GELENEKSEL ÇİN MÜZİĞİ

Çin müziği dünyanın en köklü müzik kültürlerinden biridir. Çin yazı karakterlerinden
bile önce ortaya çıkan Çin müziği, toplamda 300.000’den fazla halk şarkısına ve 200’den
fazla müzik aletine ev sahipliği yapar. 1986-87 yıllarında Henan’da yapılan arkeolojik
çalışmaların sonucunda bulunan bir küme kemik flüt, dünyanın bilinen en eski müzik
aletleridir. 8000 yılı aşkın tarihleriyle, hayli gelişmiş Çin müzik kültürünün tanıkları
sayılıyorlar.

Shang Hanedanlığı (M.Ö. 1600-M.Ö. 1046)

Shang Hanedanlığının Bronz Çağı’na girmesiyle birlikte el zanaatçılığı ve bronz

döküm sektörü gelişti. Bunun sonucunda 10’un üzerinde vurmalı çalgı, üflemeli borular ve
“nao” çanı bulundu. Bunların yanı sıra, elle çalınan “duo” ve “ling”, melodik çanlar ve
vurulduğunda ses çıkaran “yong” bulunuyordu.

Bronzdan yapılan, yüksek ve güçlü ses veren Qing adındaki çanlar da oldukça önemli
kabul edilirdi. Çanlar ve Qing’ler törensel müzik aletleri olarak görülürdü ve savaş çıkarmak,
imparatorun huzuruna çıkmak veya büyük şenlikleri kutlamak gibi önemli durumlarda
çalınırdı.

Zhou Hanedanlığı (M.Ö. 1600-M.Ö. 1046)

Zhou Hanedanlığı döneminde dünyanın en büyük güçleri arasında yer alan Çin,
yüksek düzeyde gelişmiş müzik kültürüne de sahiptir. Shang Hanedanlığının kültürel
mirasının varisi olan Zhou Hanedanlığında da çan ve Qing orkestrası önemli bir yer
tutuyordu. Bayin ( 八 音 sekiz ses) sınıflandırma yöntemi bu dönemde bulundu. Bu yöntem,
müzik aletlerini yapıldığı malzemeye göre sınıflandırıyordu. Metal, toprak, taş, deri, ipek,
tahta, bambu ve su kabağı.

Savaşan Beylikler Dönemi

Beylik sisteminin kurulması ve dini ve hukuki sistemin çökmesi sebebiyle bölgesel

müzik yükselişe geçti. Qing 磬 çanları temel müzik aleti olmaya devam etti. Shang
Hanedanlığında görülen çanlar üç ile beş, Zhou Hanedanlığında ise 9 ile 13 arasındaydı.
Savaşan Devletler Döneminde ise bu sayı 65’e kadar çıktı.

1
Han Hanedanlığı (M.Ö. 206-M.S. 220)

Müzik enstitüsü Han Hanedanlığı döneminde daha da gelişti. Han Hanedanı Wudi
halk müziğine özel bir dikkat gösterdi. Sonuç olarak müzik enstitüsünün örgütlenmesini ve
işlevlerini genişletti. Bu dönemde müzik enstitüsündeki en ünlü müzik biçimi olan Xianghe
Ge (湘和歌 Bir kişi söyler üç kişi yankılar) ortaya çıktı.

Üç Krallık Dönemi

Üç Krallık Dönemi, sık sık savaşlara neden olan bir kargaşa çağıdır. Bu dönem, bütün
milliyetler arasında eşi benzeri görülmemiş bir kültürel alışverişe ve Çin müziğinde çarpıcı bir
gelişmeye tanık oldu. Han Hanedanı’ndan beri kusursuz işleyen İpek Yolu, batı bölgelerinin
müziğinin iç bölgeye tanıtımını kolaylaştırdı. Bu dönemde Xianghe Ge biçimine dayalı olarak
gelişen Qingshang Müziği (清商曲), özellikle kuzey bölgelerinde Zhao Wei rejiminin büyük
ilgisini kazandı.

