð¿kkLk, Þtºkrð¿kkLk,
MkkrníÞ, Mktøkeík, ÷r÷íkf¤kyku, ík¥ð¿kkLk rðøkuhu rðfMkkÔÞkt yu s ykÃkýk {kxu çktÄLkYÃk
çkLÞkt. fkhý fu yn{T[uíkLkkyu M{]ríkLku Mk{]Ø fhe «íÞuf yLkw¼ðLkku M{]rík{kt Mktøkún
fÞkuo. M{]rík çkkuòu çkLke, M{]rík çktÄLk çkLke. yk heíku ykÃkýku «f]rík MkkÚkuLkku MktçktÄ,
yufçkeò MkkÚkuLkku ykÃkýku MktçktÄ ÏÞk÷kuÚke-rMkØktíkkuÚke yLku ¼qíkfk¤Lke M{]ríkykuÚke «Ëqr»kík
ÚkÞku, yux÷tw s Lknª Ãký íkuykuyu ykÃkýe «¿kkLku Ãký YtÄe Lkk¾e.
¿kkLkLke MkhnËku fuðe heíku yku¤tøkðe? ykÃkýe òíkLku ð]r¥kyku{ktÚke fuðe heíku
{wõík fhðe? yu þkuÄe fkZðk {kxu ÞkuøkLkku yÇÞkMk çknw s sYhe Au. rð[khku, ¼kðku,
EåAkyku, ykfktûkkyku-yk çkÄe ð]r¥kyku fnuðkÞ Au. yíÞkh MkwÄe ykÃkýu yk çkÄe
ð]r¥kyku MkkÚkuLkk íkkËkíBÞ îkhk ÃkMktËøke fhíkk hÌkk Aeyu. ykÃkýk {øks yLku {LkLkk
íktºkLku ÃkMktËøke fhðk {kxu ðkÃkhíkk hÌkk Aeyu.
ík{u yk Ãkzfkh òuÞku? ykðk økt¼eh nuíkwÚke ÞkuøkLkku yÇÞkMk fhðku sYhe Au.
yuf Qòo òuLkkhLke-ÿükLke Qòo Au yLku çkeS Qòo su òuðkÞwt íkuLke, yux÷u fu á~ÞLke
yÚkðk ËþoLkþÂõíkLke Qòo Au. ðMíkw÷ûke, ¼kiríkf søkíkLku á~Þ yÚkðk ËþoLkþÂõík fnu
24
Au, yux÷u fu su òuðk{kt ykÔÞwt íku, su rLknk¤ðk{kt ykÔÞwt íku. {Lkw»ÞòríkLke [uíkLkk{kt þwØ
ËþoLkLkwt çkes hnu÷wt nkuðkÚke, þwØ ËþoLkLke þõÞíkk Au. yux÷u íku ÿük fnuðkÞ Au.
{khk Ônk÷k r{ºkku, ík{khwt æÞkLk ‘ð]r¥k’ þçË «íÞu ËkuhðkLkwt {Lku øk{þu. ‘ð]r¥k’
±Ú}¢ì Äkíkw{ktÚke ykðu÷ku Au su ÃkMktËøke yLku MðefkhLkku rLkËuoþ fhu Au. ð]r¥kðhý{T ík{u
ÃkMktËøke fhku yLku Mðefkh fhku. r[¥kð]r¥krLkhkuÄ yux÷u [uíkLkkLke yuðe yðMÚkk su{kt
íkkËkíBÞ s Lknª Ãký ¼qíkfk¤Lke ÃkMktËøke yLku MðefkhLkku Ãký ytík ykÔÞkuu nkuÞ. {Lk
ík{Lku su rðfÕÃkku ykÃku Au yu{ktÚke ík{u ÃkMktËøke fhðkLke Lkk Ãkkzku, fkhý fu yu çkÄk øk{k
yLku yýøk{kÚke, hkøk yLku îu»kÚke Ëqr»kík ÚkÞu÷k nkuÞ Au. íkuyku M{]ríkÚke Ëqr»kík ÚkÞu÷k
nkuÞ Au. ÃkMktËøke ¼Þ, {n¥ðkfktûkk, ÷ku¼ yÚkðk ÷k÷MkkLku fkhýu ÚkkÞ Au. ykÃkýu
{kLkeyu Aeyu fu ykÃkýu çkwrØÃkqðof ÃkMktËøke fheyu Aeyu, Ãkhtíkw çkwrØLke Lke[u yð[uíkLk{kt
Mk{økú ¼qíkfk¤Lke «ríkr¢Þkyku Ãkzu÷e nkuÞ Au. yux÷u ËþoLk ÚkkÞ yu Ãknu÷kt r[¥kð]r¥kyku,
ÃkMktËøke fhðk {kxu [uíkLkkLke økrík, rðfÕÃkkuLke þkuÄ yLku ÃkMktËøkeLke r¢Þk þktík ÚkE sðe
òuEyu. r[¥kð]r¥kyku yuLke {u¤u s þktík ÚkE òÞ Au. íkuLkwt rLkÞtºký, Ë{Lk fhðk{kt
ykðíkwt LkÚke.
ík{u ËþoLk fhku, ík{u rLkheûkýLkku-Mk{økúÃkýu òuðkLkku Ëkðku fhku yu Ãknu÷kt íkÃkkMke
÷ku fu ík{khe [uíkLkkLke yðMÚkk fuðe Au. yu EåAkyku, ðkMkLkkyku, M{]ríkyku, ÃkMktËøkeyku
ðøkuhuLke yrLkÞtrºkík økríkÚke ÃkezkÞu÷e Au fu þktík Au? [uíkLkkLke þktík yðMÚkk nþu íkku s
ík{u ðkMíkrðfíkk suðe Au íkuðe òuE þfþku yLku suðe Au íkuðe òýe þfþku, Lknª íkku çkÄwt
òýðkLkwt ÏÞk÷ {kºk hnuþu, ykÃkýu ðkMíkrðfíkkLkku MÃkþo fhe Lknª þfeyu.
ßÞkt MkwÄe r[¥kð]r¥krLkhkuÄ ÚkÞku LkÚke íÞkt MkwÄe su ftE ¿kkLk ÚkÞwt nkuÞ íku yrðãk
YÃku s nkuÞ Au. «íÞuf ÃkMktËøke ÃkkA¤, «íÞuf rLkýoÞ ÃkkA¤ {q¤ yrðãk s nkuÞ Au.
[uíkLkkLke su yðMÚkk{kt r[¥kð]r¥kykuLke økríkLkku-¼qíkfk¤Lkk ¿kkLk, M{]rík yLku
yLkw¼ðLke økrík{kt ûkku¼ Lk nkuÞ, ¼qíkfk¤ þktík ÚkE økÞku nkuÞ yu yðMÚkk{kt [uíkLkkLkwt
MðYÃk swËwts nkuÞ Au. nðu íku ðýþkuÄu÷e yLku ðýðkÃkhu÷e {q¤ ÿükþÂõík yuLkk
yÂMíkíð{q÷f Mkk[k MðYÃk{kt, Mkk[e yku¤¾{kt «fkþe QXu Au yLku suðe Au íkuðe ðMíkwíkk
MkkÚkuLkk MktÃkfo{kt ykðu Au. Ãkrhýk{u þwØ ËþoLk, «íÞûk ËþoLk þõÞ çkLku Au. nðu ÿükþÂõík,
á~ÞþÂõíkLkk MktÃkfo{kt ykðu Au íkuÚke ËþoLk-þwØ ËþoLk ÚkkÞ Au.
rðï{kt Mkt½»ko yLku ykx÷wt çkÄwt Ëw:¾ fÞk fkhýu Au yu ík{u swyku Aku? ykÃkýu
yufçkeòLku {¤e þfíkk LkÚke, {kºk ykÃkýk ÏÞk÷ku s yufçkeòLku {¤u Au. {khk rð»kuLke
{khe «rík{k yLku ík{khk rð»kuLkk {khk ÏÞk÷ku WÃkh s MktMkkh [k÷u Au. {nkMkkøkh{kt
íkhíkk swËk swËk xkÃkwyku suðk ykÃkýk MktçktÄku Au.
(‘æÞkLkkíkeík ÞkirøkfSðLk’{ktÚke, 1999, ¼kðkLkwðkË - çkk÷f]»ý ðiã)
25
yLktíkLku MkÚkðkhu

