Download as pdf
Download as pdf
You are on page 1of 95
MATEMATIKA YAKKABOG 4 gu ORE! ikkite raga 0 bo'lsa, yok! 4 ga bo'linsa gx ong Fearn Oyoki 5 bilan tugasa 6p 6°23 soaning o'zi ham 2 gx bam) gx bo'linsa 1p sondagi o'mlas sonidan birlar xonasidagi ruqamning tkkilangant ayirmasi 7 ga bo'linss {ol 9-21e7 QM27 V12-2-7=98 QR soni 7 ga bo'linadi Mn, bgx onirgi 3 ta raqamni Obo'lsa, yoxi # ga bo'linsa mM nquolat yig'indisi 9 g# bo'linsa 10 ga oxirgi ragami 0 bo'lsa vo’ nadag reqarler 11 ga; 199, o'rindagi requn! ar yig'indisi bilan juik yig’indisining irmasi 0 bo'lsa yoki 1) ¢% Men, 9873424 soni chun; (947444 b(d4342)°11 25 ga; oxirg| kita agar 0 bo Iss yori 25 gu bo'linsa gan sonlarg® po'linish bel gilarini beware vlami tub ko' paytuvehilarga ajratish yo" bilan topless, Men: 12 chun; 11#3:2°#34 Demik ? gave 4gabo'linadigan sonar 12 ga bo'licadi sa, Soolsrto'plam! WNatural;N 123.4. 2) Bunn; Z ...-3%71.0.123, 3) Ratsiona!, Q = (neh neN) ko rinishdags solar 4) Irratsional « cheksir.davriy bo"lmapao o'oli kast Men; e314... Ai,W $) Tub sontar, foqat 1 ge v2 0'Z16 Men’ 2,3,5,7, Be 6) O'zaro tub; 1 dan boshga umumiy bo’ luvehilarga © sonlar, 16 va 27, 10 va 21.8 ya), 15 va 16... po'linadigan sontar go bo'Imagart =o= ™ Ikki sonning eng kata umumiy bo'luvehisi (EKUB) va eng kichik umumiy karralisi (EKUK) ai topith. Ukki son har birining bo 'luvchilari sonini va ularning umumiy bo'luvchileri sonini topishga doir miso! 594 ya 378 soniari uchun 594 |2 378] 2 * $94 soniaing bo" luvchilari soni, 31/3 1393 Sez -3-1¥ : 9 43 ale (1+1)-(¢1)-(4s)= 1600 13 2143 * 378 sonining bo luvchilen soni; uj 7 47 378= 2! .3!-7! I i (1¢1)-@ +1). (4 1)=16 HM=DP A 37882-P-T 0506 va 579 soolerining umumiy ' bo'luvchitari seni: EXUB(594,378) = 2-3 EXUB(S94,378) =! 9! EKUK(S94378)=2-Y 11-7 (+1)-G4 280 Kase soslar uehun EXUS va EXUK al hisoblash; om ) | _ERUB(a ny one mm" 5 EXUK (om, 2) mm) ERUK( mm) exun( 3. a 5) EXUB(m, Py.) ri Jar_vp_vlarnj odd): anilrishes doi mizollar 3.4 a3 23-2 . =aae ges cat Seen 1) 0,(3) = 0.333... a3 5) 2,(83) is yo! a u 35-3 2)0,(17) = 0.U717...« <— 8) 0,3(25) = ma ” a3 3021233021 990000 3)9,{813)= 0.813813. = So5 | 920902123) == dev sldat 308901-30 at —_— (8901) = 7—__— 4h (7) 1 yok - 10)7 30(8901) 759900 ye, Sonlan uchun ava bsonlari uchun +k, +. van arifmetik; 2727454 | 1) Orta arifetik; 2) O'rta geomettik, i; hy 0" NOrageomerik, Pm a % Protsentiar ‘ - \5 i PM da; Ne Ph i nae a soni P% a i gia 100. 100% - P% =e —— v8 2) Pi a ga leng bo'lgan son | 100 100-¢ Pe ino P ce yok, amis | 0 —a yoki (-5 tenglamadan topitadi. Me soni keuma-ket P% dan 3)a va & sonlarining protsent marta oshgenda, nisbati, ya'ni o soni b sonining PY di + 5) ga teng bo’ ladi. 00 necha proisenti ckanligi 5 100% T)a soni keuna-ket PY dan” 4) a soni P% ge oshganda, ‘ 1004+P masta kamay ganda, 100% + PM. = ——— ve py 100 41-5) ga teng bo'ladi 100+? ou (14 Pp 100 100 7 \'* 100 | ’ 2 Ne ira sonining neche foizi? b—- 100% a a— Fay 10% 2)a soni b sonidan necha foizga onugt (-1} 00 3) 6 soni @ sonidan necha foizga tart (1-4) roe a) 4) aning 20% | 20% = 0,2 va 02a 5) a soni 20% gaoshdi 100% + 20% = 120% = 12 va 12a $) a soni 20% gx kamaydi LOOM — 20% = 80% = 0,8 va O80 Tya soni avval 20% ga oshdi, so’ngra hosi] bo'Izan son yana 30% ga osha. 100% + 20% = 120% = 1,2 100% + 30% = 130% = 15 ve 1,2-13e Ba soni ava! 30% ga oshdi, so'ngra hosi| bo'lgan son yana 40% ga kamaydi 100% + 30% = 130% =1,3 100% - 40% = 60% = 0,6 va 130,60 9) a sonining 20% ge oshirilgani, b va e sonlani yig'indisining 60% iga tong 12a = 0,6(6+¢) Oismlares doje misollar Varig 2 gist: 20 2)a30no'xining 2 gismiga ondi: at3a yoki (13 3)a soni o’zining 2 gismiga ka~ maydit 3 ; 3 ke aay Munossbatler 1) @ soni a)musbat;a >0 b) menfiy: acu ¢) nomusbat, a < 0 4) pomanfiy, a2 0 ¢) 5 dan katta; a > 5 A) S dan kichik: a < $ g) 5 dan karts exes, cS 5 h) $ din kichik eras: @ 2 5 4 ‘ 2) ening 3 qismi va b ting idalsn- 4 gani vig indisi musbat: ~ 0 £2b>O 3) a sowising 30% ga wtirilgani b sonining 20% idan 10 ga ortiq: “ 1o=0,2b+10 4) a soni b soniga 1) 10'g'ri proportsional: ore b) teskari proportsional: o == k~ proportsionallik kocffitsiyent ~6- Jutd_xonall von masala, 7527-1045 | Reqmlan: 1) yig'indisi, x +» 2)ko" ‘payumasi, x° 3) kyadrailari yig'indisi; rey 2 a" 0 da 2 ta har xil bagigiy ildilarga ega bo'iedi a threw a(r-x)r-%,) 2)D<0 da hagigiy ildiztari yo'q vako'paytuvchilargs ajralrazydi YD+0 de go 2,2- 4) ildizlari teng —b) yagona ildiz a shevend xe?) a Tenglamalar c) agar a biror natural sonia iva boa ya's Jere a trea cot On=0vea Yoew No'la kavadray bo'lish sharti ax +br+¢=0,a¥0 lenglama ildizga ega bo'lishi uchus D20 bo'lishi kenk 0 bo'lgan holds | @ = Be'rida yebraydigan holler 2 ’ I) xt ea}. (aon ¥-aa,(-4) ~2£ . '=2ac aa a 2) ale al a} Snails, +32) a9 ~Iaua, (x, +) = (x, + 2,) - ; he, (3 vo w99{—2) =H 458 Sete @ a -2ae oa (+5, = i ayy tae abe - b* Ata Rta epee xn (a3,) (-£ $) ky, -a,- Jl, -x,) =¥ 2x,x, +5 sJetiid ~ xX; = = fe-aF-tan,= f-*) 48» ae Ul) Keltirilgan kvadeattenglama x’ + pr+g=0,D>06 bo'lgands Viyet teoremasi; ae Bundan; fio ang 974%; g- 020d had x] va x} bo'igan keltirilgan kvadrat tenglama tuzish kerak bo'lgan kvadrat tenglama; x! + p'x+q'=0 gf KoetTiysiyenttar quyidagidan topiadi; = (xi +21) Ba'zan uchreydigas shartlar vila : taba - nil musbat ildiz | 4) \idizlari o' zaro garama - qurshi (D>0 { sonlardan jborat +4, 70 ' ee ,{p=o Cad ' +e, = 0 iq<0 2) 2ishar - xil manfiy diz |S) Ndizlario' zara tescani sonlardan [D>O ; thor n43,<0 ! [D>o 44,20 ' ty x, «=! 