Tang Hanedanlığı (618-917)

Tang Hanedanlığı zamanında, büyüyen ekonomi kadar dönemin iktidar sahiplerinin

uyguladığı açık kültür siyasetleri, bütün etnik grupların müzik kültürlerini birleştiren bir
müzik doruğuna yol açtı. “Pipa” (琵琶- Çin Lavtası) adı verilen müzik aleti de bu dönemde
ortaya çıktı. Neredeyse bugünkü pipa ile aynı biçimdeydi. Ayrıca bu dönemde bugün hala
kullanılan Çin müziği nota sistemi de bulundu. Bu sistemin adı “Pentatonik Ölçü” 1 dür. Do,
Re, Mi, Sol ve La notaları kullanılır.

Song ve Yuan Hanedanlıkları

Song Hanedanlığındaki kırsal ekonomik patlama, halkın kültür hayatını yaratan

eğlence yerlerinin ortaya çıkmasını kolaylaştırdı. Çin Operası, Güney Song Hanedanlığına
(1127-1279) vurduğu damgayla Song Hanedanlığında olgun hale geldi. Kuzey Song
Hanedanlığının (960-1127) sonlarından Güney Song Hanedanlığına kadar, güneydeki
Wenzhou’da bir opera biçimi (Güney Operası veya Xiwen) gelişti. Yuan Hanedanlığının

1
“Pentatonik” kelimesi Yunancadan gelmektedir. “penta” beş, “tonic” de nota anlamına gelmektedir. Yedi
ya da daha fazla notalı gamlardan farklı olarak, pentatonik gam sadece beş notadan oluşmaktadır. İki
farklı tonalite oluşturur- majör ve minör ve blues, pop ve rock tarzlarında en yaygın olarak kullanılan
gamdır. Pentatonik gam basit akor yürüyüşleri üzerine oldukça güzel çalışır. Öğrenmesi en kolay
gamlardan birisi olduğu için, genellikle ilk öğretilendir.

2
başlarında hem güney hem de kuzey operasının ilk tarzları oluştu. Kuzey operası yedili ölçü
kullanırken güney operası beşli ölçü kullanıyordu.

Ming ve Qing Hanedanları

Bu dönemlerde yurttaş sınıfın giderek genişlemesiyle müzik kültürü yayıldı ve sıradan

insanların yaşamını zenginleştirdi. Ming Hanedanlığı (1368-1644) kadın-erkek herkesin
söyleyebildiği geniş etkisi olan halk şarkılarına ve zengin içeriklerine sahipti. Aynı dönemde
özel atölyeler de halk şarkılarını toplamaya ve yayınlamaya başladı. Dönem, opera müziğinde
“dört majör makam” ın (Haiyan, Yuyao, Yiyang ve Kunshan) bulunmasına tanıklık etti. Çok
sayıda müzik aletini bir araya getiren orkestra müziği, Ming ve Qing Hanedanlıkları
zamanında sivil toplumda görüldü. Ming Hanedanlığı ayrıca seçkin “Yuelü” uzmanı Zhu
Zaiyu’yu da çıkardı. Zhu Zaiyu, “Eşit Akortlar” teorisini kuran ilk kişiydi. Eşit akortlarda iki
komşu Lü (yarım nota) arasındaki uzunluk oranını bulan teori hem müzikte hem müziğin
fiziğinde bir devrimdi; ayrıca dünya bilim tarihinde büyük bir buluştu.

1840 Sonrası

Çin, 1840’taki Afyon Savaşı’nın ardından, emperyalizm ve feodalizme karşı bir dizi
devrim geçirdi. Dönemin müzik kültürü, demokrasiyi ve bilimi savunma özelliğinin yanında,
Avrupa’dan gelen Batı müziğiyle geleneksel müziği karıştırdı. Pekin Operası bu dönemde
kendi özgün biçimini kazandı ve Tan Xinpei, Mei Lanfang ve Zhou Xinfang gibi kusursuz
opera sanatçılarının ortaya çıkışıyla ülke çapında geniş etkisi oldu.