çk[ÃkýÚke s y¿kkíku {khk{kt ÷tøkh LkkÏÞwt Au. ¿kkík søkíkLkwt {khu {kxu, ftE
fhíkkt ftE s ykf»koý Lknkuíkwt. á~Þ yLku ¿kkík çktLku, yá~Þ yLku y¿kkíkLkk ÃkzAkÞk rðLkk
çkeswt fþwt s Lknkuíkwt. Úkkuzktf ðhMkku Ãknu÷kt yk y¿kkík MkkÚkuLkk MktðLkLkLkku ytík ykÔÞku.
y[kLkf ykðu÷k yu ytíkLke fÚkk yk ÃkwMíkf{kt Au. yk y[kLkf ytík, yu yr¼Lkð
SðLkLkku ykht¼ Ãkwhðkh ÚkÞku Au.
yk Lkðk SðLkLku fkuE «ÞkusLk LkÚke, fkuE rËþk LkÚke yu{ Ëu¾kÞ Au. yuýu nS
MkwÄe fkuE WÃk{kLkLkku Mktfuík LkÚke fÞkuo. yuf s ðkík fuð¤ fne þfwt fu {Mík{wøÄ fhe {qfu
yuðwt íkksøke¼ÞwO SðLk Au. {kLke Lk þfkÞ yuðwt LkqíkLk Au. yk íkksøke yLku yr¼Lkðíkk
{kýMkLku MkËk MkkðÄkLk, MkËk fwþkøkú yLku MkðoËk rçkLkMkneMk÷k{ík hk¾u Au. òu fu yk
ÞkºkkLkku ytík ykÔÞku Au, nwt nS ykðe ÃknkU[e LkÚke. fËkr[íkT õÞktÞ ÃknkU[ðkÃkýwt s
LkÚke. fËk[ yuLke fkuE sz {trs÷ LkÚke.
{Lku yuðwt ÷køku Au fu SðLk yu s SðLkLkku nuíkw Au. SðLk Ãkkuuíku s ÃkkuíkkLke rËþk
Au. SðLk ytíkhþÂõíkÚke økríkþe÷ Au, yuLku suyku Sðu Au, íkuyku yLktíkLku MkÚkðkhu Au.
f]»ý{qŠíkLkk «ð[Lk ÃkAeLkk çkesu rËðMku Mkðkhu ÷ktçku MkwÄe [k÷ðk Lkef¤e.
{khe òík MkkÚku nwt yuf÷e níke. {khe MkkÚku, yu ð¾íku {khu hrMkf MktðkË ÚkÞku.
{khe òíkLku ÃkqAâwt : ‘‘nS MkwÄe nwt {wõík fu{ LkÚke? {khwt yuðwt fkuE W¥khËkrÞíð
Au fu su {Lku Ãkfze hk¾u Au? fwxwtçk íkhVLkwt W¥khËkrÞíð? fkuE MktMÚkk íkhVLke sðkçkËkhe?’’
W¥kh {éÞku : ‘‘Lkk, Lkk, fkuE s Lknª.’’
‘‘{khu ÃkiMkk òuEyu Au? fkuE òíkLke Mk¥kk òuEyu Au? feŠík {u¤ððe Au?’’
[ku¬Mk sðkçk {éÞku : Lkk, Lkk, Lkk.
‘‘{khu ykæÞkÂí{f yÚkðk MkktMkkrhf Mk÷k{íke òuEyu Au?’’ Mkns W¥kh {éÞku:
‘÷uþ{kºk Lkne.’’
‘‘íÞkhu nwt {wõík fu{ Lknkuíke? yu Lk{úíkk fu{ Lknkuíke? ytíkh{kiLk fu{ Lknkuíkwt?
{khu {kxu yLku {khe ykMkÃkkMk su çkLkíkwt níkwt íkuLku {kxu {Lku yMktíkku»k fu{ níkku? yk Ÿzku
yMktíkku»k {Lku õÞkt ÷E sþu?’’
f]»ý{qŠíkLkk ðkíkko÷kÃku {khk Mk{økú ykÄkhLku ŸzuÚke Mk{q¤ku ¾¤¼¤kðe {qõÞku
níkku. {khe yk¾eÞ {w~fu÷eLkwt {q¤ {khku yntfkh níkku yu ðkík {khe ykøk¤ Ëeðk suðe
MÃkü ÚkE økE.
(‘yLktíkLku MkÚkðkhu’ {ktÚke, 1962, yLkwðkË : rfþLk®Mkn [kðzk)
26
©e{ËT yLku Mk{krÄ
fux÷kf {kýMkku ßÞkhu Ÿzk Ãkkýe{kt, fuz Mk{kýkt Ãkkýe{kt yLku ÃkAe ¾¼k
MkwÄeLkkt Ãkkýe{kt Wíkhu Au yLku ÃkAe Ãkkýe{kt yufçku zqçkfe {khu Au, íÞkhu ïkMk YÄktíkku nkuÞ
yu{ ÷køkðkÚke øk¼hkELku ÃkkAk {q¤ rfLkkhu ÃknkU[e òÞ Au. çkeò çknw Mkt¼k¤eLku Ãkkýe{kt
Wíkhu Au yLku Úkkuzuf MkwÄe sELku ÃkkAk rfLkkhu ykðe òÞ Au yLku fux÷kf yuðk nkuÞ Au su
MkeÄk Ãkkýe{kt ÃkzeLku zqçkfe ÷økkðu Au. hks[tÿ yuðk {kýMk níkk. {Lkw»Þ [uíkLkkLkk
rfLkkhu ÃkkAk VhðkLkwt yu{ýu õÞkhuÞ rð[kÞwO Lk níkwt.
íkuyku íku{Lkk SðLkLkkt AuÕ÷kt [kh ð»kkuo su WífxíkkÃkqðof, su ðuËLkkÃkqðof SÔÞk
yu {kLke Lk þfkÞ yuðkt níkkt. {Lku ÷køku Au fu yu ð»kkuo{kt Wífxíkk MkkÚku yu{Lkku yknkh
«íÞuLkku su yði¿kkrLkf yr¼øk{ hÌkku yuuLkku rð[kh fhðku òuEyu. Lkðk SðLkLke Wífxíkk
yLku yuLkwt Ÿzký, Lkðe økríkþe÷íkkLkku ðuøk þheh{kt Mk{kE Lk þfu yuðkt «çk¤ níkkt. yu
økh{e yLku WífxíkkLkk ðuøkLkk þ{Lk {kxu fkuE WÃkkÞ fhðk{kt ykÔÞku Lkrn. {ßòíktºk
yk çkÄwt Mkne þfu yu {kxu yuLku Mkßs fhðkLkku fkuE E÷ks ÷uðk{kt ykÔÞku Lkrn. su «[tz
økríkþe÷íkk Q¼e ÚkE íkuLke Lkðe økrík yLku ðuøkLku, QòoLkkt Lkðkt yktËku÷LkkuLku, Lkðe
ÍzÃkLku Íe÷e þfu yuðwt ÷ku¾tze çk¤ðkLk {ßòíktºk çkLkkððk {kxu ftE fhðk{kt ykÔÞwt
Lkrn. yu þÂõíkLkk y¼kðu Mk{økú {ßòíktºk ¾¤¼¤e økÞwt. yu Ÿ½ fhe Lk þõÞk,
¾kuhkf ÷E Lk þõÞk. íkuyku su ¾kuhkf ÷uíkk níkk yu{kt Ãký Ënkzu Ënkzu ½xkzku Úkðk
÷køÞku. yuf LkkLkwt yuðwt Ãkûke ÷u yux÷ku Ãký ¾kuhkf Lk níkku. AuÕ÷k yZkh {rnLkk íkku Äe{e
ykí{níÞk suðk s hÌkk. ¾kuhkf ytøkuLkku su siLkMktMfkh yu{Lkk{kt hne økÞu÷ku yuÚke
MÚkq¤ þhehLku ½ýku ºkkMk Ãkzâku. yk WÃkhktík ykswçkkswLkk ÷kufkuLkwt y¿kkLk Ãký níkwt. yu
fËk[ íkÃkLkk Lkk{u Ãký nkuÞ. yu{Lkk ÃkkuíkkLkk Ãkûku Ãký ¾kuhkf çkkçkík{kt yíÞtík çkuÃkhðkE
níke. økh{e, hwûkíkk, yrLkÿk yLku ¼q¾Lkk y¼kðLkk E÷ks fhðk{kt ykÔÞk Lkrn. yk
çkÄkt fkhýkuyu þkherhf {w~fu÷eyku ðÄkhðk{kt ½ýku Vk¤ku ykÃÞku.
ík{u ßÞkhu Mk{krÄ, Mkíkkuhe, rLkðkoý, fiðÕÞ fu rLkøkúOÚkLke yðMÚkkyu, {wÂõík fu
{kuûkLke yðMÚkkyu ÃknkU[ku Aku íkuLkku yÚko yu LkÚke fu nðu SðLkLkku Ãký ytík ykÔÞku,
¾hu¾h íkku íÞkhÚke Lkðk SðLkLkku ykht¼ ÚkkÞ Au, Mk{krÄLke yðMÚkk Shððk sux÷wt
þhehLku Mkßs fhe ÷uðwt òuEyu. suÚke [uíkLkkLkk Lkðk ykÞk{{kt yu fk{ ykÃke þfu. su
Lkðe Qòo Q¼e ÚkE íku MLkkÞwyku, ytík:†kðe økútrÚkyku, ¿kkLkíktíkwyku ðøkuhu «íÞuf Míkh{kt
Qíkhðe òuEyu yLku Mk{økú ðíkoLkLke økwýð¥kk çkË÷kE sðe òuEyu. Ãkhtíkw ¼khík{kt nwt
òuWwt Awt fu suyku {khk Ãknu÷kt ÚkE økÞk íku{ýu þhehLku Mkßs fhðkLke çkksw Ãkh f]»ý{qŠík,
h{ý, yh®ðË, hk{f]»ý yLku rðLkkuçkk rMkðkÞ fkuEyu ÷ûk ykÃÞwt LkÚke. yu{kt f]»ý{qŠíkLke
27
MkkÚku nwt økktÄeSLkwt Lkk{ Ãký økýkðe þfwt. yu çkÄkyu þhehLke çkkçkík{kt fk¤S yLku
MkkðÄkLke Ëk¾ðe Au yLku su {Lkw»Þþheh{kt yu fk{ fhðkLkwt Au yuLke fk¤S ÷eÄe Au. zkp.
yuLke çkuMkLx yLku yu{Lke MkkÚku ÷uzçkexhLku Ãký økýkðe þfkÞ. su{ýu þhehLke fk¤S
hk¾e Au. Ãký ç÷uðuxTMfeLku Lkrn, yu íkku þheh çkkçkík{kt Mkkð çkuÃkhðk níkk. {Lkw»Þku{kt
MkkiÚke ðÄw çkuÃkhðk íkuyku níkk. hks[tÿLkk yLku hk{íkeÚkoLkk SðLk{kt Lk{ú heíku fneyu íkku
yk {kuxe ¾k{e níke.
ík{khu Võík ¾kuhkf «íÞu s æÞkLk ykÃkðwt òuEyu yu{ Lkrn, MkqðkLkwt MÚk¤,
rçkAkLkwt, ík{u su rçkAkLkwt ðkÃkhíkk nku yuLkku «fkh ðøkuhu òuðkt òuEyu. òu MkkÄf yuLke
MkkÄLkkLkk ykht¼Úke s MkkðÄ hÌkk nkuík yLku þheh, ðkýe yLku {øks «íÞu Ãký MLkun¼he
fk¤S Ëk¾ðe nkuík íkku ykðe ðuËLkkLku fkhý Lk {¤ík, ðuËLkk yrLkðkÞo Lk nkuík.
Ãkrhýk{u hks[tÿ Mk{krÄLke yðMÚkkLkkt ðÄkhu ð»kkuo Sðe Lk þõÞk. 28 ð»ko
ÃkAeLke ô{hu ÷¾kÞu÷k MkkrníÞ{kt yk Lkðku ykÞk{ Q½zu÷ku Ëu¾kÞ Au yLku 33{k ð»kuo
íkku yu{Lkwt yðMkkLk ÚkÞwt. ykÃkýu MkkÄf Aeyu, ykÃkýe Mk{ûk Ãkzfkh yu Au fu ykÃkýu
ytËh yLku çknkh, {Lk yLku þheh, ¼kiríkf yLku y¼kiríkf çktLku ðå[u Mk{íkw÷k ò¤ðeyu.
ykÃkýu Võík Mk{krÄLke yðMÚkk MkwÄe ÃknkU[eLku {he sðkLkwt Au yuðwt LkÚke, yu ®çkËwyuÚke
íkku Lkðk SðLkLkku ykht¼ ÚkðkLkku Au. hk{f]»ý Ãkh{ntMkLkku Mk{krÄfk¤ 1878 Úke 1885
MkwÄeLkku hÌkku. 1878{kt yu Lkðk ykÞk{Lkku Mkðoºk Mðefkh ÚkÞku, yuLkku {rn{k Mk{òÞku
yLku ¼khíkLkk ½ýk {kýMkkuyu yuLkku ykËhÃkqðof Mðefkh fÞkuo, Ãkhtíkw 1885{kt íkku yu{ýu
rðËkÞ ÷E ÷eÄe. 1898{kt Mðk{e rððufkLktËu ÃkkuíkkLkk SðLk{kt ÚkÞu÷e ¼q÷Lkku Mðefkh
fÞkuo yLku fÌkwt : ‘‘Ëuþ¼Âõík økE, økwhw Ãký økÞk nðu íkku søkËtçkkLkk ¾ku¤k{kt h{íkkt LkkLkkt
çkk¤fku hÌkkt.’’ yk yu{Lku 1898{kt Mk{òÞwt yLku 1902{kt íku{ýu Ãký rðËkÞ ÷eÄe.
Mðk{e hk{íkeÚkoLku 1902{kt Mkkûkkífkh ÚkÞku yLku òÃkkLk yLku y{urhfkÚke ykðeLku
1906{kt yu{ýu Ãký rðËkÞ ÷eÄe.
òu Mk{krÄÚke yk heíku ðnu÷wt {]íÞw Úkíkwt nkuÞ, {Lkw»Þ-þhehLkku ytík ykðíkku nkuÞ
íkku fÞku {kýMk Mk{krÄ yðMÚkk{kt-Lkðk ykÞk{{kt ÃknkU[ðkLkwt MkknMk fhþu?
(‘y«{kËÞkuøk’{ktÚke, 1996, yLkwðkË : çkk÷f]»ý ðiã)