3) Udialarj har- xilishorali |) Tella kvadret(yoki yagona ildizga p20 | eps} bolish shart * <0 pene w * Ba'zide wehraydigan poller 1) siete (s, +0) - 25x, =(-p) -24= 7! -24 Dahertest Seale tao Ht danles tae sea) - 0 de re(-—%JU[z,;<) | 2)020,D=0 daxe(-=,0) @>0,D<0 da xe(-=,<) Umumiy holds o >0,D <0 da tengsizlik: x ning ixtiyoriy qiy - matiarids o'rinli bo'tsdi. 3) a<0,D>0 da xe(x,;x,| 4)0<0,D=0 daxex,-s, $)a<0,D<0 da sed, yeni a<0,D <0 da tengzisiik yeshimga ega bo! imaydi_ a +brec>0 1) a>0,D>0 da re (-0:5)U(z,:@) 2ya>0,D=0 da xa, 3) a>0,D<0 da x€(-~a,~) yeni a> 0,D< 0 da tengzislik ‘xning ixtyoriy giymauands ‘o'rinli bo'ladi. 4)a<0,0>0 da re(x:1,) S)a<0,D=0 da x60 ac0,D<0 da rey Umumiy holds @ <0, 50 da tengsirlik yechimgs ege bo'lmaydi 1 UW) Oattiy tenpsiziite (x) <2; bo’ igen wal chun) Kvadratik tengsiziite LNegetiy tengaishiie. (x) < 22 bo'lgan hol uchun) Ee ac’ +bxe+e<0 {Ne>0.D>0 da re(x:2,] {2)0>0,0=0 da re 3, <3, {0)a>0,D<0 da reg, yaini i @>0,D<0 da tengsiziik | Yechimga ega bo’ lmaydi {4)a<0,D>0 da : : : : xe(-=;5 JU[c,;) 3)o<0,0=0 da xe (- 2:0) @<0D< ! Unumiy boide « Ode re{-2:0) 0,050 da re{x,;s,) }2) a>0,0<0 da re¢ a>0,D=0 Ga reg Umnumiy bolda z > 0,050 da vengsiziik yechimgs ope ‘vo Lmeydi 3) a<0,D>0 da xe(-@.x,)U(i#) '4)a<0,D=0 da sar, 15) @¢0,0<0 da s6(- 2) } ya'ni tengsizlix x ning ixtiyoriy | qiymatidabejeiladi. -- Ik ooma"tuonll chiziall tenglamalar sistemas; b pablo 0,2 + by me, 1) Sistermaning yechimga egabo'lasisbani; Sim A & ; 2) Sistemaning yagoos yechimga ega bo'lish sharti; PE eA 3) Sistemaning cheksiz ko'p yechimga ega bo'lish sharti; = AO 7 ‘tenglamalar sistemasi uchun ba'zi shartar 4, % Ba'zida wehraydigen teoginmalar sistemasi [alt y = c, 1) ah|+dyec, Yechilishi: ey ae 0 Ix} uchun 50 : 520 warthy=e, Haxebyng, marthy=c, | lartbyac, & tek va 20 da yagons cy yechimga ¢g& bo' adi, art Al=c Paes Yechilishi, a eee 0 fy] uchun yso i [yzo ar-byec, tiaxrt+by=c, ' 22 —by =, | fart by =o, SoS va y=0 da yagona a, % yechimga ega bo’ adi -4- Arifmmetis . 01 Dont Far Baat-- ce drag anette j~ arifmetik progressiyaning ayirmasi = arifnetik progressiyaning 1 chi hadi yoki umumiy hadi = wifmetik progressiyaning dast/abki n ta hadi uchun o'rta heads Qo'shimcha _pe'tumotiar Wace +d, agar n=m+t bola M da,s0,-kd, agar nem-—k bo'lsa, M-n; a, = 0, ~ 17d H)a,-a,=(n-md. Men, o,,- 0, = 14d i)a,= StS yoki 2a, =4,_,40,,, M-n $) a, +0, = 2a, agar m+ m= 2k bo'lse. Mon; ay 4%) = 20, 9) 0,40, =0,+0,, xgar menak +! boise. Mon, asta = a4 Ay 1a, b, ¢—soslarining arifmetik progressiyaning ketoa-ket badlari bo'lish shart, 2b=a+e yoki eaare re ba ol, "indi isa S\ # bo'igan hol uchun) S.-S.ya, Mon; Sy-Sy =e ; DS, 5, 2a, bay pont ay (nn) = es (“ed p ae == * Agus atifmetik progessiya | rey aaaa (n) ju bo'lsa 1) Barcha juft nomerli hadlanoing yig'indis be econo F5, 44,94 +090, AES oat hy ze 2) Barcha tog nomerlt hadlarining yig*indisi Bby Byrd, Ba daass hehe eked, 9 gk 8, ele q~ goometrik progressiyaning mei & ~ geometrik progressiyaning mchi hadi yoki umumiy hadi 4, - geometrik progressiyaning dastlabki m ta hadi vchun o'rta had Qo’shimcha ma‘lumotlar {dg 2b... Men, bq’ “hlakee. M- abte 9" 4; bes 264, ogee minekel a thse M-n: sa dit {Men 8b = 84 6)a,b va ae sonlarining geometrik progressivaning ketma-ket hadlari bo'lish shanti; B= a-¢ * Geometrik pri hi “tadist Sah She S=hodeb Sahebrdt..+b, saAlice) 5 alr“), n-be 5 20-4 oy, l-@ q-l l-q q-l @q™ 1 bo'lgan bol uchun yig’indi S, = +d, formuladan topiladi. ° Yig'indiga old go'shimcha ma"lumot (m >” bo'lgan hol uchun) 1) $,-S,,=b, M-n, Sp—-Sy = be Ss % fr), fie ~16- nieeb,. Mew Bye 4, t 2) S,- 5, = boa thn td, . ‘Agar geomesrik prog:ssiya hadarining soni (n) jufl bo'lsa 1 pacha jo nomert badlarining yi g'indisi; a}1- +h tht ee bis), sete) —— ing’ re Py Barcha toq aomerli hadlarining yig incisi; (0) uae) bth +h tnt hs ee \-¢ oe Chskslz kameyuveh! ceomectrils ps i recessive Bebb aneBecteDroeaiem hcl Barchs hadlarining yig'indisi; S=4 +b, +..4h +... bo \-@ 5 ; : | Daslabls n ta hadi yig'indisi (r-kichik): S, =f +B, + the | | i-g Barcha tog nomerli hadlar yig'indisi, A +4, +5,> =A, “9 Barcha juft nomerli hadiar yig' indisi: tb +845 eG -q i-¢ Be ee ryadcsied yig'ndist Ale bf + ce y= tA t-q i-g +g Batzida uchravdigsn vie'indiier Dats on! Masthead 1a) the2'e..on (deed 2) Agar a,,2,,4,,....9, sonlar ik progressiyaning hadleri bo'lsa; iad 1 {2-1 REE Mae | ot, CG 4) eee OM «17 { ste oi ei- seijai(t- A) Wainas ati rH Lonel) nal ol 1 vere) me agra facial AU BT ‘Logecifmlac jog,8 a9, cael vab>0 ihege=! | SloR, pt = plog.b t rionct7 = e4.b Teale? ‘oe, b= Log, b i yawsb | q {9)og b= “04,0 yarn TN hsR,, v =2iop, Ft. 10). b=mlog,b * Otnll logarifra; iga= logo, M-nlglO=!, 1gl00= 2, g0,00)=-3, 10" =a * Natural loge ifm; Ina = log, a, fnew}, Ine’ = 2, "oa Bu yerda ¢ ~cksponenia: ¢ * 2.71 Loearifmolng ba’z) xossalay! nede)=iep, betes. ¥8,(2)=166,0-I>8.