Japon saldırısı sırasında zamanın ruhunu yansıtan akıl almaz sayıda müzik eseri çıktı.
Senfoni, koro, opera, piyano ve keman etkinliklerinin bulunduğu tarzlar yeni bir bakış
kazandı. Fakat Çin müziğinin gelişmesi, sonraki dönemlerde müzik ideolojisi ve 10 yıllık
kargaşa sebebiyle kesintiye uğradı. Çin’in 1978’den bu yana süren reformları Çin müzik
kültürünü rotasına geri soktu.

ESKİ ÇİN MÜZİĞİNİN ANLATTIKLARI

Çin müziği ortaya çıktığında ilk olarak doğayı tema edinmiştir. Bu zamanlarda
söylenen şarkılar insanların duygularını açığa çıkarabilecek denli insanlarla bütünleşmiştir.
Aynı durum, Çin resim sanatında da görülür.

3
Konfüçyüsçülükte Yerindelik ve Müzik

Konfüçyüs’ün bir kez, et yerken bile alamadığı lezzeti veren güzellikte Shao müziği
dinlediği söylenir. Konfüçyüs şöyle der: “Kasidedir zihni canlandıran. Yerindelik kurallarıdır
karakteri yaratan. Müziktir sona vardıran. Ona göre müzik, görkemli bir kişilik geliştirmenin
ve ahlaki yükselmenin önemli bir parçasıydı. Müziğin devletin kendisini ilerletmede ve
istikrarını korumada önemli rol oynayabileceğine inanırdı. Bir sözünde der ki, Bir kişi
insanlığa uygun erdemlerden yoksunsa, yerindelik törenleriyle ne işi olur? Bir kişi insanlığa
uygun erdemlerden yoksunsa, müzikle ne işi olur?

Taoculukta Müzik

Taocuların amacı müzik ile doğa, insanlarla evren arasındaki uyumdu. İnsan doğasının
ve müziğin kösteklenmesine karşıydılar, müziğin insanların gerçek ve doğal duygularını
anlatmanın bir yolu olduğunu savunuyor, insanın özgür olmasını ve müziğin serbest
bırakılmasını destekliyorlardı.

Zen’in Maneviyatçılığı

Zen, Budizm’in Çin okuludur. Zen müzik düşüncesinin belirleyici özelliği, herhangi
bir şeyin akıldaki algılanışıdır, aklın müziği duyumsamada çok önemli bir rolü olduğuna
inanılır. Zen’e göre sessizliğin gök gürültüsü, akıl gücü aracılığıyla sessizlikten gök
gürültülerini duymak ve akılla dinginliğe ulaşmak demektir. Zen müziği ile Konfüçyüsçü
müzik pek çok benzerliği paylaşır. İkisi de dürüstlüğü, barışı, yalınlığı zarafeti ve görkemi
temel ilke olarak alır. Konfüçyüsçülük müziğin törenlere dayandığını savunur; müzik
törenlere hizmet etmelidir ve siyasetin emrindedir. Zen ustaları da müziği Budizm’den ileriye
taşıyan keskin bir kılıç olarak alır.

ÇİN MİLLİ MÜZİK ALETLERİ ve ÇEŞİTLERİ

İlgili kayıtlara göre, Yin ve Shang Hanedanlıkları döneminde, vurmalıların ve

üflemelilerin önemli rol oynadığı 20’den fazla müzik aleti çeşidi ortaya çıktı. Zhou
Hanedanlığı döneminde, vurmalı ve üflemeli aletlerin yanında 70’ten fazla müzik aleti çeşidi
vardı. İlkbahar ve Sonbahar döneminden Batı Han Hanedanlığına kadar, halk topluluklarından
sheng, yu ve se (üflemeli çalgılar) beş telli ud, Çin zihteri (kanuna benzer bir çalgı) gibi
müzik aletlerini çalmak modaydı. Tamamlanmamış istatistiklere göre Çin’de 600’den fazla

4
çeşitte milli müzik aleti vardır. Bu geleneksel müzik aletleri, seslerine ve çalma yöntemlerine
göre genel olarak dört sınıfa ayrılır: Üflemeli, yaylı, telli ve vurmalı.