Ãkq. rð{÷kSLkk ÃkwMíkfku ynªÚke {¤þu.

rð{÷ «fkþLk xÙMx, ‘Mktíkf]Ãkk’, 103, híLk{T xkðh,
[eV sMxeMk çktøk÷ku ÃkkA¤, sSMk çktøk÷ku hkuz, çkkuzfËuð,
y{ËkðkË-380 054. VkuLk-VuõMk : 079-26854991

28
{LkLkk [e÷k
MkkÚku hnuLkkhe çknuLkkuLku nwt ÃkqAwt Awt fu, ‘ík{u ykðwt fu{ fÞwO?’ íkku yuLkku sðkçk yu
ykÃkíkk LkÚke. sðkçk Lkk ykÃkðkLkwt fkhý þwt? {Lku fkhý Mk{òÞ íkku yu{Lkk {LkLke
økríkrðrÄLke Mk{s Ãkzu.
{U fÌkwt, ‘ËeËe, y{u ¼qíkfk¤{kt su SÔÞk nkuEyu yuLkk [e÷k {Lk{kt Ãkzu÷k
nkuÞ Au. yu [e÷k [kíkÞko hMíku sðkLkwt yíÞtík Mknu÷wt Mkwøk{ hnu Au. yu{kt fkuE rð[kh
fhðku Ãkzíkku LkÚke. Mkhuhkx yu hMíku s økkzwt økçkzu Au. yux÷u ½ýe ð¾ík ykËíkku, MktMfkhku
nkðe ÚkE òÞ Au.’
ËeËeyu fÌkwt, ‘yu Mkk[e ðkík. yk íkku ík{u ík{khk Inbuilt Lke ðkík fhe, Ãkhtíkw
AuÕ÷k ykX ËMk ð»koÚke {khe MkkÚku Sðe hÌkk Aku íkku yu{ktÚke Ãký fktE þe¾ðkLkwt íkku ÚkkÞ
Lku? ík{Lku Mk{òÞ fu, ¾kuxk hkn Ãkh økkzwt økçkzu Au, ík{Lku Mkk[wt Mk{òÞ íkku ÃkAe su ¾kuxwt
Au yu íkku ¾he Ãkzu Lku? nwt íkku ík{Lku MkkiLku yu {kxu s {khe MkkÚku hnuðk çkku÷kðwt Awt. nwt yu{
Mk{swt Awt yu ík{u þe¾e hÌkk Aku. ík{Lku þe¾ðk {kxu s çkku÷kðwt Awt. Ãkhtíkw nwt òuE hne Awt
fu nwt su fktE fne hne Awt fu ík{u íkku yu s [e÷k[k÷w hMíkk Ãkh s szkE økÞk Aku, íkku {khwt
ík{Lku çkku÷kððkLkwt ð]Úkk Au. nwt ík{Lku ÃkqAwt Awt fu, yksu fÞwt þkf ¾kÄwt yu fnuðk {kxu ík{khu
ÞkËLku fMkðe Ãkzu íkku ¼kusLk fhíke ð¾íku ík{u õÞkt níkk? ík{u þwt ¾kÄwt yu Ãký ík{Lku ÞkË
Lkk hnu yu íkku yðrÄ s ykðe økE Lku? ík{khk ÷¾ðk-fhðkLkkt fk{ ík{u yíÞtík [kufMkkEÚke
fhku Aku yLku yk rð»ku ÃkqAwt íkku Mkkð fkuhkÄkfkuh! yk íkku yufktøke SððkLkwt ÚkÞwt. SðLk íkku
MkðkOøkeý Au, Mk{økúíkk{kt Au. SðLkLkwt yuf Ãký ûkuºk yAqíkwt hne òÞ íkku su {Lkw»ÞËun
{éÞku Au yuLke ík{u yð{kLkLkk fhe.
{U õÞkhuÞ fkuELku ykËuþ ykÃÞku LkÚke. ík{khu yk{ s fhðwt òuEyu yuðtw fÌkwt LkÚke.
ík{khk SðLkLkk ð¤ktf WÃkh ík{Lku su ÷køku Au íku fhðk ík{u Mðíktºk Aku. íku AíkktÞ þk {kxu
ík{u ykÃk{u¤u fktE fhíkk LkÚke? fu{ fktE MkqÍíkwt LkÚke? fu{ «&™kuLkk W¥kh ykÃkíkk LkÚke?
çknuLku fÌkwt fu, ‘‘yk çkÄkt s ð»kkuo{kt fkuEyu ykøkúnÚke, økwMMkkÚke Ë{LkLke heíku
su fktE fÌkwt nkuÞ yu fhðk y{u Mkki xuðkÞu÷k Aeyu. søksqLkwt {kLkMk ÷ELku ykÔÞk Aeyu
yux÷u yk MðíktºkíkkLke ÷uh¾e {kºkÚke s {qtÍðý ÚkkÞ Au. þwt fhðwt þwt Lkk fhðwt yuLke rîÄk
ÚkkÞ Au. fnuðk{kt ykðu íku s heíku fhðk{kt ÃkkuíkkLku fktE fhðkLkwt hnuíkwt LkÚke. ík{khe ÃkkMku
ykÔÞk íÞkhu Mk{òÞwt fu, økíkkLkwøkríkÚke SðLk ½MkzkE økÞwt. su{ su{ Mk{s Ãkktøkhíke
økE yu{ Sðíkk økÞk Ãký Ãku÷wt Þktrºkf SðLk SðkÞwt íku nkðe ÚkE òÞ Au yux÷u íÞkhu
sðkçk ykÃkðkLkwt MkqÍíkwt LkÚke. rîÄk{kt Ãkze sðkÞ Au.’’
(‘rð{÷Mk¥ð’{ktÚke. 2008 «¼kçkuLk {h[Lx)
29
 Mk{ÞLke ò¤{kt

yuf MkwtËh Mkðkhu

MkíkTLku MkÚkðkhu
MkíkTLku ysðk¤u
nk÷e nwt Lkef¤e yLkLíkLke Þkºkkyu
yuf÷e yxq÷e Mkkð s yuf÷ðkÞe
nk÷e nwt Lkef¤e yLkLíkLke Þkºkkyu
ðkík Lk Mk{su fkuE Bnkhe
MkkÚke Lk MktøkkÚke fkuE
íkku Þu MkíkTLke ËeðkLke
nk÷e nwt Lkef¤e yLkLíkLke Þkºkkyu
ÃknkU[e ßÞkhu økuçke rLkðkMku
Mkhðkýe y{rhíkLke Vqxe
nwt ytøk ytøk ¼ªòE
y{rhíkLkwt Íhýwt Vqxe LkeféÞwt
{trs÷ hkneLku øk¤e økE
rð{÷ MkíÞ {Þ
MkíÞ rð{÷{Þ
EríknkMku nMkeLku LkkUÄ feÄe
{òLke fku’ søkkyu
yn{T LkeféÞku, ò¤ ÷ELku Mk{ÞLke
n¤ðufÚke {kA÷eLku Ãkfzðk
çkeAkðe ò¤ íkuýu, ÷÷[k{ýe
¼qík yLku ¼rð»ÞLke
{kA÷e íku{kt fqËe Ãkze
yMktÞík rð[kh fuhe.
yþktík rð[kh, yk{íku{ VÞko fhu
®fíkw yþktík nkuðkÚke
çknkh fÞ{ ykðe þfu!
yk¾hu ytík ÚkÞku rð[khLkku
yn{T íÞkt {÷fe hÌkku
®fíkw Mk{Þ íkýe MkwtËh ò¤u
rð[kh íkýwt {]íÞw Úkíkkt, Mk{Þ ykuøk¤e økÞku
yðfkþ Ãký yá~Þ ÚkÞwt
yk¾hu yu þqLÞ{kt,
yn{T Ãký ykuøk¤e økÞku.
yLku ¾kuðkE økÞwt íÞkt
Ãku÷wt LkkLkfzwt {Lk.
ÃkAe Mk{Þkíkeík «økxâwt,
yðfkþhrník þqLÞíkk Aðkíkk
Lkk{ ¼q÷u÷ku y¿kkík Lkk{
¾uÕÞku Ãkqh çknkh{kt
Mk{Þkíkeíku íÞkt Auzâwt,
yLktíkíkkLkwt økeík
MkwtËhíkk íkuLke þçËu fÞ{ {ÃkkÞ!