¢ | i b= ee ee 6 Oe ge M1) Musbat va manfiyligi 1) @>1,6>1 bo'lsa, log ,b>0 (+)bo'ledi 2) O 0 (+) bo'ladi 3) a>1,01 do'lsa, log, b <0 (-) bo'ladi *Oo'shimena: 2,.0,,0,,..,0, arifimetik progressiyaning ketma-ket nasal bo'lst: 10g, 0,-log, 2 og, 2-108 2 Fa | go epument, hi ieee: y= fankisiya, erksiz o'zgaruvchi, ordinata », ; foot) ines funkisiys jufl Grafigi OY o'giga nisbatan va - ea)= ~{a) bo'lpanda funktsiya tog. Grafigi koordinaralar boshiga nisbatan simmetrik bo'tadi. Meo: pye)=s 425 Aas)= (4) +2 a" +2 = Xx) jor pyle tas Wex)=(-2f #(-2)e nat a2 -{e' +3)= (2) 109, ; pyledest et: pea)= (+x) s1=-2t st=-b°-1) jufi hem, tog ham ces. ‘ i (As) —x ving qabv! qiledigan qiymetfan to’ plami, x ning sbunday giymallon to'plamigs nytiledisi, be to" plazeda furk- | tyipaning ma‘nosi buzilmaydi . sinl (opishen doir ba'si Ralsiler fl).es) va pla)- as eer Ryoki x € (- .@]}) bo'lgan funkasiyalar ppl fore V7R ER |p 7el ah re ' 1 plz) ‘ f{ejz0 As pl)20 | A? iy(e)z0 ie are) te) As. ips Tel)- vee) | Spa} a()20 i eter? | | neha iat lels}e ea oye)! a i pions As yest) | 45 1aG)eo 1 As. 4a(s)20 dem bea) | sistas ee lar qainasbgen bollar uchue *Ba'd elementar fuaktiyalar v1 1) f(z) =108, Se) As f(z)>0 1 8) y= arcoos /{x} Dy abs yibi AL eG)? Oghz)el | As 15 f(x)s1 Dy bona SE) { 9) y= arcsin ne tog, a(x) S({x)>0 \ -1s s(x)s1 te) onsie i cy : Six ays ion, 70): As. is. she0| iy eee B 1 ay -1s s(x) Deg ale 1 (aGe)> Oe) As g(x)>0,g(x) #1 ‘hes avon f)+ Lo) a {i f(z)>0 i Jog, pf) Or eel a es i f-1s flx)s Dy=arcsin sak As -Is f(z) ) A* {ete ‘ plz)> 0. p{z)#) _ a ly rms Cia, asin 9b ut U year! hese, y= 9% Qs IarO bolls; yzy, 2) <0 bolls ys y% Wye dar etr+e >y20 vay’ war thrte= at ¢hese-y) «0, Dub! -dale-y') veo y20 , I (ee et ei, ee Umumiy holda; ysvar'+oree funkisiya vchun; ee eee Fb)- rie) 3) yy <9,0>0 4a, Ely) = [0—) diy, 50/8<0 da )=b. Jn] 4)y, <9,0<0 de, Ely)a¢ =i petiteheae(e ty a2 = yaa(s-t) oe z . 3 ast} 20 y-220 = 7395} a5; be len) vp your'e » (@> 0, 6 > 0) funktsiya uchun; ye a(S) (nt ase (BY ae z \ =z] =z eg -4) + Jab =y Nab lax) 1 (4-4) 20> y-Web 20] y3 | gs. EU)=bvet:~) Vit) y = log, (arcsin x) a>0 bo'lgani uchun; es \ehol, O 72a. 3 21) 2- hol: onto [stent =br+b, k=tga y IK | § — burchak koeffitsiyenti, b ~ ozod bad, 1 Yy 1 ya'si to'g'ri chiziqning OY o'gi bilan ' ; Kerishish nugtasining ordinalasi. | by fyekxd, | + fhki to'g’r chizigning kesishish nugrasini | \ fgehred 1 Jay, ' es Fie, ' ' 7 { ' * tiki to'p'ri chiziq ormsidagi burchakni | y 2 ! topish; * va fy =fga, ce Ree at i a, - Ig, he hy ae “The nga, tea, Ra'zi_shartiar a) yahe+h va yahyrsd, to'g'ri chizigier uchun 1) Paraliellik sharti: 2, = 4, | 3) Kesishish shart, * 2) Perpendikulyrlik sharti, 4) Ustrns-ust tushush shart kekpeel Reb wed b) y= b+ to'p'ri chizigga simmevik botgen to'g’n chiziqlar 1) OX o'qiga nisbatan; | 4) x= to’g'n chiziqga nisbaran, -k-b ys-keeUetd 5) y=. to'g'ri chizigga nisbatan, HB 3) y=} to'g'n chizigga nisbatan, | Yea mar =i p-Tout chirigning unumly tenlamast det By+C 20; A,B,C- chizigning koefTitsiyenuari. Art By+C,=0 va Ax+B,y+C,=0 to'g’ri chiziglar uchun, 1) Puralellik shart: aT 3) Kesishish shart; 48 2) Perpendiicul yarlik shart, 4) Usuna-usi moun eat , ao) © Alxjy,) augtalardar o'tuvchi va OX 0" gi r bilan @ burchak hosil qiluvehi to'g'ri chiziq ' tenglamasi; 1 y-y,ek(z- x). bu yerda kero | * Alxiyi) va BGxyy2) nugialerdan o'tuychi | o'g’ri chiziq tenglamesi; Dodd. « es NOK 4% yoki A(s,;y,) ve B(x,;7,) ovgualer izinanyor- gan y= kab to'g'ri chizigge tegishli bo'lgtal wehun; te dan k va b topilad: i ) = ho, +b * AQny)) ve BEyyr) nuqulardan ote to'g'ni chizigga perpendikulysr, va (3:74) 96 tadan o'tavchi to"g'ri chiziq tenglamasi, ochGes iG nd0-n)-° © Ay,;y,) va B{x;:y,) nvgialardan o*tuveln lo'g'richiziqga parallel, harnda C(z4i 7%) 004°! tadan o'tuvchi to'g’ri chiziq tenglamasi, i 2oMe g Fa Fe yoki Jee Wen anh Won BA Le == © Mein) Blaig) v2 Claiys) nvatalening :- dir to’g'ri chizigda yotish shacti: : 4 on nh NAN * M(x yo) nuqadan y= kx+b yoki Ace By+C =O to'g'ti chiziqgecha masofa, : d Se yoki d= kt od * Parllel to'g’ri chizigler orasidagi mesofa; Are By+C,=0 