1. Geleneksel Çin Üflemeli Çalgıları

Yin harabelerinden çıkarılan kemik ve kaplumbağa kabuğu yazıtlarında, bu tür müzik

aletlerinin adının he (küçük sheng) olduğu belirtilmiştir. Yaygın üflemeli aletler arasından
“dizi 笛子” , “sheng 笙” , “suona 唢呐” , “xiao 箫 ” (dikey bambu flüt), “xun 埙” ,
“bawu 巴乌”, “guanzi 管子”, “paixiao 排箫”, “chiba 尺八”, “pao 匏” (su kabağı
flütü) ve “lusheng 芦笙” (kamış kaval) vardır.

1.1. Dizi 笛子

Geleneksel flütler genellikle bambudan yapılırdı. Flütün altı ses deliği bir üfleme
deliği ve bir diyafram deliği vardı. Eski çağ flütlerine hengqui denirdi. Sesi yüksek, tınısı
temiz ve anlatım gücü zengin olan flüt; küçük ve kolay taşındığı için sololarda, gruplarda,
opera, şarkı ve danslarda sıklıkla kullanılırdı. Çapraz flüt bambu flütten kısadır; tınısı çok
temiz ve parlaktır ve özellikle neşeli, canlı, enerjik duyguları yansıtan bir çalgıdır. Bambu
flüt diğer ikisinden biraz daha uzundur.

1.2. Sheng 笙

Sheng Çin’deki ilk üflemeli çalgıdır. Kamıştan yapılan ilk müzik aletidir. Borunun ve
düdüğün birleşmesiyle ve kamışın içindeki serbest titreşimle ses çıkarır. Yumuşak tınısı ve
huzur vericiliğiyle bilinir. Şimdiye kadar en sık kullanılan türü 17 düdüklü shengdır.

1.3. Suona 唢呐

Suona, Çin’de yaklaşık üçüncü yüzyılda ortaya çıkmıştır. İsmi farklı etnik gruplara
göre farklılık gösterir. Çinlilerde suona, laba, jina ve vulava; Uygurlarda sunaier, Li
toplumunda bailar, zaninai ve şala; Moğollarda da bişikuer ve narenbilige denir.

Genellikle çift saplı kamıştan, bakır göbekten, çubuktan ve bakır çanaktan oluşur. Sesi
neşeli, yüksek, temiz ve ahenklidir. Genellikle düğünlerde, cenaze törenlerinde, müzik
festivallerinde, kurban törenlerinde ve Yang Ge etkinliklerinde eşlik eden bir çalgıdır.

5
1.4. Xiao 箫

Dikey flüt olarak bilinen xiao, düz üflemeli bir çalgıdır. Bambu flütten farkı, sabit ses
delikleri olmasına karşın, zar deliğinin olmasıdır. Bambu borudan yapılır, V biçiminde
ağızlığı vardır. Birçok çeşidi vardır. Bazıları: Sabit bambu xiao, dokuz bölümlü xiao, yuping
xiao. Xiao’un sesi saf, yumuşak ve hoştur.

2. Geleneksel Çin Yaylı Çalgıları

Bu tür çalgılara Çincede toplu olarak huqin denir. Esas ses kaynağı yayın ve telin
sürtünmesinin yarattığı titreşimidir. Güzel sesi ve yüksek etkileme gücüyle sololarda,
korolarda ve kumpanyalarda yaygın olarak kullanılır. Şimdiye kadarki yaygın yaylı çalgılar
arasında erhu, gaohu, zhonghu, jinghu, banhu, gehu ve matouqin (at başlı telli saz) vardır.

2.1. Erhu 二胡

Çin’deki en yaygın olan ve en tipik yaylı çalgıdır. Kafa, aks, çubuk, çianjin. Çinma,
ses teknesi, teller ve yaylardan oluşur. Ahşap kısımları kızıl sandal, gül ve abazon ağacından;
telleri metaldendir. Erhu’nun yumuşak bir sesi vardır bundan dolayı lirik müziklerde
kullanılır. Erhu uzun süre korolar, şarkı ve dans, halk operaları ve rap müzik gibi müzik
etkinliklerinde çok önemli bir konumdaydı.