(‘rð{÷rLkÍoh’ {ktÚke, fkÔÞkuLkk ¼kðkLkwðkË : rLkhtsLk rºkðuËe)

30
MkkÚke {khku h{íkLkku

¾÷u÷ Lkk Ãkkzku {wsLku

{ktze {U h{ík {]íÞw MkkÚku
{U íkuLku yÃkeo {ws [uíkLkk
íkuýu ËeÄe þktrík çkË÷k{kt
íkuLku {U yÃÞko rð[kh {kiÂõíkfku
íkuýu ËeÄe yMke{ òøk]rík
{U íkuLku yÃÞkuo ËwsuoÞ yn{T
íkuýu ËeÄe Lk{úíkk, «u{ Úkfe ÷[u÷e
¾÷u÷ Lkk Ãkkzku {wsLku
{ktze {U h{ík {]íÞw MkkÚku
{U íkuLku yÃÞkuo Mk{Þ
íkuýu ËeÄe MkËkçknkh þkïíkíkk
nwt ÔÞMík Aw {wsLku ÃkqýoÃkýu Xk÷ððk, íkuLku fksu
íku ÔÞMík Aw {ws{kt LkðSðLk ¼hðk{kt.
{]íÞw {khku MkkÚke sqLkku h{íkLkku y{u sE ðMÞkt yøk{{kt
MkkÚk MkkÚk y{khe yk{ h{ík [kÕÞk fhu. ßÞkt LkÚke rËLk, hkrºk LkÚke
ßÞkt Mkq Þ o fu [t ÿ Ãký LkÚke
hÌkkt rLks YÃkLkk yk÷kuf{kt
Ãk] Ú ðe Mk{kE s÷ rð»ku
s÷rÄ Mk{kÞku yÂøLk{kt
yÂøLk Mk{kÞku ÃkðLk{kt
Mkq í kku Mk{eh ykfkþ{kt
çkú ñ kt z Mkt f ku å Þku «ýð{kt
Mkt f ku [ «ýðLkku ®çkËw { kt
®çkËw ðMÞw t SðLk{q ¤ {kt
y{u sE ðMÞkt yøk{{kt
yÄo {kºkk hne «ýðLke
ÃkkðLk økw V k çkú ñ kt z Lke
íÞkt rçkËw t ÃkeøkéÞk þq L Þ{kt
y{u sE ðMÞk yøk{{kt
31
Mkk{krsf f{ou
yæÞkí{-Ä{o-Mkt«ËkÞ y÷øk-y÷øk Au. ËhufLkku
ÃkkuíkkLkku Mð¼kð nkuÞ Au. {kLkðeLku çkwrØ {¤e Au íkuÚke
rððufÃkqýo heíku Sððwt íku íkuLkku Ä{o Au. ßÞkhu Ä{o MktøkrXík
çkLku Au íÞkhu Mkt«ËkÞLkku sL{ ÚkkÞ Au. íku{kt ÃkkÃk-ÃkwÛÞLke
rð¼kðLkkyku Au. þw¼-yþw¼ f{kuo {wsçk EÂåAík V¤Lke
fu MkòLke òuøkðkE Au.
yæÞkí{ ykÚke Mkkð y÷øk s Au . íÞkt
þYykíkÚke s MðíktºkÃkýu MkíÞLke þkuÄ fhðkLke Au yLku
su MkíÞ Mk{òÞwt íku SðLk{kt SððkLkwt Au.
¼khík ÄkŠ{f Ëuþ fnuðkÞ Au. Ä{o-yæÞkí{Lkku rðrþü ðkhMkku ¼khík ÃkkMku
Au, Aíkkt yksu ¼khík{kt {kLkðeÞ {qÕÞkuLkku, Lkiríkf {qÕÞkuLkku nÙkMk ÚkÞu÷ku òuðk {¤u Au.
yuLkwt fkhý yu Au fu ykÃkýu ykæÞkÂí{f-{kLkðeÞ {qÕÞkuLku hku®sËk Sðkíkk SðLk{ktÚke
y÷øk fhe LkkÏÞk Au. ykÃkýu {trËh-{ÂMsË-økwhwîkhk-[[o{kt ykæÞkÂí{f-ÄkŠ{f {qÕÞkuLku
{kLk ykÃkeyu Aeyu, Ãkhtíkw ykÃkýk ÔÞÂõíkøkík yLku Mkk{krsf SðLk{kt íku s {qÕÞkuLke
WÃkuûkk fheyu Aeyu. yhu, ÔÞÂõík ÃkkuíkkLkk ytøkík SðLk{kt fu fwxwtçkSðLk{kt su {qÕÞku
SððkLkku ykøkún hk¾u Au íkuLkkÚke rðhkuÄe {qÕÞku Mk{ks{kt yk[hu Au. ykÃkýwt su MðYÃk Au
íku [iíkLÞLke yuf yr¼ÔÞÂõík Au. QòoykuLkku Mkúkuík yuf s Au. yu{ktÚke ykÃkýu ÃkuËk ÚkÞk
Aeyu, yu{kt Sðe hÌkk Aeyu yLku yu{kt s rð÷eLk ÚkðkLkk Aeyu. yk yufíkkLke
Mk{sý{ktÚke s Mkk{krsfíkk sL{u Au. íku Mk{ksÚke rð{w¾ Úkíkkt yxfkðu Au. yæÞkí{
çkes Au su{ktÚke Mkk{krsf f{oLkwt ð]ûk sL{u Au. yk yktíkh«íkerík ÔÞÂõíkLku Mk{ksyr¼{w¾
çkLkkðu Au.
ðirïf SðLk yu yuf Þ¿kf{o Au. MkqÞo ÃkkuíkkLkkt hÂ~{yku {khVíku «fkþ ykÃku Au
yLku W»ýíkk ykÃku Au, ytÄfkhLkwt rðËkhý fhu Au. rðïSðLkLkk [¢Lkku yÚko Au Þ¿k.
ÃkkuíkkLkwt su Mk¥ð Au, Mðíð Au, ÃkkuíkkLkku su Wíf]ü ytþ Au yu ÷qtxkððku. rðï{kt ÃkkhMÃkrhf
Mk{Ãkoý Au. ÄhíkeLkwt ykfkþLku, MkkøkhLkwt ykfkþLku, MkkøkhLkwt MkqÞoLku - yk su ÃkhMÃkh
Mk{Ãkoý Au yu yu{Lkku Þ¿k Au. {Lkw»Þu yu Mk{sðwt òuEyu fu ÃkkuíkkLkk SðLkLkku yuf{uð
WÆuþ ÃkkuíkkLkk f{kuo {khVíku ÃkkuíkkLkk Mk¥ðLku ÷qtxkðíkk hnuðkLkku, Mk{ŠÃkík fhðkLkku Au.
SðLk MktçktÄku{kt Au. økwVk{kt fu yhÛÞ{kt fu yufktík{kt ÔÞÂõík hnu Au íÞkhu íÞkt
yÂMíkíð Au, Ãkhtíkw SðLk nkuíkwt LkÚke. SðLk íkku MktçktÄku{kt Au. yk MktçktÄku yLÞ {kLkðeyku
MkkÚkuLkk nkuÞ fu {kLkðuíkh Mk]rü MkkÚkuLkk nkuÞ.MktçktÄku{kt ykðeyu íÞkhu «ríkMkkË íkku
32
ykÃkðku s Ãkzþu. yu «ríkMkkË yntfkhLkk ¾qtxk{ktÚke ykðu Au fu Mk{økúíkkLkk Ãkrh«uûÞ{ktÚke
ykðu Au?
fux÷kf ÷kufkuLku Mkk{krsf f{kuo fhðkÚke fíkko¼kð ðÄþu, yntfkh ðÄþu íku ¼Þ
hnu Au. íkuÚke íkuyku íkuLkkÚke Ëqh hneLku yæÞkí{MkkÄLkk fhu Au. Ãkhtíkw «ð]r¥k-rLkð]r¥kLku
çkË÷u f{o fhíke ð¾íku ð]r¥kLkkt {qr¤Þkt þkuÄe fkZeLku íkuLku Ëqh fhðkLke Au. yk{ sYh Au
ð]r¥kLke rLkð]r¥kLke.
yæÞkí{MkkÄLkk fhíkku MkkÄf òu ‘{kýMk’ s {xe síkku nkuÞ íkku yuðwt Mk{ksÿkune
yæÞkí{ MðefkÞo LkÚke. yuðwt yæÞkí{ òuEyu su{kt MkkÄf {kýMk hnu, {kLkðeÞ {qÕÞkuLku
Sðu. yuf çkksw yktíkrhf MkkÄLkk [k÷u yLku çknkh Mk{ksÃkrhðíkoLkLkwt fk{ [k÷u.
ykæÞkÂí{f ÔÞÂõík yLÞkÞe ÃkrhÂMÚkríkLku ÷k[kheÚke, rLk»¢ÞíkkÚke òuE hnuþu Lknª.
íkuLku su MkqÍþu íku fhe Aqxþu. Mkk{krsf f{kuo r[¥kþwrØ {kxu Úkðk òuEyu. òøk]ríkÃkqðof
Úkðk òuEyu. ykí{MkkÄLkkLkwt «Úk{ [hý SðLkLkwt þwrØfhý yLku MktÞ{Lke MkkÄLkk Au.
r[¥kþwrØ {kxu, ykí{ËþoLk {kxu, {Lk-çkwrØ-r[¥k-ytnfkhÚke Ãkhu sðk {kxu su MkkÄLkk
fhðe Au yu SðLk SððkLkk f{o îkhk s Úkþu. SðLk SððkLkwt f{o Mk{ks{kt hneLku s ÚkkÞ.
SðLk SððkLkk f{oLku s MkkÄLkkLkwt ûkuºk økýkððk MkkÚku f{o{kt ykMkõík Lk ÚkE