2Nyabe+h Are ByeCy=0 y= bred, pe Gal, AR oe A oR Kol . oe Umumiy ko'rinishi; y ax’ + he +e , a#0. i E(y)=(ygic0) , ag @> 0 bos As Dy)=-me), Qs (ro). eee * Graft rn Ibore: Fema eoky eases lonhg ¥ } & +4, =bevD : : a ten: —— } ; Poet taag Togs | : 4 ier three kvedret funktsiye | 7 oN eR ning OX on bilan kesishish nugtalari, ya'ni * ye a@'+br+e=20 tenglamening ae os) ildiztard (21:0) va (xy;0) parabolaning OX o'gini keslsh muqulaining koordinatalari bo'ladi ‘Jn parabola uchiniog ordinssi; nee yo y, carlo be, +e (xo iy») - parabola uchining koordinatesi. ¢~ozod had Parabolaning OY o'qini kesish nugtasi bo'ladi. site Keadratik funktsiysnlog grafiklan, year +brye=ale-x)z-x,)=o(x-%) M | ishde kelgan kvade igefednue ao 2 . ne funtasiya rato. | ye og Abzeo, you” fe xe (-©{0)U(0;#) a te (-©0)U (0,0). * Qs yr, yok pe i > _yeC-20 ue) __iye-~0)U(G.0) a ae = y id funlktsiy —— yg Kee 0, youd y As220,yoki tel Nv: xe(-2,0)U@0) xe(-=0)U(,0) i Qa yrd, yoki *.Qay0,ce1) logerifmik fiumkisiya “yp asl AnspO.yoki [op Oca0, yok xe(-0,0)UG=) y x€(0,0) Qs. ye R, youd Qu y720, yok ft ee teal 1 Treonometrik fumktslyalar # ys Sine funkusiya As. x€R yokire(-o,0) _Q5.-15 951 yok’ ye[-1,1]| * Sink= 3) = ~Serx tog funksiye | t t ' ' ¥ = Sinx, ~1$ Sine $1 lari; peeve cba Tein 2) y= Sinks, y= Sir + 6) an va ys Sirlb- kx) uchun, Tae * y= cosx funktsiya As. x€R yok xe(-=;00) Qs. -Isys1 yoti yef- tl] cas(-2)= cos x jut funksiys avr ye cose uchun T= Dr 2)y = cos tx, y = cos(ix +b) va_y = c0s(b = Ax) uchun: rat — ‘ = z * ys igx funktsiys YEA Oy touuue As. xete maez “Qs. yeR, yoki ye(-2.) ig(-2)= -x tog fuaksi b i; \)y=tge uchun Tos 2py = tgs, y = g(x + 6) rr vay = ig(b- Ax) uchun; rer <2= * yscipx funkasiya i As samneZ : Qs yer, yoki ye(-s0) | cn(-2) ce og sia Eng kichik musbet davei: yRcigr, xe maez ' Dy eetgx vchun Tae | Dy = cigtr, y = cig(lr+b) + vay = cig(b -) uchun; Tae 1) y sarcsinx funktsiya arceosx funkasiya As -tszs1 As -1525) Qt Osyse Qs “First acces 2) = 1 arcsin(-1)=-aresins Te omeene a fog Fram juft harm ee emas, i — IM) y= aretgr funkisiya IV) y= arceigy furktstya g As eR be oo ” a O< yew z a Sh : Qs any arcety{-a)« t ' ' I ' 1 i ' ' t ' i ' ‘ i I ' ' ' aw-arccigs tq ham, juft ham = emas, S ensgle s)« -* Bare argo 2, arccos(cosa) =a , agar {0° sas 180" bo'lsa Orasdl4. Agar a ko'rsalilgan oraliqga tushmasa, quyidagi o'ninli bo'lads arcons(cosa) = arcces(cos(a t )*)) yoki arccas(cos(jx ~a)) cos(urcsinx)= Vi-z" cos(2arcoosx) = 2x7 = 1 1 cos(2eresinz)= 1-22 eel a caer oF cof cones) = ex 2 2 Catone 2 3. arcigliga)= a + tgar {= 90" 0 ' x= torceagh + mneZ a=tarcigh+m,neZ ea -9- Eng sodés trigonometcik tenmintiniay Neom2 wIseosest ! -tseosxst | -Isoms<1 Omgel t zek ‘ rag x= 2ouneZ 16) cosz>-1 110) coax 2ese>l | -Iseassst | -Iscosrst ~Vscossst} cose -l : ER red Exwwe2mneZ 1) care 2 3) cose st (2) oss sel { -Isecosz<] -lSeoasl | -Iscoses! | xeR reR | cosee-I 112) cosr<-2 4) cos mre Zz Sie>a,-\seS), aesings2m 2 : ' : - V8 Sine $1 ‘ =Is Sines) 1 -1s Sines Siew! ge i a6 ane samnez {9 Snr? ~| 110) Sin? a { -IsSmes) | -18Sinr5l re at {Smee -1 i sen -ISinns) ‘ i x a tH) Sinx>-2 treete2 ‘ ad [eerste iesersl 1) Simm <1 17) Sines =1 oer sWsSiest} -18Sinest S49) Sing 2 zeR ' Sinx= -1 4) Sinz <1 ' 5 ‘ igdeers) eee anne el Sev A Sic | ie 1 b , -!$a ~ Ss mex Sarcigas my, ne2 ") 9) asarcigrsd .o pPeenar spoT reper eee | y=stex fynkislya wchen {) cigrza , a€R => mez Sorecigatm .nez cigrsa.aeR => arccigat+mixcrem, ner 1) a) aScignsb, a] xy waver S agar <0, cy>l [ret Baz » Sgr xy>-l tay arctex ~ arcigy = necrcg aga z>0, y<-l Harare . agar <0, yer] -41= Ba'zi murekkebrog ko'rinishdagi irigonometrik tengiamarn) I) Sin’x4cos"z51; m>2,0>2 mre 1) om juftn- juf 13) m- tog, n= juft " a ‘ i aah ~ ot | [Sira=1 [Sinx =0 cosx= 0 sosx= tl] | [cosr=0 cosx= 31 a ez Poe mere ' Aesth samy hed 2) m= jufl, n= tog 14) m— tog, - t0q ike m es ; [Sima | [Sim =0 cose = 0 cos =} i wMsr=0 cose?) t x sa Ft mk 2, = Dnk, bez ae Se Dak, x, = Det, kez i Wl) ae WN beNaaed 1) aSinms + boosmx = +4 2) aSinme - boos nn = a +b Sinmxe || cosnr=} | Sinmx=1| cosar Wl) meN neN men 1) Simms -cosns = 1 2) Stnmx -cosnx = -1 Sirus = 1 _ [Sinmz ==) [Sime s! {Sinmex = -1 2 re Asa é a ’ cos nx ic cas AP ae: SAL = ane IV) cosx-cos 2x-cosdz =} uchun cosrel, xe 2anneZ —<—<—$— (alist sastie Teigonometrik tenglems ve Asuestalikfarniog Ko riptileee qralighsedagi yschimiart 1) Siax =@ tenglamaning [6:c] oraliqdagi yechiralarint lopish uchun, x, 2 wesina+ 2m | 1," *- arcana t2m , ne Z deb olinadt. Il) cosa =a tengiamaning (0-¢] oraliqdagi yechimlanim topish uchun, x, =o mrcoasa + 27 | +, = arecosa+ 2m , neZ debolinadi IM) tgx ea, [bye] vebun V1) cige=a , (b,c) uchun ee eh a2 xaarcciga+m , eZ 43 ‘Mion |) Sina = 4 i Z 7 tcnglamaning [~%;) oraliqdagi barcha ildiziar, Cet 2a= win Dam tet wsin Dam pete if © 7 he Cag ree : dra ae i