2.2. Banhu 板胡

Boyut olarak Erhu’dan kısadır ve çoğunlukla hindistan cevizi kabuklarından, ahşaptan

veya bambudan yapılır. Kolu genellikle sert ağaçtandır. Çalmak için yay kılı iki telin arasına
yerleştirilir. Yüksek sesli çalgılardan biridir. Tınısı dolgun ve temizdir. Canlı, sıcak ve serbest
duyguları göstermeye elverişlidir. Sololarda ve korolarda kullanılır.

2.3. Matouqin 马头琴 (At Başlı Telli Çalgı)

Moğol halkının benzersiz yaylı aletidir. Üst tarafına at başı oyulduktan sonra bu ad
verilmiştir. Moğollar bu çalgıya molin huer der. Ses teknesi çamdandır ve ikizkenar yamuk
biçimindedir. İki yanı at ya da koyun derisiyle kaplıdır. Sapı ince ve uzundur. Karaağaç ya da
kızıl sandal ağaçlarından yapılır. İki teliyle yayı at kuyruğu kılındandır. Yüksek ve yumuşak
sesiyle etkileme gücü yüksektir. Çoğunlukla sololarda ve halk şarkılarıyla rap müziğinde eşlik
çalgısı olarak kullanılır.

3. Çin’in Geleneksel Telli Çalgıları

6
 Ses çıkarmak için parmakların ya da tellere vurulan bambuların kullanıldığı müzik
aletlerinin ortak adıdır. Müzik aletinin biçimine, performansına ve çalma yöntemine göre iki
sınıfa ayılır. Bunlar yatay ve dikey enstrümanlardır. Yatay olanlar Zheng 筝 (Guzheng 古筝
ve Zhuandiao Zheng 转调筝), Guqin 古琴, Duxian Qin 独弦琴. Dikey olanlar Huanghou 箜
篌, Pipa 琵琶, Ruan 阮, Yueqin 月琴, Sanxian 三弦, Liuqin 柳琴 ve Dongbula 冬不拉’dır.
Birini Pipa diğerini Guqin ve Guzheng temsil eder.

3.1.Guqin 古琴

En eski Guqin beş telliydi. Guqin’in şimdiki halinde yedi teli vardır. Teller desteksiz
olarak Guqin’in yüzeyindedir. Yüzeyin tahtası tek parça anka kuşu ağacındandır. Yüzey iki
hilalle kavislenmiştir. Guqin’in altında ve ortasında kare biçiminde tutturaçlar vardır. Farklı
telleri çalmak aynı sesleri çıkarabilir bu da Guqin’in değişik bir özelliğidir.

3.2. Guzheng 古筝

Tang ve Song Hanedanlıkları zamanında 13 telliydi. Sonraları tel sayısı 16’ya, 18’e,
21’e ve 25’e yükseldi. Günümüzde en yaygın kullanılanı 21 tellisidir. Eski maun, kızıl sandal
ağacı ve altın kaplamadan yapılır. Sol el telleri kontrol etmek için, sağ el çalmak için
kullanılır. Guqin’den daha küçük boydadır ve daha dardır. Guqin’in çıkardığı ses Guzheng’ın
çıkardığı sesten daha yumuşaktır. Guqin’e göre tınısı güçlü ve eğlencelidir. Sololarda,
korolarda, şarkılara ve danslara eşlik etmede ve halk sanatı biçimlerinde sıklıkla kullanılır.
Geniş ses aralığı ve güzel tınısıyla Çalgıların Kralı ve Doğunun Piyanosu diye bilinir.

3.3. Pipa 琵琶

Ahşap yarım armut biçimindedir. Temiz ve güzel tınılı geniş ses aralığı vardır.
Heyecanlı askeri müzik etkinliklerinde ve lirik kültürel müzik çalmada kullanılır.