sðkÞ íku ytøku MkkðÄkLk hnuðkLke sYh Au. ‘fkÞofíkko {xku-SðLkMkkÄf çkLkku.’ fkÞofh
{kLku Au fu Mk{ksLke fkuE ykð~Þfíkk Au, Mk{MÞk Au, yuLku {khu n÷ fhðkLke Au. Mk{ks{kt
ÃkrhðíkoLk y{u ÷kðeþwt. íkuLku {kxu rð[kh, ÃkØrík yLku fkÞo«ýk÷e Au. nwt Mk{ks {kxu
MkðoMðLke yknwrík ykÃkeþ. fwxwtçkLkku íÞkøk fu çkr÷ËkLk ykÃkðwt Ãkzþu íkku íku ykÃkeþ.
yux÷u fkÞofíkkoLke ¼qr{fk çkeò {kxu Au, ÃkkuíkkLkk MðYÃkLkk WØkh {kxu LkÚke. ¼qr{fk Au
fíkko¼kðLke yLku fkÞoLkwt MðYÃk Au «ýk÷e. Ãkkuíku fhLkkhku Au yu ¼kð ÃkkuíkkLke MkkÚku hnu
Au. fhðkLke, ykÃkðkLke, íÞkøkLke ¼kðLkk Au. fkÞofíkkoLkk SðLk{kt þheh, {Lk, çkwrØ -
ºkýu Míkhku Ãkh SðLkLkku MktçktÄ Mk{ks MkkÚku hnu Au. «uhýkLkku Mkúkuík íkku fhwýk, ykí{þwrØ
yLku SðLkþwrØ òuEyu. fkÞo fÞwO Au yuLke fËh Lkk ÚkkÞ íkku, Mðefkh Lkk nkuÞ íkku fkÞofhLkk
r[¥k{kt «ríkr¢Þk QXþu fu Mkk{uÚke «ríkMkkË Lkk ykÔÞku, fËh Lk ÚkE! ßÞkhu MkkÄfLkk
SðLk{kt ði¿kkrLkf {qÕÞktfLk yuðwt hnuþu fu «ríkMkkË Lk QXâk íkku y{khk íkhVÚke fkuE ¼q÷
íkku LkÚke ÚkE! fkÞofíkkoLkk SðLk{kt Mk{ksLkwt {qÕÞktfLk nkuÞ Au. MkkÄfLkk SðLk{kt {qÕÞktfLk
ytËh nkuÞ Au. MkkÄfLkk SðLk{kt f{o fhðkLkk yðMkh Mk{Þu ÄLÞíkkLke, f]íkkÚkoíkkLke
¼kðLkk nkuÞ Au íkuÚke níkkþk-rLkhkþk íÞkt Zqtfe þfíke LkÚke.
Mk{ksMkuðk (Social Service) yLku Mkk{krsf f{o swËk Au. ík{u íkhMÞkLku
Ãkkýe ykÃÞwt, ¼qÏÞktLku ¼kusLk ykÃÞwt, LkøLkLku ð† ykÃÞkt, çke{khLku r[rfíMkkLke ÔÞðMÚkk
33
fhe - yu ÚkE Mkk{krsf Mkuðk. Ãkhtíkw fkuE ¼qÏÞwt s Lk hnu, fkuE rLkhûkh Lk hnu, çke{kheLkku
rþfkh Lk çkLku, çkufkh Lk hnu yuLku {kxu su ÔÞðMÚkk ÃkrhðíkoLk fhkÞ Au íku Au Mkk{krsf f{o.
yu ¢ktríkfkhe f{o Au. yksu yk Ëuþ{kt yuðk Mkk{krsf f{oLke ykð~Þfíkk Au su {kLkMk
ÃkrhðíkoLk fhe þfu. {Lku ¾kuxe heíku Lk Mk{sþku. ¼qÏÞktLku ¼kusLk Lk ykÃkeyu, rðãk÷Þku
Lk ¾ku÷eyu fu çke{khkuLke Mkuðk Lk fhðe yuðwt nwt fnuíke LkÚke, Ãkhtíkw yux÷wt ÃkÞkoó LkÚke.
Mk{ksÃkrhðíkoLkLke MkkÚku ÔÞÂõík[uíkLkk ÃkrhðíkoLkLkwt Ãký yux÷wt s {n¥ð Au.
ÃkqðoLkk Ëuþku{kt ÔÞÂõík[uíkLkk ÃkrhðíkoLk Ãkh ¼kh {qfkÞku, Mk{ksÃkrhðíkoLkLke WÃkuûkk ÚkE.
çktLkuLkk {qÕÞku y÷øk s hÌkk. íkuÚke «rík¼kðkLk ÔÞÂõíkyku ÚkE Ãkhtíkw Mk{ks «rík¼kðkLk
Lk çkLÞku. Ãkrù{Lkk Ëuþku{kt íkÚkk MkkBÞðkËe Ëuþku{kt Mk{ksÃkrhðíkoLk Ãkh ¼kh {qfkÞku
Ãkhtíkw ÔÞÂõík[uíkLkk ÃkrhðíkoLkLke WÃkuûkk ÚkE. yu{ {kLkðk{kt ykÔÞwt fu Mk{ksÔÞðMÚkk
çkË÷kþu yux÷u ykÃkkuykÃk ÔÞÂõík çkË÷kþu. Ãkhtíkw yuðwt ÚkÞwt Lknª. íÞkhu nðu çktLku ûkuºku
ÃkrhðíkoLk yufMkkÚku [k÷u íku sYhe Au.
rð{÷kSLkk Mkk{krsf fkÞkuoLke yuf Í÷f :
• 12 ð»koLke ô{hu ‘rððufkLktË {tz¤’ þY fÞw.O su{kt h{ðkLkw,t ¾kðkLkw,t æÞkLk{kt çkuMkðkLkwt
yLku su ðktåÞwt nkuÞ yuLke [[ko fhðkLke ðøkuhu «ð]r¥kyku Úkíke.
• fku÷us{kt ¼ýíke ð¾íku ‘yr¼Lkð ¼khík rðãk÷Þ’ - Akufheyku {kxu Äkuhý 9,
10, 11Lkk ðøkkuo þY fÞko.
• 1951{kt ¼qËkLk yktËku÷Lk{kt òuzkÞk. Mk{økú Ëuþ{kt Þkºkk fhe. ËuþLkk ÷øk¼øk
çkÄk s íkk÷wfkyku{kt økÞk.
• ykMkk{{kt Mkwðýo©e LkËe Ãkh Mkw©e y{÷«¼kS MkkÚku hneLku çktÄ çkktæÞku. yu {kxu
Mkkzkºký {rnLkk LkËe fktXu ðktMkLke ÍqtÃkze{kt hÌkk.
• fxkufxe ËhBÞkLk sÞ«fkþSLku xufku ykÃkíkk ÷¾kýku «økx fÞko. fxkufxe çkkË
÷kufíktºkLkk Mkthûký yLku MktðÄoLk {kxu ÷kufkí{kLku {¤ðkLkwt Ãkðo þY fÞwo.
• 1980{kt økwshkík{kt ‘÷kuf MkíMktøk Þkºkk’ fhe. 25 rËðMkLkk 2450 rf{e. îkhk
44 økk{ku{kt økÞk yLku 40 Mk¼kyku fhe. ÃkAe 21 rËðMk hksMÚkkLk{kt 1643
rf{e. îkhk 45 økk{ku{kt økÞk. ÃkAeLkk 30 rËðMk{kt {æÞ«ËuþLkk 18 rsÕ÷kyku{kt
Þkºkk fhe.
• MkÃxu. 1980Úke Ãktòçk, rn{k[÷ «Ëuþ, nrhÞkýk yLku rËÕne{kt ÷kuf MkíMktøk
Þkºkk fhe
• yk s Mk{Þøkk¤k{kt ÃkkuhçktËh{kt ‘þktrík yLkwckLk Ãkðo’ þY fÞw.O yMkk{krsf íkíðkuLke
®nMkk Mkk{u LkkøkrhfkuLke y®nMkf þÂõík «økx fhðkLkku MkV¤ «ÞkMk ÚkÞku.
34
• 1981Úke 1995 MkwÄe{kt økwshkík{kt ºkeMkuf Þwðk rþrçkhku ÚkÞk.
• 1981{kt ykMkk{ yktËku÷Lk ËhBÞkLk ‘ykMkw’Lkk ÞwðkLkuíkkyku yLku fuLÿ Mkhfkh ðå[u
{æÞMÚke ÚkÞk.
• 1984{kt ÃktòçkLkk ¾kr÷MíkkLk{kt yktËku÷Lk çkkË Mk{økú Ãktòçk{kt ÃkËÞkºkk fhe
yLku ‘ELMkkLke rçkhkËhe’ MktøkXLk þY fÞwO.
• 1985{kt Mkðýkuo-ÃkAkík ðå[uLkk ®nMkf yktËku÷LkLkk «rík¼kðYÃku økwshkík rçkhËkhe
þY ÚkE.
• 1989{kt ‘økwshkík ÷kufþkne {t[’Lke MÚkkÃkLkk fhe ÷kufþÂõík òøk]ík fhe.
• 1990{kt fk~{eh{kt ‘sB{w yufíkk Ãkrh»kË’Lkk {wÏÞ yríkrÚk yLku WËT½kxf çkLÞk.
• 1990{kt Ërûký yurþÞkLkk Ëuþku ðå[u rçkhkËheLke ¼kðLkk «økxkððk ‘Ërûký yurþÞk
rçkhkËhe’Lkk ÃkuxÙLk çkLÞk.
(‘rð{÷ SðLkÞkºkk’{ktÚke, 2008, Mktf÷Lk - zkp. «VwÕ÷ Ëðu)

(ÃkkLkk Lkt. 40Lkwt yLkwMktÄkLk)