wpeitie | teem a alee! | The Jatt fy ke ra es 3 Cy egy yo batt iy ay weGrtie ty ony 6 : 6 3 ' 73 Se le eR epober ak 6 + 6 3 | 2) sax 4 tengsizlikning [-r,n) oraliqdagi yechimlarini toping, ~ mesos #2 cle econ! +2m,neZ ~Eetmetect+2m ae Rare = f(x) funktsiyaning ehstremum {mac yok) in) nuqtelart F'E)=0 tenglamening ildizi xy bo'lsin. a) Agar, x< x, da f(z)>0 (+) va roa, do s(x) <0_(-) boss ' "3a x4, Funktsivaning maksimum (max) nuguasi deyiladi, Y=, | y= f(x,) funktsiyaning maksimumi, yoki funktstys - * fing maksimum rugtasidagi giymati deyiladi : byagar, rex, da f(x)<0(-) va rox, da f(s)>0 xx, funktsiyaning minimum (emia) nugiasi deyiisdi. | : y= fe) funiasiyaning minimumi, yoki furktsiya- SF Ding minimum nugtasidegi givmati devilady JM. =! ~46- y= f(s) funktsiyaga x, — abstiissali nuciada o’ ‘englamasi; y= (s,)+ (o5)-(e-m) {77 * Urinmaning barchak koeffitsiy ent, ke s(x) ° Urinma va Ox 0'qi ofmsidagi burchak: teiga jiga=t= f(x) = arcigh | a= arctg(f(x,)) Urinma OY o'gi ovesidagi burchak, = 30° lal = 90° - orcig(/'(e,)} % * r= Mods S15} (0-5) # 'Weazilgen urioma Y= Ax ob to'g'ri chiziggn parallelbo'ladi? —f"(r)u y= f(x) va y=e(e) funktsiyalamning ganday burchak osuda kesishishini sniglash; 1 S(x)= g(r) dan x=2,, ya'ni funkisiyalar kesishish nuqlasining abstsissasi topiladi 2) k= f(s) va k= e'(s,) durchas koe Misiyentiar aniglanads 3) ge =| AA) formutacan funkisivess (yan x= 4y sbauisl ek &, nugtedagi urinmalas) orasidagi @ burchelning tengensi topiladi. Ba'ri_xosusiy holler “Ry Ryend yoki f'(x,)-g'(z,)=-1 perpenditulyarlile shanti Yoo y= f(x) vm y= g(x) funktsiyalar 90° burchak ostida kesishsdi Savoly 2 ning qanday qiymatida y= /(x) va y= p(x) funktsiyalarga o'tkazilgan urinmalar perpendikulyar bo'lad? (x): g'(x) = -1 "Hak, yoki Ss) e'(c,) bo'iganda y = /(x) va y= g(x) funkei- yilargs x= x, nuqiada o’tkazilgan urinmalar parallel bo'ladi. Sevol: ning ganday qiymatids y= /(e) va y= g(r) funktsiyslerge O'tkezilgan urinnsler parallel bo'ladi? "(x)= g’(s) ~43- Sin(ter + 8) = fooler ss)ec Sinkb - ix) Feo bj}rc | Sinlg(s) ek enlalairc ea { a sel viiee oe sa ss cos(b-ix) | -L info hb) | costes) ate) j Seals) C 2g ' ineosre | peas aba) pore-b)+c ' ~etels(z))4C Yakka mat-2 -49- bee . +c pil +b)+¢ ~tat - ka) tela(z))+C sine): FG) reais glx)}- cost —Sindr += 32 cos‘(g(2))- (+) + Sind e(e))» 2Sint2 (+2 satel Qptybimcha; Agar Y= F(x) funkisiya y = sa) Funiassiyaay sich fimktiyesi bo'lsa, holds y= /(é) fankesiyening boshlang ich funkisiyes’ Y= pre) bo'ladi -0- ‘Ania Javeers) Avuton — Levbnlts forrmstest: [reyee= FOL = Fel Fte) 1) = frledtee ote) ~ Fle = EL Bo'lakab inteerattash; {ree = fle)eb0 - fet rie 0 Jae “ta fede } aes eee ik Mise iss 4jbeo fen ‘ye ape tete 0 faerie fe +504 Gd = _ fc? Sx 6) : face. [eserden eats “Feconpncielt fualsvalnr avisasbean woduli Iicecatar 9 ieee ; | 25 ows i | Si =0-02=mne7Z nF 15€ P| | é $ (@2-usulda ishlash) txe[- of-|* o 4 ‘ice waa ie Ey i: =| v $< Male stteceresseens FAs) = p(s) dan 4%, Va x, lar topiladi, 5 Ue) gle)jee susul; Graft ik chizmasdan yechish usuli;, J{s)= g(x) dan x, va x, lar topiladi, 5 i/le)> alales orasidagi yore (s)=0 dan x20, glz)=0 dan cab Sopp 3 f(z) g(x) dan x= 0c topiladi i yest) 1) y= Ar) funkisiva OX goifvad yo) va xed soit) chisla grasideel vilza G ‘ PONE STEy sla)=0 dan x, topiladi. S = [ («de : AD a + bey | -S2- Vi y= fax) (Basia, OX o'gi G0). | VI) Een cic pase OYoni (220) va_z=bchina ees iy Wyss): i] se fra Liz Filan peta. Siri, $= axfsleni +U()fide Hajmi; ¥ = efrlea ismning herakatl 1~vagt, uf) = telik , 5) - masofa , * Jism to'xtaganda at) ~ tezlanish Ar)=0 yoki H())=0 A= s() aff)=o'(1) ® Tealik eng katta yori eng ' kichik be'lgandy a)=st) = Jali)ae u(=0 yoki S'W)=6 Rescind oeciaeed | gona) © i 0 et i bow ‘. i vagida boat otilgan yo! Teron i yoki ong Se a()=0 , v"(t)=0 ee yoki S7(7)=0 * Tezlik Xs) bo'lganda fy vt fz vagt | * Agar ufi)= f(() bolsa, oralig'ida otilgan yo1 (masofa) S()= F() botadi. s= fads M; fe)c et 4 Dr td bots e . Shere 4uee aaa Burthakier Oki Tog'n Ounes Aa 4 \we O03 ew! wi eacisat a+ p= 180° B da +26 2360? Lkki _perellel_to'g'ri chiziq va oh Kesuvehi “yh Mos burchaklas é) va 23 Z2va £6 f va 27 fava 23 Iehki almashinuwchi burchak!ar g23wu 26, 44a £5 echaklay dda £6, £4+ <6 = 180° fava Zh, 23+ £5 = 180° i Uchhurchaktar N Jor byrchak! a+ fey = 180° a, + 2,7, = 360" arprn a+r h Aryea, \xtiyoriy uchburchak uchun; cosa +005 + cosy tmunosabat o'rinli, a, if Ushturchs: Pe focbeci aap neat Botan! mae CSD ee Jehburchak turleri © ~ eng katla tomon, Y ~ eng katta burhak U@'unas burch abl wehburchok tk WO \ 7 VinQRShie: om trig Oe - | 7 = ps b)aaing o'omas burchaglal feng Fam lags . litieg bo'leanda | caf! sa su—~_. sr : z yp 7 coor cur e ox ans 18 5 Saige or 2 ” *Muuazom m burchak xttyoriy tae ey) Ichici burchaklar yi'g/indisi; wo igual ead vigndst| pinaden linge shy