4. Çin’in Geleneksel Vurmalı Çalgıları

En çok halk müziklerinde ve gong müziklerinde kullanılır. Yaygın müzik aletleri

davul, şakşakçı davul, bel davulu, ahşap kütük, küçük gong, büyük gong, yunlou, zil ve
çandır. Ayrıca kimi müzik aletleri sınıflamalarında yangqin de vurmalı çalgı olarak sınıflanır.

4.1. Yangqin 扬琴

7
 Ana gövdesi rezonans kutusu kelebek biçiminde olduğu için, kelebek santurda denir.
Çalınırken ahşap bir sehpaya konur, iki elde tutulan bambu çubuklarıyla ses çıkarmak için
tellere vurulur. Canlı, neşeli ruh hallerine ve neşeli, keyifli duygulara uygun parlak ve temiz
sesiyle bilinir. Sololarda, korolarda veya rap müzik ve opera eşliklerinde kullanılır.

4.2. Davul 鼓

Dairesel ahşap bir kasnağa hayvan derisi gerilerek yapılır. Çeşitli biçim ve
büyüklüktedirler. Büyük davullarda, farklı yerlere vurunca değişik tınıda sesler çıkaran iki
kalın çubuk (davul tokmağı) kullanılır. Davulun ortası düşük tempolu ses çıkarır. Ortadan
kenara gidildikçe ses giderek güçlenir. Esas olarak atmosfer yaratmak ve coşturmak için
kullanılır.

4.3. Bangu 板鼓 (Şakşakçı Davul)

Tek parça hayvan derisiyle kaplıdır. Kasnağı kalın, göbek kısmı küçüktür. Davulun
göbeğine vurmak için bambu çubuklar kullanılır. Tiz bir ses çıkarır. Çoğunlukla Pekin
operasına ve öteki yerel operalara eşlik için kullanılır.

4.4. Luo 锣 (Gong, Çan, Zil)

Bakırdan yapılır. Ortası alçak, kenarları yüksek ses çıkaran büyük Gong, bu tür
aletlerin en büyüğüdür. Büyük gongun tınısı kaba ve yüksektir. Çoğunlukla enstrümantal milli
müzik topluluklarında, müziğin ritmini güçlendirmek ve atmosfer yaratmak için çalınır.

4.5. Yunluo 云锣 (Çin Melodik Gongları)

Ezgi çalabilen perdeli bir alettir. Tınıları farklı aynı büyüklükte bir dizi pirinç gongdan
oluşur. Çift sesleri, arpejleri, venizli sesleri çalabilir. Eşliklerde, topluluklarda ve sololarda
kullanılabilir.

ÖZGÜN YEREL MÜZİK ÇEŞİTLERİ

Çin milli enstrümantal müziği, icra etme yöntemine göre ikiye ayrılır: Solo ve koro.
Guangdong müziği, Jiangnan telli müziği ve ahşap nefesli çalgı müziği, Shaocao telli müziği,
Xian davul müziği ve Jiangsu Xifangu müziği gibi 1000’e yakın solo, 100’e yakın koro beste
tarzları ve 10 bine aşkın beste vardır. Aynı yerel müzik özelliklerine, orkestralaştırmaya ve
icra biçimine göre beş sınıfa ayrılabilir: telli ve nefesli ahşap çalgı müziği, telli çalgı müziği,
nefesli çalgı ve davul müziği, nefesli ve vurmalı çalgı müziği, davul ve zil (gong) müziği.

8
1. Telli ve Ahşap Üflemeli Çalgı Müziği

Grubun çekirdeği olarak bir veya iki telli çalgıyla bambu üflemeli çalgıları içerir.
Jiangnan telli ve ahşap nefesli çalgı müziği, Guangdong müziği ve Fujian Nanyin müziği tipik
örnekleridir.

2. Çin’in Geleneksel Telli Çalgı Müziği

Xuanxi müziği veya Xiyue diye de anılır. Song ve Yuan Hanedanlıklarında operaların
ve halk sanatlarının eşlik müziğiydi. Pekin’in 13 telli çalgı takımı, Henan’ın Bantou ezgileri,
Shaocao’nun hafif müziği tipik örnekleridir. Genellikle Guzheng, Pipa, Yangqin, Sanxian ve
Huqin gibi yerel özellikte yalnızca üç ya da dört telli müzik aleti kullanılır.