MktçktÄkuLku ftEf «kó fhðkLkk, {u¤ððkLkk, E»kkoLkk, îu»kLkk, MÃkÄkoLkk, Mkh¾k{ýeLkk,

{qÕÞktfLkLkk, [wfkËk ykÃkðkLkk ûkuºk íkhefu s òuÞwt Au. òu ykÃkýu yufçkeòLkwt {qÕÞktfLk
fhðk{kt s ÔÞMík nkuEyu íkku íÞkt «u{ Au ¾hku? «u{ íkku ík{u suðk Aku íkuLkku Mðefkh fhu Au.
«u{ Mkk{uLkkLke W¥k{íkk yLku QýÃkku «rík òøk]ík nkuÞ Aíkkt íkuLkkÚke yMkh Ãkk{íkku LkÚke.
«u{ ð¤íkh YÃku ftE EåAíkku LkÚke, íku ftE MkkuËku LkÚke. ykÃkýu íkku MktçktÄkuLkk xuçk÷ Ãkh
MkkuËku fhðk{kt nkuEyu Aeyu. ykÃkýu «u{Lke ðkík þe heíku fhe þfeyu?
«u{ yu {kLkrMkf [uük LkÚke. fYýk fu «u{ yu yn{TLke [uük LkÚke. íku íkku ík{khe
Mk{økúíkkLke økrík Au, ykÃkýu ykÃkýe ytËh s ¾trzík Aeyu, rð¼kSík Aeyu. yk
rð¼kSík {kLkðe, MkeÍku£urLkf-{kLkrMkf hkurøkü {kLkðe ÃkqAu Au fu {khk{kt «u{ yLku
fYýk þk {kxu LkÚke? yktíkrhf Mkt½»kkuo, rðhkuÄk¼kMkku yLku rð¼ksLkLkku ytík ykðþu
íÞkhu s ykÃkýe yk Ähíke «u{ yLku fYýk {kxu V¤ÿwÃk çkLkþu. íÞkt «u{ yLku fYýkLkk
fkUxk Vqxþu yLku íkuLke MkwøktÄ «Mkhþu. {khk{kt «u{ fuðe heíku òøku íku rð[khðkLku çkË÷u
yktíkrhf rð¼ksLkLkku ytík ÷kðku. «u{ «kó Lk fhe þfkÞ. íkuLku fu¤ðe þfkÞ Lknª.
(A Passion for Life - In Contact with Vimala Thakar - Holland {ktÚke
yLkwðkË. zkp. «VwÕ÷ Ëðu)

35
rðï¼ú{ýLke [uíkLkk
• ©e{íke yu÷e hkufux rsrLkðk{kt ELxhLkuþLk÷ Mfq÷Lkkt yk[kÞko. rMk¥kuh ð»koLke yk
{rn÷kyu õÞkhuf EÂLËhk økktÄeLku Ãký ¼ýkÔÞkt níkkt. f]»ý{qŠíkLkk SðLkËþoLkLkku íku{Lkk
Ãkh ¼khu «¼kð. rð{÷kSLku rsrLkðk-økkurc{kt Mkkt¼éÞk ÃkAe «u{Ãkqðof nkÚk {u¤ðeLku
fnu Au : ‘rð{÷k, íkwt íku{LkkÚke (f]»ý{qŠíkÚke) yuf zøk÷wt ykøk¤ Au - £ku{ rÚkÞhe xw
«uÂõxMk!’
• 1964{kt ÏÞkík ®[íkf Ãkku÷ çkúLxLku rð{÷kSLkk ÔÞkÏÞkLk{kt nkshe ykÃke níke. «ð[Lk
Ãkqhtw ÚkÞwt fu Q»{k¼uh fnu : ‘ík{khk þçËku{kt {kiLkLke MkwøktÄ Au...’
• 1966{kt #ø÷uLz{kt økktÄeþíkkçËe rLkr{¥ku fkÞo¢{ níkku. rð{÷kSLkwt «ð[Lk ÚkÞwt.
¼khík{kt ÷ktçkku Mk{Þ hne [qfu÷k ÷kuzo {kWLxçkuxLkLku ‘rð¼ksLkLkk rËðMkkuLkk yuf÷ðeh’Lkwt
ÃkwÛÞM{hý ÚkE ykÔÞwt nþu fu ©kuíkksLkku{ktÚke Mkk{u [k÷eLku rð{÷kSLke ÃkkMku ykÔÞk,
íku{Lkk {Míkfu nkÚk {qõÞku, ykt¾ku{kt yktMkw MkkÚku.
• Ãkkp÷pLz íÞkhu MkkBÞðkËe Mkh{w¾íÞkhe Mkk{uLke Xtze ÷zkE fhe hÌkwt níkwt. rð{÷kSLkku
æÞkLkrþrçkh ðkpMkkuo ÞwrLkðŠMkxeLkk «ktøký{kt ÚkÞku. çktrÄÞkh nðk{kt «MVwrhík [iíkLÞkûkhe!
Mkkt¼¤ðk ykðLkkhktyku{kt Lkk{Ëkh ÃkkuÃkLkkt Mku¢uxhe, ‘Mkkpr÷zkrhxe’ yktËku÷LkLkk MkqºkÄkh
÷kufLkkÞf ÷uf ðk÷uMkkLkk ÃkíLke ðøkuhu Ãký nkuÞ. Þwhku-fBÞwrLkÍ{Úke «¼krðík ËuþkuLku ¼khu
WíftXk, yux÷u ËMk ËuþkuLkk Þwhku-fBÞwrLkMx ykøkuðkLkku Ãký Mkkt¼¤ðk ykðu.
• 1968{kt y{urhfk-«ðkMkLkwt rLkr{¥k h[kÞwt. yuf £uL[ yæÞkÃkf MkkÚku hÌkk.
fpr÷VkuŠLkÞkLkku «ðkMk ÚkÞku. òíku fk{ fhíkkt fhíkkt yk «ðkMkku ÚkÞk : çkfo÷e, MxuLkVzo,
MkkLíkk çkkçkohk, ykunkE .. ÃkAe y{urhfkLkkt [k÷eMk hkßÞku MkwÄe ¼ú{ý ÚkÞwt. r{rþøkLk,
rþfkøkku, MkuLxÃkexTMkçkøkoLke ÞwrLkðŠMkxeyku{kt 'Dimension of Consciousness and
Dimensional Transformation in the Quality of Consciousness' rð»kÞ
Ãkh ÔÞkÏÞkLkku ÚkÞkt.
• Lkkpðuo{kt ykÞLkkh çkph Þs{kLk níkk. íku{Lkk økwhw Mðk{e y{kuÄk[kÞko (Mðk{e
rððufkLktËLkk ¼ºkeò) 1905 {kt #ø÷uLz ÚkELku Lkkpðuo ykÔÞk yLku yk Ãknkze ðå[u yk©{
çkLkkÔÞku. rð{÷kSLku MLkunÃkqðfo ÃkkuíkkLku íÞkt ÷E økÞkt, ÃkAe ‘çkúñfw÷’{kt økwhS
w Lkwt {¾{÷Lkwt
çkuMkðkLkwt ykMkLk níkwt íkuLkk Ãkh çkuMkkzâkt. Mkk[k sheLke fkuhðk¤k yk ykMkLkLku rð{÷kSLku
yÃkoý fÞwO Lku fÌkwt : ‘yk fkuELku ykÃkeþ Lknª, íkuLkk Ãkh {khk økwhwS çkuMkíkk níkk!’
• ytÄkÄqtÄ Mkh{w¾íÞkhe{kt MkÃkzkÞu÷k yLku «ríkfkh{kt øk¤kzqçk r[÷e{kt, Þs{kLk
ÃkkËheyu fÌkwt : "Miss Thakar, You will not forget Chille; Chille needs you!"
36
yk hku{Lk fpÚkr÷f ÃkkËhe Ãký sLkMkt½»ko{kt Mkk{u÷ níkk yLku ÃkAeÚke hk»xÙ«{w¾Lkk fkÞko÷Þ
Mk{ûkLkk Ëu¾kðku{kt ykí{Ëkn fÞkuo níkku.
1983{kt Ãknu÷eðkh yÂøLk{Þ r[÷eLke Þkºkk. ÃkAe çkeSðkh ÷kufíktºkLkwt «¼kík
QøÞwt íÞkhu, 1985-86{kt. MðkÄeLk r[÷e{kt çkeS ykuõxkuçkh, 1990Lkk hkus
‘‘Ãkrù{Lkk søkík{kt økktÄeLke «Míkwíkíkk’’ rð»kÞ Ãkh rð{÷kS çkkuÕÞkt. hk»xÙ«{w¾ Ãkkuíku
Lk ykðe þfíkkt ¼kELku «ríkrLkrÄ íkhefu {kufÕÞk níkk.
• yksuoÂLxLkk suðk x[qfzk ËuþLke «òyu Ãký rLkhtíkh yýÚkf Mkt½»koLkk Ãkrhýk{YÃku
Lkðk Mk{ksLke {Úkk{ý ykËhe Au. YzkpÕV ykÕVkuÂLMkLk ËMk ð»ko MkwÄe yksuoÂLxLkkLku
Mkh{w¾íÞkheÚke {wõík fhkððk su÷{kt hÌkk níkk. íÞkt íku{ýu økktÄeS, f]»ý{qŠíkLku ðktåÞk
Lku ÚkÞwt, yhu, yk íkku ͤn¤íke ËeðkËktze Au! su÷{ktÚke Aqxâk çkkË íku{ýu rð{÷kSLku
ðktåÞk. «¼krðík ÚkELku yksuoÂLxLkk ykððk yk{tºký ykÃÞwt.
1986{kt rð{÷kSLkk yk «ðkMkLkwt Mðkøkík hkßÞ-hk»xÙ îkhk ÚkÞwt. MðÞt hkü«{w¾u
MkL{kLkLkwt Lkuík]íð fÞwO. çkwyuLkkMk yurhMk{kt ònuh Mk¼kyku ÚkE, MkkLíkk {kfkuoMk{kt rþrçkh.
yk rþrçkh{kt r[÷e, yksuoÂLxLkk, ÃkuY, fku÷trçkÞk, çkkur÷rðÞk, WYøðu, ÃkuYøðu ðøkuhu 10
ËuþkuLkk 800 çkkirØfkuyu ¼køk ÷eÄku.
YzkpÕV ‘þktríkLkk rðfÕÃk’Lkk ykøkúne níkk. íku{ýu rþûkýLkk ÃkwLk:[ýíkhLkwt fk{
MkkiÚke yøkúíkk¢{u hk¾u÷wt. 1987{kt rð{÷kSLku íku {kxu çkku÷kÔÞk. «&™kðr÷ íkiÞkh
fhkE níke íkuLkk Ãkh çkÄk «ktík{kt {wõík [[ko ÚkE. yu 11 ÃkrhMktðkËku{ktÚke ÃkMktË
fhkÞu÷kykuLkku hk»xÙeÞ ÃkrhMktðkË ÚkÞku, íku{kt rð{÷kS yæÞûkÃkËu níkkt. íÞkt su rLkýoÞku
÷uðkÞk íkuLkk ykÄkhu rþûkýLkerík ½zðk{kt ykðe.
• Ãkkp÷pLz{kt 1983Lkk ð»kuo ‘{uÍkuÔMfe’ MkkókrnfLkk íktºke ÷uf çkkuðuLÍkyu rð{÷kSLku
yk{tºký ÃkkXÔÞwt. ÔÞðMkkÞu ðfe÷ çkkuðuLÍkyu Ãký íku{Lkkt ÃkwMíkfku ðktåÞkt níkkt. ÃkAeÚke
íku{ýu íku{Lkk ÃkwMíkfkuLkku Ãkkpr÷þ ¼k»kk{kt yLkwðkË fÞkuo.
Mkkpr÷zkrhxeLke hkus ºkýuf f÷kf [[ko Úkíke hnuíke. rð{÷kS ytøkúuS{kt çkku÷u. ÷uf
çkkuðuLÍk ytøkuS Mk{su, çkku÷u Lkrn. ykX Äkuhý ¼ÛÞk níkk. zkpfÞkzo{kt r{fprLkf níkk,
{uÍkuÔMfeyu rð{÷kSLku fÌkwt fu, y{khk MkwÄe yuf rVÕ{ ÃknkU[e íku ‘økktÄe’. íku òuELku
÷køÞwt fu ykÃkýk Ëuþ{kt ykðku «ríkfkh fE heíku ÚkE þfu íkuLkku Ãký rð[kh fhðk suðku Au.
‘økktÄe’ rVÕ{Lke yufMkku ðerzÞku «ík fkZeLku çkÄu çkíkkððk{kt ykðe. y®nMkf yktËku÷Lk
¼qøk¼o yLku çknkh çktLku heíku [k÷íkwt ÚkÞwt. 1986 ÃkAe íkuLku ¾wÕ÷k «ríkfkh{kt VuhðkÞwt.
(‘SðLk MkkÄfLke rð{÷Þkºkk’ {ktÚke, 1997 - rð»ýw Ãktzâk)
37
rð{÷kSLkk Ãkºkku (ÃkMktËøkeLkk ytþku)