butcatier, ning yigindisi; nf’ = 360° Muntecam ettirurchar | * Pidgonallati soni; 5, ik hic bi a qa Rg apaach "Tay 2a 2a? Ss di Wai ing soni = 20 tm a=35° fa as? Tehki burchaklar yi’g'indisi: na = 1080° us Bittedan olingan ushai burcheklari- $223-r air! 2 * Diagonallari soni; 9 ta ning yig'indisi; aff = 360° Munjarem besh burch ak Muntaram o'nibhiburch ob af 10-245 = 2-f5- ws awe eo Bola a atey aa foe 10s = (V6 -1) oe 3a! SA. dag soni = $4 ta fei) e ase V5 2 16 also" f= =30° Ie ie d= ——=a , d-diagonai j ichki burchaklar yi'g'indisi, na = 1800° ages * | Bittadan olingan tashi burchahlari i | ning yig'indisi, nf = 360° PEND iol ews NS @=108; Putt, faY A\By ~ chiziq AB kesmaning tckis- likdagi proyektsiyasi a AB kesma yotuvchi to'g'ri chizig vatekishik (yold AB kesma va \ekislik) orasidagi burchak A,B} + (BB, - AA,}' = AB’ AB, cma = too PMA] —————— AM o(14,< BBY «ant 8 c= AA, + BB, a AA SE Sina ae ¢—kesma o'sidan tek-cha masofe a og'ma va tekislik orasidagi burchak B= og'ma va perpendilcul yar orasi- dagi burchak $0’ +04’ =SA* |o pur” re SO) © lac AL oO 50'+ OA} =SA!| 50°+0A} =SA; gal OA! =SA2-OAL #SA]- ISA, SAL ee r- og'malar proyekisiy 8-7 0" burchak ¢— ogimalay orasidazi burchal AA: onvmaist asctlen orasidags mas 65° PARALLELEPIPED DZo'e'_burchakii paraliglepiped © Asos tigi tortburchak va yoo qirta asosga perpendikulyar. B, do=aled? dartaise d,ebise? dza’sbyc Sina 2S S.e0b S_ a2las be ” Asosi diagonallai soni; ans) 5; = 25, +S = 2(ab +00 + be) a * Prizma diagonallari soni, n(n=3) | Y= 5a°H Veabe * Yon yolarining soni. nu @~ pas, dingonali vs asos tek or. bur. * dani yootarining soni, n+ 2 A~ paz, diagonali va yon yoq or. bur. * lami Qirraarining son, Jn “5 ta simmetriya lekislipiga cpa Li) To'n'_paralfeleplped * Jani uchlarini Pee | + Asspwalcbgnen rays gira asosgs perpendikulyar. ' wet 8B H =/-Sing Bate, parallelepiped asosining katta va kichik diagonallacr d,,d, ~ pwralielepipedning katta va Neo yor, Giera WA aSOE te» or burchak Soe |S, 928-5. Kichik diagonallari WeS HI] Vas | | Yet, 7 parailclepipedning kacla va ‘ ‘| ik diagonal Larining asos Py ~ penpendikulyar kesim perimetr ickistigi bilan hosil qilgan S, - perpendikulyar kesim yuzi burchaklant = 66- “WeSIM qeo'thirburchak. $= shSing = fadersne - parallelogramm diag. or. bur. Hedi,ad? Hedi, ad} H Sup, = 4, H oy, ~te ben aoe di, =a'+b's Iobcosa di, =a'+b!-tobcasa Sioa’ Saha 5S, =607 Yeo’ d_+Jia d= Jia wv ¢ Re — res z 2 rove R- kubga ichki va tashqi chi- zilgan sharlarning radiuslari | 2 Kuh 9 ta gimmetrlva ichistielge ere PIRAMIDA Astivorty pieamida 5,25. +S,2 yelsa 3 fess 3 fm — piramidaga ichki chizilgan ‘m— pl ‘asi ko'p hollarda * Masala yechishd: asala ye ns anes piramidanin; herens ion orale sf en feng, yoli pro. midaning barcha yon qirralari asor tekisligi bilan bir xil (a) burchak hosil qiladi deyilse, uning baland- ligt asosiga iashgi chizilgan aylano markaziga tushadi. HR al 5 Sina = z i f B cosa = is 7 4 A wae =o © Ager biror rohakks tshqi sylanc chizish tuuikin bolmasa bu ko'pburchak bunday — puamidage 40s bololmaydi, (M-9; rom P= bol, Piramidaning asosidagy barcha ikki yogli burchalori (2) Jeng. yoks piramidaning wchi uring tomonlaridan bir xil wroglutda bo'l- 3a, uning bolandligi axosiga ichkt chitilgan aylona morkaziga tushod!, eras! | H SinB = — fi f- cpofema, P., ~ piramida asosining perimetrt ( Te'girl wo'rtburcbak anes Do‘lotmxyall) =61- a BW sa te+ay 3 NS rm GLA FAM 850, +0,)¢ rat 5, 95,4545, 1 adh radi fies) yon girra c aS = @ = yon girra sos tek or. burchak a, a a. oe B ~ asosidagi ikki yoqli burchak, ae . oe ple rs . £8 5. eleyedg 1D ete ee 5, #5, +5, | fi “i5.H eR sl | Hass’ KiaPaRiesiep A R| 4 Sina t |ona =| a =% #H r anlt Snf = — pe == maa mts] we iga = oe ea H we: & ie dae WAS eee oo ff Sm (R-Ry ute! G-nPewes P-(R-RY = s'-G-nY -68- * Teteacdt = hammeqitralari | a - yor girra va aos tehor burchak feng Mumtazem pehburebeklj =| A —ascridagi itti yooli Gott yon yoq pirsmidg wa osas tekisligi orasidergi) burchok Sina = maak geet Rk H r H Sinf=—— om f=. ae de f r Rows!’ sHi= c f-gaper > watt §,2a'V3 reo sea is 25 ss © Tetractr asosiga ichki va tashqi = \ chizilgan aylanalar radiuslart ¥ re ta 3 a avi o a on le a - idage ichki chizil cape |B a | eee ame * Tetrnedrga ichki va tashgi chizil- Disgonal Keslim gen sharlar rediuslari ane rath fel natiiar, * Yon qivra va avs tekisligh orasi@a- gi burchsk kosinusi; cosa = © Asosidagi (ddl yoqli burchak kosinusi; cos p=t ‘ga = a> ee “4 Uchburchstnl galeg biror lomoal ral hor, $-8 sicafide avigntirishdas healt ne, mpi c8 | bolteon ikmulng girtl va bale sana Als| Seal S,=a} Sh 4S +S. vasH(s+ 55, +5,) Saat, Sit .8.0 a kh ni|S am RM Diagonal _tertmt 5, ax-h(a+8) Bent, j ¢ ~lomon atrofida aplanliilganda; Wageen a lomon atrofids aytantirtiganda; hi Z s,+4A(0+0)| Veheok AC =d, = Va, |A.C, =d, = ¥20, dd, ~ plrambde