3. Üflemeli Çalgı ve Davul Müziği

Diğer orkestra ve vurmalı aletlerle birlikte, esas olarak düdük, suona, haidi, ve flüt gibi
enstrümanları kapsar. İcra biçimine göre üç sınıfa ayrılır: esas olarak düdüklere dayanan
nefesli ve davul müziğinin temsilcileri içinde Hebei Müzik Birliği, Kuzey Shanxi halk düdüğü
müziği ve Pekin Cihua Tapınağı müziği.

4. Üflemeli ve Vurmalı Çalgı Müziği

Üflemeli ve vurmalı çalgılar daha çok Çin’in güneyinde ünlüdür. Güney Jiangsu
Xifangu, Xifan davulları ve gongları, Zhejiang üflemeli ve vurmalı grubu gibi temsilcileri
vardır.

ÇİN HALK ŞARKILARI

Müzik kültüründe Çin halk şarkıları, şarkı söylemenin, dansın, Quyi’nin ve opera
sanatının önemli unsurlarındandır. Han halkı, Qin Hanedanlığı öncesine kadar halk şarkıları,
müzik aletleri ve müzik icra etmişlerdi. Han Hanedanlığında, devlet Yuefu denilen halk
şarkılarını toplayarak Yuefu şiirleri adı altında derlemekten sorumlu millî müzik kurumunu
kurdu. Halk şarkıları tuge (müziksiz solo şarkılar), dange (düet) ve xianghege (atışmalı
şarkılar) diye sınıflandı. Kuzey Wei ve Sui'den Tang Hanedanlığına kadar, Han halk müziğine
güney ve kuzey Çin'de topluca ‘qingshangyue' ya da ‘qingyue' denirdi. Halk şarkılarını, dans
müziğini ve yanyue ‘ziyafet müziğinin’ ilk oluşum bölümünü kapsardı. Tang Hanedanlığında
halk şarkılarına quzi denildi. Dunghuang'daki Cangjing Mağarası'ndan çıkarılan kalıntılarda,
80’den fazla “pusaman" ve “jianqici" gibi ezgi çeşidini içeren 590 kadar şarkı bulundu.

9
 Han halk şarkılarının halk kültürünün binlerce yıllık hazinesi olmasının nedeni,
onların emekçi insanların hayatından çıkması ve emekçilerin gerçek duygularını
yansıtmasıydı. Emekçiler halk şarkılarının yaratıcılarıydı, ağızlarıyla ve yürekleriyle
şarkıların kuşaktan kuşağa geçmesini sağladılar. Han halk şarkıları kısa yapıda, esnek ritimli,
özlü ve yalın ezgilidir; sözleri içten duyguludur, canlı müzikal görümlüdür. Çin'in geniş
toprağı, karmaşık topoğrafyası ve iklimi, farklı gelenekleri, yerel renkleri ve tatlarıyla zengin
çeşitlilikte halk şarkıları yarattı.

1. Haozi

Haozi çalışmayla yaratıldı. Çalışma sırasında güç harcarken doğal olarak haykırılır.
Bunun hareketleri kumanda etme, enerjiyi ayarlama, çalışmaya teşvik etme vb. işlevleri
vardır.

Genellikle işin tipine göre hamallık haozisi, istihkâm haozisi, çiftçilik haosizi, imalathane
haozisi, tekne balıkçılığı haozisi vb. gibi sınıflandırılırlar.

2. Serbest ve Lirik Dağ Şarkıları

Dağ şarkıları dağlara ve doğaya aittir. Gökyüzünün altında doğadan esinlenen, dağların ve
nehirlerin güzel manzarasını gören şarkıcı, gördüklerini doğaçlama şarkıya döker, duygularını
serbestçe anlatır. Ritmi serbest, ezgileri dolgun, yüksek sesli ve temizdir.