United Opposition Lkk W{uËðkh ÚkðkLkwt su ½zeyu rð.«. ®Mknu MðefkÞwO

íÞkhu s íku{ýu ÃkkuíkkLkwt árü®çkËw, {qÕÞku, fkÞoþi÷eLke yknwrík ykÃke økýkÞ. su heíku
rðhkuÄÃkûkkuLkk yøkúýeykuyu íku ¼÷k {kýMkLku MkkýMkk{kt ÷eÄku, nkS {MíkkLk, E{k{
çkw¾khe, þnkçkwÆeLkLku çkku÷kðeLku ðe.Ãke.Lke image ¾trzík fhe íkuLke rðøkíkku òýku íkku
÷kune Wf¤e WXþu.
«¼wf]ÃkkÚke MðkMÚÞ Mkkhw Au. íkuLkwt ©uÞ MkqtX-ÃkeÃkh{q¤Lke økku¤eyku, øk¤ku
Mk¥ð+{Ä+ykËwLkku hMk íkÚkk yíÞtík n¤ðku yknkhLku òÞ Au. ¼hÃkqh rLkÿk, {Lkøk{íkwt
yufktík yLku rËðMkLkk 18 f÷kfLkwt {kiLk yk çkÄktLku Ãký òÞ Au.
nku¤e íkku yk¾k Ëuþ{kt Mk¤øke Au. çkkuVkuMko, hk{sL{¼qr{, çkkçkhe {ÂMsË,
Ãktòçk{kt hk»xÙÃkrík þkMkLkLkwt ÷tçkkððwt, fýkoxf{kt Ãký íku fkhý ðøkh ÷tçkkððwt, fux÷k
fkhýku økýkðeyu? Dirtiest and Bloodiest period in the history of Indian
democracy Mkk{u Ëu¾kÞ Au. ©ef]»ý ðøkhLkwt {nk¼khík ÞwØ Úkðk òÞ Au. økwshkíkLku
çk[kðe þfkÞ íkku òuþku.
÷uf ðk÷uMkk yuf ykËþoðkËe, MktrLkc, f{oX {sqh Lkuíkk Au. íkuLku Ãkrù{ ÞwhkurÃkÞLk
ZçkLke Market Economy rð»ku íkwåA¼kð Au. Total dependency on the capitalist
countries for loans and aids íku{Lku øk{íke LkÚke. hrþÞLk MkhfkhLkku rðhkuÄ Q¼ku Lk
ÚkkÞ, Ãkrù{e ËuþkuLke {ËËÚke inflation` {ku¤tw ÃkkzeLku ykŠÚkf Mktfx{ktÚke ËuþLku WøkkhðkLke
íku{Lke Lku{ Au. Äøkþ Au. ðk÷uMkkyu «ÄkLk{tºkeÃkËLkku yMðefkh fÞkuo níkku. nðu íkuyku f{ Mku
f{ yuf ËkuZ ð»ko Lkðe MkhfkhLku fk{ fhðk Ëu íkuLke ykð~Þfíkk Au.
su{ {khk fk~{eh ytøkuLkk rð[khku MkkÚku .... fkuE Ãký Mkn{rík Ähkðíkk LkÚke
íku{s ©ehk{sL{¼qr{Lkk «&™Lku ÄkŠ{f Lknª Ãký MkktMf]ríkf «&™ økýðkLkk yr¼«kÞ
ytøku Ãký ¼køÞu s fkuE Mkt{ík Úkþu. yiríknkrMkf fu MkktMf]ríkf Mk{MÞkyku Q¼e ÚkkÞ íÞkhu
{wMk÷{kLkkuLke fu yLÞ fkuE Ãký yÕÃk MktÏÞk s{kíkLke «ríkr¢Þk þwt hnuþu yuLke ®[íkk nwt
fhíke LkÚke. su{Lku yk Ëuþ{kt hnuðwt nkuÞ íku{ýu yk ËuþLke MktMf]rík yLku EríknkMkLke
Eßsík fhðe Ãkzþu. fkuE Ãký s{kíkLke ¾kuxe ÷køkýeykuLku ÃktÃkk¤ðe ÷kufíktºk {kxu
MkËtíkh yLkkð~Þf økýkÞ. fËk[ yrLkåALkeÞ Ãký fne þfkÞ.
{æÞÃkqð{o kt yfÂÕÃkík ÞwØ ÚkÞw.t yÃkrhr{ík «kýnkrLk yLku {k÷nkrLk ÚkE. yíÞkhu
yþktík þktrík Au. Mkkurðyux hrþÞk ðuhrð¾uh Au. ÞwøkkuM÷kðeyk{kt yktíkrhf rðøkún Au.
ÃkkrfMíkkLk{kt ystÃkku yLku çkktø÷kËuþ{kt «ûkwçÄ ðkíkkðhý! ¼khík{kt [qtxýeLkk Ãkz½{
38
ðkøkðk {ktzþu. Mk¥kk ÷k÷[wykuLkk òuzký-¼tøkký, ¾heË-ðu[ký, ykíktf-níÞkykuLkku
rçk¼íMk nkur÷fkuíMkð þY Úkþu.
yuðk ðkíkkðhý{kt Sððwt Au. MðsLkku Sðu íku {kxu «uhýk Ãkqhe Ãkkzðe Au.
ÄhÃkík ykÃkðe Au. ½ýwt fÃkhwt fk{ Au. MðÞtßÞkurík çkLkeLku ytÄuhk W÷u[ðkLkwt íkÃk fhðwt Au.
þwt fheyu?
ÞwhkurÃkÞLk ÞkuøkrþûkfkuLkku økúwÃk økE fk÷u hðkLkk ÚkÞku. yËT¼wík økúwÃk níkwt. MktMf]ík,
økúef, ÷urxLkLkk íksT¿kku níkk. nXÞkuøk«ËerÃkfkLkku ÃkkuíkkLke ¼k»kk{kt yLkwðkË fhu÷k rðçkwÄku
níkk. rËÔÞkLkLË yLkw¼ÔÞku íku{Lke MkkÚkuLkk MktðkËku{kt. yksu ßðk÷k{w¾eÚke Ërûký yurþÞk
rçkhkËheLkwt LkkLkfzwt økúwÃk ykðu Au. sw÷kE{kt sB{w-fk~{ehLkwt.
ðhMkkË nSÞu Ãkwhòuþ{kt s Au. ðes¤eLkwt íkktzð hkuusu òuðk {¤u Au. AkÃkhkLkk
Ãkíkhkt ðhMkkËLkk LkíkoLkÚke ¾ý¾ýe WXu Au. nðu íkku økýºkeLkk ºký yXðkrzÞk ynª
hnuðkLkwt Úkþu. yk[kÞoS {kxu çku rËðMk rËÕne hkufkðkLkwt Au. íkuyku 21{eÚke rËÕne nþu.
økwshk÷ Mkknuçk yLku y÷eøkZ ÞwrLkðŠMkxeLkk «ku. þuhðkýe {¤ðk {ktøku Au. yÞkuæÞkLkk
«&™u ÚkLkkhwt confrontation fu{ fheLku xk¤ðwt yuLke ®[íkk{kt ©e çkksÃkkE MkÃkzkÞk Au.
yuf íkhV hk{ÃkkËwfk - Þkºkk [k÷þu. çkeS íkhV {tz÷ - hÚkÞkºkk [k÷e hne
Au. ºkeS íkhV MkkurLkÞk økktÄeLku Mkíðhu fkUøkúuMk yæÞûkk çkLkkððkLke {hýeÞk ¾xÃkx
[k÷e hne Au. [kuÚke çkksw VkY¾ yçËwÕ÷kLke ÔÞqnh[Lkk Au su{kt LkðkÍ þheV Mkk{u÷ Au.
¾hku Au ¼khík Ëuþ!
ËuþLke rð»k{ ÃkrhÂMÚkrík fkuE Ãký MkÓËÞ MkkðÄkLk ¼khíkeÞLku n[{[kðe {qfu
yuðe Au. ºkeS ykuøkMxu y{u ÷ÏÞwt -
"™é|¢Ýï Hx¢¢ Ï¢éɢТ, Ï¢ÎHÝïÜU¢ï …±¢Ýè}¢ïæ …è ÜUÚï J
±¼ÝÜUè ТÜU ¶¢ÜU}¢ï - ç}¢Å …¢Ýï ÜU¢ï …è ÜUÚï J
Ãkºk {éÞku. y{khu ynªÚke Ãk]Úðe ÃkhÚke WÃkzðkLke shefu Wíkkð¤ LkÚke. ‘ÞkU
S fhu’ h[LkkLkku yÚko Mkkð swËku Au ¼kE!