avoslarialog dlago - aallark -10- b= tomon otrofida aylaruirilganda: 5, = #-h(a+e) heres R EE Pa -yoytlmasi 00, = ala ol, H- aan e ~yarovchisi, R - asasining radtes! wsilindr asosining yuzi ya hajmi SABC - Bs is cra pre 00, = H =i|S_ = xn'|S,_ © taht SA\BiC1 —hichik piramide S, = 25, 4S. = 2a H) Hy = 10a piramidaning balancdligi ves.Neml H = kesik piramidaning balardligi . h— Lichik plamidaning balandligi rare Vy = to'la piramidaning hajmi V) = ichih piramidaning hajmi V ~ kesik piramidaning Aajmiv H, =SO=H+h H-00, A= 80, Vy a+, vat +5) ve © Fils Y=2S\h << ie Bye Ls, ap. >= {x = * = u aR a Pe 5, = x 4 IU Sitinge o'giga parallel o'zerg Tehisliklar perpendikullyar bo'lsa Saye 2 VES FS AS grins a -silindr asostning markazidan tektsliklarning kesishish muglasi- gocha bo'tgan masofa S, 4 — silindrning o'q kesimt ‘LY. Silindr_yasovehtsidan Saar ~ ABFE mugiatar- dan o'havchi tekislik = 90" da, yo’ S, 15, bolganda Saar -0'g kesim bo'ladt : Shore * 5? +5! = 25,5, 0050 Srore® YS! + 5? -25,5,c080 Qo'shimcha Yuqoridan 4o’rinishl Sin Siny | Kesim ABCD tapetsiyadan borat bolladi == ome R-komus asosiming radiusi 1 = komus yasovchist, H ~ balandligi fh ~ hors asoat markazidan wning yasavchistgacha bo'lgan masofa e=yosorchi va asos fek or burchak B-yasevchi va balandlik ov, nochak Mek aE | RHath 5, = AR! 5, = AR! 5, =5a+S_ = a(R +!) vel 3 i 1 SoH eget = zie A Konvsning yoyilmes! d ning o'q kesimi mun. twam —uchburchak- dan iborat bo'ladi h~ konus asosining markazidan kesimgacha bolgen masofs $ Ja'tig hajmit V, ~komuning kesimdan yugors gismining hajm! a "(=a a - konws asosutan kesimgacho bo'lgan masafa == Kalk kono * Markazi OXa:b:¢) mugiada Bogan Og kesiet =| R radiusli sfera tenglamast (of! +(y- 0) 4(-cfer’ Rr = shar va kesim radivslari H+ (Rost {= shar markasi- dan kesimgacha R aoe 5 @ ~ sharning radiusi wa teh or. bur. Pere Sam! mont gee Ee EE reall ma F ona= ipa = (R+r) i z 5, =50,+5,, 25, 5S, wala er’ + (Rr) veqH eit V5er5e3 +5,,) vatasi(Rts Rrer') Sige (Ror) # * Apgar birar topburchabning to moglorl (M-m: wchburchak, to'rtbur- hak vs hekosa) sharga urinsa, | Stsime shu Ro'pturchatha ichht cht dows boladi va 1 ky'pbur- ichis chittlgan doiraning 1 Shar_segmentt 1 = shar segmémi asosining radtust | H - sh. Segmensi 5 baleneligh | S\. = segment | yon sett $, - tala sirns, V = segment hay += JAQR-H) 1S =2RN 5,2 IntHewt tada bo'igan R radiustt shar tenglamasi Geak Gt ot-ePcet | VesaroR-m) «Me Shar seltor) ih rt Sy = R(LH +r) 4 | Re =silinde asoxi- a" Mae i radiwi A 4 VaR Say |: a : 3 ay ; x . ‘ Keay ‘age iG oe d - sharning diamerr{ Hite bo ganda sherpa ichti I -histigan silindrning ham! eng str SRE ° ie balandlig! Ry. Ry ~ shar halgo- Sharga Ishii shizlieas prizms sining rediuslari ay 1 (4). 5. = 7a a-(3) . 5S, = (2RH + + 8) pres ase i chizil- Haff -R eek Alesis v= Lata! +38} +H") it ais vata hel oR!) Sharps ichid chigiizes oc unida Exlatma; Ry va Ry - radivslar shor markazidan bir tomonga joylathgan R boa H=NRi= Ri fr 2] Jormula o'rinli bo'ladi, R= thar radiust, H - kon balandtign Ry - bonus asusining radius a onus fe R+R=l,, Had H ro len = trapetstyaning o'ra chizig't Sots r= Re a 7 «| 2 Silindmning 04 ee hesimi kvodratdan Bs | iborat bo'ladi ! Rus ~ tashgi chizilgan sharning rad, Tuy ~ dehkt chirtlgan sharning rad. retard Las 2 2 ret,-1 4 4 re a Muntszam piremidags shar ichki_chizilganda Loss 2 lteea ~ KOORDINATALAR SISTEMAS} Stk nugle oraildasi mayofy Br.) a ap= Vie, -5) 1-9) yori ABs ¥x,-1,) ¢O,-7 8G,.y,:2,) Alziyies) aB= JG, =a +Os-nb =a ABs {(y-1,)' +0n- no) #l-4) ning koordinatas| Boon) ener oe ry) Als:y) nth x +2, | ae 2 ie 2 Bly ni4i) Oxy) Alaixin) te pl. re chiziigan reSith |r nih |:-at4 @— pir. asosidogi ikki yogli burchat ~-6- AZ _soogrdinasslar_sistemasWiar! » Sing voailisht OX o'gidagi nugualar, P(s,0,0) auaialar- | xcy.whisligiga alsbotan- A’, (.¥--? 11) Koordinate tekigliklange nisba- tan simmatrik nugtalan i eiliicttn eattenn-A2(- Fe) OY o'yidagi augtalar, P(0; y:0) | XZ tekisieiex rishaian = ALUE=7s4) 02 o'yidagi mugular, P(0,0.2) | M-n. D(6;-2,1) ougtaning ¥Z teks: . ligiga nisbatan simmetik nuglas! 1) Koordingtn (elistikturigag! | py (-6:-2:1) kotinishds botad) sugualaraing verti | wy Koordin nies XY ichistigidag’ muqular, P(r.) |") Keortinea si a YZ tekistigidag nuqtalar, PO. 7.2) Atl nye) XZ. tekistigidagi nuqtatar, P(x,0;2) bee sa tantn) rdimste- F sistem i_proyektslyall 1) Koordinata giglaridagi pro-ri OX o'gidagi - A,(x0.0) OY ofgidagi - A,(0.¥0) OX o'gidagi - A,(0,0::) 1) Koordinata tekishiklaridagi pro- XY tekistigitagi - A, (n¥0) YZ tckisligidagi - A,4(0::2) XZ tekistigidagi - A..