Dağ şarkıları, farklı yerlerin ayrı yaşam alışkanlıkları ve ağızları nedeniyle zengin
çeşitlilik ve yerel renklilik gösterir. Yangze Nehri sınırının kuzeyindeki dağ şarkıları özel
isimlere sahiptir. Kuzey Shaanxi'deki dağ şarkılarına “Xin Tian You" denir; Qinghai
Bölgesi'nde Ningxia ve Gansu'da isimleri “huaer", İç Moğolistan’da ise “pashan diao"dur.

Dağ şarkılarının konuları çeşitlidir, yaşamın çeşitli görünümlerini içerir. Sade dağ şarkıları
halk tarafından sevilir ve yayılır. Kuzeybatı Shanxi ve İç Moğolistan'ın batısında erkek, kadın,
yaşlı, çocuk herkes dağ şarkıları söyleyebilir. Bir iş yaparken, bir şey düşünürken bile.
Ezgileri dolgun, yüksek sesli ve nettir; yabani ve yaratıcıdırlar, ses aralıkları geniş, ritimleri
serbesttir. Kısa bir dağ şarkısı, söyleyenin geldiği toplumsal çevreye, deneyimine, keyfine ve
şarkı söyleme hızına bağlı olarak değişir.

3. Güzel ve Melodik Kısa Şarkı

10
 Yasemin Çiçeği adlı güzel ve melodik şarkı dünyaca bilinir. Çin müziği uzmanı Qian
Renkang'a göre ülke dışında yayılan ilk Çin halk şarkısıdır. 2008 yazında Pekin Olimpiyatları
ödül törenlerinde Yasemin Çiçeği her çalındığında, insanlar hep bu çiçek hakkında düşündü.

Günlük hayatta söylenen bütün şarkılar kısa halk şarkısıdır. Ezgisi güzel ve pürüzsüzdür;
ritmi düzenli, yapısı sıkı ve nadiren doğaçlamadır. Konusu dolaylı anlatılır; sık sık amaç
anlatılan öyküye gizlenir, duygular manzaraya yerleştirilir veya akıldaki düşünceler efsaneler
aracılığıyla ifade edilir. Kimi zaman daha güzel ve dokunaklı yapan telli çalgıların eşliği
eklenir.

ÇİN QUYİ MÜZİĞİ

Quyi, Çin halkının çeşitli şarkılarla öykü anlatma sanatının ortak adıdır. Çok uzun bir
tarihi ve eski gelenekleri vardır.

Müziğin ezgisi öykülemeye uygun olmalıdır ve chang xiang ezgisi tekrar edilebilir.
Yüzle ifade etmeye ek olarak hareketler ve danslar da öykülemeli şarkı söylemeye eşlik eder.

Eski Çin Quyisi’nin kökleri Savaşan Beylikler Döneminin « chang xiang » denilen
şarkılarına, Çin Hanedanlığı öncesi dönemin «paiyou» oyuncularının eğlenceli gösterilerine,
Han ve Wei Hanedanlıklarının atışma şarkılarına kadar gerilere gider.

Tang Hanedanlığı döneminde halk masallarını ve Budist öyküleri halka anlatan sanat
biçimi «su jiang» ortaya çıkmıştır. Zamanla Quyi bağımsız bir sanat biçimi haline geldi.

Daha sonrasında öykülemeci gösteriler özel mekanlarda yapılmaya başladı ve

profesyonel öykülemeci sanatçılar ortaya çıktı. Meng Yuanlao’nun yazdığı Dongjing
Menghualu’da (Doğu Başkenti Rüyaları) ile Ducheng Jisheng’de (Başkent Kayıtları) dönemin
ünlü eserlerindedir.

Günümüzde Çin’de gördüğümüz Quyi örneklerinin çoğu Qing Hanedanlığı ve Çin

Cumhuriyeti başlarından kalmıştır. İstatistiklere göre, Çin Halk Cumhuriyeti kurulduktan
sonra halk arasında 400’den fazla Quyi tipi etkin olarak icra edilmiştir.

11