½zÃkýLku sðkLke{kt VuhððkLkwt {Lk ÚkkÞ Au suÚke fheLku ¼qËkLk yktËku÷Lk Mk{Þu
‘ðíkLkfe ¾kf{kt’ y{u ÃkkuíkkLkku ÃkhMkuðku huzâku níkku íku{ VheÚke huze þfeyu. y{khu {Lk
¼khík-ÃkkrfMíkkLk swËk LkÚke yux÷u yksu ÷kurnÞk¤ ÚkÞu÷ku rMkLÄw Ëuþ yLku Ãkqðkuo¥kh ¼khík
yux÷u çkúñÃkwºk Ëuþ{kt ÃkkuíkkLkwt Mk¥ð ½ku¤e Lkkt¾ðkLkwt {Lk ÚkkÞ Au. Ërûký-W¥khLkk
y÷økkððkËe ík¥ðkuLku ÃkkuíkkLkk{kt Mk{kððk {kxu fk~{eh fu fLÞkfw{kheLkku WÕ÷u¾ Au.
fÌkwt Au fu {wËko rË÷ku {U Bnkhk rË÷Lke ykøk huze ËuðkLktw {Lk ÚkkÞ Au. yu{kt õÞkt
WÃkzðkLke ðkík ykðu ¼kE? ftEf økkuxk¤ku ÚkÞku ÷køku Au.
(‘y{eð»kko’ - ©e çkk÷f]»ý ðiãLku ÷¾u÷kt Ãkºkku{ktÚke - 2003)
39
«u{
«u{ þwt Au? ykÃkýu hkusçkhkusLkk SðLk{kt «u{ þçËLkku WÃkÞkuøk fheyu Aeyu
íÞkhu ykÃkýLku þwt yr¼«uík Au? þwt çkeS ÔÞÂõík «rík ykf»koýLke ÷køkýe íku «u{ Au? þwt
fkuE ðMíkw fu ÔÞÂõík «íÞu {kurník ÚkÞk Aeyu? ð¤øký ÚkÞwt Au? þwt ÷køkýe îkhk íkuLkk Ãkh
yð÷trçkík ÚkÞk Aku? þwt íku «u{ Au? þwt «u{ yu Vq÷ Au su «u{ rðhwØ îu»k, «u{ rðhwØ ðuhLkk
îtîLke Ähíke Ãkh ¾e÷u Au? þwt íku {LkLkku yuf økwý Au? þwt íku {LkLke yuf ¾krMkÞík Au?
{nuhçkkLke fheLku ykÃkýe òík rðþu ykðk «&™ku ÃkqAíkkt õÞkhuÞ Úkkfþku Lknª.
ykÃkýu «&™ku ÃkqAeþwt, Ëhuf çkkçkík ytøku þtfk WXkðeþwt. Mkíkík «&™ku ÃkqAðkLkk f{oÚke s
ykÃkýu MÃkü ÚkEþwt. fkuE «fkhLke «{ký¼qíkíkk rðLkk ykÃkýu yk «&™{kt Ÿzk Wíkheþwt.
þwt «u{ yu fkuE ðMíkw, ÃkrhÂMÚkrík, ÄLk, Mk¥kk, fkuE ÔÞÂõík-íku Mk{÷ªøke nkuÞ fu
rðòíkeÞ nkuÞ - yk çkÄkt «íÞu ykf»koý, ð¤øký fu {kun Au? òu íku{ nkuÞ íkku [uíkLkkLke
yðMÚkk fE nþu? òu nwt fkuE ÔÞÂõík «rík {kurník nkuEþ fu íkuLkk «rík ð¤øký nþu íkku nwt
íkuLkk íkhV Ëkuzeþ, nwt íkuLku fkuE Mðíktºkíkk Lknª ykÃkwt fkhý fu nwt íku ÔÞÂõíkLku ¾heËðk yLku
{khe ÃkkMku s hk¾ðk EåAwt Awt. íku {Lku Mkw¾ ykÃku Au, ErLÿÞsLÞ Mkw¾, òríkÞ Mkw¾ ykÃku
Au. òu íku nkUrþÞkh ÔÞÂõík Au íkku Mk÷k{íkeLke ¼kðLkk ykÃku Au yLku òu rðrþü ykðzík
nkuÞ yLku y{khk hMkLkk rð»kÞku Mkh¾k nkuÞ íkku {LkkuhtsLk ykÃku Au. ytËhÚke nwt ¾k÷eÃkýwt
yLkw¼ðwt Awt íkuÚke nwt íkuLke ÃkkA¤ Ëkuzwt Awt yLku íkuLkkÚke nwt {khwt ¾k÷eÃkýwt ¼hwt Awt. {nuhçkkLke
fheLku ík{u yk Mk{òu. yk ykÃkýwt SðLk Au. MkËeykuÚke {kLkðeLkk SðLkLkku yk Mkkh
hÌkku Au.
ykÃkýu õÞkhuÞ ykÃkýk SðLkLke økwýð¥kk íkhV òuÞtw s LkÚke. ykÃkýu ðMíkwykuLke,
xufLkku÷kuSLke, fkuBÃÞwxhLke, MkkEçkhLkuxefLke økwýð¥kk MkwÄkhðk{kt ðÄw ÔÞMík hÌkk Aeyu.
yu{kt ykÃkýu ½ýkt ykøk¤ ðæÞk Aeyu. Ãkhtíkw ykÃkýe ytËhLkk SðLkLke økwýð¥kkLkwt þw?t yuf
ÔÞÂõík íkhefu yÚkðk sqÚk{kt Sðwt Awt íÞkhu {khk SðLkLke økwýð¥kk þwt Au?
nwt ÔÞÂõík ÃkkA¤ Ëkuzwt Awt. íku ÔÞÂõík Ãkh ð[oMð s{kðwt Awt yÚkðk íkuLkwt yk÷tçkLk
Mðefkhwt Awt. ð[oMð yu yuf «fkhLkwt yð÷tçkLk s Au yLku yð÷tçkLk yu yuf «fkhLkwt
ð[oMð Au. yk çktLku ÃkkA¤ [uíkLkkLke ÂMÚkrík íkku yuf s nkuÞ Au.
òu «u{Lku Lkk{u çkeò «íÞuLktw ykf»koý nkuÞ yÚkðk ð¤øký nkuÞ íkku «u{Lku Lkk{u
nwt {khe Mðíktºkíkk økw{kðwt Awt yLku çkeS ÔÞÂõíkLke MðíktºkíkkLku Ãký Lkfkhwt Awt. ík{u yk òuE
þfku Aku? «u{ çktÄLk{kt Lkk¾u fu {wÂõík yÃkkðu? {kLkðÓËÞ{kt Mðíktºkíkk Au. «u{ yu
yÂMíkíðLkku ykÄkh Au. ykÃkýk SðLk{kt «u{ fu fYýk LkÚke fkhý fu ykÃkýu {kLkðeÞ
(yLkwMktÄkLk ÃkkLkk Lkt. 35)
40
çkMk ÚkÞwt-çknw ÚkÞwt

fuð¤ Lkk yLkwMkhku

{ws MkkÚk [k÷ku
yLkuf MkËeyku ík{u fuð¤ yLkwMkÞko
nðu nwt fnwt Awt-çknwt ÚkÞwt
yu çkk÷eþíkk çkMk fhku.
æÞkLkÚke Mkkt¼¤ku {wsLku
{ws þçË Lk fuð¤ Ëkunhkðku
þçËku ík{u yLkuf MkËeyku ËkunhkÔÞk
nðu nwt fnwt Awt-çknw ÚkÞwt
yu ÃkwLkhkðíkoLk çktÄ fhku.
[knku {wsLku Mkk[e heíku,
Ãkqò Lkk fhþku {wsLke
Ãkrðºk Ãkwhw»kkuLku MkËeyku ÃkqßÞk
nðu nwt fnwt Awt-çknw ÚkÞwt
yu yÃkrhÃkfð yrÄf]íkíkk íÞkøke Ëku.
¼uxku MLkunÚke {wsLku,
ÍqfeLku-½wtxrýÞu Ãkzðwt çktÄ fhku.
yLkuf MkËeyku MkwÄe ÍqfeLku-½qtxýeyu Ãkzíkk hÌkk
nðu nwt fnwt Aw çknw ÚkÞwt
ykí{ËiLÞLkku ytík fhku.
{iºke òuzku {ws MktøkkÚku,
yrÄf]ík økýe Lkk Xwfhkðku
òøk]ík yuðk fktEf sLkkuLku
yrÄf]ík çkLkkðe MkËeyku XwfhkÔ[k.
nðu nwt fnwt Awt-çknw ÚkÞwt
fXkuh çkLke XwfhkððkLkwt çktÄ fhku.