(:0,+) © ACcyr) ave! pte: 1) Koordinala gialprigt_nisbelen sammenk euqtslari OX o'giga nisbatan ~ A,(ri-¥5-#) OY o'gigt nisbatan - A -xyn#) 2 o'gigs nisbatan — A; (- aoye) Men: B(-23;-1) neguning OZ oqiga nisbatan simmevrik nugtest Bi (2;-3;-1) Ko'rinishda bod. Men; N(- 2:39) suqtaning kod: natalar boshiga nisbatan simmetrig) Ni (2;-3;-9) ko'rivishda ho'lsdi; Nada slikdarigacha i : ya’ Alzy.t) nugiadan A ,,(x,¥;0) gacha masof® AA. «|e YZ tekisligigacha; AA, =}4 ‘XZ tekisligigachs; AA. =| ingtele i [1D_Koordinatelar_Doshienchs, noqtagachs, aowysry’ + -71- 0 ada refit bo'lgan aylana tenglamasé fs (£4) (s-af +8 = ® sz @ Markazi C(a;b;¢) augtads boiger a) Sfera i (x- oF +(y- ay #(e-} = R 6) Shar tenglamasi; (x-a) #(y- ef +(:-e) 88 I) Markazi koordinatalar boshida, ya'nd markazi C(0,0) nugiece bol- gw R eadiusli aylana tenglamesi _ (x-0F +(y-0f «2 Preys? x IN) Markazi C(a,b) nugtads bo'igan OX o'qiga unnuvehi aylans (ef +G-bP = Ralt -a} +(y-6y =’ ee 1¥) Markazi C(a;b) nugtada bo'lgan OY o'giga wrinuvchi aylana | (x= a} + (y-bF #8? CD R44 (r-aP +(y-t} <0! V) Markazi C(o,b) nugtada bo'lgan koordinatalsr boshidan, ya‘ni O(0;0) nuqtadan o'tvchj aylans : (x-a} +(y-bf = R=0Ce Vash) a VI) Markari C(o,b) nugtada bo'lgan va A(x.y;) nugiadan o'uvehi aylana tenglemasi A(x,;9,) (x-uf + (y- 4 ek Vit) Diemerining uchlari A(x,; x) | ve Blx:y,) sugialards bol gac eylane lenglamasi B(s,;74) ate a ae f a 2 Sade Alri) po lGcalebon! ~ (x~a)' +(y-b) =F = To'gri chizig va svline i aa «R yoked D>O da kesishadi D=0 da uridedi D 0 bo'lganda vektorlar peo atic! 2) A <0 bo'lganda qarama garshi yo'nalgar bo"adi Vektorteralng ykatyer ko'perimes! abel Bl cma yt @ bao besa © 8 va db vektorlar orasidagi bur chakoing kosinusi ib meee # Perpendikulywtik sharti, a= 90° a-b=0 -9- 2) Orusidagi burchag a gs teng bot- gan d va b vektorlardan qurilgan 8) Uchburchakning yuzi oe Sina S,= A 7 b) Paraliclogrammning yuzi S| #4 -Sina D Aga & va b vektorlar bitor a burchak tashki! qilsa, hamda ular uchun 6-5 = y munosabat beri gen dolls ularga qurilgen 8) Uchburchakning yuri: 5,2 HS « w-peo} b) Parallclograrmmning yuzi, 5 =o: 6 heaps aw igo. =80- Vektorlaree dir wi L= mbot ren et, toc Lesisol [4=4,)]=> hance ular orasidagi burchak a = 60° bo1- awd veldoriar orusidagi burchak | st, A ning qiymatids 6 io 24+ vektorning moduli- | vektor ives vektorga perpandi- ech kulyar bo'ladi? ‘ Yechilishi; ba+ij= +b} e , oad vibe Fin | Xe me z ae = Vda) ¥ dabeosa +5" = é = 14-4) 4 4-4-6-00860 +6 8 pire ae shartiga ko're moa Gi + tb) = 0 bolishi kerak = (64448636 & JUG = 07 2) - | a Gtils a’ ot cd = Lemhol j=] =4,4-8 Deb aonax hamda d va & vekiorlar orasidag 4) 4 he4-3 0860" = burchak a = 60° , 3 va & veltorlar orasidagi burchak ff =120" bo'lsa, 5 va Bb +X) vetioneming seater} 164.5620 der b= 2 ko'paytmasini toping, 3 el6+k-12-1e 16368 2 Yechilishi, ro bea kelib chigadi MA? ~[omalia Ager va a veter- ler a = 120" Ti burchak bosi) giuv- * se chi birlik vektorine bose, Da + da afb +22)=2a6 + 3a¢ = va mi vektorlar ormsidagi bur = 2abcora +3accos f= 23-4 chalmi toping Yechilishi: Dada x con? + 3-3-8-co1 120° « re ee 1 1 4 -— “| - =| =~: 22 zen 1) 24 : 4 tsk Qui +47) (a) © 28? Dai + + dint — 49 Un + Ung dio © Im! + Umnosa - dn! a 22-1 424-1 cost20" gy =2e2, {-}} ds2-1-425) 2-ish; pola te = = Yd? + |Gmer cos] 20° + 16a! = afi ibe eS 3eish: ja-m fina) Val dana! = a fmt = deinees 20" en" = = fren (ier evi 4-ish; pegs wie <* EP G2 “a p< ucons ~ 3) = 120" Sambo, Apr ever veltrorle: a= 30" burchal ushkil ¢isa v4 faa e JU boss, vierga qurilgan uch: ee j DET. Cx] «ac =3+9=6 -a- Yechilishi, 80 - betdagi matumotgs ra: af ea = of lige 3 né sie ee hi burchak tashkil qilsdi, va ab = 40. Shu vektorlardan qurilgan paraliclogramm- ning yuzini toping. Yechilishi; 60 - betdagi ma‘lumotg kota: 5,_ = dbjga = 10-1135" =10 T= mkol ABC teng yooli uchbw- chakda M nugia AC aaosning ovtast Agar AB= 5 vn BM = 4 bo'tsa, [MB -MC+ BA] ving siymain loping. Yechibishi, Vish 8 &B = MB - WC BAL} WeaD - NIC + Bal - EB + BA, Fa) Rish B eV, i ida ale,ia,) yoki dea, +4, han yoki Gzaltaj+ok Bu yerda; 7,0) va j(0!) Bu yerda; 7(1:0:0),7(0,1;0).8(6,0,1) OX va OY dalaridagi 0770] OX , OY va OZ oalaridagi c'ar0 perpendikulyar birlik vektorlsr, | perpendikulyar birlik vekiorlar, ya'ni ya'ni, 7-70 i-j=0,ibeO mj i<0 ve “a 0 .yani (+) bo'lsa, vektorlar parallel bo'ladi. b) Agar 4<0, ya‘ni (-) aia zektorlar qarama-aarsbl yo'- naigan bo lsdi, * Alao,i0,) wstaomi. mmm) w Abeny:n,) vektorlarga rie B= AM + Wi yok: tities |= (Am, + poi, + n,sdm, + 4n,) fa, = Am, + po, 2, = Am, + am, _le= dn tem, . ale, .a 2,) va 5(,:8,:0,) vektor~ larniny ar_ko'paytmayl a,b, «a,b, * Ale, ;0,:0,) ve 5(,:6,:6,) vektor- lor ornsidagi burchak kosinusi a,b, +0,b, 40, was Yataiee! ay +b +b! icine lela ciasaictcaco> * ale,sa,ia,) ve Blbb,:6,) vetcr larning perocedikylyarttk short! ab, +ab, +b, =0 # afa,:e,:2,) va 6G,:8,38,) veltor larning kolteniarilk shart aCe 4 4 4 a) Ager A>0.ys'ni (+) bolsa, bo'ladi. b) Agar 1<0 , ya'ni (-) boss, yektoriar asrama-aarshl yorl- ian bo'ladi. -B5-

You might also like